Niet geschikt voor
INTERNET
test
Op internet is ongelooflijk veel te vinden, ook zaken die uw kinderen beter niet onder ogen kunnen krijgen. Daarom zijn er internetfilters. Hoe goed zijn ze? 8
de Digitale Consument maart 2003
jeugdige kijkers Internetfilters nog steeds niet waterdicht In maart 2001 testte de Consumentenbond acht filters die ervoor moeten zorgen dat kinderen geen foute websites met seks en geweld meer zien. Geen van de filters bleek toen goed te werken. Twee jaar later is het resultaat nog steeds niet om over naar huis te schrijven.
Hoe werken internetfilters? Grofweg zijn er vier soorten filters op de markt. - als softwarepakket, van bijvoorbeeld McAfee en Symantec; - via internetproviders die sites scannen voor de gebruiker ze te zien krijgt; - via het ICRA-systeem (waarbij de makers hun internetpagina’s een code meegeven die door de browser wordt herkend); - via internetzoekmachines met ‘kindersloten’. De laatste twee werken niet. Het ICRA-systeem is te vrijblijvend en de de kindersloten zijn te makkelijk te omzeilen. We hebben ze dus niet getest. De meeste filters werken met zwarte lijsten. De opgenomen pagina’s worden uit het aanbod gefilterd en u krijgt een waarschuwing. De lijsten worden in eerste instantie gemaakt en bijgehouden door zoekrobots, en actueel gehouden door speciale redacties. Voor het bijhouden van de filters via internetproviders hoeft u als gebruiker niets te doen, maar bij softwarepakketten moet u nieuwe lijsten downloaden voor ze actief zijn. McAfee, We-Blocker en PureSight analyseren de inhoud van een internetpagina op het moment dat deze wordt geladen. Bij McAfee en We-Blocker gaat dit via steekwoorden, zonder dat er rekening wordt gehouden met de context. Dit geeft soms vreemde effecten en zorgt vooral onnodige blokkering (overblokkering). PureSight gebruikt een – naar eigen zeggen – geavanceerde technologie (Artificial Content Recognition; ACR), die meer doet dan alleen naar steekwoorden kijken. Ook de structuur van een pagina (sekssites hebben vaak veel
pop-ups en banners) en zoekresultaten uit databases worden meegenomen.
Seks, seks, seks Seks is op internet op allerlei manieren te vinden, via sekssites, populaire kinder- of jongerensites, portals en zoekmachines. McAfee en RDNet Plus houden dergelijke sites allemaal tegen. Maar helaas blokkeren ze ook vrijwel alle goede sites, zodat gewoon internetten er niet meer in zit. McAfee filtert veel te streng en RDNet Plus werkt precies omgekeerd: alleen goedgekeurde sites worden doorgelaten (in totaal circa 34.000). Voor de meeste mensen is dit dus geen bruikbare optie. RDNet is onlangs, na onze test, wel gestart met een ‘echt’ filterabonnement: RDNet-Pro. Van de overige filters scoort CompuServe op het gebied van sekssites het best, gevolgd door NCRVNet en FilterNet die beide tot ‘matig/redelijk’ komen. Dat deze filters hetzelfde oordeel krijgen, is niet zo vreemd want internetprovider Solcon zit achter beide. Het bedrijf biedt het abonnement zelf eveneens aan, onder de naam ‘Solcon Economy Entry’. NCRVNet laat het redactiewerk ook door Solcon doen, maar FilterNet heeft een eigen redactie. Ook RDNet-Pro is een Solcon-filter met een eigen redactie. De softwarepakketten blijven ver achter, ook het ‘intelligente’ PureSight. We-Blocker, dat gratis is, behaalt de laagste score en blokkeert minder dan de helft van de door ons bezochte sekssites. Veelbezochte sites die zich op kinderen en jongeren richten, hebben vaak een onderdeel dat te maken heeft met seks. Zo hebben TMF en Jongerenweb een seksforum. Alle filters, behalve McAfee en RDNet die complete sites blokkeren, laten deze onderdelen door, zodat een kind eenvoudig mee kan doen aan discussies over seks.
Portals en zoekmachines Seks is ook te vinden via een portal. Zo bevatten de populairste portals, zoals Startpagina en MSN, links naar de Digitale Consument maart 2003
9
Tien tips voor veilig internetten door kinderen 1 Leer kinderen omgaan met internet; praat erover met uw kinderen. 2 Beschouw filters alleen als een hulpmiddel. 3 Zorg dat u als ouder weet wat er met internet mogelijk is: chatten, filesharing, IRC, nieuwsgroepen, enzovoort. Weet u dit niet, dan begrijpt u ook niet waar kinderen aan blootgesteld (kunnen) worden. 4 Installeer een programma dat pop-ups met reclamebanners onderdrukt. Sites waar kinderen veel komen, bevatten namelijk dikwijls ook pop-ups met seksadvertenties of links ernaar toe. 5 Chatrooms, IRC en, in mindere mate, nieuwsgroepen en webforums vormen potentieel een veel groter gevaar dan gewoon surfen vanwege het ‘live’ versturen van berichten. Alleen weet niemand wie wie is, ook niet in chatrooms die alleen voor kinderen zijn bestemd. Het gebruik van schunnige taal is een goed signaal om de chatroom te verlaten. Wijs uw kind hierop. Laat het nooit zijn echte naam, e-mailadres, telefoonnummer, enzovoort geven en voorkom dat het meedoet aan privé-chats. 6 Kinderen klikken snel ‘ja’ als ze onverhoopt op een sekssite komen waar gevraagd wordt een plug-in te installeren. De site installeert dan een programma dat ervoor zorgt dat u inbelt via een duur 0900-nummer. Sluit daarom de toegang tot 0900-nummers af. 7 Filters beschermen kinderen niet goed tegen het on line aankopen doen. En al helemaal niet als de afrekening door middel van het versturen van een dure sms of via inbellen op een 0900-nummer gebeurt. Verbied uw kind iets te kopen zonder uw toestemming. 8 Maak voor uw kind een aparte gebruiker aan met eigen gebruikersnaam en wachtwoord en minder privileges. Hebt u een breedbandaansluiting, installeer dan ook een firewall. 9 Leer uw kind dat het niet zomaar klikt op banners, attachments of links om uzelf ongevraagd van een maillijst te verwijderen. Vertel ook dat het niet moet reageren op commerciële e-mails. Leer uw kind met mail om te gaan. 10 Zorg dat internetgebruik in het gezin open en bloot gebeurt, bijvoorbeeld in de huiskamer, zodat u makkelijk met uw kinderen kunt praten als ze aan het surfen zijn.
pornografisch materiaal. De meeste filters doen daar wel iets mee: ze blokkeren de links en zorgen dat steekwoorden die naar seks verwijzen, niet doorgelinkt worden naar de onderliggende pagina’s. RDNet en McAfee zijn opnieuw rigoureus en laten u niet toe op deze portals. CompuServe en Filternet doen dit wel en filteren het best. De softwarefilters hebben moeite met de portals, al filteren ze er allemaal wel wat links uit. Maar wie echt wil, vindt met alle filters binnen tien minuten pornografisch materiaal via een portal. Zoekmachines, zoals Ilse en Google, worden door de meeste internetters heel veel gebruikt. We bekeken of zoeken met seksueel getinte termen resultaat opleverde. RDNet geeft niet eens toegang tot de sites, terwijl McAfee alle zoekacties volledig blokkeert. NCRVNet blokkeert een groot aantal van de termen en ook veel ‘foute’ links die in het lijstje verschijnen. Alle andere filters hebben hier meer moeite mee. Al met al blijkt het vinden van seks via een zoekmachine nog makkelijker dan via een portal.
Andersoortige bescherming? Uit de kleine steekproef op andere categorieën dan seks, zien we dat de filters zaken als racisme en geweld nog slechter tegenhouden. De filterpakketten van McAfee, CyberPatrol en Symantec kunnen ook functioneren als poortwachter voor alle programma’s op uw computer. NCRVNet komt er ook niet slecht vanaf, omdat u hiermee toegang via bepaalde poorten (voor chatten of uitwisselen van bestanden) kunt verbieden. Dat werkt natuurlijk wel een stuk minder intuïtief. Alleen de uitgebreide Internet Security-pakketten (met firewall en privacybescherming) van McAfee en Symantec Norton bieden een redelijke bescherming tegen kopen op internet. NCRVNet is de enige provider die u de mogelijkheid biedt beveiligde internetpagina’s te blokkeren waar-
Betaalsites Betaalsites maken vaak gebruik van een dialer. De gebruiker moet die downloaden en kan dan via een duurder telefoonnummer direct op een sekssite inbellen. Geen van de filters verhindert dit. Dat betekent dus niet alleen dat sekssites op deze manier eenvoudig bereikbaar zijn, maar het levert ook extra telefoonkosten op.
10
de Digitale Consument maart 2003
mee normaal een transactie wordt afgerond. We keken verder of een filter niet eenvoudig door een kind uit te zetten is. De filters van de providers zijn eenvoudig te omzeilen door via een andere provider te gaan internetten. De softwarefilters (behalve We-Blocker) scoorden op dit punt beter.
De toekomst Hoewel er de laatste twee jaar geen spectaculaire ontwikkelingen op filtergebied waren, zal de overvloed aan spam in de
Installatie en gebruiksgemak De meeste softwarepakketten zijn redelijk eenvoudig te installeren. Bij de providers duurt het wat langer, omdat u altijd eerst op de cd-rom moet wachten waarmee u een internetaccount opent. Daarna lukte de installatie binnen een kwartier. CompuServe heeft wel een lastige extra stap ingebouwd: u moet uw account telefonisch activeren. Bovendien installeert CompuServe een eigen browser en netwerkadapter, waarbij nogal wat computerinstellingen worden veranderd. Omdat niet ieder kind hetzelfde is, is het handig wanneer u globaal kunt instellen wat uw kind wel of niet mag
nabije toekomst voor nieuwe, geavanceerdere filtertechnieken zorgen. PureSight is een voorloper van zo’n technologie. Een interessante ontwikkeling die vooralsnog alleen voor bedrijven te betalen is, is de analyse van plaatjes en video. Hiermee kan filtering naar onze mening pas echt een sprong voorwaarts maken.
DE TEST: WAT & HOE We kozen voor bekende softwarefilters, liefst in een Nederlandstalige versies, aangevuld met één gratis pakket (We-Blocker, waarvan een Nederlandse versie is aangekondigd) en voor filters van drie Nederlandse internetproviders. RDNet, de on-lineprovider van het Reformatorisch Dagblad, blijkt een ‘omgekeerd’ filter dat alleen bepaalde goedgekeurde sites doorlaat, en heeft daarom geen eindoordeel gekregen. Zowel NCRVNet als FilterNet zijn doorgeefluik van het filter van internetprovider Solcon, waar u ook een filterabonnement kunt afsluiten. Daarnaast hebben we een pakket getest dat naar eigen zeggen met een nieuwe technologie werkt, om te zien hoe deze techniek zich verhoudt tot een ‘ouderwets’ filter: PureSight. Alle filters werken op een computer met minimaal Pentium, Windows 98 en Internet Explorer 5. De filters van de providers kunnen op bijna alle besturingssystemen worden gebruikt (ook op de wat oudere) en op de Mac (behalve CompuServe). Geen van de geteste softwarepakketten is geschikt voor de Mac. De softwarefilters onderzochten we met een Pentium III computer, 500 Mhz, 128 MB intern geheugen, Windows XP Professional, via een 512 KB ADSL-verbinding. De filters van de providers testten we op een Pentium 166 Mhz-computer met 48 MB intern geheugen, Windows 98 SE en via een 56k-modem. We keken vooral hoe goed de filters websites filteren, en dan met name sekssites. We deden een steekproef waarin 81 van dergelijke sites werden meegenomen. Daarnaast deden we hetzelfde voor 44 sites met geweld, racisme, enzovoort. Minder uitvoerig is gekeken of het filter ook voor andere toepassingen werkt, zoals chatten. De filters moesten hun werk ook niet te goed doen, want een overblokkering vermindert het surfplezier. Verder onderzochten we de filters op gebruiksgemak, omzeilbaarheid, instelbaarheid en extra functionaliteit. Het testresultaat kan niet hoger zijn dan het oordeel voor ‘Filteren’.
de Digitale Consument maart 2003
11
Conclusie De filters van de internetproviders zijn minder slecht dan de geteste softwarefilters. CompuServe is in deze categorie net iets beter dan de andere, maar NCRVNet (lees ook: Solcon) en FilterNet zijn een stuk goedkoper. NCRVNet heeft bovendien een op poortniveau instelbare filtering van andere applicaties, wat een voordeel kan zijn bij kinderen die ook chatten en gebruikmaken van bestandsuitwisselingssystemen zoals KazaA. Wilt u een filter gewoon eens uitproberen, dan kunt u gratis aan de slag met We-Blocker.
zien. Bij PureSight, FilterNet en RDNet hebt u hierop geen invloed. Wat gebruiksgemak betreft, zijn FilterNet en RDNet verreweg het eenvoudigst omdat er niets aan te bedienen valt. De pakketten van PureSight en CyberPatrol werken ook makkelijk. NCRVNet, CompuServe, We-Blocker en Symantec zijn ondanks wat onvolkomenheden redelijk eenvoudig in het gebruik. McAfee komt er op dit punt niet goed van af, want het is lastig naar behoren in te stellen. De softwarepakketten bieden allerlei extra’s voor bijvoorbeeld het filter (aanpassen van de blokkeringspagina, een logboek van bezochte sites, enzovoort). Bij de pakketten van McAfee en Symantec is het filter onderdeel van een compleet internetbeveiligingspakket met antivirus- en firewallvoorziening. Providers bieden daarentegen weer een e-mailadres en ruimte voor een homepage of nieuwsbrieven. Alle internetfilters, met uitzondering van
CompuServe, controleren e-mail van hun abonnees op virussen; FilterNet doet dit ook op ongewenste reclame (zie onder ‘Extra’s’ in de tabel).
Tot slot Als u niet wilt dat uw kinderen met seks en geweld worden geconfronteerd, vaar dan niet blind op een filter. Het is namelijk nog steeds eenvoudig om er ‘doorheen te breken’. In combinatie met andere voorzieningen, zoals een firewall en toegangscontrole tot internet per programma en tijdstip, geeft een filter ouders toch een redelijke controle over wat kinderen op internet kunnen doen. Daarnaast zijn er programma’s die bijhouden wat uw kroost zoal op internet uitspookt, maar daar zijn wij geen voorstander van. Belangrijker is het uw kind ervan bewust te maken dat er minder leuke dingen op internet bestaan en het te leren om daar uit de buurt te blijven.■
Internetfilters Merk Providers CompuServe 6.0.2 FilterNet NCRVNet Gezinsvriendelijk Internet 8) RDNet Plus Softwareleveranciers Icognito Puresight Home 2.4 We-Blocker 2.0 CyberPatrol 6.0 Symantec Norton Internet Security 2003 NL-editie McAfee Internet Security 5.0 NL-editie
++ = zeer goed + = goed
Filteren websites ConnectiePrijs eerste BijzonderBlokkeert Mogelijk- mogelijk- Filteren Correctie voor Filteren andere Om- InstelbaarGebruiksjaar (€) heden Techniek ook heden heid Extra’s gemak Testoordeel heden sekssites overblokkeren applicaties zeilen 2)
4)
3)
5)
6)
N MN MN MN
Z DZ DZ W
C KW W
CEM Evs CEMv Ev
I AI I I
-/ -/ ++
-/ -- 10)
--
40 0 39 75
Z Z Z N
DWZ WZ DWZ WZ
ACW ACKPRW
L CLMT CMT CEFLMTV
AIK AIK AIK AIK
-/--/--/--
-/--/--/--
+ +
75
N
DWZ
ACKPRW
CEFLMTV
AIK
++
-- 10)
+
--
------
+ -+ --
-
+
-
+
-
-
11)
+ ++
++
+
++
++
-
= redelijk - = matig -- = slecht
1 Providers kosten in volgende jaren evenveel; leveranciers Icognito en We-Blocker zijn dan gratis, Cyberpatrol €50, Symantec €27, McAfee €15. 2 Bijzonderheden: M = geschikt voor Mac N = Nederlandstalige documentatie en software Z = Alleen te verkrijgen via on-linedownload en creditcardbetaling 3 D = real-time documentanalyse W = werkt met white lists Z = werkt met black lists 4 Volgens leverancier: A = Toegang tot internet voor applicaties (instelbaar per applicatie) C = Chatten via chatclients K = Kopen op internet W = Webchatten
12
1)
70 48 7) 55 9) 49
de Digitale Consument maart 2003
R = Reclame P = Verstrekken persoonlijke gegevens 5 Mogelijkheden C = Filter instelbaar per categorie E = E mailaccount(s) F = Firewall L = Logboek bezochte sites M = Meerdere accounts met eigen filterinstelling T = Internettijden instellen V = Antivirussoftware v = Filtert e-mail op virussen s = Filtert e-mail op spam (ongewenste reclamemail) 6 Alle: 56k-modem a = Met ander abonnement ook via ADSL A = ADSL
7
8
9 10 11
I = ISDN K = Kabel Genoemde prijs betreft inbelabonnement; ook verkrijgbaar als ADSL-abonnement vanaf €35 per maand Internetprovider Solcon levert hetzelfde product onder de naam 'Economy Entry', kosten eerste jaar €56,50, volgende jaren €49 Solcon biedt dit filter ook aan via ADSL, vanaf €36,50 per maand Filterabonnement €49 plus verplicht jaarlidmaatschap van de NCRV €5,72 Ook veel normale sites worden geblokkeerd Niet beoordeeld omdat in plaats van filtering een white list (lijst met goedgekeurde sites) wordt toegepast.Vanaf 1 januari is er RDNet Pro (€59 per jaar) dat naast white lists ook black lists heeft en daarmee wel een 'echt' filter is.
Fabrikanten / importeurs: CompuServe: www.compuserve.nl, 0900-2025425, Maastricht FilterNet: Evangelische Omroep, www.eo.nl/filternet, (0321) 38 56 90, Dronten NCRVNet: NCRV, www.ncrvnet.nl, (035) 671 96 37, Hilversum RDNet: Reformatorisch Dagblad, www.rdnet.nl, (0321) 38 56 95, Apeldoorn Icognito: Cresent, www.cresent.nl, (073) 645 52 46, 's-Hertogenbosch We-Blocker:WebCorp.com, www.we-blocker.com CyberPatrol: www.cyberpatrol.com McAfee: Network Associates, www.mcafee.com, (020) 504 05 86, Amsterdam Solcon: www.solcon.nl, (0321) 38 56 56, Dronten Symantec: www.symantec.nl, (020) 504 05 65, Leiden
