ÉRETTSÉGI VIZSGA ●
2005. május 6.
Azonosító jel:
NÉMET NEMZETISÉGI NYELV ÉS IRODALOM EMELT SZINTŰ ÍRÁSBELI VIZSGA I. SZÖVEGÉRTÉS Időtartam: 60 perc
Pótlapok száma Tisztázati Piszkozati
OKTATÁSI MINISZTÉRIUM
Német nemzetiségi nyelv és irodalom
emelt szint — írásbeli vizsga 0511 I. Szövegértés
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
Azonosító jel:
Fontos tudnivalók
1. 2. 3. 4.
Lesen Sie zuerst den Text aufmerksam zu Ende, und lösen Sie danach die Aufgaben! Geben Sie auf die Fragen eine möglichst eindeutige, klare Antwort! Bei der Lösung dieser Aufgaben dürfen Sie kein Wörterbuch benutzen! 60 Minuten stehen Ihnen zur Verfügung.
írásbeli vizsga, I. összetevő 0511
2/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
Azonosító jel:
Lesen Sie den Text, und lösen Sie die Aufgaben! Ein Habenichts hat genug
Christoph Heins Roman über die ostdeutsche Nachkriegsprovinz (Von Daniela Strigl) A
5 B 10
15
20 C 25 D 30
35
E 40
Ein Bub kommt 1950 in eine ostdeutsche Schule, als Flüchtling. Als er auf die Frage des Lehrers nach seinem Geburtsort „Breslau“ angibt, erntet er Spott und Hohn: Die Stadt heiße Wroclaw, nur in Hinterpommern habe sich das noch nicht herumgesprochen. Der Neue nimmt die Zurechtweisung ohne sichtbare Gemütsbewegung hin und sagt: „Aber geboren wurde ich in Breslau.“ Mit dieser Szene ist Bernhard Haber, der Held von Christoph Heins neuem Roman, exemplarisch eingeführt: ein Außenseiter, der nicht klein beigibt. Im Städtchen Guldenberg hat die Behörde seine Familie bei einem Bauern einquartiert. Der Vater, ein Tischler, hat nur einen Arm, er „war der einzige Kriegskrüppel in Guldenberg, und sein verlorener Arm erinnerte alle Bewohner an die Niederlage und die Demütigung, den siegreichen Alliierten ausgeliefert zu sein. Der fehlende Arm war der Obelisk, den Guldenberg für den verlorenen Krieg und die sieben gefallenen Soldaten der Stadt nicht errichtet hatte.“ Bernhards Vater gelingt es tatsächlich, eine armselige Werkstatt aufzubauen, obwohl die Einheimischen alle „Umsiedler“ nicht bloß scheel anschauen, sondern regelrecht hassen: Wie kommt man dazu, das Wenige, das man hat, nun noch mit den „Polacken“ zu teilen! Auf dem Schuldkonto der Stadt hat sich einiges angesammelt: Irgendwer hat Berhards Hund erwürgt, irgendwer hat die Werkstatt seines Vaters angezündet, irgendwer hat diesen schließlich umgebracht, denn an Selbstmord glaubt der Sohn nicht. Am Ende ist keinesfalls alles aufgeklärt, und es gibt keinerlei Konsequenzen. Hein entwickelt seine Geschichte aus einer karnevalesken Rahmenhandlung: Ein Umzug wird abgehalten, in der landesüblichen Mischung aus Bierernst und Spaßverpflichtung, ein auswertiger Gast erkennt in einem der Honoratioren mit Karnevalshelm seinen Schulkameraden Berhard Haber, der sich an ihn nicht erinnern kann. Die Zeugenaussage des Fremden ist die erste von fünf, mit denen der Protokoll führende Autor Haber einzukreisen versucht. Fünf Personen suchen einen Helden - und finden einen Spießer. Der Erzähltrick ist ebenso einfach wie effektiv: Jede Figur entwirft, indem sie ihr Bild des Einzelgängers Haber zeichnet, zugleich ein Selbstporträt, und eh man sich’s versieht, ist ein Querschnitt durch die ostdeutsche Nachkriegsprovinz aufgeblättert: der Apothekersohn und Banknachbar, mit dem Berhard jahrelang kaum spricht, die erste Freundin, der Komplize kindlicher Misstaten, der sich später mit ihm als Republikfluchthelfer versucht und nach lukrativen Anfängen eine sechsjährige Haftstrafe ausfasst, die „mannstolle“ Bauerntochter, die einmal Bernhards Schwägerin werden wird, und der Sägewerksbesitzer, der die letzten Stufen von Habers Aufstieg wohlwollend mitverfolgt. Bernhard Haber hat erreicht, was er wollte. Jetzt will er nur noch seine Ruhe. Er verwendet das illegal angehäufte Vermögen, um sich ganz brav eine Tischlerei in
írásbeli vizsga, I. összetevő 0511
3/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
Azonosító jel:
Guldenberg zu kaufen. Er heiratet eine ihm gehörige Frau. Er hat das Charisma eines Mannes, der weiß, was er will, hat aber keinen Charme. Dennoch gelingt es Hein, den Leser bei der Stange zu halten. Das liegt wohl am lebendigen Panorama der Provinzialität, an den kleinen Geschichten in der Geschichte: vom 45 Automechaniker etwa, der seine eigenhändig restaurierte Adler-Limousine als sein Baby betrachtet und eines Tages ein richtiges bekommt, ein sonderbar dunkles, ein „Negerkind“, was ihm seine Braut mit einer „Pigmentverschiebung“ erklärt. Als er zum Gespött der Stadt wird, beteiligt er sich mit seinem Wagen an Bernhards Menschenschmuggel und verliert so Prunkstück wie Freiheit. F Die politischen Verhältnisse bleiben als Folie der Lebensläufe bestimmend: die Diktatur, die die Diktatur ablöst, der Aufstand der Arbeiter gegen den Arbeiterund Bauernstaat, das Zickzack der Parteilinie von der Duldung der Kleinunternehmer bis zur kalten Enteignung, die Rückkehr der früheren Verhältnisse nach der Wende 1989. Vom Glückskind, vom Lebenswerk eines 55 Ortskaisers erzählt Hein in der offenen Form imitierter mündlicher Rede, die zerfranst, sich mitunter in Wiederholungen verliert. (Der Standard am 6. März 2004)
írásbeli vizsga, I. összetevő 0511
4/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
Azonosító jel:
A. Versehen Sie die Abschnitte von A bis F mit je einem passenden Titel! A:_________________________________________________________________________ B:_________________________________________________________________________ C:_________________________________________________________________________ D:_________________________________________________________________________ E:_________________________________________________________________________ F:_________________________________________________________________________ Insgesamt 6 Punkte (je 1 Punkt)
B. Beantworten Sie auf Grund des Textes folgende Fragen! 1. Wie ist die Familie Haber nach Guldenberg geraten? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ 1 Punkt 2. Wofür diente der fehlende Arm von Berhards Vater als Ersatz? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ 1 Punkt 3. Was dient als Rahmenhandlung für die Geschichte? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ 1 Punkt 4. Weshalb kann man sagen, dass Bernhard die Familientradition weiterführt? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ 2 Punkte 5. Was erfährt man aus diesem Text über Bernhards „Komplizen kindlicher Misstaten“? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ 2 Punkte
C. Überprüfen Sie die Bedeutung der unterstrichenen Elemente im Text, und verwenden Sie sie in einer anderen möglichen Bedeutung in je einem Satz! 1. Ein Umzug wird abgehalten. (Zeile 24) _____________________________________________________________________1 Punkt 2. … Bernhard Haber, der Held von Christoph Heins neuem Roman …(Zeile 6) _____________________________________________________________________1 Punkt 3. … das Wenige … mit den „Polacken“ zu teilen.(Zeile 17) _____________________________________________________________________1 Punkt írásbeli vizsga, I. összetevő 0511
5/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
Azonosító jel:
4. Als er … „Breslau“ angibt, erntet er Spott und Hohn: …(Zeile 2) _____________________________________________________________________1 Punkt
D. Erklären Sie die Bedeutung folgender Substantive in je einem Satz! 1. der Habenichts _____________________________________________________________________1 Punkt 2. der Spießer (=der Spießbürger) _____________________________________________________________________1 Punkt 3. das Schuldkonto _____________________________________________________________________1 Punkt 4. das Prunkstück _____________________________________________________________________1 Punkt 5. der Flüchtling _____________________________________________________________________1 Punkt
E. Der Familienname Haber ist ein sprechender Name, der aus haben gebildet wurde und seinen Träger Bernhard Haber charakterisiert. Welche Aussagen des Textes untermauern diese Behauptung? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ 3 Punkte
írásbeli vizsga, I. összetevő 0511
6/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
írásbeli vizsga, I. összetevő 0511
Azonosító jel:
7/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
Azonosító jel:
maximális pontszám I. Szövegértés
elért pontszám
25
javító tanár
__________________________________________________________________________
elért pontszám
programba beírt pontszám
I. Szövegértés
javító tanár
jegyző
Megjegyzések: 1. Ha a vizsgázó a II. írásbeli összetevő megoldását elkezdte, akkor ez a táblázat és az aláírási rész üresen marad! 2. Ha a vizsga az I. összetevő teljesítése közben megszakad, illetve nem folytatódik a II. összetevővel, akkor ez a táblázat és az aláírási rész kitöltendő! írásbeli vizsga, I. összetevő 0511
8/8
2005. május 6.
ÉRETTSÉGI VIZSGA
●
2005. május 6.
Azonosító jel:
NÉMET NEMZETISÉGI NYELV ÉS IRODALOM EMELT SZINTŰ ÍRÁSBELI VIZSGA II. SZÖVEGALKOTÁS Időtartam: 180 perc
Pótlapok száma Tisztázati Piszkozati
OKTATÁSI MINISZTÉRIUM
Német nemzetiségi nyelv és irodalom
emelt szint — írásbeli vizsga 0511 II. Szövegalkotás
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
Azonosító jel:
Fontos tudnivalók
1. Von den folgenden vier Aufgaben muss nur eine gelöst werden. 2. Markieren Sie die von Ihnen gewähle Aufgabenstellung, indem Sie die davor stehende Ziffer umkreisen. 3. Schreiben Sie einen Aufsatz zum gewählten Thema im Umfang von 500-600 Wörtern. Vergessen Sie nicht, am Ende der Arbeit die Wörter zu zählen! Tragen Sie Ihre Wortzahl in den dafür vorgesehenen Kasten ein! (Präpositionen, Artikelwörter und Teile analytischer Verbformen gelten auch als selbstständige Wörter, z. B. enthält der Satz Er ist unter den Tisch gefallen sechs Wörter. 4. Falls Sie Ihre Themenwahl im Laufe der Arbeit ändern wollen, streichen Sie den bis dahin verfassten Text durch. 5. Textstellen, die bei der Bewertung der Arbeit nicht berücksichtigt werden sollen, können durchgestrichen werden. 6. Die Lösung der Aufgabe wird mit maximal 75 Punkten bewertet. Für den Inhalt können 30 Punkte, für Aufbau und Stil 15 Punkte und für die sprachliche Korrektheit 30 Punkte vergeben werden. Bei unüberschaubarer Textgestaltung und unleserlicher Handschrift können 3 Punkte abgezogen werden. 7. Für die Lösung dieser Aufgabe stehen Ihnen 180 Minuten zur Verfügung.
írásbeli vizsga, II. vizsgarész 0511
2/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
Azonosító jel:
Aufgaben:
1. Charakterisieren Sie Goethes Auffassung über „höhere Wesen“, Mensch und Natur in seinem Gedicht Prometheus mit Bezugnahme auf die Zeit und das geistige Umfeld der Entstehung des Werkes! Kennzeichnen Sie auch den Aufbau, die Form und die Sprache des Gedichtes! Text: Prometheus in der Anthologie Bd. 1: 43
2. Eltern und Kinder Schildern Sie das konfliktträchtige Verhältnis zweier Welten, zweier Generationen anhand von mindestens drei frei gewählten Beispielen aus der deutschen Literatur! Welche Erklärung könnten Sie dafür geben, dass Generationskonflikte immer fortbestehen und auch in unseren Tagen aktuell sind?
3. Jede historisch gewachsene Sprache ist durch eine Heterogenität, d. h. durch eine Vielfalt von Vorkommensweisen, Existenzformen gekennzeichnet. Der unten stehende Textauszug weist auf räumliche Besonderheiten hin, die für deutsche Dialekte kennzeichnend sind. Unterschiede lassen sich jedoch auch in der Standardsprache der einzelnen deutschsprachigen Länder, in verschiedenen Altersund/oder Berufsgruppen, in der gesprochenen und geschriebenen Sprachform usw. festhalten. Stellen Sie die Heterogenität der deutschen Sprache anhand Ihrer Kenntnisse und Erfahrungen dar! Welche Verständigungsschwierigkeiten können entstehen, und wie kann man diese überwinden? Wie könnte der Deutschunterricht im Ausland auf diese Vielfalt reagieren? In dem Roman „Buddenbrooks“ von Thomas Mann beklagt sich eine Dame aus Lübeck über die Schwierigkeiten, die sie mit ihrer bayerischen Köchin hat: „Wenn ich Frikadellen sage, so begreift sie es nicht, denn es heißt hier Pflanzerln; und wenn sie Karfiol sagt, so findet sich wohl nicht so leicht ein Christenmensch, der darauf verfällt, daß sie Blumenkohl meint; und wenn ich sage Bratkartoffeln, so schreit sie so lange Was?, bis ich geröstete Kartoffeln sage, denn so heißt es hier, und mit Was meint sie: Wie beliebt?“
írásbeli vizsga, II. vizsgarész 0511
3/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
Azonosító jel:
4. Beschreiben Sie die allgemein üblichen und/oder in ihrem Wohnort verbreiteten Sitten und Bräuche, die sich an die Faschingszeit knüpfen! Ordnen Sie die Sitten und Bräuche der Faschingszeit in die Reihe der Jahresbräuche der Ungarndeutschen ein. Gehen Sie auf den aktuellen Stand der Pflege dieser Traditionen ein. Verweisen Sie dabei auf lebendige Bräuche anderer Ethnien, die Ihnen bekannt sind. Die närrische Zeit ging auch in Bonnhard zu Ende Ähnlich wie in Deutschland wurde auch in Bonnhard die „fünfte Jahreszeit“, die närrische Zeit mit einem Maskenumzug verabschiedet. König und Königin, Offizier, die Wildecker Herzbuben, eine Schar von Nonnen und noch viele schöne Masken haben die Geister der dunklen Jahreszeit verscheucht, um ab Aschermittwoch langsam wieder ans Licht zu kommen. Aus den Körben wurden den Zuwinkenden Faschingskreppel verteilt, Wein ausgeschenkt und kleine Süßigkeiten in die Masse geworfen. In der Tolnauer Kleinstadt ist es schon seit zehn Jahren Brauch, so die offizielle Faschingsballsaison zu beenden. (…) Und in diesem Jahr gab es auch eine Premiere, dargeboten von der Kindertanzgruppe des KränzleinVereins. Die Leiterin Frau Ilonka Köhler-Koch schrieb zum Brauch Fasching eine Choreographie, in der die Faschingsitten und –bräuche des kleinen Dorfes Ziko/Cikó bearbeietet werden. (…) Das Fest, das vor zehn Jahren als Fest des Deutschen Kulturvereins startete, wuchs seitdem zu einer Stadtfeier heran. (Neue Zeitung 7/2002) Anzahl der Wörter:
írásbeli vizsga, II. vizsgarész 0511
4/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
írásbeli vizsga, II. vizsgarész 0511
Azonosító jel:
5/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
írásbeli vizsga, II. vizsgarész 0511
Azonosító jel:
6/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
írásbeli vizsga, II. vizsgarész 0511
Azonosító jel:
7/8
2005. május 6.
Német nemzetiségi nyelv és irodalom emelt szint
Azonosító jel:
maximális elért pontszám pontszám I. Szövegértés II. Szövegalkotás
tartalmi minőség
25 30
szerkezet, felépítés
15
nyelvi minőség Összesen (Szövegértés + Szövegalkotás) Levonás íráskép miatt Az írásbeli vizsga pontszáma (Összesen – Levonás)
30 100 0–3 100 százalék
javító tanár
__________________________________________________________________________
elért pontszám
programba beírt pontszám
I. Szövegértés tartalmi minőség II. Szövegalkotás szerkezet, felépítés nyelvi minőség Levonás íráskép
javító tanár
írásbeli vizsga, II. vizsgarész 0511
jegyző
8/8
2005. május 6.