Nederlands buiten Europa Gastcollege 25.04.2013
Janneke Diepeveen
[email protected]
Projectinformatie • Gemeenschappelijk project: Examples and new models for learning and teaching pluricentric languages Gefinancierd met de steun van de Europese Commissie (Grant Agreement-nr. 2011 – 4037 / 001 – 001)
• Aanvullend project van de Freie Universität Berlin
Nederlands in Europa
Nederlands buiten Europa • Waar ter wereld wordt Nederlands gesproken? • Hoe is het Nederlands buiten Europa verspreid geraakt?
Sporen van Nederlandse kolonisatie
Nederlands buiten Europa • In welk(e) land(en) is Nederlands officiële taal?
Het Nederlandse taalgebied
Zuid-Afrika: het Afrikaans • 11 officiële talen • geen Nederlands maar Afrikaans! • 'emancipatie' van het Afrikaans als WestGermaanse taal
Afrikaans: enkele kenmerken • Woordenschat uit Afrikaanse talen, Engels, Maleis (bv. baie), etc. • Eigen woordvormingen, bv. snydokter • Geen werkwoordsuitgangen voor de verschillende personen: ek /jy/hy/ons/julle/hulle werk • maar één lidwoord: die (bv. die verhaal) • dubbele negatie: ek ken nie daardie man nie • Reduplicatie: plek-plek
Het Nederlandse taalgebied
De Caraïben = Voormalige Nederlandse Antillen
• • • •
Aruba Curaçao Sint-Maarten BES-eilanden (Bonaire, St.-Eustatius, Saba)
Talen in de Caraïben Europese talen: - Nederlands - Engels - Spaans Creooltaal: - Papiaments
Creooltalen • In welke omstandigheden ontstaan creooltalen? • Wat is het verschil tussen een pidgin en een creooltaal?
Creooltalen • Belangrijkste kenmerken van pidgins en creooltalen?
Creooltalen • Voorbeelden van (Nederlandse) pidgins en creooltalen?
Wil je meer weten over creooltalen?
Lezing van Prof. Schwegler: Palenquero - Introduction to a Creole Language
Di. 30 april 16:15-17:45 uur KL29/111
Wat weet je over Suriname? Ligging
Hoofdstad Bevolking Taal
Klimaat Godsdienst
Staatshoofd Munteenheid …
Republiek Suriname
Republiek Suriname • • • • • • •
Zuid-Amerikaanse staat Tropisch regenwoudklimaat President: Desi Bouterse Hoofdstad: Paramaribo Inwoners: ca. 500 000 Munteenheid: SRD (dollar) Sinds 1975 onafhankelijk (daarvóór deel van het Koninkrijk der Nederlanden) • Officiële taal: Nederlands!
Suriname en Nederland
Korte geschiedenis van Suriname • 1650 kolonisatie door de Engelsen • 1667 Suriname in handen van de Nederlanders; periode van slavernij • 1792-1815 korte machtsovername door de Engelsen • 1863 afschaffing van de slavernij; periode van contractarbeiders en Nederlands model • 1954 semi-autonome status • 1975 autonome republiek Suriname • 1980 militaire machtsovername door Desi Bouterse • 1982 Decembermoorden • 1987 terugkeer naar democratie • 2003 Suriname lid van Nederlandse Taalunie • 2010 Bouterse wordt president
Suriname: een multicultureel land Grootste bevolkingsgroepen: • Hindoestanen (India) • Creolen • Marrons (Boslandcreolen) • Javanen (Indonesië) Andere groepen: • Indianen • Chinezen • Brazilianen • … + personen van gemengde afkomst
Suriname: een multicultureel land
Suriname: een multicultureel land
Creools
Hindoestaans (Indiaas)
Javaans
De talen van Suriname • Indianentalen • Aziatische talen: Sarnami (Surinaams-Hindoestaans) Surinaams-Javaans Chinees • Creooltalen: Sranantongo of "Surinaamse taal" Marrontalen, bv. Saramakkaans • Europese talen: Nederlands Engels Portugees
Sranantongo: een creooltaal • Ontstaanscontext • Status en gebruik • Belangrijkste kenmerken
Sta op Landgenoten sta op De grond van Suriname roept ons Waar onze voorouders ook vandaan komen, we moeten het land in orde maken. Strijd is om te strijden We zullen niet bang zijn God is onze leider. Ons hele leven tot de dood zullen we vechten voor Suriname.
Sranantongo couplet uit het volkslied van Suriname
Sranantongo: een creooltaal meti lobi faya wan famiri kerki ferfi bun bakra
Taalgebruik in Suriname • Nederlands als officiële taal • Sranantongo als populaire omgangstaal • Codewisseling
Nederlands in Suriname Eigen variëteit van het Nederlands: Surinaams-Nederlands Uitspraakkenmerken Woordenschat Grammatica
Nederlands in Suriname
pom
roti
flashlight manya tori baden
Tot slot • Nederlands is door kolonisatie ver buiten Europa terechtgekomen; • Het is vandaag officiële taal in zes landen (Nederland, België, Suriname, Aruba, Curaçao, Sint Maarten); • Per land verschilt het Nederlands qua positie en functiedomeinen (o.a. door aanwezigheid van andere talen); • In verschillende landen hebben zich eigen variëteiten van het Nederlands ontwikkeld (Belgisch-, Surinaams-, Caribisch- én Nederlands-Nederlands).
Bedankt voor jullie aandacht!
Websites • Dutch++ https://dutch-beta.ned.univie.ac.at • Lifelong Learning programma van de Europese Commissie http://ec.europa.eu/education/lifelong-learningprogramme/doc78_de.htm • Neon http://neon.niederlandistik.fuberlin.de/nl/nedling/langvar/overview • Taalunie http://taalunieversum.org/inhoud/feiten-en-cijfers
Illustraties Neon, Dutch++, Wikimedia Commons Aanvullende foto's: Janneke Diepeveen, Johanna Ridderbeekx, Gabri van Sleeuwen, Ulrike Vogl
