PROJECTIE
PROJECT
MET EEN VLEUGJE
AGILE
Nieuw portalconcept als basis online-activiteiten Kluwer Auteur:
P e t e r K a l m i j n ( p e t e r. k a l m i j n @ l o g i c a c m g . c o m ) , t e s t m a n a g e r, p r o j e c t m a n a g e r e n N L P - m a s t e r b i j L o g i c a C M G , I D T Te s t C o m p e t e n c e R o t t e r d a m .
Portals Next Generation (PNG) is een project voor een nieuw portalconcept van uitgeverij Kluwer, dat medio vorig jaar succesvol werd afgerond. Dit portalconcept is van belang in het kader van stabiele exploitatie van Kluwer-producten via internetdiensten. Hiermee is een solide en strategisch fundament gelegd voor toekomstige ontwikkelingen. Het was dan ook duidelijk dat kwaliteit van dit fundament alle verdere ontwikkelingen sterk zou beïnvloeden. Daarom is besloten dat productkwaliteit en productstabiliteit de belangrijkste succes- en acceptatiecriteria voor het PNG-project vormden. Een Agile aanpak bij de toepassing van Prince2 en TestManagement van LogicaCMG bleek het juiste recept om die kwaliteit en stabiliteit te realiseren.
PROJECTBENADERING Het projectmodel is door de projectmanager samen met de testmanager bepaald. Uitgangspunt: kwalitatief hoogwaardig. Voornamelijk omdat het project een strategisch hoogwaardige basis voor toekomstige ontwikkelingen moest opleveren. Gezamenlijk werd besloten om een praktisch georiënteerde mix van Prince2, TestManagement (LogicaCMG) en Agile principes toe te passen. Dat behelsde de voor Kluwer vereiste documenten zoals de Project Brief en het Project Initiation Document. Maar ook de strategische betrokkenheid van het testmanagement vanaf het begin van het project. De door de testmanager geadviseerde en onderbouwde beslissing om te gaan voor een gedeeltelijk iteratieve, gedeeltelijk incrementele projectbenadering is tijdens het project een gelukkige keuze gebleken. Zo kon de ingehuurde expertise aan
Als testmanager was ik al voor het daadwerkelijke
boord worden gehouden en werd de projectduur (en
begin ervan bij het project betrokken en had ik de
overhead) aanzienlijk ingekort.
mogelijkheid om significante invloed uit te oefenen op zowel de projectplanning als de projectaanpak. Dat heeft
• Apply the right project approach
zeker een groot voordeel voor Kluwer opgeleverd: pro-
• Use small increments
ductkwaliteit, maar ook tijd en geld.
TESTSTRATEGIE Binnen PNG is een pragmatisch en flexibel uitvoerbaar testtraject aangestuurd. Doelstelling: zo snel mogelijk, zo goed mogelijk en zo gestructureerd mogelijk testen. Gezien het strategische karakter van het project is ervoor gekozen om zowel op statisch testen als op dynamisch testen in te zetten. Dit hebben wij door middel van workshops uitgedragen naar alle projectbetrokkenen, wat zeer op prijs werd gesteld. Statisch testen heeft het aantal fouten verminderd door de kwaliteit van het ontwerp te verhogen. Zo kon voor veel designfouten worden voorkomen dat deze in het systeem werden ‘ingebouwd’. Hiervoor hebben wij de ontwerpdocumentatie door informal reviews getest op duidelijkheid, volledigheid, traceerbaarheid, en derPeter Kalmijn, als testmanager namens LogicaCMG betrokken bij het project Portals Next Generation (PNG) van Kluwer.
gelijke. Door peer-reviews zijn zaken als correctheid en technische inhoud ‘droog’ getest. Voor de bewaking hebben wij het Agile principe ‘document to make next
10
AGILE VLEUGJE
step possible’ gebruikt en de reviewresultaten met rode pen in het document geschreven. Daarna is het document met de aantekeningen gekopieerd en is in de volgende versie geverifieerd of alle issues waren opgelost. Dynamisch testen kon zodra de eerste iteratie van het systeem daadwerkelijk was gerealiseerd. Dat hebben wij met een praktische combinatie van UseCase Based
PROJECT
MET
EEN
en Exploratory testing aangepakt. Deze technieken lenen zich zeer goed voor een Agile benadering in een
Het projectmodel is door de projectleider samen met de testmanager bepaald. Uitgangspunt: kwalitatief hoogwaardig. Projectleider en testmanager hebben het gehele project als tandem gewerkt.
Gebruikers Acceptatie Test. • Use the simplest tools • Rapid quality feedback • Consider testability
acties die wij gepland hadden de betreffende dag uit
• Test early as possible
te voeren. Voltooide acties werden meteen afgevoerd.
• Explain the techniques
Pas daarna dronken wij onze eerste kop koffie. Dit
• Open and honest communication
ritueel heeft zeer efficiënt gewerkt. Wij hebben geen
• Document to make next step possible
tijd verspild en de dagelijkse vergadering zo kort mogelijk gehouden. Als er verdere bespreking nodig
Het bleek ook binnen dit project weer dat Agile tech-
was, dan parkeerden we dat voor later op de dag. Het
nieken en Agile gedachtegoed gemakkelijk en soepel
whiteboard was zo geplaatst dat het gehele team het
binnen bestaande methodieken in te passen zijn.
duidelijk in het gezichtsveld had. Wat zit er achter: Een ritueel ontwikkelt zich tot een
KRACHT
gewoonte, een vast punt op de dag. Een stand-up
VAN SIMPEL RITUEEL
Als projectmanager en testmanager werkten we het
meeting kan nooit lang duren en is daarom van nature
gehele project door als tandem. Elke dag voordat
al effectiever. Actie-whiteboard diende twee doelen:
de andere teamleden binnenkwamen, deden wij ons
ondersteuning van de stand-up meeting en van een
dagelijks ritueel: eerst een korte stand-up meeting
transparante communicatie.
voor het Actie-Whiteboard. Daarop schreven wij alle • Ritueel • Stand-up meetings
WELKE
PATIËNT ZOU ZIJN LEVEN TOE-
VERTROUWEN AAN EEN
‘AGILE’
CHIRURG?
• Zichtbaarheid • Transparante communicatie
Persoonlijke visie - Ik denk dat je gerenom-
• Apply the right artifact(s)
meerde methodieken - in dit artikel Prince2 en
• Whiteboard etiquette
TestManagement van LogicaCMG - heel goed
• Zero complexity
kan zien als hoofdingrediënten van een smakelijke maaltijd. Dan zou je Agile moeten zien als
CONSTANT
de kunst van het bereiden van de maaltijd en als
Een verdere Agile techniek die wij hebben toegepast,
kruid om de gerechten op de lekkere smaak te
is: houd je team en je projectomgeving betrokken door
brengen.
constant te informeren en uit te leggen wat je doet en
En vergeet daarbij niet: bij elke kok smaakt het
jectleiders vrijwillig ‘mee gingen lopen met testen’ om
gerecht een tikkeltje anders. Kortom, ik zie Agile
voor zichzelf inzicht en kennis te verkrijgen. Ook men-
niet als methodiek, maar eerder als filosofie
sen van de business hebben enthousiast en gemoti-
en een zeer waardevolle verzameling technie-
veerd meer dan hun verplichte deel bijgedragen, omdat
ken en ideeën die zeer goed binnen bestaande
zij wisten waarom ze het deden én omdat het leuk was.
INFORMEREN
waarom je dat doet. Dit ging zelfs zover dat andere pro-
methodieken ingepast kunnen worden. Soms wat meer Agile en soms wat minder …
Hoe hebben we het gedaan? We hebben bewust push-technology gebruikt voor informatieoverdracht
11
Werken aan een wereld waarin we willen leven ADVIN.NL
Advin is een adviseurs- en ingenieursbureau, gespecialiseerd in bouw en infrastructuur. Door de inzet van professionals met jarenlange ervaring en een nauwgezette planmatige aanpak, realiseren we talloze grote en kleine projecten op een succesvolle en vaak verrassende manier.
Persoonlijke benadering en flexibiliteit zijn kenmerken van onze unieke projectaanpak. Onze kennisinfrastructuur speelt hierbij een belangrijke rol.
HOOFDDORP
STEENWIJK
OSS
BARENDRECHT
AGILE VLEUGJE EEN MET
en communicatie. Zo hebben wij workshops voor
MUREN
opdrachtgever(s) en management gehouden, waarin
In de kamer die was gereserveerd voor testen, heb ik
wij uitlegden wat wij aan het doen waren en hoe wij
als testmanager een combinatie gebruikt van de Agile
dat deden, en wat onze prognose was van wat het zou
techniek ‘Wall of wonder’ en van de NLP techniek
gaan opleveren. Ook gebruikten wij de e-mail veel om
‘Ankeren’. Het strategische gebruik van de ruimte is
zo informatie en succes naar de belanghebbenden en
hierbij een belangrijke factor. In het midden van de
de hele afdeling te ‘pushen’.
ruimte waren de testwerkplekken in een eilandopstel-
ALS GEREEDSCHAP
ling gepositioneerd. Dat betekent met de gezichten naar We hebben bewust geen technieken gebruikt waar-
elkaar. Dit draagt bij aan collaboratieve werksettingen.
mee aan anderen wordt overgelaten om informatie te
Op het westelijke halfrond schrijven wij van links
‘halen’, zoals een website of share point. Deze kunnen
naar rechts. Links werd stabiliteit en vastigheid aan-
naar mijn inzicht hooguit aanvullend werken. Dus wel
geboden. Een stevige basis om van uit te gaan. De
e-mail, bulletin boards, ‘iets belangrijks op de deur
cognitieve resultaatrichting is naar rechts gericht: de
plakken’, et cetera …
dynamische kant van de ruimte. Ik vind het belangrijk om ‘rust’ en ‘actie’ strategisch te scheiden.
• Obtain management support
PROJECT
• Opdrachtgever betrekken • Medeplichtigen creëren • Active stakeholder participation • Collective ownership
VIEREN
VAN SUCCES
Het team verdient het! Trots zijn samen met je team, dat motiveert sterk. Deel vooral ook alle complimenten met je team, dus weer push-technologie. We hebben de opdrachtgever uitgedaagd om bij tijdige oplevering de gehele afdeling te trakteren op
Muren als gereedschap. Op de linker muur werd een presentatie van de test-kick-off bevestigd.
taart. Daarnaast hebben we voor het behalen van belangrijke mijlpalen vooraf gezorgd voor iets lekkers. Daarmee communiceer je ook naar je teamleden: ik geloof in jullie!
Linker muur: Dit is de statische muur waarop ik de presentatie van de test-kick-off bevestigd heb. Dat
• Trust people to get things done
diende twee zichtbare doelen: direct toegankelijke
• Collective ownership
referentie voor de testers en de mogelijkheid om iede-
• Motivation process
re ‘bezoeker’ alsnog snel een aantal highlights van de
• Keep it fun
kick-off uit te leggen. Dit heeft enorm geholpen bij de brede communicatie en het creëren van draagvlak en acceptatie. Naast collega’s kwamen ook veel managers en bestuursleden kijken wat wij in het ‘testhok’ allemaal aan het doen waren. Een verborgen doel van deze presentatie was: ankeren op de juiste plek. Omdat ik de minder ervaren en geroutineerde testers aan de linker kant geplaatst had, zaten zij met de rug naar de presentatie (hun referentie) toe; een steuntje in de rug dat zij fysiek zelfs konden aanraken. Op de statische muur was onder meer ook de planning opgehangen. Die werd (mede) daarom
In het project Portal Next Generation is gekozen voor een gedeeltelijk iteratieve en een gedeeltelijk incrementele projectbenadering. De kortse weg naar het doel, maar altijd klaar voor verandering.
onbewust als ‘vast’ geaccepteerd. Rechter muur: Op de dynamische muur bevond zich het Actie-whiteboard waarop wij elke ochtend tijdens
13
AGILE
de stand-up meeting de dagelijks uit te voeren acties schreven. Daarnaast de bevindingenteller (de thermo-
VLEUGJE
meter) en de teststatistieken. Die werkten wij elke dag bij. Ook de geeltjes met geparkeerde vragen en andere dynamische zaken waren uitsluitend aan deze zijde te vinden. Het meest dominante op de dynamische muur was echter het (zo groot mogelijke) whiteboard.
EEN
Hieromheen werden alle discussies gevoerd, die meteen schematisch op het bord werden weergegeven. Zodra het team het ergens over eens was, werd een (digitale) foto van het whiteboard gemaakt, die in het
MET
projectdossier werd opgenomen, eventueel met commentaar. Een praktisch voorbeeld van de Agile filosofie ‘model to make the next step possible’. Dit heeft ons
PROJECT
veel tijd bespaard en wij hebben veel meer gemodelleerd dan normaal zou gebeuren. Dezelfde techniek hebben wij ook gebruikt om bijvoorbeeld de besluiten en acties van vergaderingen te documenteren. Authentiek, snel en goed genoeg. Het strategisch gebruik van de ruimte, de muren en de gemeenschappelijke manier van delen van ideeën
Elke projectdag begon met een korte stand-up meeting voorhet Actie-whiteboard.
en inzichten op het whiteboard heeft samen met een
OPDRACHTGEVER
kwaliteit als deliverable van een relatief hogere orde
AAN HET WOORD
Kluwer is een uitgeverij met circa 1.300 medewer-
was dan opleverdatum of zelfs ontwikkelkosten. Er
kers, die zich richt op professionals in juridische,
was daarom ook veel ruimte ingepland voor het test-
fiscaal-financiële, bestuurlijke, human resources
en reworkproces en de organisatie van het testproces
en commerciële beroepen. Kluwer is onderdeel van
was in handen van LogicaCMG.
het internationale, beursgenoteerde concern Wolters
Het product is in de zomer van 2005 opgeleverd, pre-
Kluwer.
cies op de geplande datum. De marketingcampagnes
Kennis en de exploitatie van kennis is core-business
konden direct aansluitend na de zomer in gang wor-
van Kluwer. Dat gebeurt door middel van losbladige
den gezet. Bij de klanten van Kluwer werd de portal
uitgaven, boeken, nieuwsbrieven en vakbladen tot
meteen al enthousiast ontvangen. Intern bij Kluwer
elektronische werk- en procesondersteunende tools,
is het product ook goed gevallen, allereerst omdat
on-line databanken, softwarepakketten en internet-
klanten tevreden zijn, maar ook omdat het product
diensten.
doet wat was beloofd en technisch stabiel en goed
Kluwer bood voor z’n grote klanten al een aantal
beheerbaar blijkt.
jaren met succes een maatwerk intranet-product
Dit product ‘Portal Next Generation’ voor de juridi-
waarin zoveel mogelijk juridische informatie bijeen is
sche, fiscale en overheidsmarkt is nu ook een com-
gebracht. Kluwer wilde ook voor zijn middelgrote klan-
mercieel succes geworden. De basis voor dooront-
ten een dergelijke portal ontwikkelen.
wikkeling is gelegd en inmiddels hebben al enkele
De business case was gebaseerd op het uitgangs-
verdere releases plaatsgehad. Kluwer gaat er een
punt dat beheer- en onderhoudskosten laag moesten
groot deel van zijn verdere online-activiteiten op
blijven. Kwaliteit is in dit project de belangrijkste
baseren.
deliverable. De eerste versie moest al meteen een product opleveren dat extern, maar zeker ook intern,
Marco Wijnberg
op een enthousiast onthaal kon rekenen. Bij beslis-
Business development manager Kluwer,
singen werd er daarom rekening mee gehouden dat
Alphen aan den Rijn/Deventer
14
AGILE VLEUGJE EEN MET
PROJECT
gezonde teammix van businessmensen (gebruikers,
R = Aantal defecten gevonden na ongeveer drie maan-
klanten en opdrachtgever) veel bijgedragen aan de
den in productie
teamvorming en het creëren van een gemeenschappelijke visie op het product en op testen.
Voor het PNG-project was de uitkomst van deze formule: TE = 450 / (450 + 15) = 96,77%.
• Wall of wonder • Big visible charts
Met deze door de methode TestManagement gestruc-
• (Model) visually
tureerde en met Agile ‘gekruide’ testaanpak en -uit-
• NLP: anchoring
voering hebben we in dit project meer dan een half
• Travel light
miljoen euro voor Kluwer ‘bespaard’. Daarnaast heb-
• Model to make the next step possible
ben wij er ook een tevreden opdrachtgever en beheer-
• Zero complexity
groep én een opvolgend project aan overgehouden.
RESULTATEN
GELEERDE
Alle zaken in dit project zijn simpel en effectief
Structuur door Prince2 en TestManagement en het tot
gehouden. Zo ook de introductie van testgerelateerde
(sprankelend) leven wekken en op smaak brengen
metrics. We hebben de metric ‘testefficiëntie’ gekozen
met behulp van Agile technieken. Ik realiseer mij heel
omdat deze door iedereen gemeten kan worden en
goed dat deze goede resultaten niet behaald zouden
tevens een goede indicatie geeft van de post-project
zijn zonder een goede chemie tussen Kluwer en
inspanning: de efficiëntie van de testinspanning.
LogicaCMG en vooral tussen de projectmanager en de
LESSEN
testmanager. Ook hier bewijst zich het Agile principe De formule: TE = T/(T+R)
‘individuals and interactions over processes and tools’,
TE = Test Effectiveness
de eerste regel uit het Agile Manifesto, die ik van harte
T = Aantal defecten gevonden tijdens testen
onderschrijf.
15
■
