Nederland-Waterland? Echt niet! Het meer van Neuchatel

Briefcontact Jaargang 62 Nummer 1, januari 2013 Inhoud:

bladzijde:

Gedicht ............................................ Kersttoespraak.................................. Wat ik me afvraag............................. Gedicht .......................................... Oosterhuis-Liedtag ......................... Heilige lotus ................................... Bezaïstisch ...................................... Etty Hillesum .................................. Gemeenteweekend ........................... In memoriam ................................... Een aamader + een tentoonstelling .... Kerkdiensten o.l.v.Ds. D.van Welden.. Agenda ...........................................

3 4 7 11 12 13 16 19 21 23 24 25 26

Nederland-Waterland? Echt niet! Het meer van Neuchatel

Mededelingen van de redactie: Het volgende nummer verschijnt omstreeks 15 maart 2013 Bijdragen per E-mail: [email protected] Bijdragen toesturen voor: 20 februari 2013 Briefcontact verschijnt 6 keer per jaar en is het orgaan van de Nederlandse Evangelische Vereniging in Zwitserland

Vertrouwen Om door alle zorgen heen God nog te ontdekken en je biddend handenpaar naar Hem uit te strekken, daar zal moed voor nodig zijn en een blij geloven, waarmee je bemerkt: mijn pijn wordt gekend hierboven! Als je door je zorgen heen toch met vast vertrouwen, in het duister van de nacht 't zonlicht kunt aanschouwen, krijg je ongekende moed, want dan komt onze Vader, die vaak stille wond'ren doet, in Zijn volheid nader. Kind, probeer door alles heen biddend Hem te vragen: "God, kunt U mij soms vandaag eens een stukje dragen?" Dan zendt Hij Zijn eng'lenschaar om jou op te tillen En Hijzelf, je zult het zien, zal jouw smarten stillen! Frits Deubel

Kersttoespraak 2012 van Koningin Beatrix op 25 december Met Kerstmis gaat Gods licht op over onze wereld en de duisternis heeft het niet overwonnen. In het licht van geloof, hoop en liefde worden mensen tot elkaar gebracht en vinden nieuwe bezieling. "Laat liefde verbinden, laat hoop doen leven en laat geloof kracht geven." Dat zijn inspirerende woorden die dit jaar in mijn familie een bijzondere betekenis hebben gekregen. Het medeleven van velen is ons daarbij tot grote steun. In de wereld van vandaag is eigen vrijheid voor velen het hoogste goed. Mensen moeten zich kunnen ontplooien en mogen hun bestaan zelf vorm geven. Maar zonder saamhorigheid kan een individu zich niet ontwikkelen, verschraalt solidariteit en valt de samenleving uiteen. Er is nu meer dan ooit behoefte aan gezamenlijke waarden als basis voor vertrouwen. In ons land waren gelijkgezindheid en verbondenheid vanouds verankerd in sociaal-culturele verbanden. De verzuiling gaf maatschappelijke

zekerheid. Maar die tijd is voorbij en keert niet terug. Toch zien we hoe ook vandaag wordt verlangd naar hernieuwd vertrouwen. Vertrouwen kan niet worden opgelegd; het groeit vanuit de gemeenschap zelf. Het vergt geloof in eikaars trouw en betrouwbaarheid. Vertrouwen over en weer maakt de maatschappij leefbaar. Democratie beoogt voorwaarden te scheppen voor regeren op grond van vertrouwen. Onze grondwet geeft burgers gelijke rechten maar vraagt ons ook anderen als gelijkwaardig te aanvaarden en te respecteren. In de rechtsstaat ligt de basis voor een houdbare samenleving. Dit vraagt meer dan regelingen voor bestuur en besluitvorming. Het gaat vooral om aandacht voor eikaars verlangens en meningen èn gerichtheid op het algemeen belang. In openheid en tolerantie ligt een belangrijke grondslag voor vertrouwen. Door de eeuwen heen putte onze maatschappij kracht uit de aanwezigheid van mensen met verschillende culturele en levensbeschouwelijke achtergrond. Verdraagzaamheid heeft ons land sterk gemaakt. De erkenning van waardigheid en gelijkwaardigheid van een ieder is een wezenlijk element van een vreedzame en rechtvaardige samenleving. In het winnen van wederkerig vertrouwen ligt een voortdurende opgave, in het klein en in het groot. Nederland is altijd open geweest en verbonden met de wereld om ons heen. Meer en meer heeft dit geleid tot wederzijdse afhankelijkheid en betrokkenheid. Het inzicht dat ons eigen welzijn mede afhangt van het leven in andere landen richt de blik naar buiten. Niet in isolement ligt onze kracht maar in saamhorigheid. Dat is de achtergrond van de internationale samenwerking waartoe ons land zich heeft verplicht. De Europese gemeenschap heeft welvaart gebracht. Maar er is meer dan geld alleen; bovenal biedt Europa ons vrede. Toch lijkt het of onvrede alles overschaduwt. In de crisis die ons nu treft is een klimaat ontstaan waarin wantrouwen de boventoon voert. Bevrijding uit die negatieve instelling begint met het besef dat Europa niet een vreemde mogendheid is maar onze eigen gemeenschap in dit werelddeel. Europa, dat zijn wij zelf. In zelfvertrouwen kunnen wij aan Europese samenwerking blijven bouwen.

Wie trouw is aan zichzelf leeft vanuit eigen overtuiging en idealen. Maar niemand leeft voor zichzelf alléén. Wij zijn ook verantwoordelijk voor eikaars toekomst, toegerust voor het goede met een geweten dat kan leren voorvoelen wat recht is en wat slecht. De aarde, zo zegt een Psalm, heeft God aan de mensen gegeven; en de mensen gaf Hij aan elkaar. De opdracht is anderen te aanvaarden als naasten die zijn zoals wij, mensen met bestaansrecht. In medemenselijkheid ligt de kern van samen-leven. Geloof, hoop en liefde zijn het richtsnoer voor een wereld gegrond op vertrouwen. Geloof is vertrouwen dat ons leven een zin heeft die uitstijgt boven het alledaagse. Hoop is overtuiging dat de uitkomst goed zal zijn ook al is die niet zichtbaar. Liefde is kracht die ons verbindt met elkaar, die geeft en vergeeft en die haat kan overwinnen. Kerstmis is een feest voor mensen van goede wil. Ooit werd hun "Vrede op aarde" toegezongen. Die woorden behouden hun waarde, door de eeuwen heen. In dat vertrouwen wens ik u gezegende Kerstdagen toe.

Wat ik me afvraag... Het is zo langzamerhand een vertrouwd beeld geworden: Duizenden mannen, ronde konten in de lucht, koppen op de bodem, op een groot zonovergoten plein. Of opgezweepte menigten woedende mensen die "wij houden van Allah of van Mohammed" roepen. Het wekt een merkwaardig dubbel gevoel bij me op. Enerzijds wat een primitief gedoe, wat een domme mensen die zich zo laten manipuleren door een paar oude mannen met baarden. En anderzijds ook een soort jalouzie, waar kun je bij ons nog mensen vinden die dat voor Jezus zouden doen? Of op andere manier van hun diepe liefde voor Hem getuigen. Op een EO-jongerendag? Wat een armzalige gelovigen zijn wij eigenlijk... Al heel lang vraag ik me dit af: Weten wij, weet ik, eigenlijk überhaupt (nog wel) wat het betekent om God lief te hebben boven alles? Houd ik van God? Wat is dat, hoe weet ik dat zeker? Want dat is wat God van ons vraagt: Hem lief te hebben en onze naaste als onszelf. Is het helemaal vervuld zijn, vol zijn, van God? God, een vast bestanddeel van je dagelijkse doen en laten, bij elk besluit met Hem overleggen, bij alles wat je doet ook aan Hem denken? Zo leven als Jezus dat deed, is het dat? Op dezelfde manier 'vol van' zoals vroeger, toen dat meisje - ook tijdens werken en sporten - nooit uit mijn gedachten was? En kun je dat willen? Hoe doe je dat dan? Alleen een kwestie van discipline? Maar zoiets 'overkomt je toch, dat gaat toch helemaal van zelf? Daar hoort toch ook een gevoel bij? Een blijdschap dat ze er is, een geluksgevoel, dat ze je ziet... en dat je leven opeens inhoud en zin lijkt te hebben. Ach dat gevoel kent u allemaal vast wel. Geeft God mijn leven zin? Ja, maar toch anders. Eerder in de zin dat het bestaan zonder God zinloos zou zijn, het leven en streven van de mens zonder God nergens goed voor, doelloos, toeval. Maar is God allesbepalend voor mijn doen en laten? God speelt in mijn leven eerder een soort rol als van een pensioen, een zekerheid op de achtergrond, essentieel voor mijn bestaan, maar niet van uur tot uur bewust... Het klinkt als een belediging, maar toch beschrijft het min of meer de plaats van mijn geloof in mijn dagelijkse routineleven.

Gelukkig niet helemaal. Want ook zijn er veel momenten waarop zich spontaan de behoefte aandient met God te praten. Zoals soms kleine kinderen tijdens hun spel, zo nu en dan moeder moeten vertellen wat ze aan het doen zijn. Het is een soort houvast zoeken in deze wereld die zo vol bedreigingen is. Houvast, tegenwicht tegen die gevoelens van onzekerheid, van machteloosheid en hulpeloosheid ontstaan door de ziekte van mensen heel dicht bij, de beelden van dat vreselijke geweld overal in de wereld, van de ongelooflijke dingen die kinderen worden aangedaan, van geschonden vertrouwen en ga zo maar door. En momenten van verlangen, een verlangen naar veiligheid en geborgenheid, van een heimweeachtig gevoel. Maar is dat liefhebben? Als je Psalm 116 leest zou je het denken. Daar zingt de dichter: God heb ik lief, want die getrouwe HEER nam, toen ik riep, met toegenegen oren mijn woorden aan. Hij zal mij blijven horen en levenslang ben ik niet eenzaam meer. Toen de benauwdheid dreigend op mij viel en angsten voor het doodsrijk mij bekropen, heb ik de naam des HEREN aangeroepen en weende: HEER mijn God, bewaar mijn ziel. Hij is goedgunstig in gerechtigheid, Hij wil zich altijd over ons ontfermen. Zijn kracht kwam mij, eenvoudige, beschermen. Rust nu, mijn ziel, de HEER heeft u bevrijd. O God, mijn God, die van de dood mij redt, mijn tranen afwist! Voor het oog des HEREN mag ik weer vrij in 's levens land verkeren, geen steen die stoot waar ik mijn voeten zet. O 'k heb geloofd, ik wist het wel dat Gij nog met mij waart in 't diepst van mijn benauwen, toen 'k in mijn angst geen mens meer kon vertrouwen en leugen werd wat men mij troostend zei.

Komt als wij in nood zijn, of liever daarna, als het weer een keer goed gegaan is, niet vaak ook in ons zo'n gebed tot stand? Toch is dat niet waar ik naar zocht... dit is meer 'dankbaarheid voor betoonde hulp', voor redding. En die hulp wordt achteraf dan vaak ook nog door ons betwijfeld, was dat wel Gods ingrijpen? Want dankbaarheid is een weinig betrouwbare basis voor liefde... wij willen niet altijd dankbaar moeten blijven. Het kwetst ons zelfbewustzijn. Hebben we daar de oorzaak van het probleem? Dat we ons niet meer klein en zondig voelen tegenwoordig? God houdt immers van ons, heeft ons vergeven. En zo komt het dat onze dankbaarheid van korte duur is, daarna komt de werkelijkheid weer in volle zwaarte op ons af. Lang geleden was een God waar je niet bang voor hoefde te zijn iets verbazingwekkends, een God die niet strafte maar vergaf, geweldig! Maar nu is het vanzelfsprekend geworden - liefhebbend vergeven is een eigenschap van God geworden, een kenmerk - nu is er eerder een soort mentaliteit van: Oh ja, waaruit blijkt dat dan? We willen bewijzen van die liefde zien. Nu dwaal ik echter af. Mijn vraag was niet of God van ons houdt, maar of ik van God houd. Ja ik vraag me zelfs af of wij wel van God kunnen houden, zo kunnen liefhebben dat wij als het ware vanzelf zouden leven 'naar Zijn welbehagen'? Waar halen we zo een liefde vandaan als God zelf ons niet daartoe inspireert en ons voor onze domheden bewaart? Want wij mensen zijn in staat zelfs hen die we innig liefhebben groot verdriet te doen. Omdat we onze eigen wil doen, ons eigen oordeel boven dat van de andere stellen, vaak zelfs boven dat van onze geliefde... Toch is dat de vraag die Jezus aan Petrus stelt - en ook aan ons - tot drie maal toe: Petrus, heb je me lief? En Petrus gaf het enig mogelijke antwoord: 'dat weet Gij toch, Heer'. Alleen viel bij hem de nadruk waarschijnlijk op weet, bij mij denk ik meer op Gij... want Petrus kende Jezus en was zeker van zijn liefde voor de Heer, maar ik? Ik weet het niet zo zeker... Kennen wij God en hebben wij Hem lief? Wij kennen onszelf niet eens. We zouden o zo graag God willen kennen en liefhebben, maar doen we het ook? Doen we eigenlijk niet allebei, liefhebben en twijfelen? Liefhebben en kritiek hebben? Jesaja zou het wel hebben geweten. Keihard zei hij het tot zijn volksgenoten: Jullie leven in weelde terwijl jullie minder gelukkige broeders en zusters omkomen van gebrek. Is dat God liefhebben en je

naaste liefhebben als jezelf? Dat was Jesaja's maat voor God liefhebben. Het zou ook op ons van toepassing kunnen zijn, immers: wij horen over radio en TV bijvoorbeeld hoeveel kinderen dagelijks per minuut (!) sterven omdat er geen geld is voor geneesmiddelen en voedsel, omdat de welvaart op onze aarde zo oneerlijk verdeeld is... zo gering is onze liefde! Maar is het echt zo eenvoudig? Doen we werkelijk niks? Nou, we doen wel wat, natuurlijk, maar het is lang niet genoeg. Zouden we echt niet wat meer kunnen doen? Dat is denk ik één-nul voor Jesaja. Dit is weer zo'n geval waarom dat verhaal van Marcus 9 mij zo lief is. Daar vroeg Jezus om geloof. En de man die ernaar gevraagd werd was heel eerlijk. Hij wist dat hij eigenlijk allebei deed, geloven én twijfelen. Zo zijn wij mensen. Zou Jezus weten van zijn twijfel en hem wegsturen? En hij roept uit: Heer, kom mijn ongeloof te hulp! En dat doet Jezus. Misschien mogen wij ook wel op Gods genade hopen.. Henk van Riezen

Heden zingen wij de woorden (Once, in Royal Davids City) Melodie: H.J. Gauntlet; tekst Kees Kok (Kerstmis 2012) Heden zingen wij de woorden die ons voorgezongen zijn op gevleugelde akkoorden die nooit meer verklonken zijn: "Geven wij aan Hem de eer, keert op aarde wede weer'. Vrede is nog niet gekomen weinig eer Hem aangedaan ook al baden alle vromen alle eeuwen in zijn naam. Maar dit lied uit Davids stam is nog lang niet vleugellam. Want wij, met zoveel miljoenen kennen nog de melodie koesteren nog visioenen ook al daagt de wede niet. Nog klinkt onze tegenstem zoals ooit in Bethlehem. Daar is ons die stem geboren heeft ons als een droom bezocht woont als lied in onze oren licht op onze stille tocht door de wereld, metterdaad naar een nieuwe dageraad.

Pfarrei Dreikönig Frenkendorf- Füllinsdorf

Singen für eine gerechte Welt Oosterhuis-Liedtag Bereits zum 11. Mal findet in der Schweiz ein Liedtag zum umfangreiche Werk von Huub Oosterhuis statt. Theologische Einführungen in die Texte, liedproben, Austausch Gottesdienst. Mit Kees Kok, Tom Löwenthal und Henri Heuvelmans. Eingeladen sind Theologen/innen, alle theologisch interessierten, Chöre, Einzelsanger/innen, Musiker/innen und Chorleiterinnen Datum: Sa. 27. 04. 2013 Ort: Pfarreizentruru Dreikönig Mühlemattstrasse 2, 4414 Füllinsdorf Zeit: 9.00 Uhr E-Mail-Adresse: [email protected] Tel: 061 901 55 06 - www.pfarrei-dreikoenig PC60-399429-5 Kosten: Fr. 70,- /Person (inkl. Essen, Imbiss, Noten) Anmeldung: möglichst bis 24. Marz

Heilige lotus bloem Waarom is deze bloem heilig? Wat is het voor een bloem? Vragen stormen op me af! Op de laatste dag van onze herfstvakantie in Follonica in de Toskana in Italië liep ik zonder familie over de markt. Er was een bepaalde tijd afgesproken waar we elkaar weer zouden zien. Eigenlijk hield ik alles wel voor gezien en was daardoor wat vroeger op de afgesproken plaats, waar nog niemand van mijn familie aan te treffen was. Ik hou niet van wachten: dus liep ik nog even weer langs de kraampjes. Ik landde bij een bloemenstalletje. Alles kunstbloemen! De Italianen kopen veel stof of plastic bloemen en brengen ze naar het kerkhof om op de graven te leggen. Iets wat de Nederlanders zeker niet doen. Ik had echter ervaring opgedaan dat tegen woordig die onechte bloemen soms helemaal niet te onderscheiden zijn van echte. Ook in een plantenbak bij mij thuis had ik iets kunstmatigs erin gedaan, omdat daar de planten niet genoeg licht kregen. Bovendien gaan de planten ook niet dood als ze door de buurman van te veel water worden voorzien.

Iets waar ik niet goed tegen kan. Ik word er treurig van. Iets wat leeft en waar ik steeds met veel liefde voor zorg moet eventueel dood gaan als ik vakantie vier. Terug naar de markt in Italië. Spontaan beslis ik, dat ik een klein plantje in een potje koop dat niet echt is. De keus is uit drie verschillende. Ik kies het plantje met de mooie roze bloemen. De Italiaanse verkoopster verpakt het plantje precies zo als ze levende ook had verpakt. In een mooi wit papiertje. Thuis aangekomen zet ik het op mijn nachtkastje. In een vakantie woning zonder bloemen en planten kijken de roze bloemen me allerliefst uit het papier aan. In ons huis zet ik het plantje voor het raam. Het zou nog vergezeld worden door een cyclaam die uit de tuin kwam en die de ene bloem na de andere produceerde en helemaal niet afstak omdat deze bloemen ook zachtroze waren. Later kwam er nog een kleine echte orchidee bij. Ook dat paste! We krijgen bezoek. Een jonge vrouw die nog niet vaak bij ons was. Ineens ziet ze daar de bloemen voor het raam. „Ja, dat is echt hè? Prachtig!"' roept ze uit: „dat is een lotusbloem!" Ik val bijna van mijn stokje! Ze vertelt me dat deze bloem heel bijzonder is! Als ze weer is gegaan wil ik het naadje van de kous weten en heb voor u in het internet antwoorden gekregen op mijn vragen. Niet alleen goden worden als heiligen vereerd maar ook bloemen. De heilige lotus (Nelumbo nucifera) of Indische lotus is een waterplant uit de familie Nelumbonaceae. De plant heeft roze bloemen en een zaadlichaam dat wel in droogboeketten gebruikt wordt. De plant komt oorspronkelijk uit Indonesië en India, maar groeit bijvoorbeeld ook in Japan, in het zuidoosten van de Verenigde Staten, in Suriname, Thailand, China en in Australië. De heilige lotus is een zeer speciale bloem vanwege het gele schijfje in het midden, maar ook vanwege de hygiëne. Als ervoor gezorgd wordt dat de wortelstokken in de bodem niet bevriezen, kan de plant ook wel in een gematigd klimaat overleven. De plant kan wel tot 5,5 m lang worden, afhankelijk van de diepte van het water boven de modder waar de plant in groeit. Aan de lange stengels zitten de afzonderlijke bladeren en bloemen. De bloemen steken iets boven de bladeren uit. Zij openen zich vroeg in de ochtend en kunnen tot 23 cm in diameter worden. De plant bloeit gedurende het gehele jaar. De wortelstokken breiden zich zo uit, dat een groot wateroppervlak geheel door de planten overgroeid kan worden.

De vrucht van de plant is kegelvormig, waarbij de zaden zich in gaten bevinden. Als de zaden rijp zijn, buigt de vrucht zich naar beneden, zodat de zaden in het water vallen. De zaden kunnen zeer lang goed blijven. Een zaad met een vermoedelijke leeftijd van 1288 jaar is gevonden in een oude bodem van een meer in China. Dit bleek het oudst bekende zaad te zijn dat nog kon ontkiemen. De Japanse naam van de plant is 'hasu', hetgeen een verbastering zou zijn van 'hachisu', wat bijennest betekent, omdat men kan denken dat de vrucht op een bijennest zou lijken. De bladeren van de plant zijn bijzonder. Hier treedt het zogenaamde lotuseffect op, waarbij water en vuil zich niet aan de plant hechten. Dit effect wordt veroorzaakt door micro- en nano-structuren op het oppervlak samen met een lage oppervlakte-energie, dit soort oppervlakken worden superhydrofoob genoemd. Culturele betekenis De lotus heeft in het hindoeïsme en het boeddhisme grote betekenis. Doordat de bloem uit zijn eigen wortelstok lijkt te ontstaan symboliseert hij goddelijke geboorte en zuiverheid. De lotus is het attribuut van de bodhisattva Samantabhadra. Ook de hindoe-god Vishnoe wordt meestal afgebeeld met een lotusbloem. Godinnen voorgesteld als goedgunstige partner van een god houden vaak een lotus vast. Godheden, boeddha's en bodhisattva's staan of zitten meestal op een lotustroon: een voetstuk in de vorm van een open lotusbloem. De lotusbloem werd ook in de Perzische oudheid gebruikt. Er zijn verschillende afbeeldingen van Darius en Xerxes waarop zij afgebeeld staan met een lotusbloem. De heilige lotus is in India en Vietnam een nationaal symbool. Op de vlaggen van Macau en van Kalmukkië is een lotusbloem afgebeeld. In de Odyssee bezoekt Odysseus het eiland van de lotuseters, en het boek Ulysses van James Joyce heeft dan ook een hoofdstuk Lotus-Eaters. Het is echter onwaarschijnlijk dat in de Odyssee deze plant werd bedoeld. De enige plaats in Europa waar lotusbloemen in het wild groeien zijn de meren rond de Italiaanse plaats Mantua Internet: Wikipedia Lida Versteeg

Bezaïstisch Niet enkel Calvijn, maar ook zijn onbekendere opvolger, Theodorus Beza, heeft in belangrijke mate het kerkelijk leven in Nederland bepaald. Zie blz. 19 van Briefcontact nummer 6 van 2012. U weet allen dat Nederland als calvinistisch te boek staat. Heel belangrijk was echter de traditie die teruggaat naar het humanisme van Erasmus. Tussen het calvinisme en het humanisme bestond grote rivaliteit. Maar die rivaliteit heeft onze beschaving omhooggestuwd, zo menen historici. De cultuur verkommert als beide groepen niet meer in staat zijn elkaar goed partij te geven. Het calvinisme heeft zeker de Nederlandse geschiedenis en cultuur gestempeld, maar nooit een meerderheid van de bevolking voor zich kunnen winnen, maar onze tradities en moraal wel gevormd. Waarom hebben we het altijd over het calvinisme? Wij Nederlanders die in den vreemde wonen weten maar al te goed waar dat vandaan komt. We wonen namelijk niet zo ver van de plaats waar een zekere Jean Cauvin (bekend geworden als Calvijn) predikant was en grote invloed uitoefende op de tak van de Reformatie die hieraan vooraf ging. Calvijn overleed in 1564 en toen pas drong het calvinisme door tot in de Lage Landen aan de zee. Het is goed mogelijk dat gereformeerd protestantisme ook na de dood van Calvijn bij de mensen nog aankomt, maar Calvijn kon zelf geen dingen meer recht zetten van hoe hij het bedacht had en als er conflicten waren naar oplossingen zoeken. Wie heeft toen die rol overgenomen en heeft de gedachten van Calvijn verbreid?? Kort geleden is er een boek verschenen Théodore de Bèze: zijn leven en zijn werk, uitgeverij Kok Deze Beza - ook wel zo genoemd - was de opvolger van Calvijn. Hij was predikant en hoogleraar. Hij leefde lang. Van 1509 tot 1605. Hij was een indrukwekkende man. Hij was afkomstig uit adelijke kringen in Bourgondië en een groot geleerde. Een humanist in de oorspronkelijke betekenis van het woord: een man doorkneed in de talen en geschriften van de klassieke oudheid, die, zo was de vaste overtuiging in zijn dagen weer tot leven moesten worden gewekt om de christelijke beschaving te redden. Zo heeft Beza heel zijn leven gewerkt om de oorspronkelijke

Griekse tekst van het Nieuwe Testament vast te leggen. De tekst die hij uiteindelijk afgaf was de grondsteen van onze Statenvertaling uit 1637, waar duizenden Nederlanders nog bijna dagelijks uit lezen. Ook schreef hij een Catechismus die voor kinderen bedoeld was om Grieks en Latijn te leren. Beza was ook dichter, beroemd en geëerd in zijn jeugd. Na zijn overgang tot de Reformatie na een ernstige ziekte in 1548 - had hij spijt van zijn toch wel wat frivole verzen en hielp hij mee bij een nieuwe psalmberijming. In 1558 ging hij naar Genève, daar volgde hij Calvijn op als leider van de Reformatie in Zwitserland. Hij werd hoofd van de Franse protestanten (Hugenoten). Die gesprekken hadden het doel de protestanten vrijheid van geloof te doen krijgen. Maar het bleef niet tot dat leiderschap beperkt maar het strekte zich ook uit naar de Nederlanden. Toen de Reformatie begon in Nederland door te dringen gingen jonge mannen naar Genève om theologie te studeren en dan kwamen ze in de collegebanken bij Bezet terecht. Zonder zijn theologie is de Synode van Dordrecht, de kerkelijke vergadering waarin de calvinisten hun hegemonie in de Nederlandse kerk vestigden, niet te begrijpen. Zijn theorie om het recht van een volk om in opstand te komen tegen een onrechtvaardige vorst is beschreven in het „Plakkaat van Verlatinghe". Een Nederlandse onafhankelijksverklaring. Ook voorzag Bezet zijn Nederlandse aanhangers van argumenten om het het leven van de doopsgezinden in Friesland niet gemakkelijk te maken. Er valt nog heel veel meer te noemen. Voor mensen die er zich voor interesseren is het misschien goed eens te kijken of dat net uitgekomen boek een goed idee is. Het boek wordt als indrukwekkend beshreven en is rijk geïllustreerd. Het valt niet te ontkennen dat Bezet er veel heeft toe bijgedragen, waardoor Nederland het stempel calvinistisch op zijn voorhoofd kreeg! Dit naar aanleiding van een artikel in Elsevier van 25 augustus 2012 Ingezonden door: mevrouw Heleen Stoll uit Birsfelden Samenvatting: Lida Versteeg

Het beeld is van brons en stelt een man voor zonder hart, symbool voor het hart van Rotterdam dat verloren ging bij het bombardement. Het beeld wil de vernietiging van de stad door de Duitsers in herinnering brengen. Zelf zei de kunstenaar over deze uiterst expressieve sculptuur: "... De menselijke pijn bewaren, die veroorzaakt werd aan een stad, die alleen maar het verlangen had te leven en zich uit te breiden als een woud, bij de goddelijke genade. Een angstkreet voor de onmenselijke wreedheid (...) En ook een les voor de toekomst, voor de dageraden van diegenen die jonger zijn dan wij ...

Teksten voor de overdenking van de NEV-kerkdienst Bern. 11.11.2012 Etty Hillesum (1914-1943) uit haar dagboeken 26 augustus 1941 Binnen in me zit een heel diepe put. En daarin zit God. Soms kan ik erbij. Maar vaker liggen er stenen en gruis voor die put, dan is God begraven. Dan moet hij weer opgegraven worden. Ik stel me voor dat er mensen zijn, die bidden met hun ogen naar de hemel geheven. Die zoeken God buiten zich. Er zijn ook mensen die het hoofd diep buigen en in de handen verbergen. Ik denk dat die God binnen zich zoeken. 22 juni 1942 Het is het aan zich getrokken hebben van alle krachten , die er in een mens zijn, het is een leven met God en in God en God in mij (ik vind God soms zo primitief, het is toch maar een gelijkenis, een benadering van ons grootste en onderbrokenste avontuur, ik geloof dat het woord „God" niet eens nodig heb, het komt me soms voor als een primtieve oerklank. Een hulpcontsructie. 12 juli 1942 Het zijn bange tijden, mijn God. Vannacht was het voor het eerst dat ik met brandende ogen slapeloos in het donker lag en er vele beelden van menselijk lijden langs me trokken.. Ik zal je een ding beloven, God, een kleinigheidje maar: ik zal mijn zorgen om de toekomst niet als even zovele zware gewichten aan de dag van heden hangen, maar dat kost een zekere oefening. Iedere dag heeft nu aan zichzelf genoeg. Ik zal je helpen, God, dat je het niet in mij begeeft, maar ik kan van te voren nergens voor in staan. Maar dat éne wordt me steeds duidelijker; dat jij ons niet kunt helpen, maar dat wij jou moeten helpen en door dat laatste helpen wij onszelf. En dat is het enige wat we in deze tijd kunnen redden en ook het enige waar het op aankomt: een stukje van jou in onszelf, God. En misschien kunnen we ook eraan meewerken jou op te graven in de geteisterde harten van anderen. Ja, mijn God, aan de omstandigheden schijn jij niet al te veel te kunnen doen, ze horen nu eenmaal ook bij dit leven. Ik roep je er ook niet voor ter verantwoording, jij mag daar later ons voor ter verantwoording roepen. En haast met iedere hartslag wordt het me duidelijker: dat jij ons niet kunt

helpen en dat we de woning in ons, waar jij huist, tot het laatste toe moeten verdedigen. Er zijn mensen, het is heus waar, die nog op het laatste ogenblik stofzuigers in veiligheid brengen, die alleen nog maar behuizingen zijn voor duizend angsten en verbitteringen. En ze zeggen: Mij zullen ze niet in hun klauwen krijgen. En ze vergeten, dat men in niemands klauwen is, als men in jouw armen is. Ik begin alweer wat rustiger te worden, mijn God, door dit gesprek met jou. Ik zal in de naaste toekomst nog heel veel gesprekken met je houden en je op die manier verhinderen van me weg te vluchten. Je zult ook nog wel eens schrale tijden in mij beleven, mijn God, niet zo krachtig gevoed door mijn vertrouwen, maar geloof me, ik zal voor je blijven werken en ik zal je trouw blijven en je niet verjagen van mijn terrein. 18 augustus 1943 Ik vecht niet meer met jou, mijn God, mijn leven is één grote samenspraak met jou. Misschien zal ik nooit een groot kunstenares worden, wat ik toch eigenlijk wil, maar ik ben al te zeer geborgen in jou, mijn God.(..) En al mijn scheppingskracht zet zich om in innerlijke samenspraken met jou, de golfslag van mijn hart is breder geworden hier en bewogener en rustiger tegelijkertijd en het is mij of m'n innerlijke rijkdom steeds groter wordt. 7 september 1943 Christine, ik sla de bijbel op op een willekeurige plaats en vind dit: De Heere is mijn hoog vertrek. Ik zit midden in een volle goederenwaggon op m'n rugzak. (...) Met dank aan Bettine Siertsema van de studentenacclesia Amsterdam, voor de selectie van de vijf dagboekteksten en enkele gedachtes uit de preek van 14 november 2010 ( Maandbrief voor leerhuis en liturgie, Amsterdam- Jg. 15, Nr. 8/9 Peter Spinatsch

Ouders en kinderen - een gemeenteweekend In het leven zijn er maar een paar relaties die echt tellen, de relatie met je man of vrouw, met je vrienden of vriendinnen. En de relatie met je ouders en/of kinderen. Wij allemaal weten wat een relatie tussen ouders en kinderen is. Als we zelf geen ouders geworden zijn, zijn we allemaal wel kinderen geweest. Wij hebben onze persoonlijke ervaringen op dit gebied opgedaan. Die relatie heeft ons gelukkig gemaakt of we hebben ze als heel problematisch beleefd of allebei tegelijk of iets daar tussenin. En we hebben zelf meegemaakt hoe die relatie, zoals de hele samenleving waarin wij leven, radicaal is veranderd. Hoe verschillend relaties ook zijn, wij leven allemaal zeker anders met onze kinderen als vroeger met onze ouders. Er is sinds '68 veel geëxperimenteerd en gezocht naar nieuwe vormen Dat die relatie zo belangrijk is in een mensenleven, merk je ook als je de bijbel gaat lezen. Al meteen in Genesis worden allerlei verwikkelingen tussen ouders en kinderen verteld. Maar je vindt eigenlijk wel in elk bijbelboek lange verhalen over ouders en hun kinderen, over het leven van geslacht op geslacht. Er wordt gevraagd wat ouders voor kinderen en kinderen voor ouders betekenen. Mogelijke spanningen en conflicten en hun oplossing worden voorgesteld. Het is een thema dat, lijkt mij, heel veel stof biedt voor gesprekken en daar komen we tenslotte voor naar dit weekend. U merkt het: ik schrijf "dit weekend" en niet "het Gwattweekend" zoals het in de NEV-volksmond eigenlijk heet. Want helaas kunnen we in de lente 2013 niet naar het Gwatt-Zentrum, dat wordt in 2013 radicaal omgebouwd. Maar ik meen in de Kartause Ittingen een goed alternatief gevonden te hebben. De Kartause Ittingen is een middeleeuws, voormalig kartuizerklooster bij de Thur, dat helemaal gerenoveerd werd en nu een prachtig Tagungszentrum (met een goede keuken!) is. In het klooster bevindt zich een kloosterwinkel, een brouwerij, een kaasmakerij en een kantonaal kunstmuseum. Het is goed met het openbaar vervoer te bereiken: vanaf Frauenfeld rijd je met een bus naar Warth.

Het is mooi gelegen tussen de wijngaarden en de bossen op een heuvel boven de Thur. Er is dus veel moois te zien in de pauzes en in de vrije tijd op dit weekend. Het weekend vindt plaats op 13 en 14 april. Het begint op zaterdagochtend om tien uur. Na het koffiedrinken geef ik een eerste inleiding op het thema met aansluitende discussie. Na de lunch is er een tweede blok van groepsgesprekken. 's Avonds hebben we na de maaltijd een gezellige avond in de bar. Op zondagochtend volgt dan het derde blok van gesprekken over ons thema. Na de lunch op zondag besluiten we het weekend met een korte vesperdienst om 14.00 uur, waar natuurlijk alle NEV'ers van harte welkom zijn. Het weekend eindigt na het koffiedrinken om 16.00 uur. De prijs is ongeveer gelijk gebleven. Het hele weekend in een Einzelzimmer kost Fr. 200,een Doppelzimmer kost per persoon Fr. 180,-. Alle maaltijden zijn daarin inbegrepen. Daarmee is u meteen duidelijk dat de NEV een deel van de kosten voor zijn rekening neemt, zoals het gebruik van de infrastructuur. Uiteraard mag de prijs geen hindernis zijn om aan het weekend deel te nemen. Wie graag wil deelnemen en niet het hele bedrag kan betalen kan contact opnemen met mij. Zoals altijd ben ik erg dankbaar voor een vroege aanmelding. Want de kamers, die we hebben gereserveerd en niet nodig hebben, moeten we wel betalen als we niet op tijd kunnen afzeggen. Daarom wil ik u vragen zich voor 1 maart bij mij aan te melden. Ik hoop dat weer velen kunnen deelnemen en dat we met elkaar spannende en inspirerende gesprekken hebben. David van Welden

In memoriam Kitty Manganaro de Vries 1920 - 2012 Op zondag 28 oktober is Kitty op twee en negentigjarige leeftijdoverleden. Woensdag 31 oktober hebben we met een kerkdienst in besloten kring afscheid van haar genomen. De laatste weken waren moeilijk voor haar want ze had overal uitzaaingen, maar tot op het laatst is ze dezelfde vrolijke, ondernemende vrouw gebleven, die wij als trouw lid van de kring Tessin en vaste bezoeker van de kerkdiensten in Melide kenden. En dat terwijl ze in Cantu bij Como woonde en minstens een uur moest rijden, weer of geen weer. Vanwege de lange terugrit gingen we vaak na de kerkdienst eerst ergens met haar eten, erg gezellig. Toen er geen kerkdiensten meer in Melide waren heeft ze zich aangesloten bij de Waldenzer kerk in Como, maar we bleven nauw contact met haar houden. Ze had ook een goede band met haar familieleden in Nederland, die haar regelmatig kwamen bezoeken, zoals zij ook regelmatig naar Nederland ging. Het is jammer dat ze niet lang heeft kunnen genieten van haar nieuwe flat, waar ze zich erg op verheugd had. De lunchpartners (Margreet Krantz Erna Baggerman Rita Koudijs en ondergetekende) zullen deze opgewekte vrouw nog lang missen. Wij leven mee met haar zoon Filippo en zijn familie en zijn overtuigd dat ook zij mooie herinneringen aan haar zullen hebben, vooral de kleinkinderen, waar ze dol op was. Moge Kitty in vrede rusten. Sorengo, 3 november 2012. Mia Tersteeg.

Een aanrader Wie nog een klein kadootje zoekt om een ander of zichzelf te verwennen met wat 'geestelijk voer' moet proberen 'Red hen die geen verweer hebben' van Huub Oosterhuis te kopen. Het boekje van 50 bladzijden bevat zijn rede ter gelegenheid van de Nacht van de Theologie in de zomer van 2012. Het werd uitgegeven bij Ten Have (www.uitgeverij tenhave.nl). Het is een boekje dat iedereen zou moeten lezen die ooit gegrepen is door het Evangelie van Jezus Christus en nu misschien niet meer precies weet wat hij/zij ermee aan moet. Het is een bezielde bezinning op ons geloof voor iedereen, niet speciaal gericht aan theologen en dus in goedbegrijpelijke taal. Een echte aanrader! En wilt u het niet kopen, neem dan tenminste deze uitspraak over het avondmaal er uit mee: In Jezus'naam broodbreken en delen betekent datje een wereld wilt waar brood en waardigheid zal zijn voor alle mensen. En Zijn beker drinken betekent je sterk maken voor een nieuw verbond met alle mensen, nu en altijd, kome wat komt... HvR Wunder in der Wüste Auf den Spuren von J.L. Burkhardt alias Scheich Ibrahim Tentoonstelling in het Antikenmuseum in Basel Van 23.10.2012-17.3.2013 Precies 200 jaar geleden ontdekte Johann Ludwig Burckhardt alias Scheich Ibrahim de woestijnstad in Jordanië, die in de vergetelheid was geraakt. De Zwitserse ontdekkingsreiziger legde daar de grondsteen voor verder onderzoek van deze stad die tot de UNESCO-werelderfenis behoort. Petra was de hoofdstad van de Nabataer, een nomadenvolk uit de Antiken,dat meer dan 2000 jaar geleden ging wonen op het grondgebied van het huidige Jordanië. Midden in de woestijn hebben de Nabataer toen een prachtige stad gebouwd van indrukwekkende architectuur en een geniaal watersysteem. Deze tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking van het Antikenmuseum in Basel met de Antikenverwalting van Jordanië, Amman en het Jordan Museum in Amman. [email protected]

De deur is open

Diensten die in 2013 geleid worden door Ds. David van Welden 31 maart ............. paasdienst Hagendorf 13/14 apriL.. ........ gemeenteweekend in Ittingen 19 mei ................. Pinksterdienst in Hagendorf 25 augustus .... ... Waldgottesdienst in Rupperswil 8 september.... ... in Bern 3 november ..... ... in Bazel 25 december..... . kerstdienst in Hagendorf

Website van de NEV: www.nl-kerk.ch.

Agenda: Kerkdiensten en gespreksavonden 2013 Zwitserland Kerkdiensten voor de hele gemeente (NEV) 31maart: Pasen Eerste paasdag Hagendorf Voorganger: Ds. David van Welden Aanvang: 11.30 uur 14 april: Kerkdienst (Gemeente weekend) Ittingen. Begin: 14.00 uur Voorganger: Ds. David van Welden Kring Bern 10 maart: Kerkdienst Mauritiuskerk Bern/ Bethlehem Aanvang: 17.00 uur Voorganger: Ds. Mathijs van Zwieten de Blom Kring Aargau - Zürich (Zürgau): januari: Kerkdienst??

Kring Bazel: Zie kerkdiensten voor de hele gemeente 3 maart: Kerkdienst Voorganger: Ds. Hildo van Es Wesleyhaus Begin: 16.00 uur

NEDERLANDSE EVANGELISCHE VERENIGING IN ZWITSERLAND BESTUUR: Functie Adres Tel./ Faxnummer Voorzitter: Prof. Dr. W. F. van Gunsteren

Krähbühlstrasse 49 8044 Zürich wfvgn(at)igc.phys.chem.ethz.ch

Tel. 044 262 17 47 Fax 044 262 17 27

Penningmeester: De Heer G.J. Heezen

Maiackerstrasse 10 6345 Neuheim ZG [email protected]

Tel. 041 755 24 19 Fax 041 755 24 19

Vice-voorzitter: Mevr. Th. Buser - van Stigt

Untere Steingass 3 6235 Winikon thea,[email protected] Pappelweg 11 4805 Brittnau [email protected] Bruggwiesenstrassel 11 8380 Pfaffikon oostinga@gmx,net In der Breiten 2 6244 Nebikon vanwelden<©bluewin.ch

Tel. 061 831 68.60 Fax 061 831 68.88

Secretaris: Mevr. A. Wiedemann-Ouweneel Mevr. A. Oberholzer-Oostinga

Predikant: D.M.J. van Welden

Tel: +41 627 976104 Natel: +41 797650571 Tel. 044 995 11 54

Tel. 062 756 58 92

CONTACTADRESSEN PER REGIO Aarau-Z ürich

Basel

Bern

Zug-Lu zern

Mevr. J.R. van Gunsteren-Bolt Krähbühlstrasse 49, 8044 Zürich Mevr. A. Oberholzer-Oostinga Bruggwiesenstrasse 11, 8380 Pfaffikon H. van Riezen Sagestrasse 59, 5600 Lenzburg

Tel. 044 262 17 47 Fax 044 262 17 27 Tel, 044 995 1154

P. Horn Zunzingerstrasse 7 A, 79379 Müllheim Deutschland

Tel.0049 763 179 81 60

Mevr. G. de Graaf Ursprungstrasse 100, 3053 Münchenbuchsee

Tel. 031 869 36 91

Mevr. L. Dijkstra Rohrstrasse 3, 3507 Biglen. Mevr. W.van Welden - De Jong In der Breiten 2, 6244 Nebikon Mevr. C. Prins-Voogt Früebergstrasse 48, 6340 Baar

Tel. 031 701 08 58

Tel. 062 892 47 27

Tel. 062 756 57 43 Tel. 041 760 48 1