NIEUW SEIZOEN 2013
BLAD VOOR DE KATHOLIEKEN IN BENNEKOM
BLAD VOOR DE KATHOLIEKEN IN BENNEKOM 58ste jaargang september 2013 _______________________________________________________________________________ TOEN IK NOG EEN KIND WAS… Wat je goed doet, wat je leven rijk maakt en gelukkig, – dat wil je graag delen met en doorgeven aan anderen. Ouders willen het beste meegeven aan hun kinderen, in alle opzichten. Grootouders aan hun kleinkinderen! Zo sta je ook als pastor in je parochie: wat jou raakt, wat jou inspireert, wat jouw leven draagkracht en vervulling geeft, – dat wil je graag doorgeven en delen met velen. En dat gebeurt ook, in allerlei persoonlijke ontmoetingen, in catechetische bijeenkomsten, in vieringen op zondag of door de week. Toch zou je het vaak intenser en met meer mensen willen delen. Ik doel dan op het aanbod volwassencatechese, de bijeenkomsten in het kader van het jaarthema dat dit jaar als thema (!) heeft “Wat bezielt mij? Wat bezielt ons?” als een ‘spirituele handleiding voor alle parochianen’. Ieder jaar opnieuw worden er mogelijkheden aangeboden om mee te doen in gespreksgroepen en cursussen om tegen de achtergrond van Bijbel en Traditie ons leven en geloven ter sprake te brengen. Op veel locaties van onze parochie gebeurt dit ook in oecumenisch verband, om in een nog breder kader te werken aan geloofsverdieping en geloofsvorming. Het aantal mensen dat hieraan deelneemt is soms redelijk maar blijft, gelet op het aantal parochianen, klein. Terwijl je merkt aan de reacties van hen die wel deelnemen, dat het voor hen een geweldige steun is om het geloof te ontdekken en ervaren als een rijke bron van bezieling en levensmoed, als een verwarmende en bindende kracht en inspiratie in hun eigen leven. Een kracht – waarvan sommigen zeggen dat – “die hen in staat stelt om in deze allesbehalve makkelijke tijd niet cynisch te worden maar de hoop en de liefde vast te houden”. Mensen blijken rijker te worden door de ervaringen die zij onderling delen en door de informatie die zij krijgen. En dat zou je zoveel meer mensen toewensen! En vaak doet het pijn als je merkt dat er mensen zijn die, met wat ze vroeger als kind hebben geleerd, niet meer uitkomen in deze complexe tijd. En het lijkt alsof ze in al die jaren sinds de schoolbanken niets nieuws meer hebben gehoord of geleerd. De apostel Paulus schrijft in zijn eerste brief aan de christengemeente van Korinthe: “Toen ik nog een kind was, sprak ik als een kind, voelde ik als een kind, redeneerde ik als een kind. Nu ik volwassen ben, heb ik al het kinderlijke achter me gelaten.” (13,11 NBV) Ik heb vaak de indruk dat veel mensen zijn gegroeid in allerlei opzichten; maar stil zijn blijven staan in hun geloven. En dan past begrijpelijkerwijze dat (kinder-)geloof maar moeilijk of niet meer bij het leven. Net zo min als een leuk jasje uit je kinderjaren nu nog past. Je zou kunnen zeggen: volwassencatechese probeert om samen te zoeken naar een jas die weer past. Zij wil geloven en leven weer op elkaar afstemmen: om te kunnen geloven als volwassen mens, om te leven als volwassen gelovige. Om zoals in een lied van Tom Löwenthal (zie het jaarthemaboekje pag. 6) te ontdekken: Dan zie ik jou in flarden en in volle zinnen diep koningsblauw daar in de verte bij de einder lopend op blote voeten en door water zo zoek ik mij een weg naar jou – ik zal er zijn. pastor Hans Lucassen
1
redactie Agenda sep 7 landelijke bijeenkomst professorenmanifest 8 willibrordprocessie utrecht 10 vergadering mvr lokatieraad 16 start leerhuis bennekom 19 informatieavond alpha-cursus renkum 20 tot 25 rome bedevaart aartsbisdom 29 parochiedag 30 vergadering wijkcontactpersonen okt 2 tot 6: bedevaart kevelaer 8 vergadering mvr lokatieraad 27 herfstwandeling vanuit wageningen 29 vergadering pg en mvr lokatieraad nov 26 bezinningsavond terug naar de bron Redactie Inleveren kopij volgend nummer (herfst) tot zondag 13 oktober e-mail:
[email protected] Jos Jansen tel: 0317 415 624, Everlaan 8, 6705 DJ Wageningen Bezorging Wim Klunder tel:
0318 632 518
Inhoud Toen ik nog een kind was… ............................ 1 Uit de parochie ................................................ 3 Vieringen..................................................... 3 Verloting paaskaars 2012 ............................. 4 Parochiedag MVR Bennekom...................... 4 Mededelingen .............................................. 4 In Memoriam ............................................... 4 Leerhuis Bennekom 2013 – 2014 ................. 6 Herfstwandeling 27 oktober ......................... 6 Gelovig op weg zijn: Willibrordprocessie .... 6 Bezinningsavond dinsdag 26 november ....... 7 Kort verslag MVR locatieraad ..................... 8 Iets voor U? ................................................. 8 Uit kerk en samenleving .................................. 8 Katholiek Vrouwengilde .............................. 8 De Wereld Jongeren Dagen in Brazilië ........ 9 Forum............................................................ 10 Oecumene: ‘Een rijke oogst’, deel 5 .......... 10 Droom en werkelijkheid ............................ 10 Joachim ..................................................... 11 Joseph in Egypte, Genesis 37 e.v. .............. 12 Verbeelding van het heilige ....................... 13 Parochie informatie ....................................... 15
Advertenties Klaas Postma tel: 0318 415 813 e-mail:
[email protected] Redactie, website en nieuwsbrief internet: www.rkkerkbennekom.nl, e-mail:
[email protected] Op de website is nu te vinden de nieuwsbrief van rk-kerkplein van 24 augustus 2013, die nogmaals het onderwerp euthanasie aan de orde stelt. “Over euthanasie zijn we nog lang niet uitgedacht. Sommige mensen menen van wel maar dan verdenk ik hen ervan dat ze er te gemakkelijk over denken. Ik vind het tenminste nog een heel moeilijk onderwerp en daarom gaan we door met het debat erover.” Aldus de redacteur. Zie: bit.ly/15lM5dB Voorts vindt u op de website de nieuwe tarieven voor het gebruik van de kerk en de parochiezaaltjes, alsmede voor kerkelijke diensten van onze parochie: zie: bit.ly/19QQhAq. En ook het archief van de preek van de week: www.rkkerkbennekom.nl/informatie/prekenarchief/. En kent u ook de website www.jongtitus.nl, een onderdeel van de website van de parochie, waar van alles te vinden is over activiteiten voor jongeren? Nieuwsbrief en digitale versie van het parochieblad Via aanklikbare knoppen op de website kunt u zich aanmelden voor onze gratis nieuwsbrief en voor de digitale versie van ons parochieblad. Deze knoppen vindt u hier: www.rkkerkbennekom.nl/nieuws/nieuwsbrief/ en www.rkkerkbennekom.nl/documenten/maandblad/
2
____________________________ UIT DE PAROCHIE _____________________________ Vieringen
Overzicht van de vieringen vanaf 8 september t/m 27 oktober in de MARIA VIRGO REGINA kerk in Bennekom zondag 8 sept., 23e zondag door het jaar 10.00 uur: woord- en communieviering m.m.v. het dameskoor voorganger: pastor Diny Booyink intenties: Kees van der Post collecte: voor de kosten van koren en de muziek zondag 15 sept., 24e zondag door het jaar 10.00 uur: woord- en communieviering m.m.v. ARSIS voorganger: de heer Arno Maas intenties: Kees van der Post collecte: voor de charitas zondag 22 sept., 25e zondag door het jaar 10.00 uur: Eucharistieviering met cantors voorganger: pater Hans Koenen intenties: Kees van der Post collecte: voor het werk van Pax Christi zondag 29 sept., Parochiedag 10.00 uur: woord- en communieviering met medewerking van alle koren voorgangers: mevrouw Marian Bolscher en mevrouw Marianne Thie intenties: pastor Toon Severt, Zr. Aurelia Hermans, Wim Mosch, Nic Huijberts collecte: voor Kom in de Kring en Kinderwoorddienst zondag 6 oktober, 27e zondag door het jaar 10.00 uur: woord- en communieviering m.m.v. het gemengd koor voorganger: pastor Guido Dieteren collecte: voor de pastorale zorg zondag 13 oktober, 28e zondag door het jaar 10.00 uur: Oecumenische viering in samenwerking met de Raad van Kerken Bennekom, z.g. “lintviering” m.m.v. ARSIS voorganger: pastor Hans Lucassen collecte: voor het seniorenpastoraat
zondag 20 oktober, 29e zondag door het jaar Lauden viering 10.00 uur: viering door werkgroep voorganger: werkgroep collecte: voor het missie en ontwikkelingswerk !!!!! Let op: Wintertijd !!!!! zondag 27 oktober, 30e zondag door het jaar 10.30 uur: Eucharistieviering m.m.v. de scola cantorem voorganger: pastoor Henri ten Have collecte: voor de activiteiten van de bezoekgroep Vieringen elders in de parochie, zie: www. ztitusbrandsmaparochie.nl/index.php/vieringen. Vieringen verzorgingshuis Machtella/Cornelie Iedere 2e zaterdag van de maand, s’middags om 16.00 uur in verzorgingshuis Walraven. Kinderwoorddiensten
sept. 15 Linda en Iti-Marije okt. 27 Yvonne en Nienke Kom-in-de-kring vieringen
Geen opgave ontvangen; kijk op de website voor de juiste data. Rij- en assistentiediensten Coordinator A. Meijs, tel: 0318 418 273 Nora Janssen, Siza Vossenhol, Johanniterlaan 6, 6721 XZ Bennekom, tel. 0318 414 908, Nora zelf 0318 415 381; Regiotaxi 0900 0276. sep 1 10.00u. v. Lammeren 0318 415 479 15 10.00u. v. Oostrum 0318 417 889 29 10.00u. Meijs 0318 418 273 okt 13 10.00u. Nell 0318 430 988 !!!WINTERTIJD!!! 27 10.30u. Kroes 0318 418 002 Janine van Schaijk, Tarthorst 6, 6708 JA Wageningen, tel. 0317 421 285 sep 1 10.00u. Breteler 0317 415 588 15 10.00u. Beerepoot 0317 423 570 3
uit de parochie 29 10.00u. De Groot 0318 417 355 okt 13 10.00u. Heestermans 0318 416 462 !!!WINTERTIJD!!! 27 10.30u. De Vocht 0318 413 088 Mevr. Snels de Laat, Zorgcentrum Machtella, Barones van Lyndenlaan 1, 6721 PK Bennekom, kamer 20; tel. 0318 752 413 sep 1 10.00u. Baks 0318 418 686 15 10.00u. Schlepers 0318 416 304 29 10.00u. Baks 0318 418 686 okt 13 10.00u. Schlepers 0318 416 304 !!!WINTERTIJD!!! 27 10.30u. Baks 0318 418 686 Verloting paaskaars 2012 Het is inmiddels traditie geworden om de Paaskaars, welke op Witte Donderdag gedoofd is, op de jaarlijkse parochiedag te verloten. Bij de winnaars heeft de kaars inmiddels een goede plaats gekregen en vertegenwoordigt voor ieder een persoonlijk verhaal. Ook U en jij kunnen dit jaar weer mee loten voor de Paaskaars 2012. Op 8, 15, 22 en 29 september kunt u loten kopen in de parochiezaal tijdens het koffiedrinken na de viering op zondag aan de koffiebar. Ze kosten slechts € 0,50 per stuk. Parochiedag MVR Bennekom Noteer alvast in uw agenda: 29 september De voorbereiding van de Parochiedag MVR is in volle gang; de werkgroepen MOV en Caritas gaan ervoor om er iets moois van te maken. Natuurlijk starten we de dag traditiegetrouw met de multi-koren-viering. Na de viering gaan we …….. nee, dat houden we nog even geheim. Hou er rekening mee dat e.e.a. tot ongeveer 14.30 uur gaat duren; we rekenen op een grote opkomst. Tot slot: via deze weg willen we alvast aandacht vragen voor de intekenlijst …… die begin september in de kerk zal hangen. Tot de 29e september, werkgroepen MOV en Caritas Mededelingen Verhuisd - Marialda Kuin, van Ariënsweg 25, 6711 PE Ede, naar tijdelijk adres Van Brienenstraat 7.05, 6721 VW Bennekom, tel. 0318 610 078 - mw. W.B. Verkerk-Venneman, van Bennekomseweg 200, 6704 AL Wageningen naar Hof van Sint Pieter 65, 6721 TP Bennekom, tel. 0318 844 340.
4
- Wietske Oegema en Rikkert Snitselaar, Stompekamperweg 6, 6711 BK Ede - mw. Landsbergen-Stender naar Jonker Sloetlaan 46, 6721 VP Bennekom Gedoopt Op zaterdag 7 september 2013 om 13.30 uur wordt in de Maria Virgo Regina Kerk gedoopt: Stella Josefine, dochter van Nadja Olyai en Jan Kester, kleindochter van Ria en Joop Kester. Seniorenpastoraat vooraankondiging Op dinsdag 29 oktober 2013 is de volgende ochtend van het seniorenpastoraat. Op deze dag is iedereen die 80 jaar of ouder is welkom. Een persoonlijke uitnodiging volgt begin oktober. Vergadering wijkcontactpersonen Maandag 30 september 20.00 uur Dagkapel en Parochiewacht De dagkapel is van maandag t/m vrijdag geopend van 10.30 – 11.30 uur. De parochiewacht is gehuisvest in de Torenzaal van onze kerk. Leden daarvan zijn aanwezig op maandag t/m vrijdag van 10.30 – 11.30 uur. (tel. 0318 414 896) Op andere uren kunt u indien nodig uw berichten inspreken op een antwoordapparaat, dat dagelijks wordt beluisterd door de leden van de pastoraatsgroep. Voor noodgevallen kunt u het nummer dat op de band staat bellen. Opgeven van intenties Intenties kunnen het best gemeld worden bij de parochiewacht (rechtstreeks of per telefoon). Na de vieringen Na de vieringen op zondag kunnen we elkaar ontmoeten in de Parochiezaal bij een kop koffie, thee of een glaasje limonade. Een vrijwillige bijdrage kunt u in de bus doen op de balie. Pastor van de week In noodsituaties, bediening, handoplegging en ziekenzegen, sterven, wanneer één van de nabijheidspastores voor onze parochie niet bereikbaar is, beschikt de pastoraatsgroep over het mobiele telefoonnummer van de pastor van de week. U belt daarvoor het nummer van de parochiewacht 0318 414 896 (zie de pagina Parochie-informatie); zie ook info op website ztitusbrandsmaparochie. In Memoriam Op 29 juli overleed Piet van Wonderen in de leeftijd van 73 jaar. Piet werd geboren in Bergen (N.H.). Een paar jaar geleden maakte hij een pentekening van het geboortehuis van de kinderen en het was direct duidelijk: deze
uit de parochie tekening moet op de rouwcirculaire komen. ‘Hij heeft zijn eigen rouwkaart ontworpen’. Voor het huis staan 4 bomen: voor elke zoon een boom? Tijdens een gesprek met de kinderen kwamen er woorden naar voren die Piet karakteriseerden als een liefdevolle en goede vader, een troostende vader. Een opa die gek was op alle kleinkinderen en met wie hij veel heeft ondernomen: samen naar de speeltuin, dierenpark, pretpark… Andere woorden waren: humor, behulpzaam, doorzetter, gebruik maken van zijn talenten… Dat hij behulpzaam was zullen velen kunnen beamen. Gebruik maken van zijn talenten en zijn doorzettingsvermogen: een filiaal openen van een schoenenzaak in de Dorpsstraat in Bennekom. En het succesvolle resultaat mag algemeen bekend zijn. De kinderen hebben het als een wonder ervaren: Piet kwam bij bewustzijn vanuit zijn comateuze situatie en heeft toen bewust afscheid kunnen nemen van ieder persoonlijk, van kinderen, kleinkinderen en van enkelen die hem dierbaar waren. Afscheid genomen, gebruik makend van wat hij nog kon: een hand toesteken, een knipoog, maar ook even een schouder ophalen, alsof hij wilde zeggen: het is niet anders. Kon hij berusten in wat hem is overkomen en er vrede mee hebben? Maar tegelijk is er verdriet om gemis, vragen vol hoop en twijfel, geloof en ongeloof… Piet leefde, bewust of onbewust in het voetspoor van Jezus, van wat hij ons heeft voorgeleefd: liefde en aandacht voor de mens om hem heen. Op 1 augustus hebben we afscheid genomen van Piet in de avondwake. We luisterden naar mooie muziek, naar psalm 23 en naar een vertaling van de eerste brief van de apostel Paulus aan de inwoners van Korinthe: ‘Zonder liefde ben je nergens’ en die eindigde met de bemoedigende woorden: ‘ ′t Is liefde die ziet hoe opnieuw te beginnen. Die ieder verdriet, ook de dood kan overwinnen.’ De kleinkinderen namen hun eigen kaars mee voor opa, zij namen het licht van de paaskaars en zetten hun kaars bij opa, bij hun bloemstuk. Aan het einde van de avondwake werden alle aanwezigen uitgenodigd om een lichtje te branden, genomen van het licht van de kleinkinderen en die vervolgens neer te zetten op de treden naar het liturgisch centrum.
Piet, omgeven door een zee van licht. Ontroerend was hoe, na afloop, elk kleinkind nog even afscheid kwam nemen van opa, nog even bij de kist zitten en in alle rust en stilte op eigen manier nog wat bij opa te zijn of nog iets persoonlijks tegen hem te zeggen. Wat mooi, het spontane van een kind… Op 2 augustus was het afscheid van Petrus Gerardus van Wonderen in het crematorium. Op 6 augustus 2013 is overleden onze medeparochiaan Kees van der Post in de leeftijd van 85 jaar. In de viering ten afscheid op maandag 12 augustus in de Maria Virgo Regina kerk in Bennekom hebben we als geloofsgemeenschap Kees voor de laatste keer in ons midden gehad en heeft het gemengd koor, waarvan hij vele jaren lid was, gezongen. Na de viering is hij te ruste gelegd op de begraafplaats in Veenendaal bij zijn dochter Nadine. In de viering ten afscheid, waar zijn zoon Marc voorganger was, is gekozen voor 2 lezingen die betrekking hadden op het leven van Kees. Een bewerking van psalm 103, een tuin van bloemen, en de lezing uit Marcus 6, de wonderbaarlijke broodvermenigvuldiging. Op een zeer bijzondere wijze werd in de overweging het leven van Kees, in het licht van de beide lezingen, naar voren gebracht door Marc met de woorden: kwetsbaarheid, aandacht geven, aanraken, strelen en stil naast hem zitten. Kwetsbaarheid, een uitnodiging om ons te laten aanspreken op de zachte kanten in onszelf. “Wij hebben hem omringd met onze zorg en toewijding en dat hebben we hem kunnen geven omdat wij het al van hem gekregen hadden. Terugkrijgen wat je geeft, vertrouwen schenken en dan zomaar overvloed oogsten.” Zijn oudste zoon Jan Geert vertelde in de herinnering aan zijn vader: Kees was zijn hele leven een gelovig man. Het katholieke geloof had hij van huis uit meegekregen. Maar in de loop van de tijd veranderde hij in een kritisch katholiek gelovige, werd aanhanger van de 8 mei beweging. Het geloof mocht best wat moderner, maatschappelijker. Toen hij met zijn gezin in 1985 in Bennekom kwam wonen voelde hij zich meteen thuis in onze geloofsgemeenschap. Het vooruitstrevende sprak hem aan. Hij was vrijwilliger in het MOV en een gewaardeerd koorlid.
5
uit de parochie Zijn oudste kleidochter , Simone, bewaarde hele mooie herinneringen aan de bezoeken die hij, samen met Wil bij het gezin in het buitenland bracht. Belangstelling was er voor ieder kleinkind. Hij vond het heerlijk om ze dingen te laten zien over de natuur, de bloemen en de planten. Mark eindigde zijn overweging met de tekst: “Duren zal de liefde van God, voor allen die zijn verbond bewaren, zijn woord behartigen en het volbrengen.” Dat Kees die liefde van God mag ervaren en rusten in vrede. Leerhuis Bennekom 2013 – 2014 “Het Leerhuis” startte al weer 13 jaar geleden op eigen initiatief van een aantal deelnemers aan toerustingcursussen. De avonden werden aanvankelijk verzorgd door de deelnemers zelf. Sinds een aantal jaren worden de avonden begeleid door John Rademakers, liturgist, betrokken bij bijbel en liturgie. Als vrijwilliger is John seniorenpastor in Elst en Sint Benedictusparochie (Over-Betuwe). Dit jaar is gekozen voor het onderwerp: “Oud-testamentische oerverhalen” Het zijn verhalen uit het eerste Bijbelboek Genesis hoofdstuk 1 t/m 11. Verhalen die wij mogen verstaan als mythische verhalen die op een symbolische wijze laten zien wie wij mensen zijn. Mensen getekend uitgaande van de gelovige overtuiging dat ons leven met God van doen heeft als de blijvende Aanwezige in ons leven. In deze verhalen, die hun parallellen kennen bij meerdere volken en culturen, gaat het om de mens, vroeger en nu en voor de dag van morgen. Hoe zijn wij dan als mens bedoeld; wat is onze taak? Wat is dan de verhouding man vrouw? Wat wordt verstaan onder zondeval? Wat zegt ons het verhaal van Kaïn en Abel over de dag van vandaag? Zijn de verhalen van Noach en van de toren van Babel voor ons alleen nog maar mooie verhalen of zeggen ze ook iets over hoe wij mensen met elkaar omgaan, wat we daarin belangrijk vinden? Raakt dat ook de Bron van ons bestaan, van waaruit we zin willen geven aan ons leven vandaag de dag? In een zestal avonden willen we deze vragen aan de orde stellen. We kijken naar de Bijbelteksten. Wat zeggen ze ons op het eerste gezicht en wanneer doen we recht aan de teksten en ons zelf? Een boeiend onderwerp als 6
vertrekpunt voor een gedachtewisseling om oude teksten ook in ons leven te laten doorklinken. Leiding: John Rademakers Data: maandagen 16 sep., 14 okt., 11 nov., 9 dec. (2013); 13 jan., 10 feb. (2014). Tijd: 20.00 – 22.00 uur Plaats: Torenzaal van de R.K. kerk Maria Virgo Regina in Bennekom Contactpersoon: Riet Kroes, Commandeursweg 42-A, 6721 TZ Bennekom, 0318 418 002,
[email protected] Kosten: ca. € 20 per persoon voor de 6 avonden. Aantal deelnemers: minimaal 10 à 12 personen Herfstwandeling 27 oktober In het kader van het jaarthema “Wat bezielt mij? Wat bezielt ons?” gaan we 27 oktober vanuit Wageningen op pad voor de traditionele herfstwandeling. Dit keer vanuit de Johannes de Doper kerk in Wageningen. Vóór de wandeling is hier om 10:00 uur een viering. Attentie! Om 12:10 uur vertrekken we vanaf Johannes de Doper in Wageningen naar het busstation. Daar vertrekt om 12:21 uur bus 51 naar bushalte Telefoonweg in Renkum (aankomst12:32 uur). De wandeling loopt door het dal van de Renkumse Beek en onderlangs de Wageningse Berg terug naar de Johannes de Doper kerk in Wageningen. De totale afstand is ca 8 km. Zorg ervoor dat u een openbaarvervoerkaart bij u hebt. Neemt u ook uw lunchpakketje mee? Onderweg is er weer een koffiestop. U bent van harte welkom! De Jaarthemagroep, Henk Koop,
[email protected], 0318 520 074 Gelovig op weg zijn: Willibrordprocessie zondag 8 september Utrecht voor de 11de keer De Willibrordprocessie op zondag 8 september is een belangrijk moment voor ons Aartsbisdom Utrecht. Zeker in dit jaar van het geloof. Ons geloof in Jezus Christus is ons verkondigd en voorgeleefd door onze voorouders en met name door de persoon van Willibrord. Huis en haard heeft hij verlaten in Engeland om hier in ons land aan de slag te gaan. Moed en durf zijn daarvoor nodig. Deze woorden heeft ook onze paus Franciscus uitgesproken op het St Pieterplein bij de zondagse toespraak. Moed en durf is nodig bij alle gelovigen om net als Willibrord je geloof te laten zien en vóór te
uit de parochie leven aan mensen van goede wil. Gelovig op weg zijn in je leven, betekent je steeds meer hechten aan Jezus Christus, je leven afstemmen op Hem en te luisteren naar Gods stem in je persoonlijk leven. Daarom gaan wij de straat op. Niet om te protesteren, maar om te demonsteren in de positieve zin van het woord: te laten zien dat het Woord van God in ons leeft en ook in het jaar 2013 de moeite waarde is om te horen, te overwegen en in daden om te zetten. Goed zal het zijn als uit alle hoeken van ons aartsbisdom Utrecht mensen zich aansluiten om deze middag het feest te vieren van Gods Woord in ons. Verbonden met Christus, met elkaar en met de opvolger van St Willibrord willen wij onder Gods zegen ons leven leggen in Gods hand. Wij hopen dat de Willibrordprocessie voor u zowel een geloofgetuigenis als een stukje blijheid om
het geloof mag betekenen dat onze moed en durf sterkt. Welkom! Programma 8 september 2013: Vanaf 15.00 uur welkom in de St Willibrordkerk aan de Minrebroederstraat te Utrecht. 15.30 uur Gebedsviering in de St Willibrorduskerk Minrebroederstraat. 15.50 uur naar buiten en opstellen op het Janskerkhof. 16. 00 uur begin van de processie. Aansluitend rond 16.45 uur pontificale vesperviering / uitstelling van het H. Sacrament in onze St Catharinakathedraal, lange Nieuwstraat 36. Na afloop bent u welkom voor koffie en een glas om met ons de dag af te sluiten in het Bonifatiushuis op de nieuwe gracht 61 (achter de kathedraal, de voormalige pastorie). Van harte welkom. Namens de Salvatorparochie, G.M.J van der Vegt, pastoor
Bezinningsavond dinsdag 26 november TERUG NAAR DE BRON Pater Hans Koenen s.j. en pastor Ben Piepers spreken over: Hoe houden we er geloof in? Zijn er kernteksten in de Bijbel die ons helpen? Hoe kleuren die teksten ons leven en geloven? Er speelt van alles rond geloven en kerk: fusie en eigenheid, vergrijzing en lege banken, bedevaart en sociaal engagement, priesterkerk en/of volk Gods onderweg, kerkelijk leergezag en zeggingskracht van de Bijbel… waarom nog bidden? Hoe stel je je God nog voor? Te veel om op te noemen. Je ziet soms door de bomen het bos niet meer. Wat zijn nu onze bronnen van inspiratie? Wat doet er echt toe in geloven en wat is bijzaak? Met Hans Koenen en Ben Piepers willen we zoeken naar de teksten uit de Bijbel, die het hart vormen van ons geloven. Waar gaat het om, wat is de kern? Vervolgens willen we kijken hoe deze teksten kleur geven aan ons geloven en leven en hoe ze ons nu nog kunnen inspireren en vertrouwen kunnen geven voor de toekomst. Hans Koenen en Ben Piepers zullen ieder een inleiding houden. Na de pauze is er gelegenheid tot vragen en gesprek onder leiding van Frans Breteler. De parochieavond wordt gehouden op: Dinsdag 26 november 2013, van 19.30 – 22.00 uur in de R.K. parochiekerk Maria Virgo Regina, Heelsumseweg 1, Bennekom Iedereen is van harte welkom. We zouden het wel fijn vinden als u ons vóór 23 november even per telefoon of per e-mail wilt laten weten dat u voornemens bent aan de avond deel te nemen. Aan het begin van de avond en in de pauze zorgen wij voor koffie of thee. Na afloop van de avond vragen wij u een vrijwillige bijdrage in de kosten van de avond. Truus Appelman, 0318 414 943,
[email protected], Frans Breteler, 0317 415 588,
[email protected], Timo Harmsen, 0318 418 405,
[email protected], Riet Kroes, 0318 418 002,
[email protected].
7
uit de parochie Kort verslag MVR locatieraad In de vergadering tijdens de zomermaanden is onder meer het volgende aan de orde geweest: 1. Verbouwing Parochiezaal. De werkgroep, bestaande uit Herman van den Akker, Jan Agterberg, Janneke Postma, Marialda Kuin heeft een aangepast plan gepresenteerd aan de MVR locatieraad. Dit plan houdt onder meer in dat de parochiezaal over de hele lengte circa 4 meter breder wordt en dat de keuken en toiletten worden aangepast. De locatieraad heeft ingestemd met dit plan. De volgende stap is het verkrijgen van toestemming van het zTB parochiebestuur. Binnenkort zullen wij de aanvraag indienen. Later willen wij een open parochievergadering houden, waar het plan aan de geloofsgemeenschap gepresenteerd zal worden. 2. De High Tea voor de vrijwilligers op zondag 23 juni was wederom een enorm succes. Pater Hans Koenen werd in het zonnetje gezet vanwege zijn verdiensten op het gebied van vieringen, en dan met name de overwegingen die veel mensen raken. Klaas Postma is uitverkoren tot vrijwilliger van het jaar, vanwege zijn voorbeeldige inzet bij het gemengd koor, de Scola, al het stencilwerk, de advertenties voor ons parochieblad en nog veel meer.
3. De gemeente Ede is voornemens om onze MVR kerk voor te dragen als gemeentelijk monument. De voordelen van deze monumentenstatus zijn dat er meer zekerheid is dat onze kerk in de huidige status zal blijven en dat er subsidies zijn voor het onderhoud. Verbouwingen zijn nog steeds mogelijk, maar dat zal tevens getoetst worden aan de monumentenstatus. De gemeente heeft gesprekken gehad met een afvaardiging van het zTB bestuur en met een afvaardiging van de MVR locatieraad. In beide gesprekken is positief gereageerd op dit voornemen. De MVR locatieraad Iets voor U? Welkom in de werkgroep Liturgie Beleid Bennekom: Saskia Aarninkhof, vanuit de werkgroep Gezinsvieringen. Bedankt: Alle 30 (!) vrijwilligers die zich met Vlegeldag hebben ingezet voor geld voor de verbouwing van het parochiezaaltje. Van pizza's bakken tot boekverkoop: geweldig! Truus, Janneke, Cécil en Nicole: bedankt voor het initiatief en al het werk dat is verzet!
_____________________UIT KERK EN SAMENLEVING _____________________________
Katholiek Vrouwengilde Lieve dames van het K.V.G. Het nieuwe seizoen komt er weer aan. Hopelijk heeft u een heerlijke zomer achter de rug en weer vitaminen verzameld voor de winter, lekker bewogen en heerlijk gesudderd, ge-nikst. In dit nieuwe seizoen gaan we elkaar weer ont-moeten: in de ontmoeting geef je elkaar de ruimte en krijg je deze om te zijn wie je bent. We hopen u daarnaast ook een interessant programma aan te bieden en veel gezelligheid. In maart 2014 bestaat uw K.V.G. al weer 55 jaar. Aan dat jubileum gaan we een klein gouden randje 8
maken voor u, althans we hopen dat u het zo kunt ervaren. In de wintermaand februari hebben we enkele keren ’s middags iets georganiseerd. Wat er te gebeuren staat Maandag 9 september is de opening van het K.V.G. jaar en de ledenvergadering. We beginnen met een viering door Riet Kroes, om 19.00 uur in onze kerk. Het thema is ook dit jaar: “Wat bezielt mij? Wat bezielt ons”. Aansluitend op de viering is de jaarvergadering. We hopen dat u er weer zin in heeft. Wij wel in ieder geval. U kunt alles in uw programmaboekje nakijken. En de papieren voor de vergadering zitten in dezelfde enveloppe bijgevoegd evenals een aanmeldingsformulier voor de kerstmarkt in Oberhausen donderdag 12 december, georganiseerd door afdeling Wageningen. Er is flink gewerkt deze vakantie
uit kerk en samenleving om ons programmaboekje en alles weer klaar te krijgen en bij u te bezorgen. Maandagavond 7 oktober: Lezing over Wereldwonderen, door Rob van Eck. U bent welkom vanaf 19.30 uur voor een kop thee of koffie in de Parochiezaal, de lezing begint om 20.00 uur. Woensdag 9 oktober: Koffieochtend, begint om 10.00 uur. U kunt uzelf aanmelden bij Toos Teunissen, tel. 0318 418 955, of bij Lia Fintelman, tel. 0318 617 726. Bij de lezing van 7 oktober komt er ook een intekenlijst voor de koffieochtend. Maandagavond 28 oktober: Lezing in de Parochiezaal: Wereld van paddenstoelen, door Ineke Ammerlaan. Zij is lid van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, afdeling Wageningen en omstreken (www.knnv.nl/wageningen). Ecologie en de verschillende verschijningsvormen van de paddenstoel komen aan bod evenals de folklore rond de paddenstoel. “Je geniet meer van de natuur als je er meer van weet” was immers het motto van de beroemde natuurkenners en oprichters van de KNNV Jac. P. Thijsse en Eli Heimans. Het onderwerp past in de herfst. En zo stapt u na de lezing met een andere blik uw omgeving en de natuur in. De koffie staat klaar vanaf 19.30 uur, om 20.00 uur begint de lezing. Wij wensen u een mooi, verdiepend en leerzaam, gezellig en vooral een bezielend seizoen 2013/2014 toe. Gea Kleipool, voorzitter K.V.G De Wereld Jongeren Dagen in Brazilië Afgelopen maand nam ik deel aan misschien wel de mooiste Wereldjongerendagen ooit! Hoewel het pas mijn tweede WJD waren, weet ik niet hoe de bijzondere sfeer van Rio overtroffen kan worden. De uitbundigheid, gezelligheid en gastvrijheid van de Brazilianen en algehele sfeer in de stad zullen mij nog lang bijblijven. En hoewel niet iedereen er van tevoren van uitging, hebben we van onveilige situaties gelukkig geen last gehad. Brazilië heeft ons pelgrims werkelijk, zoals het beeld van Christus de Verlosser, met open armen verwelkomd! Onze reis begon met een missieweek in Fortaleza. Hiervoor streken we neer op een prachtig, door wuivende palmbomen omgeven resort van de Shalomgemeenschap. Onder leiding van de vijf Shalom-leden uit Renkum
verkenden we de stad en diverse Shalomlocaties. Zo bezochten we de snackbar waar de gemeenschap begonnen is. Hier geen friet of kroketjes, maar broodjes met een boodschap! Het idee hierbij was door de gerechten Bijbelse namen te geven, jongeren uitleg te geven over het Evangelie. Deze locatie was ook het toneel voor een grote Mis (ongeveer 2000 aanwezigen). Wat direct opviel, was de manier waarop de Brazilianen hun geloof beleefden. Terwijl de armen de lucht ingingen werd er luid meegezongen met de gezangen, voor het Evangelie werd geklapt en tot slot werd er, tot verbazing van veel Nederlanders, in tongentaal gebeden. Wat een verschil met Nederland! Een paar dagen later bezochten we São Pio, een afkickkliniek voor (zeer jonge!) jongens. De persoonlijke verhalen van de tieners maakten veel indruk op onze groep. Het was daarom erg mooi om te zien hoe liefdevol ze door Shalom worden opgevangen en begeleid om een beter bestaan op te bouwen. Nadat we in Fortaleza ook het jaarlijkse Festival Halleluya meemaakten, was het eindelijk tijd voor Rio! Het strand van Copacabana was the place to be voor de grootste evenementen. Omdat de Nederlandse slaaplocatie aan de andere kant van de stad lag, zaten we dagelijks een paar uur in de bus. Dat was echter geen probleem, want telkens kwamen we gezellige medepelgrims van over de hele wereld tegen! Voor je het weet, ben je dan al weer op je bestemming en kun je soms gauw nog wat souvenirs uitwisselen. In Rio moesten we uiteraard het Christusbeeld bekijken. Per ongeluk kon onze groep hier alleen op een regenachtige avond terecht. Dit maakte het eigenlijk extra speciaal. Niet alleen was het terrein nu bijna exclusief voor de Nederlanders, de nevel die het beeld en omringende woud omhulde zorgde voor een heel bijzondere sfeer. Uiteindelijk was daar het slotweekend. Met z’n allen liepen we een pelgrimstocht van 9 km, uiteraard weer naar Copacabana. Het was warm en iedereen was flink bepakt, maar toch leek het een wandeling van niks. Doordat we in één grote stoet van (al dan niet muzikale) pelgrims liepen, was het juist alleen maar leuk. Natuurlijk waren we wel blij toen we eindelijk op het strand waren. Er was een avondwake, vervolgens kon er voor één keer op Copacabana worden overnacht en was het zondag weer 9
uit kerk en samenleving vroeg op om niets te missen van de Mis met Paus Franciscus! Tot slot hoorden we dat de volgende Wereldjongerendagen in 2016 in Krakau (Polen) worden gehouden. Lekker
dichtbij en voor velen vast een goede mogelijkheid om er weer bij te zijn! Tatiyana Onderstal, Wageningen Zie ook: www.jongkatholiek.nl/wjd2013/ (Redactie)
________________________________ FORUM_________________________________ Oecumene: ‘Een rijke oogst’, deel 5 Zolang het nog gaat om een ambt dat in ieder van de kerkenfamilies in de loop van de eeuwen een eigen ontwikkeling heeft doorgemaakt (zoals het geval was met de priester en de ouderling in deel 4 van deze serie), is er nog wat om te vergelijken en bij te praten. Maar hoe moet dat wanneer een ambt dat in de ene kerk het allerbelangrijkste is in een deel van de andere kerken volledig ontbreekt? Dan houdt de mogelijkheid van elkaar ‘bijpraten’ wel op. Dat ondervond de onderhandelingsdelegatie van het Vaticaan in het gesprek met de delegatie van de gereformeerd/hervormde wereldbond. Want toen ze vroegen: “Hoe zit dat bij jullie met de bisschop?” kregen ze van de andere kant als antwoord: “Die hebben we niet.” De Anglicanen hebben wel bisschoppen, de Lutheranen en de Methodisten (meestal) ook, maar de gereformeerden nooit. Grote verbazing aan katholieke zijde. “Hoe kan dat nou? Dat is toch het ambt dat het hele kerk-zijn draagt, ja zelfs belichaamt!” “Geen ‘episkopos’!”, om het eens in het oorspronkelijke Grieks te zeggen met het woord dat bij ons tot ‘bisschop’ is verbasterd. Toch is men met dit gesprek een eind gevorderd, door namelijk voor de discussie de táák van de bisschop los te koppelen van het ambt en met een nieuwe term aan te duiden, namelijk ‘episkopè’, het ‘opzicht’. Want ‘epi’ = ‘op’ en ‘skopè’= het ‘zien’, het ‘zicht’. En toen ging men gewoon elkaar bevragen naar hóé die ‘episkopè’ in die andere kerk functioneert en dan even niet vragen of daar dan wel of niet per se een episkopos (bisschop) voor nodig is. Nu, dáár wist men van gereformeerde zijde wél raad mee. In de noodzaak van opzicht kon men elkaar over en weer volledig verstaan. Opzicht over leer en leven van de kerkleden en de ambtsdragers heeft in de gereformeerde kerken juist een grote rol gespeeld. Maar dat opzicht werd uitgeoefend door de ouderlingen samen met de predikant: in de kerkenraad of het consistorie. Gewoon ter plaatse in de eigen 10
gemeente. Of als het een trapje hoger lag door de Classicale vergadering en de Synode (of een ‘commissie voor het opzicht’ daarvan). Met die overeenstemming over het beláng van het opzicht kon men in de dialoog samen verder. En dat was belangrijker dan de constatering dat er nu en dan in gereformeerde kringen wel eens een enkeling de suggestie doet om ook in hun kerken een soort bisschop aan te stellen. Dit soort ideeën verstóórt de dialoog misschien eerder dan dat ze die verder helpt. Het gebruik van dit woord ‘episkopè’ is een mooi voorbeeld van de overleg-methode van het ‘buiten haakjes halen’ van één element waarover je wél een heel eind overeenstemming kunt bereiken om op die manier het onderlinge verschil kleiner te maken. Dat is ook leerzaam voor de dialoog tussen de kerken in je eigen stad of dorp: haal wat je gemeenschappelijk hebt ‘buiten haakjes’, dan blijkt het verschil dat overblijft veel kleiner te zijn dan je dacht! Hans Brezet (Uit: Parochiebladenservice juli/aug; de delen 1-3 zijn te vinden op bit.ly/11UTRVi; bit.ly/16itKwE; bit.ly/16iu66t;deel 4 in het vorige parochieblad. Dit betreft samenvattingen van een serie besprekingen door Hans Brezet over het boek van Walter Kasper, Een rijke oogst: de vruchten van de oecumenische dialoog; Heeswijk/Utrecht: Uitgeverij Abdij van Berne/Katholieke Vereniging voor Oecumene, 2011, 174 p.)
Droom en werkelijkheid Nu had ik me juist voorgenomen om op bedevaart naar Rome te gaan. Ik wilde op het graf van de zalige paus Johannes XXIII diens voorspraak bij God af smeken om mij te genezen van mijn chronische doofheid. Tevens zou een aan mij verricht wonder Johannes helpen aan het voor zijn heiligverklaring vereiste tweede wonder. Een duidelijk geval van wederzijds voordeel. Maar zijn latere opvolger op de stoel van Petrus, paus Franciscus, kondigde af dat voor de heiligverklaring van Johannes XXIII geen tweede wonder nodig is. Alleen al Johannes’ initiatief het Tweede Vaticaans Concilie bijeen te roepen verheft hem boven elke twijfel aan zijn heiligheid. Als ik jonger was geweest, zou ik mij hebben kunnen
forum aansluiten bij de bedevaart van de aartsbisschop van Utrecht, kardinaal Eijk: een reis naar Rome van 20 t/m 25 september. Voor Rome wel wat kort, vijf dagen. Om veel te kunnen zien, moet er dus veel gelopen worden. Pragmatisch als hij is, sluit kardinaal Eijk dus de deelname uit van vijf-en-zestig-plussers. Kardinaal Eijk is zelf pas zestig. Met tempo heeft hij geen moeite. Hoewel leeftijd in jaren, juist in de kerk, maar betrekkelijk is, zal hij van mening zijn dat een pastorale reis, besteed aan jeugdiger mensen effectiever is voor de toekomst van de kerk zoals hij die voor ogen heeft. Regeren is vooruitzien, desnoods over de grijze hoofden heen. Gelukkig ervaart het veertigtal tachtigers in de MVR gemeenschap wel dat ze meetellen, als ze weer de vreugde van het samenzijn vieren onder de moederlijke leiding van Marian in een overigens te krap parochiezaaltje. Als niet mijn leeftijd mij van deze bedevaart van Eijk uitsloot, zou ik toch aan deelname hebben getwijfeld. Zou kardinaal Eijk wel een bezoek aan het graf van Johannes XXIII in het programma hebben opgenomen? Je kunt toch niet verschijnen voor een paus, al is het dan een dode, wiens instructie je hebt genegeerd om de deuren en de ramen van de kerk naar de wereld open te zetten. Of zou hij vrezen alsnog door het wonder van Johannes’ inspiratie getroffen te worden? Timo Harmsen, 19 juli 2013 P.S. “Het is maar goed dat het wonder nu toch gebeurd is”, schreef een vriend mij, “we hebben een wonderlijke paus gekregen, die open en toegankelijk is, die van een knuffel houdt en die van mensen houdt, zoals ze zijn. Zulke wonderen moeten we koesteren.” Johannes XXIII heeft nu de opvolger die hij zich gewenst zou hebben. In de afgelopen halve eeuw zijn we niet alleen de weg maar ook de jeugd kwijt geraakt. Rio de Janeiro geeft ons de hoop dat Franciscus ook de jeugd weer weet te inspireren. “Wees niet bang”, zei paus Franciscus, “trek er op uit en wees dienstbaar”. Wie zou dat niet willen? Timo Harmsen, augustus 2013 Pastor Theo de Wit, em.-deken van Utrecht schrijft in het mededelingenblad van Katholieke Kerkgemeenschap Utrecht-Oost en met zijn toestemming neem ik het hier over: “OPEN EN TOEGANKELIJK
Onze paus Franciscus heeft in zijn eerste maanden nog geen enkel nieuw dogma uitgesproken. Ook heeft hij nog geen enkel geloofsgeheim van de kerk afgeschaft. Hij voegt zich gewoon in de eeuwenoude traditie van de kerk. Wat is er dan nieuw aan hem en wat spreekt ons aan in hem? Hij geeft de kerk een nieuw gezicht: zijn eigen open gezicht met zijn twinkelende ogen. Warm en toegankelijk neemt hij het op voor de marginalen in de samenleving, omhelst zieken en gehandicapten, verwelkomt kinderen met een kus, laat voelen dat iedereen ertoe doet en de moeite waard is. En hij respecteert het eigen geweten van iedereen. Zou de crisis van onze kerk dan toch niet allereerst gezocht moeten worden in de leer van de kerk, maar in de houding van de leiders en de leden van de beweging van Jezus van Nazareth. Een open houding, een open kerk, die niet veroordeelt en die een goede geest gaande houdt. Dat zou een droom zijn!” Joachim Enkele malen reeds heb ik op deze plaats gewag gemaakt van Joachim van Fiore. Hij was een cisterciënzer monnik en theoloog. Hij was prior in het klooster van Casa-Mari (Zuid Italië). Hij leefde van 1135 tot 1202. Hij was een tijdgenoot van mystici als Hildegard van Bingen en Franciscus van Assisi. Hij hield zich als mysticus bezig met het einde der tijden. Joachim leefde in het tijdperk van de kruistochten die van 1096 tot 1272 duurden. Het is voor ons 21ste-eeuwers onvoorstelbaar dat toen duizenden West-Europeanen er op uit trokken om het Heilige Land van de Islamieten te gaan bevrijden. In totaal zijn er negen kruistochten geweest. In 1212 was er zelfs een kinder-kruistocht, geleid door een tienjarige jongen. Bij die kruistochten zien we een verschijnsel wat zich ook tijdens de beide wereldoorlogen heeft voorgedaan. De deelnemers waren voor het grootste deel mannen zodat er in de thuislanden een overschot aan vrouwen ontstond. Deze vrouwen zochten een veilige plek in een klooster. Zo ontstonden de ordes van de Begijnen (vrouwen) en ook de Begarden (mannen), met een minder strenge leefregel. Maar ook de samenleving in zijn geheel werd feministisch. Ook dat gebeurde in de beide 11
forum wereldoorlogen. Zo kreeg het vrouwenkiesrecht tijdens de eerste wereldoorlog zijn beslag. Toch is het nog steeds niet helemaal duidelijk hoe in de toch vrij besloten, statische, middeleeuwse samenleving zo’n enorme dynamiek kon ontstaan. Het is nogal wat om aan zo’n kruistocht te beginnen. Men leefde immers in kleine gemeenschappen waarin alle dorpelingen of stedelingen elkaar kenden. Zeker, de pelgrims hadden, zou je kunnen zeggen de weg voorbereid. Maar voor de duizenden onvoorbereide fanatici lag dat iets anders. De tijd van de ontdekkingsreizen was nog lang niet aangebroken ! De twaalfde-eeuwse samenleving was statisch. Dat wil zeggen: de toestand zoals de wereld was, zo zou ze ook blijven. Immers God had de wereld geschapen zoals ze is en dat was goed. En dus niet aan verandering onderhevig. Joachim zag dat anders. Hij had een visie die gebaseerd was op een afwijkende interpretatie van de drie-eenheid. Dus niet de statische drie verschijningsvormen van God maar drie tijdperken in de geschiedenis van de mensheid: 1. het tijdperk van de Vader; de tijd van de letter en de wet (die dood maakt). De tijd van het Oude Testament dus. 2. het tijdperk van de Zoon. De tijd van het Nieuwe Testament. 3. het tijdperk van de Geest (die levend maakt). De tijd van vrijheid en liefde. Het tijdperk van de H. Geest waarin de mens waarlijk vrij zal zijn. Een meer dynamisch wereldbeeld treedt hier naar voren zoals we later pas in de Renaissance weer zullen tegenkomen. De ideeën van Joachim van Fiore ontmoetten in Italië en daar buiten veel bijval. Joachim verwachtte dat het tijdperk van de Geest nog tijdens zijn leven zou doorbreken. Hij noemde dat het tijdperk van de H. Geest, waarin de mens waarlijk vrij zal zijn. Nu hebben wij op de tijdgenoten het voordeel dat we terug kunnen kijken. En we mogen aldus toch wel zeggen dat in de Renaissance de derde fase zichtbaar wordt. Veel dingen worden achteraf pas zichtbaar, terwijl ze voor de tijdgenoten nog onzichtbaar bleven. Joachim had een apocalyptische opvatting van kerk en geschiedenis. Kenmerkend voor de Apocalyptiek zijn berekeningen van het einde der tijden met een voorliefde voor heilige getallen. Vooral de volgelingen van Joachim 12
kwamen later dan ook vaak in botsing met het meer realistisch denkende bestuur van de Kerk; dat had tenslotte een wereldkerk te besturen. Ze hadden het niet op die dromers over vrijheid. Joachim was een mysticus. Volgens mij was hij een van de grondleggers van een meer dynamische visie op kerk en wereld. Joachim zag de geschiedenis van de kerk als een bevrijdingsgeschiedenis. Wellicht moeten we het werk van Joachim zien als een eerste begin van een ontwikkeling die via de Renaissance en de Barok naar de Verlichting en tenslotte uitmondt in de Mensenrechten. Dat zou volgens Joachim dan “het tijdperk van de GEEST zijn waarin de mens waarlijk vrij zal zijn”. De Kerk rekent met eeuwen. Wanneer je met die blik naar de kerkgeschiedenis kijkt, zie je duidelijk een ontwikkeling van statisch naar dynamisch. In de dertiende eeuw rondt Thomas zijn Summa af. Dit was een helder doordacht theologisch bouwsel. Maar zoals de meeste bouwsels was het statisch. De Summa is meer een eindpunt dan een begin. Al eerder kwam Joachim met een visie die vol ontwikkelingsbewustzijn is. In tegenstelling met de thomistische geleerden breekt er later weer een periode aan waarin de wetenschappers zich hartstochtelijk bezig gaan houden met de ontwikkelingen en bewegingen in het zonnestelsel. De mystiek kun je zien als een reactie op de rationele visie van Thomas. Joachim houdt zich vooral bezig met ‘getallenmystiek’. Zo meende hij te kunnen uitrekenen, wanneer de fase van de zoon zou beginnen, namelijk 1260. Hij heeft die datum zelf niet meer meegemaakt. Maar hij was zijn tijd ver vooruit. Koos van der Zalm Joseph in Egypte, Genesis 37 e.v. Joseph, zoon van Jacob, werd het slachtoffer van de jaloezie van zijn broers die hem verkochten aan slavenhandelaren, die op weg waren naar Egypte. Toen de hongersnood in Kanaän toesloeg, moest zijn familie haar toevlucht zoeken in Egypte om er hulp en bijstand te vinden. De Bijbel vertelt hoe Joseph, die een hoge positie had weten te bereiken, in plaats van zich te wreken, zich om zijn familie bekommerde. Het Egyptische land oefende veel aantrekkingskracht uit op de uitgehongerde bevolking van minder vruchtbare streken.
forum De geschiedenis van Joseph – zoals we die uit de Bijbel kennen – stemt overeen met wat we weten van de XIIe dynastie (ca.2000 jaar v.Chr.) en van de dynastie van de Hyksos. (De Hyksos is de benaming voor de bevolkingsgroepen uit Klein-Azië die op het einde van het Middenrijk, – ca. 1700 v.Chr. – Egypte binnenvielen.) De midjanitische of ismaëlitische (beide benamingen komen voor in de Bijbel) handelaren die hem kochten behoorden tot de talrijke handelaren die in de hele eerste helft van het tweede millennium v.Chr. Egypte veelvuldig bereisden. De kanaänitische steden Sichem en Dotan, die voorkomen in de reizen van Joseph (Genesis 37), worden ook genoemd in andere bronnen. De opgravingen op deze twee plaatsen hebben aan het licht gebracht dat deze plaatsen gedurende het bronzen tijdperk (1500-1200 v.Chr.) bloeiende en welvarende steden waren. Sichem wordt genoemd in verscheidene Egyptische documenten uit de XIXe et XVIIIe eeuw v.Chr. Ook moet worden vermeld dat men in een groot huis negen en zeventig huisbedienden telde, waarvan meer dan de helft Aziatische namen droeg, zoals Jacob, Issachar, Aser. De twintig sjekel waarvoor Joseph werd verkocht (Genesis 37:28) was precies de gemiddelde prijs van een slaaf in de XVIIIe eeuw v. Chr. En ten slotte, ook al waren talrijke Aziaten in Egypte slechts bescheiden huisbedienden, sommigen, zoals Joseph, hebben zich weten op te werken tot hoge functies. De komst van Joseph′s broers, vanwege de hongersnood in hun eigen land, stemt overeen met wat we van deze periode weten. Egypte was een vruchtbaar land met vaak meer dan overvloedige oogsten. We hebben wat dit betreft de getuigenis van hongerige vreemdelingen die in dit land hun toevlucht waren komen zoeken. Deze rijkdom nam niet weg dat de opbrengst gedurende een reeks van jaren soms extreem mager was. Dit fenomeen ligt wellicht ten grondslag aan de “jaren van de magere koeien” die in Genesis genoemd worden. (Een inscriptie uit de hellenistische periode maakt gewag van een hongersnood die zeven jaar zou hebben geduurd.) Veel andere items die in de Bijbel bewaard zijn gebleven, verwijzen naar typische Egyptische praktijken. Uit een fragment van een oud gevangenis-register en andere documenten weten we hoe het gevangenissysteem functio-
neerde: de belangrijke gevangenissen stonden onder leiding van een directeur en de bewakers die in zijn dienst waren, doen denken aan de leiding gevende en toezicht houdende functionarissen van Genesis 39:22. De gedetineerden werden geïnventariseerd naar zeven rubrieken die gingen van naam, sexe, enzovoort, tot de verklaring van goed gedrag, als reden tot vrijlating. Joseph was gevangen genomen op de leugenachtige beschuldiging door de vrouw van zijn werkgever (Genesis 39). Voorbeelden van dergelijke zaken (vrouwen als verleidsters, seksuele intimidatie) vinden we ook in de Egyptische literatuur uit de tijd van Joseph en later. De huismeester en de schenker speelden aan het hof van de farao′s een belangrijke rol, zo al niet een hoofdrol. De aanwezigheid in het verhaal van Joseph van een schenker en een bakker hoeft ons dus niet te verrassen. Joseph kon ook dromen uitleggen, wat in de lijn lag van het geloof in die tijd (er bestonden in die tijd handboeken tot inwijding in de kunst van het droomuitleggen). Bij zijn in dienst treden ontving hij het koninklijke zegel en een gouden ambtsketen. Zo wilde het de Egyptische traditie. De wijze waarop hij werd gebalsemd en in zijn grafkist gelegd behoorde niet tot het Hebreeuwse maar geheel en al tot het Egyptische ritueel. Vertaald uit “Atlas du Monde Biblique”: La vente de Joseph et son séjour en Egypte.© Librairie Larousse, 1989.
Timo Harmsen, 19 augustus 2013 Verbeelding van het heilige De actuele strijd in Egypte en het negatieve reisadvies naar dat land deden mij dezer dagen terugdenken aan de reis die Marijke en ik in november/december 1991 naar Egypte maakten. We reisden vanuit ZW-Frankrijk, waar we toen woonden. We vlogen van Toulouse naar Cairo. Daar bezochten we de piramiden van Gizeh en zijn sfinx, het museum der Egyptische oudheden, waar het dodenmasker van Toetanchamon het pièce de résistance van de verzamelde oudheidkundige kunstschatten uitmaakt, en de soek, een wijk, die je in elke Arabische stad wel ziet, met kleine winkeltjes waar de handelaren veel te veel voor hun spullen vragen, maar waar je als toerist gaandeweg het spel van het onderhandelen wel leert spelen. Na Cairo vlogen we verder naar het zuidelijke in Opper Egypte gelegen Aboe Simbel. Aboe Simbel is beroemd om zijn in de rotsen uitgehouwen tempels van Ramses II, en om het gigantische 13
forum Nassermeer, dat ontstond door de bouw van de Aswandam noordelijker in de Nijl. In het Nassermeer zouden de tempels verdwijnen. Om de tempels te redden werden ze in grote blokken gezaagd en opnieuw opgebouwd hoger op en verder van de oever van de rivier verwijderd. Met een korte vlucht ging de reis weer in noordelijke richting naar Aswan en vandaar per cruiseschip naar Luxor. Over ons bezoek aan het tempelcomplex in Luxor schreef ik indertijd in mijn reisverslag het volgende: “Met de bus naar de tempel. Luxor is een betrekkelijk luxe toeristenstad. Niet groot, niet vervuild. De lucht is er nog helder en zuiver. Het tempelcomplex is verlicht. Voor de tempel strekt zich de laan der sfinxen uit. Nu een paar honderd meter lang, maar in de oudheid drie kilometer tot aan de tempel van Karnak, die we later nog zullen bezoeken. Drie kilometer lang aan weerszijden, zij aan zij, honderden stenen sfinxen. Waartoe heeft godsdienst de mensheid al niet kunnen inspireren. Tempels en kathedralen, riten en mysteriën. In de religies van onze tijd is veel van de tempels en de godsdienst van de oude Egyptenaren herkenbaar. De zuilen, het koor, altaar en tabernakel van onze kathedralen doen denken aan de pylonen en zuilenzalen, aan de offerzaal en het heilige der heilige van de tempels. God en de Drievuldigheid, Maria en de heiligen, aanroepbaar voor van alles en nog wat, doen denken aan Amon Ra, de Zonnegod, en Osiris, Isis en hun zoon Horus, en de vele andere goden en godinnen. Maria doet denken aan de godin Isis, godin van de liefde en vrouw van de god Osiris. De rol van priesters en volk. De macht van de priesters als kenners van de mysteriën, die het volk angst inboezemen. Het geloof in het hiernamaals. De sociale controle die uitging van godsdienst als regulerende factor in het maatschappelijke leven. Dat alles is in zekere zin nog steeds aanwezig, ondanks het feit dat de mens met zijn toenemende kennis zich zelf op de voorgrond plaatst en zich zelf als een god begint te gedragen. We gaan terug naar onze boot.” Egypte is een land dat onze verbeelding sterk kan aanspreken. Niet zozeer het actuele Egypte van vandaag of van toen wij het bezochten als wel het Egypte dat aan de toeristen werd en nog wordt gepresenteerd, het Egypte van het tweede millennium voor onze jaartelling, waarvan ook de Bijbel ons vertelt. In de hoofdstukken 37 en 14
volgende van Genesis lezen we het verhaal van Joseph, die door zijn oudste broer Ruben voor twintig sjekel aan Midjanitische kooplieden werd verkocht, – exact de gemiddelde prijs die in de 18e eeuw voor Chr. voor een slaaf werd betaald, zoals ik lees in “Atlas du Monde Biblique, p.36 – maar die het uiteindelijk bracht tot onderkoning van Egypte. En natuurlijk het verhaal van de uittocht uit Egypte in het boek Exodus; het meest markante en tevens vele controverses oproepende verhaal: heeft de exodus wel echt plaats gevonden of op de wijze waarop hij in de bijbel wordt beschreven?. In het exodus-verhaal gaat de God van het Hebreeuwse volk de confrontatie aan met de goden van de Egyptenaren en de farao. De God van het Hebreeuwse volk moest wel met sterke staaltjes van zijn macht voor de dag komen om niet alleen de farao maar ook zijn eigen volk te overreden. Zelfs Mozes zelf ging als met loden schoenen telkens weer op weg om de volgende krachttoer van zijn God aan de farao aan te kondigen. Maar uiteindelijk zegevierde Mozes door de macht van zijn God die voor het Hebreeuwse volk, Zijn volk, het water van de zee liet wijken dat de Egyptische legerscharen vervolgens verpletterde. Behalve dat het exodusverhaal het bevrijdingsverhaal van het Joodse volk is geworden, vertelt het ons ook iets van het ontwikkelingsproces van hoe het godsbegrip zich uit het polytheïsme via het henotheïsme – een oppergod die mindere goden naast zich tolereert – tot het monotheïsme heeft ontwikkeld. Dat het godsbegrip nog steeds in ontwikkeling is merken we bij voortduring in ons eigen leven en om ons heen. Ook de strijd in Egypte tussen de fundamentalistische moslimbroeders en de tot meer secularisme geneigde groeperingen, die nu ten koste van veel ellende en talrijke doden en gewonden gevoerd wordt, wordt daardoor beïnvloed. Men spreekt wel eens van de religie als splijtzwam. Durven we al zeggen dat God een onkenbaar mysterie is dat slechts ervaarbaar is in de Liefde? “Christenen geloven niet zonder meer in het bestaan van God. Zij geloven dat deze goddelijke Liefde de dragende en actieve grondslag is en dat het goed is daarnaar je leven in te richten” (Erik Borgman, Overlopen naar de barbaren. Het publieke belang van religie en christendom, p.13) Timo Harmsen, 17 augustus 2013
__________________________ PAROCHIE INFORMATIE ___________________________
Parochie Titus Brandsma De Maria Virgo Regina geloofsgemeenschap is RK en is onderdeel van de Titus Brandsma parochie. Voor informatie over de Titus Brandsma parochie zie de website: www.ztitusbrandsmaparochie.nl en www.jongtitus.nl. Pastoraal team profiel liturgie: H.W.M. (Henri) ten Have, priester, Bergstraat 17, 6701 AB Wageningen; tevens pastoor; e-mail:
[email protected]; afwezig: maandag profiel diaconie: J.H.M. (Hans) Lammers, pastoraal werker, De Hoef 37, 6708 DC Wageningen; e-mail: j.lammers39@ chello.nl; afwezig: maandag, dinsdagochtend en zaterdag profiel catechese: J.A.T.M. (Hans) Lucassen, pastoraal werker, Stationsweg 112, 6711 PZ Ede; e-mail: hanslucassen@hotmail. com; afwezig: maandag; Y.J. (Yuri) Saris, pastoraal werker, Troelstraweg 11, 6701 AE Wageningen; e-mail:
[email protected]; afwezig: wisselend, 30%-aanstelling als studentenpastor profiel kerkopbouw: G.H.J.V. (Guido) Dieteren, pastoraal werker, Herenstraat 84, 3911 JG Rhenen; e-mail:
[email protected]; afwezig: zaterdag Maria Virgo Regina kerk adres: Heelsumseweg 1, 6721 GP Bennekom internet: www.rkkerkbennekom.nl Locatieraad Hans Wilmink (voorzitter), tel. 0318 413 049 Rita van Doesum-Karsten (secretaris) e-mail:
[email protected] tel. 0318 418 025 Arend Jan Nell, (penningmeester) tel. 0318 430 988 José van der Meulen, tel. 0318 430 455 Truus Appelman, tel. 0318 414 943 Miranda Meuwissen, tel. 0318 420 497 Pastoraatsgroep Marian Bolscher, tel 0318 417 237, 0651 651 736 Ruud van der Linden, tel. 0318 419 340 Marianne Thie, tel. 0318 414558 Marialda Kuin, tel. 0318 610 078 Commissie van financiën en beheer Arend Jan Nell (penningmeester), tel. 0318 430 988 Bankrek. algemeen: 30.70.22.250; Bankrek. kerkbijdragen: 15.34.62.043, t.n.v. Par. Z. Titus Brandsma, t.b.v. Maria Virgo Regina Bennekom. Technische Dienst Herman van de Akker, tel.0318 415 137
Ledenadministratie Klaas van der Meulen, Korenlaan 32A, tel. 0318 430 455 Parochiewacht Maandag t/m vrijdag 10.30-11.30 uur Torenzaal, Heelsumseweg 1, tel. 0318 414 896 Daarbuiten informatie via antwoordapparaat. Koster Ceremoniaris Riet van der Linden Groenestraat 27, tel. 0318 416 846 Contact nabestaanden Nettie Oegema, Bereklauw 73; tel.: 0318 419 227 Contactpersoon dopen Marian Bolscher, Berkenlaan 18; tel 0318 417 237 Wijkvertegenwoordiging Marian Bolscher, Berkenlaan 18, tel. 0318 417 237 Caritas Dominique de Voort Breehoven 13, tel. 0318 416 265 Contact Kerk, Milieu en Samenleving Truus Appelman, tel. 0318 414 943 Contact Raad van Kerken Hans Westendorp, Alexanderweg 1, tel.: 0318 418 465 Agenda torenzaal en parochiezaal Ton Gommers-Smits, Honingklaver 2, tel. 0318 414 374 Reservering van de kerk Arend Jan Nell, tel. 0318 430 988 Koren Gemengd Koor: Antoon Appelman Vossenweg 57, tel. 0318 414 943 ARSIS: Peter Wijngaard Hof van Putten 11, tel. 0318 417 670 Kinderkoor: Gertie Savelkoul Julianalaan 10, tel. 0318 575 965 Dameskoor: Nardie Breteler-klein Breteler Grintweg 303, tel. 0317 415 588 Schola cantorum: Klaas Postma, Selterskampweg 23, tel. 0318 415 813 Werkgroep peuter en kleuter/kerk Angelique Zandstra, Algemeer 27, tel. 0318 418 992 Werkgroep kinderwoorddienst Linda Rust, 0318 413 630 Werkgroep gezinsviering Arno de Bruin, Boerenbond 22, tel. 0318 414 097 Werkgroep 1e communie Christianne Marcelis-van Acker Vossenweg 37, tel 0318 418 347 Werkgroep jongerencatechese vacant Bezoekgroep Bets Oostrom, Haldereng 17, tel. 0318 416 118 Basisschool St. Alexander Acacialaan 32a, tel. 0318 430 340 In verband met het op de school geldende toelatingsbeleid kinderen erg vroeg opgeven Katholiek Vrouwen Gilde Gea Kleipool-van de Goor Bosmeesterskamp 2B, tel. 0318 431 810
15
