NUMMER 3, OKTOBER 2014
nee!
VANDAAG GAAT HET EVEN NIET werken onder je niveau hoe ga je daarmee om
chronisch ziek
en toch bij jezelf blijven
paul vond zijn talent
ONLINE
INHOUD
uwv.nl/perspectief/wajong-platform
Dit zijn de winnaars van het UWV Kunstcongres met Perspectief.
05 Mijn leven
Na 20 jaar WAO wilde Esther Hitzert weer werken. Ze vond op eigen kracht een baan bij een modeketen.
06
18
09 Mijn leven
Paul Gommans is hoogbegaafd, maar zijn dyslexie verhulde dat. Inmiddels heeft hij zijn talent gevonden.
10
Nu even niet!
Soms lukt het niet om blij te zijn met wat je hebt. Aletta schreef er een blog over op www.uwv.nl/perspectief en vond veel bijval.
13 Het misverstand
Het inkomen van uw huisgenoot heeft invloed op de hoogte van uw toeslag. Hiervoor hoeft u niet getrouwd te zijn.
09
14 Kort
Veranderde regelgeving, nieuwe mogelijkheden en interessante nieuwtjes.
14 02 UWV PERSPECTIEF
16
Starterskrediet
Voor wie een onderneming wil beginnen, kan het starterskrediet van UWV helpen. Aan het krediet zijn wel strenge regels verbonden.
PRAAT MEE OP HET FORUM!
Altijd patiënt
Een chronische ziekte haalt je leven overhoop. Hoe blijf je toch bij jezelf?
Meer in je mars
Werken onder je niveau vanwege je beperking kan frusterend zijn. Hoe ga je ermee om?
Ben jij Wajonger?
21 Mijn leven
Zoë Graaf kon door psychische problemen niet werken. Ze bouwt haar leven weer op door vrijwilligerswerk te doen.
22
? WAT IS HET tform voor
Een nieuw online pla en door Wajongers.
Horen, zien en doen
Uitjes, producten en ander moois. Dit keer onder andere golfen en skiën met een handicap.
JE ER? WAT VIND ar wa je met
• Een forum lotgenoten kunt praten. praktijk. • Tips en verhalen uit de
24 Column Vincent Bijlo
Commentaar van cabaretier Bijlo op ziekte, gezondheid en het leven in het algemeen.
BEN JIJ WAJONGER?
jong-forum Praat dan mee op het Wa n en geef over actuele onderwerpe ’s als ma jouw mening over the t een me n herbeoordeling, werke et en iew beperking, de Participat solliciteren.
MET LAYAR METEEN NAAR FILMPJES EN FOTO’S Als u een smartphone of tablet heeft, hebben enkele pagina’s van dit magazine een digitaal extraatje voor u. U kunt foto’s of filmpjes direct bekijken. U vindt de digitale extra’s op de pagina’s met het Layar-logo. Zo werkt het: 1. Neem uw smartphone of tablet. 2. Download de gratis Layar-app in de App Store of via Google Play. 3. Scan de pagina (niet alleen het Layar-logo) met uw smartphone of tablet. 4. Start het filmpje of de fotoserie. Geen smartphone of tablet? Bekijk de foto’s of filmpjes op www.uwv.nl/perspectief.
Foto: Steven van Noort
04 Uit de kunst
DEBBIE WILLEMS IS WAJONG-AMBASSADEUR
Debbie is spastisch en zit al al haar hele leven in een rolstoel. Ze werkt 32 uur per week als administratief medewerker bij twee verschillende werkgevers. ‘Ik wil als Wajong-ambassadeur graag andere Wajongers helpen door ervaringen met ze te delen over werken met een beperking.’ Vind Debbie online op uwv.nl/perspectief/wajong-platform
GA MET LAYAR DIRECT NAAR HET FORUM
UWV PERSPECTIEF 03
5E UWV KUNSTCONGRES MET PERSPECTIEF
MIJN LEVEN
UIT DE KUNST
de jury over Sander’s werk:
e zo in de collecti ‘Dit werk had eum gepast. us m t he van unheimische Het ademt een h realisme en isc ag m n va er sfe ed uitgevoerd.’ is technisch go
Sander du Floo (28) Back to communism
de jury over rik’s werk:
‘Een mooi klein werk dat denken aan de intense por doet tretten van de Spaanse schilder Go Licht en donker zijn hier ya. in heel mooi gevangen.’
‘Al is dit Portugal, het lijkt alsof de foto’s de dreigende sfeer van een komende orkaan in Florida weergeven. Spannend, met die schaduw en weerspiegeling.’
‘Toen ik jong was, fotografeerde mijn vader graag als hobby en dat intrigeerde mij. Hij is ermee gestopt, bij mij is de interesse blijven hangen. Daarom ben ik de fotovakschool gaan volgen. Ik fotografeer nu zeven jaar. Of ik had verwacht te winnen? Ik heb al vaker aan wedstrijden meegedaan, daardoor heb ik wel vertrouwen gekregen in mijn eigen werk, dus totaal verrast ben ik niet. Mijn inspiratie bij deze foto, die ik bewerkt heb met Photoshop, is de grauwe, kale architectuur die het resultaat is van grootheidswaanzin. Alsof je terugkeert naar het tijdperk van het communisme.’
mijn ‘Ik doe dit op eigen kracht!’ leven
Esther Hitzert (42) had 20 jaar een WAO-uitkering vanwege haar visuele beperking. Toen haar kinderen wat groter waren en haar gezondheid stabiel was, dacht ze: als ik een gezin kan runnen, dan kan ik ook aan de slag. Nu werkt ze met plezier bij een modeketen.
DE WINNAARS
Corien de Witte – Osse (51) Drieluik Portugal
‘Totaal verrast! Dit had ik niet gedacht toen ik vanmorgen om half zeven uit Vlissingen vertrok. Ik heb nooit eerder aan wedstrijden meegedaan. Eigenlijk kwam ik hier vooral om te kijken hoe ik verder kan als ik klaar ben met mijn opleiding fotokunst. Ik was afkomstig uit de zorg en ben volledig arbeidsongeschikt verklaard. Mijn foto-avontuur begon toen ik een digitale camera kreeg van mijn man. Dat intrigeerde me mateloos en ik volgde cursus na cursus totdat ik niet meer verder kwam. Nu ben ik bijna klaar met de opleiding fotokunst aan de Kunstacademie in St Niklaas in België.’
Rik Reeders (28) zonder titel
‘Dit had ik totaal niet verwacht! Ik werk al een tijd als kunstenaar, eigenlijk tekende ik al van jongs af aan. Later heb ik meegedaan met de Kunstbende en ik heb veel in het theater gewerkt als licht- en geluidsman. Dat werken van donker naar licht, waar de jury het over had, dat heb ik geleerd. Dat doe je zowel in het theater als wanneer je portretten maakt zoals dit. Tips voor kunstenaars die volgend jaar meedoen heb ik niet helaas, dit was puur een gelukkige greep van mijn kant! Nu ga ik nadenken wat voor werk ik ga inleveren voor de Annual Dutch Art Fair waaraan wij als winnaars mogen meedoen.’ ■ Tekst: Froukje Wattel, foto’s: Mel van Vorstenbos
GA MET LAYAR DIRECT NAAR HET FILMPJE
Tekst: Marian Vleerlaag, foto: Maurits Giesen
de jury over corien’s werk:
‘We hopen dat iedereen met méér perspectief naar huis gaat’, zei UWVbestuurslid Fred Paling bij de opening van het 5e UWV Kunstcongres met Perspectief. Maar liefst 137 kunstenaars met een Wajong-, WAO- of WIAuitkering exposeerden hun werk in het Cobra Museum (Amstelveen). Na een serie inspirerende workshops volgde een spannende prijsuitreiking.
‘Ik ben slechtziend geboren. Mijn moeder kreeg rodehond tijdens de zwangerschap. Daarom heb ik een verminderd gehoor en epilepsie. De mavo heb ik gewoon kunnen volgen en ik ben daarna gaan werken. Maar door een oogontsteking op mijn negentiende leek het erop dat ik helemaal blind zou worden. Het is gelukkig gestabiliseerd. Ik had echter nog maar twintig procent zicht en ben toen volledig arbeidsongeschikt verklaard. Ik was pas twintig jaar! Heel confronterend, maar het was niet anders. Een jaar later kreeg ik mijn eerste kind. Mijn twee kinderen zijn nu twintig en twaalf, die hebben mij niet meer constant nodig. En mijn gezondheid is nu stabiel. Toen dacht ik: als ik een gezin kan runnen, kan ik ook aan het werk. Ik solliciteerde op allerlei banen, maar had de crisis en mijn leeftijd tegen. Tot er een nieuwe winkel van een grote modeketen bij ons in de stad werd geopend, waar ik graag wilde werken. Toen heb ik UVW gemaild en gevraagd of ze me konden helpen. Van UVW mocht ik solliciteren via een speeddate en ik kon aan de slag in de winkel! Eerst vooral voorraden aanvullen, maar ik wilde juist met klanten omgaan. Nu zit ik achter de kassa en doe daarnaast allerlei andere werkzaamheden. Het is zo leuk, vooral het contact met klanten en collega’s. Mijn man heeft een zakvergrootglas voor me gekocht zodat ik de kleine lettertjes op labels kan lezen, dat is soms wel zoeken. Maar ik heb er plezier in, en dan gaat alles je beter af. Met twintig tot dertig uur werk per week ben ik er ook financieel op vooruitgegaan. Dat ik dit op eigen kracht doe, vind ik heel knap van mezelf.’ ■
UWV PERSPECTIEF 05
WERKEN ONDER JE NIVEAU
‘Ik kan meer dan dit!’
Werk doen wat je niet aankunt is vervelend. Maar werken onder je niveau is net zo lastig. Toch is dit voor sommige mensen met een arbeidsbeperking dagelijkse kost omdat ze bijvoorbeeld fysiek niet stabiel genoeg zijn voor werk dat past bij hun opleiding. ‘Het is frustrerend dat ik niet kan laten zien wat ik in mijn mars heb.’ Tekst: Audrey Zonneveld, illustraties: Wonderlab
Carina Verhaege is 38 jaar en heeft een Wajong-uitkering. Ze studeerde ooit succesvol geneeskunde maar moest die studie tot haar grote verdriet afbreken vanwege een sociale fobie en depressiviteit. ‘Nu ben ik nog steeds depressief, maar dat komt mede doordat ik werk doe dat me geen voldoening geeft. En het feit dat er nauwelijks doorgroeimogelijkheden voor me zijn, maakt het er ook niet eenvoudiger op. Ik wéét dat ik meer kan dan werken in de spreekwoordelijke koekjesfabriek. Ik wil de kans graag krijgen om dat te laten zien. Maar er is helaas weinig werk voor Wajongers met een hoge opleiding. Hierdoor ben ik in een vicieuze cirkel beland. Want het laaggeschoolde vrijwilligerswerk dat ik nu doe, bezorgt me stress waardoor ik het niet kan volhouden. Mijn zelfvertrouwen krijgt nog meer deuken en die leuke baan lijkt steeds verder weg.’
‘Het gevoel blijft knagen dat ik mezelf tekort doe’
FRUSTREREND
Lianne Crijmer, 32 jaar, herkent de problematiek maar al te goed. Zij volgde een opleiding communicatie maar kan werk in die sector helaas niet uitvoeren, onder andere vanwege ernstige vermoeidheidsklachten. ‘Ik heb werkervaring opgedaan als administratief medewerker maar ik kwam mezelf tegen, waardoor mijn arbeidsverband helaas eindigde. Ik heb mijn situatie wel vanaf het begin af aan besproken met mijn werkgever. Binnen de mogelijkheden die er waren is mijn werkgever me tegemoetgekomen, maar een afdoende oplossing kon niet worden gevonden. Hierdoor kon ik niet laten zien wat ik in mijn mars heb. Al met al zeer frustrerend.’ HULP VAN UWV
Volgens Lianne zou UWV wel een actievere rol mogen spelen bij de zoektocht naar een baan voor mensen met een arbeidsbeperking: ‘Een belangrijk punt om aan te pakken is de onwetendheid en de angst. Veel werkgevers denken dat het ze veel tijd gaat kosten om iemand
06 UWV PERSPECTIEF
met een arbeidsbeperking te begeleiden in zijn werk, terwijl een kleine aanpassing misschien al voldoende is. Vaak wordt over mensen met een Wajong-uitkering gedacht dat ze laagopgeleid en zwakbegaafd zijn. Daarnaast worden alle mensen met een arbeidsbeperking op één hoop gegooid, terwijl er al een wereld van verschil is tussen mensen met een lichamelijke en mensen met een psychische beperking. Als die misvattingen niet eerst worden aangepakt, verandert er niets.’ UWV kan volgens Lianne nog veel verbeteren op het
gebied van communicatie. ‘Het is voor mij soms een hele zoektocht om de juiste informatie te vinden en de juiste persoon binnen UWV te spreken. Een belangrijke taak hierin ligt volgens mij bij de arbeidsdeskundige, die zou een soort regierol moeten vervullen. Ik heb al veel aan mijn arbeidsdeskundige, maar ik denk dat het nog beter kan. Daarnaast zou UWV de zoekfilters op werk.nl kunnen verfijnen, zodat mensen gerichter kunnen zoeken op voor hen relevante informatie, zoals bijvoorbeeld flexibele werktijden. BALANS
Carina denkt dat werk dat volledig aansluit bij haar niveau er voorlopig niet inzit, maar ze denkt dat een baan op mbo-niveau wel haalbaar moet zijn. Lianne denkt daarentegen dat het wel mogelijk moet zijn om een geschikte baan op niveau te vinden. Maar door de geringe ondersteuning en kennis bij het zoeken naar werk specifiek voor deze doelgroep, zal alle initiatief bij haarzelf vandaan moeten komen. Dit kost veel tijd en energie, waaraan het bij haar juist ontbreekt. Lianne voegt daaraan toe: ‘Het is continu zoeken naar balans. Als ik de baan van mijn dromen zou vinden, dan zou ik mezelf voorbijlopen. Dan is er geen plaats voor sociale ➜
UWV PERSPECTIEF 07
MIJN LEVEN
WERKEN ONDER JE NIVEAU
contacten of sport in mijn leven; dingen die ik ook nodig heb voor mijn dagelijks functioneren. Voor nu is het beter dat ik een baan vind die inhoudelijk gezien wellicht minder interessant is, maar die past bij mijn lijf. Maar ja, dan blijft het gevoel knagen dat ik mezelf tekortdoe.’ ONDERDEEL VAN HET TEAM
Dat het niet onmogelijk is om werk te vinden dat past bij iemands opleiding, karakter én beperking bewijst de 23-jarige Tess Scheele. Ze heeft aangeboren hersenletsel, waardoor het voor haar moeilijk is om zich langdurig te concentreren. Ook raakt ze snel overprikkeld en daarom moet ze op gezette tijden rusten. En dat kan gelukkig ook, in haar baan bij Rijkswaterstaat. ‘Ik werk vier halve dagen op de afdeling Communicatie en heb het hier
enorm naar mijn zin. Ik voel me onderdeel van het team, ondanks dat ik iedere dag om 12.30 uur wegga en soms belangrijk werk mis. Dat is natuurlijk wel eens frustrerend, want mijn lijf houdt mijn ambitie af en toe tegen. Maar ik heb geweldige collega’s en een begripvolle leidinggevende.’ KANS GRIJPEN
Hoe het haar wel gelukt is om de ‘ideale baan’ te vinden? ‘Via mijn eigen netwerk ben ik op deze mogelijkheid bij Rijkswaterstaat gewezen. Dat scheelde al enorm. Zo’n steuntje heb je echt nodig, want zoveel werk is er überhaupt niet. Of je nu een beperking hebt of niet. Maar ik denk dat ook heeft geholpen dat ik op het werk heb laten zien dat ik meer in mijn mars heb. Want aanvankelijk ging het om eenvoudiger werk, toen ik zelf een zwaardere klus oppakte was iedereen blij verrast!’
TIPS VAN DE ARBEIDSPSYCHOLOOG Soms is het eenvoudigweg niet mogelijk om werk te vinden dat aansluit bij je opleiding. Hoe kun je hiermee omgaan? Arbeidspsychologe Ingrid Y. Smit geeft antwoord. • Sta jezelf toe om verdrietig te zijn dat je niet het werk kunt doen waarvan je altijd hebt gedroomd. Ga met dit rouwproces aan de slag. • Als je je situatie hebt kunnen accepteren, dan kom je automatisch in de fase dat je je kunt afvragen wat je nog wel wilt bereiken in je werk, binnen de grenzen die er zijn. • Daarmee richt je je op hóe je dat kunt verwezenlijken; een positiever uitgangspunt. • Houd ook in het achterhoofd dat er meer mensen zijn die hun ‘ideale plaatje’ niet hebben kunnen realiseren. Door een tegenvallend economisch tij of de gezinssituatie zijn er meer mensen die niet in hun droombaan werken.
mijn ‘Ik heb mijn talent gevonden’ leven Werk heeft grofweg zes betekenissen in een mensenleven. Behalve een financiële en sociale betekenis draagt het ook bij aan iemands status of identiteit, het zorgt voor ontwikkeling en zingeving en het biedt dagelijkse structuur. Als je een arbeidsbeperking hebt dan valt het element van status misschien weg. En wellicht is de financiële betekenis ook minder groot. Maar dan gelden die andere eigenschappen nog wel natuurlijk. ■
08 UWV PERSPECTIEF
Tekst: Marian Vleerlaag, foto: Maurits Giesen
E BETEKENIS D VAN WERK
De namen van Carina en Lianne zijn op verzoek veranderd.
Paul Gommans (30, WAO) is hoogbegaafd maar werd vanwege zijn dyslexie ten onrechte voor dom versleten. Een opleiding en een baan onder zijn niveau zorgden voor een bore-out: een ‘omgekeerde’ burn-out. Nu begeleidt hij zelf kinderen met dyslexie.
Paul ging vanwege zijn dyslexie naar het speciaal onderwijs en werd kok. ‘Dyslexie betekent dom; zelf weet je niet beter, maar toch klopte het niet. Ik zag bijvoorbeeld op mijn werk dat het beter kon, maar was niet in staat om dat te verwoorden. Het leverde frustratie én toch ook verveling op.’ Toen hij negentien jaar was, kreeg hij zijn eerste bore-out. Dat geeft dezelfde fysieke en psychische klachten als een burn-out. Een bore-out wordt echter niet veroorzaakt door stress, maar door verveling en onder je niveau functioneren. Na switchen van werkgever leek het beter te gaan, een paar jaar later kreeg hij echter weer dezelfde klachten. ‘Tot het moment dat ik op mijn 24ste het boek Slimmer dan je baas las. Opeens wist ik dat ik een heel ander re-integratietraject nodig had. Ik heb meteen UWV gebeld.’ Het inzicht en de erkenning van het probleem veranderde Pauls leven. ‘Ik leerde inzien dat ik een andere manier van denken heb. En dat veel kinderen en volwassenen in dezelfde situatie zitten. Daarom heb ik mijn eigen bedrijf Spatial Thinking Consulting opgericht. Als personal coach bied ik oplossingen en geef advies aan ouders, leerkrachten en kinderen. Ik vertaal als het ware die andere manier van denken van het kind naar de volwassenen. Ook houd ik me bezig met re-integratie van mensen met dyslexie, hoogsensitiviteit, autisme, hoogbegaafdheid, ADHD en meer. Voor iedereen geldt dat het zeer belangrijk is dat je talent herkend en ontdekt wordt. Ook ik heb mijn talent gevonden en ben mezelf nog steeds aan het ontwikkelen. Ik heb een tweede kans gekregen,’ aldus Paul, ‘en daar ben ik dankbaar voor.’ Lees ook het verhaal over werken onder je niveau op pagina 6. ■
UWV PERSPECTIEF 09
NU EVEN NIET
‘Waarom moet altijd alles op die site van UWV over iets positiefs gaan?’, schreef een lezer in een blog op uwv.nl/perspectief. Het riep veel herkenning op. ‘Eindelijk eens iemand die onder woorden brengt wat heel veel mensen voelen’, was een van de reacties. Tekst: Marian Vleerlaag, foto’s: Steven van Noort, Model: Martijn
nu even niet!
‘In UWV Perspectief vertelde iemand dat hij blij was nog de post te kunnen rondbrengen’, vertelt Aletta. ‘Weer zo’n artikel waarin wordt uitgegaan van je kracht. Wat nou kracht, dacht ik. Ik ben academisch geschoold en heb vanaf mijn 23ste reumatoïde artritis en astma, onder andere. Ik ben helemaal niet blij. Daarom schreef ik het van me af in een blog.’ Enkele citaten uit Aletta’s blog: ‘Waarom altijd die optimistische verhalen? Is dat omdat we opgevrolijkt moeten worden? Wij zieligerds die deze website kennen? Kracht heb ik niet meer. Letterlijk niet. Door mijn ziekte sijpelt mijn kracht weg. Letterlijk maar ook figuurlijk. (…) Kijk eens hoe goed andere arbeidsongeschikten het doen! Waarom jij dan niet? Nou gewoon ... waarom wel? Waarom moet ik positief zijn? Er is niets positiefs aan! Ik baal ervan. Ben boos. Kwaad op de wereld.’ GEEN PESSIMIST
‘Ik moest wel lachen om de mensen die me adviseerden om naar de psychiater te gaan.’ Aletta onderstreept dat ze echt geen pessimist is. ‘Ik heb mijn man, mijn familie, vrijwilligerswerk; ik kan van veel dingen genieten. Dat wil nog niet zeggen dat het leuk is om in deze positie te zitten! Soms gaat het gewoon even niet. Ik heb rechten gestudeerd en tot 2008 fulltime gewerkt. Sinds 2011 ben ik volledig arbeidsongeschikt verklaard, dat is een zware dobber. Ik had een gouden toekomst, daar is een streep doorheengegaan. Niks topfunctie, geen kinderen … Je moet je oude leven en dromen loslaten, dat heeft veel tijd en energie gekost’, aldus Aletta. ‘Het deed me goed dat er zo veel reacties op mijn blog binnenkwamen. Iedereen heeft natuurlijk zijn eigen verhaal, maar wat we delen is het feit dat je nooit eens vrij kunt nemen van je ziek zijn.’
HERKENNING
Met name dat aspect raakte Loïs. Ze schreef onder Aletta’s blog: ‘O ... wat herkenbaar! Kan er wel om janken, zó herkenbaar! Mijn leven bestaat ook uit pijn, altijd pijn, beperkingen en moe, doodmoe. Ik ben 55, heb er bijna veertig jaar werk op zitten maar ik kán gewoon niet meer. Ik probeer positief te blijven maar dat is o zo moeilijk.’ Loïs vertelt dat mensen wel interesse tonen. ‘Maar ze weten gewoon niet hoe, terwijl de pijn na mijn schouderoperatie erger is geworden en nooit meer over gaat. Soms moet ik me inhouden om geen snauw en een grauw te geven.’ Ook Loïs probeert positief te blijven. ‘Dat is echter onmogelijk als je de hele dag pijn hebt en afhankelijk bent van anderen’, stelt ze. ‘Zo veel dingen die je moet accepteren en zo veel dingen die je wel wilt, maar niet meer kunt. Ik gebruik mijn geloof om kracht uit te halen, maar ondanks mijn geloof zit ik 24 uur per dag met de pijn. Dan gaat het ook wel eens niet hoor.’ Herkenning en erkenning doen een mens goed, weet ze ondertussen. ‘Na eerdere negatieve ervaringen met UWV is mijn herbeoordeling nu gedaan door een verzekeringsarts waar
‘Een psycholoog kan niet voorkomen dat ik de rest van mijn leven thuiszit’ ik mee kon lezen en schrijven. Die erkende mijn problemen en vertelde mij dat het goede contact een gevolg was van mijn open en eerlijke houding. Maar het feit dat ik 100% arbeidsongeschikt ben en dus uitgerangeerd ben, is een enorme klap. Dat een plek kunnen geven, daar zoek ik naar.’ HET HOEFT NIET
Ook bij Anna (22) gaat het regelmatig even niet. ‘Als gevolg van een beenmergtransplantatie heb ik een chronische ziekte ➜
UWV PERSPECTIEF 11
HET MISVERSTAND
NU EVEN NIET
waardoor ik heel weinig energie en kracht heb. Ik kan niet eens mijn eigen boterham smeren. Ik leef van een Wajong-uitkering. En omdat ik niet meer zoveel kan, leid ik een ongelooflijk saai leven; ik zit thuis op de bank en heb al te veel films en tv-series gezien.’ Anna vond de blog van Aletta heel goed. ‘Voor het eerst zag ik op de site van UWV Perspectief de andere kant van het arbeidsongeschikt zijn. Ik ben het met haar eens dat arbeidsongeschikt zijn helemaal niet positief is. Hoe kan het nou positief zijn dat ik nooit voor mezelf kan
geen idee wat je meemaakt. Tegen hen zou ik soms willen zeggen: “Oordeel niet over dingen waar je geen verstand van hebt”.’ VRAGEN
Aletta’s blog riep dus veel emoties op. Aletta vindt het positief dat er in UWV Perspectief aandacht wordt besteed aan de negatieve kanten van ziek zijn. ‘Dat heb ik gemist toen ik arbeidsongeschikt werd verklaard. Er was geen klankbord, terwijl mij dat zo goed had kunnen helpen, zeker omdat ik heel negatieve ervaringen heb gehad met UWV. Ondertussen is het hele proces goed afgerond en heb ik mijn ziek zijn geaccepteerd, maar er blijven genoeg vragen over. Daar zitten andere mensen die arbeidsongeschikt worden ook mee. Blijf je wel of niet zelfstandig wonen? Wat ga je doen met je tijd als je altijd thuis zit? Goed om op de website van UWV Perspectief en in het magazine hier aandacht aan te besteden, juist een organisatie als UWV kan hierdoor mensen samenbrengen en aan belangenbehartiging doen. Artikelen, een chatroom: daarin vind je de herkenning. Misschien kunnen er ook in de redactie van UWV Perspectief mensen wo rden opgenomen die een uitkering hebben. Want als je niet ziek bent, heb je toch een ander perspectief. Het is goed om daar ruimte aan te geven.’ ■
PARTNERS, HUISGENOTEN, ECHTGENOTEN EN TOESLAGEN
‘Waarom moet ik positief zijn? Er is niets positiefs aan en ik baal ervan’
Woont u samen en ontvangt u een toeslag van UWV? Dan bepalen de inkomsten van uw partner of meerderjarige huisgenoot mede de hoogte en duur van úw toeslag. U hoeft daarvoor niet getrouwd te zijn. Tekst: Annette Prins
Een toeslag van UWV is een aanvulling op een uitkering van UWV. U komt ervoor in aanmerking als u ouder bent dan achttien jaar en uw totale inkomen minder is dan het sociaal minimum. Dit sociaal minimum is wettelijk vastgesteld en hangt samen met uw leeftijd en woonsituatie. Uw totale inkomen is de optelsom van uw inkomsten én die van uw eventuele partner of huisgenoot. In de berekening telt UWV vaste inkomsten uit betaald werk, een uitkering, pensioen of studiefinanciering mee, maar ook bijvoorbeeld de vergoeding voor vrijwilligerswerk of een stage, inkomsten uit een eenmalige opdracht of bijverdiensten. Bent u alleenstaande ouder en ontvangt u kinderbijslag? Dan wordt dit tot 1 januari 2015 bij uw inkomsten opgeteld. Na die datum geldt deze regel niet meer.
ALETTA’S BLOG Kijk op uwv.nl/perspectief in de rubriek Blogs voor de blog van Aletta. U kunt ook met de zoekfunctie zoeken op de naam Aletta. Stuur zelf ook uw blog naar uwv.nl/perspectief! Hoe u dat doet, staat onder het kopje Stuur ons uw blog.
De naam in dit artikel is gefingeerd.
zorgen? Maar als je dat soort dingen zegt, krijg je al snel te horen dat je misschien maar eens naar de psycholoog moet. Alsof die kan voorkomen dat ik de rest van mijn leven thuis moet zitten niks doen.’ Anne benadrukt dat niet iedereen altijd blij is met wat er nog wel is, en het leven kan accepteren zoals het komt. ‘En dat hoeft ook niet’, zegt ze. ‘Het is niet erg als je niet de hele tijd positief kunt zijn. Ik heb genoeg dagen waarop ik denk vandaag even niet. En ik denk dat je dat ook best tegen je omgeving kunt zeggen. Als je maar uitlegt waarom. Want mensen hebben snel een mening over anderen, maar ze hebben
het misver stand
PARTNER OF HUISGENOOT
Een huisgenoot is iemand met wie u een gezamenlijke huishouding deelt. Dit is bijvoorbeeld een familielid, vriend of kennis (ouder dan 18 jaar), die bij u in huis woont. Voor het vaststellen van uw recht op een toe-
slag van UWV is uw huisgenoot officieel niet alleen uw partner als u met deze huisgenoot getrouwd bent, maar ook als u eerder met elkaar getrouwd bent geweest en nog samenwoont. Ook als u een samenlevingscontract of geregistreerd partnerschap hebt of als u samenwoont volgens de regels van de Belastingdienst bent u huisgenoten. Uitzondering op deze regels vormen uw ouders: zij zijn geen huisgenoten – deelt u samen met uw vader en/of moeder hetzelfde adres, dan ziet UWV u als alleenstaand. HOOGTE VAN DE TOESLAG
Een toeslag van UWV vult uw totale inkomen aan tot het sociaal minimum. Daarop is één uitzondering: als uw dagloon (het bedrag waarop uw maandelijkse uitkering is gebaseerd) lager is vastgesteld. De toeslag vult uw inkomen dan aan tot maximaal dit dagloon. Bij het berekenen van uw totale inkomen telt UWV de inkomsten van uw partner/huisgenoot uit betaald werk mee tot 85% van het bruto minimumloon. Na twee jaar wordt zijn of
haar volledige inkomen meegeteld. Overige inkomsten, zoals een uitkering of pensioen, worden vanaf de aanvraag van een toeslag volledig opgeteld bij uw inkomen. INFORMATIEPLICHT
Voor het ontvangen van een toeslag gelden ook de rechten en plichten die bij uw uitkering horen. Denk bijvoorbeeld aan het melden van wijzingen in uw inkomen of adres. Daarnaast gelden bij een toeslag extra plichten. Gaat u bijvoorbeeld samenwonen of vertrekt er juist iemand uit uw huishouden, dan moet u dat aan UWV laten weten binnen een week nadat het bij u bekend was of had kunnen zijn. Staat uw partner/huisgenoot al bij UWV geregistreerd, maar verandert zijn of haar inkomen? Ook dan bent u verplicht dit binnen een week te melden. Neem bij twijfel altijd contact op met UWV. Blijkt uit controle namelijk dat u een wijziging niet of niet op tijd hebt gemeld, dan moet u eventueel te veel ontvangen toeslag terugbetalen en krijgt u bovendien een boete opgelegd. ■
Voor meer informatie over toeslagen kijkt u op www.uwv.nl/particulieren/algemeen/toeslagen
UWV PERSPECTIEF 13
Foto: Nationale Beeldbank/Robert Hoetink
METAMORFOSE VOOR WEBSITE UWV
Foto: Nationale Beeldbank/Thomas Toledo
Bent u alleenstaand ouder en ontvangt u een arbeidsongeschiktheidsuitkering? Dan wijzigt er iets in het bedrag van uw uitkering. Met ingang van 1 januari 2015 wordt het sociaal minimum voor alleenstaanden met kinderen gelijkgesteld aan het sociaal minimum voor alleenstaanden zonder kinderen. Het sociaal minimum voor alle alleenstaanden is 70% van het minimumloon. Dit betekent dat de toeslag waarmee UWV de uitkering van alleenstaanden met kinderen aanvult tot het sociaal minimum stopt, of omlaag gaat. Om de inkomensachteruitgang te compenseren, gaat uw kindgebonden budget waarschijnlijk wel omhoog. Het kindgebonden budget is een tegemoetkoming voor ouders in de kosten voor kinderen tot achttien jaar. Het bestaat naast de kinderbijslag. Krijgt u op dit moment kindgebonden budget? Als u in 2015 recht hebt op het hogere bedrag, dan past de Belastingdienst het kindgebonden budget voor 2015 voor u aan. De Belastingdienst informeert u in december over de verhoging. U hoeft hiervoor dus niets te doen. Als u wilt weten hoeveel kindgebonden budget u krijgt in 2015, dan kunt u vanaf december 2014 op www.toeslagen.nl een proefberekening maken. Krijgt u nu geen kindgebonden budget en blijkt uit uw proefberekening op www.toeslagen.nl dat u er recht op heeft? Dan moet u dit zelf aanvragen via www.toeslagen.nl. Meer informatie vindt u op www.rijksoverheid.nl.
Verdwalen op de site is door de verbeterde vormgeving en navigatie bijna onmogelijk geworden. Waar u ook op de site terechtkomt, u kunt steeds duidelijk zien waar u zich bevindt. Vanuit uw persoonlijke pagina kunt u gemakkelijker wijzigingen doorgeven en formulieren aanvragen. En op de nieuwe klantenservicepagina vindt u antwoord op de meestgestelde vragen. Ook is de site zo aangepast dat u hem net zo gemakkelijk kunt gebruiken op uw smartphone of tablet als op uw desktop. Nieuwe zoekmachine Naast de verbeterde vormgeving en navigatie, heeft de site ook een nieuwe zoekfunctie, die op dezelfde manier werkt als de bekende Google-zoekmachine. Hiermee vindt u sneller en makkelijker de informatie en formulieren die u nodig heeft. Bekijk de verbeteringen op www.uwv.nl/particulieren.
Baan gevonden! Hoe nu verder?
U heeft een gedeeltelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering en u heeft werk gevonden. Gefeliciteerd! Laat het in ieder geval wel binnen een week nadat dit bekend bij u had kunnen zijn aan UWV weten. Op www.uwv.nl/perspectief hebben we een aantal punten op een rij gezet die voor u van belang kunnen zijn. Zo vindt u er een rekenhulp, waarmee u kunt berekenen hoeveel uitkering u overhoudt als u gaat werken. Ook kunt u lezen of en hoe u in aanmerking komt voor loonsuppletie: dit krijgt u als u niet verdient wat u volgens UWV zou kunnen verdienen. Lees ook het artikel Een baan en dan op www.uwv.nl/perspectief.
Foto: Nationale Beeldbank/ Richard van der Woude
Wijziging voor alleenstaande ouders
Foto: Nationale Beeldbank/Leo de Kort
U heeft het misschien al gezien, maar de website van UWV voor particulieren is sinds september vernieuwd. De site is nu gemakkelijker in gebruik en informatie is beter vindbaar.
Praat mee in de cliëntenraad
Kunt u dit niet goed lezen?
Bent u visueel gehandicapt en wilt u een aangepaste versie van UWV Perspectief ontvangen? Dan kunt u dit doorgeven via 0900 – 92 94 (lokaal tarief). Ook kunt u de platte tekst ontvangen voor spraakof vergrotingssoftware of brailleleesregels via www.grenzelooslezen.nl.
PARTICIPATIEWET De Participatiewet is op 1 juli aangenomen door de Eerste Kamer. Met deze wet wil het kabinet bereiken dat mensen met een ziekte of handicap die kunnen werken, sneller en makkelijker aan het werk gaan. De wet gaat in op 1 januari 2015. Voor Wajongers betekent dit dat er wordt gekeken naar hun mogelijkheden om te werken. Meer over de Participatiewet kunt u lezen op uwv.nl/particulieren/ themadossiers/participatiewet.
UWV hoort graag wat klanten van de dienstverlening vinden. Via de cliëntenraad kunt u actief meedenken en meepraten over de dienstverlening van UWV. Ieder lid van een cliëntenraad is zelf klant van UWV en kan daardoor de kwaliteit van de dienstverlening heel goed beoordelen. Gezamenlijk vertegenwoordigen de cliëntenraden alle klanten van UWV. Er zijn twaalf cliëntenraden: elf districtsraden en één centrale cliëntenraad. Iedere cliëntenraad bestaat uit zestien leden. De districtscliëntenraden overleggen met districtsmanagers van UWV over de dienstverlening in de verschillende districten. De centrale cliëntenraad praat met de Raad van Bestuur over het beleid van UWV. Een cliëntenraad bespreekt suggesties en ervaringen van klanten en kan gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen. De cliëntenraden werken zo continu aan de verbetering van de dienstverlening door UWV. Op advies van de cliëntenraad paste UWV bijvoorbeeld enkele brochures en brieven aan om ze duidelijker te maken voor de lezer. Waar kunt u verder nog meer over meepraten? Bijvoorbeeld over hoe medische beoordelingen verlopen, hoe UWV klachten afhandelt, of UWV zijn afspraken nakomt en over de betaling van een uitkering. Vindt u dat zaken anders en beter kunnen worden geregeld? Laat het de cliëntenraad in uw district weten. De cliëntenraden hebben een eigen website. Hier kunt u terecht voor informatie. Ook als u overweegt om actief te worden in een cliëntenraad, kunt u zich aanmelden via de website: www.clientenraad-uwv.nl.
Foto: iStock/BartCo.
kort
WAJONG-CV OP WERK.NL
Heeft u een Wajong-uitkering en wilt u aan de slag? Ook als Wajonger kunt u uw cv uploaden op werk.nl om gevonden te worden door potentiële werkgevers. Steeds meer werkgevers zijn gericht op zoek naar mensen die een Wajong-uitkering hebben. Dat komt doordat de werkgevers met het kabinet hebben afgesproken dat ze de komende jaren werkzoekenden die een Wajong-uitkering hebben, aan een baan gaan helpen. Bij het uploaden van uw cv kunt u specifiek aangeven dat u een Wajong-uitkering ontvangt. Wilt u uw cv ook op werk.nl onder de aandacht brengen van werkgevers, maar vindt u dat lastig om zelf te doen? Bel UWV op 0900 – 9294 en vraag om hulp! Een adviseur van UWV helpt u dan actief met het succesvol plaatsen van uw cv.
UWV PERSPECTIEF 15
STARTERSKREDIET VAN UWV
max winst! 700 500 winst!
verlies..
Tekst: Ursula Wopereis
Steun in de rug voor startende ondernemers 100
Soms is een eigen bedrijf de beste optie om weer aan het werk te gaan. Met het starterskrediet kan UWV mensen met een arbeidsbeperking helpen hun onderneming te realiseren. Er zijn wel strenge regels aan verbonden. En u moet een goed plan hebben. HOE VRAAG IK EEN STARTERSKREDIET AAN?
Of u nu een eerste idee of al een compleet uitgewerkt ondernemingsplan heeft, de eerste stap is een persoonlijk gesprek met een arbeidsdeskundige waarin u uitlegt wat u van plan bent. U bespreekt samen wat uw mogelijkheden en beperkingen zijn, hoe u uw onderneming wilt financieren en of uw plannen realistisch zijn. Heeft u behoefte aan inhoudelijke ondersteuning? Dan kan een volgende stap zijn om een re-integratietraject bij een extern re-integratiebureau aan te vragen, waarin u uw ideeën onder begeleiding van een coach uitwerkt tot een concreet ondernemingsplan. In overleg met een arbeidsdeskundige begeleidt uw coach u in sommige gevallen gedurende maximaal twee jaar in de periode voor, tijdens en/of na de start van uw bedrijf. HOE KOM IK AAN GELD?
min
Veel ondernemers beginnen eenvoudigweg vanuit huis, met een telefoon en een com-
puter. Anderen moeten meer investeren. Dit geld, in ondernemerstermen startkapitaal geheten, dient u zelf te organiseren, bijvoorbeeld via familie, kennissen, banken of Qredits microfinanciering (een onafhankelijke en private kredietverstrekker). Verkopen twee banken ‘nee’ aan u, dan kunt u bij UWV aankloppen voor een starterskrediet. Er zijn twee opties: 1. Een commerciële bank verstrekt u een lening waar UWV borg voor staat. 2. UWV verstrekt u rechtstreeks een lening. UWV leent u het geld als het om een bedrag gaat van minder dan € 10.000 en als een commerciële bank u geen lening geeft, terwijl UWV wel borg voor u wil staan. AAN WELKE EISEN MOET IK VOLDOEN OM IN AANMERKING TE KOMEN VOOR EEN STARTERSKREDIET?
Uw ondernemingsplan moet voldoen aan een aantal criteria. U moet marktonderzoek hebben gedaan en een investeringsplan
hebben. Daarnaast kijkt UWV onder meer naar vakmanschap, motivatie, zelfstandigheid en competenties als organisatietalent, stressbestendigheid, financieel inzicht en het kunnen bijhouden van de bedrijfsadministratie. Een bedrijfseconomisch adviseur van UWV toetst de levensvatbaarheid van de onderneming. De aanvraagprocedure voor een starterskrediet duurt gemiddeld zes weken tot drie maanden.
Bas van der Stoep, barista
‘IK KRIJG ALLE RUIMTE’
‘Ik ben in 2011 vanuit mijn Wajong-uitkering gestart met Barista Service Nederland. Voordat ik naar UWV stapte, had ik alles al uitgedacht: ik wilde een eigen koffielabel, met mobiele espressobars en workshops op locatie. Met een externe coach heb ik mijn ondernemingsplan verbeterd. De bank reageerde gelijk enthousiast, dus ik heb niet gebruikgemaakt van het starterskrediet. Ik krijg van UWV alle ruimte om mijn eigen beslissingen te nemen, zonder dat iemand in mijn nek hijgt. Als ik behoefte heb aan ondersteuning, dan kan ik bellen. Voor mij is dat perfect. Ik zoek trouwens nog Wajongers om ons team te versterken.’ Kijk voor de contactgegevens van Bas op www.barista-service.nl.
UWV behandelt uw aanvraag zorgvuldig, maar wil geen valse verwachtingen wekken. Een kwart tot een derde van de ondernemingsplannen wordt goedgekeurd. HOE HOOG IS HET STARTERSKREDIET EN WANNEER MOET IK HET TERUGBETALEN?
Dat verschilt per persoon en hangt af van uw plan en het benodigde kapitaal. De maximale looptijd is tien jaar en het maximumkredietbedrag bedraagt bijna € 35.000. Bij kredietaanvragen boven de € 5.000 laat UWV extern een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren door een daarvoor aangewezen bureau. HOEVEEL RENTE BETAAL IK OVER HET STARTERSKREDIET?
Het rentepercentage bedraagt momenteel 8%. Dit percentage wordt jaarlijks vastgesteld door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. HOE BETAAL IK AF?
De afbetalingsregeling wordt op maat vastgesteld en is afhankelijk van de hoogte van het bedrag, de looptijd en uw financiële draagkracht. Per maand incasseert UWV een vast bedrag. Dit bedrag is opgenomen in de akte van lening, die u voor aanvang van de onderneming tekent. IK BEN ZIEK GEWORDEN. WAT NU?
Door omstandigheden kan het gebeuren dat u uw ondernemingsactiviteiten tijdelijk
moet onderbreken. Geef dit zo snel mogelijk door aan UWV als u niet aan uw betalingsverplichtingen kunt voldoen en maak een afspraak met een arbeidsdeskundige. Bespreek samen of u ondersteuning nodig heeft of een aanpassing van de afbetalingsregeling. Indien nodig stelt een verzekeringsarts samen met een arbeidsdeskundige uw mate van arbeidsongeschiktheid vast. Moet u uw onderneming vanwege gezondheidsproblemen of om economische redenen definitief staken? Dan bespreekt UWV de oorzaken en gevolgen, inclusief uw financiële mogelijkheden voor aflossing van uw starterskrediet. Indien nodig wordt een terugbetalingsregeling getroffen voor het restbedrag. Ligt uw inkomen gedurende drie jaar of langer onder 90% van de bijstandsnorm, dan bespreekt UWV of u in aanmerking komt voor kwijtschelding van (een deel van) de restschuld.
VRAGEN?
Bel voor vragen en een afspraak met uw arbeidsdeskundige het Klantcontactcentrum van UWV op 0900 – 92 94. ■
UWV PERSPECTIEF 17
BIJ JEZELF BLIJVEN
BIJ JEZELF BLIJVEN ALS JE CHRONISCH ZIEK BENT Een chronische ziekte zet je leven op z’n kop. Hoe ga je om met de wetenschap dat je voortaan patiënt bent? Hoe houd je de regie als je afhankelijk wordt van anderen? Remko Dijkstra en Barbara Bezemer schreven er allebei een boek over. Tekst: Annette Prins, illustratie: Peter van der Helm, Walls and skin
Twee maanden voor zijn dertigste verjaardag merkte Remko Dijkstra de eerste verschijnselen van wat uiteindelijk multiple sclerose (MS) bleek te zijn. Hij is nu tien jaar ziek. In zijn boek Inspiratie, Over-leven met MS beschrijft hij wat hij in die tijd leerde: er is een verschil tussen ziek zijn en een ziekte hebben. ‘Ik heb een heel eigen manier om met mijn MS om te gaan’, vertelt hij. ‘Ik sta nogal positief in het leven, en hoop dat ik anderen inspireer om dat ook te doen.’ Accepteren is de enige manier om door te gaan, drukt Remko zijn lezers op het hart. ‘De waarheid is onontkoombaar. Met dit leven en met dit lichaam moet je het doen. Dan helpt het je om zo positief mogelijk te denken. Het is verleidelijk, als je ziek bent, om de negatieve kant te kiezen. Maar dat levert je echt helemaal niets op. Overleven is een kwestie van de nieuwe werkelijkheid accepteren, bij elke tegenslag opnieuw. Niet omkijken, maar vooruitkijken. Wat wil en kun je nog wél?
18 UWV PERSPECTIEF
En dat dan ook gaan doen! Ik heb het inmiddels onder de knie, hoewel het soms niet meevalt. Mijn driewielfiets stond een jaar in de schuur voordat ik kon accepteren dat dit mijn nieuwe manier van fietsen was.’ POSITIEF DENKEN
Prof. dr. Thera Links begeleidt als medisch specialist bij het UMC in Groningen veel chronisch zieken. Zij ziet haar patiënten op twee manieren met hun ziekte omgaan. ‘Je hebt mensen die denken: dit overkomt
ondanks alles zo veel mogelijk te genieten. De laatste groep lukt het uiteraard beter om het leven weer positief op te pakken.’ In haar spreekkamer geeft Links bewust alle ruimte aan het complete leven van haar patiënten. ‘We bespreken natuurlijk het ziekteverloop, maar ook de dingen waarvan je hoopt dat ze gewoon doorgaan, ook al is dat misschien op een andere manier dan je gewend was. Een chronische ziekte beïnvloedt de rest van je leven, maar andersom is dat ook zo. Spanningen of zorgen over de kinderen, op het werk of in de familie leiden vaak tot stress of lichamelijke klachten die hun weerslag hebben op het ziekteverloop. Ik probeer samen met mijn patiënten te ontdekken waar ze blij van worden, waarvoor ze willen vechten. Als je dit weet dan helpt dat op momenten dat het moeilijk wordt.’ ➜
‘Overleven is een kwestie van de nieuwe werkelijkheid accepteren, bij elke tegenslag opnieuw’ míj weer. Zij zijn boos, ervaren frustratie en tonen onbegrip voor wat hen is overkomen. Je hebt ook mensen die denken: ik heb dit, en daar ga ik mee aan de slag. Zij maken er het beste van en proberen
UWV PERSPECTIEF 19
MIJN LEVEN
BIJ JEZELF BLIJVEN
Want pas als je weet wat goed is voor jou, kun je in die achtbaan jezelf blijven.’ DE REGIE IN HANDEN
Voor Barbara is het heel belangrijk om trouw te zijn aan jezelf. ‘Het is als patiënt heel eenvoudig om jezelf te verliezen. Je bent ziek, je voelt je kwetsbaar en je bent afhankelijk van andere mensen. Dat kan intimiderend zijn. Het vraagt moed om voor jezelf op te komen en het heft in eigen handen te nemen. Ik heb veel medepatiënten zien bevriezen of verlammen. De angst overheerst en ze durven niet meer kenbaar te maken dat ze een andere arts willen, een extra kussen of een ander medicijn. Maar je bent het aan jezelf verplicht om te zorgen dat alles in je omgeving optimaal meewerkt aan jouw herstel! Het laatste wat je wilt, is nog meer onrust omdat de zorg niet voldoet aan
‘Je bent het aan jezelf verplicht om te zorgen dat alles in je omgeving optimaal meewerkt aan jouw herstel’ jouw behoeftes.’ Open en eerlijk zijn is de beste manier om je grenzen te bewaken, merkte ook Remko. Alleen als je volledig transparant bent, kan je omgeving meedenken. ‘Veel mensen vinden het moeilijk om hulp aan te bieden of over mijn situatie te praten. Ik probeer het hen gemakkelijk te maken door te laten zien dat ik mijn leven heb geaccepteerd. Ik benoem wat ik wel kan en wat niet. Als ik daar geen probleem van maak, waarom zouden zij dat dan wel doen?’
Inspiratie Over-leven met MS Remko Dijkstra ISBN 9789402119848
Bewust patiënt zijn Barbara Bezemer ISBN 9789460151064 Transparant zijn over je chronische ziekte kán echter een valkuil zijn. Je kunt ook te veel vertellen. ‘Ik let goed op of mijn openheid wel in mijn belang is’, zegt Barbara. ‘Chronisch ziek zijn is samenwerken, overleggen, durven en vertrouwen. Ook daarin moet je als patiënt groeien.’ INTENSER LEVEN
Als Barbara en Remko één ding hebben geleerd, is het wel dat een chronische ziekte maakt dat je bewuster in het leven staat. Barbara gebruikt haar halfjaarlijkse controles zelfs als mijlpalen om de balans op te maken. In de weken ervoor denkt ze na over wat ze sinds de laatste controle heeft gedaan en wat ze de komende periode gaat doen. ‘Ik focus op wat me energie geeft en wat ik wil met mijn leven’, zegt ze. ‘Het VHL-syndroom heeft me op scherp gesteld.’ Remko had lange tijd moeite met het feit dat hij zich door de MS niet meer kon profileren zoals hij wilde. Ook dat gaf stof tot nadenken. ‘Wat waren dan de eigenschappen die ik wilde laten zien? En werden die beïnvloed door mijn ziekte? Ik ontdekte dat veel dingen die ik deed niet mijn ware ik bepaalden, maar een beeld dat ik naar de buitenwereld projecteerde. Wie je werkelijk bent, verandert niet.’ Door de vermoeidheid heeft Remko nu minder contacten dan vroeger, maar die zijn wel intensiever. ‘In het ideale geval,’ besluit Links, ‘bereiken chronisch zieke mensen het punt dat ze kunnen zeggen: juist doordat mijn ziekte me dwingt om bewuster te leven, heb ik een stap vóór op mensen die geen ziekte hebben en die gewoon doordenderen. Ik zeg niet dat mensen blij moeten zijn met hun ziekte. Maar het is een groot goed als zij ook kunnen zien wat het hen brengt.’ ■
mijn ‘Ik bouw mijn leven weer op’ leven
Zoë Graaf (19) heeft een borderlinestoornis en lijdt aan depressies. Ze heeft nu naast haar Wajong-uitkering ook vrijwilligerswerk: achter de bar bij een poppodium en in een verzorgingstehuis. Dat helpt haar bij haar terugkeer in de maatschappij.
Tekst: Marian Vleerlaag, foto: Maurits Giesen
BEWUST PATIËNT ZIJN
Barbara Bezemer hoorde ruim twee jaar geleden dat ze het Von Hippel-Lindausyndroom (VHL) heeft, een erfelijke vorm van kanker. ‘Die diagnose was een vreemd soort opluchting’, vertelt ze. ‘Ik was al geruime tijd ziek. Tussen de eerste, vage symptomen en de ontdekking van mijn hersentumor zat zeker twee jaar waarin ik door artsen kerngezond werd verklaard, maar me wel erg ziek voelde. Met de diagnose kon ik aan de slag! Ik wist eindelijk wat ik had en wat me te doen stond. VHL is een tijdbom, want je hebt geen idee hoe het verloop zal zijn. Elk jaar krijg ik MRI- scans en bloedonderzoeken, zodat we er vroeg bij zijn als er weer ingegrepen moet worden.’ Tijdens een ziekteproces gaan veel mensen bewuster in het leven staan. Barbara schreef er een boek over. Daarvoor putte ze onder meer uit haar eigen dagboek en haar opleidingen tot reikimaster-healer en coach. In haar boek Bewust patiënt zijn legt ze uit wat er met je gebeurt als je ziek wordt, hoe je je kunt voorbereiden op een operatie of behandeling, hoe je omgaat met (bedrijfs)artsen en hoe je herstelt en re-integreert. ‘Als chronisch zieke is het enorm van belang dat je je bewust bent van jezelf: hoe gaat het met je, wat voel je, wat denk je? Wat zegt je intuïtie en wat vertelt je lichaam? En vooral: wat heb je nodig om je beter te voelen? Ik weet uit ervaring dat je midden in de achtbaan van je ziekteproces soms helemaal geen zin hebt in nadenken of een ontspanningsoefening. Toch is dat nodig.
‘Omdat psychische problemen niet lichamelijk zichtbaar zijn, lijken ze minder erg dan een fysieke beperking, maar niets is minder waar. Sociaal contact was door mijn stoornis erg moeilijk, ik functioneerde niet meer op school en het werk. Ik wilde graag de hulpverlening in, maar werd arbeidsongeschikt verklaard na verschillende opnames tijdens mijn depressies. Via een emotieregulatietraining (cursus voor mensen die niet goed met hun emoties om kunnen gaan, red.) heb ik geleerd hoe ik toch weer de maatschappij in kan. Met hulp van medicijnen en therapie ben ik stap voor stap mijn leven weer aan het opbouwen. In overleg met mijn psycholoog heb ik een Wajong-uitkering aangevraagd. En door vrijwilligerswerk met begeleiding te gaan doen, heb ik nu een vaste dagindeling. Dat geeft me houvast. In augustus ben ik begonnen aan de opleiding Maatschappelijke Zorg, dus doe ik alvast vrijwilligerswerk in die richting. Ik loop stage in een verzorgingstehuis voor ouderen en werk bij het Sociaal Wijkteam van Krommenie. Ook sta ik soms achter de bar bij een poppodium in Zaandam, waar ik mensen van mijn leeftijd en met dezelfde muzieksmaak tegenkom. Het gaat met vallen en opstaan, maar het lukt. Misschien is mijn stoornis gedeeltelijk erfelijk. Maar het feit dat ik vreselijk gepest ben tijdens mijn hele schoolperiode, speelt zeker een grote rol. Zelf ben ik van plan om later in een psychiatrisch ziekenhuis te gaan werken om echt iets te betekenen voor een ander. Ik merk tijdens het vrijwilligerswerk hoe fijn dat is.’ ■
UWV PERSPECTIEF 21
HOREN, ZIEN EN DOEN Tekst: Rens Ulijn
Foto: Thinkstock/Fuse
Het wintersportseizoen staat weer voor de deur! De Vereniging voor Gehandicapte Wintersporters (VGW) organiseert betaalbare skireizen naar Oostenrijk en Italië voor mensen met een fysieke beperking. Skiën is een sport die voor de meeste mensen in een rolstoel goed te beoefenen is, mits ze over de juiste materialen en begeleiding beschikken. De VGW heeft dankzij haar donateurs aangepast skimateriaal zoals monoski’s en skicarts. De skileraren spreken Nederlands en hebben veel ervaring met het begeleiden van gehandicapte skiërs.
Foto: Keke Keukelaar
Bij het woord handicap denken de meeste golfers niet aan een fysieke beperking. ‘Handicap’ is een vakterm uit de golfwereld die aangeeft hoeveel slagen een speler gemiddeld nodig heeft om 18 holes te spelen. Dankzij de Paragolfer kunnen fysiek beperkte golfers zich concentreren op hun handicap zonder last te hebben van hun fysieke handicap. Deze elektrische rolstoel heeft een sta-op-functie die de gebruiker rechtop kan laten staan. Door de speciale frameconstructie is de rolstoel bestand tegen de zware belasting die ontstaat bij het slaan van een golfbal. www.ottobock.nl A.W. Bruna Uitgevers
Grenzeloos Kim Moelands ISBN 9789400502697
Ademloos en grenzeloos Foto: Ottobock
Kim Moelands (1975) lijdt aan taaislijmziekte, een ernstige aandoening waarbij het lichaam door een genetisch foutje taai slijm aanmaakt. Vooral in longen en darmen geeft dit ernstige complicaties: patiënten worden meestal niet ouder dan veertig jaar. In 2005 verloor Kim haar geliefde Ron aan dezelfde ziekte. Ze schreef er de autobiografische roman Ademloos over. In 2010 onderging Kim een succesvolle dubbele longtransplantatie, die haar leven redde. Over de periode voor en na de transplantatie schreef ze het boek Grenzeloos. Inmiddels is Kim fulltime schrijfster en heeft ze zich gespecialiseerd in het schrijven van thrillers. Haar derde thriller verschijnt in het voorjaar van 2015. www.kimmoelands.nl
22 UWV PERSPECTIEF
Nederlandse Vereniging voor Autisme
ONBEPERKTE SNEEUWPRET
HANDIGE PRODUCTEN, LEUKE UITGAANSTIPS EN ANDER MOOIS!
Ondanks handicap werken aan je handicap
Voor mensen met autisme kunnen dagelijkse gebeurtenissen behoorlijk lastig zijn. Een bezoek aan de tandarts, een lange wachtrij in een pretpark of een onverwachte politiecontrole langs de weg: het kan ze extreem angstig of onrustig maken. Omdat je aan de buitenkant niet kunt zien of iemand aan autisme lijdt, heeft de Nederlandse Vereniging voor Autisme de Autipas ontwikkeld. Het is een plastic pas ter grootte van een creditcard, waarmee mensen met autisme snel en discreet hun beperking kenbaar kunnen maken zodat mensen er rekening mee kunnen houden. De pas wordt geleverd met een bijpassend hoesje waarop de belangrijkste persoonskenmerken van de gebruiker kunnen worden aangekruist. www.autisme.nl
© Saris & den Engelsman
Pas voor autisten
DOE MEE AAN 5D!
Heb jij afgelopen zomer ook zo genoten van het Festival 5D? Het was alweer de 5e keer dat dit ‘theater voor de zintuigen’ met muziek, theater en culinair vermaak neerstreek op de Amsterdamse NDSM-werf. Het unieke festival is net zo toegankelijk voor mensen met als mensen zonder beperking. Op de podia werken valide en mindervalide mensen samen. Dit najaar organiseert de 5D Theaterwerkplaats nieuwe cursussen en workshops voor iedereen tussen 17 en 36 jaar met of zonder handicap. Voor de podiumbeesten is er een cursus Improvisatie & spel, voor mensen die liever achter de schermen werken zijn er workshops Licht & geluid en Scenario schrijven. Wie durft, kan meedoen aan de audities in het voorjaar. Misschien ben jij volgend jaar wel een van de artiesten op de zesde editie van Festival 5D! www.festival5d.nl
COLOFON UWV Perspectief is een uitgave van UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen) en is bestemd voor mensen met een WAO-, WAZ-, Wajong-, IVA- of WGA-uitkering en hun omgeving. Het blad verschijnt drie keer per jaar. Aan de inhoud van UWV Perspectief kunnen geen rechten worden ontleend. Redactie: UWV Concerncommunicatie, Postbus 58285, 1040 HG Amsterdam, e-mail
[email protected] Realisatie: MediaPartners Group/vdbj_, Amstelveen, www.mediapartners.nl Artdirection: Esther Jansen, Fraaie Boel ISSN: 1571 - 1099 Visueel gehandicapten kunnen een aangepaste versie van UWV Perspectief ontvangen. U kunt dit doorgeven op 0900 – 9294 (lokaal tarief). Ook kunt u de platte tekst ontvangen voor spraak- of vergrotingssoftware of braille-leesregel via www.grenzelooslezen.nl. Het is alleen toegestaan artikelen of beeld uit UWV Perspectief --- geheel of gedeeltelijk --- over te nemen na toestemming van de redactie. Vragen? Op uwv.nl vindt u alle informatie over de dienstverlening van UWV en uw rechten en plichten. Of u kunt bellen met UWV Telefoon Werknemers, 0900 --- 9294 (lokaal tarief). Houd als u belt uw 9-cijferige burgerservicenummer bij de hand. Alle brochures van UWV kunt u zowel telefonisch bestellen als downloaden via de site. Adreswijziging: Een adreswijziging geeft u door aan het UWV-kantoor dat uw uitkering verzorgt én aan de Gemeentelijke Basisadministratie.
UWV UWVPERSPECTIEF PERSPECTIEF00 23
De blinde cabaretier, schrijver en columnist Vincent Bijlo geeft commentaar op het leven en de sociale zekerheid.
VINCENT BIJLO
De dag begon met een kopstoot, tegen de slaapkamerdeur wel te verstaan. Niet zo’n zachtzinnige ook, ik sloeg met mijn kop tegen de zijkant van de deur, ik wist meteen dat ik een snee in mijn voorhoofd had. Ik wankelde naar de badkamer, maakte een washandje nat en drukte dat tegen mijn hoofd. De wond schrijnde, hij bloedde, ik wist het zeker. Positief zijn, dacht ik. Ik vloekte, wat is het toch heerlijk dat er vloeken en krachttermen bestaan. Mijn stem galmde mooi door de badkamer, ik monterde er al flink van op. ‘Kloteblindheid,’ riep ik tegen de waterbesparende douchekop, ‘wie laat dan ook die deur openstaan?’ ‘Jij Vin’, zei mijn vrouw, die slaperig de badkamer binnenkwam. ‘Nee jij’, riep ik. ‘Schat,’ zei ze, ‘jij kwam pas om 4 uur naar bed, omdat je bezig was met je boek.’ Ook dat nog, ik kon niemand de schuld geven dat die verrekte deur openstond. Ze had gelijk. Ik had tot laat vannacht zitten schrijven aan mijn boek. Ik ben bezig met een boek over de kracht van positief denken. Toen ik om 4 uur mijn computer wilde afsluiten, viel er een glas wijn over mijn toetsenbord en mijn brailleleesregel, die sissend de pijp aan Maarten gaf. Positief denken. Ik haalde voorzichtig het washandje van mijn hoofdwond. Ik stond voor de spiegel boven de wastafel, gelukkig kon ik mijn eigen voorhoofd niet in de spiegel zien. Mijn vrouw slaakte een kreet van afschuw. Toen barstte ze in lachen uit. ‘Man,’ zei ze, ‘ik dacht dat je halfdood was, dat je je hersens uit je kop had gestoten.’ ‘Dat is ook zo’, zei ik. ‘Er is helemaal niets te zien’, lachte ze en ze gaf een kus op mijn voorhoofd. Boos beende ik de badkamer uit, waarbij ik ongenadig hard mijn teen stootte. Ik kleedde me snel aan, strompelde de trap af en liep naar mijn werkkamer. Laat ik,
dacht ik, voor ik de helpdesk van de brailleleesregelleverancier bel, toch nog even proberen of de leesregel het nog doet. Ik had vannacht nog de tegenwoordigheid van geest gehad de regel met het braille naar beneden op de verwarming te leggen. Ik sloot hem aan, startte de computer op en ... ja hoor, de braillepunten kwamen tot leven. Iets langzamer dan gewoonlijk en mijn regel had een flinke kegel, dat wel, maar hij werkte. Ik opende het document Breinkracht waarin mijn positiviteitsboek stond. En ontdekte dat ik het vannacht niet had opgeslagen. Een hele dag schrijven was voor niets geweest. Ik stond op van mijn bureaustoel, liep naar de keuken, mijn teen deed al geen pijn meer en zette koffie. Ik zong het liedje Happy van Pharrell Williams en dacht: ik heb net een hoofdstuk van mijn boek meegemaakt. Ik hoef het alleen nog maar op te schrijven.
Foto: Robin de Puy
‘Ik kon niemand de schuld geven dat die verrekte deur openstond’
