Nederlandse Letterkunde Algemene informatie en Literatuurlijst
havo en vwo 2007-2008
INHOUDSOPGAVE Deel 1 Algemene informatie..................................................................................................................................................4 1 Letterkunde in de bovenbouw..............................................................................................................................................4 1.1 Algemeen.......................................................................................................................................................................4 1.2 Havo..............................................................................................................................................................................4 1.3 Vwo...............................................................................................................................................................................4 1.4 Het literatuurdossier......................................................................................................................................................4 2 Het literatuurdossier.............................................................................................................................................................4 2.1 Algemeen.......................................................................................................................................................................4 2.2 Opbouw.........................................................................................................................................................................4 2.3 Leesautobiografie..........................................................................................................................................................5 2.4 Balansverslag.................................................................................................................................................................7 2.5 Het boekverslag.............................................................................................................................................................8 2.5.1 Boekverslag middeleeuwen....................................................................................................................................8 2.5.2 Boekverslag van historisch prozawerk of toneel (na ME tot 1880):......................................................................8 2.5.3 Boekverslag na 1880..............................................................................................................................................9 2.6 Verslag van een gedichtenbundel................................................................................................................................10 3 Eisen aan de literatuurlijsten..............................................................................................................................................10 3.1 Eisen aan de literatuurlijst havo..................................................................................................................................10 3.2 Eisen aan de literatuurlijst vwo...................................................................................................................................11 Deel 2 Keuzelijst .................................................................................................................................................................13 4 Lijst met afkortingen..........................................................................................................................................................13 5 De middeleeuwen...............................................................................................................................................................13 5.1 Ridderlijke kunst.........................................................................................................................................................13 5.1.1 Ridderlijke epiek..................................................................................................................................................13 5.1.2 Ridderlijke dramatiek...........................................................................................................................................14 5.2 Geestelijke kunst.........................................................................................................................................................14 5.3 Burgerlijke kunst.........................................................................................................................................................14 6 Renaissance en barok (16e en 17e eeuw)..........................................................................................................................15 6.1 De Hervorming en de strijd tegen Spanje....................................................................................................................15 6.2 Humanisme en vroegrenaissance................................................................................................................................15 6.3 17e eeuw......................................................................................................................................................................16 7 De verlichting (18e eeuw)..................................................................................................................................................18 8 De romantiek (19e eeuw)...................................................................................................................................................19 9 Van 1880 tot 1920..............................................................................................................................................................21 9.1 De beweging van Tachtig............................................................................................................................................21 9.2 Naturalistisch georiënteerde schrijvers........................................................................................................................21 9.3 Enkele neo-romantici ..................................................................................................................................................22 9.4 Socialistisch verzet......................................................................................................................................................22 9.5 Dichters rond 1910 en wat later (symbolisten)............................................................................................................23 10 Tussen twee oorlogen.......................................................................................................................................................23 10.1 Traditionele schrijvers en dichters.............................................................................................................................23 10.2 Enkele expressionisten..............................................................................................................................................24 10.3 Rondom Forum en Criterium....................................................................................................................................24 10.4 Protestantse literatuur................................................................................................................................................25 10.5 Rooms-katholieke literatuur......................................................................................................................................27 10.6 Socialistische literatuur.............................................................................................................................................27 11 De jongste tijd...................................................................................................................................................................28 11.1 Literatuur over de Tweede Wereldoorlog.................................................................................................................28 11.2 Indische en koloniale literatuur.................................................................................................................................28 11.3 Humoristen................................................................................................................................................................28 11.4 Een greep uit modern proza na 1945.........................................................................................................................29 11.5 Moderne dichters na 1950.........................................................................................................................................31 11.6 Christelijk georiënteerde poëzie na 1945..................................................................................................................31 11.7 Christelijk georiënteerd proza na 1945......................................................................................................................33
2
3
Deel 1 Algemene informatie 1 Letterkunde in de bovenbouw 1.1 Algemeen Letterkunde is een bijzonder onderdeel van het vak Nederlands. Je leert hier over verhalen en gedichten en de geschiedenis van poëzie en proza. Je hebt in eerdere jaren hier ook wel het een en ander over geleerd, maar nu wordt het allemaal veel meer uitgebreid. Je hebt er aparte boeken voor (Literatuur in zicht!) en je krijgt er ook schoolexamens over.
1.2 Havo Je leert hoe je een gedicht kunt uitleggen en daarover krijg je een schriftelijk schoolexamen. Daarnaast krijg je een mondeling schoolexamen over de boeken die je hebt gelezen. Ook over literatuurgeschiedenis krijg je een schriftelijk schoolexamen. Aan het eind van de 4e klas krijg je een mondeling tentamen over de boeken die je in dat jaar hebt gelezen (van de middeleeuwen tot aan de romantiek) en in de 5e klas krijg je twee schriftelijke schoolexamens: poëzieanalyse en literatuurgeschiedenis. Daarnaast krijg je opnieuw een mondeling, maar dan over de boeken van het 5e jaar.
1.3 Vwo In de vierde klas krijg je aan het eind een mondeling tentamen over de boeken die je in dat jaar hebt gelezen. Ook in klas vijf krijg je een tentamen over de boeken van dat jaar en in klas zes is dat een schoolexamen. Daarnaast krijg je in de vijfde klas een schoolexamen waarin je een gedicht moet uitleggen en in de zesde klas een schoolexamen literatuurgeschiedenis.
1.4 Het literatuurdossier Om mondeling schoolexamen te kunnen doen, moet je een literatuurdossier hebben aangelegd. Dit houdt in dat alle leesverslagen en alle andere opdrachten voor letterkunde verzameld worden in een literatuurdossier en de beoordeling van deze verslagen en opdrachten wordt meegenomen in het cijfer (examenklas) of je krijgt er een apart cijfer voor je rapport voor. Hoe je een literatuurdossier maakt, lees in je onder het kopje ‘literatuurdossier’.
2 Het literatuurdossier 2.1 Algemeen In de bovenbouw van havo en vwo moet je een literatuurdossier opbouwen. De belangrijkste onderdelen hiervoor zijn de verslagen van boeken die je hebt gelezen. Maar ook andere literatuuropdrachten komen erin. Je krijgt zo een mooi geheel met al je opgedane kennis over literatuur. Al deze opdrachten bij elkaar vormen de basis voor het mondeling schoolexamen.
2.2 Opbouw Het literatuurdossier moet als volgt worden opgebouwd: ∗ inhoudsopgave; ∗ leesautobiografie (begin klas vier maak je dit); ∗ balansverslagen (voor zover gemaakt); ∗ jouw persoonlijke literatuurlijst Nederlands (chronologisch geordend, met kolommen voor ‘auteur’, ‘titel’, ‘literaire periode’ en ‘aantal punten’); ∗ boekverslagen
4
∗
eventuele andere literatuuropdrachten die je hebt gemaakt;
Uitleg en opmerkingen Gebruik van plastic hoesjes is verboden. Alle opdrachten worden in principe digitaal ingeleverd via de elektronische leeromgeving. Aan het eind van elk jaar moet je een geprinte versie inleveren. Je hebt dan de mogelijkheid materialen toe te voegen die je hebt gekopieerd uit boeken en tijdschriften die niet digitaal beschikbaar zijn.
2.3 Leesautobiografie In een leesautobiografie beschrijf je je ontwikkeling als lezer tot nu toe. Je gaat daarbij in op (een aantal van) de volgende aspecten. Hoe maakte je voor het eerst kennis met lezen? Welke boeken las je op de basisschool, waarom, wat vond je ervan? Welke soort boeken vond je toen leuk en welke niet en waarom? Welke boeken las je tot nu toe in het voortgezet onderwijs en waarom? Wat vond je van die boeken? Wat vind jij belangrijke eigenschappen voor een goed verhaal (dacht je er vroeger ook zo over?)? In welke opzichten is je smaak veranderd? Noteer wat voor soort boeken je momenteel graag leest en waarom je nu leest. Wat voor soort boeken denk je in de komende tijd te gaan lezen? Denk je dat je smaak gaat veranderen? Probeer zoveel mogelijk ook titels en auteurs te noemen. De omvang van je leesautobiografie moet tenminste twee kantjes A4 zijn. De autobiografie omvat het lezen voor alle talen en moet niet puntsgewijs maar verhalend opgebouwd zijn. Als voorbeeld kun je de leesautobiografie lezen van een vwo-5 leerlinge van een school in Raalte.
Leesautobiografie Eigenlijk is het allemaal begonnen met voorlezen, of beter: met voorgelezen wórden. Ik was dol op alle verhaaltjes over Dikkie Dik en Nijntje die mijn ouders mij vertelden: het ene oor in en het andere niet meer uit. Ik durf te wedden dat ik ze allemaal uit mijn hoofd kende. Het Kerstverhaal -met die maffe schematische kamelen en schapen in primaire kleuren - van Dick Bruna kon ik opdreunen. Wat kwam er toen? Op zoek naar een oom van Jan Blokker. Een oud kinderboek uit 1960, dat mijn opa heeft gekocht om zijn kinderen (mijn vader dus) uit voor te lezen. Tijdens logeerpartijtjes moest het hele verhaal voorgelezen worden, van A tot Z. Gelukkig voor mijn opa was het niet zo dik. Leuk was het wel; volgens mij is het zo'n soort kinderboek dat tegenwoordig niet meer wordt geschreven. Het verhaal gaat over de wonderlijke reis van Tanja, Martijn en Alexander die een oom voor Alexander gaan zoeken. Heel grappig met een 'Malwilmpjeskruid', een chagrijnige wandelende tak, een zielige bril, het woordje 'Roeria' en natuurlijk de reus Schuifelband. Ik snap dat een niet-ingewijde van deze
5
ingrediënten geen chocola kan maken, maar ik denk dat het nog steeds een van mijn lievelingsverhalen is.
Paarden en draken Mijn voorkeur ging vroeger sowieso uit naar fantasieverhalen, vol met vreemde wezens, grote rijkdommen, uitgestrekte landschappen en een goede koning met stallen vol paarden en draken. Ik vond het heerlijk om mezelf voor te stellen dat ik in zo'n verhaal meespeelde -als dochter van de koning, uiteraard. Geïnspireerd door boeken als De koning van Katoren van Jan Terlouw zijn mijn nichtje Inge en ik samen begonnen aan het schrijven van zo'n soort verhaal. We waren een jaar of twaalf, denk ik. Dat werden op een gegeven moment twee verhalen: we wilden te veel verschillende dingen. Uiteindelijk ontaardde het in een soort wedstrijd wie 'het verst' kon komen. 'De zeven wegen van Matthis' heette mijn verhaal, maar verder dan weg twee is Matthis nooit gekomen. Mijn bewondering voor schrijvers is groot, omdat het me zelf niet lukt een verhaal van enige lengte met een kop en een staart tot een goed einde te brengen (heel vervelend overigens!) Een van de redenen waarom ik graag lees is dat ik op die manier probeer de kunst af te kijken. Het oneindige verhaal van Michael Ende maakte grote indruk op mij, en dan niet alleen het verhaal, maar vooral vanwege de speciale opzet van het boek. In het boek waren twee kleuren inkt gebruikt: één voor wat jij leest en één voor wat Bastiaan leest. En de prachtige tekeningen, natuurlijk. Ook dit verhaal was weer zo'n echte 'fantasy', om 's nachts lekker stiekem onder de dekens met een zaklamp te lezen. Maar het is ook een typisch kerstverhaal. Kijk maar naar de verfilming ervan: echt zo'n familiefilm voor tweede kerstdag. De film vond ik trouwens gruwelijk slecht. De sfeer die in het boek zit, komt in de film totaal niet over, het raadselachtige is totaal verdwenen. Ik heb overigens meer slechte ervaringen met boeken en films. Toen ik de film Jurassic Park een keer of drie gezien had, heb ik het boek gelezen, en dat is volgens mij een duidelijk geval van 'het boek naar de film', in plaats van andersom. Natuurlijk is het hele verhaal op zich al lachwekkend, maar in het boek leken de stoere dino's al helemaal niet meer dan een stelletje gluiperige kleine hagedisjes die de mensen op het eiland wat pestten. 't Was echt allesbehalve spannend, zéér slaapverwekkend. Een film die ik nog graag wil zien is Turks Fruit naar het boek van Jan Wolkers, mijn lievelingsboek denk ik al een hele tijd. Ik houd van de stijl van Wolkers' boeken. Zijn boeken laten zich in een razend tempo lezen, je staat geen moment stil. Bovendien vond ik in Turks Fruit het einde zó onverwacht en zó
6
briljant gevonden, dat ik het wel drie keer met open mond heb gelezen. Een absolute topper. Ik durf het haast niet te zeggen, maar behalve van lezen, hou ik ook van paardrijden. En meisjes die van lezen én paardrijden houden, hebben geluk, want in de bieb stonden planken vol ‘paardenseries'. Peggy's paardenpensino heeft me niet kunnen boeien, maar ik las wel De zwarte hengst van Walter Farley -een andere paardenserie, die vond ik wel mooi. Ik heb ooit een verwoede poging gedaan om de hele serie boeken (een stuk of twintig) bij elkaar te krijgen maar verder dan deel acht ben ik niet gekomen. Ze hadden iets speciaals, ik bedoel dus: de zwarte hengst had iets speciaals. Als ik toch eens zo’n paard had… Ze waren ook gewoon spannend, echt boekjes voor saaie-vakantie-waarinje-toch-niets-beters-hebt-te-doen. Net als de latere boekjes van Havanck, over de Franse detective 'De Schaduw’. Die heb ik afgelopen zomer heel veel gelezen. De dunne pockets werden mij aangeraden door mijn vader, die ze altijd wel grappig vond. En eigenlijk zijn ze dat ook. Andere series heb ik eigenlijk nooit gelezen, afgezien van de zoeklicht-boekjes. Die las toen ik een jaar of acht, negen was, spannende verhalen over kinderen die grote maar vooral griezelige avonturen beleefden. Tegenwoordig lees ik van alles. 't Meest houd ik van psychologische romans, waarbij je als het ware helemaal in de hoofdpersoon kruipt en achter zijn gedachten komt. Voorwaarde is wel dat er vaart in een boek zit. Geen eindeloze slome zeurdialogen dus. Boeken die ik heel recent heb gelezen zijn onder andere Het parfum van Patrick Suskind en Vals licht van Joost Zwagerman. Twee verhalen met een lekker hoog tempo. Nu we op school veel bezig zijn met het analyseren van proza is mijn kijk op boeken (en lezen) eigenlijk niet veranderd. Er valt me wel meer op, maar verder lees ik gewoon. Ik heb me overigens wel voorgenomen De donkere kamer van Damocles te gaan herlezen. Vorig jaar vond ik dat een oninteressant oorlogsboek, maar toen ik er dit jaar wat meer over hoorde, heeft me dat toch (weer) nieuwsgierig gemaakt. Ik ben de leraressen van mijn oude basisschool zeer dankbaar voor het feit dat ze me ooit hebben leren lezen. Stel je voor dat je dat niet kon! Niet lezen, niet leven, toch? 2.4 Balansverslag In een balansverslag beschrijf je je ontwikkeling als lezer en de ontwikkeling van je smaak over een bepaalde periode. Het verslag schrijf je specifiek voor een bepaalde taal en omvat tenminste één A-4. Je geeft antwoord (in een verhalende tekst) op de volgende vragen: Wat heb je in de afgelopen periode geleerd van het lezen van literatuur? Is je manier van lezen veranderd en zo ja hoe? Wat heb je met plezier gelezen en wat
7
niet en waarom? Heb je een favoriet onderwerp ontdekt? Heb je een favoriete auteur, stroming, genre ontdekt? Herlees je autobiografie geef eventuele veranderingen ten opzichte daarvan aan. Kortom, wat is er veranderd aan je leessmaak en hoe kun je dat verklaren?
2.5 Het boekverslag Van elk literair werk dat je leest, moet je een leesverslag maken. Hoe uitvoerig, dat hangt af van de periode waaruit je leest.
2.5.1 Boekverslag middeleeuwen Complete titelbeschrijving: auteur, titel, ondertitel. Editie. Plaatsnaam, jaar van verschijning. Serie Voorbeelden: a) Jacob van Maerlant, Het boek der natuur. Vertaald en samengesteld door Peter Burger. Amsterdam 1995. Griffioen b) Segher Diengotgaf, Tprieel van Troyen. Bewerkt door G. C. de Waard en G. Ch. Dupuis. Culemborg 1971. c) ---, Lanceloet en het hert met de witte voet. Vertaald door H. Adema. Leeuwarden 1994. Taal en teken 2. Motivatie van de boekkeuze en verwachtingen die je voor het lezen had. Waarom heb je voor dit boek gekozen en wat verwachtte je ervan? 3. Samenvatting van het verhaal ( 1-2 A-4) 4. Biografische gegevens van de schrijver, indien bekend 5. Verdieping a) Structuur/opbouw/indeling b) Historische tijd: in welke tijd speelt het verhaal zich af? c) Plaats van handeling: waar speelt het verhaal zich af? d) Indien van toepassing: aanleiding tot het schrijven e) Thema: wat is de strekking van het verhaal? f) Genre en plaatsing in de tijd. Geef kenmerken van het genre en vertel waarom dit type boek juist in deze tijd verschijnt g) Vertel iets over oorspronkelijke handschrift/afbeeldingen/miniaturen h) Voor welk publiek is het boek bestemd? Indien het een didactisch boek van Van Maerlant uit ME betreft: Niet van belang: b en c. Wel: i) Welke bronnen gebruikte hij? j) Welke visie had hij op de geschiedenis, de natuur? k) Welke lessen wil hij zijn hoorders meegeven? Toelichten aan de hand van een aantal voorbeelden 6. Reactie op het lezen van dit boek. Wat vond je van het lezen van dit historische boek en waarom? Voldeed het aan de verwachtingen? Heeft het maken van het verslag je mening beïnvloed? 7. Bibliografie: alfabetische overzicht van de geraadpleegde literatuur en websites 1.
2.5.2 Boekverslag van historisch prozawerk of toneel (na ME tot 1880):
8
1.
2. 3. 4. 5.
6.
7. 8.
Complete titelbeschrijving: auteur, titel, ondertitel. Editie. Plaatsnaam, jaar van verschijning. Serie. Voorbeelden: a) G. de Bay (vertaler), De hond van de hertog van Alva. Samengesteld door Y. Rodríguez Pérez. Amsterdam 1997. Griffioen b) Hieronijmus van Alphen, Kleine gedigten voor kinderen. Bezorgd door P.J. Buijnsters. Amsterdam 1998. Deltareeks. Motivatie van de boekkeuze en verwachtingen die je voor het lezen had. Waarom heb je voor dit boek gekozen en wat verwachtte je ervan? Samenvatting van het verhaal ( 1-2 A-4) Biografische gegevens van de schrijver Verdieping a) Structuur/opbouw/indeling b) Perspectief (niet bij toneelstukken) c) Historische tijd: in welke tijd speelt het verhaal zich af? d) Plaats van handeling: waar speelt het verhaal zich af? e) Indien van toepassing: aanleiding tot het schrijven f) Uitleg van (onder-)titel, motto, opdracht g) Thema: wat is de strekking van het verhaal? h) Genre en plaatsing in de tijd. Geef kenmerken van het genre en vertel waarom dit type boek juist in deze tijd verschijnt i) Literaire stroming. Noteer de hoofdkenmerken van die stroming! Wat is typerend voor de 16e, 17e enz. eeuw? Reactie op het lezen van dit boek. Wat vond je van het lezen van dit historische boek en waarom? Voldeed het aan de verwachtingen? Heeft het maken van het verslag je mening beïnvloed? Bibliografie: alfabetische overzicht van de geraadpleegde literatuur en websites Kopie van uittreksel uit een uittrekselboek (niet van internet dus!) of een kopie van het voorwoord en/of nawoord.
2.5.3 Boekverslag na 1880 1. Complete titelbeschrijving: auteur, titel, ondertitel, plaatsnaam, jaar van verschijning (+ eventueel jaar van eerste druk), druk. 2. Motivatie boekkeuze en verwachtingen (vóór het lezen): (¼-½ A-4) hierin schrijf je waarom je dit boek hebt gekozen en vertel je wat je ervan verwacht. 3. Samenvatting van het verhaal. (± 1-1½ A-4) 4. Verdieping. Zie voor dit gedeelte de voorgaande bladzijdes. Je beschrijft tenminste de vetgedrukte begrippen behorend bij de volgende onderdelen: a) structuur b) perspectief (vertelwijze) c) tijd d) ruimte e) personages f) verklaring titel, ondertitel, motto, opdracht g) thema en motieven h) genre, stroming en belang van het boek binnen de literatuurgeschiedenis i) schrijfstijl j) spanning k) biografische gegevens over de auteur (niet meer dan ½ A-4) 5. Uitgewerkte reactie op het boek (± 1 A-4): wat vond je van dit werk en waarom, heeft het maken van het verslag je mening veranderd? 6. recensie of bespreking van een literatuurkenner (zie knipselmappen,
9
7.
literatuurgeschiedenisboeken, uittrekselboeken, internet en dergelijke). Bibliografie: chronologische lijst van titels die je voor het maken van dit verslag hebt gebruikt. Denk om de regels voor de bronvermelding.
Let op: het is toegestaan gebruik te maken van uittrekselboeken, internet en dergelijke, controleer echter wel of ze alle begrippen goed bespreken en geef netjes je bron aan.
2.6 Verslag van een gedichtenbundel Het verslag van een gedichtenbundel moet deels aan andere eisen voldoen dan een boekverslag. Hieronder vind je de exacte eisen. Voor je begint moet je een goed keuze maken uit de vele bundels. Meer nog dan bij proza is het van belang dat je iets kiest wat bij je past. Je moet immers de gedichten kunnen uitlegen en dat gaat veel makkelijker als je er ‘iets mee hebt’. Lees bijvoorbeeld eens de gedichten die in het literatuurboek staan. Het helpt je misschien een goede keuze te maken. Regels voor het verslag: 1. Complete titelbeschrijving (zie boven) 2. Motivatie van de boekkeuze en verwachtingen die je voor het lezen had. Waarom heb je voor dit boek gekozen en wat verwachtte je ervan? 3. lees ongeveer 10 (vwo 15) gedichten aandachtig; 4. kopieer deze gedichten; 5. Biografische gegevens van de schrijver; heeft zijn leven invloed gehad op zijn dichterschap? 6. Over de bundel als geheel: a) Vertel iets over de structuur/opbouw van de bundel. Heeft de bundel delen? b) Wat valt je op aan de vorm van de gedichten in de bundel: traditioneel of anderszins? c) Leg de titel van de bundel uit (plus evt. ondertitel, motto, opdracht) d) Kennen de gedichten een zelfde thematiek of is er veel variatie? e) Lees tien (havo) of vijftien (vwo) gedichten aandachtig. Kopieer ze en kies één gedicht uit dat je aanspreekt. f) Analyseer dat ene gedicht uitvoerig. Let op rijmverschijnselen (o.a. rijmschema, alliteratie, assonantie), beeldspraak en stijlfiguren. Gebruik de termen die je bij poëzieanalyse geleerd hebt. g) Zeg iets over de waardering van de bundel. Wat vind jij ervan en wat vinden ‘kenners’ ervan? Gebruik voor de laatste mening recensies/artikelen. Bespreek zowel je waardering op ethisch gebied als op esthetisch gebied. 7. Bibliografie: alfabetische overzicht van de geraadpleegde literatuur en websites
3 Eisen aan de literatuurlijsten 3.1 Eisen aan de literatuurlijst havo Op de havo moet je voor je boekenlijsten in totaal minimaal 12 boeken lezen. In klas 4 minimaal zes en in klas 5 ook. Je moet boeken kiezen uit de lijst, die je hierna vindt. De boeken moeten over de hele periode zijn verspreid. Je docent geeft je hierover nadere informatie. 2. Je moet bij het lezen/uitkiezen op de volgende eisen letten: In klas 4: ∗ er moet minimaal 1 treurspel/drama of historische roman op je lijst ; ∗ er mag maximaal 1 werk van 2 punten op je lijst;
1.
10
∗ ∗ ∗
er moet minimaal 1 werk op je lijst van 4 of 5 punten; er mogen maximaal 2 werken van dezelfde schrijver op je lijst, je moet dan wel een vergelijking van deze boeken in je leesdossier opnemen; er mogen geen vertaalde werken op je lijst staan, wel gemoderniseerde werken (hertalingen, herspelde edities e.d. van oude werken).
In klas 5: ∗ er moet minimaal 1 gedichtenbundel op je lijst; ∗ er mag maximaal 1 werk van 2 punten op je lijst; ∗ er moet minimaal 1 werk op je lijst van 4 of 5 punten; ∗ er mogen maximaal 2 werken van dezelfde schrijver op je lijst, je moet dan wel een vergelijking van deze boeken in je leesdossier opnemen; ∗ er mogen geen vertaalde werken op je lijst staan, wel gemoderniseerde werken (hertalingen, herspelde edities e.d. van oude werken). 3. Aan veel boeken gaat een inleiding vooraf. Bestudeer deze goed! Het helpt je bij het maken van je leesverslag. Is er geen inleiding of kun je er weinig mee doen, dan moet je verder zoeken. Je kunt daarvoor uittrekselboeken en achtergrondliteratuur raadplegen in een bibliotheek of mediatheek. Verder kun je internet raadplegen. Op school kun je op internet zoeken in de digitale ‘krantenbank’ en kijken op ‘literom’. Daar vind je snel goede en betrouwbare informatie. Je komt op die sites via de schoolwebsite. 4. Schrijf over ieder gelezen boek een leesverslag volgens de regels die je daarvoor vindt in 2.7. 5. Voor het lezen van gedichtenbundels gelden afwijkende regels, zie daarvoor onder het kopje ‘leesverslag dichtbundel’. 6. De kolom ‘opmerkingen’ in de lijst is erg belangrijk. Hier worden belangrijke aanwijzingen gegeven. Let er op! 7. Afwijken van de lijst is alleen toegestaan na overleg met je docent! 8. Er zijn van diverse boeken uit de Middeleeuwen en latere perioden herspelde/vertaalde edities. Het is toegestaan deze te lezen, zodat de oude taal geen belemmering voor je leesplezier hoeft te zijn. Let er wel op dat deze boekjes (die ook in de schoolbibliotheek vrij ruim voorradig zijn) meestal geen goede of geschikte inleiding hebben. Enkele series zijn Taal en teken en de Griffioenreeks.
3.2 Eisen aan de literatuurlijst vwo Op het vwo moet je voor je boekenlijst minimaal 20 boeken lezen. Je moet boeken kiezen uit de lijst die achterin dit ‘boekje’ zit. De boeken moeten over de hele periode zijn verspreid. Je docent geeft hierover meer informatie 2. Je moet bij het lezen/uitkiezen op de volgende eisen letten: In klas 4: ∗ er moet minimaal 1 treurspel/drama op je lijst ; ∗ er mag maximaal 1 werk van 2 punten op je lijst; ∗ er moeten minimaal 2 werk op je lijst van 4 of 5 punten; ∗ er mogen maximaal 2 werken van dezelfde schrijver op je lijst, je moet dan wel een vergelijking van deze boeken in je leesdossier opnemen; ∗ er mogen geen vertaalde werken op je lijst staan, wel gemoderniseerde werken (hertalingen, herspelde edities e.d. van oude werken).
1.
In klas 5: ∗ er moet minimaal 1 gedichtenbundel op je lijst in klas 5; ∗ er moet minimaal één historische roman op je lijst; ∗ er mag maximaal 1 werk van 2 punten op je lijst; ∗ er moeten minimaal 2 werken op je lijst van 4 of 5 punten; ∗ er mogen maximaal 2 werken van dezelfde schrijver op je lijst, je moet dan wel een
11
∗
vergelijking van deze boeken in je leesdossier opnemen; er mogen geen vertaalde werken op je lijst staan, wel gemoderniseerde werken (hertalingen, herspelde edities e.d. van oude werken).
In klas 6 ∗ er mag maximaal 1 werk van 2 punten op je lijst; ∗ er moeten minimaal 2 werken op je lijst van 4 of 5 punten; ∗ er mogen maximaal 2 werken van dezelfde schrijver op je lijst, je moet dan wel een vergelijking van deze boeken in je leesdossier opnemen; ∗ er mogen geen vertaalde werken op je lijst staan, wel gemoderniseerde werken (hertalingen, e.d. van oude werken). 3. Aan veel boeken gaat een inleiding vooraf. Bestudeer deze goed! Het helpt je bij het maken van je leesverslag. Is er geen inleiding of kun je er weinig mee doen, dan moet je verder zoeken. Je kunt daarvoor uittrekselboeken en achtergrondliteratuur raadplegen in een bibliotheek of mediatheek. Verder kun je internet raadplegen. Op school kun je op internet zoeken in de digitale ‘krantenbank’ en kijken op ‘literom’. Daar vind je snel goede en betrouwbare informatie. Je komt op die sites via de schoolwebsite. 4. Schrijf over ieder gelezen boek een leesverslag volgens de regels die je daarvoor vindt in 2.7. 5. Voor het lezen van gedichtenbundels gelden afwijkende regels, zie daarvoor onder het kopje ‘leesverslag dichtbundel’. 6. De kolom ‘opmerkingen’ in de lijst is erg belangrijk. Hier worden belangrijke aanwijzingen gegeven. Let er op! 7. Afwijken van de lijst is alleen toegestaan na overleg met je docent! 8. Er zijn van diverse boeken uit de Middeleeuwen en latere perioden herspelde/vertaalde edities. Het is toegestaan deze te lezen, zodat de oude taal geen belemmering voor je leesplezier hoeft te zijn. Let er wel op dat deze boekjes (die ook in de schoolbibliotheek vrij ruim voorradig zijn) meestal geen goede of geschikte inleiding hebben. Enkele series zijn Taal en teken en de Griffioenreeks.
12
Deel 2 Keuzelijst 4 Lijst met afkortingen S
TT
= Spectrum van de Nederlandse Letterkunde, deel 1 t/m 25 (ed. M.C.A. v/d Heijden. ) Heel veel teksten zijn volledig opgenomen in een van deze bundels. Een inleiding ontbreekt echter vaak. = Taal en Teken-reeks (heeft doorgaans geen (goede) inleiding)
De volgende uitgaven hebben wel goede inleidingen: KLP = Klassiek Letterkundig Pantheon KNL = Klassieken uit de Nederlandse letterkunde KG = Klassieke Galerij BNL = Bibliotheek Nederlandse Letteren ZD = Zwolse Drukken en Herdrukken WB = Wereldbibliotheek GR = Griffioenreeks CE = Christelijk Erfgoed LV = Literaire Verkenningen TiC = Tekst in Context NK = Nederlandse Klassieken Delta = Deltareeks (wetenschappelijk) Alfa = Alfareeks
5 De middeleeuwen 5.1 Ridderlijke kunst 5.1.1 Ridderlijke epiek -
Roelandslied De vier Heemskinderen
3 3
-
Karel ende Elegast Moriaen Ferguut Ridderboek Lancelot en het hert met de witte voet Roman van Lancelot
3 4 4 3 2
De jeeste van Walewein en het Schaakbord Roman van Walewein Koning Arthur in de Nederlanden Roman van den Riddere metter Mouwen
4
-
Penninc en Vostaert idem -
3
3 5 4
S1 en T&T Ook het volksboek mag gelezen worden; niet een 19e of 20e– eeuwse navertelling. TiC;T&T, etc.
Griffioen KNL, ook in S1 ed. J.P. Bruggink; in: Palet van middelnederlandse epiek ed. G. A. van Es Prisma nr.2150 ed. J.D. Janssens ed. M.J.M. de Haan e.a.
13
Segher Diengotgaf Diederic van Assenede -
Het prieel van Troyen Floris ende Blanchefloer De Borchgravinne van Vergi
3 3 4
ook in Griffioen ed. F.P. van Oostrom; ook in Griffioen
5.1.2 Ridderlijke dramatiek -
Esmoreit
3
-
Lanceloet van Denemerken Gloriant Het spel van den Winter ende van den Somer Vijf sotternieën
3 3
-
2 2
Bij voorkeur ed. in KG; ook in S5.
ed. H. Adema
5.2 Geestelijke kunst Suster Bertken
Twee boekjes in facsimile
3
ed. A.M.J. van Buuren ed. B. Wielinga
Th. A. Kempis
Martijn van Torhout H. van Veldeke
De navolging van Christus Mariken van Niemegen Elckerlyc Maria op de markt Van den levene ons Heren Servaas-legende
5 3 3 3 4 4
-
Beatrijs
3
-
Theophilus De reis van Sente Brandane
2 4
-
Voorbeeldig vertellen: Middelnederlandse Exempelen.
3
KLP: Wanneer S2 gelezen wordt: 2 pt. Herdicht door B. Aafjes: De reis van Sinte Brandaan: 3pt Griffioen
Griffioen ed. L. Jongen en C. Schotel KLP of KNL andere uitgaven
5.3 Burgerlijke kunst Willem -
3 3
bij voorkeur TiC. Griffioen
-
Van den vos Reynaerde De kikker die zichzelf opblies e.a. Middelnederlandse fabelen Ysengrimus
3
J. van Maerlant
Esopet Van schelmen en schavuiten Het ongelukkige leven van Esopus Palet van Middelnederlandse epiek Der kerken claghe
2 3 2 4 2
Griffioen (vertaling uit het Latijn) S3 Griffioen Griffioen KNL ed. M. Draak S3
14
idem idem idem idem J. van Boendale
Van den lande van oversee Boek der natuur Spiegel historiael Godsdienstige lyriek Lekenspiegel
2 4 4 3 3
Griffioen Griffioen / Alfareeks ed. P. de Keyser Griffioen
idem Anna Bijns -
Boek van de wraak Gods ´t Is al vrouwenwerk Esbatement van den appelboom De bekeringe Pauli Naâman, prince van Syriën Piramus en Thisbe Kamers kunst en competitie
3 3 2 3 3 4 3
Griffioen Griffioen drama drama drama drama Griffoen
6 Renaissance en barok (16e en 17e eeuw) 6.1 De Hervorming en de strijd tegen Spanje poëzie Petrus Dathenus
Nederlandse strijdzangen Het Geuzenliedboek Psalmen Davids
3 3 3
Jan van der Noot
Sommige psalmen van David
2
Ph. Van Marnix
Psalmen Davids
3
idem
5
idem idem?
De bijencorf van de H.Roomsche Kerke Poëzie en proza (Bloemlezing) Het Wilhelmus
3 2
Adr. Valerius
Nederlandtsche Gedenckclanc
4
ed. W.J.C. Buitendijk ed. K.T. Kuiper Hierbij moet gelezen worden: Dr. J. de Gier: Van Souterliedekens tot Marnix, pag. 111-120 S6, pag 361-390 Hierbij lez. A.Ros Ned. Psalmber. Pag 69-73 Hierbij lez. A.Ros Ned. Psalmber. dl 1 blz. 77-90 KLP ed. Ornee/ Strengholt (proza!) hierbij moet gelezen worden de inl. van J. de Gier in: Het Wilhelmus in art. (329 Wi)
6.2 Humanisme en vroegrenaissance Desiderius Erasmus idem H.L.Spieghel D.V. Coornhert Roemer Visscher
De lof der zotheid Colloquien oft Tsamensprekingen Numa ofte amptsweigeringe Weet of rust; proza van D.V.Coornh. Sinnepoppen
3 3 3 3 3
S6 S6 Griffioen S10 ed. M.C.A. v.d. Heijden
15
6.3 17e eeuw -
Wie wil d´r mee naar Oost-Indië varen De hond van de hertog van Alva Wat wonders, wat nieuws! Statenvertaling van de Bijbel; (Voorwerk)
3 3 3 3
Reyer Anslo Thomas Asselijn J. van Beverwijck en J. Cats W.IJ. Bontekoe
Parijsche bruiloft Jan Klaasz. De schat der gezondheid
3 3 3
Journaal ofte Gedenckwaardige Beschryving
3
idem idem G.A. Bredero idem idem idem idem idem idem Geeraardt Brandt idem Jan de Brune de Jonge Jacob Cats idem idem idem idem W.G. van Focquenbroch P.C. Hooft idem idem idem idem idem
Varen en vechten (bloemlezing) De gedenkwaardige reizen van Willem IJ. Bontekoe Klucht van de koe Groot Lied-boek Bloemlezing uit Gr. Liedboek
1 3 2 4 3 3 3 4 3 2 3 3 3 3 3 2
Griffioen Griffioen Griffioen Hierbij dient gelezen te worden C.C. de Bruin : Invoering en ontvangst van de Statenbijbel in: De Statenvertaling 1637 – 1937 Of idem: De Bijbelvertaling in: De Synode van Dordrecht in 1618 en 1619, pag. 121-157
Griffioen
S11 ed. M.C.A. v.d. Heijden ed. B.W.L. Veurman Spectrumuitgave
ed. M.C.A. v.d. Heijden ed.J.H.Cartens Griffioen drama drama Griffioen
’t Kan verkeeren (bloemlezing) Liederen van Bredero Spaansche Brabander Roddric en Alphonsus Het leven van Joost van den Vondel Het leven van P.C. Hooft Wetsteen der vernuften Huwelijk Verhalen uit de Trou-ringh Sinne- en minnebeelden Spaens Heydinnetje Aenmerckinge op de tegenwoordige steert-sterre De verwarde jalouzy
2 3
ed. G.J. Johannes
Granida Warenar Geraert van Velzen Baeto Achilles en Polyxena Theseus en Ariadne
3 3 5 5 3 3
drama drama drama drama KLP, drama KLP, drama
Griffioen Griffioen Alfareeks ed. J. Bosch KNL, drama
16
idem
Emblemata Amatoria
3
S10 ed. M.C.A. v.d. Heijden/ NK met inleiding van K. Porteman
idem
Gekast naar de konst, fragmenten uit Hoofts Historiën Korenbloemen Hofwyck Stede-stemmen en dorpen
4 3 4 2
ed. F.L. Zwaan e.a. Griffioen
Constantijn Huygens idem idem idem
KLP, ed. C.W. de Kruyter
Gebruik en ongebruik van ’t Orgel Voetmaat, rijm en reden (bloemlezing) Dromen met open ogen: keuze uit de Gedichten
4
ed. F.L. Zwaan
3
idem Jodocus van Lodenstein idem Maria Petyt
Rad van onrust (bloemlezing) Uytspanningen (bloemlezing)
2 3
Ontmoeting met Jod. Van Lodenstein Het leven van Maria Petyt
3 3
ed. M.A. Schenkeveld-v.d. Dussen ed. R. Nieuwenhuys KLP ed. P.J. Buynsters ed. C.P. van Andel KLP 214 (autobiografie)
Jan Luyken idem idem Jacobus Revius idem A.M. van Schurman Willem Sluyter idem
Jezus en de ziel Spiegel van het menselijk bedrijf Het leerzaam huisraad Overijsselsche sangen en dichten Het hoghe lied Salomons Verbastert Christendom (Ned. gedichten) Buitenleven Christelike Doodts-Betrachting
4 2 2 5 3 3 3 3
M. de Swaen Joost van den Vondel idem idem idem
De gekroonde laars Lust tot poëzie Joseph in Dothan Joseph in Egypte Phaëton/Faëton
3 3 3 3 3
idem idem idem idem idem idem idem
Lucifer Adam in ballingschap Jeptha Gijsbrecht van Amstel Palamedes Adonias Leeuwendalers
5 4 4 3 3 3 3
J. Westerbaen
Gedichten
3
idem
CE ed. L. Strengholt CE ed. P. van Beek ZD CE ed. A.J.H.G. Ronhaar Griffioen Griffioen drama drama in: Vondel hervonden, ed. Zaal, drama KNL drama KLP , drama drama drama drama Evt. nog andere drama’s: 3 ptn. Griffioen
17
7 De verlichting (18e eeuw) -
De Psalmberijming van 1773, de zgn. (Statenberijming)
Hieronymus van Alphen idem idem
Een verdeelde Verlichting Proeve van kleine gedigten voor kinderen Bloemlezing uit het werk Dichtwerken
Justus van Effen
Keuze uit de Hollandsche Spectator
idem idem idem idem Onno Z. van Haren idem
De Hollandse Spectator Brief van een bejaard man Reis naar Zweden Kobus en Agnietje Agon, sultan van Bantam Pietje en Agnietje, of De Doos van Pandora Achilles
3 drama
Arzases Don Quichot op de bruiloft van Kamacho Het wederzijds huwelijksbedrog Xantippe De zwetser De wiskunstenaars Arlequin actionist De Spiegel der Vaderlandsche kooplieden Katechismus der natuur
3 2 3 3 2 3 2 3 4
Hubert Korn. Poot
Bloemlezing uit de gedichten
3
idem idem
Minnezangen Mengeldichten
3 2
Elisabeth Maria Post Lucas Rotgans idem idem Lukas Schermer Hendrik Smeeks
Het land in brieven Scylla Eneas en Turnus Boerekermis Meleager en Atalante Beschrijvinge van het machtig Koninkrijk
3 3 3 2 3 3
Balthazar Huydekooper idem Pieter Langendijk idem idem idem idem idem idem J.F. Martinet
3 Hierbij dient gelezen te worden het hst. over deze berijming in: Ad Ros: Ned. Psalmberijmingen II 3 Griffioen 2 o.a. in S16 4 KLP ed. P.J. Buynsters 3 Verschillende delen, 3 pnt per deel 2 S16 ed. M.C.A. v.d. Heijden 4 ed. P.J. Buijnsters 2 Griffioen 3 Griffioen drama 1 o.a. in S16, drama 3 KLP drama 2
drama drama drama drama drama drama drama drama Bloemlezing hieruit! of: J.F. Martinet en de 18e euw. ed. B. Paasman. of J.F. Martinet, een Zutphens filosoof in de 18e eeuw. ed. B. Paasman. KLP ed. M.A. Schenkeveld-v.d. Dussen KNL ed. C.M. Geerars S17 ed. M.C.A. v.d. Heijden Griffioen drama drama drama drama KLP
18
J. C. Weyerman idem Elisabeth Wolf E. Wolf en A. Deken idem idem
Krinke Kesmes Krispijn filosoof De torenbouw van het vlek Brikkekiks in het landschap Batrachia Het vermakelijke wagenpraatje Den vrolijke Tuchtheer Holland in het jaar 2440 De historie van mej. Sara Burgerhart De historie van mej. Cornelia Wildschut Het Romaneske Holland
Belle van Zuylen
Mijnheer Sainte Anne
Simon Stijl idem
2 3 3 4 3 4 4 3
ed. G. Maréchal in overleg met docent
Griffioen een bewerking van de historie Van Willem Leevend 3 Griffioen
8 De romantiek (19e eeuw) N. Anslijn Nicolaas Beets(Hildebrand) idem H. Beets Jacobus Bellamy Willem Bilderdijk idem idem idem idem A.L.G. BosboomToussaint idem idem idem idem idem idem idem idem idem idem idem idem Willem de Clercq idem Hendrik Conscience idem idem idem
De duinen gillen mee Brave Hendrik en Brave Maria Camera obscura
3 2
Kuser Onze Buurt Gezangen mijner jeugd Eene opmerkelijke luchtreis Mijne verlustiging De ondergang der eerste waereld Ridder Sox en Koekeloer
2 3 3 3 3 4 3
Ik reikhals naar het graf (bloemlezing) De Graaf van Devonshire
3 3
Het huis Lauernesse Leycester in Nederland De vrouwen in het Leycesterse tijdvak Gideon Florens De Delftse wonderdokter Mejonkvrouwe de Mauleon Eene kroon voor Karel de Stoute Frits Milioen en zijn vrienden Raymond de schrijnwerker Een Leids student in 1593 De verrassing van Hoey in 1595 Majoor Frans Per karos naar St.Petersburg Woelige weken De leeuw van Vlaanderen Jacob van Artevelde Baas Gansendonk Het goudland
5 5 5 5 5 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
Griffioen poëzie 1 punt per verhaal; max. 5 pnt
KLP (twee boekjes in één band) ed. P. van Zonneveld historische roman historische historische historische historische historische historische historische historische historische historische historische
roman roman roman roman roman roman roman roman roman roman roman
Griffioen historische roman
19
idem idem Isaâc da Costa idem idem idem idem idem idem
Het geluk van rijk te zijn De Koopman van Antwerpen Bezwaren tegen de Geest der eeuw Dwaasheid, ijdelheid, verdoemenis Hagar De slag bij Nieuwpoort Vijf en twintig jaren Aan Nederland in de lente van 1844 De chaos en het licht
3 3 4 3 2 3 3 3 2
J.J. Cremer
Fabriekskinderen
2
Aarnout Drost
Hermingard van de Eikenterpen
4
Rhijnvis Feith idem idem Jacob Geel
Julia Ferdinand en Constantia Het Graf Onderzoek en Phantasie; gesprek op de Drachenfels Gedichten Tijdkrans Rijmsnoer Poëzie en proza Snikken en grimlachjes
3 3 5 4
ed. W.P. Wolters
2 3 3 5 3
Delta ook in S18
Familie en kennissen Het land van Rembrandt Het land van Rubens Studentenleven
3 5 4 3
Studententypen Schetsen uit de pastorie van Mastland De Pleegzoon De roos van Dekama Ferdinand Huyck Elsabeth Musch Een schaking in de zeventiende eeuw Akbar
3 3 3 3 4 3 2 4
De gedichten van de Schoolmeester
3
Max Havelaar
4
Ik ben zwanger van denkbeelden Vorstenschool Woutertje Pieterse Het slot Loevestein in 1570 De Schaapherder Jan, Jannetje en hun jongste kind Uit de nalatenschap van een dromer Sinjeur Semeyns
3 3 4 4 4 2 3 3
P.A. de Genestet G. Gezelle idem idem F. Haverschmidt (P. Paaltjens) idem Conrad Busken Huet idem J. Kneppelhout (Klikspaan) idem C.E. van Koetsveld Jacob van Lennep idem idem idem idem P. van Limburg Brouwer G. v.d. Linde (De schoolmeester) E. D. Dekker (Multatuli) idem idem idem Jan Frederik Oltmans idem E.J. Potgieter idem Hendrik Jan Schimmel
o.a. in S20 Alfareeks KLP KLP
ed. P.Kat, CR ed. K. van Walsem S22 ed. M.C.A. v.d. Heijden o.a. Griffioen historische roman
drie verhalen hieruit
historische historische historische historische historische
roman roman roman roman roman
Griffioen
Griffioen ook in S15 historische roman historische roman ook in S20 Griffioen
20
A.C.W. Staring Hendrik Tollens
Jaromir en Marco De overwintering der Hollanders op Nova Zembla
3 3
alleen Jaromir: 2 pnt. KNL
9 Van 1880 tot 1920 9.1 De beweging van Tachtig J. Perk W.Kloos F. van Eeden (Cornelis Paradijs)
Gedichten Verzen I Grassprietjes
3 3 3
idem idem idem H. Gorter J. van Looy idem W.A. Paap
De kleine Johannes I De kleine Johannes II en III Van de koele meren des doods Mei Jaapje Feesten Vincent Haman
3 3 5 4 3 3 4
in deze parodie geeft Van Eeden een karikatuur van de domineespoëzie, dus een onjuist beeld.
Kritiek op Tachtig in romanvorm.
9.2 Naturalistisch georiënteerde schrijvers I. BoudierBakker idem idem idem idem idem idem idem idem idem idem idem C. van Bruggen idem idem F.Coenen L. Couperus idem idem
Armoede
3
Het spiegeltje De klop op de deur Honger/ Als de hoge vloed komt Finale Aan de overkant Aan de grote weg Vrouw Jacob Kinderen Machten Momenten De straat Eva Het huisje aan de sloot De verlatene In duisternis Eline Vere De stille kracht Legenden van de blauwe kust
3 3 3 3 3 3 4 3 3 3 3 4 3 3 2 4 3 3
Alleen Honger: 2 pt.
ook in : Vijf romans idem idem
21
idem idem idem M. Emants
Langs lijnen van geleidelijkheid De boeken der kleine zielen Van oude mensen de dingen die voorbijgaan Een nagelaten bekentenis
3 5 4 4
idem
Drie novellen
5
A. van Schendel idem idem idem idem
Een zwerver verliefd Een zwerver verdwaald Het fregatschip Johanna Maria De Waterman Een Hollands drama
2 3 3 3 3
idem idem S. Streuvels idem
De grauwe vogels De wereld een dansfeest De vlaschaard Langs de wegen
3 3 3 3
Emants werk wordt gekenmerkt door pessimisme en uitzichtloosheid. Lezen in overleg. Keuze hieruit is mogelijk; puntenaantal naar verhouding.
Lees hierbij: P. Schots’ art. in het RD.
Zie Werken I
9.3 Enkele neo-romantici P.C. Boutens
Beatrijs
2
Aart van der Leeuw idem idem idem idem H. Teirlinck
3 3 3 3 3
idem idem F. Timmermans idem idem
De gezegenden De mythe van een jeugd Vluchtige begroetingen Ik en mijn speelmaan De kleine Rudolf Mijnheer J.B. Serjanszoon orator didacticus Het ivoren aapje Zelfportret of Het galgemaal De pastoor uit den Bloeyenden Wijgaerdt Boerenpsalm Pallieter
3 3 4 3 3 3
A. de Wit K. van de Woestijne
Orpheus in de dessa Proza
2 4
Bewerking van het middeleeuwse boek
Erg cynisch
Een uiting van typisch-Vlaamse uitbundigheid.
9.4 Socialistisch verzet H. Heyermans
Op hoop van zegen
3
(grof woordgebruik)
22
idem H. Roland Holst- v.d. Schalk idem
Vuurvlindertje De opstandelingen
2 2
De Nieuwe Geboorte
3
9.5 Dichters rond 1910 en wat later (symbolisten) J.C. Bloem J.A. Dér Mouw Geerten Gossaert A. Roland Holst idem idem idem idem idem idem idem idem M. Nijhoff idem idem idem idem idem
Verzamelde gedichten ‘k Ben Brahman, maar we zitten zonder meid (bloemlezing) Experimenten Deirdre en de zonen van Usnach De dood van Cuchlain van Murhevna Verzen Voorbij de wegen De wilde kim Een winter aan zee De afspraak De belijdenis van de stilte In Ballingschap; keuze uit eigen werk De Wandelaar Vormen Nieuwe gedichten Het uur U / Awater Het heilig hout Lees maar, er staat niet wat er staat. (bloemlezing met inleiding van de dichter)
2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 4 2 2
ed. G. Komrij of een andere titel
elk 2 punten
10 Tussen twee oorlogen 10.1Traditionele schrijvers en dichters A. Coolen idem idem idem idem idem idem idem idem idem H. de Man idem idem idem A. H. Nijhoff
Kinderen van ons volk De goede moordenaar Het donkere licht Bevrijd Vaderland Peelwerkers Dorp aan de rivier De schone voleinding Herberg in ’t misverstand Uit het kleine rijk De vrouw met de zes slapers Het wassende water De barre winter van negentig De kleine wereld Wonderlijke ontmoetingen Twee meisjes en ik
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
23
Th. Thijssen idem idem idem idem idem idem idem A. v.d. Werfhorst idem idem idem
Kees de jongen Het grijze kind Barend Wels De gelukige klas Het taaie ongerief In de ochtend van het leven Meneer-zelf komt een uurtje en andere verhalen Schoolland De grote stille knecht Madama Jatzkowa De winterkraaien Volcmar de Ommelandvaarder
3 3 2 2 2 2 2 3 3 2 2 3
Ook in : Omnibus idem idem of een ander werk uit de Omnibus elk 2 punten
10.2Enkele expressionisten Paul van Ostaayen H. Marsman idem
Music-Hall, bloemlezing poëzie en proza Verzamelde gedichten Tempel en kruis
2 2 2
idem J. Slauerhoff idem idem idem
Paradise regained Schuim en as Het verboden rijk Het leven op aarde Alleen in mijn gedichten kan ik wonen
2 3 4 3 3
dichter die qua thematiek al geheel ‘modern’ genoemd kan worden Alfareeks
poëzie
10.3Rondom Forum en Criterium B. Aafjes idem
Een voetreis naar Rome Maria Sibylla Merian
3 2
idem idem idem idem F. Bordewijk idem idem idem idem idem idem
Arenlezers achter de maaiers De blinde harpenaar Morgen bloeien de abrikozen Een lampion voor een blinde Blokken + Knorrende Beesten Bint Karakter Keizerrijk Noorderlicht Bloesemtak Apollyon
2 2 2 2 2 3 3 1 3 3 4
Over deze vrouw is ook een roman geschreven. Zie bij D. Winsemius XII.7.
24
W. Elsschot
Lijmen, Het been
3
idem
Kaas
2
M.Gijsen
Het huis
2
idem idem
Telemachus in het dorp Joachim van Babylon
3 3
idem Ed Hoornik E. du Perron
Klaaglied om Agnes Vijf gedichten Het land van herkomst
3 5 4
idem M. Vasalis idem idem S. Vestdijk
De man van Lebak Parken en woestijnen De vogel Phoenix Vergezichten en gezichten Terug tot Ina Damman
4 3 3 3 3
idem idem idem idem idem idem
Het vijfde zegel Rumeiland Ierse nachten Ivoren wachters Puriteinen en piraten De Vuuraanbidders
4 3 3 3 4 5
Elsschot moet met voorzichtigheid gelezen worden. (Lees hierbij art. v.C. Bregman in het R.D. (knipselmap) Anti-godsdienstige opvattingen zijn soms duidelijk merkbaar Erg cynisch t.a.v. de moraal 1 punt per gedicht Zie opm. bij Ter Braak over Multatuli
I.v.m. zijn stellingname t.o.v. het Chr. geloof, met voorzichtigheid lezen. historische roman
historische roman Kerkhist. roman. Lees wat J. Kamphuis hierover zegt in ‘Tolken van hun tijd’!
10.4Protestantse literatuur G. Achterberg idem idem idem idem idem
Verzamelde Gedichten Het spel van de wilde jacht En Jezus schreef in ’t zand Ballade van de gasfitter Voorbij de laatste stad (bloemlezing) Het weerlicht op de kimmen
2 2 2 2 2 2
idem J.H. Eekhout idem
bloemlezing; Achtergebleven gedichten Warden een koning Rechter Steele
2 3 3
ed. P. Rodenko d. J.C. Achterbergvan Baak
25
idem idem J.K. van Eerbeek idem
Patriciërs De boer zonder God Verhalen Burgers van Nijstad
3 3 3 3
idem idem idem idem idem Muus Jacobse idem idem idem idem
Lichting ’18 Gesloten grenzen Asuncion, het Spaanse sprotje De Doeve J.K. van Eerbeek, een keuze uit zijn werk De drie kooien en andere gedichten Bijbelse gedichten Het offer des Heeren Adieu Het oneindige verlangen
4 4 3 3 2 2 2 2 2 4
H. Kuyper-van Oordt idem idem J.L.F de Liefde idem W. de Mérode
Het goed van Cronaaert Een martelaarskroon voor Joris Praet Het zonnetje in het Paradijs In liefde Bloeyende Contact Gedichten, bloemlezing deel 1, 2, en 3
3 3 3 3 2 …
idem idem idem idem H.M. van Randwijk idem C. Rijnsdorp idem idem idem idem idem idem P.J. Risseeuw idem idem R. van Rossum idem P.A. de Rover W.A.P. Smit idem G. Schrijver G. StevensmaThemmen D. v.d. Stoep idem idem idem
Het kostbaar bloed De wilde wingerd (bloemlezing) Chinese gedichten Spiegelbeelden Burgers in nood Een zoon begraaft zijn vader Koningskinderen Eldert Holier Mijn vader, mijn vader Kostgangers Gods Literair dagboek Emmausgangers 1945 C. Rijnsdorp, een keuze uit zijn werk Landverhuizers Week-end in de Archipel De familie Leenhouts De kloof zonder brug Een lied in een vreemd land De weg der kleine mensen Feesten van het jaar Ontmoeting met de dood De lichte last De andere weg
2 2 2 2 3 3 3 4 3 3 4 1 2 3 3 3 3 3 3 2 2 3 3
Zijn dat uw kinderen? Laterveer wil het rechte weten Voeten in de aarde De dader ligt op Meerzijn
2 2 2 3
2e druk van Verhalen
ed.C. Bregman
Keuze is mogelijk; punten in overleg
Pnt. naar verhouding.
Zie ook 12.1
ed. B. Trouwborst trilogie
trilogie
26
S. Ulfers idem J. v.d. Waals idem idem idem idem A. Wapenaar M. Wertheim
Oostloorn Harro Walter Verzen Verzamelde Gedichten Een lichtglans van hierboven Verzameld proza Noortje Velt (roman) Het komend koninkrijk Izzudaar
3 3 2 2 2 4 3 2 3
idem Wilma idem idem idem idem idem idem idem idem idem idem
Isaäc des Fuentes De Lichtbrug Moeder Stieneke De lichte nacht De kruisboom Binnen de lichtkring Opstanding Vergezicht Wij groeten de broeders Als het dode hout gaat zingen Een mantel van liefde Het heilig wonder van mijn leven
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4
(ook andere titels mogelijk!)
verhalen autobiografie
10.5Rooms-katholieke literatuur A. van Duinkerken idem G. Smit A. Helman idem
De mensen hebben hun gebreken Legende van de tijd Psalmen De stille plantage De laaiende stilte
3 3 2 3 3
essayistisch proza
10.6Socialistische literatuur A. M. de Jong Th. De Vries idem idem idem idem J. Mens idem
De dolle vaandrig De vrijheid gaat in ’t rood gekleed Het rad der fortuin Stiefmoeder aarde Rembrandt Ziet de mens Mensen zonder geld De kleine waarheid
3 3 4 4 3 3 2 3
idem idem
Er wacht een haven De gouden reael
2 2
idem idem
De blinde wereld Voor wie de lutinebel luidt
2 3
Historische roman Zie ook hfst. XII. 1
Hierin: ’Marleen’, ‘Het heldere uur’, En ‘Het klein verschil’ in: ‘Griet Manshande’ in: Omnibus Verh. uit de
27
crisistijd; ed. H. Scholten
11 De jongste tijd 11.1Literatuur over de Tweede Wereldoorlog C. Asscher-Pinkhof idem A. Donker Y. Foppema J.de Gier
Sterrekinderen Danseres zonder benen V in vers Spijkerschrift Poëzie als wapen
2 3 2 2 2
Muus Jacobse Abel J. Herzberg idem idem idem E. Hillesum Marga Minco idem Jona Oberski J. Presser H. M. van Randwijk R. van Reest Bert Voeten Th. De Vries
Vuur en wind Amor Fati Brieven aan mijn kleinzoon Brieven aan mijn grootvader Tweestromenland Het verstoorde leven van … Het bittere kruid De glazen brug Kinderjaren De nacht der girondijnen In de schaduw van gisteren Door water en vuur Doortocht Het meisje met het rode haar
2 3 3 3 3 3 2 2 3 3 3 2 3 4
zie ook 10.4
Gedichten uit het Geuzenliedboek Zie ook hfst. 10.4
Zie ook hfst. 10.4
Zie ook hfst. 11.4 Zie ook hfst. 10.7 Zie ook hfst. 10.6
11.2Indische en koloniale literatuur A. Alberts P.A. Daum idem Maria Dermout idem H.S. Haasse idem
De eilanden Goena – goena Ups en downs in het Indische leven Nog pas gisteren De tienduizend dingen Oeroeg Heren van de thee
3 2 3 3 2 3 4
Zie ook 10.4 historische roman
11.3Humoristen G. Bomans idem idem idem
Erik of het kleine insectenboek Pieter Bas Groot Sprookjesboek Pa Pinkelman
idem idem
Wonderlijke nachten Trappistenleven
3 2 3 3 of een ander stripboek van Bomans 2 3 In dit boek is Bomans geen
28
S. Carmiggelt
Een stoet van dwergen
idem M. Toonder idem
Kinderen Zaken zijn zaken Parbleu
humorist. 2 Er zijn vele bundels van Carmiggelt; de vroegere zijn meer ‘lollig’; de latere zijn ernstiger. 2 2 2 Er zijn veel bundels,één is genoeg.
11.4Een greep uit modern proza na 1945 (Pas lezen in de examenklas of na toestemming van docent) K. Abdolah C. Asscher-Pinkhof J. Bernlef idem idem L.P. Boon idem Max Dendermonde A. den Doolaard idem idem idem idem idem R. Dorrestein idem C. Friedman Hella S. Haasse
Spijkerschrift De koopbrief Sneeuw Hersenschimmen Eclips De voorstad groeit De bende van Jan de Lichte De wereld gaat aan vlijt ten onder Oriënt Express Het verjaagde water De grote verwildering Het land achter Gods rug Kleine mensen in een grote wereld Het leven van een landloper Het hemelse gerecht Zonder genade Tralievader Het woud der verwachting
3 3 3 3 3 3 3 3 4 3 3 3 4 3 3 4 2 5
idem idem idem idem idem idem idem
4 3 3 3 3 3 4
idem
De scharlaken stad Een nieuwer testament De tuinen van Bomarzo De meester van Neerdaling De meermin Huurders en onderhuurders Mevrouw Bentinck of Onverenigbaarheid van karakter Bentinck tegen Bentinck of De Groten der aarde Zelfportret als legkaart
idem idem idem idem
De ingewijden Berichten van het blauwe huis De verborgen bron De wegen der verbeelding
idem
Migrantenliteratuur Zie ook 11.1
autobiografie
zie ook 10.2 historische roman historische roman historische roman historische roman historische roman
historische roman
4
historische roman
3
Eigenlijk geen roman, maar een beschouwing van haar werk.
4 3 2 3
29
idem idem idem Maarten ‘t Hart
Transit Sleuteloog Het tuinhuis De Ortolaan
2 3 3 2
idem
De Jakobsladder
3
W. F. Hermans
Nooit meer slapen
3
idem
Het behouden huis
2
Abel J. Herzberg idem A. Japin Mensje van Keulen
Pro Deo Twee verhalen De zwarte met het witte hart Bleekers zomer
3 2 3 3
idem A. Koolhaas H. Korteling
3 3
G. Kouwenaar H. Lampo idem idem idem C. Lennart idem idem Roeltje Langenberg
Van lieverlede Poging tot instinct Sinjeur Jurriën Costes Hissinck en andere verhalen Ik was een soldaat De komst van Joachim Stiller Terug keer naar Atlantis Helene de Fraye De goden moeten hun getal hebben De ogen van Roosje Stad met roze huizen Toverlantaarn De zoom van Zijn kleed
3 3 3 3 3 2 3 3 2 3
idem
Onder de guillotine
3
idem
Gezond verstand
3
Tessa de Loo idem
De tweeling Het rookoffer
4 2
W. G. van Maanen
De onrustzaaier
3
Ivo Michiels Marga Minco idem
Het afscheid Het huis hiernaast Een leeg huis
3 1 3
idem
De andere kant
3
verhalen na overleg met docent na overleg met docent na overleg met docent Deze twee boeken alleen lezen als je erbij leest de paragrafen hierover in het boek van G. Slings: Een boos en overspelig geslacht. Zie ook hfst. 11.1
Ook haar werk is triest en uitzichtsloos
na overleg met docent na overleg met docent na overleg met docent na overleg met docent Een zwart-wit tekening waarbij de christenen de bekrompenen zijn. Zie ook hfst. 10.1 Triest en uitzichtloos
30
idem idem idem
De val Nagelaten dagen Verzamelde verhalen
3 3 4
Margriet de Moor idem H. Mulisch
Eerst grijs dan wit dan blauw Zee-Binnen De aanslag
4 4 4
idem
Het stenen bruidsbed
4
T. Rosenboom idem A. Romein-Verschoor
Publieke werken De nieuwe man Vaderland in de verte
4 4 3
Jan Siebelink Ward Ruyslinck idem J. Vandeloo
Knielen op een bed violen Wierook en tranen De ontaarde slapers Het gevaar
3 2 3 3
idem idem idem
De vijand Het huis der onbekenden De muur
2 3 2
keuze is mogelijk; punten in overleg.
na overleg met docent na overleg met docent
over Hugo de Groot, hist. roman
Vandeloo is vaak erg grof en uitzichtsloos
11.5Moderne dichters na 1950 H. Andreus
Verzamelde gedichten
…
J. Bernlef C. Buddingh J. Hanlo G. Kouwenaar H. Lodeizen L. Vroman idem
Gedichten 1960-1970 Verzamelde gedichten Verzamelde gedichten Vijf 5tigers vijftig jaar Het innerlijk belang Gedichten 126 gedichten
2 2 2 2 2 2 2
Keuze mogelijk, pnt. in overleg
11.6Christelijk georiënteerde poëzie na 1945 M. van de Beek Rien van de Berg A. den Besten idem idem J. Bolt idem G. Boogaard Lenze L. Bouwers M.A. den Braber Frank Daen
Vergezocht Wakker Loflied voor tegenstem Een stem boven het water uit Tegen mijn verlies Bloeiwijzen Om een dakkapel vrede Mijn eiken kansel Nieuws onder de zon Ruimte voor vreugde Veraf is alles mooi
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
31
idem Dick Ellen A. Ent idem idem Koos Geerds idem Ida Gerhardt idem idem idem idem idem idem G. v.d. Graft
Winterlicht Achter dubbel glas Hagel en sneeuw De grote verzoendag Feestgangers Het vloeiende land Staphorst De zomen van het licht De adelaarsvarens Hoefprent van Pegasus Griffels op de rots Zeven maal om de aarde te gaan Verzamelde gedichten Dolen en dromen Verzamelde gedichten
2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 …. 2 …
idem idem idem
Mythologisch Vogels en vissen Verzamelde liederen
3 3 3
idem idem O. Jager H. Knol I. Lievaart idem idem idem idem idem idem A. Mertens H. Oosterhuis T.W. Rasker R. Ross Hilbrand Rozema idem J. Schipper J. W. Schulte Nordholt idem W. Triemstra A. F. Troost idem N. Veerman idem idem
Oude en nieuwe gedichten Hondewacht Worden als een kind Houdbaar stof Met de voelhoorn verwachting Een werkplaats van leven Een levend tegenover Naseizoen Bodemwater Hoor hoe ongehoord Elke dag heden Klein dagboek Gedichten Vijfendertig verzen Het stenen kruis Paradijs Embargo Dichter bij het gedicht Levend landschap
3 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Een wankel evenwicht Over en weer De wind van voren Hovenier Nacht en dag Er schijnt een ster Grensgebied
2 2 2 2 2 2 2
Naar keuze keuze mogelijk; pnt. in overleg; deze dichter schrijft ook onder zijn ‘echte’ naam Willem Barnard.
keuze mogelijk, pnt. in overleg
32
Joke Verweerd H. Werkman (red) idem idem Jan Wit idem J. Zijlstra idem idem idem idem
elke bundel van haar: Duizend bunder nieuwe klei Vloedlijn, bloemlezing chr. poëzie na 1945, Wij hebben hier een prima domineetje In de metalen stier Terwijl ik wacht wat mij de wereld doet Wij hebben de zon Voor de gelukkige vinder Land in zicht Lichtgeraakt Nachtval
2 1 2 2 2 2 2 2 2 1 2
11.7Christelijk georiënteerd proza na 1945 -
Ik kan je niet vergeten
2
R. van Aerde Mance ter Andere idem idem idem S. Bakker M. R. v.d. Berg idem idem idem idem idem idem idem idem idem David van de Bos Lenze L. Bouwers J. Cavier idem idem F. Dorst H. v.d. Ent
Kain Het teken van de galg Als een pleister van de rauwe huid De rand van het heelal Kinderen van Cham Eliberis of het ene spoor De aardbeving en andere verhalen Uitkijken voor het raam De wedergeboorte van Richard Dreumes Pelgrimage De ontvoering van Marco Mandemaker Apocalypse voor kinderen Het laatste oordeel De twee getuigen De dood van Gemma Zwart water en andere verhalen De binding De agenda van Bakker Vrienden van vroeger Spoorzoeken in het donker Een vogel op je hand De laatste rol Wie niet zien kan
3 2 2 2 3 2 3 2 2 3 2 2 2 2 3 2 3 3 2 3 3 2 3
idem L. van Eysselsteyn Y. v.d. Fear Els Florijn idem H. Florijn Koos Geerds N. van der Heide B. Hofman
Waterlelies Paal 20 De bruidegom komt Laatste nacht Schaduw van de wolf De tempel van Meerman Mijn naam is Frederik De beeldsnijder en de vreemdeling Dromen in Babel
3 2 3 3 3 2 2 2 2
verhalenbundel over liefde
verhalen
homoseksualiteit
dezelfde als de dichter Anton Ent
33
W.G. v.d. Hulst idem Auke Jelsma
Feestgebouw in de regen Maat, getal, gewicht Ballingen
3 3 3
idem idem Frederique van Kemmenade idem E. Klein idem H. Krijger Guurtje Leguijt idem Vonne van der Meer
Vluchtgang Alsof ik een messias was Ik droeg een jasje met zilveren sterren
3 3 3
De blauwe vlinder Een richel bij Lalibela Morgen in Antigua De witte duiven De luistervogel Kantelkind De reis naar het kind
3 3 3 2 3 3 3
idem idem idem idem A. Miedema idem idem B. Nijenhuis idem idem idem idem idem idem idem
Eilandgasten Avondboot Laatste seizoen Ik verbind u door Het goud van Scheba In beide handpalmen Gesprekken met Gabriël De laatste wagon De tornado Dossier 333 De hordenloop van J. Kobald De familie Heesters Inspecteur Raynoldi en zijn arrestante Tok, tok, tok, alweer geen ei De kruik is gebroken en drie andere verhalen Mensen van het oude land De lichtwachter Het negende uur De god in de machine Huurling en herder Het paradijs Tragedie in Toulouse De zonde van Jan der kindere Het paradijs is dichtbij De grote verwachting De Samaritaan Gebonden Dood van een non Ik was een kristen Wacht niet op de morgen Het oordeel Elisabeth Overwinteren
4 4 4 4 2 2 3 4 4 3 3 3 3 2 2
M. Nijsse P. Nouwen idem idem J. Overduin idem idem K.J. Popma idem R. van Reest idem idem M. Rosseels idem idem idem idem G.J. Segers
2 5 5 4 2 3 3 3 4 3 2 2 4 4 4 3 3 3
Drie verhalen, spelend in de Middeleeuwen
verhalen
(niet specifiek christelijk)
ed. H. Werkman
verhalen
historische roman
34
T. Staalman idem idem idem F.A. Venter
Alle weken hebben dagen Door gebrek aan adem Vuurvogel De enkeling De man van Syrene
3 2 2 2 3
S. Verboom idem A. Verbree Joke Verweerd idem idem idem idem idem idem idem idem D.H. van de Vliet J.M. Vreugdenhil idem A. de Vries E. de Vries H. Werkman idem idem
3 3 2 3 3 3 3 2 3 2 3 2 2 3 4 3 3 2 2 2
R. Westerbeek idem idem L. van Wezel idem H. Wind M. Witvliet idem D. Winsemius idem
Brandglas De val van Aleph Est De Wintertuin De Rugzak Permissie Paradiso Wapenbroeders Snoeitijd Klappermelk en kinderkoffie De ijsbreker Binnenste buiten Neveldijk De stem van de stomme Een meisje als Lientje De man in de jachthut Weerstand De klokkepaardjes Een avond in de polderkamer Meneer Suykerbuyk en andere Ziekenhuisverhalen De val van de pelikaan Kaj Gods terrarium Stenen hart Bladstil Het verzet Gebroken wit Enkele reis Aix De wachter aan het Hollands Diep Het grote geheim
idem idem
Wie timmert aan de weg De vlindervrouw
3 3
J. Zijlstra idem idem
Een leeuw op de weg De glazen schelp De zilverling
2 2 2
3 2 3 2 2 3 3 2 3 3
uit het Z- Afrikaans vertaald
verhalen verhalen verhalen
novelle novelle verhalen
historische roman over Anna Maria van Schuurman historische roman over Sibylla Merian (Zie ook B. Aafjes 9.3)
N. B. Heb je zelf nog aanvullingen of suggesties, geef het dan door aan je docent !
35
