Nederlands Genootschap van Burgemeesters - donderdag 17 juli 2014
Vliegcrash Oekraïne Zoals u via de media zult hebben vernomen is vanmiddag in Oekraïne een vliegtuig van Malaysia Airlines neergestort. Aan boord waren tientallen Nederlanders. Op dit moment het NGB nauw contact met het Nationaal Crisiscentrum. Hieronder vindt u een aantal aandachtspunten die mede zijn ontleend aan de ervaringen rond de vliegcrash in Tripoli in mei 2010.
Passagierslijst Het zal enige tijd duren voordat duidelijk is welke personen er aan boord waren en waar zij vandaan kwamen. Na ‘Tripoli’ hebben burgemeesters ervaren dat er vanuit de gemeenschap al geluiden kwamen dat het om bepaalde personen ging, terwijl dat vanuit het NCC nog niet kon worden bevestigd. Identificatie zal dagen, weken, mogelijk maanden in beslag nemen. Wij raden burgemeesters aan om vooral te communiceren waar dat opportuun wordt geacht, afgaande op de signalen uit de eigen gemeenschap. In dat geval is het verstandig een slag om de arm te houden en te spreken in termen van ‘we houden er ernstig rekening mee dat …’ of ‘We moeten er ernstig rekening mee houden dat meneer A. aan boord van het vliegtuig was en tot de slachtoffers behoort.’ Of (meer algemene termen) ‘We moeten er ernstig rekening mee houden dat een aantal van de slachtoffers inwoners van onze gemeente zijn.’
Contact Nationaal Crisiscentrum (NCC) Voor zover er op Rijksniveau duidelijkheid ontstaat over de passagiers en hun woonplaats, is het gebruik dat zij contact zoeken met de burgemeester. Het is niet nodig om zelf contact te zoeken met het NCC; waarschijnlijk kan men daar nog niets bevestigen zolang er geen informatie uit de Oekraïne ligt.
Vlagprotocol Over een vlagprotocol is ons nog niets bekend. Mocht daar een besluit over worden genomen, dan zult u daarover via de reguliere kanalen worden geïnformeerd.
Repatriëring van lichamen Ten aanzien van de repatriëring van de omgekomen passagiers staat volgens onze informatie nog niet vast hoe deze exact gaat verlopen. In het verleden is ons bij grotere ongevallen in het buitenland gebleken dat familieleden niet altijd op hetzelfde moment worden gerepatrieerd. Dit hangt immers tevens samen met het tijdstip waarop slachtoffers door de forensisch specialisten zijn geïdentificeerd. Ter illustratie: Als gevolg daarvan kan het zijn dat de vader van een gezin op dag 5 wordt geïdentificeerd en gerepatrieerd, terwijl een dochter pas op dag 19 wordt geïdentificeerd en gerepatrieerd. Het is daarom goed om alvast te anticiperen op een geleidelijke terugkeer van de lichamen in Nederland.
Wet Lijkbezorging In het verleden is het voorgekomen dat nabestaanden na een ramp in het buitenland een boete ontvingen van de desbetreffende gemeente, omdat in strijd met artikel 16 Wet op de Lijkbezorging geen ontheffing was aangevraagd op het beginsel dat lichamen binnen zes dagen na overlijden moeten worden begraven. Wij geven de suggestie mee om intern te controleren of deze ontheffing is gegeven. De ontheffing wordt door de burgemeester afgegeven op grond van artikel 17 lid 1 Wet op de Lijkbezorging.
Algemene aandachtspunten Vanaf afstand is het altijd lastig om een situatie in te schatten, maar toch geeft het NGB graag de volgende aandachtspunten mee: Lever maatwerk. Waar in de ene gemeente de burgemeester een belangrijke rol heeft om de impact te ‘duiden’ zal in een andere gemeente de rol van een burgemeester bescheidener zijn. Volg uw eigen intuïtie daarin Laat de wens van nabije familie leidend zijn; voorkom dat de gemeenschap als collectief met de rouw ‘op de loop gaat’ Houdt in contacten met nabestaanden rekening met de ‘patchwork samenleving’ (fricties met familieleden uit eerdere huwelijken, stiefkinderen e.d) Tracht verschillende initiatieven (bijv. van school, kerk, sportclub) te bundelen en te coördineren, om te voorkomen dat ieder voor zich bezig is met het organiseren van een herinneringsbijeenkomst Het identificatieproces kan enige tijd in beslag nemen. Om enig ‘gevoel’ te krijgen bij de manier waarop zo’n proces verloopt verwijzen we u naar het interview met Pieter Wiersinga (oud-teamleider RampenIdentificatieTeam) in de interviewbundel “Wereld van verschil” (http://www.burgemeesters.nl/wereldvanverschil) Stem desgewenst ook af met de eigen veiligheidsregio, afhankelijk van de afspraken die daaromtrent zijn gemaakt
Mediadruk op betrokken gemeenten na vliegramp In diverse mediaberichten komen inmiddels namen van gemeenten naar voren waar slachtoffers van de vliegramp uit afkomstig zijn. Na de ramp in Tripoli kregen wij vragen wat te doen met de mediadruk die ontstaat. Onze suggestie zou zijn om op dit moment vooral aan te sluiten bij de gevoelens van nabestaanden en empathie te hebben met de gruwelijke onzekerheid waar zij deze dagen mee worstelen. Verder zou u desgewenst nog procesinformatie kunnen geven en toelichten dat u ook géén bevestiging heeft, dat de werkwijze van het rampenidentificatieteam zo is dat eerst nabestaanden worden geïnformeerd als er definitief uitsluitsel is en daarna ook de burgemeester het nieuws zal krijgen. Tot slot: mocht familie / nabestaanden erg veel last krijgen van mediadruk, dan is in het verleden (bijv. bij omgekomen militairen in Uruzgan) er ook wel eens voor gekozen om een voorlichter van de gemeente vrij te maken en als woordvoerder van de familie in te zetten, om daar de media op enige afstand te houden. Het is geen standaardoplossing, maar wellicht kan het in uw situatie een oplossing bieden als de druk erg hoog oploopt. Uiteraard kunt u ook een beroep doen op de media met het verzoek terughoudend te zijn; nabestaanden hebben het immers al zwaar genoeg. Het zal niet bij iedereen helpen, maar de ervaring leert dat het merendeel van het journaille een dergelijk verzoek wel respecteert.
Interview Anneke van Dok (oud burgemeester Niedorp) Het NGB heeft op de website een interview staan met Anneke van Dok over een andere ‘ramp op afstand’.
Twee adoptieouders uit haar gemeente kwamen in januari 2010 om bij de aardbeving op Haiti. Lees verder.
Nederlands Genootschap van Burgemeesters - vrijdag 18 juli 2014
Vliegramp Oekraïne Na de email nieuwsbrief van gisteren ontvangt u hierbij een update.
Afspraken NCC – Bevestiging van namen? Op verzoek van het NCC geeft het NGB langs deze weg een update over de vliegramp in de Oekraïne. Veel burgemeesters worstelen met de vraag of namen van slachtoffers inmiddels kunnen worden bevestigd. Op dit moment worden de eerste nabestaanden door familierechercheurs geïnformeerd. Het kan zijn dat u als gemeente gebeld wordt door verwanten, die al vanuit Buitenlandse Zaken bevestiging hebben gehad dat de naam van hun familielid inderdaad op de lijst staat. Zodra de Rijksoverheid de beschikking heet over een lijst van namen en adressen zal het NCC de betrokken gemeenten gaan bellen. Het NCC verwacht dat binnenkort te kunnen doen, maar zal dat pas doen nadat de familierechercheur de betrokken verwanten heeft geïnformeerd. Het is niet nodig om zelf contact te zoeken met het NCC. Zoals in de nieuwsbrief van gisteren is aangegeven, kunt u voor de tussenliggende periode kiezen voor bewoordingen als ´ernstig rekening houden met´ of ´naar alle waarschijnlijkheid gaat het om persoon x´ of woorden van gelijke strekking. Overigens kunnen slachtoffers in één gemeente wonen en nabestaanden die behoefte hebben aan hulp, in een andere gemeente woonachtig zijn. U kunt dan zelf beoordelen of collegiale afstemming wenselijk is.
Protocol rond identificatie Bijgevoegd ontvangt u ook een protocol waarin het identificatieproces nader omschreven is. Dit is een bestuurlijk protocol dat wij meesturen om u inzicht te geven in het proces. Het is niet bedoeld om op websites te publiceren of anderszins.
Condoleanceregisters Er is een condoléance-register op www.condoleance.nl, waar mensen hun medeleven kunnen betuigen. Veel mensen hebben ook behoefte om dat op een fysieke plek te doen. Het is aan u om daarin uw eigen afweging te maken, mede in het licht van de lokale impact en context. Verschillende gemeenten hebben inmiddels besloten om een condoleanceregister te openen in het gemeentehuis.
Evenementen In den lande vinden komende dagen diverse evenementen plaats. Van burgemeesters krijgen wij signalen dat – waar mogelijk - is besloten om dergelijke evenementen te versoberen of op een andere manier stil te staan bij de vliegramp. Op dit moment zijn ons geen signalen bekend dat evenementen ook zijn afgelast. Dit zal mogelijk wel gebeuren op het moment van een Nationale Herdenking, maar daarover is op dit moment nog geen beslissing bekend.
Rijksoverheid dossier Op de website van de Rijksoverheid is een dossier aangemaakt, waarin u ook verdere vragen en antwoorden kunt vinden. Dit dossier is te vinden op http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/vliegramp-mh17
Publieksinformatie Algemene publieksinformatie wordt gegeven op www.rijksoverheid.nl en telefonisch via Postbus51. Als u iets wilt melden op uw website, of als u algemene vragen krijgt, kunt u het best doorverwijzen naar www.rijksoverheid.nl.
Verwanteninformatie De volgende telefoonnummers zijn opengesteld: 070-34 XX XXX (ministerie van Buitenlandse Zaken) bedoeld voor verwanten die consulaire vragen hebben. 071-36 XX XXX (Eurocross – coördinatie van de vliegtuigramp in Nederland) 023-55 XX XXX (D-Reizen) 0900-0XXX (Slachtofferhulp) Daarnaast werken Slachtofferhulp, Stichting Arq en VWS aan een besloten website voor verwanten. Zodra deze beschikbaar is, zal dit bekend worden gemaakt aan verwanten en zullen zij een inlogcode krijgen.
Bijeenkomst voor nabestaanden Op dit moment wordt hard gewerkt aan het organiseren van een besloten bijeenkomst voor nabestaanden van de slachtoffers. Naar alle waarschijnlijkheid vindt die maandag a.s. in het midden van het land plaats. De locatie wordt eerst besproken met betrokken bestuurder(s), en vervolgens bekend gemaakt. Vanuit NCTV (VenJ), VWS, BZ, Stichting Arq en Slachtofferhulp zal samen met de gemeente een projectteam worden ingericht. Betrokkenen zullen daarover worden geïnformeerd.
Overige afspraken en NCC Wellicht ten overvloede, maar beoordeel waar nodig ook of afstemming binnen de Veiligheidsregio gewenst is. Het Nationaal Crisiscentrum is 24/7 bereikbaar via telefoon: 070 751 XX XX en e-mail:
[email protected]
Nederlands Genootschap van Burgemeesters - zondag 20 juli 2014
Vliegramp Oekraïne Na de e-mails van donderdag en vrijdag ontvangt u hierbij een derde update. Dit is waarschijnlijk de laatste algemene update. Voor zover nodig zullen wij ons de komende dagen beperken tot de direct betrokken burgemeesters.
Betrokken gemeenten Bijgevoegd vindt u een PDF met de gemeenten waar volgens onze informatie slachtoffers woonachtig waren. De lijst is primair bedoeld voor uw eigen referentie en kan gebruikt worden om desgewenst contact te zoeken met collega burgemeesters. Mocht u dringend contact zoeken met een collega maar niet over de contactgegevens beschikken, schroom dan niet om contact op te nemen met het NGB. Wij hebben van de meeste leden van het NGB de contactgegevens.
Contact met getroffenen: praktisch De afgelopen dagen is het NGB door verschillende burgemeesters benaderd met de vraag wat een burgemeester verder kan betekenen richting getroffenen. Elke gemeente maakt hierin een eigen keuze. Wij geven de suggestie mee om ondersteuning ook zo concreet mogelijk te maken waar dat kan. In sommige gevallen kan het bijvoorbeeld wenselijk zijn om concrete ondersteuning aan te bieden bij het nagaan van verzekeringen, contacten met instanties etc. etc. Besef ook dat achterblijvers op de korte termijn mogelijk in een financieel lastige situatie terechtkomen. De incasso’s (hypotheek etc.) lopen door, terwijl de inkomsten direct stoppen.
Contact met getroffenen: psychosociaal Velen van u komen in direct contact met de achterblijvers. Over het contact met getroffenen en de emotionele fases die zij doormaken is in 2011 een publicatie “Contact met getroffenen” uitgebracht (auteurs Leonie Hoijtink en Wouter Jong). Het biedt u en uw medewerkers mogelijk houvast in de manier waarop mensen omgaan met schokkende gebeurtenissen. Vanuit het besef dat het ook voor de burgemeester de nodige impact heeft, biedt het ook aanknopingspunten voor - wat in het vak wordt genoemd – “normale reacties op bijzondere gebeurtenissen”. De publicatie is in PDF bijgevoegd aan deze mail.
Rijksoverheid dossier Op de website van de Rijksoverheid is een dossier aangemaakt, waarin u ook verdere vragen en antwoorden kunt vinden. Dit dossier is te vinden op http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/vliegramp-mh17
Publieksinformatie Algemene publieksinformatie wordt gegeven op www.rijksoverheid.nl en telefonisch via Postbus51. Als u iets wilt melden op uw website, of als u algemene vragen krijgt, kunt u het best doorverwijzen naar www.rijksoverheid.nl.
Verwanteninformatie De volgende telefoonnummers zijn opengesteld: 070-34 XX XXX (ministerie van Buitenlandse Zaken) bedoeld voor verwanten die consulaire vragen hebben. 071-36 XX XXX (Eurocross – coördinatie van de vliegtuigramp in Nederland) 023-55 XX XXX (D-Reizen) 0900-0XXX (Slachtofferhulp) Daarnaast werken Slachtofferhulp, Stichting Arq en VWS aan een besloten website voor verwanten. Zodra deze beschikbaar is, zal dit bekend worden gemaakt aan verwanten en zullen zij een inlogcode krijgen.
Overige afspraken en NCC Wellicht ten overvloede, maar beoordeel waar nodig ook of afstemming binnen de Veiligheidsregio gewenst is. Het Nationaal Crisiscentrum is 24/7 bereikbaar via telefoon: 070 751 XX XX en e-mail:
[email protected]
Nederlands Genootschap van Burgemeesters - dinsdag 22 juli 2014
Vliegramp Oekraïne Na de e-mails van donderdag, vrijdag en zondag ontvangt u hierbij een vierde update. Dit naar aanleiding van het afkondigen van een Dag van nationale rouw op woensdag 23 juli.
Dag van nationale rouw Naar aanleiding van vragen van diverse burgemeesters hebben wij vanavond op Rijksniveau nagevraagd wat de protocollaire consequenties zijn van een dag van nationale rouw. Zoals u ook uit de vlaginstructie zult hebben begrepen, wordt morgen de Nederlandse vlag halfstok gevoerd op alle gebouwen van de Rijksoverheid. Gemeenten worden verzocht dienovereenkomstig te handelen. Het Rijk legt niets op; de gedachte achter deze dag is primair dat burgers, bedrijven en instellingen zelf invulling geven aan deze dag en zelf beoordelen wat een passende manier is om de dag vorm te geven. Het is geen verplichte vrije dag. Er is ook geen richtlijn over het wel of niet doorgaan van evenementen. In de afgelopen dagen is er veelal voor gekozen om evenementen te versoberen, bijvoorbeeld door de muziek aan te passen of te starten met een moment van stilte. Dat geldt zeker rond het moment van 16.00 uur, dat op de dag van nationale rouw centraal staat. Op dat moment komen de eerste slachtoffers van de vliegramp met vlucht MH17 aan in Eindhoven. Op verschillende momenten van de dag zullen klokken worden geluid. Dit laatste geldt met name gedurende 5 minuten voor aankomst van de vliegtuigen. Deze aankomst is voorzien om 16.00 uur. Hieronder treft u voor de volledigheid de volledige informatie aan die ook op Rijksoverheid.nl is te vinden.
Bericht Rijksoverheid over dag van nationale rouw Minister-president Rutte heeft woensdag 23 juli 2014 tot dag van nationale rouw verklaard. Op deze dag komen de eerste slachtoffers van de vliegramp met vlucht MH17 aan in Eindhoven. Dat zal gebeuren in aanwezigheid van nabestaanden. Daarnaast zullen aanwezig zijn Hunne Majesteiten Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima, minister-president Rutte en vice-minister-president Asscher, vertegenwoordigers van landen waarvan slachtoffers te betreuren zijn en andere hoogwaardigheidsbekleders. Na de landing van de twee militaire vliegtuigen zal de aankomst in Nederland worden gemarkeerd met een trompetsignaal. Daarna zal er een minuut stilte in acht worden genomen. Iedereen kan zich hierbij aansluiten. In verband met deze dag van nationale rouw heeft minister-president Rutte een bijzondere vlaginstructie uitgegeven om morgen van alle gebouwen van de rijksoverheid de Nederlandse vlag halfstok te voeren. Gemeenten, provincies en Nederlandse diplomatieke vertegenwoordigingen in het buitenland wordt verzocht dienovereenkomstig te handelen. Verder kunnen op verschillende momenten van deze dag klokken worden geluid. Dit laatste geldt met name gedurende 5 minuten voor aankomst van de vliegtuigen. Deze aankomst is voorzien om 16.00 uur. Bron: Rijksoverheid.nl
Betrokken gemeenten Bijgevoegd vindt u een update van de lijst met de gemeenten waar volgens onze informatie slachtoffers woonachtig waren. De lijst is primair bedoeld voor uw eigen referentie en kan gebruikt worden om desgewenst contact te zoeken met collega burgemeesters. Mocht u dringend contact zoeken met een collega maar niet over de contactgegevens beschikken, schroom dan niet om contact op te nemen met het NGB. Wij hebben van de meeste leden van het NGB de contactgegevens.
Rijksoverheid dossier Op de website van de Rijksoverheid is een dossier aangemaakt, waarin u ook verdere vragen en antwoorden kunt vinden. Dit dossier is te vinden op http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/vliegramp-mh17
Publieksinformatie Algemene publieksinformatie wordt gegeven op www.rijksoverheid.nl en telefonisch via Postbus51. Als u iets wilt melden op uw website, of als u algemene vragen krijgt, kunt u het best doorverwijzen naar www.rijksoverheid.nl.
Verwanteninformatie De volgende telefoonnummers zijn opengesteld: 070-34 XX XXX (ministerie van Buitenlandse Zaken) bedoeld voor verwanten die consulaire vragen hebben. 071-36 XX XXX (Eurocross – coördinatie van de vliegtuigramp in Nederland) 023-55 XX XXX (D-Reizen) 0900-0XXX (Slachtofferhulp) Daarnaast werken Slachtofferhulp, Stichting Arq en VWS aan een besloten website voor verwanten. Zodra deze beschikbaar is, zal dit bekend worden gemaakt aan verwanten en zullen zij een inlogcode krijgen.
Overige afspraken en NCC Wellicht ten overvloede, maar beoordeel waar nodig ook of afstemming binnen de Veiligheidsregio gewenst is. Het Nationaal Crisiscentrum is 24/7 bereikbaar via telefoon: 070 751 XX XX en e-mail:
[email protected]
Nederlands Genootschap van Burgemeesters - zondag 27 juli 2014
Vliegramp Oekraïne Na onze eerdere e-mails ontvangt u hierbij een vijfde update.
Werkwijze identificatie Aan de nabestaanden is op dit moment het volgende gecommuniceerd op de besloten website: “Op het moment dat het identificatieteam tot een positieve identificatie komt, informeert de familierechercheur onmiddellijk de familie van het slachtoffer. Als u geen bericht van de familierechercheur heeft gehad, betreft de identificatie dus niet één van uw familieleden. Kort nadat de familierechercheur de familieleden heeft geïnformeerd, zal ook op dit besloten forum melding worden gemaakt dat een slachtoffer van de vliegramp is geïdentificeerd. Na elke identificatie zal de burgemeester van de woonplaats van de overledene(n) worden geïnformeerd. Bij de eerste identificatie worden ook de media geïnformeerd. Zij krijgen alleen de informatie over de nationaliteit, niet over de woonplaats of naam. De komende tijd zullen de media periodiek, dus niet bij elke positieve identificatie, op de hoogte worden gehouden.”
Instructie werkwijze registratie overledenen Nabestaanden dienen bij de gemeente aangifte van overlijden te doen. Hiervoor is een in het buitenland afgegeven akte van overlijden nodig. Omdat de identificatie van de slachtoffers in Nederland plaatsvindt is er geen verklaring vanuit Oekraïne mogelijk. In dit geval kan het Openbaar Ministerie , of iedere andere belanghebbende, de rechtbank in Den Haag verzoeken een verklaring van overlijden af te geven. De akte van de rechtbank geldt dan als overlijdensakte. Het Openbaar Ministerie is bereid om de procedure namens de nabestaanden voor alle slachtoffers in één vordering in gang te zetten ipv per persoon. Nabestaanden kunnen de verklaring vervolgens afhalen bij de gemeenten waar het slachtoffer gewoond heeft. (wordt gezonden naar laatst bekend zijnde GBA-adres). Op dit moment is nog niet bekend hoe lang dit proces zal duren; met andere woorden: wanneer nabestaanden de verklaring af kunnen halen. Er is een instructie vrijgekomen hoe de overledenen te registreren. De instructie is in nauw overleg tussen de NVVB en de ministeries van BZK en V&J tot stand gekomen. De handreiking is hier te downloaden: Handreiking administratieve procedure binnen uw gemeente indien een inwoner is overleden in het buitenland. Gemeenten kunnen ook vragen van nabestaanden krijgen. De NVVB heeft antwoorden geformuleerd op twee mogelijke vragen over de registratie: * Wanneer wordt het overlijden van mijn dierbare geregistreerd? Het overlijden wordt door de gemeente geregistreerd in de basisregistratie personen wanneer de gemeente de beschikking heeft over de vastgestelde lijst met de namen van de slachtoffers, waarop uw dierbare is vermeld. Deze lijst ontvangt de gemeente van het Nationaal Crisiscentrum. Later volgt nog een registratie bij de burgerlijke stand van Den Haag. Deze registratie volgt op een verklaring van de rechtbank. Dit wordt gedaan wegens het ontbreken van een overlijdensakte uit Oekraïne. * Kan ik een bewijs krijgen van het overlijden van mijn dierbare? De gemeente kan u een afschrift verstrekken uit de basisregistratie personen waaruit blijkt dat het overlijden
daarin is opgenomen. Deze afschriften worden mogelijk niet door alle private en/of buitenlandse partijen geaccepteerd. In dat geval moet toch gewacht worden op de registratie van het overlijden door de ambtenaar van de burgerlijke stand van Den Haag op last van de rechtbank. Van de door deze ambtenaar opgemaakte akte van overlijden kan een afschrift worden verkregen. Heeft u nog vragen met betrekking tot de registratie of de handreiking? Neemt u dan telefonisch contact op met xx of xx van het bureau NVVB via 079 - 361 xx xx. Bron: www.nvvb.nl
Condoleanceregisters Veel gemeenten hebben condoleanceregisters geopend; ook gemeenten waar geen directe slachtoffers zijn te betreuren. Bij het NGB en het NCC zijn vragen binnengekomen wat te doen met de condoleanceregisters op het moment dat het register wordt gesloten. Op basis van eerdere ervaringen en de ervaringen na de vliegramp in Tripoli zijn er verschillende mogelijkheden. De keuze is afhankelijk van de situatie per gemeente: De gemeente kan het register kopiëren en daarna aanbieden aan de nabestaanden. De familierechercheur kan aan de familie vragen of ze daar behoefte aan heeft; De gemeente kan het register opslaan in haar eigen gemeentearchief; De gemeente kan het laten opslaan in het Nationaal Archief; Indien er nog een stichting voor nabestaanden wordt opgericht dan kan het register ook aan deze stichting worden overgedragen.
Foto's maken Overweeg foto’s te (laten) maken van het condoleanceregister in hal van gemeentehuis en/of herdenkingslocaties in de gemeente. Deze foto’s kunnen voor nabestaanden een waardevolle herinnering zijn.
Overige afspraken en NCC Wellicht ten overvloede, maar beoordeel waar nodig ook of afstemming binnen de Veiligheidsregio gewenst is. Het Nationaal Crisiscentrum is 24/7 bereikbaar via telefoon: 070 751 XX XX en e-mail:
[email protected]
Nederlands Genootschap van Burgemeesters - zaterdag 2 augustus 2014
Vliegramp Oekraïne Na onze eerdere e-mails ontvangt u hierbij een zesde update.
Nazorg coördineren In de nasleep van de vliegramp MH17 tonen veel organisaties hun goede wil om de nabestaanden van de slachtoffers zo goed mogelijk te helpen bij de afwikkeling van allerlei zaken. Nabestaanden geven aan dat ze op dit moment vanuit verschillende hoeken worden benaderd en dat ze dit soms ervaren als teveel tegelijkertijd. Het verzoek aan alle instanties, inclusief de gemeenten, is om de activiteiten: af te stemmen met de casemanagers van Slachtofferhulp; zoveel mogelijk te bundelen (maximaal één contactpersoon vanuit de gemeente en het liefst via de casemanager van Slachtofferhulp Nederland); waar mogelijk uit te stellen, totdat nabestaanden zelf aangeven behoefte te hebben aan ondersteuning. De verwachting is dat de nabestaanden over een langere periode ondersteuning nodig kunnen hebben. Daarom adviseren we gemeenten om een projectteam samen te stellen, dat ook langere tijd met de nasleep van de vliegramp bezig kan zijn. In dat projectteam kunnen - afhankelijk van de benodigde ondersteuning - onder meer vertegenwoordigd zijn burgerzaken, kabinet burgemeester, communicatie en andere gemeenteambtenaren. In een dergelijk projectteam kan één nazorg-coördinator worden aangewezen, die het contact met de familie en/of casemanager van Slachtofferhulp onderhoudt.
Ervaringen nazorg Op basis van ervaringen is een aantal aandachtspunten mee te geven: Het is ongetwijfeld al gebeurd, maar dubbelcheck of er geen procedures of lastige vergunningsaanvragen lopen waar de overledenen in betrokken zijn. Ook als de rest van de gemeentelijke organisatie allang weer over is tot de orde van de dag, heeft de contactpersoon nog dagelijks de confrontatie met de ramp. Het contact duurt lang. Werk waar mogelijk in tweetallen, omdat op enig moment er ook morele dilemma’s op de contactpersonen af zullen komen. Bijvoorbeeld de simpele vraag ‘hoe ver ga je met het bijstaan van de getroffenen’, ‘waar trek je een grens’, ´welke financiële ondersteuning bieden we´ et cetera. In de praktijk komt van het een vaak het ander en groeit de zorg mondjesmaat. Als vervolgens iemand aan de rem trekt (`is dat nou nodig?’) is het beter om daar in teamverband over te spreken. Realiseer dat met goede, heldere communicatie in elk geval begrip valt te krijgen voor de standpunten van de gemeente. Trek zoveel mogelijk één consequente lijn tussen nabestaanden (binnen een gemeente); realiseer dat getroffenen onderling weer contact hebben. Een toezegging bij de één is ogenblikkelijk bekend bij anderen Overzie het totale netwerk rondom getroffenen; weet ook wie wat doet en weet wie welke toezeggingen wanneer heeft gedaan. Houdt rekening met een samenleving waarin mensen binnen groepen getroffenen bonje met elkaar kunnen hebben; bijvoorbeeld waarbij heibel is tussen nabestaanden uit een eerste en tweede huwelijk.
Dat soort dingen zijn voorspelbaar en leiden snel tot spanningen. Kies geen partij, maar blijf neutraal, ook al krijgt de gemeente onterechte verwijten. Dat laatste is niet geheel ondenkbaar. Mensen hebben nu eenmaal iets verschrikkelijks meegemaakt, willen dat afreageren en dan zijn overheidsfunctionarissen doorgaans een makkelijke pispaal. Of zoals een vader ooit zei: “nadat mijn dochter was omgekomen bij de tsunami ben ik uitgevallen tegen de mevrouw van de ambassade. Dat was misschien niet netjes. Maar ik had de keuze om mijn stress af te reageren op mijn vrouw of op de overheid. Dan kies ik voor de overheid” (uit: de bundel Wereld van verschil, te downloaden:www.burgemeesters.nl/wereldvanverschil Tot slot: zorg in deze vakantieperiode ook voor een goede borging van afspraken, toezeggingen en contacten binnen de gemeente.
Meer informatie voor gemeenten (bijvoorbeeld de handreiking Contact met getroffenen) is te vinden op www.impact-kenniscentrum.nl/nl. Ook de Nederlandse Vereniging Voor Burgerzaken stelt een actuele handreiking ter beschikking over de administratieve procedures. Deze is te vinden op www.nvvb.nl.
Processen rondom de familierechercheurs Informeren gemeente na identificatie Indien de lichamen geïdentificeerd zijn, informeren de familierechercheurs de nabestaanden. Zodra de nabestaanden op de hoogte zijn gesteld, draagt het NCC zorg voor het informeren van de burgemeester over de identificatie van het slachtoffer. De familierechercheurs spreken met de nabestaanden af of zij het geïdentificeerde slachtoffer direct overgedragen willen krijgen, of dat zij willen wachten tot al de slachtoffers van de betrokken familie zijn geïdentificeerd. Op deze wijze proberen de familierechercheurs zo goed mogelijk tegemoet te komen aan de wensen van de nabestaanden. Gemeenten die om de naam en/of contactgegevens van familierechercheurs vragen De familierechercheurs hebben als taak onderzoek ter identificatie van de slachtoffers. Van groot belang is dat zij zich geheel op deze taak kunnen richten en niet worden afgeleid door instanties die via hen met de nabestaanden willen communiceren, hoe goed de bedoeling ook is. Wat is de relatie tussen familierechercheur, casemanager Slachtofferhulp en gemeente De familierechercheur is contactpersoon voor de nabestaanden tot en met de identificatie van de slachtoffers. Nadat het identificatieproces is voltooid en het slachtoffer is overgedragen aan de nabestaanden, wordt de begeleiding van de nabestaanden door de familierechercheur overgenomen door een casemanager van Slachtofferhulp Nederland. Deze case manager is vervolgens het aanspreekpunt voor de nabestaanden voor praktische zaken, zoals juridische en/of psychologische hulp. De gemeente wordt verzocht om tot en met de identificatie zoveel mogelijk het contact met de nabestaande over te laten aan de familierechercheur. Indien de gemeente nabestaanden na de identificatie wil ondersteunen, wordt verzocht het contact met de nabestaande af te stemmen met de betreffende casemanager van Slachtofferhulp Nederland. Zij kunnen hierbij gezamenlijk bespreken welke acties uitgezet dienen te worden. Hierbij is het van belang dat de casemanager van Slachtofferhulp Nederland als aanspreekpunt dient voor de nabestaanden, om verwarring te voorkomen en een duidelijke informatielijn te hanteren. Hoe krijgen de nabestaanden een akte van overlijden en wordt dit centraal georganiseerd? Nadat de identiteit van een slachtoffer van de vliegtuigramp is vastgesteld, wordt zo spoedig mogelijk de familie op de hoogte gesteld door de familierechercheur. Het Openbaar Ministerie start namens de nabestaanden de procedure voor aanvraag van verklaring tot overlijden van alle Nederlandse slachtoffers. De ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Den Haag maakt hiervan een akte van inschrijving op, die hij in het overlijdensregister opneemt. Deze akte geldt dan als reguliere overlijdensakte. De verklaring wordt vervolgens naar de gemeente gestuurd waar het slachtoffer heeft gewoond. Met betrekking tot de akte van overlijden; dit wordt centraal opgepakt vanuit de gemeente Den Haag. De betrokken gemeente wordt geïnformeerd, zodra een akte van overlijden is opgesteld voor alle Nederlandse slachtoffers van de MH17.
NVVB aanspreekpunt voor registratie BRP, lijkbezorging en burgerlijke stand Gemeenten worden verzocht de NVVB te benaderen als eerste aanspreekpunt voor gemeenten op alle drie de terreinen: registratie BRP, lijkbezorging en burgerlijke stand. Contactgegevens bij NVVB: XX of XX van het bureau NVVB via 079 - 361 XX of via
[email protected]
Overige afspraken en NCC Wellicht ten overvloede, maar beoordeel waar nodig ook of afstemming binnen de Veiligheidsregio gewenst is. Het Nationaal Crisiscentrum is 24/7 bereikbaar via telefoon: 070 751 XX XX en e-mail:
[email protected]
Nederlands Genootschap van Burgemeesters - dinsdag 5 augustus 2014
Vliegramp Oekraïne Na onze eerdere e-mails ontvangt u hierbij een zevende update.
Archivering condoleanceregisters Naar aanleiding van een vorige update is bij sommige gemeenten wat verwarring ontstaan over de archivering. Ons voorstel is om condoleanceregisters ofwel over te dragen aan nabestaanden, in de toekomst te overwegen om het aan een stichting van nabestaanden over te dragen of te archiveren. Ten aanzien van het archiveren laat het Nationaal Archief weten dat het zich vooral richt op landelijke archieven (bijvoorbeeld de condoleanceregisters van de departementen en andere rijksoverheden). Lokale condoleanceregisters die niet worden overgedragen aan nabestaanden worden bij voorkeur ondergebracht bij gemeentearchieven, dan wel bij streekarchieven of regionaal historische centra waarbij gemeenten zijn aangesloten.
Contacten casemanagers Slachtofferhulp Vanuit een aantal gemeenten is aangegeven dat er behoefte bestaat om zaken af te stemmen met de familierechercheurs of de case managers van Slachtofferhulp. Die wens bestaat ook vanuit Slachtofferhulp. Daarom hebben wij Slachtofferhulp verzocht om een lijst met casemanagers en contactgegevens, maar dat blijkt niet mogelijk. Het verzoek aan de gemeenten die nog geen contact hebben is nu om zich per e-mail te wenden tot
[email protected] en in het bericht aan te geven wie contactpersoon in de gemeente is (met e-mailadres en telefoonnummer) en welke nabestaanden het betreft. Op basis van die informatie wordt de contactpersoon binnen één werkdag teruggebeld en gekoppeld aan de desbetreffende case-manager.
Overige afspraken en NCC Wellicht ten overvloede, maar beoordeel waar nodig ook of afstemming binnen de Veiligheidsregio gewenst is. Het Nationaal Crisiscentrum is 24/7 bereikbaar via telefoon: 070 751 xx en e-mail:
[email protected]