Nederland importland Landgebruik en emissies van grondstofstromen
Vraagstelling en invulling Welke materiaalstromen naar en via Nederland veroorzaken wereldwijd de grootste milieudruk? •
Klimaat, toxische emissies : over de hele keten consumptieniveau – Vertaling naar ‘finished’ materialen: niet aardolie maar transportbrandstof, niet ijskasten maar staal, aluminium, etc
•
Landgebruik & impact : begin keten importniveau – Oppervlakte ook binnenlandse landbouw en veeteelt – Korte beoordeling ‘secundair’ landgebruik abiotische materialen
•
Gegevens over import, export en binnenlandse extractie van ‘goederen’ (±400 categorieen) van CBS (R. Delahaye)
Maartje Sevenster, 15 december 2010
2
Import van hectares, gewogen naar effect
Ruwe materialen
Verwerkte/embodied materialen
Netto 'consumptie' van emissies over keten Import + productie - export
Maartje Sevenster, 15 december 2010
3
Effectgewogen landgebruik • • •
Ordegrootte op basis van ReCiPe en Millennium Ecosystem Assessment Expert inschatting, geen exacte wetenschap Vis toegevoegd HERKOMST EU buiten EU EU buiten EU BRA USA PAR overig COTE D'IVOIRE GHANA
GEWAS Noten en fruit Noten en fruit Aardappel Aardappel Soja Soja Soja Soja Cacao Cacao
FACTOR (PER HA) 1 1 2 2 200 30 100 100 67 (1) 101 (2)
(1) areaal vergeleken met 1990 = 150% (2) areaal vergeleken met 1990 = 209% Maartje Sevenster, 15 december 2010
4
Groenten
Glas
Zetmeel
Plantaardige olie
Noten en fruit
Wol
Lederwaren
Overig fossiel
Aardappel
Plastics, embodied
Granen
Alcoholische drank
Anorganische
Aluminium
Organische chemie
Zuivel
Vlees
Elektriciteit
Staal
transportbrandstof
Resultaat : klimaat Klimaat, schijnbare consumptie
140%
120%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Maartje Sevenster, 15 december 2010 5
0%
Vis
KatoenGlas
Aluminium embodied Metaal overig
Aluminium Vlees Glas Groenten Suikers
Groenten Noten en fruit
Zuivel Dierlijk materiaal
Metaal overig Aardappel Zuivel Metaal overig Noten en fruit
Humane tox
VasteAardappel brandstof,
Zetmeel Vaste brandstof,
120%
Organische Organische chemie Overig fossiel Overig fossiel Zetmeel
20%
Granen (cons) Granen
40%
Elektriciteit Elektriciteit
80%
Aluminium Alcoholische drank Alcoholische drank Anorganische Anorganische
60%
transportbrandstof Aluminium
100%
transportbrandstof Koper
80%
Koper Staal
100%
Staal
Resultaat: toxische impact Toxisch effect (hum), schijnbare consumptie Toxisch effect, schijnbare consumptie Ec otox (bodem)
120%
60%
40%
20%
0%
Maartje Sevenster, 15 december 2010 6
Resultaat: landoppervlak Landgebruik (ha), import
Olie en oliehoudende z aden Papier, pulp Vlees, rund Hout(producten) Soja Chocola (ruw) Tarwe Zuivel Katoen Mais Chocola (product) Noten en fruit Bewerkt vlees /ov.producten Vlees, overig (lam) Gerst Vlees, varken/pluimvee Bosbouwproducten Peulvruchten ed. Koffiebonen Alcohol
Maartje Sevenster, 15 december 2010
7
Resultaat: gewogen landgebruik Effectgewogen landgebruik, import
Olie en oliehoudende z aden Vlees, rund Soja Chocola (ruw) Chocola (product) Vis Bewerkt vlees /ov.producten Hout(producten) Papier, pulp Katoen Mais Vlees, varken/pluimvee Tarwe Koffiebonen Eieren Gerst Koffie en thee (product) Rijst Tabak Zuivel
Maartje Sevenster, 15 december 2010
8
Aandachtcategorieën Klimaat
Toxiciteit
Land impact
Schijnbare consumptie
Schijnbare consumptie
Import
Transportbrandstof
Staal
Olie en oliehoudende zaden
Staal
Koper
Vlees, rund
Elektriciteit (huishoudelijk)
Transportbrandstof
Soja
Vlees
Aluminium
Chocola (ruw, product)
Zuivel
Anorganische chemie
Papier, pulp
Organische chemie
Elektriciteit (huishoudelijk)
Hout(producten)
Aluminium
Granen
Bewerkt vlees/ov. producten
Anorganische chemie Granen Landbouwchemicaliën
Katoen Zink
Maïs
Alcoholische drank
Vlees, varken/pluimvee
Vlees, katoen, aardappelen
Tarwe
Landbouwchemicaliën
Vis
Maartje Sevenster, 15 december 2010
9
Discussie •
Veel overlap met grondstoffen/sectoren in : – Beleidsprogramma Biodiversiteit, – Initiatief Duurzame Handel; – Ketengericht Afvalbeleid; – Meerjaren Afspraken Energie-efficiëntie. Keuze bestaande prioriteiten sluit grotendeels aan bij analyse
•
Toxiciteit in keten alleen gedekt voor aluminium (ketengericht afvalbeleid) – Emissies die gezondheid aantasten (humane toxiciteit) ontstaan voornamelijk in winningfase. In veel ketens blijken winning van steenkolen, bruinkool, metalen dominant. Dit geldt ook voor agrarische grondstoffen. – Evenals voor biodiversiteit kan certificering hier een rol spelen. Maartje Sevenster, 15 december 2010
10
Discussie (2) •
Granen alleen gedekt als onderdeel van voedsel (ketengericht afvalbeleid) – Belangrijke categorie op alle drie de milieuthema’s – (maar) Nederland is geen groot handelsland voor granen
•
Oliegewassen: aandacht voor oliepalm en soja, maar bij verschuiving naar andere gewassen gevaar van indirecte effecten
•
Vis, hout: meer inzicht in effect van specifieke soorten?
•
Cacao, soja, palmolie: meer inzicht in bijdrage certificering aan milieu?
Maartje Sevenster, 15 december 2010
11
Aangrijpingspunten voor materialenbeleid •
• •
•
Verlagen impact per kg – Meeste lopende beleid is hierop gericht – Hierin zo goed mogelijk landimpacts kwantificeren Verlagen van gebruik (consumptie) – Deels eindconsumptie, maar deels ook uitval in keten Verhogen van recycling – Met name voor metalen, maar ook textiel – Direct link met schaarste en uitputting Vervangen door materialen met lagere impact (substitutie) – Zeer goed kijken naar alle indirecte effecten
Maartje Sevenster, 15 december 2010
12
Ter afsluiting •
Diverse aandachtcategorieën komen op meer dan één lijst naar voren (en ook schaarste) : synergie zoeken
•
Diverse aandachtcategorieën krijgen reeds speciale aandacht in beleidsprogramma’s : check op milieu-effecten met name toxiciteit
•
Nederland als importland is belangrijke schakel in de keten, er treedt materiaalreductie op. Handelsbalans is sterk negatief voor landgebruik.
•
Land en biodiversiteit in toenemende mate schaarse hulpbron: risico’s voor sectoren (volgende presentaties)
Maartje Sevenster, 15 december 2010
13
