'ne Zöch vaan de ieuwigheid

'ne Zöch vaan de ieuwigheid 'n affaire mèt 't leve

Léon Veugen

bron Léon Veugen, 'ne Zöch vaan de ieuwigheid. Met illustraties van Alphons van Thor. Eigen beheer, 1980

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/veug001zoch01_01/colofon.php

© 2013 dbnl / erven Léon Veugen, Alphons van Thor

4 Veur Peter † (dee 't ingaof) Veur Riek (die 't mèt droog) ‘Want 'ne maan die door minnige bitter ervaring is gegaange en wied is weg gewees, kin zelfs vaan zienen elend genete, nao verloup vaan tied’ Homerus in Odyssea (400-402) Es iemand vindt tot 'r op Odysseus liek, moot 'r 't Homerus neet koelik numme. L.V.

Léon Veugen, 'ne Zöch vaan de ieuwigheid

5

Terug naar Ithaca-Maastricht Toen einde vijftiger jaren Léon Veugen zijn bundel schetsen ‘Es God Bleef’ liet verschijnen, beleefden menig stadgenoot en menig vriend daar veel genoegen aan. Hier was nu eens na lange tijd een Limburgs auteur aan het werk geweest, die kleine maar buitengewoon zuivere herinneringen aan zijn jeugd en aan zijn vaderstad authentiek gestalte had gegeven. Het succes was verdiend en duurde voort. Onlangs verscheen van het boekje de vierde druk. Maar tegelijk dacht meer dan een collega van de schrijver, dat het hier wel bij zou blijven. Veugen zou wel niet in staat blijken werk van grotere omvang en diepere betekenis tot stand te brengen. Aanvankelijk kregen ze nog gelijk ook. Léon Veugen verdween met de Noorderzon naar Australië en twintig jaar lang werd van hem taal noch teken vernomen. Dat was al eens eerder met een Maastrichts dichter gebeurd en men legde er zich dus bij neer. Ongeveer een jaar geleden liepen er zelfs geruchten, dat Veugen wel morsdood zou zijn. Welke Maastrichtenaar gaat er nu ook naar Australië? Waar ligt dat land van de Lotus-eters of van de reusachtige Cyclopen eigenlijk? Zo ontstond over Léon Veugen een lokale mythe: de man, die erop uittrekt om aan het andere einde van de wereld grootste daden te verrichten en die - natuurlijk niet terugkeert. Had de tovenares Circé hem veranderd in een wild zwijn óf zat hij gevangen in de grot van de nimf Calypso, zij genietend van zijn aanwezigheid maar hij treurend over zijn Ithaca-Maastricht? Kortom, niemand wist het meer. Nu, in deze dagen, kan iedereen, die belangstelling heeft, het weer wél weten. Veugen keerde in de verschrikkelijke winter van begin 1979 terug naar zijn vaderstad en schreef binnen negen maanden (hetgeen heel goed mogelijk is zoals iedereen weet) zijn eigen kleine Odyssee, in


6 het Maastrichts natuurlijk, mythen vertel je in je moedertaal: 'NE ZÖCH VAAN DE IEUWIGHEID. Nu had Odysseus het geluk, dat Homeros er zijn halve leven aan wilde besteden om de avonturen van de held te boek te stellen, Léon Veugen stond voor de noodzaak het allemaal zelf te moeten doen met alle beperkingen vandien. Hij moest kiezen voor de kleinst mogelijke omvang van zijn verhaal en tegelijk moest dat verhaal ook nog zo volledig mogelijk zijn. Hij is daarin geslaagd op een wijze, die bewondering en ontroering afdwingt. Natuurlijk is elke vergelijking met de grote Odyssee volkomen onterecht. Maar in het miniatuur van Veugen zitten grondtrekken en elementen, die behalve verrassend ook vergelijkbaar en herkenbaar zijn. Neem de inhoud van het verhaal. Een oudere man, Charles, zit voor het haardvuur in het huis van een dierbare bloedverwante, nadat hij vanuit de verre verten is teruggekomen naar zijn geboortegrond aan de Maas. Hij doet eigenlijk niets. Hij houdt het vuur aan, hij zorgt voor zijn tante en voor haar kater, hij leest wat, hij luistert naar muziek, hij loopt even naar de stad, hij wordt overvallen door een onweer; hij keert laat in de avond naar huis, hij dommelt bij een dovend vuur in slaap en in een droombeeld overziet hij in één enkel teken zijn leven: Das Musikalische Opfer van Bach, na het vuur blijft alleen het offer over. Het hele verhaal duurt een namiddag, een vroege avond en het begin van de nacht. Maar binnen dat strenge kader herinnert hij zich alle fasen van zijn leven. De avonturen zijn een raamvertelling geworden. Binnen dat raam vallen zijn jeugd en zijn ouders, zijn volwassen worden en zijn vrouwen, zijn jacht naar de steeds ontwijkende Penny (Penelope) en zijn opgave van het weefgetouw. Charles stelt zich tenslotte tevreden als de wever van een denkbeeldig kleed. Dat klinkt symbolisch, maar Léon Veugen schrijft concrete verhalen.


7 Kijk dus naar zijn schrijfwijze. Er zijn prachtige herinneringen in het boek aan het Maastricht van Charles' jongensjaren, aan zijn ouders, aan zijn opvoeders, aan zijn gehele milieu, dat hem heeft gevormd èn dat hem tot weerstand heeft bewogen. Er is het levendige verhaal van zijn verblijf in den vreemde, dat ondanks moedige daden tot mislukking was gedoemd, omdat Charles nooit zijn Maastricht-Ithaca heeft losgelaten èn vooral omdat hij nooit kon nalaten dan weer naar deze, dan weer naar gene Sirene te luisteren, ook al besluit hij in een van de laatste bladzijden: ‘en nu geen Sirenegezang meer’. En houd tenslotte zijn opvattingen onder de loupe. Scheiden doet lijden, maar het gebeurt toch. Afscheid nemen van een kinderlijk geloof, maar blijven geloven in de zucht van de eeuwigheid, die wij zelf zijn. Afscheid nemen van een dierbare vrouw, maar overtuigd blijven van de zin van het offer. Afscheid nemen van het eeuwige toeval, omdat niets toeval is, maar alles, hier en nu en altijd, veroorzaakt wordt door onze eerste of laatste ademtocht. Afscheid nemen van het grote vuur, maar de gloed van het hart blijven koesteren. Homeros, aangehaald door Veugen, zegt het zó: een man kan wel door veel bittere ervaringen gaan en hij kan wel veel ellende hebben meegemaakt, maar na verloop van tijd kan hij er zelfs van genieten. Dat doet de held, de kleine dichter Charles in 'NE ZÖCH VAAN DE IEUWIGHEID. De humor van de auteur Léon Veugen behoedt de kleine Odysseus ervoor zelfs maar één moment beklagenswaardig of vervelend te worden. Het Maastrichtse verdriet is in dit boek meestal de hinderlaag van het genot. En zo hoort het ook, als het even kan. In elk geval kan Veugen er zo over schrijven. Dat kom je niet elke dag tegen. HANS BERGHUIS


9

Ierste Deil 'nen Druimer


11

1 Heer had get aw gezètte halfdoor gesjäörd en daovaan proppe geknoeveld. Daan had heer de leeg sigarekiskes ope gemaak en de pepèrkes d'roet getrokke en ouch die in d'n heerd gelag. De dèkselkes braok heer aof en de zijplengskes kós heer gemekelik vaan de bojems riete. Meh dat lieverde alles bijein toch neet väöl hout op. Boete laoge nog get takke in 'nen hook vaan d'n hoof; die zouwe wel tamelik druug zien. Ouch waos d'r 'n aajd kepot steulke in 't hok; speciaal veur d'n heerd bewaord. Naotot heer alles had aongesleip en 'n sjoen struktuur devaan geboud: de dun plengskes iers, de takke daobove en euver dat alles de puutsjes en de zitting vaan 't steulke, naom 'r de zwegele oet z'n tes. Waos de klep vaan de sjow wel ope? Op z'n kneje zaot heer te ruke aon die stellage. 't Stónk get muf nao de root en toch rook 't ouch weer lekker nao 't cederhout vaan de sigarekiskes. Ei vlemke waos genóg. Op twie punte staok heer 't pepier aon. Toen zat 'r z'ch in z'ne fauteuil en keek nao boete, boe de sjiemer vaan de vallende herfsavond euver 't land hóng. Intösse waore de proppe pepier aon 't loeie geslage en de ierste plengskes begóste te knettere. 't Vuur laog veilig. Heer hoofde z'ch gein zörg te make, tot de vónke weijer es de steine plaat de kamer in zouwe vetse. Heer deeg z'n ouge tou en, mèt z'n erm laangkoet op de leuninge vaan de fauteuil, leet 'r z'ne kop zakke, zoetot z'n bef op z'n boors rösde. De vlamme waore fascinerend. Ze leefde mer ein second, want zoe zien vlamme noe einmaol: vergaankelik, transcendent; 'nen euvergaank vaan vaste stof in gaas, bijnao niks.


12 Wie bij koorts, hoeg koorts, de dinger róntelum d'ch 'nen aandere vörm sjeine aon te numme, zoe is 't mèt vuur, dat pröpkes pepier en stekskes tot grauwen as verteert. Alle sappe, allen olie weurt umgezat in heite loch. Gein twie vlemkes zien 't zelfde, al lieke ze op ein, wie bleedjes aon dezelfde stroek; wie dauwdröppels in de mörge op 't graas. Alles is versjèllend, uniek, ‘einmalig’: Noe en Zoe en daan neet mie. Toch blijf de vörm vaan zoe'n vlam veur ieuwig bestoon...... Of neet? dach Charles..... Of neet? Is de vörm aon de stof gebónde en dus ouch ‘einmalig’? Of moot me 't weer aanders bekieke en concludere, tot dat Noe en Zoe eigelik e stökske vaan de ieuwigheid is? Tösse die halfgeslote ougdèksels kós heer nao de vlemkes zitte kieke en daan filosofere euver al die zake, die toch ouch weer gein zake zien; ieder, observaties vaan wat de wereld róntelum us veurstèlt. Zoe waos ze leve geleidelik aon gewore. Zoe waos heer gegreujd: aon de boetekant get kleiner (en heer waos nets groet geweest!); z'ne rök get mie geboge; z'n haore gries en dun gewore; z'nen hals geploeid en väöl mie rumpels op ze geziech, veural opzij vaan z'n ouge en väör op z'ne kop. Meh vaan binnen waos heer zach gewore en vol vaan groete rös; vaan plezeer in 't bekieke vaan de dinger en in 't beredenere vaan alles. Veur wee häöm dao noe zou zien zitte, zou 't weliswoer de sjien höbbe tot dee mins väöl leid had gekind. De vaore die vaan z'n neusvleugels nao óndere lepe en z'n kin umliesde, zouwe 'n aonduijing kinne zien vaan bitterheid; vaan ónopgelos, ónverteerd sjagrijn. D'r waore ouch wel ins mominte tot 'm get dweers zaot en tot 'r z'ch mós trappere op z'n neiging tot sjókkere. Meh mie en


13 mie kós 'r zoeget vaan z'ch aofzètte en z'nen drej weer vinde. Heer had in beuk zitte zeuke nao 'n antwoord op de vraoge vaan 't leve. Bij Spinoza had 'r väöl gevónde wat 'r zoe mer zónder al te väöl riddenatie kós aonnumme en aonveule. 't Groetste genot lik beslote in 't kinne vaan God! En God en Alles vaan 't leve - meh daan ouch Alles - die zien Ein en 't Zelfde. Dudelik genóg! Alles kinne, Alles aonveule.... daorin zaot de sleutel vaan 't gelök. Gans gelökkig waor 'r mesjien nog neet, meh wel op weeg denau tou! 't Vuur begós get weg te zakke en 't waore nog mer klein vlemkes die späölde bove de gleujende massa in d'n heerd. Z'n kin waos noe gans weggezak in z'n boors; z'n ouge tougevalle en einen erm (de linker) begós vaan de leuning aof te sjievele.... Heer druimde..... Veur wee häöm dao zaog zitte - meh och, wee zou 'm zien zoe gans allein? - waos 't dudelik tot heer druimde: ónder de ougdèksels zaog me die ougballe rap bewege. Heer wis zelf niks devaan. Allein es 'r evekes haaf wakker sjrók (umtot get in 't vuur spetterde) wis 'r tot 'r vaan z'n vrow waos aon 't druime. Daan realiseerde 'r z'ch ouch mètein tot 't mer 'nen droum waos. Heer waos häör aon 't zeuke en zie zeukde nao häöm, want heer kós häör hure rope: ‘Charles, Charles, heij bin 'ch; 'ch zit heij achter 't sjot..... Iech kin diech ouch hure, want iech kin d'ch trök aon deen druge hoos... dao is niemand aanders dee zoe kuchske heet!.... Och, kom m'ch heij toch oet hole!’ En heer kreet stèllekes, want heer wis neet wie 'r achter dat sjot mós koume en z'ne voot zaot vas geklemp tösse kiste en


14 kiskes, die kraakde en kraakde en heer voolt de splinters al in z'nen inkel steke. Meh ouch kreet heer vaan e zach en zaolig gelök, umtot ze noe weer bij häöm wou zien, nao al die jaore.... Dat waos dus 'n klein nachmerrie, dach heer, meh daan toch wel 'n plezerige, want 't had get mèt Miep te doen. Och, kós 't mer dore! Zou 't neet trök koume es heer noe weijer kós goon mèt slaope of slómmere? Weer waos heer weg in slaop, meh noe wis heer niks devaan, ouch al bleve z'n ouge 'n tiedsje raar drejje in de kasse. Toen woort 'r gans röstig in dee stool. Pas wie de kat boete bij de tuindeur miawde um binne te mage, woort z'ne slómmer gebroke en had 'r weer eve 'nen droum mèt 'n levendige veurstèlling vaan e soort paradies, boe in de sjoenste blomme stoonte: blomme die z'ch ope vawde en boe oet aander, nog sjoender blomme opbleujde in paars en dónker-roed en dónker-blauw. Die blomme woorte vlinders, die e geluid maakde mèt hun vleugels, want die waore bespanne mèt hiel fien snäörkes, boe ze op tókkelde mèt hun sprietsjes. Ouch die sprietsjes waore hiel fien vertak en 't leek wel op ze greujde ónder 't speule um zelfs de kleinste snäörkes, gans ónderaon de vleugel, nog te kinne bespeule. Och, wat 'ne sjoenen droum, dach heer. Toen hoort 'r d'n Dappere (want zoe numde heer de kater vaan Tant Yvonne!). Ach, noe mós heer opstoon. ‘Stèl mer Dappere’, zag 'r, ‘stèl mer, iech kom al’. Heer kuimde ins en duijde z'ch op oet z'ne gemekelikke stool. Bij 't leech vaan de straotlanteern kós 'r nog genóg zien in de kamer um nörgens tegenop te loupe. Heer rammelde aon d'n deurknóp en kraog de tuindeur ope.


15 Mèt d'n Dappere, dee netuurlik z'ne knótsj weer ins stoetde in z'n óngedöld, kaom ouch de kaw aovendloch nao binne. ‘Geleujtige Dappere’, zag 'r, ‘wat höbste toch 'n hel öts! Loup mer gaw door nao de keuke: dao steit d'n ete en d'n mèlk al gereid’. 't Vuur waos noe gans lieg en d'r zaot neet väöl glood mie in. Heer knoevelde nog e paar proppe gezèttepepier inein en lag die op de gleujenden as en ouch nog e paar blökskes oet de kis neve de sjow. Obbenuijts keer heer nao 't speul vaan de vlamme. Heer sjoot in 'ne lach, umtot 'r z'ch get geks rappeleerde wat deen daag gepasseerd waos. Dee middag had 'r in de stad róndgekeke veur gordijnestof en e lempke veur z'ne bureau. Heer waos bij z'ne vrund Lou op de zaak gekoume, dee altied de sjoenste dinger had (ouch wel ins get tege e zach prijske!), en dao waos 'n vrow op de winkel, vaan zoe väöraon in de veertig sjatde 'r. Die keek mer rónd en pakde alles in 'r han en zag daan ‘och’ en ‘ah’. Ze had al ins nao Charles gekeke en heer had bij z'chzelf gedach: ze is mesjien neet sjoen, meh toch wel hiel appetietelik! Oet häöre blik had 'r opgemaak, tot ze häöm ouch wel interessant vónd. D'r is noe einmaol 'n attractie tösse sommige lui, die me neet good kin verdutse; al höbbe de gelierde ouch dat weer ónderzeuk en zelfs vasgestèld, tot me zoeget oet de klere kin distilere (en daan spreke ze vaan 'n substantie, die ze ‘Feromonen’ neume!). Wie daan ouch, die vrow zeet obbins tege häöm: ‘Iech moot heij neet te dèks koume, want daan weur 'ch straoterm; d'r is heij zoeväöl wat pas in mienen interieur!’. Veurtot 'r z'ch kós beheerse had heer gezag: ‘Mevrow, kiek daan mer neet nao miech, want iech huur neet bij de winkelveurraod.... al geluif 'ch wel tot iech hiel good in euren interieur zou passe!’. Ze hadde allebei demèt mote lache.


16 Lou had 'm naoderhand vertèld, tot die dame häöre maan had verlore mèt 'n auto-óngelök en tot ze dat hiel tries veur häör hadde gevónde. Meh noe had ze gelökkig weer 'ne leve vrund. Charles had bès dee vrund wèlle zien. Meh heer spraok 't neet oet, want 't mós noe mer ins gedoon zien mèt dat speculere euver vrowlui. Vaan al zien ervaringe had 'r gelierd, tot de werkelikheid aanders oetvèlt.


17


18

2 D'r waore nogal get vrowwe in ze leve gewees. Ze hadde sjoen en lielikke herinneringe achtergelaote, meh 't waos toch allemaol gans aanders gewees es in die koortsige verwachtinge vaan de jongmins dee heer ins gewees waos. Die nachte in bèd kós 'r z'ch nog zoe levendig veur de geis hole. Zoe erg had 'r oetgezeen nao 't mysterieus verkier mèt 'n echte vrow, tot 'r wel d'n Duvel had wèlle bèjje: ‘Koum noe mer Satan: manifesteer d'ch in de gedaonte vaan 'n vrow, 'n sjoen naakse vrow! En lèg d'ch bij m'ch neer en laote veer 't doen..... iech höb m'n ziel en zaoligheid deveur euver!’. D'n Duvel waos noets gekoume en dus bestónd heer neet. Of zou 't kinne zien tot dee in ze vuuske lachde: ‘Dee Charles höb 'ch toch al bij z'n kladde es dee z'ch aon miech bèjt! Dee zundig tege d'n Heilige Geis! Es 'ch zou doen wat heer wèl, daan sjrik heer z'ch kepot en geit mesjien wel op z'n kneje nao Roeme um aon de Paus absolutie te vraoge’. Nein, d'n Duvel späölde verbergemenneke met häöm en pasde d'r wel veur op um te vreug op de proppe te koume. Dee zou tot 't lètste wachte - es 't te laat waos - um daan oet z'ne sjuilhook te sloepe en triomfantelik te rope: ‘Pot vrij!’ Daan zou Charles obbenuijts mote stoon, veur ieuwig mote stoon en tèlle... neet tot twintig of tot hónderd.... nein tot hónderdmiljoen of nog mie. Stèl 't d'ch veur: negehónderd negenennegetigmiljoen negehónderdnegenennegentigdoezend-negehónderdnegenennegentig-Mieljaar! Iech kom!’ Toch waore d'r vrowlui gekoume in ze leve. Och, heer had 'rs zoeväöl gekind.... zoe dèks waos 'r verleef gewore! Waos d'r wel oets 'nen tied gewees - boete z'n kinderjaore - tot 'r 't neet te pakke had gehad? Zelfs naotot 'r getrouwd waos en 'r ze leve voolt vasloupe in 'n


19 serie druug en vervelende verpliechtinge: e sjoen wijfke op kentoer, 'n aordige mevrow oet de buurt, 'n sjieke dame in de kèrk, soms zelfs de vrow vaan 'ne vrund. 't Drejde miestal wel op niks oet en 't doorde ouch neet lang mèt de mieste; meh soms doorde dee jeuk langer.... mèt Penny - jao, die spande de kroen - wel mie es e haaf leve... en dat waos nog neet euver. Z'n groetste leefde... Jeh, wat waos eigelik z'n groetste leefde gewees? Corrie, z'n ierste echte groete..... die had 'r noets kinne bereike. Dao waos 'r zoe stapelgek op gewees, tot 'r orelaank de ganse stad doorkruusde, te voot of op z'ne fiets, allein al um häör evekes te mage zien, vaan kortbij of oet de veerte. Heer waos ins nao e bal gewees, umtot 'r vaan d'n eine of aandere had opgevaange tot ze dao kaarte veur had bestèld. Meh dat waore sjijns kaarte gewees veur häör awwer zuster. Ze mochte daan väöl opein lieke: 't waos Corry neet gewees; heer had z'ch dus 'n plaat getik. Nao 'ne kèrmis in Eijsde was heer gegaange op z'ne fiets, umtot ze dao zou zien bij femilie. Meh wat kós heer dao doen in zoe dörp, boe de jónkheid wie klitte aonein zit geplak? Ins had heer de mood gehad um häör te vraoge of ze mèt häöm oet wou goon mèt Carnaval. Toen had ze gezag mèt die zachte stum, die zoe goed pasde bij häör bleik geziech, tot ze al versproke waos. Heer dorf neet ins te vraoge of ze daan al 'ne leeste had. Vaan binne wis 'r 't trouwens al: jao ze heet eine. Vaanaof dat momint zaog heer häör daan ouch dèks mèt 'ne jongemaan, dee - heer mós 't ierlik bekinne - e stök groeter en knapper waos. Heer bleef nog jaore aon häör dinke, meh dat kaom mesjien doordat 'r 'n tiedsje kraank waos gewees en oet de circulatie woort genome. Daan geit 'ne mins z'ch vaan alles in de kop hole.


20 En noets had heer die Corry mage pune, allewel ze ins häör slappe hand in zien hand had gelag, bij 't aofsjeid.... Wienie waos dat ouch weer gewees? Oah jao: bij d'n oetslaag vaan 't eindexame vaan de aovendsjaol. Ze hadde allebei 'ne pries veur Frans gekrege en heer waos dao zoe gruuts op. ‘Perfisia’, had heer gezag, ‘veural mèt d'ne pries veur Frans!’. Heer had z'n hand oetgestoke en - wat kós ze aanders doen? - ze had die klam, slappe hand toen mer gegeve. 'n Hand die sjus zoe bleik waos wie häör geziech. Ze had bloedarmoede, jao, want heer rappeleerde z'ch tot ze häöm dèstieds vertèlde (in ein vaan die zeldzaom gesprekke) tot ze staolpille mós gebruke. Die gónge ze daan in Belsj koupe en móste ze euver de grens smókkele. Häör zuster staok die pille bij z'ch, ‘want ze wèlle miech altied visitere’, had ze gezach, ‘umtot 'ch zoe flink vaan väöre bin!’. En ze had evekes häöre kop geboge en nao häör boorste gekeke. Gek, meh dat waos 'm noets opgevalle. Heer kraog 'n kleur devaan, umtot ze zoeget tege häöm dorf te zègge. Mesjien waos 't wel 'ne wink um ins get los te koume en neet altied euver de lèsse op de aovendsjaol te lölle. Mesjien..... es 'r toen get mie courage had gehad.... Meh dat is naokaarte, dach 'r, heer waos noe einmaol zoe'nen druge in deen tied. Nog neet zoe lang geleije (naotot heer oet Australië waos trökgekoume) had heer Corry gezeen in de buurt vaan St. Annadal. Ze had blomme bij z'ch en góng mesjien wel op visite bij 'ne kraanke. ‘Dag Corry’, zag 'r, ‘de bis nog niks veranderd! Wie geit 't mèt d'ch?’. Mèt häör ging 't good, meh ze had häöre maan al tien jaor geleije verlore. Dee waos aon kaanker gestorve. Jao, kaanker en hartinfarkts, dat waore mäördeneers gewees. Al zoeväöl vaan z'n vreuger vrun en kinnisse hadde dee


21 lètste weeg door de Tóngerse Poort gemaak. Meh alle vriendinnekes, boe heer oets get mèt had, waore nog in leve. Dao waos 'r gruuts op! Flawwe köl eigelik! Zoeget wie in die mop euver De Gaulle, boe iemes tege de generaol zeet: ‘Sjoen weer vendaog!’, en die awhoor dao op antwoordt mèt: ‘Merci!’. Toch had heer nog pas e paar weke geleije 'n töchske gemaak nao e klein boerelook, örgens in de buurt vaan Roermund, um oet te vèsse wat d'r terech waos gekoume vaan 'n zeker Nel Schutgens. Dao had 'r dèstieds z'n ierste echte vrijage mèt gehad, kort nao d'n oorlog. Wel, ze wiste häöm in dee café, boe ze vreuger wèrkde, te vertèlle tot ze nog leefde en warempel in Mestreech woende. Häören ierste maan waos allang doed en toen had ze 'ne vrund gehad, meh of ze dao noe mèt getroud waos of nog demèt leefde, of weer allein waos??, dat kós die gooj medam oet dee café neet vertèlle. Meh Nèske maakde 't good en ‘zie is warechtig nog e sjoen vrommes veur häöre leeftied’, zag de medam; ‘zal 'ch uuch häör adres geve.... dat höb 'ch heij wel örgens?’ Nein, dat waos neet nudig: heer wis tot ze leefde. ‘Geer höb dus die Agnès vaan us good gekind?’ wou 't mins nog wete; ‘En boevaan daan wel, es 'ch zoe vrij maag zien?’ Dao wou heer liever neet op ingoon. Heer maakde z'ch mèt e smoesje devaan aof, betaolde ze pötsje beer, dat haaf vol op d'n teek bleef stoon.


22

3 Heer stónd op en strómpelde mèt z'n bein zoe stief vaan 't lang zitte nao de keuke, umtot heer de kater vaan get aof had hure springe. Jawel huur: d'n Dappere had 'nen tleur zitte aoflekke, boe nog get witte sajs vaan de blomkuul op had gezete. ‘Lielikke batteraof’, zag heer, ‘dat maagste neet vaan Tant Yvonne, dat wètste toch!’. De kater zaot mèt e sjöldig geziech ónder 'ne stool. ‘De höbs d'n eige ete nog neet ins opgevrete’, zag 'r, ‘wat biste toch 'ne kieveleer!’. Toch pakde 'r de fles mèlk oet de keulkas en sjónk get oet op 't leeg sjeutelke. D'n Dappere wis tot 'r absolutie had gekrege en kaom ónder de stool oet um häöm köpkes te geve tege z'n bein en maakde zachte prrrr geluidsjes. Heer had Tant Yvonne nog neet hure stómmele bove; die slómmerde dus nog get nao 't aovendete. Veurluipig had ze häöm neet nudig. Trök in de kamer, bij d'n heerd, lag heer nog e paar blökskes op 't vuur en mèt plezeer ging 'r zitte loere nao de vlemkes, mèt z'ne kop in z'n han; z'n èllebaoge op z'n kneje. Toch gek, dach 'r, tot 'ch al die jaore (mie es daartig) gedach höb tot ze Nel hèdde. En netuurlijk: 't waos Nès, vaan Agnes. Heer vroog z'ch aof, wienie 'r begós waos mèt die fout te make. Nein, zoe waos 't neet gegaange: heer rappeleerde zich noe, tot d'r 'nen tied waos gewees, boe in 'r z'ch suf prakkezeerde, wie ze ouch weer hèdde: dat aordig meitske, die de ierste waos gewees. Toen, op 'ne goojen daag dach 'r tot 'r 't wis: Netuurlik, dach 'r, 't waos Nel Schutgens.


23 Ze waos op 'ne mörge op ze kentoer gekoume, in Sittard, boe heer de administratie deeg veur e transportbedrief. Häöre jas waos naat vaan de rege; 't waos 'nen triestige veurjaorsdaag. Dee mantel waos trouwens väöls te groet veur häör, väöls te aajd. 't Waos dudelik tot ze neet vaan Sittard kaom, want ze spraok 'n aander täölke, wat 'r neet good kós thoesbringe. Ze vertèlde tot ze vaan 'n dörp oet de buurt vaan Roermund waos (heer had nets vaan de naom gehuurd) en tot ze geëvacueerd waore, want 't dörp had in de fróntlinie gelege en waos gans plat gesjote en gebombardeerd. De kleijer die ze aon had (dao waos ze sjijns besjeemp veur) waore mer geliend vaan die lui, die z'ch euver häör Ma en häör breurke en 'rzelf hadde óntfermp. Ze zou zoe fiere trök goon nao hoes um te zien of d'r nog get te redde veel, veurtot 't gestole zou weure. Ze had gehuurd tot d'r wel ins 'ne vrachwagel vaan hun bedrief in die riechting góng. 't Dörp laog neet wied vaan de rieksweeg. Ze wou gere betaole es ze mèt zoe'ne wagel moch mètrijje en 't zou wel hiel fijn zien es dee chauffeur zou kinne mèthelpe um e paar spölkes op te laoje. 't Waos e gans gewoen zakelik veurstèl, meh heer kraog d'n indrök tot ze e bitteke mèt häöm sjansde. Häör geziech waos neet sjoen, meh mèt die dónker ouge en veural dee groete volle mónd had ze get zuideliks; ze kós wel 'n spaonse zien. Es ze lachde krölde ze häör móndheukskes op zoe'n aordige meneer; 't waos esof ze tösse häökskes wou zètte, wat ze gezag had. Toen Charles get verneuketigs zag, lachde ze gans ope mèt sjoen groete en gezon tan en dao achter 'n vol raos tóng. Häör ouge woorte daan twie spleetsjes mèt e vunkske daotösse. Heer had gezag: ‘Vertrout g'r uuch daan wel mèt zoe'ne chauffeur? Wèt g'r neet tot alles wat nao benzien stink neet doug?’


24 ‘Iech bin neet bang!’, zag ze. Ze had häöm vaan opzij aongekeke: ‘Rijdt geer zelf noets?’ Nein, heer waos allein mer de bookhawwer, de kentoerjong, de pennelikker. Meh heer waos toch wel gruuts op ze werk! Heer kaom vaan achter de bureau nao väöre um häör op de landkaart te wieze boe de chauffeurs mèt hun vrachwagele noe zaote. 't Waos zien oetvinding gewees: mèt vlegskes die genummerd waore en oetgeknip in de vörm vaan pijlkes woort de plaots en de riechting aongegeve. Dao waore de chauffeurs noe, tenminste zoe óngeveer en veur zoeveer ze geine pech hadde gekrege ónderweeg. Um de paar ore verzat heer die vlegskes. ‘Geer zeet’, zag 'r tege 't meitske, ‘tot v'r pech höbbe want nommer drei is gistere veurbij eur dörp gevare en kump straks euver 'n aander route trök’. Wienie zou 't daan wel kinne lökke? Heer lag häör oet tot zoeget meujlik te veurspelle is. ‘Veurluipig höb 'ch niks veur die riechting, meh 't kin z'ch ederen daag veurdoen. Höb g'r dao tèllefoon, boe g'r zeet óndergebrach?’ Nein, dat hadde ze neet, meh ze zou nog ins langs koume. ‘Es 'ch maag!’, zag ze tösse die leuke häökskes. Meh netuurlik, dat moch ze altied. Drei daog later, op 'nen aovend - en d'r hóng nog e fiezelke rege in de loch - kaom ze trök. Charles waos nog get aon 't wèrke, want heer verwachde 'n tèllefeunsje vaan 'ne chauffeur, dee in de buurt vaan Charlerloi mèt verbrande kopkleppe zaot. Zjus wie 'r de deur ope maakde um häör in te laote, góng de bel. ‘'n Ougenblikske’, zag 'r tege Nès, ‘zèt uuch mer eve’. Meh ze bleef stoon en góng nao de kaart op de moer kieke. Wie 'r klaor waos mèt 't gesprek zag ze: ‘Geer zeet 'ne knappe mins!’; ze zat 't tösse häökskes.


25 Heer wis neet good wat ze veur had en keek 'r e bitteke suf aon. ‘Iech mein: mèt eur kinnis vaan al die lan (ze wees op de kaart); wie 'ch huurde kint geer ouch zoe good Frans spreke’. Ah, dat had ze dus bedoeld. Heer wreef euver z'ne kop: ‘Nump m'ch neet koelik’, zag 'r, ‘meh iech höb zoe'n barstende koppijn; daan weur 'ch altied e bitsje langzaam vaan begrip.’ ‘'t Is heij ouch väölste bedómp’, zag ze, ‘geer moot get frisse loch höbbe.’ ‘Meint g'r dat?’, vroog Charles. ‘Jaozeker’, zag ze, ‘komp mer mèt nao boete, daan loupe veer same e sträötsje um.’ Zoe lepe ze de straot op en 't regende neet mie; allein zoe noe en daan 'nen dröppel. Ze wandelde e gans stök, totdat ze op 'ne stèlle weeg kaome. De wolke waore dun en daobove sjeen örgens dudelik de maon;'n klassieke situatie veur'ne jong en e meitske. Meh z'n koppijn waos, vaan de inspanning netuurlik, nog erger gewore. Ze kaome bij 't kèrkhof, boevaan 't hèk ope stónd. Heer zaog 'n baank dao en wou zitte. 't Waos 'n baank vaan beton; d'r greujde get mos tege en 't rook of de hunnekes daotege gepis hadde. Ze hadde neet zoeväöl vertèld. Eigelik had Charles nog 't mieste 't woord gehad. Ze wou daan ouch vaan alles wete: wat veur sjaole heer had had gehad; of heer aon sport doog en veur wat neet; of heer zoe knap waos umtot heer väöl had geleze? Heer waos vaan al dat naodinke en praote allein mer meu gewore en 't had z'ne kraanke kop gei good gedoon. Heer staok 'n sigrèt op, meh nao drei trèkskes goejde 'r ze weg, umtot 't erger woort. Wat heer ouch gewaar woort, is tot heer dao in d'n duuster op


26 'n stèl plaots mèt 'n aontrèkkelik keend zaot, die zich sjijns veur häöm interesseerde. Wie heer de zwegele had trök gestoke in z'n tes, had 'r z'chzelf evekes geveuld; heer wis tot 'r gespanne stónd. Weer wou 'r 'n sigrèt aonmake, meh bedach z'ch en zag: ‘Och, iech wou tot iemes miech vaan die koppijn aof kós helpe!’ Toen waos ze nao väöre gekoume en had tösse hiel sjoen sjerpe häökskes gezag: ‘Iech weit dao wel get op.... heij: laot m'ch mer eve gewere...’ en begós de knuip vaan z'n brook los te make.... en pakde oet wat dao stónd te wachte. Heer begós te hijge nao d'n ierste sjrik en vaan de bedwelmende gedachte: geit 't noe daan eindelik gebäöre? Negetien jaor en twie weke waos 'ch, wie 'ch veur d'n ierste kier e meitske puunde.... en noe bin 'ch viefentwintig.... en höb 'ch ein die..... Nein, es de gruutse zun veur d'n ierste kier góng gebäöre.... daan ezzebleef neet zoemer mèt de hand, al waos 't de hand vaan 'n vrow! Tösse 't hijge.... 't vechte veur aosem.... brach heer oet: ‘Kin dat neet.... kin dat neet aanders.... op 'n aander meneer?’ Ze lachde stèllekes noe, deeper, muzikaler en zag mèt heire stum: ‘Dat kin wel op hónderd menere!’ En leet häöm los um zelf get los te make en oet te doen..... en puunde häöm en wees de plaots, boe 't zoe zach en werm waos en mals, och... zoe mals! 't Doorde neet lang want heer moch gei kènneke make en wie heer trök trok en zie 't naat veulde, zag ze: ‘Gekske, gekske, gekke jong’ en puunde häöm mèt dee groete mónd en 'n vol tong. Veur ei momintsje had 'r gein koppijn, meh 'n groete, gleujende steekvlam door z'n herses. Toen kaom die pijn weer trök. Heer waos gans stèl toen ze trök lepe nao de stad en bij 'n


27 lanteern (die toch neet brandde) bleef heer stoon, nog altied hijgend, noe vaan de pijn, die alieuwetige pijn. ‘Dat hadde veer neet mage doen’, zag heer, ‘iech mein: dat waos verkierd..... zoeget mage veer neet mie doen....’ Zie zag: ‘Dat zègste noe, meh iech höb 'ne jong gehad - dee is noe vaan m'ch aof - en dee zag dat ouch iers. Later woort dat aanders: toen wou 'r altied; altied mie!’ ‘Meh Nès keend, is dat daan neet erg? Noe heet 'r diech in de steek gelaote; zuuste noe wat 'ch bedoel?’ ‘Heer mós nao Duitsland, wèrke, wie zoeväöl manslui’, zag ze, ‘en wie zoeväöl jonges heet 'r dao get aanders gevónde. Meh de zals wel zien, Charles, totste 't ouch lekker zals vinde, este 't dèkser gedoon höbs’. ‘Meh 't waos zjus zoe lekker’, zag 'r, ‘dat is 't neet..... 't Is verkierd, mein 'ch. Veer kinne us nog neet ins good en daan noe al...’ ‘Gaank mer röstig slaope’, zag Nès, ‘en num d'ch get veur die koppijn. Mörrege zuuste 't aanders!’ Thoes had 'r mote euvergeve; pas daonao waos de migraine gezak. Nog deezelfde nach dach 'r d'r gans ganders euver; of nein: heer dach nog 't zelfde euver de zun, meh eder kier kaom de gedachte op vaan die scène op de baank en daan kaom z'n lös bove drieve.


28

4 Drei daog later, toen heer weer nao dat kentoer waos gegaange - meh noe neet umtot d'r werk waos - woort op de deur geklop. Z'n eige hart klopde helder es die hand op de boetekant vaan de deur. Zou 't Nès zien? Jao, zie waos 't. Binne de minuut had 'r häör vasgepak, 't leech oetgedrejd en stónd 'r z'ch in häör te wèrke. Ze waos neet gesjókkeerd, want ze drejde en wèrkde häör lief zoe nao häöm tou, tot alles sjoen en lekker pasde. Wie 't daan alweer euver waos - väölste vlot eigelik - hoorte ze stumme in de gaank en drejde 'r d'n ellentrik aon en zaog wie ze mèt häöre sjoon de nate plek op de vloer oetwreef. Nog twie kiere zou 'r 't doen mèt Nès. Iers, wie 'r mèt eine vaan de vrachwagele nao dat dörp waos gegaange, speciaal daoveur (want heer had gehuurd tot ze oet Sittard waos vertrokke en noe serveuze waos in dee café). E vief nummerke woort 't: gaw gaw op de sofa in 't kemerke achter d'n teek. En gaw gaw z'n brook optrèkke, want de bazin kaom oet d'n hoof met 'n bössel poor. De lètste kier kaom heer häör zoemer tege op 't perron in Mestreech. Ze kaom oet dezelfden trein, want ze mós get pepèrre laote invölle op de Griffie. Vaanaof 't momint tot ze z'ch troffe, wiste ze tot ze dee weeg zouwe make, dweers door de ganse stad, um örgens boete 'ne stèlle weeg te vinde. In de buurt vaan 't Fort Wöllem, tösse de struuk, hadde ze z'ch neergelach. Kalm en bedaard had ze häör breukske oetgedoon. Nao aofloup vroog heer: ‘Diech höbs 't deze kier toch ouch ech geveuld, neetwoer? Iech meinde tot 'ch dat kós mèrke?’ ‘Netuurlik kinste zoeget veule’, had ze gezag. In 'ne lunchroom aote ze zeute gebekskes bij de koffie,


29 veurtot heer häör trök brach nao de Statie. Bij 't aofsjeid waos ze serieus gewore. ‘Luuster ins Charles, kom neet mie nao m'ch tou..... Iech wèl d'r neet mèt doorgoon.’ Heer had gevraog boerum neet, ze had 't noe toch fijn gehad. Veur d'n ierste kier had Nèske get gezag mèt 'ne rechte strakke mónd: ‘Vreug of laat geit 't mis.... en daan geluif 'ch tot 'ch neet op diech zou kinne rekene.... De zous neet mèt m'ch wèlle trouwe. Zoe'ne knappe jong, wiestiech,..... dee kin toch wel get beters vinde!’ Heer had nao de klok op de Statie gekeke en wis tot ze geliek had. Neet tot 'r z'ch beter veulde; meh heer heel neet genóg vaan Nès um ze leve met häör te wèlle deile. 't Waos kerteer nao drei op de klok. Dat is mesjien wel d'n tied, dach Charles, tot leefdes oeterein goon. 't Wermste oor vaan d'n daag? Of begint de keulte daan zjus in te zètte? Of zien de lui meu? Chauffeurs, ongedöldig achter 't stuur, ergere z'ch aon aander chauffeurs; of aon 'ne fietser, dee mesjien zit te suffe en neet 't bezej heet vaan wat 'r deit. 't Is d'n tied veur ongelökke in 't verkier en in de verkiering. In zuidelikke lan wete ze 't good; dao hawwe ze siësta. Nèske stónd mesjien te wachte tot heer zou protestere mèt ‘Meh wie kumpste debij, leveke? Netuurlik haw 'ch vaan d'ch! Netuurlik zou 'ch mèt d'ch trouwe!’ Meh de keulte ging neet weg; z'n hart leet z'ch neet opwerme. Heer zöchde en keek häör verlege aon en mós toen weer gaw nao die klok kieke, boe op 't nog altied kerteer nao drei waos in 'n menuut die ore doorde. Nèske zag ouch niks, want 'n gooj verstäönster heet aon eine zöch al genóg. Ze puunde häöm, veurtot ze in d'n trein stapde; en in dee puun - ouch al vónd heer 't sjenant - lag ze alles wat ze neet kós zègge.


30 Noe waos ze dus getroud en wedevrow gewore; en mesjien had ze'ne vrund, mesjien ouch neet. Meh ze leefde nog en dat waos veur Charles genóg. Waos heer altied zoe keul gewees? Had 'r noets väöl veur iemand geveuld nao die hopeloze leefde veur Corry? Heer wis 't neet. Nog neet zoe gek lang geleije, wie heer nog in Australië waos (en allein, nao de scheijing vaan Miep), had heer mèt 'n vrow thoes op de baank gezete. Heer had häör langs de weeg zien stoon, neve häör autoke, boe de radiateur vaan kookde. Heer had häör geholpe; 't waos niks: 'ne losse ventilator-reem. Ònder 't wachte op 't aofkeule had ze häöm vaan alles euver z'chzelf vertèld. Ze waos ouch allein; häöre maan ('nen echte zoeplap) had 'r e jaor of vieftien geleije laote zitte mèt häör dochter, die ze allein had mote groet bringe. Meh 't waos 'r gelök: de dochter waos op 'r plaots en ziezelf had häör leuk fietsje in Bondi, kort bij 't strand. Met e klein pensjoensje vaan vader Staot en get pótse veur e kentoer, vief daog in de week ('s mörgens vaan zès tot haaf nege) waos ze in staot behuurlik te leve: get wandele langs 't strand, e klein ritsje make mèt 't autoke, 's aovends e gleeske in de saloon op d'n hook; zoe noe en daan ins 'ne vrund, want 'ne mins wèl ouch nog wel ins vrije. Ze wou bès mèt Charles mètgoon: daan zou ze venaovend get lekkers veur häöm klaormake. Heer zag, tot 'r 'n logeerkamer had, meh ze begrepe allebei tot dat mèt e bitsje gooje wèl (vaan beidskante) 'n euverbodige luxe zou zien. Zeker, ze hadde lekker gegete en 'n fles gooje wien debij gedrónke. Zoe zaote ze hand-in-hand en sjouwers tegenein op de baank nao zachte meziek te luustere. Ze hadde al ins get gefriemeld en gepuund..... Obbins stoetde ze häöm trök en zag (mèt nog altied e vrunte-


31 lik geziech, meh 'n sjerpe stum!): Meh Charles! Wat biste kaajd! (‘so goddam cold!’ had ze gezag!). Heer wis hiel good tot 'r neet verleef op häör waos en wersjijnlik ouch noets zou kinne weure. Waos häör snuutske 'm get te aajd? Of häör posteur en 'r menere te gewoen? Ze waos wie e vruike wat me in de supermarket tegekump, die mèt haore volle wagel opzij geit es ze zuut totste mer 'ne pot zjem en en blikske kattevoor hoofs aof te rekene aon de kassa. E vruntelik minske, dinkste daan, meh de steis toch neet direk in vuur en vlam! ‘You must be tired’, zag heer en wees häör 't logeerkemerke. Häöre transistor-radio had 'r nog lang hure speule, want heer kós neet slaope. Zie waos sjijns in slaop gevalle. Ze had häöm 's mörgens nog ins hartelik bedaank veur alles en 't adres in Sydney gegeve, mèt de nommer vaan d'n tèllefoon; meh heer had noets gebruuk devaan gemaak. Ouch toen wie Junee (zoe hèdde ze) häöm had verwete tot 'r zoe kaajd waos, had heer op de klok gekeke, 't waos alweer zoe laat, want al wees die klok in Australië ouch kerteer nao twelf aon.... in Mestreech zou 't noe op de klok vaan de Statie zjus kerteer nao drei zien.


32

5 't Begós get kaajd te weure in de kamer, want de blökskes hout waore as gewore. Memento, homo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris zagte ze bij 't askruiske. Dat kós Charles z'ch nog good herinnere; heer waos mèssendener gewees, lang hiel lang geleije. Trouwens, heer had ouch Latien gelierd op 't Gym. Mins, besef totste as bis, stöb, en totste weer stöb zals mote weure. Al mie es twintig jaor had 'r z'ch gein askruiske op z'ne kop laote kretse. Heer waos nog wel zoe braaf opgetrokke: mèt bèjje veur en nao 't ete; mèt e kruiske es heer e zuver lijfke mós aontrèkke en eve in z'n bloete stónd; 't pune vaan 't sjappeleer; mèt palmtekskes achter 't wiewatersveetsje bij de deur vaan de slaopkamer ónder de knóp vaan d'n ellentrik; heilige op alle sjouwe en cruzifikse in alle kamers vaan 't hoes, zelfs op de plee. Este de kèrkbook oet d'n pu lees valle, móste ónder de steul of baanke róndsjravele um alle printsjes bijein te rape. De Blasius-zege mochste neet misse en miestal kraogste daonao pas keelpijn. In de Mei-maond en in Oktober móste en zouste nao de roezekrans. Bèjweeg en de nudige novenes woorte gehawwe es d'n hónd vaan de mèlkboer kraank waos. Later mós 'r lid weure vaan de Derde Orde en de Jonghiere-congregatie. Beuk mochste leze, es ze mer vaan de Derde Orde Bibliotheek waore of vaan de Pius in de Breijstraot. In Persessies mós 'r mètloupe en mèt de Heiligdomsvaart. Heer kós d'n Te Deum vaanboete, d'n Dies Ira, de Panis Angelicus, d'n Tantum Ergo, 't Veni Creator, de Kyrië Eleison, de Gloria, de Credo, Sanctus, Benedictus, Agnus Dei, 't


33 Magnificat en de Stabat Mater; de mieste zelfs op twie of drei versjèllende menere in 't Gregoriaans. Aon Slevrouw waos heer tougewijd bij mie es ein gelegenheid. Daan kós heer nog väöl leedsjes in 't Hollands, wie Maria te minnen wat zalig genot en Aan U Koninginne de groet vóór den strijd en Roomschen dat zijn wij met ziel en haharte en Antonius van Padua zo heilig en zo goed; meh bij dat lètste vergisde 'r z'ch wel ins en zóng Antonius van Paardehaar. 't Waos wel 'n opleijing gewees. Gei wónder tot heer later zoe gemekelik de wäörd en melodiekes kós ónthawwe vaan filmschlagers en songs en zelfs pop-tunes. Wieväöl hónderde, nein doezende leedsjes zaote d'r eigelik neet in z'ne knótsj opgeborge. Dao kós gein duke-box aon tippe. Kom, dach Charles, laot 'ch mer get stökskes hout op 't vuur goeje veurtot 't gans peigere is; en ouch de verwerming get hoeger zètte. Tant Yvonne bove zal 't dao wel mèt eins zien; dao zal 't noe ouch kaajd weure. De sjemerlamp zou 'r aonsteke, meh de gordijne móste tou. Heer vónd tot 'r - noe 'r toch mèt de energie begós te goeje - wel e pleetsje moch opzètte, of 'n cassètte, of de radio probere. Heer deeg al die dinger (in die volgorde) en aajde d'n Dappere euver z'ne kop; dee zaot op de vinsterbaank nao boete te kieke -kriegsplanne te make veur mörge, dach Charles - en wou iers neet opzij bij de gordijne. Toen heer de radio aonzat, kós 'r 't meziekstök al direk bij de ierste toene. 't Waos 'n Cantate vaan Bach: ‘Es ist dir gesagt, Mensch, was Gut ist...’ Jao, dach 'r, dat is hiel toupasselik. Ze höbbe 't us dèstieds wel veurgehawwe; dao heet 't neet aon gemankeerd. Me maag aonnumme, tot ze 't de lui vaan allewijl nog probere veur te hawwe, want op zaoterdag en veur 'ne fiesdaag weure


34 de klokke geloujd en eder week lig 't parochiebleedsje op de mat ónder de brevebös. ‘Was Gut ist?’ In eder geval hadde ze us vertèld wat neet moch; zoe dèks en zoeväöl tot 't d'ch wie alledaog krentemik - in d'n stroot bleef steke. Zoe braaf waos 'r gewees tot 'r ins e stökske had gesjreve veur 't stiechtelik bleedsje Veritas, dat bij de broun paoters op de Tóngersestraot geredigeerd woort. Dat waos in d'n tied tot 'r zoe kepot waos vaan Corry, die geine Carnaval met 'm wou viere, umtot ze al 'nen aandere had. ‘De droeve zien zoer’, zag de vos umtot heer neet debij kós. Zoe had 'r dus oetgepak tege de zedeverwèldering mèt die daog en de verleijing um achter e maske wel te doen wat me aanders neet dorf; euver dat momint vaan ónbedachtzaamheid, boevaan me ‘vele jaren schreit’. Mieljaar, wat waos heer 'n awhoor gewees! De gedachte aon Corry, zoe flink vaan väöre, en aon dee sjoene groete jong, boe heer 'r mèt gezeen had, späölde 'm parte 's nachts in bèd. Waos 't toen neet tot 'r d'n Duvel had opgerope?; z'n ziel en zaoligheid had wèlle toesje veur 'n vrow, zoe'n forse mèt tètte wie kokosneut en 'ne flinke wösj haor tösse die bein? Heer kós 't oetteikene - heer had altied wel get artistieken aonlèg gehad. Wat hat 'r 't meujlik gehad in die nachte; en soms ouch 's middags... op alle meugelikke tije: de spetters vloge d'roaf. En daan mer op en meer renne nao Paoter Helpeweg bij de Jesuïte: ‘Ik heb gezondigd, Pater, tegen de kuisheid, in gedachten en werken (en vieze tekeningen)’. En probere te loere door 't boveleech op zaoterdagaovend es ze zuster z'ch stónd te wasse aon de kraon op 't portaol; mèt 'ne stool op 'n taofel..... en ins had 'r bijnao z'ne nek gebro-


35 ke.... en noets mie es 'n bats te zien gekrege! Zoeget sjreef e stökske in Veritas! Nog mer e gelök tot ze neet z'ne volle naom hadde aofgedrök, allein z'n initiale. Deezelfde Carnaval, boe 'r zoe tege gewaarsjoud had, lierde 'r pune in Terminus op d'n hook vaan de Papeweeg. Ze hèdde Miets en waos de leeste vaan 'ne vrund. En dee kerel mer zjaloes zien; heer zou 'm ein versop höbbe es Miets neet detösse waos gekoume mèt: ‘Riskeer neet d'ch aon miene Charles te kräöje..... dee puunt zoe lekker umtot 'r 't nog noets gedoon heet! Mmmmm.... Mmmmmm’. Dat waos 'n ganse consternatie gewore, want aander vrowlui kaome op die advertentie aof en wouwe z'n muilkes ouch preuve; sommige kóste z'n Ma wel zien. Heer had gepuund esof 't d'r um góng 't veerentwintig-oor-record te verbetere. Toch had 'r aldoor mote dinke aon dat stökske in Veritas. Verkleijd en gesjmink wie 'ne Pierrot had heer Miets (die hübsche Tirolerin) gevraog of zie dat stom stökske had geleze. Die had gesjaterd: ‘Boe höbste 't noe euver? Veritas? dat hink bij us op 't huiske! Dat is zoe sjoen raos pepier!’ Negetien jaor waos Charles toen heer lierde pune en pas zès jaore later gebäörde 't mèt Nès. Daotösse had d'n oorlog gelege mèt ónderduke en opgepak weure, in Duitsland mote wèrke en daan die krengde; vaan alles en nog get meh neet väöl goods. Of toch wel? Waos dat ouch neet d'n tied gewees boe in 'r zoeväöl had kinne leze en liere? Es dat tenminste good veur 'm waos gewees.... wee zal 't zègge?


36

6 Dat zoe knap, zoe gelierd weure had aofstand gebrach tösse häöm en väöl vaan z'n vreuger vrun, zelfs z'n femilie. ‘Diech spriks wie e book!’ hadde ze gezag. Waos 't allein bewóndering, of ouch kritiek en ergernis? ‘Moostiech op alles zoe deep ingoon? Móste d'r weer e probleem vaan make?’. Wie dèks had 'r neet mote hure? Heer waos toch neet altied zoe Bewees: in z'chzelf gekierd, trökgetrokke. Dao waore vrundsjes boe 'r mèt sjotde op de Paotersbaon. Soms waos 't huiven-tied. Op aander tije woorte wejjers opgelaote. Zoe 'n struip jonges vindt altied get nuijts te doen. D'n eine had 't ónderstèl vaan 'n aw kinderkouts; 'nen aandere wis aon 'n groete greuntekis te koume. Zoe wegelke woort ineingeklómmeld, boemét ze gónge trèkke nao Sint Pintersberg en 't Cannerbos, boe ze 'n hut maakde. Op d'n trökweeg sprónge 'rs e paar euver dee liege moer vaan mergelblokke vaan 't kastiel, um appele te klawwe. Meh toen had 'ne veldwachter Charles bij z'n kladde gepak; thoes had 'r vaan Pa op z'ne mieter gekrege en heer had zelf neet ins de kans gekrege um in zoe'nen appel te biete. Ouch aander ströppestreke haolde ze oet: muiske trèkke of 's aovends 't park ingoon mèt e batterijlempke um köppelkes te peste, die op de baank zaote te vrije. Aon dat alles waos 'n ind gekoume toen 'r op 't Gym in 't Villapark kaom. Vaan noe aof kós 'r z'ch neet mie ophawwe mèt de batterräöfkes vaan de straot, ouch al woort 'r neet direk geaccepteerd door z'n nuij sjaolkammeraode, want die zaoge häöm es 'ne have kluiver mèt dee wèlle kop haor en z'n gestökkerde kleijer. Ins, alweer mèt Carnaval (meh veur deen tied mèt Miets) had heer gei pekske en ouch gein vrun um mèt oet te goon. Heer had z'ch oetgestoffeerd in 'n aw wèrkbrook vaan Pa, die 'm


37 haos tot ónder z'n erm kaom en boevaan 'r de piepe mós opspange; dao euver 'ne viezen awwe zjilee en 'n eve smerig jeske. Heer had z'ch gesjmink mèt 'ne groete zwarte knievel en 'n roef neus. Ma had gezag: ‘Foj, wat zuuste oet!’, meh heer waos toch de straot op gegaange; als waos 't alieuwetig kaajd mèt wienig maskes boete, wat zou dat? D'r laoge serpentines en confetti op de stóppe en in de göt! Heer waos goon sjeigele wie 'ne zate en umtot 'r toch get zinge mós, had 'r gezónge vaan ‘Helemaal alleen, Helemaal alleen en op m'n eentje’, aon ei stök door langs de Bouillionstraot, de Papestraot, 't Vriethof euver, ‘Helemaal alleen en op m'n eentje’ de Staotestraot in, euver de Groete Grach, Kommel en Abstraot trök nao hoes. Heer waos doedmeu en rammelde vaan d'n hónger. Ze pekske had 'r aongehawwe ónder 't ete, al zagte ze allemaol tot 'r stónk wie 'n mèskaar. Nao 't ete weer de straot op, noe neet mie zingentere, meh nog wel sjeigelend wie 'ne zate. Pas op de brök waos 'r gewoen rech goon loupe. Toen had in Wiek 'ne sjaolkammeraod häöm aongesjote. Veur wat, zal wel in ieuwigheid e raodsel blieve, meh Miel - zoe hèdde dee jong - had 'm mètgesleip nao zien hoes en dao geintroduceerd bij z'n femilie: allemaol sjieke, deftige lui, die aon de koffietaofel zaote, die gedèk waos mèt 't sjoenste taofellake vaan damas, mèt tleurkes en sjeutelkes en teskes vaan porcelein en zèlvere metser en lepelkes en forsjètjes veur de vlaoj. Ze hadde häöm in dat feiselik costuum neve e sjoen meitske gezat: 'n dame in e wit klèdsje, of ze e bruudsje waos. Heer had nog noets vaan ze leve mèt al dat gesjier hove te ete; thoes pakde ze zoe stök vlaoj gewoen in de vief geboje. Veurziechtig loerde heer nao de aandere, wat die doge, en probeerde 't nao te doen.


38 Meh heer zaot zoe óngemekelik en de mouwe vaan dat smerig jeske hónge 'm euver z'n han, es of d'n ierste kier al neet lestig genóg is. Ouch waos dat stökske appelvlaoj, nao zien smaak tenminste, get dik vaan leer en dun vaan smeer. Mèt alle mach peersde 'r 't forsjètsje door 't misbaksel en wat gebäört.... ? Dat stökske vlaoj vluig door de loch en vèlt mèt de nate kant nao óndere op de sjoet vaan die sjoen dame! Piepekrolle! Jao, piepekrolle had ze gehad. Heer zaog häör zoe weer veur z'ch: prachtige blon piepekrolle. Ze zag niks en keek allein mer óngelökkig mèt dat maagdesnuutske en leet iemes aanders 't stökske vaan häöre sjoet aofpakke en pótse aon die lielikke vlek. Ònder de sjmink op z'n snoets woort 'r zoe roed wie 'n kroot. Heer stamelde z'ne ‘Pardon’ oet, meh die welopgevoede lui lachde ins vruntelik en hadde d'r ouch begrip veur, tot 'r noe mer gaw wou opstappe, nao hoes. Jaore later, op dee lèste Carnaval, zou 'r dat verhaol euver 't stökske vlaoj en dat maagdelik klèdsje vertèlle aon Penny. Noe heer z'n gedachte leet goon euver dat aofgezunderd zien es jonge jong, wis 'r z'ch te rappelere, tot 'r de naom had vaan ‘druimer’. ‘Wat zitste dao te stare?’, hoort 'r Pa of Ma weer zègge; ‘Boe dinkste toch aon?’. Heer had noets 'n antwoord kinne geve; soms wis 'r 't zelf neet; aander kiere waos 't get wat 'r neet ónder wäörd kós bringe. Hiel lang geleije (want heer góng nog nao de lieger sjaol), jao heer kós z'ch zelfs de zjuste plek rappelere boe 'r veur 't iers die gedachte had gekrege -'t waos op dat ajuin stökske vaan 't Tóngerseplein, bij de wei vaan Calvarie - had 'r ónder de ligusterhaog die in bleuj stónd en zoe lekker rook 't bezej


39 gekrege tot heer aanders waos: get apaarts. Want wètste (zoe dach 'r) iech bin heij en straks bin 'ch örgens aanders (en vaanaovend bin 'ch thoes), meh iech b i n d ' r altied! Alles wat gebäört, wat z'ch aon m'n ouge presenteert, wat 'ch huur mèt m'n oere, i e c h b i n 't, dee 't zuut of huurt of ruuk. Iech moot 't verwèrke! Aander lui zien d'r pas es ze veur mien ouge koume; meh es ze weg goon, bestoon ze allein nog in mien gedachte. Es mien gedachte ze los liet, zien ze gans weg. Wat heet God mèt miech veur, tot 'ch dat gans leve maag opslókke? Verwach heer get speciaals vaan m'ch? Moot 'ch 'nen Heilige weure of - en heij sjrók 'r - weur 'ch soms opgeleid veur Anti-Christ? Die gedachte leet 'm neet los: minnige nach es 'r neet in slaop kós koume, späölde die vreemde riddenatie 'm door de kop, soms in griezelige vörm. ‘God, God’, bèjde heer, ‘laot m'ch toch neet deen Anti-Christ weure!’, al gaof 't häöm heimelik e mèrkwierdig geveul vaan tróts.


40

7 't Leve zit vol mysteries. Pa had veugelkes gefok in groete kowwe, die 'r zelf maakde. Mèt e fien bäörke had 'r geetsjes gebaord, op centimeter aofstand, in letsjes boe later de tralies woorte doorgestoke. Es e bäörke braok of es 't letsje mètdrejde - of wat d'r daan ouch mer sjeif góng vlookde 'r: ‘Nóndedzju!’ Iers sjrók Charles, meh later waos 'r gruuts es 'r tege z'n vrundsjes zag: ‘Miene Pa kin vloke, dee zeert Nóndedzju!’ Wie de kowwe klaor waore en de kenaries good geweend, waore eikes gekoume en Pa reep häöm debij. ‘Heij zit 'n póp te breuje’, zag 'r en wees nao 't nèske mèt de fieselkes tow, die Charles had mage oetpluize. Later moch 'r weer kieke es Pa - hiel veurziechtig - 't nèske d'roet sjuifde en e plenkske veur 't look in de gleuf zat. Dao laoge de jong veugelkes, wie ganse klein geplökde hinne mèt mysterieus blauw velle euver de geslote uigskes. Heer kós neet genóg devaan kriege: die groete geel bekskes, die wied ope gónge zoetot 'r 't tungske kós zien zitte; de klein vlerkskes; de stevige puutsjes compleet mèt negel. Pa mós 'm wegduije: ‘Noe is 't genóg! De awwe weure ónröstig.’ Ze hadde 'nen aquarium mèt goudvèsse op de steiweeg; sjoene witte zand op de bojem en e soort grötsje: e peurtsje door Pa aonein gemetseld vaan krejje oet de kwiezenjaer. Werechtig, 't dink waos mer e paar decimeter laank en mesjien vieftien centimeter hoeg, meh Pa had 'n ganse stellage daoveur geboud, zoetot 't neet inein kós zakke veurtot de cemint hel waos. 't Had nog in 'ne bak mèt water mote stoon, mèt um de paar ore 'n veerse straol d'rop, zoetot al dee rotzooi d'roet kós trèkke; aanders zouwe de vèsse kepot goon. Ouch plentsjes stoonte d'rin: waterpes en e soort graas, boe


41 Pa de naom wel tien kier vaan mós zègge, veurtot Charles 't kós ónthawwe: Valesneria! Slekskes woorte mètgebrach, die langs 't glaas op en neer sjove um mèt 'n hiel fien munneke (en dao in e tungske) de alge d'raof te snóppe. Ore kós 'r denao kieke: dat waos toch zoeget sjoens. In 't veurjaor hadde ze oet 'ne pool neve de Mergelweeg (veurbij de villa vaan Regout) 'ne kwak glitsetige kwakvosse-eikes mètgebrach en die in e bokaal mèt water gezat. Al d'n iersten daag zaog 'r die zwarte puntsjes verandere in komma's. Nao e paar daog waore 't ganse klein koeleköpkes gewore (mie es de hèlf waos neet oetgekoume), die nog vaan dee blubberige gelatine bleve ete, totdat ze kóste zwumme. Es ze groeter woorte, greujde de kieuwkes nao binne; me kós al good de uigskes zien en e munneke, zjus wie bij die slekskes. Zie vraote ouch de alge vaan 't glaas en vaan de bleedsjes. Es me ze good bekeek, zaog me 'ne spiraal vaan dermkes en vaan achtere e buiske, boemèt ze hun keutelkes oetpeersde. D'r zitte noe gein kwakkers mie, dach Charles; in 't gans Jekerdal gein kwakkers, koeleköpkes of stekelbeerskes. Noe móste daoveur nao 't Natuurhistorisch Museum en aofwachte of ze mesjien op t.v. zoeget laote zien. Of wied 't boeteland ingoon, boeste väöl cent veur mós höbbe. Want de benzien weurt alsmer deurder en de vakvereinigin lìgge euverhoup mèt de regering um te zörge tot de lui vaan allewijl genóg verdene um hunne kleurentèllevisie te kinne betaole en hunnen auto. Ouch nao 'n vleeg kós 'r zitte kieke; nao de fijn meneer boe op zoe bieske z'n vleugelkes zit te pótse mèt z'n achterpuutsjes en daan weer ins in z'n hennekes wrijf. Boe zit dat sjöpselke aon te dinke, dach Charles. Straks blijf


42 't aon 'ne vlegevenger plekke en spartelt daan um los te koume; of Ma howt 't kepot mèt 'ne sjotelsplak. Heer vónd 't neet erg - wel eve griezelig - um 'n vleeg te vaange en de kop in te duije. Later wie 'r hagedisse en goudslengskes in 'nen awwe aquarium had zitte, vóng heer wel hónderde vlege, die 'r de vleugels oet trok, zoetot de hagedisse ze kóste opete. Die hagedisse had 'r zelf gevaange bij de walmoer in 't Aldenhofpark. Dao waos 'n sjoen groete gewees, mèt 'ne roeje boek, die 'r noets had wèlle vaange. 't Waos al genóg um dao moesstèl achter 'ne stroek te zitte en dat bies te zien bewege mét die raozendsnel, driftige bewegingskes. Soms, es de zon op 't hoegste stónd, lag die hagedis z'ch op 'ne stein en maakde z'ch plat en breid um zoeväöl meugelik wermde op te vaange. Charles wis toen al e bitteke vaan elektriciteit en dach, tot al die sjöbkes celle zien, die 't bieske daan oplaojt, want nao dat ‘oplaoje’ waore die bieskes wel i n s zoe vief. Heer vóng ouch vlinders (Pa numde ze kapelle): miestal witte, meh soms vaan die gele, die vleugels höbbe mèt prachtige nerve wie op e blaad; ins 'n Keuninginnepage, die mer e bitsje gesjendeleerd oet ze nètsje kaom. Ins had 'r 'n bij gevaange. Die had 'r mèt nao hoe s genome en in 'n sjeundoes gezat. Mèt e sjèlmetske had 'r e deurke dao in gesnoje, aon d'n ónderkant; meh dat had 'r veurluipig tou gelaote, zoetot ze iers kós wene. Heer had wel get blömkes in de does gelag, zoetot ze geinen hónger hoofde te lije. Nao e paar daog lufde 'r veurziechtig d'n dèksel op um te kieke of de bij nog geinen honing had gemaak; meh 't bieske waos druug en had haos gein kleur mie: 't waos doed. Pa vertèlde tot me veur bije e gans volk moot höbbe mèt 'n


43 keuningin debij; want 'n bij allein wèt neet wat ze moot doen en is reddeloos verlore. ‘Wie sommige lui’, had Pa debij gezag en ins bedinkelik gekeke. Hóbbe veer daoveur 'n keuningin nudig?’ vroog Charles. Heer waos verbaas, want Mestreechtenere zien neet zoe oranje gezind. Meh Pa had 't neet zoe bedoeld: heer meinde dat ‘figuurlik’. Dat góng 'm al hielemaol bove ze verstand. Meh heer waos 't neet vergete en 's aovends in bèd, wie 'r weer ins laog te prakkezere veurwat toch de hiele wereld um häöm drejde, vroog 'r z'ch aof: bin iech daan wie 'n bijekeuning en drejt daorum alles um miech, of.... bin' ch wie 'n bij allein, opgeslote in 'n cartonne does.... bin 'ch ‘reddeloos verlore’? Vaan alles sleipde 'r nao hoes. Jong mösjkes die nog neet kóste vlege en die 'r veurziechtig in z'n werm hand droog en in ein vaan die leeg kenariekuikes zat (Pa waos nao e paar mislökkinge oetgesjeid mèt fokke). Die mösjkes wouwe noets ete, al probeerde heer mèt e stekske 't stökske wittebroed in mèlk gesop in dat bekske te duije. De bieskes gónge doed en daan mós 'r ze begraove op e speciaal plekske in 't park, achter de struuk vlak bij de brök euver de Jeker. Veur eder mösjke zat 'r e stekske bove 't graaf. Dao stoonte 'rs wel e stök of zeve op d'n doer. Ins had 'r 'n däölke gevónde in e klein häöfke achter de moer vaan de Paotersbaon. Heer had 't ónder z'n bloes geknuip en hiel veurziechtig mote zien bij 't trökkleddere um 't neet doed te duije. Thoes had 'r 'n kow geïmproviseerd door vaan 'n kis twie kante aof te breke en dao kippegaas euver te spanne. Dat bieske vraot alles. 't Waos daan ouch taam gewees, want 't had 'ne gesnoje vleugel. Meh 't deurke waos'm neet good gelók en op'ne slechte daag waos de vogel gevloge.


44 Heer had gekrete, want 't waos e leef däölke mèt z'n sjoen blauw, verstendige uigskes. In 't park moch 'r neet mie koume. De ‘State Jezus’ (zoe numde ze de govie dee dao altied rónd fietsde) had 'm al dèks mèt nao 't bureau op de Pieterstraot genome um häöm 't evangelie te leze: neet op 't graas loupe en zeker neet in de buim kleddere um nao veugelnèskes te loere. 't Waore neet allein merelsnèste, soms ouch vinkskes of vlegevengers; 'n inkele kier mieskes. Heer kós neet altied de naome vaan die veugelkes, wat gei wónder is, want Mestreechtenere kinne neet zoeväöl óndersjeid tösse 't eint en 't aander. Mieskes zien mieskes, of 't noe 'n Koolmees, of Pimpelmees of Zwartkopmees is. Ze mage daan wel gaw get interessant vinde, echte netuurvorsers zien 't neet. Daan vèssers! Die make wel degelik versjèl tösse 'n abel en 'n ruts, 'ne maon, 'n winde, 'n berb, 'ne briesem, 'ne govie, beerskes en joede en wat al neet mie. Ouch dao kraog heer interesse veur en 'r zokde Pa zoe lang aon z'ne kop, tot dee e geertsje veur häöm koch en z'n eige dreistökkergeert vaan ónder de stöb en 't spinnegeweefsel oethaolde en de kopere bösse devaan oppótsde. Zoe kóste ze same goon vèsse in de Maos. Meh Pa had noets zoeväöl zin in dat stèl zitte en nao d'n öpper stare en wou al gaw trök nao hoes, zjus es ze begóste te biete. Dat zuuste altied: iers boezjeert niks en daan tege etenstied sjijne die vèsse ouch appetiet te kriege. Charles kós gemekelik z'nen hónger oetstèlle es de rutse en abele begóste te pakke. Op 'ne kier, wie Pa 'rs al e paar gevaange had en Charles nog geine beet had gezeen, begós 't hel te regen. Pa had al ingepak, al had 'r zelf daan ouch 'ne gabbardien bij z'ch. Meh dee jong in ze kort breukske en dun bluuske wis neet


45 vaan oetsjeije; al regende 't pupkes op 't water en kós 'r z'nen öpper koelik zien. Pa kaom bij 'm zitte en lag 'n hand op dee naten erm: ‘Wat höbste daan toch.... wètste daan noets vaan ophawwe?’ Charles vónd z'ch zoe lamlendig vaan - wat waos 't: sjagrijn teleurstèlling? - tot 'r begós te jenke. Vaan gif sloog 'r hel op en... laot 'm toen neet 'ne prachtige maon vaan wel mie es e kwaart kilo vas höbbe! Z'n hertsje begós te bónke wie Grameer vaan Sintervaos; meh heer wèrkde de vès nao de kant en Pa moch neet helpe.... 't waos ziene vès! Zónder sjöpnèt (want zoeget hadde ze neet) kraog 'r 't veerdig. Toen keek 'r z'ne Pa gans gruuts in de ouge en noe kós 'r zelf neet gaw genóg nao hoes tou. Dat vèsse waos 'n hartstoch gewore. Heer kós aon niks aanders mie dinke en verwaarloesde z'n hoeswerk en kraog alsmer slechter punte. Dao kaome hiel get preke aon te pas en op 't lèste zaog 'r 't zelf ouch in en belaofde um neet mie mèt die geert op stap te goon, veurtot de exames achter de rök zouwe zien. Vreemp genóg: wie 'r einmaol weer achter z'n beuk en kajees zaot, kós 'r de Maos gemekelik vergete en kaom 'm die rage vaan abele toeke mer belachelik veur.


46

8 Wie lang (of wie kort) doort de jongen tied vaan 'ne mins? Este pas op de liegersjaol kumps, tèlste neet mèt, want de groete jonges geve d'ch amper de kans en de ruimte um te speule. Heer kós z'ch nog hiel sjerp rappelere, tot 'r ins zoe'ne bandiet e mets had zien sliepe tege 'ne rand vaan de brikkemoer op de speulplaots. Toen had dee rotzak 'ne kleine jong gedwónge veur häöm te bókke en had heer 't mets, dat flikkerde in 't zonleech, tot aon 't handvat in deen erme jong z'n vot gestoke. D'r waos gei blood te zien en Charles had later begrepe, tot 'r 't mets had tou geknip en mer gedoon esof. Meh heer waos zoe devaan gesjrókke, tot 'r noe nog - heij in z'ne fauteuil - sjevraoje devaan had. Meh - nog ins - wie lang doort deen tied? D'r waore toch zoeväöl herinneringe vaan watste allemaol gedoon hads vaan - pak weg - d'n achtste, negende jaor, totdatste veertien-vieftien woors en d'ch al e bitteke veur de meitskes góngs interessere. Daan zagte ze nog wel - d'n awwers en de ónderwijzers - totste d'nen tied neet mós verklómmele mèt druime en veur d'ch oet zitte stare. In welke jaore gebäörde dat allemaol? Wie aajd waos heer gewees, toen 'r mèt 'ne sjaolkammeraod dee aon d'n euverkant woende, boe ze zoe'ne groete hoof hadde, ins daog achterein 'n koul had gegraove: zoe groet en deep tot ze ne gaank kóste make. Wat waos noe zjus de bedoeling daovaan? Soms spraoke ze vaan de twelf gouwe apostebeeldsjes, die örgens in de grónd móste zitte. Es ze die ins kóste vinde! De sjaoj aon deen hoof (hoe 'nen hoveneer op gezwèt had mèt 't aonlègge vaan gazons en blommeperke.... boe noe al deen drek laog!) zou wel dobbel en dweers vergeujd weure. Die


47 beeldsjes waore doezende göldes weerd. Toen Charles, in 'n ónbewaak ougenblik, get euver dat gaat en dee gaank zag tege 'nen aandere sjaolvrund, zag dee: dat is aw kloete! Ederein wis jummers tot me die beeldsjes mós zeuke in de kazejematte, boevaan d'n ingaank in 't Graaf van Waldeckpark laog. Dee vrund wis ouch aon 'ne valse sleutel te koume en zoe trok Charles mèt drei aander koejonges op 'nen aovend in d'n duuster die kazjematte in mèt boezjies in e leeg blikske; eine had zelfs 'n carbiedlamp. Mèt 'ne brik klopde ze tege de moer aon beidskante um te hure of dat hól klónk, want euveral kós 'ne geheime zijgaank ligge. Ze hadde door e gaat mote kroepe, boe de moer tougemetseld waos. Weijerop kaome ze op 'ne plaots boe water - mesjien wel vaan de Jeker - door de plafong siepelde en krege ze nate veu. De expeditie woordt oetgestèld tot later; geine waos nog oets d'rop trökgekoume. Dee nuije vrund brach weer aander, veur Charles ganse nuij interesse mèt: donderbösse make vaan 'n aw sjroepdoes, boeste carbied in mós doen mèt get speij d'rop. Daan d'n dèksel d'rop en mèt 'ne zwegel aon e leukske in de bojem de gaas laote óntploffe, zoetot d'n dèksel d'raof vloog. Meh oppasse! had dee vrund gezag: d'r waore jonges, die 'ne voot daomèt hadde verlore. Weer 'nen aandere, dee wis tot Charles góng vèsse en thoes 'nen aquarium had, zag: ‘Iech höb get veur d'ch.’ Heer had 'm mètgelótsj nao z'n kamer, boe 'r in de kómp vaan e lampètstèl veer dikke abele had róndzwumme. 'n Gordijn waos d'reuver gespanne, zoetot de vès neet d'roet kós springe. Dee jong (Frans hèdde 'r) had gezag: ‘Gistere, toen 'ch demèt thoes kaom, waore die abele bijnao kepot, meh 'ch höb ze weer gezónd gemaak. Iech zal d'ch laote zien, wie 'ch dat gedoon höb.’


48 Heer had 'n elektrizeersmasjien gepak en de dräöj op twie plaotse in de kómp gestoke, en waos goon zwungele aon dat apparaat. De vèsse wouwe aon alle kante tegeliek d'roet. ‘Netuurlik’, zag Frans, ‘höb 'ch e bitsje zaajt in 't water gedoon, aanders geleijt 't neet. Meh de zuur wie sterk totste daovaan weurs. Zal 'ch diech ouch ins 'ne gooj opmieter geve? Heij pak die dräöj mer ins vas....’ Meh Charles waos neet kepot devaan en vroog of heer die abele noe moch höbbe veur zienen aquarium. Nein, dat kós neet: die waors veur experiminte. Charles had ins róndgekeke in de kamer, die vol laog mèt allerlei elektriese klómmele, want dat waos dee jong z'n specialiteit. En zoe hadde ze allemaol get, want ederein wèl get weure in 't leve. D'n eine lèg z'ch tou op voetballe, 'nen aandere op sjake. D'r zien 'rs die al hiel vreug mèt meziek beginne en daan later, nao zoeväöl jaore, weure ze bereump es pianis of componis of dirigent. Allemaol kleddere ze nao bove op de lèdder en sommige valle op hun snoets, vreug in 't leve. Die stoon weer op en hawwe z'ch koesj. Ze kriege 'n betrèkking; me zuut ze mèt e meitske; daan obbins zien ze getrouwd en loupe mèt hun vrow achter 'n kinderkouts en veurtot ze 't weite zien ze Ampa en zitte ze in d'n A.O.W. D'r zien inkele die alsmer hoeger blieve kleddere. Soms geit 't good, soms ouch hiel raar. Want dee vaan 'n groete huugte vèlt, kump neer mèt 'nen helle sjmak. Deen eine kwiebus, wat waos dao toch vaan terech gekoume; dee mèt e vaselineduuske vol ether 't zwerk in wou stijge? Dee wou alles tegeliek zien: sjeikundige, filosoof, wiskundige, wereldhervörmer. Heer spraok euver Einstein esof 'r debij had gezete, wie dee maan mèt z'n relativiteitstheorie oet de bös kaom.


49 Heer sjreef beukskes en pamflètte, die me kós koupe à raison vaan vief cent of daartig cent. Charles had z'n geleujtige zoondagcent daoveur opgeofferd, want dee gladjanus had 'm 'ne kristalóntvenger belaof, boe heer euvrigens noets mèt euver de brök waos gekoume. Heer had ouch langs 'nen ingewikkelde weeg vaan chemische formules (boe 'r ganse velle mèt volsjreef) 'n nuij stof óntdèk, die 't ‘Universele Middel’ zou zien tege alle kwaole. Jao, me kós d'r zelfs zèlver mèt oppótse. Nou daan: heer had hiel geheimzinnig gedoon en Charles had 'm mote belaove tot 'r 't aon niemes zou vertèlle; meh es heer zaoterdagmörge tege half nege bij häöm zou koume, moch heer getuige zien vaan 'n wereldsjókkende demonstratie! Op dee mörge waos Charles dao en same lepe ze nao 't stadspark, boe dee kwiebus begós oet te pakke oet z'n tas. Iers had 'r 'n stevige tow d'roet gehaold, boevaan 'r ein ind aon z'nen inkel knuipde en toen 't aander mèt 'nen dreidobhele knoup aon 't stangkètsel vaan 't park. Heer pakde 'n leeg vaselinedoes en e fleske ether. Dat duuske (zoe verdutsde 'r) zou 'r völle mèt die uters vláchtige vloeistof; daan d'n dèksel d'rop doen, dat duuske in z'n hand pakke mèt z'n aander hand dao stevig bovenop - kiek zoe en w a t geit d'r daan gebäöre? De temperatuur vaan de vloeistof zou vaan z'n lichaamswermde mèt minstens tien graode stijge; mèt es gevolg: d'n opweertsen drök zou tien kilo per veerkante centimeter weure en umtot dat dèkselke - heij lig de berekening! - zoe óngeveer twelf veerkante centimeter waos.... dudelik: heer zou mèt duuske en al de loch ingoon! Nao e kerteer of mesjien twintig menute kaom d'n oetvinder tot de óntdèkking tot mèt z'n berekeninge get sjeif waos gegaange. Mer e gelök, want deen dreidobbele knoup aon 't stangkètsel waos zoemer oetrein gevalle.


50 Charles góng nao hoes en goejde die brochure euver de gecoördineerde logische abstracties van het feit Ik Denk (boe heer, mieljaar!, daartig cent veur betaold had) in de kachel vaan puur gif. Dat herinnerde häöm aon 't vuur, dat alweer lieg waos goon branne en e paar blökskes hout kós gbruke. Nog altied gein teike vaan leve daobove. Tant Yvonne had 'm nog neet nudig.


51

9 Jeh, wat waos allemaol terech gekoume vaan die jonges en jungskes boe 'r muiske mèt góng trèkke langs de hoezer vaan 't Henric van Veldeke plein, 't Servaoskloester, de Bouillionstraot, d'n Inkelestraot? 't Waos pas lollig es ze eine bij z'n kladde hadde, want soms belde de lui z'ch ónderein op, zoetot örgens op die vaste routes obbins 'n deur ope góng en dao 'ne forsen erm oet kaom, dee ein vaan die kluiverkes bij z'ne kraag pakde. Vaan toen aof maakde ze de route in versjèllende riechtinge; meh ze woorte toch nog wel ins gepak. Ins woort de bende haos gans opgerold door e paar govies; Charles had wete te óntkoume door in 'n deep porteek te blieve stoon, totdat de govies weg waore. Pas toen had 'r muiske getrokke en waos weggerend. Ze dege ouch wel ónsjöldige dinger; wie taam kestaanjele zeuke in die sjoen laon ónder 't Cannerbos. Gevierlikke expedities: wie ze ins de Mergelgrotte introkke door de bouwvalle, boe ze veurziechtig door e klein look móste kroepe en veural gei stökske mergel los mochte stoete, want daan zou wel ins de ganse plafong nao ónder kinne koume. Trouwens, zónder gids die geng ingoon waos al riskant, want es ze hunne weeg neet trök kóste vinde....? Ze lete daan ouch altied eine boete zitte, dee de lui mós waarsjouwe en ze neet binnen de twie ore trök zouwe zien. Wat veur strabatse waore dat neet gewees, wie ze in de Sintervaoskèrk op zeug gónge nao de Keizerszaol en terech kaome bove de gewelve vaan 't middesjeep! In de stöb vaan ieuwe hiel veurziechtig op han en kneje móste ze kroepe euver de middebalk en neet oetsjievele en wegzakke in de depe koule bij de pilere.


52 Euver 't daak vaan de kèrk hadde ze mote kleddere, want bijnao woorte ze getrappeerd. Es Pa en Ma dat oets gewete hadde.... die lui hadde doedsangste oetgestande. D'r waos neet väöl wat ze neet óndermóme en dèks genóg had eine in e meujlik parkèt gezete. Wie Sjeng, oet de café ‘De Zwarte Ketel’, dee haos verzope waos bij 't Drifke, boe ze z'ch mèt dee fèlle stroom nao óndere lete rótsje. De sjlemiel kaom in de Maos terech en waos al twie kier óndergegaange, veurtot 'ne vèsser häöm mèt z'n lang geert gered had. Die had 'r ouch nog demèt verinneweerd. Wat had dee mins gevlook! E vörke, wat ze gestook hadde op Sint Pietersberg, waos euvergewejd nao de böskes bij 't Fort. 'ne Jong, dee ze gaaroet neet kóste, kaom helpe mèt 't blösse. Heer had z'n bloes oetgetrokke, dao iers op gepis en sloog daomèt op de vlamme. Dee jong waos bijnao gestik en toen heer dao veur pampes laog, hadde ze hölp mote vraoge aon groete manskerels, die weijerop aon 't sjotte waore. Eine vaan die had de jong weer bijgebrach mèt kunsmatige ademhaling. Dee jong had niks gezag en had z'n kepotte bloes mèt brandloker aongetrokke en waos stèllekes aofgedrope. Noe kós Sjaak wel e möpke devaan make en zègge tot dee knöl vaan de staank vaan z'n eige zeik waos flaw gevalle.... 't waos toch wel eve benkelik gewees. Heer stónd op; z'n bein waore stief vaan 't zitte en heer mós trouwens die blökskes mer ins gaw pakke, veurtot 't vuur gans oetgóng. De radio zat 'r aof, want dao waos eine aon 't kwatsje geslage. Dat kreigste mèt die zenderkleuring, dach Charles; in Hilversum zien ze sjijns kleureblind. Wat waos die Cantate ouch weer?


53 Aojao: ‘Es ist dir gesagt, Mensch, was Gut ist’; Bach BMV 47 of zoeget. Heer mós 't toch ins opzeuke en zien of 'r deen teks kós einde; dat intrigeerde häöm. Heer geluifde neet aon touval; oet ervaring wis 'r tot alles 'n beteikenis heet, 'nen depere zin, en tot 'ne mins d'r good aon deit die signale die 'r opvink in ach te numme. In z'ne koejongestied had 'r 't z'ch mesjien kinne permitere vaan daag tot daag te leve, vaan oor tot oor. Dat waos 'n blomlezing vaan indrökke: 'n grabbelton boe me noe ins dit daan weer dat oet 't zeegmeel opvès. Meh nao al die jaore kós 'r zien, tot 't allemaol 'n beteikenis had. Dat z'ch rappele vaan wat veur kunste ze hadde oetgehaold waos mesjien 'n gooj methood um nao te goon, wat fout waos gegaange; boe 'r z'ne vont verkierd had gezat en begós oet te sjievele. Al die roej leechskes, die toen waore goon branne, hadde die wel indrök op 'm gemaak? Obbins zaog 'r veur z'ne geis alweer zoe'n scène, esof 't noe gebäörde: in 't heukske vaan de Zwingelepöt en de Nieuwenhof (boe noe dat peurtsje is door de walmoer, meh dèstieds allein e gaat mèt e stevig hèk mèt spitse punte) aon dat hèk waos Sjaak blieve steke! Ein vaan die spere staok dweers door z'n sportkous wel zeker 'ne centimeter of zès-zeve in z'n kuut. Twie, drei maan sprónge op 't mörke um häöm vas te hawwe en te stiepe, zoetot heer ze bein op kós trèkke oet dat gemein stök iezer. Heer sjrieuwde neet, meh trok z'n lippe ope mèt z'n tan obbein. 't Iezer waos nog neet d' roet of 't blood begós te loupe: dik en dónker, bijna zwart. Gelökkig had eine 'ne zakdook boe neet al te väöl snóts in zaot. Toen pas kós d'n erme duvel z'ne bavvie ope doen: heer zag wel tien kier: ‘Mieljaar, mieljaar, dat pits, dat pits....’


54 D'n angs, dee ze allemaol geveuld hadde, dee sjrik, waos 's aovends trökgekoume bij Charles in bèd, boe 'r z'n aovendgebedsje opzag. Heer keek nao de plaat vaan d'n Ingelbewaorder, dee mèt eine vinger e jungske bij de krolle pak. Mèt twie oetgestoke hennekes wèl dee jong 'ne vlinder pakke en 'r lèt neet op d'n aofgrónd dee 'ne have stap weijer lig. 'ne Prachtige blauwe vlinder, zoe groet wie 'n Keuninginnepage, meh werkelik prachtig blauw, wieste heij noets zuus! Zoeget had al genóg waarsjouwing mote zien, tot 't 'nen truuk waos vaan d'n Duvel. Toch waos deen Ingelbewaorder dao um 't jungske te redde. Dat hèk had d'r toch neet veur niks gestande! Wat hadde zie verlore aon deen aandere kant vaan de walmoer, in dat moeras? Eende-eier had Sjaak wèlle klawwe! Waos 't neet e gelök veur häöm en veur allemaol, tot 'r aon die speer waos blieve steke? Verónderstèl tot 'r dao in dee pratsj waos weggezak.... Huurt me neet tot Ruter en Peerd weggezoek weure en noets mie trökgevónde? 't Waore allemaol ströppestreke vaan koejonges, die neet wouwe luustere nao awwers en ónderwijzers. Zjus wie dat stiekem rouke ónder de rippetiesies in 't kemerke achter d'n oksaol..... ins waore al die aw partiture in brand gevloge! ‘Es is dir gesagt, Mensch, was Gut ist!’ Aha, dao wis heer 't obbins! Ze hadde mèt 't koer die Cantate móte instudere, ónder 'ne nuije Paoter Dirigent, dee hoeg had wèlle vlege. 't Waos jummers väölste meujlik gewees.... Tot 'n oetveuring waos 't noets gekoume.


55


56

10 Heer had nog 'n aander lempke aongestoke en e book euver meziek oet de kas gepak. In dit werk, dat 'r had opgeslage bij Bach, stónd neet väöl euver cantates, behalve tot 'rs zoe'n dreihónderd bewaord zien gebleve, die netuurlik neet allemaol op 'tzelfde niveau stoon; ouch waos 't ónmeugelik um zelfs mer de veurnaomste te bespreke. Heer bleef kieke nao 't printsje op de volgende pagina: 't interieur vaan d'n Dom vaan Salzburg: zoe te zien 'n kèrk oet de Barok-tied. Noe 'r heij op de pleetsje zoag wie hoeg tot de baoge zien, die op de pilere röste, kós 'r z'ch veurstèlle wie deep die koule móste zien aon de bovekant vaan de gewelve; en ouch wie steil. Dat hadde zie dèstieds, daobove in de Sintervaoskèrk, neet kinne beseffe, want de koule waore veur mie es de hèlf gevöld mèt stöb. En eine vaan hun dao in zou zien gevalle, waos 'r ónherroepelik gestik. M'ne leve Sintkerfistel! Wat had deen Ingelbewaorder 't indertied drök gehad. D'n Doed had op 'n aander meneer tougeslage: Servé waos kraank gewore; d'n einige zoon vaan de naobers. 't Waos get in de boek gewees, wat z'ch had oetgebreid en ouch de herses had aongetas. Bèjweeg woort gehawwe mèt de ganse naobersjap. Meh de jong storf en ederein waos kepot devaan. Charles kós z'ch de ganse situatie veur de geis hole, esof 't gistere gebäörde. 't Kiske vaan 't sjoenste hout mèt zèlvere hingsels woort 't hoes oetgedrage, in d'n doejewagel gesjove en bedolve ónder kranse en blomstökker. De Pa vaan Servé mèt ze zwart pak en ze wit geziech stónd in de porteek, verslage.


57 Charles moch mètrije nao 't kèrkhof. Heer had aon de steel vaan de sjöp gedrejd en d'n drek hure valle op 't kiske dao ónder in de koul. Heer had ouch mèt mage zitte aon de koffietaofel boe de lui alweer euver gewoen zake spraoke: ‘Geer nog e bruudsje mèt sjink? En wieväöl kluntsjes sókker, twie of drei?’ De groete manslui drónke e cognekske en zaote te pave aon dikke sigare, zoetot iemes de vinster mós opezètte, want de rouk waos um te snije. Charles had allein mer gedach aon die mèskleijer, die bove in 'n cartonne does laoge, boe ze vreuger mèt späölde. Servé mós altied celebrant zien; 't waore jummers z i e n mèskleijer. Dao hadde ze nogal get euver gevreigeld, want me wèl toch ouch wel ins get belangriekers zien es mèssendener. Ins had Charles veur zenger gespäöld en had d'n Dies Ira Dies Illa gezónge, umtot 'r dat zoe sjoen vónd. Toen had de celebrant z'ch giftig umgedrejd en gezag: ‘Huur ins Charles, dat kin toch neet! De wèts tot 'ch gei zwart kazuifel höb!’ Noe, vendaog, hadde ze d'n Dies Ira ouch neet gezónge, want dat doen ze allein mer bij groete lui, neet bij 'n doejemès veur e keend: Servé waos pas veertien. Wat zouwe de awwers mèt die mèskleijer doen en 't kelkske en de ampulle, boevaan ein kepot waos bij 't uurke? Zouwe ze 't mesjien aon häöm geve, umtot heer mèt Servé gespäöld had? Meh netuurlik kin me zoeget neet vraoge; noe neet, later mesjien. Mèt 't book euver meziek nog op z'ne sjoet waos 'r in slaop gevalle. Heer druimde: Heer waos in 't hoes op de Tóngersestraot, dat väöl groeter leek es in werkelikheid. 't Waos zjus of ze 't pand vaan de


58 naobers debij getrokke hadde, wie ze in d'n oorlog mèt de kelders hadde gedoon door e stök vaan de moer weg te breke. 't Hoes waos vol mèt lui. Dao waore studente die heij 'n kamer hadde gevónde en gastarbeiders (Italiane, Grieke, Törke); ouch e sjoen jónk meitske, die Jeanine hèdde of Francine (dat wis 'r neet zeker) en die z'ch tege häöm aon vlejde. Pa en Ma waore dao! Die hadde hiel hel gewèrk mèt pótse en sjróbbe en opruime in de winkel, want 't waos zaoterdagaovend en al laat. Ze zagte aldoor: ‘Veer mote goon, aanders zien de poorte tou vaan de Abstraot!’ Boe dat op sloog, wis 'r neet, meh kinnelik kóste ze heij neet blieve, mesjien wel umtot 't hoes zoe vol waos. Charles hoofde neet weg: örgens in dit hoes zou 'r 'n kamer en e bèd vinde. Trouwens die Jeanine (of Francine) duijde häör lekker jónk lief tege z'n aw kneuk; ze lag 'nen erm um z'ne nek en puunde häöm op 'n oerlelke en leet z'ch toen zelf pune op 're mónd en in 're hals. D'n tèllefoon rinkelde en 'r naom d'n hoorn op: ‘Mèt Gebbie oet Sittard’, zag 'n vrowwestum. ‘Mèt wee?’, vroog 'r, want 'r kinde gein Gebbie. ‘Mèt Gebbie.... iech spreek toch mèt Charles?’ ‘Jao’, zag 'r, ‘meh help m'ch eve weijer mèt d'ne naom’. ‘Iech zèg d'ch toch Gebbie! Wètste daan neet mie vaan Carnaval? De waos toen heij mèt Lou, d'ne vrund?’ Oajao, noe wis 'r 't weer: dat vrommes mèt e geziech wie 'n tuut wuif, die in 'n achterbuurt woende.... 'ne riechtige gribus... 'n hoes vaan carton! ‘Veulste niks deveur, Charles, um heij te koume.... nog ins lekker de kachel aon te make?’ Heer had die Jeanine nog altied stevig tege z'ch aongeduijd en voolt z'ch lekker heit weure. ‘Huurste m'ch neet, Charles?’, vroog Gebbie weer, ‘of höb-


59 ste geine zin? Daan zègste 't mer....’ ‘Netuurlik, netuurlik’, zag 'r, ‘de mós ins wete wieväöl zin!’ Heer knikde Francine 'n uigske en hóng op. Meh zjus wie 'r 't meitske steviger wou pakke, kaom d'r e stèl vaan die Italiane of Törke aon, die door móste in dat smal gengske. Heer leet 'r mer vas d'n trap op goon en vroog, häör hand vashawwend: ‘Maag 'ch dalik op d'n deur kloppe? Boe sliepste?’ Ze zag: ‘Op 't mansande-kemerke aon de väörkant!’ ‘Okay, tot estrein!’, fluusterde 'r. Noe nog eve Pa en Ma goojenach pune, die al bij de deur stoonte en toen achter die meid aon. Meh bove, op 't twiede, waos 't 'n ganse consternatie vaan Törke of Italiane of mesjien ouch wel Grieke, die 'nen hiele rare dans oetveurde. 't Waos zjus of die lui vaan stopverf waore; of hun lief gans nao óndere zakde, zoetot ze op 't lèste mie weg hadde vaan groete dikke eerappele mèt belachelikke klein puutsjes. Heer mós wel lache, al wou 'r gere bij de deur vaan de zolder, want dat keend laog op häöm te wachte. Toen zakde eine vaan die Törke inein en veel mèt 'ne sjmak op de grónd. Heer woort wakker en zaog tot 't book op de vloer laog, vlak bij z'n veu.


60

11 Das waos nog ins 'ne plezanten droum. Dee mós 'r ónthawwe en straks aon Tant Yvonne vertèlle - mèt e paar veranderingskes; ze waos e bitsje awwerwèts -, meh wat zou ze demèt lache. Wie laat waos 't noe Zjus? Nog geinen tied veur häör aovend-program op t.v.? 't Waos zoe stèl bove; mesjien laog ze get te leze of zoemer veur z'ch oet te stare. Zou ze de gordijne al tou höbbe? De sjiemering waos allang veurbij en 't waos gans duuster boete. Miestal hoort 'r häör stómmele es ze de gordijne tou maakde. Wat e leve toch veur zoe vruike! 's Mörgens um half elf stónd ze op um z'ch get te wasse en daan in dee ligstool zitte mèt 'n teske thee en e besjuutsje mèt oranje-marmelade. Later 'n tas koffie en pas um haaf ein e dun beutremke mèt get sjink of e stökske belege kies. Daan weer trök in bèd um te röste veur e paar ore. Later op de middag stónd ze weer op um z'ch in dee stool te zètte, 'n teske koffie drinke, nao boete kieke of in e book of de gezèt nog ins oppakke. Direk nao 't aovendete kroop ze weer in bèd; meh dao kós ze good rechop zitte, want heer had 'n plaank veur häör gemaak, die verstèld kós weure. Miestal veel ze in slaop nao 't ete, of slómmerde ze get veur 't vajerland eweg, totdat 't ech duuster woort en ze t.v. kós kieke. Dao bleef ze aon plakke, tot d'r zelfs op de duitse zenders niks mie waos. In d'n aovend leefde ze pas ech op en had ze noets slaop. Gei wónder! Daan had ze Charles 't mieste nudig, veural es 't program op t.v. niks waos. En ze mèt häöre stek op de grónd klopde, wis 'r wat dat wou


61 zègge: ‘Kom, zèt d'ch neer en vertèl m'ch get euver wat d'ch vendaog gepasseerd is. Of lees m'ch get veur; m'n ouge zien te meu en diech kins dat zoe good!’ Jao, wat zou ze lache mèt deen droum, veural mèt d'n dans vaan die Törke die vaan stopverf waore. Vaan 't tèllefoongesprek mèt Gebbie oet Sittard kós 'r de details neet vertèlle. Jaomergenóg. Meh wie kaom 'r dao aon? Heer kós niemand dee zoe hèdde. Of..... wach ins.... waor d'r neet 'n Gabriella gewees in Australië, die z'chzelf ‘Gaby’ numde? 'n Sjoen vrow, 'n Hongaarse, meh 'n echte nymphomane, of op ze plat Mestreechs gezag: 'n Fluit! Heer had noets get mèt 'r te doen gehad of zelfs mer wèlle höbbe. Dat vaan dee gribus klopde daan ouch, want ze hadde die Gabriella dèstieds gekind in 't kamp veur immigrante, boe ze e paar weke in hadde mote woene. De hokke in dat ‘lager’ waore inderdaod mèt e soort carton vaanein gesjeije: me kós vaan de naobers eder zöchske, eder puupke hure. Ouch hadde ze 't gekeek vaan die koppel Hongare mote aonhure, es dee maan 'r mèt 'ne kerel trappeerde; 't gekerm vaan Gaby es ze sleeg kreeg; en later de zwoer zöchte es ze 't good maakde op 't bèd. Ei baar elend waos dat kamp gewees; mer e gelök tot ze al gaw 'n huiske hadde gevónde, al waos dat ouch mer 'n aw brak. Meh, trök nao deen droum (want 'r mós dat nog ins good knawwele, aanders zou 'r de hèlf vergete): wat vreemp tot Pa en Ma dao in veurkaome en tot ze zoe benajd waore um nao de Abstraot te goon, boe de poorte vaan geslote kóste weure, eder momint. Op de Abstraot hadste vreuger 't hospitaol Calvariënberg, 'n plaots veur kraanke en stervende. Pa waos allang doed, Ma leefde nog.


62 Die Gebbie had 't gehad euver Lou. Dat mós Lou Abels gewees zien, mesjien wel umtot 'r aon die veer Abele vaan Frans had gedach vaan teveure; mesjien ouch umtot 'r vendaog bij Lou waos gewees, boe 'r die vrow had getroffe, die op zeuk waos nao get veur häören interieur. Heer had nog moge lache mèt Lou; dee kós vaan die raar dinger zègge. ‘Wie geit 't toch mèt Ma?’, had 'r gevraog. ‘Geweldig!’, had 'r gezag, ‘Ze weurd binne e paar daog zèsentachtig!’ ‘Neet te geluive’, zag Lou vol bewóndering; ‘En die zörg nog veur z'chzelf en kook häör eige pötsje! Trouwens, veer zien pas nog op receptie gewees bij 'n Tant vaan José heij, e begijnsje, die hónderd jaor is gewore. Dat heet nog in de gezèt gestande! En nog gei rumpelke op häör geziech!’ Charles zag: ‘En iech dórf wèdde: ouch nog gei rumpelke op häöre boek!’ ‘Netuurlik neet’, zag José, die detösse waos gekoume, ‘die heet toch noets e kènneke gehad!’ Lou lachde ins mèt z'ne kop get sjeif; dao waos get op koms: ‘Of 't zou mote zien umtot ze viefentwintig jaor de veendel heet gedrage veur de vrowwecongregatie’, zag heer, ‘jeh, zèg noe zelf....’ Dat meitske, die Jeanine (of Francine)... waos dat Jeanine vaan dèstieds? Zien Penny vaan al die jaore? Heer wis 't neet. Zelfs 't book op z'ne sjoet had 'n rol gespäöld in d'n droum! Zuuste wel: Spinoza had toch geliek! Alles, meh daan ouch alles kin me verklaore es me mer alle oorzake kós óntdèkke. D'r is gein trillingske op 't geziech vaan 'ne mins, of 't is door de wèrking vaan spiere en peze en vel. Die spiere en peze weure bestuurd door zenuwe, die op de ein of aander meneer gestimuleerd weure vanoet us verstand, us bezej um zoe te zègge. Wat zit alles sjoen inein! Wat is de mins e prachtig stök speulgood!


63 Euver peze gesproke: heer mós obbins dinke wie 'r venmiddag bij de slachter had stoon wachte veur twie óns sjoen sjouwersjink; en dee gooje maan achter de toenbaank mer awhore mèt 'n mevrow euver z'ne peesmeker. Charles had bij z'chzelf gedach: wat moot zoe'ne slachter noe mèt 'ne peesmeker! Heet dee mins nog neet genóg peze in ze vleis? Oet de weijer conversatie waos dudelik gewore, tot 'r mèt hartpatiënte te doen had, want die Mevrow wis te vertèlle tot ze bij 'r vriendin de pacemaker d'roet hadde mote hole, umtot dao de verkierde transistors of zoeget in zaote. 'ne Mins zit toch mer demèt. Meh wat is noe 't versjèl tösse zoe'ne pacemaker en e kunsgebeet, of n'e brèl.... of 'ne staole pin in de bein, boeste minder vaan gewaar weurs es deen erme Sjaak dèstieds vaan die speer, dao in de Zwingelepöt?


64

12 Dat brach 'm trök op z'ne chapiter vaan al die gevierlikke mominte en d'n Ingelbewaorder. Bèjde ze z'ch vreuger neet: ‘En leidt ons niet in bekoringen en gevaren?’ Nein, dat had 'r verkierd. M'ne Slivvenhier, kós 'r z'ne Pater Noster nog neet mie? En 'r had nog wel zoe good geheuge veur al die doezende leedsjes! Dat waos oet de Kristelier: ‘Wanneer moeten wij bidden?’ Antwoord: ‘Bij het opstaan, het slapen gaan, vóór en na het eten en bij bekoringen en gevaren.’ Jao, gevare waore d'r nogal get gewees, meh ouch ‘bekoringen’. ‘Wee heet aon de appelekouwe gezete?’; heer hoort 't Ma nog zègge, ‘Welke gawdeef heet z'ch euver dat stökske chocolade óntfermp?’ Meh ouch aander verleijinge. Die waore zoe mer gekoume, vaanzelf, es me 's aovends in bèd laog en 't leech vaan de lange zomerdaag d'ch neet leet slaope; es 't zoe werm waos ónder 't lake. Dèks kaom meziek door de vinster naobinne; örgens in dee groete bouw achter de Kakkeberg repeteerde 't Mestreechs Stedelik Orkes. Meziek kin d'ch opnumme en d'ch laote riezele, neet vaan angs, meh vaan plezeer. 't Kin d'ch ouch in d'ne kop goon zitte of in d'n bein of boe daan ouch. Soms óntdèkste tot d'r get vreemps mèt de lief gebäört esof 't greujt en gleujetig weurd. Daan móste stèl blieve ligge en d'ch zelf neet aonrake. Meh, este d'ch umdrejs en op d'ne boek geis ligge, daan wèlste d'ch mèt d'n veu opduije en weer trök sjravele en daan weurt dat gleujetig geveul wie langer wie fijnder, totdatste obbins get hiel plezerigs, hiel lekkers, veuls in d'ne boek; daan geit d'r e


65 keul wit leech branne achter d'n ouge..... dan wètste wie de Ingele z'ch veule en de Heilige in d'n Hiemel. Wie Charles dat versjèllende kiere had mètgemaak en veur zichzelf wis, tot 't gein verbeelding waos, probeerde 'r mèt e vrundsje dao euver te praote. Meh dee begreep niks devaan. Nao e paar kiere zaog Charles devaan aof um aandere op zoeget fijns te wieze. Es 'r daan toch aanders waos, zou 'r 't mer veur zichzelf hawwe. Wat 'r noets begreep waos, tot z'n kammeräödsjes zoe ónnuzel kóste lache, stèllekes fluustere en geheimzinnig doen es ze 't hadde euver de vraog boe de kènnekes vendan koume. Veur häöm waos dat niks nuijts mie: die greujde in 'n vrow, zjus wie bij de bieste. Heer had z'ch genóg veur de netuur geïnteresseerd um dao gei probleem in te zien. Die verhäölselkes euver Ooievaar en Boerekuul had 'r altied belachelik gevónde. Ouch had 'r wel ins twie hun aonein zien zitte, of de ein mösj op de aander; 'r had begrepe tot dat niks mèt vechte te make had. Heer had stekelbeerskes bestudeerd en bitterveurntsjes en kwakkers en wis tot d'r altied mennekes en vruikes zien. Meh toen waos obbins 'ne vreemde jong gekoume - bij de berekoul - ('r rappeleerde z'ch alles mèt de exacte plaots debij!), dee had gezag: ‘Jao, ze zitte in de boek vaan d'n Ma, meh wètste ouch wie ze dao koume?’ Zónder weijer op 'n wedervraog te wachte, had 'r z'ne pink in z'ne mónd gestoke en dao hiel hevig mèt gerammeld. Charles begreep oet die loesje meneer vaan kieke, tot dao geine vinger en gein mónd bedoeld waos. Zo, daoveur hadde veer dat ‘geval’ dus en waos 't aanders bij meitskes. En daorum woordt dat dink hel es me aon e meitske dach!


66 Meh daoraon dinke waos ‘onkuisheid’; dat waos 'n groete zun. Vaanaof dat gebäöre bij de berekoul waos heer z'n ónsjöld kwiet. Noe kraog 'r 't bezej, tot die verrökkinge 's aovends in bèd neet beteikende tot 'r 'nen oetverkorene waos, dee zoeget sjoens vaan d'n Hiemel moch preuve.... Nein, heer had ‘onkuisheid’ bedreve; erger nog: ‘Onkuisheid tegen de Natuur!’ ‘Eerwaarde Vader, geef mij Uw Priesterlijke Zegen, mijn laatste biecht is geleden: vorige week. Pater ik heb onkuisheid tegen de natuur gedaan....’ Dee paoter verzat z'ch eve en vroog mèt zoe'n druug stum (en heer stónk zoe nao sigare!): ‘Hoe vaak mijn zoon?’ ‘Heel vaak, Pater, heel vaak, misschien wel duizend keer.... ik wist 't niet, Pater.... en ik heb 't nooit eerder gebiecht.... ik wist 't niet.... en ik ben ook te Communie geweest....’ ‘We zullen God vragen om sterkte en vooral om licht, zodat wij leren zien wat goed en kwaad is en wat ons in verleiding brengt. En nu verder niet aan denken, mijn jongen. Bid dan maar voor penitentie een Rozenhoedje, om aan Maria, de zuivere Maagd, steun en voorspraak te vragen..... Ego te absolvo...’ Zoe gemelik waos 't noe ouch weer neet, want Charles had z'ch aongeweend op z'n boek in slaop te valle; zaolige slaop! Noe mós 'r op z'ne rök blieve ligge en hoofde 'r allein mer neet aon meitskes te dinke. Meh wie kinste dat noe? ‘Dat is hiel gemekelik’, heet 'nen Indiese Wijze Maan gezag; dee raojt us 't volgende aon: ‘Umtot 't zoe lestig is um neet aon meitskes te dinke, mote veer us oefene in 't neet dinke aon.... beveurbeeld Ape. Lier


67 noe mer iers ins um vief menute neet aon Ape te dinke!’ Me moot 't mer ins probere...... Al gaw kump me tot de óntdèkking tot me aon niks aanders es aon Ape dink: groete, kleine, dikke, dunne, vaan die lielikke mèt hun raos vot....! Daan geiste vaan ermooi mer weer aon meitskes dinke! En daan maagste nog vaan gelök spreke es d'r neet zoe'ne Gorilla is achtergebleve, dee al die meitskes, ein veur ein, 'n beurt geit geve.


68

13 Charles had wel ins gedach, tot ze 't us dèstieds extra lestig maakde. Es me die paoters hoort preke, veural bij zoe'n Triduum, wie dat eder jaor woort gehawwe op 't Gym in de Aylvalaon; daan kraogste d'n indrök tot d'r gein aander zun besteit. Tougeve aon smerige gedachte waos zun: op z'n mins ‘Dagelijkse’. Nou jao, 't kaom daan ouch dageliks veur (en miestal 's aovends). Meh.... d'ch laote verleije tot echte ‘onkuisde daden’..... Och, dee gooje paoter mós daan evekes wachte um get miejer spanning d'rin te lègge.... ‘ik hoop en ik bid, dat er onder deze jongens hier niemand is, die zich aan doodzonde schuldig heeft gemaakt..... Maar als er zo'n jongen onder ons zou zijn.... dat wil ik bidden en boete doen om zijn redding van God af te smeken! Want weten wij wel wat doodzonde is???? Hebben wij wel enig besef van de eeuwige verdoemenis???’ Daan kaom 't klassiek verhaol vaan dat veugelke, dat ins op de doezend jaor ze bekske geit sliepe aon 'n rots, groeter daan de Sint Pietersberg, daan de Mont Blanc, jao groeter daan Mount Everest; 'n rots, zoe hel es de vuurstein, die in de mergel zit.... Es vaan al dat sliepe (ins op de doezend jaor!) die rots gans is opgeslete, zoetot d'r nog gei zandkörrelsje vaan euver blijf.... daan, daan, nein daan zelfs neet is ouch mer ein seconde vaan die ieuwigheid um! Charles zaog z'ch dao weer zitte op die óngemekelikke baank in de kapel op de Aylvalaon. Dat vaan die rots en 't veugelke maakde op häöm neet väöl indrök. Mesjien had 'r teväöl echte veugelkes in z'n han gehad. Heer drejde z'ne kop zoetot 't leech vaan de glaas-in-loed


69 vinsters neve 't altaor rech op z'n ouge veel; daan kneep 'r ein oug tou en vaan de aander pitsde 'r de plumpe obbein, zoetot 'r door 't fien filmpke water (dat de pupil naat hèlt) ‘molecules’ kós zien. Um ein ‘molecule’ vas te hawwe mós 'r mèt z'ne kop en z'n ouge bewege; dat waos 'nen hiele toer. 'ne Jong vaan z'n klas, dee neve 'm zaot (heer hèdde Jeu, meh ederein numde 'm Jappie) stoetde 'm aon en fluusterde: ‘Höbste get aon d'n ouge?’ ‘Jao’, zag 'r, ‘iech zal wel gaw 'ne brèl mote drage’. Heer wis tot Jappie straks op häöm zou wachte en daan zouwe ze same 'ne groete umweeg make. Bij de Jeker hadde ze 'n lijn in 't water ligge mèt 'ne groete dauwpiering um 'nen iel te vaange, dee ze gezeen hadde. Ouch hadde ze e paar ströppe in 't veld gezat veur knijns. Meh dee ganse weeg zouwe ze 't euver meitskes höbbe, want Jappie had ins - op 'ne zaoterdagaovend - vaanoet 't veld op de loer gelege en had 't bloet bovelief gezeen vaan 'n zeker Elly, die sjus oet 't bad kaom. ‘Zoen tètte!’, had heer geweze mèt twie klawwe veur z'n boors. Ze zaote z'ch allebei doed te vervele ónder de preek. ‘Iech kin e räödselke!’ fluusterde Charles: ‘e woord dat begint mèt 'n N en d'r koume kinderkes vaan.’ ‘Dat kin 'ch al’, fluusterde Jappie trök: ‘'n-ooievaar!’ Dao kóste ze dus neet mèt lache. Toen kaom Jappie mèt 'n aander: ‘'t Steit väöraon in de kapel en 't begint mèt de lètter T’; dat wis Charles neet, 'r mós 't opgeve. ‘'t Altaor!’, zag Jappie triomfantelik. Mieljaar, die waos good. ‘Noe diech weer’, zag Jappie. Heer prakkezeerde z'ch suf en wie 'r deen inval kraog, mós 'r zelf zoe demèt lache, tot 'r 't haos neet kós oetbringe: ‘'t Steit op de preekstoel en 't begint mèt 'n D’... Jappie zeuke wie 'ne gek, meh 'r gaof 't toch op.


70 ‘D'Awhoor!’, prótsde heer oet. De paoter keek al ins in hun riechting mèt e geziech of 'r dach: dao zitte 'rs twie boe iech hiel väöl boete veur zal mote doen, es ze tenminste neet al reddeloos verlore zien. Aon zoe'n Triduum mèt nao aofloup 'n algemein mès en communie had 'r e breurke doed. Trouwens ouch aon die maondelikse mèsse mèt communies vaan de Congregatie en de Derde Orde. Daoveur moot me jummers in staot vaan genade zien. En waos 't neet of d'n Duvel demèt späölde? Es 'r gebeech had, 's zaoterdagsaovends, en ze zielke weer ins zuver waos, kaome de verleijdinge wel twie kier zoe sterk! Allerlei smoesjes en truukskes mós 'r bedinke: nao de Prefek goon en oetlègge, tot 'r neet te communie kós, umtot 'r pas laat nao bèd waos gegaange en nog e beutremke mèt sjroep nao binne had gehoud of chocolade had gesnóp veurtot 'r in de gate had tot 't nao middernach waos. Of zoe mer thoes blieve en lege tot 'r 't had vergete. Of in bèd blieve ligge en klaoge euver koppijn. Daan moch 'r wel gein aander doedzun dao op laote volge en toch mer bijtijds beter weure um nog zjus de late mès vaan half twelf in Sintervaos te hole, boe volgens Ma allein mer lui kaome mèt 't gelouf vaan Bet achter de pómp. Eine kier had 'r 't gepresteerd um vlak veur de communie zoegenaomp flaw te valle en had 'r z'ch nao boete laote leije, gestiep door de jong dee neve 'm zaot. Nao de communie waos 'r trök naobinne gegaange, al waos 'r - veurziechtig- heidshalve - achteraon blieve zitte. Zoe had 'r noets 'n heiligsjennende communie hove te doen. Soms ouch bófde 'r es 'r touvallig mós zinge mèt 't koer op deezelfden daag. 't Moch daan wel gebrukelik zien, tot de jonges vaan 't kuurke ouch te communie ginge, heer pitsde


71 z'ch detössen oet bij 't nao óndere rótsje langs de wenteltrap en verborg z'ch achter 'n deur in 't portaol. Mèt gevawwe han meh z'n ouge ope (aanders vèlste op d'ne mieter op zoe'nen oksaol!) - kaom 'r trök um bij de aandere te zitte op z'n kneje en han veur z'n ouge, in euverpeinzing vaan 't mysterie vaan de eucharistie.


72

14 Noe hoort 'r 't gestómmel vaan Tant Yvonne, die de gordijne tou maakde. Heer dach: 'ch zal häör eve vraoge of ze get koffie of thee wèl höbbe; en ouch oet 't hok get hout hole en e paar brikètsjes, want de kis is bijnao leeg. Daonao zou 'r mesjien 'n plaat of cassètte opzètte. Meh Tant Yvonne hoofde niks, noe nog neet, euver 'n eurke es dat kós. Ze had 't journaal op stoon en heer rangeerde häör kössekes; jao dat zaot beter. Naotot 'r dee rotzooi oet 't hok had aongesleip en 't vuur lekker opgestook, zat 'r 't meziekbook trök in de kas. Dao laog 'ne stapel vaan e stök of zés beuk, boe 'r zoe noe en daan get oet laos. Heer waos altijd aon versjèllende beuk tegelijk bezig. Noe had 'r zin in 'n passage oet ‘De Avonturen van Odysseus’. Deen umslaag beveel 'm: 'n prachfoto vaan e sjoen - primitief meh hiel intens - sculptuurke vaan 'nen ónbekinde meister, veurstèllende 'ne Griekse zenger. Heer laos d'n óndertitel: ‘Homeros' heldendicht in foto's van Erich Lessing en verzen van Bertus Aafjes’. Jaomer tot 't gein volledige teks waos; die verze waore sjoen en good vertaold. Meh me moot 't de moderne mins gemekelik make. Veer leve in 'ne wereld vaan touriste, die wel nao 'n aander land wèlle, meh z'ch daoveur in 'n touringcar laote peerse en vaan de ein plaots nao de aander sleipe; mèt heij en dao 'n ónderbreking um get te beziechtige wat ze al hónderde kiere gezeen höbbe op e printsje. Daan goon ze get ete en get kemissiekes doen: snóp koupe veur ónderweeg; 'n ansichtkaart veur de naobers (die belaof höbbe de kat en de plentsjes te verzörge) en e zèlvere lepelke mèt 't waope vaan de stad in émaille (made in Holland).


73 Charles wou z'ch dao neet koed euver make. Es aander lui oet de twiede hand wèlle leve, is dat hun zaak. Veur z'chzelf had 'r 'n volledige vertaoling in Ingels proza bove stoon; ouch had 'r nog 'n hiel aajd en smerig sjaolbook, boe 'r indertied Homerus oet had moge pardon: mage - vertaole. Wat hadde ze dat lestig en eintoenig gevónde! Toch had 'r toen al de smaak te pakke gekrege en veur de lol e paar chapiters op rijm gezat. Al had 'r z'ch neet lekuur aon d'n teks gehawwe, z'n vrun op sjaol hadde demèt kinne lache. Meh ze zuster (mèt 'n Mulo-opleijing vaan de Zusters Ònder de Baoge) vónd 't mer sjendaolig tot die koejonges op e katholiek gymnasium zoe'n zwijnerij móste liere. Tot d'r oets lui hadde kinne twiefele aon de authenticiteit vaan de groete zenger! Waos me sjaloes op 't genie dee vaan ein vaan de allerierste beuk mètein 't bèste had gemaak? Of hadde ze 't gênant gevónde tot ach ieuwe veur Lucas iemand 't verhaol vaan de Emmausgengers had geanticipeerd? Bij z'n trökkoms weurd Odysseus neet herkind door de zwijnehoeder Eumalos (nota bene); heer sprik häöm mond in en blijf dao ete en slaope; pas later kinne ze häöm trök aon 'n aajd lidteike. Dat werk vaan Homerus zit zoe geraffineerd inein. 't Luip veuroet op wat nog geit koume en de sjrijver maak gebruuk vaan ‘flashback’. Alles weurd knap ingelies door ederkier trök te valle op de regisseurs vaan 't drama; de Gode en Godinne vaan de berg Olumpos. Me kump d'r noets achter of die toch ouch weer zoe minselikke Gode 't stök veur eige amuzemint opveure of zelf op hun beurt instruminte zien, gesnoje en gevörmp um bepaolde toene oet te bringe? Wee bespäölt die instruminte daan wel? 'ne Zöch vaan de ieuwigheid?


74 Dat steit wel nörgens mèt zoeväöl wäörd gesjreve, meh Charles kós dat preuve op eder pagina. Es heer z'ch zou mote beperke tot einen auteur, zou heer Iliad en Odyssea keze. Heij gein wètte en geboje, preke en gezawwel, meh verhaole euver helde die mins zien en umgekierd. De krijgs 't opgedeend zjus wie al die veurtrèffelikke maoltije, ingesjónke wie al dee köstelikke wien (mèt of zónder touverkruije!). Este dat lies zakke in d'ch en de zèts of lègs d'ch debij neer - zjus wie de Grieke die nao de blinne zenger luusterde - daan krijgste de fijnste sjevraoje euver de gans lief en daan wètste tot d'r klein vunkskes oet de liechaam straole; wie bij e vèt häöntsje wat aon 't spit gedrejd weurd. Dat is 't boerum 't geit in dit leve, dach Charles. Heer had veur z'chzelf neet väöl nudig en lieverde daovaan 't bewies door mèt e klein pensjuuntsje rónd te koume. Heer kookde 'n einvoudig köske veur Tant Yvonne en z'chzelf; ze waore content demèt. Rouke deeg 'r betrèkkelik wienig; zoe had 'r vaan wie 'r binne kaom, nao 't aofwasse, nog neet ei sigrètsje opgestoke. Meh noe 'r d'raon dach, mós 'r ein höbbe. Hah, dat is lekker, dach 'r, en genoot vaan de rouk, ouch 't zien devaan. Soms, in tije vaan spanning woort 't teväöl, meh es 'r daan las kraog vaan 'n druug keel of'ne suffe kop, kós 'r 't gemekelik maotige door allein mer te dinke: noe hoof 'ch ins lekker neet te pave. Hielemaol en veur altied opgeve? Dat noets. De godsdienslieraar op de Aylvalaon had indertied zoe dèks 't woord ‘versterving’ gebruuk, tot 't gans verslete waos. Toen had 'r 't al neet begrepe, noe nog minder. En 'r hout hakde veur d'n heerd, doog 'r 't veur 't plezeer vaan get te doen mèt z'n eige han en tegeliekertied te bezuinige op de verwerming.


75 H'r rappeleerde z'ch tot 'r in Australië ins 'ne doeje Mimosaboum had umgehak en naotot 'r de dikke takke in stökker had gezeeg - de dun stekke mèt de hand had gebroke. Dat hout waos tej en 'r mós oppasse gein splinters in z'n hand of zelfs z'n ouge te kriege. Met groete aondach had 'r 't werk gedoon en bij eder stökske gedach: dat geit d a o breke en heij moot 'ch oppasse, want dit zal wel goon sjäöre. Heer had z'ch geinen eine kier verdaold. Heer keek neet väöl nao tèllevisie, meh es 'r e stök interessant vónd, lètde 'r op alles. ‘Zuuste wie de camera-maan z'ch concentreert op 't leechplekske in 't haor vaan dat meitske.... zjus e ballèt noe ze aon 't luustere is nao Les Sylphides!’ Dèks zagte ze häöm tot 'r z'n moul mós hawwe, aanders zouwe ze get misse vaan 't verhaol. Daan haolde 'r z'n sjouwers op en dach: veurwat verknoeit dee mins z'nen tied?


76

15 Charles verzat z'ch e bitsje en brach z'n hand nao z'ne nek, umtot 'r dao pijn had. Door mèt z'ne kop nao links en nao rechs te drejje en 'm zoe wied meugelik nao achter te wringe, probeerde 'r die spiere get los te make. Ze hadde 'm al ins gezag: ‘Veurwat geiste neet nao 'ne Physio-Therapeut?’ Meh 'r wis tot 't beter zou weure es 'r e keteerke plat op de grónd laog mèt 'nen handdook opgerold ónder z'ne röggestraank. H'r maakde dao plaots veur, zoetot 'r neet te wied vaan d'n heerd hoofde te ligge. D'n dappere mós sjuive mèt z'ne körf. ‘Erme jong’, zag 'r, ‘höbste d'n bel nog aon?’ En dee kater häöm mer stèllekes biete in z'n hand, want 'r laog noe zoe lekker werm. ‘Däögeneet!’, zag Charles, ‘laot m'ch noe eve debij, zoetot 'ch d'ch d'n decoratie kin aofpakke.’ Dee kater waos zoe good in 't vaange vaan veldmuis, veugelkes en soms zelfs 'ne jonge knien, tot ze häöm e bendsje mèt e belke hadde gekoch. 't Had wienig geholpe en Charles had 'n groeter bel mètgebrach mèt es gevolg tot 'r twie of drei daog gei veugelke te graze kós kriege, wel nog 'n moes; daonao waos 'r resistent gewore en Charles had Tant Yvonne veurgestèld um 'm te decorere mèt 'n medaille veur verdeenste. ‘Daan geit 't vaanzelf wel euver’, zag 'r, ‘want nao veer of vijf vaan die lauwere kin 'r z'ne kop neet mie lufte!’ Toen waos 't Veto oetgesproke, want ze waos 't al neet eins gewees mèt die groete bel. E paar daog geleije had 'r 't gepresteerd um op einen daag drei veugelkes te vaange plus 'nen tamelik zwoere knien. Veur pampes had 'r gelege op de mat; 'r kós neet mie boezjere, zelfs neet wie Charles mèt 't mèlksjeutelke had gerammeld.


77 Heer lag d'n opgerolde handdook op de grónd en drappeerde z'chzelf veurziechtig mèt z'ne röggegraot dao euver. 't Waos gein gemekelikke ligging, meh 't deeg 'm good. Vreuger, es Pa z'n haore snooj en heer mèt 'ne sjolk veur op 'ne stool zaot en de han vaan Pa op z'ne kop voolt (zelfs es Pa 'm óngedöldig bij z'n bef pakde um dee kop rech te zètte, want dee zakde altied nao väöre), jao vreuger had 'r dat zoe fijn gevónde: dat gevriemel aon z'n haore, dat vasgepak weure, dat stèl zitte en mer kieke wie de krolle op de sjolk en op de grónd rolde, dat jeuke van de klein häörkes in z'nen hals - tot sjevraoje vaan genot häöm langs dee röggegraot op en neer sjote! Daan wis 'r: iech haw vaan Pa en heer hèlt vaan miech, al zeet 'r nog zoe giftig: ‘Haw dee kop toch stèl, koejong!’ Heer had 't altied manjefiek gevónde get mèt Pa te mage doen: nao de plentsjes loere, de veugelkes verzörge, 'n breujkas make veur cactusre, wat daan ouch. Pa maakde ouch foto's en had 'nen awwerwètse plate-camera dee 'r nog gaw in Aoke had gekoch, wie de mark kelderde. Heer óntwikkelde de plate zelf in glaze bekskes en fixeerde ze en zat ze te speule in 'ne speciaal daoveur gemaakde, hiel ingenieuze bak. Later, es ze druug waore, woorte die plate opgelaoje mèt aofdrökpepier in lieskes mèt klemure. In d'n duuster vaan de moerkas op 't portaol móste die opgelaoje weure, meh daan kóste ze op de steiweeg in 't leech ligge; soms ach, ouch wel ins tien menute. ‘Vreuger doorde zoeget 'n half oor’, zag Pa, ‘toen waos 't pepier nog neet zoe “snel”!’ Die aofdrökke hoofde neet óntwikkeld te weure, allein gefixeerd en gespeuld; meh dat mós wel good gebäöre, aanders kraog me later geel vlekke.


78 Mieljaar! Wat waos dat toch in z'n memorie geëts: deen eine kier toen 'r mèt Pa op 't mansarde-kemerke had gezete, bij dat roed leech, toen Pa 'n vergruting had gemaak vaan 't köpke vaan Truuske, 't zusterke dat gestorve waos. Heer had daoveur gei speciaal apparaat gehad, meh dee platecamera gebruuk, ingeboud in 'n kis mèt 'n lamp. Toen op de witte taofel dat geziech (bijnao levensgroet!) woort geprojecteerd: dat negatief geziechske vaan 't doed keend, waos 't zjus of ze 'ne geis zaoge. En Pa mer lielikke wäörd gebruke, umtot 'r 't neet sjerp kós kriege. Veur Charles had 't sjerp genóg geleke. Toch had ederein de foto erg sjoen gevónde, want niemand wou geluive tot Pa 't zelf had gemaak. Daan zag Charles gans gruuts: ‘Jewel’ Pa heet 't zelf gemaak, want iech höb 'm nog geholpe!’ Es me dao euver begint nao te dinke, zien d'r toch hiel gei dinger, die me z'ch rappeleert. Pa had väöl mèt häöm gedoon. Heer had 'm mètgenome nao 't voetballe, nao M.V.V. in d'n tied wie de ‘gekke Zeguers’ nog back späölde. Ins had dee van die ploats 'ne goal gemaak mèt 'ne sjeut esof dee bal oet e kenon kaom! Niemand kós z'n ouge geluive en zeker neet dee keeper aon d'n aandere kant, dee de bal zaog aonkoume en dach: ins zal 'r toch mote lande. Es 't nèt 'm neet gestop had, waos 't mesjien wel d'n ierste satteliet gewore. Pa góng ouch sjaatste mèt 'm in Heugem, in Hier, op 't kestiel vaan Borghare; eine kier in 'ne strenge winter op de kenaar en ouch ins op 't Julianakanaal, wie ze dat nog aon 't graove waore. Ze hadde gewandeld same en later gefiets en Pa had häöm hiel väöl bijgebrach euver 't versjèl tösse soorte vaan plante en bieste en ouch 't versjèl tösse mennekes en vruikes bij fazante en patrijze en zelfs bij herte. Meh toen waos 'r neet


79 weijer gekoume daan 't gewei. Ins wie Charles op 'n tamelik verwèlderd perkske wees en zag, tot 't eigelik väöl sjoener waos daan al die verzörgde struukskes sjoen op e rijke, had Pa gezag: ‘Wie mie verwèldering in de parke, wie mie oetspattinge!’ Es Charles dat woord huurde mós 'r altied dinke: Wee zou dat höbbe oetgevónde? Dach dee mins boe iech aon dink? Dao waos toch wel get rotzooi gewees dèstieds mèt 'n ganse struip jonges, die sjijns get te doen hadde mèt eine vaan de groete zengers: 'ne bariton mèt 'n prachtige stum en sjoen broun ouge mèt vaan die lang plumpe. Ins had 'r Charles aongesproke op straot (heer wis nog zjus boe!): ‘Veurwat kumpste m'ch neet ins opzeuke? Iech höb 'n flat, gans veur m'chzelf, fijn plate, sjoen sjèlderije! De kins ouch e gleeske drinke, e sigrètsje rouke.’ Zoe'n vruntelikke broun ouge, mèt 'n óndeugende tinteling. ‘De wèts noe boe 'ch woen.... kom mer ins gaw.... doen huur!’ Heer had 't thoes aon Ma vertèld, meh die had de kop gefróns en 'm doen belaove tot 'r zoeget noets, meh daan ouch noets zou doen. Later, wie al die präötsjes rónd gónge euver dee mins (ze hadde 'm opgepak en 'r zou wel zoeväöl jaore kriegel) spraok heer mèt ein vaan de jonges, die 'r wel ins in de compenei vaan dee maan gezeen had. Vaan dat gesprek woort 'r neet väöl wijzer. ‘Bis mer blij totste gein idee devaan höbs!’, had dee gezag. Toch, e jaor later of zoeget, wie d'r geröchte lepe euver 'ne paoter dee heer zelf gekind had, begreep 'r mie devaan. H'r had ins e beukske mote trökbringe veur Pa, dee 't geliend had um get mie euver waterplante te wete te koume. Dee paoter had 'm lang aongekeke en 'n hand op z'ne knee gelag: ‘Draag jij nog 'n korte broek? Daar ben je nu toch te groot voor, nietwaar?’


80 Charles had die hand langs z'n brookspiep nao bove veule kroepe en waos gaw opgestande. ‘Je zegt er thuis maar niets van, nietwaar beste jongen?’ zag dee mins en 'r kraog 'n kleur.... ‘van.... dat ik eve gevoeld heb!’ Charles knikde en had ouch niks devaan gezag. Pas later, wie die präötsjes rónd ginge. Pa slikde ins toen en zag tot v'r mèt zoe'ne mins compassie mote höbbe.


81

16 Had 'r nog neet lang genóg gelege op deen handdook? Dee nek zou trouwens noets gans good koume; dat had 'r euver gehawwe vaan nao döbbelsjes zeuke. ‘Loup toch rech-op jong! Pa had 't zoe dèks gezag; ‘de krijgs nog ins 'ne pókkel este zoe door geis!’ Toch eigenaordig wie me soms zónder weijer explicatie de meining vaan get kin verstoon. Heer stónd ins, wie zoe dèks in deen tied, te stare veur z'nen aquarium, boe 'r e stekelbeerske had losgelaote bij de goudvèsse. Iers hadde die groeter vèsse 't stekelbeerske (e menneke mèt roej kieuwe 'ne roeje boek en sjoen blauw uigskes!) aongevalle, zoetot 't gans paniekerig in 'n heukske op en neer sjoot op zeuk nao e geetsje. Nog gein drei ore later had 't z'ch geposteerd ónder 't krejjepeurtsje en doog 't edere kier 'nen oetval es zoe'ne goudvès ouch mer in de buurt dörfde te koume. Zoeget vónd 'r machtig interessant! Toen hoort 'r Pa tege Ma zègge: ‘Wat steit 'r dao toch te stare? Dat is toch neet mie normaal!’ En Ma kaom mèt: ‘Laot 'm toch.... beter zoe es aanders!’ ‘Dao bin'ch entans nog neet zoe gerös op!’ had Pa gezag. Ze hadde achter de vinster vaan de kamer nao de steiweeg gestande en wiste neet tot 'r 't woord veur woord kós hure ('t boveleech stónd ope). Charles had ouch vaan niks gebierd; allein mer 'n roej kleur gekrege. Heer had begrepe tot Pa z'n ouge neet in z'n tes had. Jao (euver tesse gesproke) Charles had stèllekes z'n han oet z'n tesse gepak en op de rèk gelag, neve d'n aquarium.


82 Heer zat z'ch rech en wreef z'ne pienlikke nek. Heer mós dinke aon 'n oetspraok vaan Dostojewski, die 'r vaanmörge gezeen had bij Lou Abels in e klein beukske euver Russische Wiesheid: ‘Vaan alles móste hawwe: vaan alles wat gesjaope is, eder körrelsje zand, elk bleedsje, eder leechstraol.... alles. Pas este veur alle dinger leefde veuls, kinste 't Goddelik Mysterie doorgronde!’ Waos heer dèstieds neet op de gooje weeg gewees mèt z'n groete interesse veur de netuur? Wat had 'm aofgeleid? Heer zaot heij noe mèt 't book euver Odysseus op z'ne sjoet en begós te blajere, mie veur de sjoen foto's, al lètde 'r toch wel op d'n teks. Heer laos de passage boe d'n held d'n Hades - 't doejeriek - binnegeit um aon de geis vaan Teiresias te vraoge wat 'm nog allemaol te wachte steit. De sjrik sleit 'm um 't hart, want die spoke dringe nao väöre en wèlle drinke vaan 't offerblood. Heer moot ze mèt ze zweerd achteroet wèrke (zelfs de geis vaan z'n Ma), totdat heer de profeet gesproke heet. En dee kump daan en veurspelt häöm nog väöl eiend; meh oeteindelik zal heer trök mage nao Ithaca, z'n vajerstad. Heer lag 't book opzij en pakde e paar neutskes vaan de sjaol um get te knawwele. Halverwege dit proces veel heer in slaop en heer bevónd z'ch op d'n oksaol, meh neet dee vaan de Jesuïtekèrk boe 'r vreuger had gezónge.... 't Waos trouwens gein echte kèrk; 't had mie weg vaan 'ne zaol, mèt steulkes wie in 'ne cinema. 't Waos örgens in Australië.... Noe wis 'r 't.... dit waos 't zäölke vaan die secte boe Miep en de kinder z'ch bij hadde aongeslote.... 't Waos bij 't trouwe vaan z'ne zoon Peter..... Charles stónd heij mèt 'n partituur in z'n han, umtot heer zou mote zinge.... Ouch had 'r deen awwe plate-camera vaan Pa um z'ne nek


83 haange, want ze hadde 'm gevraog um de foto's te make.... Z'n döchterke, Beppie, zaot vlak neve 'm, en weijer..... aon d'n aandere kant vaan 't broedspaar.... zaot Miep, de vrow boe 'r z'ch vaan had laote sjeije. D'r waos 'ne vent in e sjiek blauw börgerpak aon 't preke euver de Ware God en euver 't veurrech te mage sameleve es maan en vrow in de Woerheid (ach Veritas, dach Charles, ach Pravda!)...... Heer wis tot 'r direk nao de preek mós zinge, meh d'r zaot 'ne grummel in z'n keel en heer zou wel wèlle kriete, umtot ze heij noe weer ins allemaol bijein zaote. Meh, wat zou 'r 't ierste mote doen? Dat gewiech vaan de camera waos zoe zwoer aon z'ne nek en heer wis trouwens neet of de flitse zouwe wèrke. Dat had 'r zoe mer ingestoke in e leukske aon de zijkant vaan 't houte kiske en mesjien waos dat mer e mottegeetsje. (Op zoe'nen awwerwètse camera höbste toch gein aonsleting veur 'n electronische flits!) Obbins stónd ze achter häöm: Miep, de vrow boe heer mie es twintig jaor mèt geleef had, neet altied leef gehad! Häör hand rösde op z'n sjouwer; ze rangeerde get aon dat reempke. Häör geziech - gans vruntelik noe - kaom nao väöre, häör wang tege zien wang, zach.... Ze fluusterde: ‘Laat me eens lezen, wat je gaat zingen’. Z'n ouge woorte vochtig en 'r kós de wäörd ónder de notebalke bekans neet zien. Toch laos heer veur, al mós 'r edere kier nao aosem snakke: Es ist dir gesagt.... es ist dir gesagt.... es ist dir gesagt, Mensch, was gut ist

(toen kaome ouch de volgende wäörd los:) und was der Herr und was der Herr und was der Herr von dir fordert....

(zie keek 'm aon mèt hiel väöl leefde en begriepe in häör ouge


84 en heer dach dao ouch 'n traon in te zien) nämlich Gottes Wort halten, und....

(noe lepe z'n traone wie 'n kaanjel, zoetot heer de res neet mie kós zien, meh heer wis 't toch:) und Liebe üben und demütig sein vor deinem Gott.

Ze keek häom aon en heer wis wat ze mèt die ouge zag: ‘Zuuste noe wel? Zuuste 't eindelik? Kinne veer daan toch weer same zien?’ Meh noe mós 'r opstoon en z'n partituur op de stool lègge, want z'ne zoon en sjoendochter waore al op 't podium en keke of ze wouwe zègge: ‘Sjeet noe toch op! Boe blijfste?’ Heer strukelde euver 't stupke en toen heer de camera riechde en op 't knupke duijde kraog 'r dat fèl flitsleech in z'n ouge en waos stekeblind.... en waos wakker! Zoe wied nao väöre waos 'r gevawwe, tot 'r haos op de grónd laog.


85

Twiede Deil Dee lèste carnaval


87

1 Heer zat z'ch rech. Z'ne nek waos noe toch get beter. H'r had dus weer ins vaan Miep gedruimp; ze leet 'm nog neet los. Gei wónder: 'r kós häör neet oet ze leve sjrappe. Aon de rinkvinger vaan z'n linkerhand droog 'r nog altied d'n trouwrink, boe de datums in stoonte gegraveerd vaan hun verloving en 't houwelik, ingezegend in de Sintervaos mèt e simpel mèske, want 't moch neet väöl koste. Dee rink had 'r jaorelaank neet gedrage in Australië, zoegenaomp umtot 't ónveilig waos bij 't wèrke mèt machines. Miep had 'm toen gedrage, umtot ze 't zun vónd'm in 'n laoj te laote ligge. Mèt twie ring aon häöre vinger waos ze zjus 'n wedevrow gewees. Mesjien had zoeget beteikenis. Nao de sjeijing had ze de rink trok gegeve. Iers had 'r 'm in z'n portefeuille mètgedrage; later d'roet gehaold en de inscripties nog ins geleze en, werechtig, 'n traon of twie mote wegvege. Toen had 'r 'm aon z'ne vinger gestoke en dao bleef 'r. Noets deeg 'r 'm aof, ouch neet al waos 'r póddelnaaks, wie gietere nog bij Penny; brèl, polshorloge en zegelrink laoge op 't nachkeske, meh d'n trouwrink bleef aon. Dat waos wel evekes hiel fijn gewees mèt die prachtige vrow. Ze waos pas trökgekoume vaan alweer 'n boetelandse reis en al had ze häöm wel verwach - ze waos verbaas tot 'r al zoe gaw kaom opdage. ‘Moet je direct weg, of heb je wat tijd?’ had ze gevraog. Heer zag tot ze de ganse middag hadde. ‘Fijn!’ zag ze, ‘dan hoef ik dus niet meteen met je naar bed!’ Es of heer allein daoveur kaom. Ze had - op de gebrukelikke meneer - ganse verhaole euver Mexico. Wat kós ze toch enthousiast vertèlle! Heer voolt altied of 'r zelf debij waos. ‘Ik heb toch zoiets moois gekocht!’ zag ze en begós z'ch oet te


88 kleije en trok get Mexikaans aon, wat 'r leuk stónd en jónk maakde. En zie mer drejje veur dee spiegel. Heer stónd op en holp mèt 't oetdoen vaan dat kleid en ouch de res. Ze hadde gespäöld mèt 't vuur van vreuger. Wat heel 'r toch vaan Penny! Ze kermde en kreunde aldoor: ‘Oh, wat fijn, wat zalig, wat doe je dat toch goed!’ Mèt z'n ouge tou had 'r in vlammende kleure de sjoenste figure gezeen; 't gans spectrum mèt daobij nog tinte die me noets en nörgens aanders tegekump. Heer had gedach: heij is m'n harteblood en dat wèl 'ch d'ch geve, Penny, 't aon d'ch opdringe, in d'ch dringe en 't laote kloppe zoe kort meugelik ónder de plaots, boe dien hart veur miech klop. Weer had ze gezag: ‘Ik hou 't niet..... ik kan niet langer..... jij moet nu ook komen’ en had z'ne mónd gepak en ze hadde z'ch gans ein gemaak. Meh 't klein kedoke vaan sókkermèlk had 'r häör neet kinne geve; ouch deze kier neet. Boerum waos dat zoe? Dat wis 'r neet good te verklaore; heer dach wel ins tot 't kaom umtot ze nog altied aon häöm twiefelde en tot ze achter häöm die ervaringe zaog met aandere: vies aw impotente mennekes, die thoes niks veerdig kóste make en bij 'n hoor get speciaals zeukde. Penny laog nog te kerme: ‘Wat heb je toch met me gedaan? Je hebt me gevloerd.... ik ben helemaal plat!’ Heer had de spanning gebroke mèt op 'n druug meneer te zègge: ‘Graag gedaan!’ Ze hadde allebei de stupe gekrege en waore oetein gegaange, gans mörrig vaan gelökzaoligheid. Veur die vrow had 'r Miep laote vare nao mie es twintig jaore vaan plezeer en verdreet, vaan same ete en sappele veur dat ete, vaan vechte en toch nao bèd goon en kinderkes make. M'ne leve God! Wie had 'r 't kinne doen?


89 Deen droum waos wel 't bewies tot heer 't neet ech gekind had en neet had mage doen. Nog altied waos 'r bezig mèt vergiffenis vraoge en weer good wèlle make. Meh, zou 'r dat wel kinne, zoelang es Penny d'r nog waos? Dat eurke zou noe wel um zien: tied veur de koffie mèt Tant Yvonne. De brikètsjes zouwe 't vuur wel aon de geng hawwe. Toch lag 'r nog get blökskes oet veur es 'r straks nao óndere kaom en weer get vlemkes wou zien. Bij 't klómmele in de keuke dach 'r: straks gaon 'ch ins lekker naodinke euver deen tied wie 'ch Penny lierde kinne: dee sjoene zomerse daag in negetienzèsenveertig. Nein, heer wou neet dinke aon de jaore daoveur: tösse 't keend zien en dat glorieus wakker weure. Dao waos teväöl gewees wat 'm d'n aosem aofpitsde. Ziezo, de filter gevöld mèt gemaole koffie; noe nog get water in 't apparaat, de stekker in 't stopcontak en wachte. Dao waos d'n oorlog gewees - toen zou me wel vief kilometer höbbe geloupe veur zoe'n lekker tas koffie! Heer had e bitsje kinnes gehad aon e meitske, meh toen had 'r iers mote ónderduke, wat neet lang doorde: ze hadde 'm toch opgepak. Toen dat jaor in Duitsland: in Hannover mèt bombardeminte; die wanhopige toustande in dat Lager; dat wachte op breve vaan thoes en vaan Suzanne. Häör breve hadde 't neet gemekelikker gemaak: altied mer klaoge euver de rantsoenering mèt bijnao gei vleis, zoetot me neet ins 'n lekker sajs kós make; euver de prölle vaan kleijer boe 'ne mins genoege mèt mós numme. Toen waos dee vrund in häör leve gekoume: zoe mer 'ne gezèllige mins um mèt oet te goon. Dee wis nog wel ins aon get ‘zwarts’ te koume (Jao zelfs zwarte négligé, wis 'r, later!). Heer had 't allang zien aonkoume: 't gebäörde haos mèt alle


90 knölle in 't kamp. Nao de langverwachde breef, dee de Ingelse zoe typisch ‘Dear John letter’ neume, hadde ze zitte jenke wie 'n aw vrow en z'ch aofgetrokke of z'ch aon 'n hoor euvergelieverd; eine had z'ch aongemeld bij de S.S. en drei maond later stónd z'ne naom ónder 't haokekruus mèt 'ne zwarte rand d'rum. Heer had 't ouch neet kinne oethawwe en waos de hort op gegaange. Nao weke vaan zwerve en bijnao niks ete, hadde ze 'm iers gepak; meh wie ze in de smieze hadde tot 'r haos stervende waos vaan t.b. hadde ze 'm in e soort biestewagel de grens euver gesjik, regelrech nao e Sanatorium. Dao waos 't eindelik röstig gewees. In deen tied had Charles väöl kinne leze en liere en z'ch euvergeve aon meziek. Nog veur de bevrijding waos 'r thoes. De taofel stónd vol mèt blomstökker es of 't um 'n broelof góng. Heer had de keertsjes geleze en wis tot 'n deur stök vaan Suzanne debij waos. Ze hadde z'ch trouwens blieve sjrieve, want 't waos neet zoe good gegaange mèt dee vrund, dee ze ouch hadde opgepak en örgens get zaot oet te zitte. Ze troffe z'ch weer zoe noe en daan en de bevrijding vierde ze same. Meh toen kaome die Amerikane in hun gezèlsjap en Charles begreep tot 'r teväöl waos. Deen aovend had 'r z'ch e stök in z'n kónt gezope, same mèt 'ne vrund oet deen tied: André. Tot deep in de nach hadde ze zitte bazele op 'ne stóp, örgens in de Groete Lurestraot. De ganse nach lepe de köppelkes veurbij: zate G.I.'s en zate vrowlui (kinder soms!); euveral in de porteke en tösse de böäg vaan de walmoer op de Grechsjes woort gefriemeld en gegiecheld. Heer mós devaan kotse en kotse deeg 'r: z'n hartzielemint oet. Bah, noe had 'r neet d'reuver wèlle dinke en 't toch gedoon. Gelökkig de koffie waos klaor. Noe nog de teskes, de roum en de lepelkes op 't deenblaad. Tant Yvonne, iech kom!


91


92

2 Door 't kabaal vaan d'n tèllevisie had ze 'm neet d'n trap op hure koume; ze sjrók wie 'r de deur ope maakde. Ze zaot rech-op in de kössekes en heer kós zien tot häör geziech 'nen hielen tied strak had gestande; meh noe klaorde 't op. H'r staok 't waxineleechske aon en zat de koffiekan daobove en zat z'ch neer op 't krökske neve 't bèd. Zie duijde op e knupke um 't geluid vaan d'n t.v. oet te sjakele. In 't lipleze waos 'r geinen held, meh 't waos dudelik tot 't euver sport góng: voetballe. ‘M.V.V. heet weer ins verlore’, zag Tant Yvonne, ‘iech geluif mèt 3-1, meh de wèts iech kin zoeget neet ónthawwe’. ‘Nou jeh’, zag Charles, ‘ze zalle toch wel neet kampioen weure; dat sjijnt neet veur hun weggelag te zien.’ H'r zaog z'chzelf weer op dat terrein aon de Bospoort. De gekke Zeguers had 'ne bal ónder de lat oet gehoud mèt z'n han. Van den Broek vaan P.S.V. góng de penalty numme; dee waos doedzenuwechtig (Charles kós dat good zien, want ze stoonte op de staontribuun vlak achter dat nèt!). De kogel ketsde oaf vaan de lat en Van den Broek woort gestop door de sjeidsrechter umtot 'r noe boetespeul stónd. Mieljaar, waos dat eve spannend! Tege 't ind vaan de wedstrijd wou Pa altied nao d'n oetgaank sjeigele. Charles vónd dat mer niks: heer verwachde altied nog e wónder. Es ze einmaol boete waore op de Bosstraot, waos 't dao zwart vaan de lui; bove al die manskerels hóng 'n wolk vaan sigareen sigrèttedamp. ‘Boe dinkste aon? Iech zeen d'ch zoe griemslache’, zag ze. ‘Iech dach aon vreuger’, zag 'r meh ging d'r neet weijer op door.


93 ‘Wèt geer’, zag 'r, ‘wat 'nen toustand dat alleweil is op de Bosstraot en op de Merret, mèt al die Belsje? Es die bösse leegloupe op de Maosboulevard en de zuus ze optrèkke langs de Kleine Grach en de Göbbelstraot...... 't Is of 't zoe leger miere is, boe me wel ins vaan huurt. Daan, op vriedag, op de vèsmerret..... dao is 't al hielemaol e gekkehoes. Dat klein pleinsje dao löp oet in 'ne smalle punt en de vèsboere höbbe mer e klein getske tösse hunnen eige kraom en dee vaan de concurrentie. Dao steit daan ouch nog dee stomme peerdsbak tösse, boe 't water zoe voel vaan is en stink, want iech geluif tot ze dao allen aofval vaan hunne vès in mietere. En dao móste tössedoor, mèt nog e paar doezend dikke Belsje. 't Liek wel 'ne veldslaag!’ ‘De höbs 't mer hel’, lachde ze, ‘en dat deiste allemaol veur miech umtot 'ch zoe gere e veers vèske höb! In 't vervolg geiste 't mer in de winkel koupe.’ ‘Och nein, dat is 't noe ouch weer neet. Iech vin 't wel ins leuk um tösse die luikes te loupe en m'n ouge en oere de kos te geve. 't Is get wat 'ch vreuger noets gedoon höb. Dao kraog 'ch trouwens de kans neet veur. Wèlt g'r wel geluive, tot m'ch zoeget soms 'n hiel fijn geveul gief? Kint g'r uuch rappelere vaan de musical “Oliver”, die scène mèt meitskes die roeze verkoupe en erebeize en al die aander kouplui.... en dee kleine Oliver steit op 't balcon en zuut z'ch dat aon en zink daan dat prachtig leedsje: Who will buy this beautiful morning? Who will buy this wonderful feeling? Nou, zoe is 't bij tije. Dao kin 'ch ech vaan genete.’ Ze keek 'm aon en had plezeer in wat 'r häör vertèlde. Dit waos veur häör 't sjoenste momint vaan d'n daag. Ze mós noe einmaol leve oet de twiede hand, meh heer kós 't zoe smakelik opdene. Charles zaog häör kieke en wis wat in dat aajd gries köpke umgóng. 't Inspireerde häöm um miejer te vertèlle. Meh heer


94 wachde tot ze d'rum zou vraoge. ‘En, wat höbste nog mie mètgemaak? Biste nog bij Lou Abels gewees?’ Heer sjoot in 'ne lach: ‘Dee Lou’, zag 'r, ‘dat is toch 'n type! Moot g'r uuch veurstèlle tot 'r dao in z'n heukske zit, bij zoe klein bureauke, en Grieks zit te liere, compleet mèt beuk en kajees. Wèt g'r wat 'r m'ch vroog venmörge?’ ‘Nou, en?’ ‘Heer kiek m'ch zoe ins aon vaan ónder die beurstele vaan winkbrauwe en zeet: “Wie vinste dat, Charles, tot de Amerikane hunne keutel mote intrèkke... op alle frónte?” Iech zèg: “Lou, wat howste noe weer d'roet! Stèl d'ch dat geïllustreerd veur: al die Amerikane mèt al die aofgestruipde breuk en die keutele!” Heer mós zelf eve demèt lache, meh daan kin 'r zoe z'n sjouwers ophole en zègge: “Jeh jao!” Toen zag 'ch: “Dat deit m'ch dinke aon dat bies dat veer in Australië höbbe: dat zit aon 'ne rivier mèt zoe'n hiel lang neus, en stik die euver 't water esof 't 'n geert is, en liet daan twie lang snótsbelle nao ónder zakke, zoetot ze 't water rake; es daan de vèsse koume um in zoe'n snótsbel te biete, sjnouf 'r ze gaw op mèt vès en al en vrit dat zaakske op!” Meh Lou weurt altied weer serieus en wou wete, of d'r in Australië werkelik zoeväöl interessante bieste veurkoume. Iech höb 'm dat smoesje vaan de Peppercorn-vogel vertèld.’ Tante Yvonne mós 't teske trökzètte op 't sjeutelke; ze kós 't neet mie stèlhawwe. ‘En wat is dat noe weer veur 'ne rare vogel?’ ‘Och, niks bizeunders’, zag 'r, ‘dee zit op 't land boe ze peper verbouwe en daan vrit 'r de gansen daag peperkörrelsjes. Heer heet wel get weg vaan 'n petrijs.’ ‘Meh weurd 'r dao neet kraank vaan?’, vroog ze. ‘Dat vroog Lou ouch’, zag 'r ('t waos 'm weer gelök!); ‘Kwestie is: dee vogel heet z'ch daobij aongepas: um de zoeväöl tied


95 vluig 'r op en daan cirkelt 'r rónd wie 'ne gek...... es me good oplèt zuut me tot 'r achteroet vluig... netuurlik um z'n vot aof te keule!’ Dao kós ze veurluipig mèt veuroet. Häör ouge straolde en heer wis tot ze op dit momint blij waos tot ze häöm bij z'ch in hoes had gehaold. 't Maakde 'm e bitsje verlege, want ze waos eigelik zoe gemekelik, al had ze wel ins get aon te mèrke op 't ete, al sjókeerde ze wel ins es 'r z'ch 't verkierd stökske zeip in z'n voel had laote duije. Dao waore nog zoeväöl dinger die 'r veur häör kós doen. Wie dèks had ze 'm neet gevraog um e stevig häökske mèt te bringe, veur de vinster die zoe klapperde; dat wèrkde häör op de zenuwe. Soms woort 'r zelf ouch e bitsje óngedöldig, want es ze iemand op bezeuk had mós 'r vaan alles aondrage: teskes en sjeutelkes en tleurkes mèt forsjètsjes veur 't gebekske. En deen aofwas later! Alles bijein waos 'r toch al zoe drök in de weer mèt de kemissiekes en d'n hoof en 't ripperere vaan noe ins dit, daan weer dat; 't waos noe einmaol 'n aajd hoes. Heer zou väöl liever ónder blieve of bove op z'n eige kamer, mèt e sjoen book of get fijn meziek; of ins goon wandele langs de Maos en e präötsje make mèt zoe'ne vèsser. Mèh, me moot 't mer numme wie 't kump.


96

3 Zoe'nen inkele kier mós 'r detösse oet. Daan zat 'r z'ch in d'n trein op weeg nao 'ne vrund of e stök femilie. Meh koelik waos 'r de Stasie oet of 'r begós z'ch al sjöldig te veule umtot 'r noe kós genete vaan 't landsjap of vaan 't observere vaan de lui in de coupé. ‘Dat moot zie toch allemaol misse’, dach 'r daan. Es 'r weer trök kaom, vertèlde 'r häör in ze bèste Mestreechs wat 'r had mètgemaak. Daan hóng ze aon z'n lippe. Ouch voolt 'r z'ch sjöldig vaanwege dat nao Penny goon, want ze waos awwerwèts in häör opvattinge en kós dat toch ech neet goodkäöre. Ze had al ins gezag: ‘Veurwat trowste neet mèt 'r? De wèts tot 'ch d'ch neet gere kwiet wèl zien, meh dao zou 'ch m'ch bij neerlègge.... trouwens de zous d'n aw Tant daan toch neet verwaarloeze, of wel?’ Meh dao waos niks aon te doen, veurluipig neet tenminste. Penny gaof z'ch aon häöm zoe noe en daan, meh neet veur ieuwig! Ze had nog zoeväöl planne, zoeväöl aander vrun; ze kós neet beslete. Zou heer zelf wel wèlle? Es Penny häöm op de maan aof zou vraoge, wat 'r noe eigelik wou... wat zou 'r daan kinne zègge? Ze had 'm get mètgebrach vaan ein vaan 'r reize: ‘Iets voor op je kamer!’ had ze gezag. Dao hóng 't daan aon de plafong: 'n houte peerdsje, gemaak wie 'n marionèt mèt allemaol tuikes, die me mèt e letsje kós manipulere. Had ze mèt dat kedoke gemeind tot ze häöm zoe zaog: eine dee mer mèt z'ch liet speule; 'ne mins dee gein eige leve heet? Meh wat zaot 'r heij toch te druime en druug te kieke! Heer vertèlde Tant Yvonne wie drök 't gewees waos in de stad meh dat had 'r al gezag! ‘De lachs d'ch wel kepot este die Belsje zuus stèl stoon veur


97 zoe 'ne seksboetiek; miestal manskerels, meh dao zien ouch vrowlui die 'n uigske d'raon riskere!’ 't Waos neet 't good ónderwerp. Zie kós 't neet appreciëre. ‘Jao, Mestreech is wel veranderd!’ zag ze. Heer dach aon dee jong vaan zevetien-achtien jaor, dee in de Kleine Staat venmörge nao 'n meid had gerope: ‘STUK’. Zoeget kinste vaan die touriste verwachte. Heer rappeleerde z'ch tot 'r ins, lang geleije, 'ne jonge snuiter vaan zoe óngeveer dezelfde leeftied tege 'n pósjenel op hoeg hekskes had hure rope: ‘Kom heij lekker dier, daan krijgste vaan miech de boeklótsj!’ Wie heer begreep wat dee koejong demèt bedoelde, had 'r 'ne roeje kop gekrege. Meh 't had toch mie stijl es dat zoe mer ‘stuk’ rope. Alles waos e bitsje ‘verloederd’; de seks mesjien 't mieste. ‘Kom Tentsje’, zag 'r, ‘iech gaon mer ins nao ónder, aanders geit m'ch d'n heerd nog oet. Estrein gaon 'ch ouch nog e sträötsje um; daan wèt g'r dat alvas. Heer zat de teskes en alles op 't deenblaad en stónd op. Toen 'r bij de deur waos vroog ze: ‘Kumpste m'ch daan later nog get veurleze?’ Heer knikde. Umtot 'r z'n han zoe vol had kós 'r neet bij 't knupke en góng 'r veurziechtig in d'n duuster d'n trap aof. Bij de deur vaan de keuke kós 'r de klink neet zoe gaw vinde; ei teske waos al umgevalle en 't aander begós ouch te rammele; e lepelke klètterde tege de plavuize. D'n Dappere had z'ch listig opgestèld aon d'n aandere kant vaan de deur en mèt tot heer eindelik de klink umdrejde en de deur op 'ne kier had, glitsde dee kater 'm tösse de bein door en vloog mèt groete sprung d'n trap op. ‘Òngepolitoerde smerige rotkat!’ reep Charles 'm achternao, meh 'r mós oppasse um dat teske neet te laote valle; dat mós iers op d'n aonrèk. Heer vlookde nog ins, umtot 'r wis tot de deur vaan z'n kamer


98 opestónd en - verrèk! - heer had de tössedeur nao de zolder ouch opegelaote. D'n Dappere had 't sjijns geroke; 't waos zoe'n slum bies. Dee zaot noe tösse de spinnewèbbe en stöb nao muiskes te vreutele en aon mösjenèste te ruke; straks zou 'r ónderkoume mèt al die zwijnerij vaan spinnegeweefsel op z'n prei, vaan kop tot start! 't Zal wel veur die vaan Herodes zien, dach 'r, meh 'r góng toch naobove um te probere häöm vaan de zolder aof te lókke. Jao huur, de tössedeur stónd wagelwied ope en daobove hoort 'r 't gestómmel en geraos. Meh, wie 'r ouch reep vaan: ‘Kom noe mer, kom daan mer heij Dappere!’, dee kater leet 'm zweite. Nou jeh, vreug of laat zou 'r genóg devaan kriege. Veurluipig mer beter die deur toudoen, zoetot 'r 'm straks kós opvaange um de ergste rotzooi vaan 'm aof te plökke. Op z'n eige kamer bleef Charles stoon kieke nao de foto's op de moer. H'r had sommige vaan z'n beste vergrutinge opgeplak tege 'ne zwarte achtergrónd: werk dat lang geleije z'n hobby oetmaakde en boe 'r nog gruuts op waos. Rechs bove en links ónder opnaomes vaan zien döchterke Beppie! Wat waos ze toch e sjoen keend en leef; altied gewees, noe trouwens nog. H'r had häör zien gehore weure: zoe klein sjarminkelke, dun en laank wie 'ne gestruipde knien. H'r had häör in 't kumpke vaan z'nen erm gedrage en later had ze op z'ne sjoet gezete; weer later op 't steulke aon 't stuur vaan z'ne fiets es ze nao Opgrimby trokke um e paar daog te kampere. Daan had 'r geweze op de peerdsjes en de keujkes in de wei; 't keujke zag ‘Boe’ en 't peerdsje zag ‘Hiehiehie’; dat wis ze allemaol. In Opgrimby had ze get aon häör uigskes gekrege en Charles had 't voel d'roet geveeg mèt e wetsje; ze had z'ch zoe leef, zoe vol vertrouwe laote helpe.


99 Thoes zaot 'r altied mèt häör te gekke; daan leet 'r z'n vingers vriemelentere op 'r aofkoume vaan hoeg oet de loch, altied mer korterbij, um ónder 'r helske en op 'r beurske te kietele. Mèt alle mach vaan 'r twie oetgestrèkde ermkes probeerde ze die vingers te vaange, weg te duije, sjaterend vaan plezeer. Later, toen ze op de middelbare sjaol meujte had mèt 'n opstèl euver biologie, had 'r oet z'n eige beuk besjrijvinge en illustraties opgezeuk en dat allemaol veur häör opgesjreve en oetgeteikend. Ze had gooj ciefers deveur gekrege en veural väöl zelfvertrouwe. Ze waos zoeget de bèste vaan 'r klas gewees, dao ónder in dat wied wied Australië. God! Wat had 'r neet veur häör gedoon! 'n Groete volière getummerd boe ze parkiete in kweekde en hiel klein kwertelsjes. Ze had zoe fiere e peerd gehad, meh dat kós 'r neet bekostige. Toch had 'r Beppie de gelegenheid gegeve um peerd te rije, want 'r naom 'r mèt nao 'n ‘Farm’, örgens in de ‘bush’, boe 'r 'ne boer good kós, dee e paar sjoen peerdsjes had. Daan leet 'r häör bij de kinder op de boerderij en zelf leep 'r langs die beek mèt water zoe helder wie kristal, boe groete forelle zaote: knape vaan drei, veer kilo. Neet dèks had 'r eine kinne vaange, want die vèsse zien d'ch al vaan wiedeweg aonkoume. En Beppie mèt dat leef snuutske (veural op 't communieportrèt rechsbove) had z'ch dus ouch bij die secte aongeslote. Daovaan had 'r mesjien 't mieste verdreet gehad. Heer zou zoe gere gezeen höbbe tot dat keend nao 't eindexame weijer gelierd had. Twie bäörze had ze vaan de hand geweze, umtot ze z'ch hielemaol wou inzètte veur dat nuij gelouf. Heer had gebèjd en gesmeek; 't had neet mage helpe. Häör sjoen blauw ierlikke ouge stoonte vol mèt traone, want ze heel vaan 're Pa, meh ze mós toch nein zègge. Boe 'r ouch hiel koed euver waos - jao, dat had 'ne zoere smaak bij häöm


100 achtergelaote - die sjoen verhawwing waos sjeif getrokke. Ins had 'r häör gezag bij 't trökrije nao hoes: ‘De hèls noe vaan peerdsjes en de kumps bij miech um d'ch nao die “farm” te bringe; straks krijgste interesse in aander dinger: e meitske geit vaan 'ne jong hawwe! Iech hoop totste ouch daan bij miech zals koume mèt d'n probleme, zoetot 'ch d'ch kin helpe.’ Naoderhand had 'r 't vaan Miep op ze broed gekrege, tot 'r z'n dochter, die nog zoe ónsjöldig waos, veur seks had wèlle interessere. Mieljaar! Wat waos 'r toen giftig gewees! In die verzameling vaan foto's had 'r (links bove) ouch e portrèt vaan Penny. Dat had 'r laote make vaan 'nen awwe cliché dee ze mèt leid en meujte tösse häör pepèrre had gevónde. Dao stónd ze op wie ze waos toen 'r häör veur d'n twiede kier lierde kinne, vlak veur 't vertrèk nao Australië. Neve dat portrèt nog 'n sjoen vergruting vaan 't Paoter Vinkteurensje. Dat waos de plaots gewees.... in dat teurensje.....


101

4 Kom, laote v'r nao ónder goon, dach 'r, want heij weur 'ch mer sentimenteel. Wat waos dat euverigens 'n verrassing gewees um dao in de Sint Bernardusstraot Penny tege 't lief te loupe... zoe mer vis-è-vis mèt häör te zitte aon e täöfelke, in 'ne café! Mèt e bitsje funkele kraog 'r 't vuur weer good op gaank. H'r staok e sigrètsje op. Touvallig (meh wat hèt Touval?) had 't de lèste daog nogal geónweerd. Jao, venach waos 't e zwoer noedweer gewees mèt väöl bliksem en hel dondersleeg. Tant Yvonne had 'm dat vertèld, want heer had netuurlik weer niks devaan gemèrk. 't Waos sjus of heer daan pas ech vas sleep, ouch al klètterde de rege tege de vinster en op de panne vaan 't daak; al woort de loedzwarte nach ope gerete door steekvlamme; al veel d'n eine slaag euver d'n aandere..... heer sleep! Mesjien waos 't door d'n Ozon in de loch; mesjien waos 't e proces boedoor 'r opgelaoje woort; meh 's mörgens es heer opstónd veulde 'r z'ch wie nuij. Dat had 'r venmörge ouch gehad en z'ne gansen daag waos good gewees. Nörgens had 'r z'ch dik euver hove te make; alles had 'r op 'n röstige, bedaarde meneer gedoon. H'r had väöl kinne lache; jao, in alles had 'r plezeer gehad. Toen 'r trökkaom oet de stad, had 'r op z'ne fiets langs de Maosboulevard dat leedsje gezónge: Who will buy this wonderful feeling! Jao, dao is get mèt ónweer, dach 'r, get hiel apaarts. Get wat lestig ónder wäörd is te bringe: 'n óntlaojing, meh vaan wat? Heer had ins e book geleze vaan Arthur Koestler euver


102 humor. Dee sjrijf tot humor óntsteit es d'r ne vónk euversprink vaan 't ein bewösziensniveau nao 't aander. Die twie zien in weze gans versjèllend, meh örgens rake ze z'ch zjus evekes of zjus nog neet! Meh daan vluig dee vónk! En daan móste lache ofste wèls of neet. De sjrijver heet zoe sjoen veurbeeld: 'ne Prins moot z'n liefwach inspektere; ónder de nuij recrute zuut 'r 'ne soldaot dee sprekend op häöm liek (esof 'r veur de spiegel steit!). Heer sjrik en vraog aon dee maan of zien Ma mesjien vreuger aon 't Hof heet gewèrk. ‘Nein’, zeet dee, ‘meh m'ne Pa wel!’ Noe is 't bekind, dach Charles, tot ónweer ouch kump vaanwege de spanningsversjèlle in lochlaoge..... Zou 't mesjien zien tot de netuur ouch 'n meneer vaan lache heet? Is 't zoeget wie 't Homerisch gelach vaan de Gode op d'n Olumpos? 't Had ouch geónweerd in de nach (in negetienzèsenveertig) wie 'r waos opgestande, e bitsje later es aanders (want 'r had e paar daog vrij) meh toch vreug genóg um hiel get mèt deen daag te kinne doen. Heet zaog de loch zoe klaor, de dake fris gewasse! Veur 't ope vinster zóng 'r 'nen aria en 'r góng z'ch ins lekker wasse en sjere, zuver lievend aontrèkke; 'r waos gans nuij. Gein karvat wou 'r drage, nein, heer leet de bovenste knuipkes vaan z'n humme ope en vawde de kraag euver ze jeske. Eigelik zou 'r e sjoen vlot pak wèlle höbbe, meh dao had 'r 't geld neet veur. Dat kaom later wel ins. Heer tèlde z'n cent: viefentwintig.... nou jeh, bijnao daartig gölde; dao zou 'r toch genóg mèt höbbe. Meh neet in Sittard blieve, nein, heer zou z'n vrun opzeuke, op z'n mins André, dee 'r alweer 'nen tied neet gezeen had. Meh ouch dao waos 'r neet mèt gepresseerd. Heer zou wel nao Mestreech goon, meh mèt 'ne groete, sjoenen umweeg. Ins nao de Maos wou 'r, op 'n plaots boe 'r nog


103 noets waos gewees. Örgens dao in 't weste mós de Maos ligge: dat breid, wèld water! Gans get aanders es die smerige keutelebeek! Bij z'n óntbijt zat 'r de radio aon. Mevrouw Swiebers, z'n hospita, waos aon 't aofwasse en aon 't knotere. Die had noets gooj zin in de mörge; daan had ze 't altied euver ‘miene maan, zaliger’; dao mós 'r veural gein notitie vaan numme. Bij z'n tas koffie hoort 'r 't orkes vaan Tommy Dorsy speule: On the sunny side of the street! 't Waos of 'r 't noets ieder had gehuurd.... en ouch waos 't..... (Jao dat waos vreemp!) of 't bleef dore, bleef doorgoon. H'r waos de straot opgegaange zónder gabardine, zónder fiets; h'r wou hielemaol gein bagage. Mèt groete passe, meh toch in e röstig tempo, leep 'r nao de Statie. Dao zaog 'r 'n bös stoon. De eindbestumming leet 'm kaajd: heer had op 't bördsje zien stoon: Berg a/d Maas. Dat mós 'r höbbe: dao koch 'r ze keertsje veur. De bös waos nog leeg en 'r kós 't bèste pläötske oetzeuke, bij e räömke. Obbins dach 'r aon Nès, umtot heer häör ins nao de Statie (in Mestreech) had gebrach en aofsjeid had genome.... noe wis 'r tot 'r vendaog op weeg waos nao 'n vrow! Heer woort d'r gans werm vaan, meh 't waos gein zwoer passie deze kier; neet wie 'n hand op z'n stroot.... 't Waos 'n wermde die 'm vrij maakde; 'n hierlikke anticipatie boe 'r z'ch aon euver gaof, zoetot 'r stèllekes in z'n voes zaot te lache en nog neet ins mèrkde tot aander lui instapde en de bös z'ch völde en langzaam begós op te trèkke. Toen bedach 'r mèt sjrik tot 'r mesjien wel de verkierde kant oet góng, want wie zou 'r in Berg a/d Maas 'n vrow vinde? Meh d'r waos niks aon te doen; heer zou z'ch mer aon 't Lot euverlievere; laot dat Lot mer gewere. Veur häöm zaote vrowlui vaan zoe um en naobij de veertig (boerinne, dach 'r), die al vreug get inkoupe hadde gedoon


104 en noe drök bezig waore mèt 'ne lap stof te bekieke. 't Waos 'ne coupon, zagte ze, meh ze kóste d'r hiel get sjoens vaan make, zagte ze, want heij zit e bluuske in, zagte ze, en vaan wat euverblijf nog e net rökske, dachte ze. Is 't neet mèrkwierdig, dach 'r tot 'ne kunsteneer 't al zuut zitte in 't groof materiaol? Milo zaog Venus zitte in 'ne blok marmer, al mós ze 't daan ouch zónder erm en bein doen? Weijerop zaot e joonk meitske. Ze waos toch al neet sjoen, mèt al die puiskes op 'r snoets (en ze zaog d'r ouch neet al te slum oet), meh dat kauwgum knawwele maakde 't niks beter. Dat snuutske had euverigens get bekinds. Die meid vaan André had zoe 'n uterlik e paar jaor geleije, veurtot ze z'ch begós op te make mèt rouges en crèmes en vuurroeje lippestif. Die had get hiel geraffineerds gekrege; me mós die vampier noe zien.


105

5 Deen erme André! Veur häöm waos 't neet nudig, tot ze wie 'n filmster opgemaak, op hoeg hekskes, door de Groete Staat flaneerde; e mollig meitske in 'ne väölste inge rok. Die rotzooi um op 'r snoets te smere kaom allemaol oet de P.X. vaan de Amerikane, want ze had 'ne boyfriend dee Greg hèdde. Dao hoofde André zich gaar neet óngerös euver te make: dat waos 'n zuver platonische vrundsjap. Greg waos allein 'ne gooje söl, dee vaan alles mètbrach veur dat groet hoeshawwe: broejer, blikskes mèt Corned Beef, mèt boene, num mer op. Waos dat noe zoe erg es ze ins mèt häöm nao de Cinema góng of z'ch leet ophole um örgens op 't Belsj te danse? André bèjde in 't kapelke vaan de Sterre der Zee en obbins kraog 'r 'n ingeving vaan bove! Heer zou z'ch verberge op de zolder en (moesstèl) door de reetskes in de plafong 'r oetspionnere es dee Greg weer op bezeuk kaom. Heer had mèt kloppend hart dao gelege en gezeen, wie ze z'ch parfumeerde; bove häöre mónd, achter 'r oere, in häören hals en ouch nog lieger. Toen op de deur woort geklop waos ze opgevloge en had ze z'ch tege dee Greg aongegoejd en 'm geduijd en 'm gepuund. (André zou wel gewete höbbe wat 'm te doen stónd bij zoe'n óntvangs!) Meh weijer had 'r neet väöl kinne zien, want zoeväöl reetskes zaote d'r ouch weer neet in dee plafong. Och, die ónzekerheid! Wat mós 'r noe doen? Wat kós 'r zègge. Heer kós al slech opbeechte tot 'r voyeur had gespäöld. Heer kós allein mer mie zjaloes weure en dat deeg 'r daan ouch braaf, zoetot ze aon ei stök door ruizing hadde. En toch had 'r z'ch vergis! Of neet soms? De sjlemiel had häör daagbook gevónde en dao stiekum in


106 zitte leze. Dao stoonte allein mer verzöchtinge in vaan: ‘O God, hoe kan ik André toch bewijzen dat er niets bestaat tussen Greg en mij? Dat ik alleen voor André mijn hart wil openen?’ en nog mie vaan dee zeiver. Charles waos getuige vaan z'n traone vaan berouw; wie had heer oets zoe lieg, zoe gemein kinne zien um 'r oet te spionnere. 't Ging good veur e paar weke. Toen had 'r weer get ónder z'n ouge gekrege. Deze kier waos 't 'ne breef, dee ze ech p'r óngelök had laote slingere: 'ne breef vaan veer kentsjes (en 'r waos nog neet aof) aon häör hartsvriendin: Jao, ze had André um d'n tuin geleid mèt die sjoen truuk. Nou daan: ze waore (zie en Greg) nao Luik gewees en hadde dao in 'n hotel geslaope - nao jao..... geslaope: einentwingtig kiere had 'r 't gedoon..... in eine nach, óngeloge! Noe waos André ze vertrouwe in de Sterre der Zee hielemaol kwiet; me zaog 'm neet mie op z'n kneje in dat kapelke. Wel in de buurt: in de Kooistraot, in zoe'ne café. Daan zaot 'r ouch wel ins op z'n kneje en zag 'r dinger mèt 'n dobbel tóng; lielikke dinger, veural tege alle vrowlui die dao kaome. Heer vertrouwde gein ein mie! De bös stopde e paar kier. D'r ginge lui oet en dao kaome 'rs bij. Meh Charles bleef zitte, allewel 'r z'ch mie en mie begós aof te vraoge in wat veur 'ne rimboe 'r terech zou koume. Obbins rappeleerde 'r z'ch tot 'r op die landkaart get gezeen had vaan e veer; neet veur auto's meh veur vootgengers of liech verkier. H'r wis neet zeker of dat noe bij Berg a/d Maas waos of örgens aanders. Ouch veel 'm in, tot óngeveer op die huugde aon d'n aandere kant vaan de Maos 't pläötske Belsj Eijsde mós ligge. Es dat woer waos (en boerum zou 'r aon z'n eige geheuge twiefele?) daan had z'n intuïtie 'm good geholpe, want stónd Belsj


107 Eijsde neet bekind es 'n eldorado veur sjuinsmasjeerders? Dao waos de ein kabberdoes neve de aander. Dao waore meitskes vaan plezeer in alle maote en soorte. Dat waos 'n grabbelton vaan óntöch! De chauffeur vaan de bös wis niks euver e veer, meh 'ne jongere mins kaom detösse en zag tot 'rzelf mós oetstappe bij die halte; heer zou 'm de weeg wieze. ‘Dao kint g'r de grens euver en d'r is gein douane’, zag 'r en knikde Charles 'n uigske. ‘Iech höb niks te smókkele’, zag Charles; toen bedach 'r tot 'r mie es viefentwintig gölde op tes had. Ins in Roostere had 'r drei tientsjes bij z'ch; die had 'r opgevawwe en weggestoke achter de zwegele vaan zoe dun zwegelepekske. Dat had 'r in 'n tes vaan z'ne zjilee; meh 't waos slechte voring gewees (e costuum gemaak vaan oorlogsstof); zónder tot 'r 't wis zaot dat pekske gans ónderin tege de naod. Bij de grenspos woort 'r gefouilleerd. Dat waos mer e klein kentuurke vaan 'ne kepot gesjote pos en tegeliek mèt Charles stónd dao 'n medam mèt 'r dochter: e keend vaan zoe jaor of veertien. Toen dee douanebeambte aon z'ne sjilee veulde, mèrkde 'r direk tot get in de voring zaot. Noe waos 'r de piezjang! ‘Wat is dit?’ zeet dee maan. Charles had 'ne roeje kop gekrege. ‘Dat wil ik wel laten zien’, stamelde heer, ‘maar liever niet waar die dames bij zijn’. Dee mins had ins gelache mèt zoe'ne blik vaan ‘wij mannen ónder mekaar’ en had 'm laote goon. Heer waos al haverweeg de brök, veurtot 'r bezej devaan kreeg, wat deen ambtenaar gedach had vaan 't pekske. Wie 'r 't later aon z'n vrun vertèlde, zagte die: ‘De mós mer in de gawwigheid op 't idee koume!’ En André zag: ‘Dat moot


108 'ch ónthawwe; iech gaon dèkser de grens euver.’ Dee jonge mins stapde mèt 'm oet en wees de weeg. 't Waos neet wied loupe, zeker op zoe'ne sjoenen daag. De loch waos ope: al de rege waos d'roet gevalle in d'n aofgeloupe nach. D'n hiemel waos zoe blauw es heer allang neet mie gezeen had. Heer heel vaan blauw, mie es vaan welke aander kleur ouch. Dat begreep 'r neet good vaan Pierre Kemp (al vónd 'r z'n gediechte hiel sjoen) tot dee get had tege blauw. Dee wou altied aon roed veule... roed trok häöm aon. Bij Charles waos 't zjus umgedrejd: ‘Blauw kump op m'ch aof en roed trèk z'ch trök’, had 'r dèks tege z'n vrun gezag. Meh, mesjien is dat wel ouch zoe bij Kemp, dach heer; daan wèl heer aon die roej blomme veule, sjus umtot ze z'ch trök hawwe; heer wèl z'ch devaan euvertuige tot ze wel ech zien. ‘Kiek noe toch ins wie sjoen!’, zag 'r tege z'chzelf. Heer zaog bij 't passere vaan 'nen hoof 'ne vlinderstroek mèt vaan die groete trosse, deep lila-blauw. De blomme zaote vol mèt Dagpauwoog-kapelle. Heer mós dao eve bij blieve stoon en mèt genete mèt die vlinders, die hun tóng steke in zoe fien blömke en daan vaan puur genot hun vleugels ope en tou klappe, aon ei stök door, ope en tou. Hoeg in de loch zóng 'ne lieuwerik. Dat is zoe'n iel gezaank op bijnao eine, hiel hoege toen, zoetotste 't nog mer sjus kins hure. Mesjien ligge die melodiekes nog hoeger, boeste es mins neet aon kins; mesjien tot 'nen hónd ze kin hure, of 'nen Ingel! Kóste v'r dao toch ins achteraon!


109

6 Dao laog de Maos: e breid lint vaan wèld water mèt haos gein dieke en ónregelmaotige overs. Noe zaog 'r ouch 't veer. De veermaan had sjus 'ne mins geholpe mèt 'n klein stoetkaar op de weeg te koume en stónd op 't punt weer in te pakke. Charles mós hel loupe um häöm dudelik te make tot 'r 'm nudig had. Boete aosem kaom 'r aon. ‘Boerum zoe'nen haos?’ zag de veermaan, ‘veer höbbe de ganse middag nog!’ Charles dach tot 'r mesjien zou mote wachte tot 't vasgestèlde oor en bedelde; ‘Och, zèt m'ch toch euver! Iech wèl uuch gere extra deveur betaole.’ ‘Zeet g'r daan zoe riek?,’ lachde de maan, ‘Kint geer dat wel betaole? Iech kin 't neet veur minder es viefenzevetig cent doen!’ Charles gaof 'm 'ne gölde en vroog of 'r e paar appele oet die kis moch pakke. ‘Pak zoeväöl es g'r wèlt devaan’, zag 'r, ‘die heet m'ch dee boer achtergelaote, meh 'ch höb allang gezeen tot ze de wörm in höbbe!’ Charles völde z'n tesse, want z'ne maog begós te rammele en 'r had gei beutremke mètgenome. De veermaan zwejde nog ins nao de boer, dee mèt z'n stoetkaar sjus d'n drej in de weeg pakde, en zag: ‘Heij goon v'r daan.’ Heer begós aon e raad te drejje en vroog aon Charles of 'r al ins ieder zoe vlinderveer gezeen had. 't Waos mer e klein veerpuntsje, dat mèt 'n kabel veraankerd laog op 'n plaots midde in de Maos, stroomop. Um euver te vare gebruukde de veermaan 'n kètting, die euver ketrolle leep, gans euver de lengde vaan 't veer en die vaan väör en vaan achtere trökleep nao de kabel; zoe óngeveer wie me 'ne wejjer vasmaak aon 't tow. En wie 'ne wejjer weurd opgelaote


110 in de wind, zoe liet me e vlinderveer opgepak weure door de stroom. In dit geval, zoe vertèlde de veermaan, kin me de slaag vaan de pónt regele door aon dat raad te drejje, zoetot de kètting weurd bijgetrokke aon de väörkant en tegeliek gevierd vaan achtere. Es of me d'n toum aontrèk bij e peerd: trèk me rechs daan geit de baj nao rechs, trèk me links daan geit 'r nao links. Charles vónd dat e reuze idee. H'r vroog of 'r 't ins moch probere. Ze waore al vaan de kant aof en dreve vlot nao 't midde. De veermaan sjuifde opzij en Charles moch aon 't raad drejje. Heer waos verbaas tot 't zoe liech leep. Meh wie 'r evekes trök drejde um 't ins gans oet te probere, begós 't veer raar te sjtókke. ‘Neet zoe hevig!’, zag de maan, ‘Höb g'r noets e good peerd berijje? Daan wèt g'r tot g'r 'm sjiechtig maak op zoe'n row meneer!’ Heer had 't begrepe en deeg 't veurziechtig noe. Heer voolt wie 't sjeep op de minste beweging vaan zien hand reageerde en veur e momintsje deeg 'r z'n ouge tou en verbeelde z'ch tot de Maos 'ne sjoene groete sjummel waos en heer 'ne Keuning dee dao op reej: euver 't graas, euver de hei; 'ne blauwe mantel wapperend vaan z'n sjouwers. Zoeget simpels wie dat veer... wat waos dat sjoen! Wee had 't oetgevónde? Meh, wee had 't raad oetgevónde, en 't kruusnèt wie de vèssers gebruke op de Maos; wee de sloetboum vaan 'ne barreer; d'n dissel aon 'ne wagel? Euveral zuut me vaan die dinger, die 't gemaak dene en die zien euvergelieverd vaan vajer op zoon. Wieväöl höbbe de minse neet aofgekeke vaan de netuur? Vaan de vèsse die zónder meujte in 'ne fèlle stroom kinne ligge; vaan eende die hun vere vèttig make um te drieve; vaan 'ne sperwer dee op z'n vleugels blijf haange en cirkels maak, altied hoeger!


111 D'r waore get wèl eende op 't water en ouch zaog Charles op e paar plaotse reigers in 't reet stoon. Die waore sjijns neet bang veur de veermaan. 't Waos ouch ech 'ne fijne mins mèt dat verweerd, vruntelik geziech. Zoe'ne mins vaan 't land en vaan 't water en de ope loch... zoe'ne maan moot wel filosoof weure, dach Charles. Dao leep 'ne weeg 't land in vaanaof d'n aonlègsteiger, meh um in Belsj Eijsde te koume waos 't beter um e stök langs d'n over te loupe, veurbij de weie en landerije, totdat heer aon 'n hoes zou koume, had de veermaan aongeraoje. Zoe leep Charles euver dat peedsje, dat iers nog dudelik beloupe waos. Gaondeweeg woort 't mie begreujd en mós heer door laank graas en ónkroed. De Canada's, die hoeg bove häöm roesjde, hadde in d'n aofgeloupe nach väöl takke verlore mèt dat ónweer. Knoustige stekskes mèt nog deepgreun blajer d'raon laoge euveral. H'r wou d'r neet op trejje al mós 'r z'n passe regele mèt noe ins korte daan weer lange. H'r bleef stoon um z'ch e gediech vaan Pierre Kemp te rappelere, want dat waos get euver buim: ‘Ik ben nog niet zoo ver van hier. Ik sta nog voor de boomen. Er wacht mij nog een groot plezier, de menschen kunnen komen. Wat moet ik met die menschen doen? Ze zijn niet stil, ze zijn niet groen en kunnen niet eens ruischen!’

Werechtig, dao ging zoe'n groete rös oet vaan al dat greun róntelum. Alles waos greun... heer kós neet op 't water kieke vaanwege 't hoeg graas, meh es 'r 't had kinne zien zou zelfs dat 'ne greune sjien höbbe, dao waos 'r zeker vaan. En 'r leep door 'n enorm portaol vaan Canada's; vaan de loch daobove kós 'r allein mèr e klein stökske opvaange, zoe heij


112 en dao: dat sjiemerde geweldig! Toch woort 't noe zoe ónröstig in zie gemood, want straks zouwe d'r lui koume: lui um de weeg te vraoge...! De weeg nao wat? Wie geit me iemand verdutse tot me nao 'n vrow wèlt, nao 'n heurke? En daan? Heer zou op 'n deur mote kloppe of 'ne klink umdrejje... Zou d'r 'n bel goon klingele? Zou 'r mote rope: ‘Väör ezzebleef!’? Of zouwe die vrowlui dao zitte - wie 'r ins gezeen had in e zijsträötsje vaan 't Bat in Luik - in zije peignoirs of 'ne négligé mèt hun tètte haaf bloet? Heer had zoeget nog noets gedoon... Zou 'r zoe mer de ierste de bèste pakke... of mage oetzeuke? Zouwe ze häöm neet aofzètte of bestele? Zou 'r wel genóg geld höbbe? 't Zweit braok 'm oet en noe stónd 'r nog wel zoe veilig tösse al dat greun, in 'n kèrk vaan hoeg sjoen buim. Waos 't mesjien beter um neet te goon en braaf te blieve? Want wat heer noe wou doen waos zun, mèt volle kinnis en vrije wèl! Heer dach aon die print vaan vreuger op z'n slaopkamer: dat menneke op de rand vaan d'n aofgrónd; dat jungske dat 'n sjoen blauw kapel wèl pakke. En aon d'n Ingelbewaorder dee 'm nog sjus bij e krölke vashèlt. En - of 't zoe mós zien - d'r vèlt get op z'ne kop: e bleesje dat zoemer oet de loch kump dwarrele um häöm nog e teike te geve, 'n lèste waarsjouwing! Bijnao had 'r gezag: ‘Nein, iech daon 't neet: iech loup door; iech zal die horeknalle links laote ligge!’, meh bij de gedachte aon dat woord zaog 'r in z'ne geis die lekker haafnaakse wiever vaan Luik en kreeg heer, um zoe te zègge, de knuip aof. Resoluut stapde heer door mèt groete passe en heer trejde op eder stekske dat op z'ne weeg laog.


113

7 Noe waos 'r zoewied: in 'ne frituur zaot 'r e peursike te ete mèt e glaas beer debij. 't Waos aon de rieksweeg dee vaan Laonake nao 't noorde löp en nog wel vlakbij d'n drej nao Belsj Eijsde. Dao waos 'n tramhalte aon d'n euverkant. Daomèt zou 'r straks nao Tournebried kinne en vaan dao oet mer te voot weijer nao Mestreech. H'r had 't hoes aon de Maos gevónde en dao vlakbij waos 'ne café, boe 'r e pèlske had bestèld en de weeg gevraog aon 'n medam. Vaan die appele had 'r mer e paar stökskes kinne ete, want die zaote vaanbinne hartstikke vol mèt dikke smerige wörm. Op z'ne neuchtere maog waos dat Belsj beer 'm get mechtig en 'r had die frite hel nudig. Meh 'r had gei vleis bestèld, want 'r mós aon de frenkskes beginne te dinke. Dat peursike had 'r zoe in ze gortsje gehoud, meh euver 't beer wou 'r get langer doen; 'r wou de baas vaan de frituur allein spreke en d'r waore alsmer klante. Eindelik kós 'r nao väöre mèt dat haaf glaas nog in z'n hand. 'r Posteerde z'ch tege de winkelbaank, mèt ze jeske ope en z'n linkerhand aon z'ne brooksreem. ‘Iech moot binnekort nao 't boeteland en'ch dach: laot m'ch in Belsj Eijsde get ervaring opdoen. Begrep g'r wat 'ch bedoel?’ Dee maan trok z'n winkbrauwe op: ‘Um d'ch de woerheid te zègge: Nein! Iech weet neet boeste 't euver höbs...’ Charles lag 'ne vinger op z'ne mónd, want dao kaom 'ne nuije klant binne; 'r leep trök nao ze täöfelke. 'r Zaog dee maan vaan de frituur e paar kier mèt verbazing (jao zelfs achterdoch) nao häöm kieke. De mins dach minstens mèt 'ne gek te doen te höbbe. Charles zaot op heite kole. De klant waos weg: heer weer nao väöre mèt ze glaas noe leeg. 'r Leet 't völle, neet v'n wege d'n doors, meh z'n keel waos zoe druug.


114 ‘Iech bedoelde’, zag 'r, ‘iech meinde... 'ch bin nog noets nao 'n vrow gewees; 'n prostitué wie dat zoe hèt. Wèt g'r noe wat 'ch veur höb?’ De maan knikde en probeerde serieus te blieve. ‘Noe wèl 'ch heij ervaring opdoen’, góng 'r weijer; ‘Heij in Belsj Eijsde. D'r zien toch vaan die hoezer in de buurt, höb 'ch m'ch laote vertèlle...?’ ‘Och jong’, zag de maan, ‘d'r zien zoeväöl vaan die knalle; 't is godgeklaog!’ ‘Nou daan’, zag Charles, ‘kint geer m'ch geine gooje raod geve... estebleef!’ Dat lèste zag 'r mer gaw debij, want dee vent waos al bezig z'n sjouwers op te trèkke op zoe'n typisch waolse meneer (want heer waos 'ne Waol, al spraok 'r ouch good Limbörgs). ‘Gooje raod daan...’ begós 'r, ‘wel 'ch zou zègge: gaank noe mer stèllekes trök boeste vendan kumps en pak d'ch 'n frisse jong meid - dat moot toch neet te lestig zien veur 'ne jonge kerel! In plaots vaan d'ch mèt dat tuug aon te lègge!’ Meh 'r zaog dat óngelökkig geziech vaan Charles en streek ins langs z'n kin: ‘Enfin, de zals wel d'n rèjje höbbe. Daan zou 'ch zègge: aon d'n euverkant... (heer begós te wieze)... dao is 'ne café of 'n bar of wie ze dat ouch heite; dao is 'n aordige blónde - Jeanine hèt ze - die moot good zien. Iech höb 't allein vaan hure zègge, want 'ch kom d'r zelf neet, godzijdaank!’ ‘Wievaäöl kos 't dao?’, wou Charles nog wete. ‘Jeh jong, dao vraogste m'ch get! Iech höb d'ch al gezag, tot 'ch d'r neet kom.’ Heer mós aofrekene en sjrók vaan 't bedraag. 't Zou wel hielemaol kiele-kiele weure, of 'r 't z'ch zou kinne permittere. Bij de deur drejde 'r z'ch um en zag: ‘Nog bedaank!’, meh dee mins had d'n tèllefoon opgepak en zwejde mèt e gebaar vaan ‘donder mer op!’


115 Dao laoge twie café's nevenein. Op d'n ierste stónd mèt witte lètters ‘Café-Bar Chez Etienne’. Dee zou 't daan wel zien; trouwens achter de vitrage vaan de rechter vinster zaog 'r 'n jong vrow zitte mèt e breiwerkske of zoeget. Pas wie 'r al binne stónd zaog 'r tot die neet blónd waos, meh bijnao zwart. Ze zaog neet oet es 'n hoor; integendeil ze had e fienbesnoje geziech en sjoen dónker ouge en zou wel veur 'n Madonna kinne posere. Waos 'r daan verkierd? Had 'r de volgende café mote pakke? Bij 't toudoen vaan de deur góng achter in de zaak 'n electrisch belke euver en noe woort z'nen twiefel obbins weggenome, want achter d'n teek vaan dat klein proper zäölke mèt z'n sjoen gepótsde geel en broun tegelkes kaom 'n jong vrow, 'n blónde. 't Waos of 'r loed in z'n bein kreeg, wie 'r op deen teek aofstievelde. Heer vónd z'ch mer 'ne boerelöl in z'n alledaogse kleijer: 'n flódderbrook en ze jeske voel aon de kraag en verslete op d'n èllebaog... twiederlei ermooi! In 't passere zaog 'r op de moer e bördsje mèt 't opsjrif ‘HET MEISJE HEEFT OOK DORST’. Wie zou 'r 't allemaol kinne betaole? ‘Bonjour Mesjeu!’ hoort 'r z'ch aonspreke. Ouch dat nog! Z'n kinnes vaan 't Frans waos neet groet en zeker neet op dit soort gelegenheid aofgestump. 'r Bestèlde e pèlske en vroog wat zie wou drinke en keek ins euver z'n sjouwer nao die Madonna of die soms ouch doors zou höbbe. Meh die waos te braaf - gelökkig - en keek neet op vaan 'r handwerk. De blónde had get veur z'chzelf ingesjónke; 't kos wel port zien of 'ne roeje vermouth. Ze stèlde veur (mèt e paar franse wäörd en e gebaar) um aon 'n täöfelke te goon zitte. Dao zaote ze. Wie begint me noe e gesprek mèt 'n vrow vaan ‘lichte zeden’? Heer bekeek 'r ins en vónd tot ze wel get pittigs had en neet


116 op 'n hoor leek. (Zaot 'r daan toch in de verkierde café?) Ze dróng z'ch ouch neet op. Häör geziech had get serieus: vruntelik mèt e soort compassie. Um häöre mónd ('ne sjoene, volle mónd) laos 'r wat 'r 'nen diechter ‘de paraaf der pijn’ had hure neume. Ze waos neet euverdreve opgemaak. Häör ouge waore liechbroen mèt e paar geelgreun vlekskes; die gaove d'r 'n gans apaarte oetdrökking aon. En mèt die ouge zaot ze häöm röstig op te numme. De plumpe waore zwart, meh dat kós mascara zien. ‘Comment vous appelez vous?’ brach 'r oet en bedach z'ch tot dat 'n ónbeleefde vraog waos... ‘Je suis Charles’, zag 'r um 't good te make. Ze lachde: ‘Moi, je m'appelle Jeanine.’ Heer zaot dus toch good. Dit waos ze: Jeanine!


117

8 Ouch dat waos gelök! Heer moch mèt häör nao bove en zaot noe te wachte, want ze mós nog get regele. 't Ònderhandele waos neet gemekelik gewees. Wie vraog me zoe meitsje: wat kos 't m'ch um get te mage doen? Iers hadde ze 't euver de deurte gehad: alles waos eve deur: de sigrètte, de frites, e gleeske beer. ‘Et les femmes?’, had 'r gevraog. ‘Ah, les femmes!’, zag ze, ‘Très chères, très chères!’ Heer had gezöch: ‘Trop chère pour moi?’ H'r had z'ne portemonnee ope gemaak: dao zaote nog sjus twie breefkes vaan hónderd francs in. (Dat kleingeld zou nudig zien veur 'n tramkeertsje!) En daan nog die consumpties... Ze had geprobeerd oet te lègge: zoeväöl veur d'n draank, zoeväöl veur de Patron (la chambre, n'est ce pas?), meh ze had de knoup doorgehak en gezag tot 't ‘Okay’ waos. Ze had 'ne vinger op 'r lippe gelag en geweze nao de Madonna bij de vinster. Die waos opgestande en achter Jeanine aongegaange. Heer kós nog zjus hun stumme opvaange vaan achter die deur. 't Wachte doorde 'm lang en 't gaof 'm gelegenheid nog ins te twiefele of 'r 't wel zou doen. Noe kós 'r nog trök... Meh ze geveul veur Jeanine waos al te sterk. Ein dink had 'r neet begrepe: vlak veurtot ze nao achtere góng, had ze häöm in z'ne knee geknepe en in 't hollands gezag: ‘Wacht hier maar even, m'n kleine dichter, ik ben zo terug’. Ze had 'm neet ins de kans gegeve um vaan z'n verbazing te bekoume. Dao waos ze weer: ze had 'ne kómp mèt dampend water en 'nen handdook en winkde häöm. Mèt e zwoer kloppend hart góng 'r achter häör d'n trap op.


118 Bove op de kamer mèt dat groet bèd duijde ze häöm opzij um iers de gordijne tou te trèkke; toen duijde ze häöm zelf en vroog 'm (noe weer in 't frans) um z'ch oet te doen. Dat ging neet good, want heer begós aon alles tegeliek en sjoot neet op. Heer had z'ch umgedrejd en wie 'r eindelik klaor waos, kaom ze nao häöm tou mèt dat werm water en d'n handdook. Ze had allein nog mer e klein geblomp slipke aon. Ze waos prachtig! Terwijl ze 'm wasde en aofdruugde, streelde 'r häör euver 'r sjouwers en die sjoen vol beurskes. Ze leet 'm gewere en puunde 'm evekes in z'nen hals en beet 'm in 'n oerlel. Toen stapde ze oet dat slipke en heer waos verbaas dao zwarte haore te zien. Ze begreep 't en zag al veurtot'r get kós vraoge: ‘Oui, je suis une fausse blonde’. Ze trok 'm op 't bèd en begós mèt 'm te speule; zónder wäörd wis ze aon te duije op welke plaotse en op wat veur menere heer mèt häör kós speule. Alles góng röstig en mèt 'n zeker wierdigheid. Al woort z'n passie neet minder, 't maakde 'm bedaard en 'r kraog geveul veur die vrow: heer wou z'ch mèt hart en ziel aon häör geve. Toen ze 'm daan touleet, koerde ze eve wie 'n torteldouf en beet in z'n oere. Ze golfde ónder häöm wie dee veerboot op de Maos. 't Waos zoe intens, zoe zach en zaolig, tot heer mós kriete. Heer gaof z'n traone, die oet z'n ouge euver häör wange rolde; heer gaof z'n traone binnenin häör en 't woort stèl... Toen 'r oprees (want heer kraog sjevraoje, zoe had 'r getranspireerd!) zag 'r tot heer 't veur d'n ierste kier in ze leve ech fijn had gevónde. En zie drejde z'ch nog ins um en zag in 't kösse: ‘Ah, que je puisse dire ça moi-même...’ Heer begreep dat neet good; ze zal d'r wel niks aon höbbe gevónde, dach 'r. Had 'r neet ins geleze of gehuurd, tot die meitskes z'ch neet laote goon, behalve es ze bij hunne minnaar zien?


119 Zoe weurt 'ne mins gefixeerd, dach Charles. Este jónk bis ('n geveulige plaat dus) deiste indrökke op. Dao vörmp z'ch e beeld: 't eint mèt 't aander. Daan mote d'r nog chemicalië aon te pas koume um 't ziechbaar te make. Die zien d'r vaanzelf este door d'n óntwikkeleer geis: de seksualiteit. De kreigs d'n ierste groete ervaring: 't fixeerbad. Daan steiste d'rop: d'n eine get euverbeleech, d'n aandere get flaw; d'r zien 'rs ouch boe get vals leech bij is gekoume... Dee middag bij Jeanine in de zomer vaan negetienzèsenveertig zaot Charles in de kop geëts; dee woort 'r noets mie kwiet. Toen ze weer ónder kaome, zaog 'r op de klok aon de moer tot ze zoeget drei kerteer bove waore gewees. En die Madonna (die noe mèt 'ne maan zaot) begós te sjelle in hiel rap frans tege Jeanine: ‘et ça dure, ça dure...’ waos 't einige wat 'r devaan verstónd. Heer betaolde z'n twiehónderd frenkskes en zie brach 'm nao de deur, puunde 'm nog ins lekker en zag: ‘Adieu mon choux-choux!’ Had 'r 'nen aureool bove z'n kop? Op weeg nao hoes had e meitske in d'n tram mèt zachte broun ouge nao häöm gekeke, wel minstens drei kiere; daan lachde ze, zoe mer in z'chzelf. Vaan Tournebried waos 'r mèt groete passe goon loupe. Meh örgens bij 'ne café zaog 'r twie dames, boevaan ein zoe zaat, tot ze mer euver dat porteer vaan d'n auto bleef haange. Heer holp häör mèt instappe en kraog 'n lif aongeboje. Die Els hóng 'm mer um z'ne nek. Häöre maan waos nao Indonesië gegaange, um te vechte, en had häör allein gelaote, nao zès maonde houwelik... zoeget deit me toch neet neetwoer Charles? En ze puunde häöm. Heer waos blij dat die reis neet lang doorde. 's Aovends bij André mós 'r 't verhaol wel drei kier vertèlle.


120 Z'ne vrund, dee aanders zoe'n groete moul had, waos kinnelik zjaloes. ‘De mós m'ch dat ins good oetlègge, Charles: boe lig die tent; wie hèt 't noe zjus?’ Toen waos 't 'm weer te binne gesjote: ‘Die Jeanine zag ouch nog get in 't hollands tege m'ch. Iech zou gezwore höbbe tot ze vaan de kante van Haarlem kaom, zoe'n zuver oetspraak had ze. Wat zag ze ouch weer? “Wacht maar even, m'n kleine dichter, ik ben zo terug”!’ André keek suf op vaan ze glaas beer: ‘Hadste häör d'n gediechte veurgeleze? Dat meinste neet!’ ‘Nein’, zag Charles, ‘hielemaol neet! Allein had 'ch vertèld tot 'ch “écrivain” bin: “écrivain dans un bureau”, weijer niks.’ André geluifde 't wel; heer naom 'ne groete slók: ‘Twiehónderd francs!’, zag heer, ‘consumpties inbegrepe... dat is veur niks, Charles, dat is veur niks! Chez Etienne, zagste?’


121

9 Kort daonao had André e meitske mètgebrach veur Charles. Die waos 'r tegegekoume in de Suisse op de Vriethof. Ònder 't danse hadde ze 't euver literatuur gehad en heer zou häör aon 'ne jonge diechter veurstèlle. Miep hèdde ze. ‘'t Is niks veur miech’, had André gezag, ‘want iech höb get tege die hollenders... trouwens, ze heet get... wie zal 'ch 't zègge... get fanatieks!’ Charles had Miep z'n gediechskes laote leze en dao had ze nogal get commentaar op. ‘Ik vind je cynisch!’, zag ze. ‘Dat klopt’, zag 'r, ‘wij Maastrichtenaren zijn cynisch van geboorte.’ De Mestreechteneer is 'ne survivor, lag 'r oet. Us stad heet door de ieuwe zoeväöl belegeringe, zoeväöl plunderinge mètgemaak; zoe dèks zien us vrowwe verkrach door vreemde soldaote en heurlinge! Wie kin 't daan aanders? Dat waos 't thema vaan die daog. Charles en z'n vrun waore 't dao allang euver eins, want ze hadde mèt eige ouge gezeen wat d'r gebäörde mèt die bevrijdingshelde: Amerikane, Ingelse, Canadeze, Negers. André wis 't nog sjoender oet te drökke: ‘Veer zien allemaol horekinder!’ zag dee. Charles waos aon Miep blieve haange, of umgekierd. Heer had ouch genóg vaan Sittard en zeukde e pöske in Mestreech; iers bij 't glaasfebrik, meh dao heel 'r 't neet lang oet, umtot 'r mie wou verdene. Toen had 'r e bäöntsje gekrege bij z'nen awwe baas, dee ze transportbedrief nao Mestreech wou verplaotse. 't Waos 'n gooj betrèkking noe en heer verdeende genóg um zoe langzamerhand aon trouwe te kinne dinke. Eigelik voolt 'r neet väöl deveur, want Miep en heer hadde zoe dèks ruizing en miestal euver de groetste flawwe köl. Meh, zoe geit 't einmaol in 't leve: de zuus al d'n vrun trouwe


122 en z'ch e leuk huiske inriechte. Dao kumpste op bezeuk en dao weurd 'n tas koffie ingesjónke mèt'n tuurtsje debij en de drinks later nog de nudige dröpkes of gleeskes beer... 't weurd laat... en este weer op de straot steis en de mós de meitsje bij de deur aoflievere, daan weurste toch e bitsje zjaloes. Trouwens Miep waos good in 't organisere: heij had ze e sjoen baankstèl zien stoon; op 'n aander plaots 'nen dressoir (wat eigelik 'n antiek mèlkkeske waos, meh sjoen...!). Veurtoste 't wèts höbste zoeväöl klómmele totste dao 'n hoes - of op z'n mins e paar kamers - veur mós vinde. En daan trouste! Heer waos weggezak in z'ne fauteuil. De blokke op 't vuur hele 't good oet, want nog altied leekde die vlemkes mèt grèllige figure. Wie ieder op d'n aovend kaom 'r tot de conclusie: gein twie vlemkes zien 't zelfde, al liekene ze nog zoe op ein. Es me alle factore wis: de zjuste samestèlling vaan de brandstof, d'n aonveur vaan de loch, trèk in de sjouw, kiere en rete vaan deure en vinsters... daan zou me op 'ne moderne computer de vörm en kleur en doer vaan eder vlam kinne veuroet berekene. Meh God dee Alles Is en dus alles wèt, heet dao gein meujte mèt. Heer hoof 't neet veuroet te wete; veur Häöm is alles Noe! Veer lui bekieke 't aanders; veer wèlle zekerheid höbbe. Neet euver die vlemkes netuurlik; dat is mer e veurbeeld. Noe sjikke ze zoe'ne klómmel de ruimte in, dee us nao zès jaore kump vertèlle tot Saturnus neet veer meh vief ringe heet. Dat besture vaan zoe ruimtesjeep is nog ins get aanders es 't dirigere vaan e vlinderveer op de Maos. En toch... waos 't neet Spinoza dee us probeerde oet te lègge, tot d'r geinen dröppel vèlt, gei blaad vaan 'ne boum, of 't heet z'n oetwèrking op 't gans universum?


123 En zag Jesus neet tot d'r gei mösjke vèlt of uzzen Hiemelse Vajer is devaan op de huugte? 't Waos lestig um dat aon te numme vaan deen dröppel, vónd Charles. Aongenome tot eder beweging weurd in toum gehawwe door 'n tegebeweging (en eder tegebeweging door 'n tegetegebeweging - en gaank zoe mer door) daan móste aonnumme tot de kringe in 't water z'ch blieve oetbreije door de ganse wereld, 't gans heelal, dat Liechaam vaan God! Esof veer in uzze pink kinne gewaar weure tot z'ch e hoedsjölferke vaan uzze voot losmaak! Dat zou toch te gek zien. Heet dee gooje God niks beters te doen? Me zou aon 'ne gelierde mins kinne vraoge: wieväöl blajer koume d'r aon dee boum? Dee zou z'n formules en tabelle raodplege en z'ne rekenliniaal oethole; of heer zou 't allemaol in 'ne computer duije. Heer zou op de proppe koume mèt e getal en 'ne factor vaan ein-komma-twie percent veur mie of minder. Stèl d'ch veur tot me aon God zoe'n vraog zou stèlle. Zou Dee neet zègge: Biste weer neet content veurtotste e ciefer krijgs um mèt te goochele? Zouste wèlle geluive, minsleef, tot 't Miech gaaroet neet interesseert? Wètste daan nog neet, tot Iech mer eine regel höb veur wieväöl blajer aon 'ne boum koume, of wieväöl körrelsjes stuifmeel aon 'ne meeldraod: m i e e s g e n ó g ! Wat teväöl is vèlt wel d'raof. Ouch dat is neet erg, want niks geit verlore! Werechtig (zou God zègge) wat biste slech vaan aonnumme, want höbbe v'r 't neet als ins ieder euver 'ne boum gehad?


124

10 Charles hoort 't rommele boete. Zaot d'r alweer ónweer in de loch? Heer loerde achter de gordijn en zaog tot 'n dónker loch oet 't zuide kaom aondrieve. Toch hoopde 'r ze wandelingske te make. Noe hoort 'r Tant Yvonne mèt 're stek op de vloer kloppe. Zie had deen donder mesjien ouch gehuurd; daan mós 'r de antenne oettrèkke. Wie 'r nao bove leep kós 'r d'n Dappere hure. Dee had sjijns genóg vaan z'n jach en melde z'ch bij de zolderdeur. Dat waos 't daan ouch boe Tant Yvonne 'm veur reep: ‘De kat zit te sjrieuwe!’ Heer zag: ‘Jao, iech zal 'm binnelaote, meh iers moot 'ch 'm aofpótse.’ ‘Kumpste daan straks trök um m'ch get veur te leze?’ Heer knikde: ‘Nao me wandelingske, t'nminste es 't ónweer euver drijf.’ ‘Daan höb 'ch toch good gehuurd!’ zag ze, ‘estebleef, trèk die antenne oet!’ Heer wis tot ze 't zou vraoge en stónd al bij 't toustèl. Mieljaar! Wat zaog d'n Dappere getappeseerd oet: esof 'r e maske op had en ouch z'n puutsjes en z'ne start zaote ónder de spinnewèbbe en de stöbplouze. Mèt 'nen awwe potdook en e beurstelke fatsoeneerde 'r 't bies en leet 'm toen nao óndere. In de keuke sjödde 'r mèlk in e sjeutelke: ‘Deh, drink dat mer op, tege de stöblonge!’ De kater wou sjijns nog mie höbbe; nein, heer bedach zich en wou toch mer liever nao boete. Ze jachinstink waos nog neet oetgeblös, want netuurlik had 'r op de zolder niks kinne vaange. Dat is get, este mèt adrenaline zits volgepómp en de kins 't neet kwiet. Charles wis daovaan mèt te spreke. Destieds in Australië... - meh noe eve dat bies oetlaote - góng


125 'r nogal ins vèsse, want 'r had 'n vervelende baon mèt lestige kómpeers: lui die zich, d'n eine veur d'n aandere, 't leech in de ouge neet gunde. Heer had dat mer lestig gevónde en mós 't aofreagere. Veer Mestreechtenere zien noe einmaol neet zoe hel gebakke. Thoes moch 'r neet demèt koume. ‘Laat je op 't werk maar wat meer gelden!’ zag Miep es 'r de pes in had. Dus hadde die erm forelle 't mote óntgelle. Heer waos 'ne kampioen-vèsser gewore. 'r Had kaarte ophaange, boe 'r mèt vlegskes op oet zat wat 'r vóng: 't gewiech, de lengde; broun vleegskes veur broun forelle, raos veur regebaog forelle. Heer maakde z'n geerte zelf en zoe kunstig tot ederein dach tot ze vaan e deur fabrikaat waore. Daan leet 'r de naom zien, dee 'r mèt plaklètters vlak bove 't handvat had gezat: Abele-Toeker! Ein vaan die vèssers kós dat merk: dat kaom oet Zweden, zag 'r. 'r Maakde ouch z'n kunsvleegskes; dao had 'r 'n ganse verzameling vaan. Ins op 'nen aovend góng 'r nao 't meer, gaw nog veur 't ete, dat Miep werm zou hawwe in d'n ove. Zoe gepresseerd waos 'r, zoe bröl, tot 'r bij 't kleddere euver de puntdraod z'n geert verinneweerde. 't Ònderstök waos gebroke en gans versplinterd. ‘Mieljaar! Mieljaar!’ had 'r gevlook, meh dao waos die geert neet mèt gerippereerd. Toch waos 'r doorgegaange nao 't water en - zoeget zuuste altied! - de vèsse staoke hunne kop al op um z'n vleeg te pakke. Gein doezend mieljaars kóste get verandere aon 't feit tot 'r zoe'ne kans nets mie zou kriege. Toch mós 'r deen adrenaline kwiet en heer bedach: es 'r dat kepot ónderstök ins langs z'ne brooksreem aofstaok (zoetot 'r toch lijn vaan de rol kós aoftrèkke) zou 'r daan mesjien mèt d'n tup vaan de geert neet zoe kinne wèrke tot 'r z'n vleeg op 't water kós mikke. Netuurlik zit d'r gein slaag in zoe'nen


126 tup allein; zoe'n geert wèrk wie 'n groete smik, die me in 'n manège zuut gebruke. Heer had dao e good haaf eurke stoon zwejje en zweite en zelfs had 'r 'n hiel stom forel veur e momintsje vasgehad. En al deen tied hadde de sjoenste, de groetste vèsse zoe mer róntelum häöm gesprónge. Es iemes 'm dao gezeen had (vaan achter 'ne rotsblok of 'ne stroek) zou dee mins vas gedach höbbe: iech höb wel ins gehuurd vaan d'n heilige Franciscus dee veur de vèsse preekde... heij is eine dee probeert e forellekoer te dirigere. D'n Dappere waos z'ne jachjeuk alweer kwiet en zaot aon de tuindeur te jiemere um binne te mage. Charles leet 'm binne, veurziechtig um neet teväöl kaw loch mèt te kriege. 't Leek wel of 't ónweer waos aofgedreve of z'ch had trökgetrokke; Réculer pour mieux sauter, dach r. Kom, heer zou z'ch daan mer ins oppakke en dat wandelingske make. Dat waos zoe good veur de circulatie; aanders zou 't weer ore dore veurtot z'n bein werm woorte, straks in bèd. ‘Iech gaon noe eve’, zag 'r um 't heukske. Tant Yvonne sjrók; ze waos sjijns ingedómmeld bij 't leze. ‘Wat is 't?’ vroog ze en zat z'ch rech. ‘Iech gaon nog eve e sträötsje um’, explikeerde 'r, ‘'t ónweer zét neet door!’ Ze knikde mèt die slaoperige uigskes. ‘Och, zèt m'ch de antenne weer aon!’


127

11 Mèt groete passe stievelde 'r nao 't raos leech vaan de stad. Gein al te groete wandeling, dach 'r, meh toch evekes aajd Mestreech in; altied 'n bron vaan inspiratie. Heij boete waos 't nog stèl: 'nen inkele late wandeleer mèt 'nen hónd dee ze kemissieke mós doen; 'ne mins op de fiets. 'n Stèl buurt vaan röstige lui, die plezeer hadde in hun sjoen häöfkes. De blomme slepe en hadde haos gein kleur; gei veugelke boezjeerde. Heer pakde z'ne weeg zoetot 'r door de straot kaom, boe 'r mèt Miep en de kinder woende veurtot ze nao Australië gónge, noe bijnao twintig jaor geleije. Veur 't hoes bleef 'r stèlstoon. Heer loerde naobinne en zaog 'ne moderne interieur. Vaan de maan, dee in 'ne fauteuil zaot te kieke nao de kleurentèllevisie, zaog 'r allein mer kop en sjouwers. De lui hadde alles naovenant allewijl. Sjieke deur meubele; alles wat geroesjloos ope en tou geit. Bij hun dèstieds waos 't mer e bijeinraapsel gewees vaan kerkes en 'n taofel mèt get steul, die neet debij pasde; geinen ingewikkelde stereo, geinen t.v., allein mer 'ne goojekoupe piek-up, aongeslote op 'ne primitieve radio vaan veur d'n oorlog. Toch waos 't gezèllig en de kinder hadde 't good heij. Heerzelf had ouch de fijnste herinneringe aon dat hoes. Daobove op dat klein kemerke waos z'n dónker kamer; dao stónd alles gereid: ze vergrutingsapparaat en de sjaole veur óntwikkeleer en fixeer. Heer leet de kinder ouch wel ins experimentere bij e roed lempke. Daan mochte ze e stöske pepier oet 'n does pakke (altied direk toudoen, huurste, es d'r leech aonkump is 't bedorve!) en daan lagte ze dat ónder 't vergrutingsapparaat mèt get klómmele dao op: 'n sleetspang, e paar zwegele, versjèllende soorte knuip. Es ze dat beleech hadde, mochte ze 't zelf óntwikkele. Daan kóste ze hun ouge neet geluive es


128 ze al die figuurkes wit op zwart zaoge opkoume. Iers had 'r die dónker kamer bove op de vliering, meh dao waos 't te kaajd in de winter en heit in de zomer. Miep had 'm toen dat klein kemerke aofgestande, wat ze iers veur nejwerk gebruukde. Daobove op de vliering had 'r toen - op dee lèste daag vaan de lèste Carnaval - dat weefgetouw gevónde en 't aon Penny mètgegeve. Meh 'r kós heij neet blieve stoon... de lui zouwe nog get vaan 'm dinke. Nog eve keek 'r nao 't dobbel vinster daobove. Dao waos hun slaopkamer. Dao waore sjoen mominte gewees en koeje. Dao waos d'n elend eigelik veur 't iers op de proppe gekoume. ‘Jij denkt maar dat ik even, zomaar Hoeplakee, met je naar bed wil, als je de hele avond geen stom woord tegen me zegt! Als je God-weet-waar met je gedachten zit en mij laat stikken!’ Jao, 't regende klachte: waos 'r wel oets attent veur häör? Boeveur mós 'r häör altied kleinere in 't gezèlsjap vaan z'n vrun? Kós 'r allein mer aordig zien tege aander vrowlui? En daan die moppe die heer tapde! Zaog 'r daan neet in tot sommige lui dao hielemaol neet vaan gedeend waore? ‘Ik vraag me wel eens af, waarvoor je met mij getrouwd bent. Je houdt niet van me...’ Ins nao zoe'n ruizing waos 'r op z'ne fiets gestap mèt de gedachte: verdomme, iech gaon nao 'n hoor! Zónder väöl euvertuiging euverigens, want 'r waos allein mer obstinaot en óngelökkig. Daan móste zoeget neet doen, want daan höbste d'r gei plezeer vaan. Heer fietsde nao Belsj Eijsde; ouch dat had wienig zin. Netuurlik zou 'r Jeanine neet trökvinde nao zoeväöl jaore. Dee gekken André waos neet lang nao dat verhaol vaan


129 Charles bij Chez Etienne gewees. Wat waos dee giftig trökgekoume! ‘De mós m'ch nog ins get vertèlle!’, waos 'r losgebarste. Heer had die zwarte aongeklamp (ze zwaak veur Madonna's waos bekind) en die had häöm viefhónderd francs wèlle aofzètte. 't Waos op 'n scène oetgedrejd en haos hadde ze 'm bij kop en kónt de deur oet gemieterd. Veur twie ónnuzel consumpties mós 'r bijnao honderd francs betaole! Charles had nog dèks aon häör gedach en vónd z'ch achteraof mer 'ne lapsjwans tot 'r noets trök waos gegaange nao dat meitske, die fijn vrow. Die lijn op häör geziech ('t waos Anthonie Donker dee gesjreve had euver de paraaf der pijn) intrigeerde häöm. Wie kump 'n vrow daobij um zoe leve te leije? Wat veur e geheim zaot d'r achter dat hollands spreke? Nog veur Belsj Eijsde wis 'r tot 'r op 'ne verlate speurtoch waos. De café Chez Etienne waos d'r nog, al zaog 't vaan binne gans aanders oet. Kleiner leek 't en mie intiem en d'n teek waos rechs veuraon: mie 'n bar mèt hoeg krökke. D'r waos ultraviolèt leech; dat mèrkde 'r aon de weersjien op ze wit humme. 'n Medam vaan wied in de veertig stónd achter de bar. Heer bestèlde e gleeske pèls en leet häör ouch get insjödde veur z'chzelf, al zaog 'r nörgens 't bördsje mèt ‘Meisje heeft ook dorst!’ Nao 't gebrukelikke präötsje euver 't weer (ze waore allein in de zaak) vertèlde Charles tot 'r lang geleije - ‘'ch sjat in zès- of zevenenveertig’ ins heij waos gewees. De medam spraok gewoen Limbörgs, heer hoofde niks te vertaole. ‘'t Waos aanders toen,’ zag 'r, ‘de bar stónd dao achter. Meh dat wèt geer mesjien neet?’ ‘Jawel’, zag ze, ze wis 't hiel good, want ze hadde de kraom pas twie jaor geleije laote rinnovere.


130 ‘Waos de zaak toen ouch al vaan uuch? Ze hèdde toen al Chez Etienne.’ Jao, zag ze, Etienne waos häöre maan. Heer drónk ins oet en leet häör ouch weer get insjinke. ‘Geer had toen meitskes heij’, zag 'r. Boe op zie e vies geziech begós te trèkke. ‘Daan spit 't m'ch’, zag ze, ‘meh dao kin 'ch uuch neet aon helpe. M'ne maan is al jaore daovaan trökgekoume.’ Ze vertèlde tot ze dèstieds 'nen houp las hadde mèt die vrowlui, die ‘delle’ zag ze; Etienne waos tege de lamp geloupe en had zelfs in de gevaangenis gezete. ‘Dus dat noets mie!’ Heer mós zich evekes bedinke en naom 'ne groete slók. ‘Dao waos toen 'ne blónde heij’, zag 'r, ‘veur zoever 'ch m'ch rappeleer hèdde ze Jeanine. Klop dat?’ Noe klaorde ze obbins op. ‘Jao, dat klop’, zag ze, ‘dat waos nog ins e fijn meitske, ein oet doezende!’ Ze drónk 't gleeske leeg en Charles gebierde vaan: nog mer eint. ‘Die heet 't ech good getroffe!’, zag ze; ‘ze is getroud mèt 'ne rieke mins, 'ne fijne maan! Dee had ze heij in de zaak liere kenne... dat waos 'ne vaste klant vaan häör!’ Dat lèste fluusterde ze. ‘Wèlt g'r geluive, tot ze m'ch nog eder jaor mèt Keersmis get sjik?’ Ze wees get aon, zoe groet wie 'n toert. Ze kaom get veureuver haange: ‘Dee mins vaan häör is get hiel hoegs bij 'n baank. G'r moot dat hoes zien in Visé, boe ze woent. Ierlik, iech höb 't mèt m'n eige ouge gezeen, want ze is m'ch ins koume ophole... mèt zoe'n sjoen groete voiture: 'ne Citroën of 'ne Chevrolet... dat wèl 'ch kwiet zien.’ Ze mós z'ch zelf eve ónderbreke, want ze had z'ch verslik. ‘Jao eder jaor krijg 'ch get vaan Penny; soms sjik ze 't, meh miestal kump ze 't zelf bringe.’


131 ‘Wach ins eve’, zag Charles - noe begós 'r dat gezok vaan dat haafzaat mins meu te weure - ‘geer moot 't euver iemand aanders höbbe! Iech zag tot dat vruike Jeanine hèdde!’ 't Mins sjöddelde mèt häören dikke draankkop: ‘Nein, nein, Penny hèt ze. Heij in de zaak, jao, heij neumde ze z'ch Jeanne... dat doen die meitskes wel mie. Meh ze hèt Penny. Trouwens, ze kaom örgens vaan hoeg in Holland; meh dat zalt g'r neet gemèrk höbbe, want ze spraok altied frans, vloeiend frans.’ ‘Ze spraok hollands mèt miech’, zag heer; en wie 'r dat óngeluivig geziech zaog veugde 'r d'raon tou: ‘tenminste evekes... ei zinneke.’ Noe mós ze häöm ins good opnumme. ‘Zo, geer höb die Jeanine dus gehad, toen in... zèsenveertig zag g'r toch?’ Heer knikde. ‘En, es 'ch zoe vrij maag zien: wat höb g'r daoveur betaold?’ 'r Vónd tot ze die vraog op 'n raar meneer stèlde; noe waos zie häöm aon 't oethure. Heer zag 't toch mer: ‘Twiehónderd francs’; heer drejde ins mèt ze beervèltsje, ‘en dao waore twie consumpties bij inbegrepe!’ ‘Wèl iech d'ch ins get zègge, jong... jao nump m'ch de vrechheid neet koelik... wèl 'ch uuch ins get zègge: die heet d'ch veur niks gelaote! Veur niks, huurt 'r!’ Ze waos gans opgewónde. ‘Twiehónderd francs... dat mós ze aon Etienne veur de kamer betaole! En daan ouch nog vrij consumpties? Die Penny had 'n hart vaan goud!’ Charles voolt z'ch kaajd weure en verborg z'ne kop in z'n han. Heer besefde 't, jao! Heer waos neet mèt 'n hoor nao bèd gewees meh mèt e heerlik, fris meitsje, dat z'ch aon häöm had gegeve wie 'n vrow z'ch gief aon 'ne maan, oet leefde, hartstoch of wat daan ouch... Noe begreep 'r ouch wat ze bedoeld had mèt die verzöchting in 't kösse: ‘Ah, que je puisse dire ça moi-même!’


132 Heer had 't noets gewete, noets begrepe. De medam tikde 'm op z'nen erm: ‘Vertèl m'ch nog ein dink, es 'ch vraoge maag: wie is eure naom?’ ‘Charles’, zag 'r. ‘Dus toch Charles’, zag ze. ‘Wel daan, iech zou zègge: pak uuch noe mer op, veurtot g'r uuch gaot bedrinke. Zeet g'r getroud? Jao? Gaot daan trök nao eur vrow en kinder es g'r ze höb! En gaot noets mie nao 'n knal tou. Want die Jeanine - die Penny - waos gein hoor! Geluif m'ch, iech weet wat 'n hoor is. Iech höb ze mètgemaak!’


133

12 Nein, heer had z'ch neet bedrónke. Toen neet tenminste, al had 'r later wel ins te deep in 't glaas gekeke, es 'r zaot te prakkezere; 's aovends nao 'nen daag mèt meujlikhede op 't werk en ruizing thoes. Miep vroog 'm, wat 'r toch had, boedoor 'r z'ch zoe aofsloot. Soms haolde ze 'ne geistelik debij, 'ne paoter Jesuit, dee 't ouch neet kós begriepe. Zie zag ins, tot ze d'r wanhopig vaan woort tot ze häöre maan, dee toch zoe'ne gooje mins waos (‘een veel beter mens dan ikzelf’) neet gelökkig kós make. Toen zag dee paoter tot ze die pretentie neet moch höbbe: allein God kin 'ne mins 't gelök geve. Ze hadde 'n fles cognac oetgehaold. ‘Carrière’ stónd op 't etikèt en 't waos mesjien neet de bèste, al had 'r drei stare, meh 't pepier is gedöldig. Mèt glazige uigskes hadde ze op 't ind vaan d'n aovend geconcludeerd tot ze 't noe hielemaol neet mie zaoge zitte (Miep waos allang nao bèd) en dee paoter zag mèt 'n dikke tóng: ‘Wat wil je? We hebben 'n hele Carrière achter de rug!’ Es 't noe 'n aander vrow waos gewees, zag Miep, dat zou ze kinne begriepe: zoe'n dinger koume en goon. Meh daan zou 'r neet zoe gedeprimeerd zien. Langzamerhand begós ze devaan euvertuig te rake tot Charles heij weg mós. 't Werk beveel 'm neet, 't klimaat waos te tries, Mestreech mèt z'n clubkes en kliekskes en doorgestoke kaart polletiek bedrökde häöm. Zie had 'ne neef in Australië, dee 't heij in Holland ouch neet had zien zitte; noe ging 't 'm zoe good. Dat waos nog ins e land! Me mós die breve leze. Charles zaot tösse twie vure. Z'n gedachte dreve mèt 'ne kawwe noordewind nogal ins aof nao Visé, boe örgens e sjoen


134 groet hoes mós stoop vaan 'ne mins dee get hoegs bij 'n baank waos. Dao waos toch wel achter te koume. Meh, wat zou 'r dao mote doen? Die Penny waos gelókkig getroud, had 'ne fijne maan, mesjien wel kinder. En heerzelf daan: had 'r gein gooj vrow en sjatte vaan kinder? Op 'ne goojen aovend nao 'ne slechten daag, 's aovends in bèd mèt Miep, zat 'r z'ch rechop en zag: ‘De teerling is geworpen’ en ouch nog in 't latien ‘Alea jacta est’! ‘Ga morgen de papieren maar halen: wij gaan naar Australië!’ Zoezier waos 'r in gedachte tot 'r zónder 't minste bezej langs vertrouwde straote en peedsjes waos aongekoume bij de roej brök. Zelfs deen drökke verkiersweeg had 'r euvergestoke en 'r wis neet wie. (En thoes zit Tant Yvonne te wachte op e verhäölke...) Toch leep 'r 't park in langs de herte um 't brökske te pakke nao de Zwingelepöt. Heer wou de groete Lurestraot neet misse, boe ze 's aovends Jeu de boules speule bij 't prachtig leech vaan die aw lanteerns. Op 't houte brökske bleef 'r stoon um in 't water te speije. Deh, zag 'r, drief diech mer mèt nao de Maos en nao de zie. Want de zie umspeult alle werelddeile. Geef de compleminte aon m'n kinder dao ónder, boe de Maon op z'ne kop steit. Bijnao twintig jaore höb 'ch dao geslete! Gein gemekelikke jaore, want 'ch höb altied aon m'n vajerstad mote dinke en aon m'n Penelope. (En de wèts tot de lètters vaan Ithaca in die vaan Maastricht zitte opgeslote...) Wie sjoen steit Fons Olterdisse heij mèt z'n rechterhand in z'n brookestes. Twie jungskes en e meitske haange aon zien lippe. En wat dink 'r noe vaan die kerels achter z'ne rök en hun Jeu de boules? ‘Iech snap 'r de balie vaan!’ Esof 'r 't häöm hoort zègge.


135 Dao waos obbins 'nen donderslaag! De loch waos zwoer aon 't betrèkke. En 'ch höb gein regejas bij m'ch! Geine paraplu! Mer gaw doorloupe, langs de Klein Lurestraot, de Pieterstraot, de Begienestraot en ónder de Poort Waarachtig door trök nao hoes. Gere had 'r nao 't Meulepeurtsje wèlle goon, umtot 'r ouch dao zoeväöl herinneringe had ligge aon deen tied tot 'r sjoen stekelbeerskes kós vaange, sjus aon 't sluiske. Wat had d'r vreuger toch väöl leve gezete in dat water! Is 't neet 'n sjan tot me zoe'ne kleine rivier neet ins proper kin hawwe en tot me nog neet ins tot e gesprek kin koume mèt de Belsje, zoelang es die Waole en Vlaominge z'ch blieve böttele. E paar koejongen brölde veurbij op hun brommers. Die waore sjijns opgeveurd, want me kós dat benkelik kabaal blieve hure, al zouwe ze noe al in de buurt vaan de Tapijnkazerne mote zien. Langs de Begienestraot mós 'r renne mèt z'n aw hein, want de rege begós te koume mèt dikke dröppels en dao waore mie dondersleep. Heij kós me nörgens sjuile en zeker neet ónder 'ne boum. Gans boete aosem waos 'r, wie 'r z'ch posteerde ónder de Hèlpoort. Dao stónd 'r tenminste druug, meh 'r woort misselik vaan de staank vaan pis en kots. M'ne leve God!, dach 'r, wie kinne ze 't doen? Wat make veer Mestreechtenere - mèt hölp vaan de nudige touriste euverigens - 'ne rotzooi vaan us stad, die ('t maag toch wel gezag zien) ein vaan de sjoenste stèjje is vaan de ganse wereld; zeker de sjoenste vaan us land! Boe vinste zoe'n sfeer vaan 't verleije, vaan 't noe, en vaan - es God bleef - de toukoms? Mestreech, 't is zoe aajd en 't vertèlt mèt edere stein vaan z'n aw mör 't verhaol vaan leid en glorie. Z'n tores kieke nog altied eve gruuts oet euver 't land en weerspiegele z'ch in 't water.


136 Us veurawwers höbbe 't opgeboud mèt zweit en zöchte; ze höbbe 't besprinkeld mèt hun blood en minnigein heet op dees kejje ligge krónkele in doedstried. En noe pisse en kotse v'r d'rop, umtot v'r zaat zien. En veer zien neet ins zaat umtot v'r ónder e laank en zwoer belèg oetkoume... 'n euverwinning te viere höbbe... nein v'r zien zaat, umtot v'r zaat zien. E paar weke geleije waos 'r naobove gegaange in de Hèlpoort umtot d'r e bördsje stónd mèt ‘Heden bezichtiging’. Heer had de pijlkes gevolg en bove z'ne gölde betaold en get stoon drejje in dat lokaal mèt aander lui, die dao rónddrejde. Waos 't neet te gek tot dao 'n keulkas stónd mèt (jao 'r waos zoe vrech gewees um dao in te kieke) fleskes beer en Seven Up en Coca Cola... in de poort vaan de Hèl? Ouch weijer naobove waos 'r gegaange: dao waos allein 'n maquette vaan hiel aajd Mestreech, die 'r al ins in 't Bonnefante Museum had gezeen. Ze hadde 't mote opvawwe, umtot heij neet genóg plaots deveur waos. Wat 'm wel waos opgevalle: d'r zaote doeve op nèste in alle sjeetgater. Noe begreep 'r boerum de douf 't symbool is vaan vreij. Want doeve zien eigelik grote kringe ónderein (waos 'm allang dudelik gewore). Meh in tije vaan oorlog hadde die bieskes gein plaots um nèste te bouwe.


137

13 't Begós noe pas good te regen en de staank woort d'r neet beter op; aon beidskante woort de poort aofgeslote mèt e gordijn vaan water. Weijerop in de Sint Bernardusstraot zaog 'r 'n jong koppel jatse mèt 'ne jas euver hunne kop. Dao, in 'ne café, had 'r zitte zoepe op dee lèsten daag vaan dee lèste Carnaval. Zitte zoepe, jao! Dat is neet de meneer um Carnaval te viere; meh heer waos daan ouch noets 'ne gooje Vastelaovesgek gewees. Op Vriedag zou de boot vertrèkke nao Australië. 'n Groete kis mèt meubelkes en bèddegood waos al weg. 't Hoes waos zoe good es leeg. Miep had z'ch opgepak mèt de kinder en waos nao Holland vertrokke um vaan häör femilie aofsjeid te numme. Charles bleef achter um de lèste zake aof te handele en te probere die paar klómmele, boe ze nog geine kuiper veur gevónde hadde, aon de maan te bringe. Op dinsdagmörge waore lui gewees, die 't fietske vaan Beppie en 't dreiwielerke vaan Peter kaome ophole. Dat waos de aofspraok gewees; zoe hadde de kinder nog tot 't lèste demèt kinne speule. Charles had z'ch die snuutskes vaan z'n snake veur de geis gehaold: die waore bedreuf tot dat speulgood mós achterblieve. Veur 'nen appel en 'n ei hadde ze 't verpats. Mèt de cent nog in z'n han, zat 'r z'ch op de vinsterbaank - d'r waos geine stool mie - en keek mistruustig nao boete. Dao waore e paar maakes op straot: kinder vaan de naobers. Die hadde plezeer; heer zaot heij z'n hart op te vrete. Zouste d'ch daan neet bedrinke? Zoe waos 'r terech gekoume in 'ne café aon de Sint Bernar-


138 dusstraot, 'n plaots boe 'r aanders noets kaom, want 'r wou geine bekinde tegekoume. Heer had drei glazer beer inins genome, um neet trök te hove mèt al die gaste aon d'n teek. Aon e täöfelke zaot 'r in d'n hook bij de vinster. Dao koum weer 'n struip masker binne: 'ne kleine slinger vaan veer manskerels en achteraon 'n vrow. Ze zónge e mestreechs Carnavalsleedsje vaan noe bars bars bars bars de bom, meh 't klónk neet mestreechs en ze wiste trouwens gein aander wäörd. Hollenders dus! Drei vaan de manskerels doge 'nen aonval op d'n teek, de veerde maan en de vrow zeukde nao e pläötske. Dao waos nog eine stool vrij bij 't täöfelke vaan Charles. De maan gebierde vaan: gaank mer vas zitte, iech zeuk nog get steul debij. Ze droog gei maske, meh waos gesjmink mèt väöl wit en groete lippe, wie 'ne clown, al had ze häör neus ouch wit gelaote. Pas wie ze zaot en Charles aonkeek, zaog heer häör ouge. Ze waore liechbroen, bijnao amber vaan kleur, mèt geelgreun vlekskes. Heer voolt 'n steek in z'n hart: heer zaot tegeneuver Penny! Ouch zie sjrók, want evekes zaog 'r - ónder al dee sjmink - ‘de paraaf der pijn’. ‘Dag Penny’, zag 'r en staok z'n hand oet euver de taofel. Ze pakde die en zag: ‘Dag Charles’ en wis dus nog ziene naom. Ze lete die han neet los, meh wiste gein vaan twieje wat noe te zègge. Mèt groete tederheid naome z'n ouge bezit vaan häör geziech. 't Waos nog altied sjoen mèt 'n gaof neus, 'ne volle mónd en daan die ouge. Ze straolde; dat kós heer good mèrke. Heer wees op ein vaan die vol glazer en ze zag: ‘Merci’, meh drónk pas wie heer z'n eige glaas had opgehawwe en ‘Santé’ zag. Dee maan, die mèt e paar steul kaom aonzètte, zaog die twie


139 en drejde z'ch um en zeukde z'n kammeraode op aon d'n teek. Die keke ins um en gebierde tegenein vaan: laot mer zitte, dat zit good! ‘Hoe gaat 't met je in Visé?’, vroog heer; meh 'r wachde neet op antwoord en vertèlde tot 'r dat vaan de medam vaan Chez Etienne had gehuurd. Dat wis ze al, zag ze, want ze waos mèt Nuijjaor nog dao gewees. Ze wis alles: ouch tot 'r getroud waos en kinder had. ‘Ik heb je nooit kunnen vergeten’, zag heer. Toen betrok häör geziech en ze zag: ‘Dat is dom van je Charles’ en begós 'm oet te lègge, tot me z'ch nets aon 't verleije moot ophaange. Want 'n vrouw is e raar weze, dao kin me noets staot op make. Wie 'n vröch is ze, 'n peer of 'n perzik, die op e gegeve ougenblik riep is en daan - meh dat wèt toch ederein! - 't sjuste momint heet um gesjèld en gegete te weure. Dat momint had zie toen gehad op dee fijne zomerdaag. Ze had geveuld tot 'r get in de loch zaot, in 't zonneleech. Toen waos heer gekoume en vaanaof 't ierste geziech had ze gewete tot ze häöm wou höbbe en tot ze z'ch aon häöm wou geve, veurtot ze z'ch weer plat mós lègge veur d'n eine of aandere vuilak, dee z'ch thoes neet kós laote goon bij z'n vrow; of dee get spaarts wou umtot'r vaan jóngsaofaon verpruts waos. Ze had al direk begrepe, tot 'r neet genóg geld had, meh dat had ze zjus fijn gevónde, want dan hoofde ze z'ch gein hoor te veule. Wat had ze dat sympathiek gevónde tot 'r zich had veurgestèld. Zoeget deit allein 'nen hiele ónsjöldige mins in zoe'n gelegenheid. Nein, zie had ouch häöm noets vergete, al waos 't allein um wat z'ch naoderhand had aofgespäöld. ‘Want je weet nog niet alles!’ zag ze.


140 Dee maan oet de Friture (Antoine hèdde 'r) had häör al opgebeld wie Charles de klink vaan de deur nog in z'n hand had. Dee wou 'r eve zègge, tot 'r 'ne klant had gesjik en op de gebrukelikke commissie rekende. Naoderhand had 'r neet wèlle geluive tot 't geine klant waos (zoe had zie 't ónder wäörd gebrach) want dee jong had häöm nao 'n adres gevraog en daomèt basta! Ouch Josephine (die zwarte) had z'ch demèt bemeujd en had 't mèt Antoine gehawwe. 't Waos weer 'ns 'n rel gewore en Etienne had z'ch bekans geklop mèt dee sjlemiel en ze waore doedsvijande gewore, allewel ze vreuger wel ins e keertsje lagte. Toen waos d'r 'ne razzia gewees en de politie had proces verbaal opgemaak, dat netuurlik 'n zwoer boete zou oplievere. E paar daog later waos 't daan toch knókke gewore tösse die twie manskerels en daoveur waos Etienne in de bajes gekoume, want heer waos d'n aonvaller gewees en heer verdomde 't aon deen Antoine (dee verraojer!) ouch mer eine centime sjaojvergeujing te betaole. Noe begreep Charles daan ouch tot die Medam in Belsj Eijsde häöm gevraog had op te etappe, veurtot Etienne de kans kraog um dee beröchte Charles te treffe. Nao dat oetveurig verslaag waos al 't beer op, meh d'n doors nog neet. Heer stèlde veur nao 'nen aandere petik te goon, want hei j waos 't aordig vasgeloupe. Penny vónd 't good en zwejde nao de aandere vaan häör gezèlsjap en reep ‘tot straks’. E paar hoezer weijer voonte ze 'ne café boe ze zoe mer kóste zitte en nog bedeend weure ouch. Toen leet ze Charles vertèlle wat dee allemaol had mètgemaak. Waos heer nog altied ‘écrivain dans un bureau’? Jaozeker, meh wach ins: ze mós 'm oetlègge boeveur tot ze häöm dèstieds ‘mijn kleine dichter’ had geneump. ‘Straks’, belaofde ze.


141 Wel, Charles begós mèt hiel deep te zöchte, want die emigratie hóng 'm noe euver de kop wie 't zweerd vaan Damocles, zjus noe 'r Penny weer gevoonde had. Dat waos 'm toch zoe mechtig en trouwens zoeväöl beer op 'ne neuchtere maog... die paar ónnuzel cent vaan 't speulgood vaan de kinder... dat 'r neet allein verpats had, meh noe ouch nog - zoegezag - zaot te verzoepe... wel 't doorde neet lang of 'r had 'm zitte. Ouch Penny begós get wazig en sentimenteel te weure vaan al die herinneringe. ‘En daan gaon 'ch eweg vaan de sjoenste stad vaan de ganse wereld...’ zag 'r en trok 'ne groete baog mèt z'nen erm um dee wereld aon te geve (en stoetde haos häör glaas um). Heer had 't in 't mestreechs gezag. ‘Versta je dat, Penny?’ Ze knikde, meh dat waos 'm neet genóg. ‘Nein’, zag 'r, ‘dat kinste neet verstoon, me leveke, dat kinste neet... Wach mer, kom mer ins boete.’ En zie mèt hun twieje, hun twie zate kónte, de straot op. En waos 't neet of ze vloge euver die kinderköpkes en die stóppe vaan de Hèlstraot? Heer brach 'r veur de Hèlpoort en wees naobove: ‘Kijk daar’, zag 'r ‘eeuwen kijken op ons neer!’ En toen de trappe op vaan Slevrouwewal en 'r wees nao de kenaar en 't Bastion vaan de Vief Köp en nao de Maos dao in de veerte en die sjoen aw brök. Weer trok 'r häör de trappe aof, noe achter de Hélpoort um nao 't Paoter Vinkteurensje. Heer zag: ‘Ik zal je meer laten zien! Kom maar eens mee!’ Wie 'n kat kleddere 'r langs de brokkelige moer naobove, zoetot 'r door e sjeetgaat naobinne kós stappe in dat torekemerke en Penny kroop achter 'm aon, esof ze noets get aanders gedoon had. Zoe stoonte ze dao door die sjeetgater nao boete te kieke: in de riechting vaan Sint Pieter mèt de berg, in de riechting


142 vaan de stad mèt al z'n tores. De traone lepe 'm langs de wange, want heer had die stad nog noets zoe sjoen gezeen. ‘Dat moet ik allemaal verlaten, Penny, lieve Penny, mag ik huilen alsjeblieft?’ ‘Charles, mijn jongen’, zag ze en pakde 'm vas, ‘jij bent nog altijd mijn kleine dichter!’ en puunde häöm mèt 'ne gölzige mónd en ze preufde traone en draank... 'ne gevierlikke aphrodisiac... Veurtot ze 't wiste, laoge ze obbein, inein, dao in de stöb en d'n doevestrónt en allerlei óngeciefer. Die aw stein vaan die aw mör róntelum en de sjummel op de mör en de stalaktiete, die dao hónge, die hadde al zoeväöl zöchte mètgemaak, en gekerm, en gekreun, door de ieuwe... die hadde gezwege... die zwege ouch noe ouch noe ouch noe.


143


144

14 Wat bin 'ch toch 'ne rare, dach Charles; iech staon heij ónder de Hèlpoort en 't water vèlt mèt bakke oet d'n hiemel; 't bliksemp en de dondersleeg valle d'n eine op d'n aandere, esof ze mèt kare vare euver de daker. En 't deit m'ch niks. Iech staon wie 'ne zaajtpileer, wie de vrow vaan Lot dèstieds. Meh m'ne geis is bij 'n ganse aander episode oet me leve. Dèstieds, dèstieds... vaan d'n tied... meh wat is tied eigelik? Veer berekene 't in daog en jaore en v'r hakke dat in stökskes en spreke vaan ore, menute en seconde; vaan weke en maonde. V'r mote vaan alles 'n maot höbbe. Meh oeteindelik is 't allemaol gebaseerd op de ieuwige wisselwèrking vaan leech en duuster: vaan 't drejje vaan us planeetsje um de zon; vaan 't wintele vaan d'n eerdbol um z'n eige as. 't Is get wat verandert en toch altied doorgeit en dus 't zelfde blijf. Daorum is tied zoe get betrèkkeliks, zoe ónwezelik. Veur Tant Yvonne, die thoes zit te razele vaan d'n angs (veural umtot de antenne nog aonsteit!), veur häör die dao lig mèt 't lake euver häöre kop, umtot ze dat hel leech vaan de bliksem neet kin verdrage... veur häör doort 't 'n ieuwigheid, dit ónweer. Veur miech besteit 't allein es 'n decor, boeveur z'ch 'n situatie opveurt die m'ch dèstieds is euverkoume. Dèstieds, dèstieds, vaan mienen tied! 'n Fraktie, mie neet, vaan mien óntwikkeling, vaan mie leve; die serie stepkes vaan weeg nao graaf. Ei zinneke oet 'n thema. En edere mins is zoe thema, e motiefke in 't universeel gebäöre; eder op ziech belangriek en ónmisbaar in 't vaan God geïnspireerd stök, boevaan Heer zeet, wie Heer toen zag, en altied zègge blijf, tot 't Good is. En veer erm sappeleers... Waos 't neet Homerus, dee Odysseus al leet zègge:


145 ‘vaan alle sjöpselkes die aosem hole en euver d'n eerdbol róndsjravele is niks zoe miserabel es 'ne mins!’ Penny had 'm häör leve vertèld. Ze zaote op 'ne stóp op 't Henric vaan Veldekeplein, dee in ze pekske vaan bróns zit te kieke nao de tores vaan Sintervaos en Sint Jaan. De bónte störm waos bekans oetgeraos; d'r dwarrelde nog get masker: jonges mèt meitskes, kinder mèt hun knakkerrevolvers, zeveslegers en rateleers. 't Nao ónder kleddere waos lestiger Bewees es 't naobove goon in dat Paoter Vinkteurensje. Hun kleijer zaote ónder de zwijnerij en hun snoetse waore wie 'n sjèlderij vaan Chagall. Ze hadde 'n groete tuut frite mètgebrach vaan örgens op de Pieterstraot en daovaan gegete langs 't Laank en 't Klein Grechsje, de Ververshook, d'n Inkelestraot, Bouillionstraot en 't Sintervaoskloester. Heer sjödde de tuut leeg en leet häör de lèste hel stökskes opknawwele oet z'n hand, esof 'r e bajke voorde. Heer vroog of ze neet in meujlikhede zou koume mèt häör vrun en ze sjödde vaan nein en mós 're mónd leeg ete um te kinne explikere tot ze vaan teveure hadde aofgesproke bij d'n auto trök te koume op e bepaold oor; dat veur 't geval ze get zouwe treffe en oeterein rake. 't Waore twie breurs vaan häör, mèt nog twie vrun oet Holland; die waore nao Mestreech gekoume um Carnaval mèt te make; ze hadde häör in Visé opgehaold. Ze heel vaan de Mestreechter Vastelaovend, vaan wie ze es klein keend mèt häöre Pa had mage kieke nao al die gekke maakes op de Vriethof, in de Groete Staat en de Brökstraot; die slingers vaan gekke, die achter 'n trommel en 'n trompöt aon hótsde, zingentere, lachentere en ederein wiste mèt te sleipe in die koorts vaan plezeer. Häöre Pa waos vaan Mestreech, al zou me 't neet zègge es me


146 'm hoort praote. Heer had gelierd z'n zachte gee te verdrejje, want Limbörgers weure neet altied veur vol aongezeen daobove de riviere. Ze waos gehore in Amersfoort op e sjoen boetegood mèt 'ne groeten hoof, dee wie e park waos aongelach, zoe sjoen mèt prachtige struuk en buim en blomme veur alle seizoen. Dao waos ze gelökkig gewees es keend. Toen waos Ma kraank gewore: 'n lang sleipende krengde. Iers waos 't nog te doen; mèt hölp vaan personiel had ze z'ch kinne helpe. Meh Pa had häör neet óntzeen. Es gooje katholiek had 'r z'n pliech gedoon en zie kaom nog twie kiere in verwachting. Zoe waore häör breurs op de wereld gekoume en häör Ma e wrak gewore. En Pa, dee thoes neet mie kós vinde, wat 'r sjijns zoe hel nudig had, waos nao aander vrowwe gegaange en had ze gans vermoge opgemaak aon deen horetroep. Toen Ma storf, in 'n inriechting, waos dat sjoen boetegood al verkoch en woende ze örgens kleiner. 't Leep bergaof! Ederkier obbenuits verhuize: vaan hoezer nao huiskes, vaan huiskes nao brakke. Op sjaol woorte ze gekoejonneerd; dao waore nogal get versjèllende sjaole gewees trouwens. Penny es e keend vaan nog gein tien mós koke en pótse en soms achter Pa aondweile. Ma waos nog gein half jaor doed of heer troude mèt 'n vrow die piano späölde en zóng in derderangs café's. Zie waos sjijns al jaore 'n losvaste vriendin gewees; eigelik 'n gooj blöts vaan e vrommes, meh ze had häör eige kinder en vaan hoeshawwe had ze neet 't minste bezej. Penny en häör breurkes woorte óndergebrach in gestiechte. Dao had ze z'ch pas doedóngelökkig geveuld... ze kós d'r e book euver sjrieve: die pesterije vaan meitskes ónderein; 't orelaank op d'n kneje zitte mèt de erm bove d'ne kop, este


147 get verkierds hads gedoon; dat alieuwetig bèjje! 't Ergste vaan alles: de preutsheid vaan de begiene. Es ze in bad gónge, woort e lake euver d'ch gespanne, boe allein d'ne kop oetstaok, zoetotste d'ch zelf neet kós zien. Wie häör beurskes begóste te zwelle dach ze tot 't steinpuiste waore. Pa storf en de kinder mochte nao de begraffenis. Zie had gekrete wie nog noets, neet veur häöre Pa - want dee haatde ze - meh umtot ze weer trök zou mote nao 't gestiech. Steefmojer stèlde veur tot ze bij häör kós blieve, meh iers wouwe de voogdes dao neet vaan wete. (Zoe ónsjöldig sjaop bij die ‘tomajje’ laote!?) Meh ze lete z'ch toch vermörrege door 't kriete vaan Penny en stónde 't tou veur 'ne prooftied. Ze hadde nog geliek gehad ouch, want Penny woort lestig gevalle door 'ne maan, dee noe de vaste vrund vaan steefmamma waos gewore. Ze had 't trouwens hielemaol neet good gehad in die brak, boe ze mer veur sjotelsplak woort gebruuk. En daan ouch nog scènes vaan zjaloezij, want die aw had 'r ouge ouch neet in 'r tes. Op 'nen aovend toen Steefmamma mós optrejje, waos dee vrund op de kamer vaan Penny gekoume en had 'r häör verleid. Toen ze dao laog te kriete en te jiemere, stèlde 'r veur um 'r mèt nao Antwerpe te numme, boe ze bij häöm in hoes kós koume en z'n krenkelikke vrow e bitsje oppasse. Heer had e sjoen groet hoes, zag 'r, mèt 'ne groete hoof. Daan kós ze ouch z'n blomme verzörge. Penny, wie 'n kat in noed, maakde dee gekke sprunk: ze pakde häöre gansen ermooi in e klein köfferke en reej weg mèt häöm, de nach in. 't Waos e crapuleus bovehoes mèt nog geine blompot veur de vinster en die gebrekkige vrow 'n alcoholistisch canaille. Dao kaom nog bij tot de politie 'm achter z'n vot zaot, umtot 'r 'n minderjaorige had óntveurd. Heer mós häör verberge bij


148 kinnisse... zoe waos ze tösse de hore terech gekoume. 'ne Mins dee op de luip is en z'n touvlöch nump tot e spelónk, moot 't mer op 'n akkeurdsje goeje mèt de wèl bieste die dao leve. Ze had gelierd um te vechte veur 'r behaajd en gedöldig häöre kans aof te wachte. Noets zou ze aon Charles, of wee daan ouch, vertèlle wat ze dao allemaol veur had mote doen. En noets zou ze z'ch laote aofnumme, wat ze mèt zoeväöl meujte veur z'chzelf had wete in te sjare. Heer moch 't bès wete: ze waos neet getroud; dat had ze de vrow vaan Etienne mer wies gemaak. Ze waos de maitresse vaan 'ne rieke industriëel oet Luik. Ze had 't good: twie leef döchterkes ('nen twierling), 'n kas vaan 'n hoes, 'n gouvernante, 'ne groete Citroën, e sjoen tractemint en genóg diamante um 'n zjeweleerszaak mèt te beginne.


149

15 Alweer had Charles de traone in z'n ouge (en 'n kaw vot vaan op dee blauwe stóp te zitte, dat ouch nog!) en heer dach: zuug deen Henric Vaan Veldeke dao zitte loere nao kèrke vaan stein! Heer wèl allein de sjoenheid bezinge en is douf veurwat 'ne mins te vertèlle heet euver 't leve, wat neet altied eve sjoen is, meh dèks voel, smerig, verrot! En ouch die maakes heij op straot kin 't niks sjele, al zouwe ze ins mote wete, wat hun - sommige vaan hun - nog te wachte steit! Zie zaog z'n emotie en lag häöre kop op z'n sjouwers en heer puunde häör veurziechtig op 'r ouge en toen pakde ze z'ch nog ins ech. Heer stónd op en wreef z'ne brokebojem en trok ouch häör op, duijde 'r tege z'ch aon en wreef euver häöre bojem um dee werm te make. Toen lag 'r z'n twie han euver häör sjouwers en vawde ze achter 're nek. Heer leet häör 'tzelfde bij häöm doen. Met de kneje tegenein, meh de geziechte op aofstand, keke ze z'ch rech in de ouge. Veer höbbe noe eder us eige leve, zag 'r, dao mote v'r mèt doorgoon. Meh ins dat voolt 'r in z'n kneuk - ins zouwe ze vrij zien vaan verpliechtinge en laste. Daan zou heer nao häör tou koume, al zou de res vaan de wereld vergoon. Daan zou 'r häör vinde en ze zouwe obbenuijts beginne. Waore ze zoe zaat gewees, tot ze dat serieus meinde? Of hadde ze in 'ne roesj gescande, in 'n wolk vaan geveul en wäördsjes vaan leefde, verdreet en gelök? Dao waore gein hoezer mèt vinsters en gordijn die opzij woorte gesjove; gein maakes mèt 'n toet of 'n trommel. Huugstens get confetti aon hun veu en bove hun 'ne blauwe hiemel mèt de brónsgreun tores vaan Sintervaos.


150 Zoe serieus meinde ze 't, tot Penny 'm vroog: ‘Waar zullen wij ons dan treffen?’ Heer had gezag: ‘In Amersfoort, waar je als kind zo gelukkig was!’ Jao, bij dat sjoen groet hoes, in deen hoof mèt blomme zou heer rendez-vous mèt häör höbbe. Dao zou 't paradies zien. Heer had häör mètgenome nao zie leeg hoes, zoetot ze zich get kós opfrisse en häör kleijer oetbeurstele. Meh dao waos nörgens 'ne beurstel te vinde, al waos d'r wel nog 'nen awwe handdook en e stökske zeip. Heer dach tot bove op de vliering mesjien nog 'nen awwe handveger zou kinne zien. Heer trok 't trepke oet 't luuk, meh Penny, die dat leeg hoes zoe interessant vónd, wou 't ierste naobove. Ze had nog koelik kop en sjouwers door 't luuk of ze reep: ‘Kijk nou eens: een weefgetouw! Mag ik dat hebben? Toe ja, laat mij dat hebben!’ Mieljaar, wie had 'r dat kinne vergete: Miep had 'm nog zoe gevraog dao e pläötske veur te vinde in de groete kis, die e paar daog geleije waos weggehaold. ‘Okay!’, zag 'r, ‘op voorwaarde, dat ik het mag terugvragen, als Miep 't later nodig heeft.’ Ze gaof 'm häör adres in Visé. Veurtot 'r 't breefke opvawde um 't deep weg te steke in z'n portefeuille, vroog 'r: ‘Penny..., hoe kom je eigenlijk aan die naam?’ Ze vertèlde tot häör Ma, die neet katholiek waos veurtot ze trouwde, häör Penelope had wèlle neume. Ze waos geduip ónder de naom Petronella, meh 't waos altied Penny Bewees. Toen waos 't tied um op te stappe; häör breurs en vrun zouwe al stoon te wachte. Heer brach häör nao d'n auto. 't Waos kerteer nao drei.


151

Derde Deil 'n Bij in 'n sjeundoes


153

1 't Ergste vaan 't ónweer waos euver, meh 't regende nog zoe gestiedig, tot 'r z'n sjuilplaots neet kós verlaote. Heer zou kinne renne nao 'ne café in de Sint Bernardusstraot, meh dat brach 'm weijer vaan hoes. Wat zou 'r trouwens in 'ne café of bar mote zeuke? Heer gaof niks mie um draank en veur koffie waos 't te laot op d'n aovend. Gek eigelik, want dèstieds hadde ze nogal get aofgezope. Al op 't sjeep waos 't begónne; meh jeh, dao heet 'ne mins niks aanders en soms is 't good tege de zie-krengde. Dee Purser, dee bij de huzare waos gewees en niks aanders es huzareverhaole kós vertèlle, had geprobeerd 'm ónder de taofel te drinke en Miep te versere. 't Waos 'm neet gelök. Tot deep in de nach had dat ge-awhoor gedoord: ‘Zo Mevrouw, zei de Kapitein, U zegt dat een van mijn huzaren Uw dochter zwanger heeft gemaakt. Hier, probeert U maar eens deze sabel in de schede te steken! O, moet ik 't dan stil houden? Ach, waarom heeft Uw dochter daar niet aan gedacht? Hahaha! Kom Charles drink nog 'ns leeg.’ Heer waos giftig gewore op Miep, umtot ze dee boerenhings neet door had. ‘Och die man wou alleen maar aardig zijn.’ ‘Dat is 't 'm juist: je weet niet half hoe aardig!’ In Australië, gans in 't begin, waos ouch väöl gezope. Häöre neef en zien vrun - allemaol immigrante - waore echte fuifnummers; esof ze veur niks aanders leefde. Mesjien kóste ze de gezèlligheid en veiligheid vaan hun vajerland op gein aander meneer vergete. Charles zaog op tege elke fuif en vlookde es 'r denao tou mós. Meh einmaol dao leet 'r z'ch nog 't mieste goon. Ze hadde dèks meujte um 'm nao hoes te sleipe en - nog erger - es 'r 'm good um had, zaot 'r dèks achter 'n aander vrommes aon. Vaan eine kant e gelök, want op die meneer begós Miep ouch minder veur die fuive te veule. Dao


154 waos trouwens niks mèt 'm aon te vaange d'n daag nao zoe'n zoeppartij. Daan laog 'r te kreune op ze bèd mèt de gordijne tou, umtot 'r zoe'n migraine had. Of 'r zaot de gansen daag in z'ne fauteuil mèt gleeskes spuitwater en aspirientsjes en de kinder móste stèl zien. Zoe góng minnig weekind nao d'n hassemedije. 't Kós toch zoe fijn zien es ze op zaoterdag en zóndag nao de rivier trokke; e sjoen pläötske mèt zand, boe de kinder späölde. Daan góng Miep wandele mèt häöre verekieker en 't book ‘What Bird Is That?’; of ze verzamelde blomme en sprietsjes graas veur e veldboekèt. En heer trok langs 't water um forelle te toeke. Daan zaog 'r allerlei sjoen bieste: Kangoeroes, wombats, goanna's en ganse vlöchte wèl pappegejje. Es 'r trök kaom, miestal mèt e sjoen peursike lekker vèskes, stónd d'n thee al te koke op 't vörke dat Miep gemaak had mèt de hölp vaan de kinder, die druug takke hadde gezeuk. Zoe hadde ze bijnao eder weekind 'ne fijne barbecue en de kinder mochte nao 't ete marsmallows op e stekske in 't vuur steke. Daan mós Charles verhäölkes vertèlle oet z'ne jongen tied en heer kós ze neet sjoen genóg make. Op d'n trökweeg, door d'n duuster al (Want de sjiemering doort mer eve in Australië), zónge ze leedsjes die ze op sjaol gelierd hadde. Daan zóng Miep ouch 'nen hieleboel Hollandse leedsjes, veural dat vaan ‘schaapje wat sta je alleen op de heide’ en dat kós ze zoe dreuvig, tot Beppie d'r vaan mós kriete, met Peter woort allein mer giftig. Charles mós 't frans leedsje zinge, wat ze noets kóste ónthawwe: ‘J'attendrai, le jour et la nuit, j'attendrai toujours ton retour’. En daan dach 'r neet ins aon Penny. Toen nog neet. Ze waore gelökkig in deen tied. In 't begin waos 't lestig gewees um werk te vinde en Charles waos zelfs mèt Encyclopedieë langs de hoezer gegaange umtot 'r vrow en kinder oet dat kamp wou höbbe. Dao waos 'r hielemaol neet good in


155 gewees, want 'r kós de lui niks opdringe. Gelökkig had 'r 'n betrèkking kinne vinde es ‘foreman’ vaan de transportaofdeiling vaan 'n hiel groete maotsjappij, die machtige stuwdamme boude en tunnels aonlag. Ze waore toen ouch verhuis, weg vaan die fuifnummers, nao 'n sjoen streek boe 't water in de riviere zoe helder waos es kristal. Ze hadde 'nen hónd, 'n kat, 'n hok mèt kippe; Beppy had 'ne volière mèt de sjoenste parkiete en Charles lag same mèt Peter 'ne geweldige vijver aon in d'n hoof. Dao zaote goudvèsse in en ouch galaxia's en kwakkers; dao kaome 's mörgens in alle vreugte de pappegejje aon drinke en dèks zaoge ze 'ne ‘kingfisher’, 'nen iesvogel! 't Waos toch mer e fantastisch land en Charles zag dèks: ‘Iech bin heij altied op vakantie! Vief daog in de week wèrke en daan twie heerlikke daog vaan d'rop oet trèkke en vèsse en genete. In de winter, es 't vèsseizoen geslote waos, mós hout gekap weure veur de kachel. Daan klónke de sleeg vaan d'n hakbiel zoe machtig in de vreesloch. Es ze e paar eurkes hel gewèrk hadde, heer en Peter, moch de jong e vörke make en billythee koke. 't Waos dèks lekker werm in de middagzon, es ze dao hun beutremkes zaote op te ete. Och, veurwat had 't neet zoe mage blieve?


156

2 Jeh, veurwat had Miep z'ch veur die secte goon interessere? Heer kaom wel ins thoes mèt de smoor in, umtot 't op 't werk noe ouch neet alles waos. Ze hadde häöm gepromoveerd tot opziechter en dat waos e paar lui neet good bevalle. Australiërs wèlle al sjus zoe min ónder vreemde wèrreke es mestreechtenere ónder hollenders. Heer had e paar hiel lestige börgers ónder zien kómpeers, die expres get verkierds dege en häöm devaan de sjöld gaove. Daan probeerde ze te doen of heer de taol neet good beheersde; zoe zaote ze 'm in z'ne stievel. Miep waos al ins stiekum op 'nen aovend goon praote mèt de baas vaan Charles. Ze had gevraog boeveur ze 't häöre maan zoe lestig maakde. Dee had oetgelag tot heer 't z'ch zelf lestig maakde, want veur zoeveer heer wis had ederein 't groetste respek veur Charles. Had häöre maan mesjien las vaan heimwee? Heer had zoeget al ieder mètgemaak. Miep had 'm mèt die vraog euvervalle en heer waos op z'n tiene getroje, tot ze achter ziene rök nao dee baas waos gegaange. Giftig had 'r gezag: ‘Okay, laten we dan maar zeggen, dat ik heimwee heb.’ Ze gónge allang neet mie nao de kèrk, want deen arrogante ierse pestoer vaan die negorij wou neet geluive tot Miep in Holland de pil had mage gebruke en wou häör gein absolutie geve. Charles had trouwens allang geine zin mie. Dat vónd zie erg, want noe woort noets mie gebèjd en de kinder kraoge (volgens häör) niks mèt op die meneer. Zoe waos zie z'ch in die secte goon verdepe. Ze hadde ruizing gekrege, scènes gemaak, dreigeminte oetgesproke: ‘Als jij ons gezin kapot maakt, wacht dan maar af! Als de kinderen groot zijn, zal ik mijn eigen weg kiezen!’ Jao, toen had 'r wel aon Penny gedach.


157 H'r had 't adres oet z'n portefeuille gehaold en had 'ne breef gesjreve en dee toch mer versjäörd. Meh 'r kós 't aon niemand aanders kwiet. In z'ne veertiendaogse breef aon Ma in Mestreech sjreef 'r allein gezèllige dinger: ‘Veer zien weer nao de rivier gewees en Peter heet z'n ierste forel gevaange’..... ‘In uzze vijver zit 'ne sjoene greune kwakvos, dee iech - en iech allein - ónder de kin maag aaje en daan lèg heer ze puutsje op m'ne vinger’.... ‘De kwertelsjes vaan Beppie höbbe noe kukentsjes die neet väöl groeter zien es dikke hommels’. Wat zou heer dat leef aajd vruike goon bezwoere mèt zienen elend! Heer sjreef 'ne nuije breef aon Penny en vroog of ze trök wou sjrieve; 'r gaof 't adres vaan eine vaan z'n kómpeers ('ne poolse Rös, of rössische Pool - dao kaom 'r noets achter), dee in 't hostel woende. Tege dee vent had 'r gezag: ‘Este 'ne breef krijgs oet Visé in Belsj, is dee veur miech!’ Meh, mèt z'ch aon dee kómpeer euver te lievere, had 'r z'ch lielik verdaold: dee kozak wou 'm eine riete. D'r kaome twie breve, gaw achterein vaan Penny. D'n ierste woort braaf euvergereik, meh d'n twiede heel 'r Charles veur z'n neus en dreigde: zörg tot 'ch promotie maak, aanders zal 'ch de kat oet de zak laote. Jao, zoeväöl kinde 'r sjijns vaan ingels, tot 'r die oetdrökking kós gebruke. Charles reet 'm de breef oet z'n han en snawde: ‘Wee geiste 't daan vertèlle?’ Dee vent zag, tot 'r 't aon Miep zou verkletse; heer had wel gezeen tot dat 'n vrowwehand gesjreve had. ‘Daan leeg 'ch 't gewoen aof!’ zag Charles, meh 'r mós toch es de bliksem 'ne breef aon Penny sjikke en häör vraoge veurluipig neet mie te sjrieve. In häö;ren ierste breef had Penny gezèllig vertèld euver wat ze in die jaore had mètgemaak. Väöl euver reize mèt 're vrund (zakereize nao alle deile vaan de wereld) en euver die fijn vakanties mèt d'n twierling in Spaanje, Italië en Grieken-


158 land. Heer mós z'ch mer neet teväöl aontrèkke vaan die bevleging vaan z'n vrow; leef tege häör zien en leuke dinger óndernumme mèt häör en de kinder, daan zou 't wel euvergoon. D'n twiede breef waos alarmerend: Jacques, häöre vrund, waos gestorve: hartinfarkt! 't Ergste: heer waos in häör erm gestorve en noe waos 't 'n ope sjendaol. Die vrow, wie 'n furie, waos 't hoes binne gestörmp, mèt advekaote en de politie en de ganse mikmak waos geconfiskeerd. Ze had nog mer e paar daog um 't hoes te verlaote en ze had allein nog get kleijer en de spölkes vaan de kinder. ‘Och Charles! Ik sta er zo alleen voor. Ik heb niemand..... Was jij nu maar hier om me raad te geven....’ En op zoe'ne kreet mós heer antwoorde: ‘Schrijf mij voorlopig niet meer, totdat ik je 'n nieuw adres kan geven, anders kom ik in moeilijkheden. Penny, mijn lief, ik voel mij een lafaard; maar heb vertrouwen: ik zal er iets op vinden!’ Heer had 'r get op gevónde: 'r leet z'ch secretaris make vaan de plaotselikke vèsvereiniging. Die hadde 'n posbös en dao kraog heer de sleutel vaan. Ònmiddellik sjreef 'r nao Penny en gaof 't nuij adres. Nao drei weke laog z'nen eige breef in die bös, veurzeen vaan de nudige stempels in 't Frans, die 'm verdutsde tot zie vertrokke waos mèt ónbekinde bestumming. Dao waos gei land mèt 'm te bezeile. De stumming thoes woort óndragelik en geine mins kós wete wat 'm dweers zaot. Op 't werk góng't al zjus zoe beroerd. Dee kozak had 'r wel ope kinne snije, meh ouch mèt aandere laog 'r euverhoup. Heer deeg, wat ónder die umstandighede 't bèste waos en vroog euverplaotsing nao e kamp in de berreg, boe'ne groete tunnel in aonlèg waos. Miep had 't neet zoe op die euverplaotsing, want 't waos gevierlik werk en me hoort neet väöl goods euver 't leve vaan die manskerels ‘in the bush’. Ze mós


159 tougeve tot d'r mie aon verdeend waos, meh ze kóste d'r toch good koume. Had ze daan noets d'raon gedach, zoe stèlde 'r, tot de kinder straks 'n opleijing móste kriege? Tot ze neet ins hun eige hoes hadde en zelfs op deen awwe auto nog móste betaole? Wie had zie z'ch veurgestèld tot heer 't allemaol zou opbringe in die geleujtige daartien of veertien jaore veur ze pensioen? Es zie nog get debij verdeende..., meh nein, zie mós al häören tied aon dat gelouf besteije! Ze leet 'm mer praote; mèt dee mins waos neet te riddenere, zeker de lèsten tied neet. Zoe kraog 'r die aonstèlling en mós 'r nog gaw 'ne cursus volge in veiligheid. Toen pakde 'r ze köfferke en puunde vrow en kinder adie.


160

3 Nog altied veel de rege en Charles begós get te verkliemere. Aon de kant vaan 't Peshoes sloog de rege nao binne en waos de moer naat. Ouch langs de plafong siepelde get water. Mèt die row, ónregelmaotige stein en 't voch op de moer kós 'r z'ch verbele tot 'r weer in deen tunnel waos. Ze waore deen tunnel aon 't baore door 'ne berg, die groetendeils oet graniete rotse bestónd. Vaan beidskante woort gegraove en ederen daag kaome ze zoe'n twelf tot vieftien meter weijer. Òngeveer in 't midde vaan de berg zouwe de twie ploge z'ch treffe. De zoeväölste succesvolle doorbraok, alweer 'ne mijlpaol! 't Góng Charles allemaol e bitsje te vlot: de maotsjappij dach aon de stökskes in de gezèt de manslui verwachde 'ne groete premie; aon veiligheid woort neet zoe väöl gedach. En dat waos zjus zien taak! Heer laog daan ouch euverhoup mèt de groete baze vaan 't project, die 'm ónder z'n neus wreve tot 't mèt dat óngevalle-percentage neet zoe slech waos: mer einen doeje op gemiddeld anderhalve kilometer. De wèrklui voonte 'm 'ne bemeujal, 'nen ambrasmeker. 't Waore neet zoezier óngeltökke mèt springstoffe: dao waore ze es d'n doed veur. Meh lui woorte getroffe door vallende stein, want al stiepde ze de plafongs nog zoe lekuur, dao liet altied wel ins get los en mèt zoe'nen helm kinste neet alles opvaange. Ouch woort al ins 'ne vent verpletterd tósse twie ‘mucktrucks’; dat zien die zwoer wagele, die euver rails loupe um 't puin boete d'n tunnel te bringe. En daan die stom óngelökskes, dieste altied höbs mèt stoer kerels, veural umtot 't dao zoe'n babylonische spraokverwarring waos mèt Grieke en


161 Italiane, Joegoslaviërs, Pruse en Pole en wat neet mie. Mer e gelök tot Charles versjèllende taole kós spreke; zjus daoveur hadde ze häöm veur dat werk wèlle höbbe. Op zekeren daag waore ze bezig mèt 't inzètte vaan 'n nuij baor. Dao kump'n zwoer óntploffing vaan d'n aandere kant, want ze waore nog mer zoe'n twintig meter vaan 't punt vaan doorbraok en iersdaogs zou de lèste sjeut gelos weure. De sjók vaan de óntploffing rolde door de berg en obbins zaoge ze de plafong achter z'ch loslaote. Kabels knapde, 't leech veel oet. Toen 't gerommel veurbij waos, maakde Charles z'n groete batterijlamp aon. Ze waore allemaol veilig, meh d'n tunnel achter hun waos geblokkeerd. 'n Groete consternatie braok oet. 'nen Italiaan waos al aon 't keke vaan ‘Mamma mia!’ en woort hysterisch. Meh ouch de aandere begóste te vloke of te kriete. Allein 'nen dikke Duitser, 'ne blónde reus oet Beieren, zag niks; meh h'r zwètde tot 't water mèt sträölkes langs ze zwart geziech aofleep en zaot te prevele mèt 'ne roezekrans in z'n hand. 't Waore neet dezelfde lui, dieste op zaoterdagaovend in de cantien mètmaaks, es ze zinge en drinke en allerlei fratse oethole. Charles had zelf ouch op z'n mins e kerteerke nudig um vaan 't razele te bekoume. Heer dach aon Miep en aon de kinder en aon Penny. Heer dach: heij geiste daan. Heer leet 't leech vaan z'n lamp sjijne euver dee berg rotsblokke en puin vaan de instorting. Volgens zien berekening kós de lèste vaan die ‘mucktrucks’ neet wied weg zien, want heij staoke de rails nog oet. De wagele zien oersterk, dach 'r, die kinne hiel get höbbe: iech kin m'ch neet veurstèlle tot die gans op 'ne knap ligge. Daan weijer zou d'r 'ne ganse trein vaan die wagele stoon, aoneingekoppeld. Wee wèt, dach 'r, mesjien wel tot veurbij 't puin. Es ze noe ins ónder die wagele door kóste kroepe!


162 't Doorde toch e paar ore, veurtot ze d'n ierste truck vrij hadde. 't Waos ouch zwoer werk um mèt e wrikiezer al die groete stökker los te wèrke, want 't mós veurziechtig gebäöre en ze móste aldoor op de plafong lètte. Die opening ónder de wagele veel nogal mèt en Charles besloot tot ze mèt z'n twieje tegeliek ónder de boek vaan die trucks zouwe doorkroepe; heer veurop aon de linkerkant, Kurt, deen dikke Pruus, rechs. 't Veel geweldig mèt: heij en dao móste get klein blokke opzij wèrke, veural bij de koppelinge. Meh Charles had good geraoje: ze hadde 'nen tunnel in 'nen tunnel. Zoe waore ze op e vrij stök gekoume; e gelök, want heij heel die rij vaan wagele zjus op. 't Waos 'n ope ruimte vaan mesjien twelf meter en dao laog alweer zoe'ne berg rotsblokke en puin. Iers sloog de sjrik hun um 't hart, want ze dachte tot 't allemaol veur niks waos gewees. Meh toen hoorte ze tot aon d'n aandere kant vaan deen houp drök gewèrrek woort, mèt groete apparate nog wel. Wie ze boete kaome, stóonte ze mèt hun ouge te knippere tege 't fel leech vaan de sjienwerpers en de flitslampe vaan fotografe. Speciaal verslaaggevers waore dao: bekinde umropers vaan d'n tèllevisie! Netuurlik ouch de groete baze, die veur de microfoon zagte tot ze daankbaar waore mèt dee goojen aofloup. Miep waos al aon d'n tèllefoon en vertèlde mèt traone in 'r stum tot de kinder zoe gruuts waore um hunne Pa mèt dat zwart geziech en die witte ouge op t.v. te zien. Veural deen helm had zoe'nen indrök op ze gemaak! Heer moch 'nen daag nao hoes en 't waos good. Ze hadde z'ch gepuund en same gekrete. Al waos 't midden op d'n daag, ze móste nao bèd en 't had mer e paar seconde gedoord, veurtot ze alletwie mèt ein fel flits opgebrand woorte, wie door 'ne bliksem getroffe.


163 Waos dat noe touval (alweer?) tot dee late bliksem de buurt opliechde? Op ze nètvlees stoonte de trappe gebrand, die op Slevrouwewal oetkoume: e stökske naobove, daan e rech stök, daan weer naobove. Ging 't zoe ouch mer in 't leve. Deezelfde middag stoont de Kozak veur de deur. Ze hadde 'm z'ne congé gegeve en 'r vroog um raod en veurspraok. Charles sjreef e klein recommandatiebreefke ‘To Whom It May Concern’, meh dat waos 'm neet genóg. Heer verwachde boter bij de vès, zag 'r en heer haolde 'ne breef oet z'n portefeuille. 't Handsjrif waos bekind. 't Gerammel vaan teskes in de keuke beteikende tot Miep klaor waos mèt de koffie. Charles keek opzij, esof 'r mós naodinke..... Toen mèt eine grej had 'r dee breef te graze en mèt twie passe waos 'r bij de kachel, had 't deurke ope en goejde de breef op de gleujende as. Zoe waos de situatie wie Miep binne kaom: 't deurke vaan de kachel waos nog ope en de vlamme sloge d'roet en die twie kerels zaote tegeneuverein esof ze z'ch nao de stroot wouwe vlege. Ze snakde allebei nao aosem en Charles kós mer mèt meujte oetbringe: ‘Laat die koffie maar, meneer gaat al!’ 't Waos e gelök tot dee vent vaan puur gif gei verstendig woord kós oetbringe. Heer dreigde nog get en sjöddelde mèt z'n voes, maakde toen 'n euverdreve buiging veur Miep en vertrok. En heer mer oetlègge, tot dee Kozak 'm had wèlle chantere mèt e stök, dat 'r sjijns oet z'ne bureau had geklajd. Wat veur stök? wou Miep wete. Och, noe mós 'r nog miejer leuges aonein breije..... Get euver 't werk.....e rapport dat 'r had wèlle sjrieve.... of wel gesjreve had meh noets versjik - godzijdaank - umtot 'r z'chzelf en aandere demèt sjaoj gedoon zou höbbe.


164 Zie wis tot 'r neet de woerheid spraok; bij häör kós 'r noets lege. Ze leet 't mer zitte en zag get vaan: ‘Jullie mannen onder mekaar zijn erger dan ouwe wijven!’ Pas wie 'r trök in 't kamp waos, dröng 't tot 'm door wat 'r gedoon had. Heer had 'ne breef vaan Penny verbrand, zónder 'm ope te make en te leze; zelfs 't adres had 'r neet gezeen of de stempel. Allein wis 'r tot 't nederlandse poszegels waore. Obbenuijts probeerde 'r 't mèt 'ne breef aon Visé. Dee veurige breef, dee trök waos gekoume, staok 'r debij. Die dikke envelop kraog 'r 'n week of veer later trök via de penningmeister vaan de vèsclub, dee touvallig in de buurt kaom vèsse in ein vaan die sjoen bergbeekskes. Bijnao had 'r 'm aon Miep gegeve, zag 'r, meh heer bedach nog zjus op tied tot dee breef geadresseerd waos aon Mme P.H.M. Coomans En Personne en ouch tot Charles es aofzender neet ze hoesadres had gegeve.


165

4 Charles keek langs die trappe op en z'n ouge bleve röste bij de moer dee 't begin is vaan Slevrouwewal. De rege waos gestiedig en dao waos gein kip op straot. Kip, dach 'r, eigelik zou 'r es gooje Mestreechteneer ‘hin’ mote zègge. In Belsj spreke ze vaan ‘poule’, meh dat heet dao ouch 'n aander beteikenis. Heer had z'ch laote vertèlle, tot op de wal e paar jaor geleije 'n zeker commerce bedreve woort en tot 't Bat toen 'ne slechte naom had, 's aovends. Heer mós dinke aon vreuger, toen de Mestreechter Smeijstraot zoe beröch waos. Dao zien noe allemaol die zake, dach 'r, boeste sjieke sjeun kins koupe en kleijer en sjoen meubelkes. Toen die vrowwe dao hunne commerce hadde, woort ouch al geadverteerd, tenminste.....tege de roet veur de vitrage had 'r ins twie póppe zien stoon mét e prijske debij: f 2,50. Ins in de maond of soms um de twie weke kaom e wief nao 't kamp: 'n zeker Erika, die mèt 'n groete sleij vaan Sydney nao de berreg reej. Veur d'n tied vaan Charles waos 't de geweente tot zoe'n vrowwe 't op 'n akkeurdsje goejde mèt d'n opziechter en de cantinebaas, die allebei hun eige kemerke in de keet hadde mèt 'n gezamelikke badkamer. Dao waos ouch nog 'n klein kamer veur 't geval 'nen ingenieur of 'nen aandere hoege piet mós euvernachte. Dat gebäörde zelde of noets, want geine waos heppetig d'rop um in 't horekemerke te slaope. Charles waos nog nuij in 't kamp toen die Erika veur d'n ierste kier op häöm aof kaom. Heer had die geverfde troela zien smoeze mèt de cantinebaas; dee had in zien riechting geweze. Ze trippelde op hoeg hekskes mèt gespierde hein ónder e benkelik kort rökske nao z'n taofel, boe 'r 'ne breef zaot de sjrieve. Ze zat z'ch deneer en staok dat vrech geziech


166 ónder die hoegblónde haore tösse 'r han; twie èllebaoge op 't blaad. Heer kós häör tepels zien; 't hóng allemaol nogal los in 'r bloes. Ze stèlde z'ch neet veur en maakde gei präötsje euver 't weer, meh zag astrant: ‘What shall it be: first fuck or the usual percentage?’ Heer dach tot 'r 't in Kölle huurde dondere. (Dao waos deen donder weer!). Heer zag - op z'n ingels netuurlik -'t spit m'ch Mevrouw, meh iech weet neet boe g'r 't euver höb. Toen had ze 'r sjouwers opgetrokke: ‘Please yourself’, en leep op die hoeg horepu trök nao de cantinebaas, dee toen de zaak zelf mer regelde en häör nao 't kemerke brach. Ze had, verdomme, de rits vaan häöre rok al ope veurtot ze binne stapde. Boete stónd al 'n ganse rij kerels esof ze hunne quinzième kaome hole. Ein veur ein woorte die aofgewèrk en dat doorde noets lang. Dao kaome ouch gein minselikke geluide oet dat hok, boe de deur vaan op 'ne kier bleef stoon; 't had mie weg vaan 't knorre vaan verkes. Charles waos noe boete gegaange um get frisse loch te kriege. Heer had z'ch dat ins vaan 'nen aofstand bekeke. Bij de deur stónd de cantinebaas wie 'ne porteer opgestèld. Dee pakde ouch de biljètte aon en mós soms wissele of trö;kgeve. Es die gorilla's ruizing maakde euver hun plaots in de rij, kaom heer detösse. Ze hadde sjijns respek veur 'm. Toch hadde ze Gino, dee kleinen Italiaan mèt z'n zwarte ouge en z'n lang kókkel, oet de rij gemieterd. Had 'r get verkierds gedoon, of kós 'r z'ch allein mer neet were..... heer mós achteraon stoon en ouch dao woort 'r gekoejonneerd, zoetot 'r vaan ermooi aofdroop. Toen gebäörde get kösteliks. Charles zaot op 'ne rotsblok tege 'n helling en zaog 't aonkoume: Gino kump obbins veurziechtig euver dat daak vaan de


167 cantine gekrope. Umtot 'r zoe klein waos, kós geine 'm zien, want bove d'n ingaank waos e groet bord mèt de lètters WET CANTEEN; dat zou me kinne vertaole met NATE KETRIEN! Zjus op 't momint tot eine op wisselgeld steit te wachte (mèt z'n rök na de deur) liet 'r z'ch nao óndere valle en rótsj naobinne! 't Belachelikke waos tot 'r z'n brook al oet had; z'n oetrösting waos naovenant z'n neus. Ederein laog slap vaan 't lache, al waos dee knaap dee aon de beurt waos ouch lielik aon 't vloke. 't Waos neet good um achteraon in de rij te stoon, want nao d'n twelfde of daartiende klant, kump die Erika nao boete - in 'r bloete nog wel - en reup tege de res: ‘Come back tomorrow!’ Die kerels begóste te gromme en te sjelle en ze woort giftig en sjrieuwt 't oet: ‘You bastards.... for chrissake.... can't you see I'm fucked!’ Ze drope toch mer aof, eder nao z'n eige hökske vaan zès veerkante meter, boe ze hun flesse draank hadde en hun vèttige beukskes. M'ne God, wat e leve, al verdene ze ouch 'ne sjoene cent, dach Charles. Trök in de keet gaof 'r de sleutel vaan de badkamer aon Erika en zag tot ze mer ins e good eurke in 't water mós ligge. Ze keek häöm daankbaar aon en leet z'chzelf zien: wie 'n rauw rotte tomat zaog 't oet. Heer deeg z'n ouge tou en dach aon Penny, die häöm neet, of wee daan ouch, kós vertèlle wat ze had mote mètmake. 's Aovends laat woort op de deur geklop. Erika mèt 'n sigrèt tösse 'r vingers vroog of ze mèt 'm moch praote. Ze kaom op de rand vaan 't bèd zitte en zag tot ze spiet had euver de astrante meneer boe op ze häöm had aongesproke. Ze dach tot 'r 't hoeg in de bol had en op häör neer keek. Heer wou mesjien niks vaan 'n hoor höbbe, zag ze, meh heer waos 'ne fijne mins. Aon zoe iemand kós ze z'ch geve, ech geve. Ze streelde z'n hand en noe ze neet mie opgemaak waos zaog 'r


168 tot ze e fien geziech had en leef ouge mèt e groet verdreet. Um häöre mónd mèt noe dun lippe, zaog 'r ‘de paraaf der pijn’. Heer vertèlde haäör vaan Penny; vaan d'n ierste kier in Belsj Eijade en d'n twiede kier in 't Paoter Vinkteurensje; ouch vaan 't vasloupe vaan hun correspondentie. Erika kraog traone in 'r ouge . Ze kaom bij häöm ligge en deeg dinger, die nog noets 'n vrow veur häöm gedoon had. Meh, heer bleef kriete en aon Penny dinke. Vreug in de mörge woort 'r wakker en heer rook koffie en de rouk vaan 'n veeree sigrèt. Ze brach z'n tas mèt en leet 'm aon 'r sigrèt zoeke. Ze had ins good naogedach, zag ze. Heer mós nao die zwarte woerzègster, in Redfern in Sydney. Die zou 'm kinne zègge wat 'r mós doen um Penny trök te vinde. Die vrow wis alles. Meh heer mós neet sjrikke vaan die beurt, want zoe'ne gribus zou 'r wel noets gezeen höbbe. H'r zou 'n fles roeje wien mote mètbringe en good oppasse, tot 'r die neet leet klawwe door 't crapuul wat z'ch ophèlt in die buurt. Kós 'r neet 'ne vrijen daag numme mörge, daan kós heer mèt häör trökrije nao Sydney en daan zou ze 'm die plaots wieze.


169

5 Iech kom heij noets weg, dach Charles. Dat is zoe'ne rege boe Pa vreuger vaan zag: ‘'t Regent mer eine kier vendaog!’ Noe gaon 'ch nota bene wandele um werm te kriege en 'ch staon heij te verkliemere. En me zuut 't mer neet opklaore. Zoe miezerig weer waos 't ouch deen aovend in Sydney. Mieljaar, wat kós die Erika mèt deen auto euverweeg. Heer bewónderde die vrow, die nao twie daog zwoer wèrke - want dat waos 't - zoeväöl energie had. Ze had 'm vertèld vaan häör äöntsje, dee op de bèste sjaol zaot. ‘He is a good boy!’ Dao wou ze 'nen dokter of 'nen ingenieur vaan make; dao had ze alles veur euver. Ze wèrkde in 'n bar es barmaid en dao kós ze vaan róndkoume. Dat geld vaan de kampe góng regelrech nao de spaorbaank. Nog e jaor of vijf en ze kós de pin d'rin houwe. Daan zou ze 't zelf wel gehad höbbe, trouwens, want de weurs gaw aajd in zoe vak. 't Verkier in Sydney waos gelökkig neet drök op de laten aovend. Regelrech góng ze mèt häöm nao Redfern, boe zoe'n ganse buurt is mèt de zwarte inboorlinge vaan Australië, de aborignes... of wat devaan is euver gebleve; m'n leve God! wat höbbe ze vaan die prachtige lui gemaak! Wieväöl elend heet die besjaoving vaan us op 'r gewete? Allein zou Charles noets gedörf höbbe z'ch in deen ónderwereld te begeve. Ze hadde ónderweeg órgens 'n groete fles roeje wien gekoch. Es 't neet waos tot Erika häöm veur die deur (of eigelik: dat look) vaan dee bouw had aofgezat, had 'r die fles noets gans gehawwe: vaan alle kante kaome zwarte han op 'm aof vaan zate gedrochte: manne, vrowwe, kinder. De staank waos ónverdragelik, meh Charles mós dedoor en


170 vónd eindelik dat hok, boe 'r 'n vrow zaog ligge in 'ne smerige awwe zedeleer, boe vaan alle kante de voring oetstaok. Ze keek 'm aon mèt ouge, boe in alle äöjerkes gesprónge waore en de plumpe aonein plakde vaan voel en etter. Toch zaot 'r leech in die zwarte pupille. Heer zag tot Erika 'm gesjik had en gaof de fles. Toen pas woort ze get vruntelikker en vroog häör get te geve vaan de vrow boe heer aon dach; dat had ze wel geveuld tot 'r daoveur waos gekoume. Heer had 't pepèrke mèt 't aajd adres vaan Penny al gereid in z'n tea en dat gaof 'r. Ze begós op 'n vreemde meneer te neurië en mèt 're kop te sjöddele. Bijnao zónder euvergaank begós ze te praote op 'ne zengerige toen. 't Waos neet gemekelik um häör te verstoon, want ze had ouch wäörd vaan häör eige taol detösse. Wat heer kós volge kaom op 't volgende neer: In 'nen aandere tied, in 'n aander land, wied weg... onrech gedoon... bedrog gepleeg... traone vaan ónsjöldige... Al weurste awwer... de bis nog jónk... de zals nog väöl mètmake... väöl mote doormake... veurtotste trök kins goon. Meh de zals trök goon, want de bis gemèrk mèt e eerke, dat wie e pluiske aon d'ch zit geplak...de zals trök koume bij de nès...daan móste mer weijer zien. Ze waos obbins opgehawwe en keek 'm aon of ze wou zègge: wat steiste heij nog? Heer had wienig devaan begrepe en vroog wat ze bedoelde meèt dat veerke, dat wit pluiske. Ze had eigelik geine zin mie, meh umtot 'r bleef aondringe, vertèlde ze: tot häör volk in de bush mós leve vaan wat de natuur gief. Dao zien bije, zag ze: kleinekes die neet steke en die e nèske make, zoeget wie 'n spóns, dat vol zit mè de zeutste honing. 't Is neet gemekelik um zoe nès te vinde; meh e me 'n bij kin vaange en dao e veerke aon plak - zoe groet wie e pluiske - en es me dan gooj ouge heet, daan kin me dat bijke volge en 't nès vinde. Want 'n bij heet gein käös, die


171


172 moot altied trök nao 't nès. Nou, dat waos 't. Mie kaom d'r neet. Heer lachde ins in z'n eige, want dao späölde 'm e leedsje door de kop euver e veugelke dat neet kakke kós, umtot e veerke aon ze ‘poepertje’ waos blieve plakke. Gei wónder, dach 'r, tot 'ch zoe dèks geconstipeerd bin! Meh 'r sjrók, wie 'r (mèt de klink vaan de deur al in z'n hand) häör nog hoort zègge: d'ne vrund is gestorreve. Dat kin neet, dach 'r. Meh wie 'r thoes kaom (jao, heer góng iers nao hoes, um vaan zienen dokter e breefke te kriege um z'ch kraank te kinne melle) vroog 'r aon Miep of d'r geine pos waos. Dao waos 'ne breef vaan Ma en al direk wie 'r dat aerogramme oppakde voolt 'r tot ze weer ins e gezètteknipselke of zoeget dao in gesmókkeld had. Heer zeukde nog nao de breefopener en zag: ‘André is dood!’ En Miep, die euver z'n sjouwer mètkeek nao de annonce, dach tot 'r helderzeend waos.


173

6 André had 'n kamer gehad heij tegeneuver in 't Peshoes. Nein, heer kós vaan ónder de Hèlpoort de vinsters neet zien; die laoge aon d'n aandere kant, bove de Jeker. Heer mós lache bij de gedachte aon dee gekken tied. André had de aofspraok mèt z'n vrun tot ze häöm neet mochte sture es 'r e vrommes bij z'ch had. Daan stoonte d'r e paar damessjeun boete op de vinsterbaank: sjeun mèt hoeg hakke, sportsjeun mèt 'ne platten hak, ouch al ins e paar stievele. En dee goojen André waos doed gegaange, zjus in 'nen tied tot Charles z'ch had zitte aofvraoge of 'r neet e beroop zou mage doen op de aw vrundsjap; veur André zou 't e klein kunske gewees zien um oet te zeuke wat vaan die Penny waos terech gekoume en boe ze z'ch opheel nao häör vlöch oet Visé. Heer wis verdomp good, veurwat tot 'r 't nog neet gedoon had. Heer vertroude häöm neet en waos al bij veurbaat zjaloes es 'r dach aon al de geraffineerde truukskes die André gebruukde es 'r achter e vrommes aonzaot. Heer waos z'ne vrund ins midde in de nach tegen 't lief geloupe örgens Achter 't Vleishoes; ze waore alletwie e bitteke aongesjote. Nog ore hadde ze op 't kemerke vaan André zitte lölle euver dee goojen awwen tied. ‘Wètste nog totste dao in 't Peshoes bij m'ch kaoms deen daag totste bij die hoor waos gewees?’ Charles wou dat woord neet hure: ‘Dat waos ze neet, André, veur miech tenminste neet!’ Heer had vertèld vaan 't later bezeuk en ze gesprek mèt de medam vaan Chez Etienne. ‘Maak diech 't 'm noe!’, zag André giftig, ‘de wèls m'ch weer ins zjaloes make, zjus wie toen!’ Charles begreep dat neet: ‘Iech zou zègge totste aanders niks tekort kumps!’


174 Nog altied dee verdomde rege! Wach ins... begós 't dao aon de kant vaan St. Pieter get op te klaore? Vaanaof dat bezeuk aon Redfern wou 'r neet in 't kamp blieve. 't Waos 'm allemaol te mechtig gewore en heer kós de gedachte aon nog mie vaan die scènes mèt Erica en kerels op e rijke neet verdrage. 't Kosde neet väöl meujte um trökverplaots te weure nao z'n aw baon. Heer woort d'r wel neet beter vaan, want dao waoren 'rs weer e paar die hunne kans op promotie in 't water zaoge valle. Mèt loed in z'n sjeun góng 'r 's mörgens nao ze kentuurke; mèt nog ins zoeväöl loed leep 'r trök nao hoes, boe Miep wel weer zou zitte met ‘Broeders’ en ‘Zusters’ vaan häör gelouf. Heer dach dèks euver dat bijke, boe de woerzègster vaan spraok: dat bijke dat gein käös heet; dat trök moot nao 't nès. En heer mós vaanzelf dinke aon z'n kinderjaore, toen 'r die bij had gevaange mèt ze vlindernètsje en 't bieske in 'n sjeundoes had laote krepere. En neet allein die bij: heer had vaan alles mèt nao hoes gesleip, umtot 'r zoe vaan de netuur heel! Salamanders woorte broedmager, umtot 'r vergaot pieringskes veur ze te zeuke. Koeleköpkes kraoge puutsjes en verlore hun kieuwe, meh umtot 'r ze gei plengske had gegeve um op te kroepe, verdrónke ze in dee bokaal. Op 't platform had 'ne groete zinke bak gestande mèt bitterveurnsjes. Op 'ne werme zomerdaag waore die bieskes gekook! Pas 'n week later zaog 'r 't... of liever: rook 'r 't... 'n Does mèt maoje (vaan 't vèsse euvergehawwe) had 'r laote stoon op de steiweeg. Pa, dee neet wis wat d'rin zaot, maak 't ope en - vvoemm! - 'n wolk smerige vlege vluig 'm in ze geziech! En 'ne staank...


175 Heer wis z'ch te rappelere, tot 'r indertied eigelik... (heer had 't noets tege iemand vertèld... dat had 'r geheim gehawwe) eigelik had 'r 'n groete glaze kis wèlle höbbe mèt hiel klein minskes... zoe'n luiken die vaan alles doen ónderein... zoeget had 'r wèlle bekieke door 't glaas... Had heer Slivvenhier wèlle speule? En wat zou devaan terech zien gekoume es heer veur die minskes zjus zoe sjoen had gezörg wie veur z'n hagedisse en goudslengskes, die allemaol vreug of laat doed waore gegaange?


176

7 Heer had nuij vrun gekrege, tamelikke jong lui die aanders leefde. Die droge gein kravatte of sjieke pekskes; ze wouwe neet mètdoen aon conventie. Veur hun waos 't leve e groet experimint.... veer leve in d'n tied vaan Aquarius! Charles woort oetgenudig veur 'n fuif en heer hoofde niks mèt te numme: veur draank en ete waos gezörg. Mesjien had 'r e paar sjoen grammefoonplate; klassiek of gans modern, dat waos allemaol good. Die vrun woende in e groet aajd hoes, dat e stök vaan de weeg aof in e park laog; eigelik mie e bos mèt hoeg denne. Heer dach: dat zou Penny ins mote zien: zie zou heij direk wèlle woene. Op e stök graas tösse 't hoes en 'n aw sjeur stoonte wel ach of nege auto's en klein kinder lepe achter de kippe aon, póddelke-naaks. Charles had meujte mèt 't ónthawwe vaan al die nuij naome. Veur 't mierendeil waore 't jong koppels vaan achter in de twintig tot väör in de daartig. De vrowlui hadde 't drök in de keuke en 't washok; al de nudige luiers hónge aon de waslijn. De manslui, die allein 'n korte brook droge (eine leep hielemaol naaks) hadde allemaol lang haore en 'ne baard of op z'n mins 'ne groete knievel. Ze späölde opzij vaan 't hoes mèt 'ne bal en 'ne steel vaan 'nen hakbiel; ze hadde de groetste lol en vroege Charles um mèt te doen. Heer had dèks genóg cricket gezeen op t.v., meh noets väöl devaan begrepe; noe woort 't 'm oetgelag, tot in de puntsjes. Heer doog 'n tiedsje mèt, meh woort al gaw meu en mós debij goon zitte. ‘Dat kump umtotste rouks’, zag eine, ‘zèt d'ch mer op de veranda bij die aander stommerikke!’ Jao, dao zaot ouch nog e gruupke te dampe aon piepe en zelfgerolde sigrètte.


177 Meh, nao 't ete zaog 'r tot z'n verbazing tot ze allemaol roukde: eine zaot groete dikke sigrètte te make vaan twie samegeplakde vloejtjes; zoe'n sigrèt woort aongestoke en ging vaan hand tot hand, vaan mónd tot mónd. Ederein zoekde of ze leve devaan aofhóng en bleef achterhawwe, tot 'r bijnao barsde. ‘Och, och, dat is good!’, zagte ze daan, ‘de kins wel zien tot d'r niks geit bove eige teelt!’ Ze waore allemaol zoe plezerig en hadde zoe'n consideratie veur ederein. Heer had ouch mètgezoek aon die marijuanasigrèt (jao, dat had 'r begrepe) en gedach tot 't wel neet lekker smaakde, meh allè, 't waos te doen. Toen 'r e paar vaan die rundsjes had mètgemaak, staok 'r ein vaan z'n eige sigrètte op. Mieljaar! Wat smaakde dat gemein. De jong vrow, die neve 'm zaot en dat vies geziech zaog, mós lache: ‘Noe zuuste pas wat veur rotzooi deen tobbac is!’, zag ze; ‘D'ne smaak is al verbeterd, wach mer op de res.’ Ze späölde ein vaan zien plate. 't Waos 'n aofgedrejd pleetsje vaan 't Modern Jazz Quartet, meh heer kós 't neet trök: nog noets had 'r zoe intens nao de prestaties vaan de aofzunderlikke muzikante geluusterd. Noe zag 'r tege z'chzelf: móste dee piano hure.... wie lekker späöls.... en die bas daoachter.... dat höb 'ch nog nets opgemèrk. En 't waos sjus of d'r gein ind aon kaom: 't bleef dore. Ze vertèlde z'ch moppe ónderein, of eigelik waore 't neet ins echte moppe; 't waos zjus of alles wat d'r gezag woort lollig bedoeld waos en zoe ouch euverkaom. Later woorte ze get röstiger. D'r waore 'rs versjèllende laankoet op de grónd goon ligge. Eine stónd op z'ne kop in d'n hook. Ze späölde de Zevende vaan Beethoven. 't Waos Charles esof 'r door de grónd ging. Heer voolt sjevraoje opkoume en wis tot d'r vunkskes oet ze gans lichaam straolde. 't Waos of ederein in dat gezèlsjap diezelfde sjevraoje


178 had, of ze vaan d'n eine op d'n aandere euversprónge. Dit is Communie, dach 'r. Later, toen 'r nao hoes mós (nein, heer hoofde neet, heer kós ouch dao op 'n baank slaope, meh 'r wou Miep neet óngerös make), zag eine: ‘Rij noe veurziechtig!’ 't Waos lestig manoevrere um z'nen auto tösse al die aandere vrij te make, meh ze holpe 'm daobij. Heer hoort z'ne motor neet, want nog altied klónk 'm die Zevende vaan Beethoven in z'ne kop. Waos deen oprit noe werkelik zoe laank? Esof d'r noets 'n ind aon kaom. Noe de weeg op en daan e stök rechdoor..... Heer hoort nog altied dee motor neet en 't waos zjus of 'r al 'n oor op dee weeg waos; noe mós d'n aofslaag nao links...... Jao, dao kaom 'ne slaag! Dat had 'r neet gezeen. Heer zaot örgens tegenop! Noets gewete tot heij e hèk waos..... dee weeg zoe dèks gerije.... noets gewete..... Z'n vrun zagte: ‘Mer e gelök tot 'r dee gordel aon had. Deen auto kin 'r wel aofsjrieve!’ Ze gaove 'm iers e paar tasse sterke koffie en brachte 'm nao hoes. H'r waos obbins neuchter, ónplezerig neuchter.


179

8 H'r had André toch nog gebruuk (posthuum zoegezag) toen 'r dat leugensje mós bedinke mèt die consternatie euver 't weefgetow. ‘Ik heb me gek gezocht!’ zag Miep, ‘maar ik kan nergens dat weefgetouw vinden. Dat heb je destijds toch ingepakt?’ Heer mós opbeechte tot 'r 't had weggegeve, dee lèsten daag vaan Carnaval, umtot 'r 't toen pas op de vliering had zien haange, d'n daag tot 'r ouch 't fietske en 't dreiwielerke had mote verpatse. André waos dao Bewees, zag 'r mèt 'n nuij vriendin; die had 't zoe gere gehad en umtot 'r toch neet wis war 'r demèt doen mós had 'r 't häör gegeve - neet verkoch - op veerwaarde tot 'r 't moch trökvraoge. ‘En heb je dat adres?’ vroog ze vinnig; ‘dat had je me toch wel eens mogen zeggen!’ Dat waos noe zjus de meujlikheid mèt Miep: ze had d'ch altied in 'nen hook. Boe móste noe op ingoon: op de vraog of op 't verwiet? Heer haolde z'n sjouwers op en vroog sarcastisch of ze dee klómmel veur zichzelf mós höbbe of veur 'n ‘zuster’. ‘Dat doet 'r niet toe! Is 't soms niet mijn weefgetouw?’; meh es 'r 't daan wou wete: ze had 't veur zichzelf nudig, want ein vaan de ‘zusters’ wou häör liere weve. (Ze had 't nog nets ieder gebruuk!) Heer zag tot 'r mós zeuke nao 't adres en góng op z'n kamer tösse de pepèrre vaan de vèsclub op zeuk nao de envelop vaan de lèste breef dee waos trökgekoume mèt al die stempels. 'r Sjäörde de poszegels d'raof, zoetot d'r geinen datum mie op stónd en brach 'm nao Miep. Heer had häör gesjreve, zag 'r, um te vraoge wie André aon z'n ind waos gekoume. ‘Je ziet’, zag 'r ‘ik heb 'n envelop van de visclub gebruikt: daarom is hij in de postbus teruggekomen.’


180 Ze laos 't adres: Mme P.H.M. Coomans,....., Visé, Belgique. ‘Zo, die woont daar dus niet meer. Ik zal aan Pappa vragen om 't nieuwe adres op te sporen; hij is heel goed in die dingen.’ Verdomp jao, dach Charles, dee groete mins mèt z'n zjoviaal menere (soms op 't astrante aof). Dee zou dao op aofgoon wie 'n jachhónd op 'ne knien. Nog gein twie weke later kaom 't weefgetow aon, per lochpos nog wel! 't Had e kapitaol gekos. Op 't douane-strookske waos de naom gesjreve in 't handsjrif vaan Penny, meh 't adres waos doorgestriep. 't Hökske bij ‘Monster zonder waarde’ waos aofgetik en die wäörd waore nog ins dik ónderstriep. Mieljaar, wat waos ze giftig gewees! Dat kós 'r zien aon die vinnige kretse door 't adres, dat 'r mèt de bèste wèl vaan de wereld neet mie kós leze. Noe wis 'r nog niks behalve daan tot ze in Mestreech woende; tenminste dao waore de zegels aofgestempeld. Weer 'n week later had 'r 't adres: in 'ne breef vaan Pappa nota bene! Dee waos gewoen nao 't Centraal Bevolkings Register gewees, sjreef 'r, en ze hadde d'r gein meujte mèt gehad: Coomans, Petronella, Hubertina, Maria; Sint Pieterskade..... Maastricht. Heer had häör opgebeld en ze waos nogal ‘kort aangebonden’, meh ze had belaof dat weefgetow op te sjikke. Veur 't geval ze dat neet zou doen, hadde ze noe dat adres. 't Tèllefoonnummer had 'r weggelaote; dat zou wel erg deur zien. Had 'r dat noe mer wel gedoon, dach Charles, daan had heer 't geld deveur euver gehad um 't häör oet te lègge. Noe mós 'r sjrieve mèt 't risico tot ze in häör gif dee breef zou versjäöre zónder 'm ope te make. ‘Niet verscheuren, s.v.p.’ sjreef 'r op de envelop. Heer had 't häör allemaol oetgelag, tot en mèt 't verbranne


181 vaan häöre lèste breef. Ouch sjreef 'r tot ze z'ch d'rop kós veurbereije tot heer nog ins zou koume: euver e paar jaor es de kinder groet zien. Heer sjreef euver 't veerke aon z'n vot en zelfs euver Erika in 't kamp, euver d'n doed vaan André, dee ze noets gekind had, meh wat 'm zoe tries had gemaak. Heer zou 't neet kinne oethawwe, sjreef heer, tege die euvermach vaan Miep en häör gelouf. Beppie waos ouch al bij die secte en Peter waos aon 't wiefele. Mie es e jaor wachde heer op antwoord. Al had heer hielemaol geine zin mie in dat secretarissjap vaan de vèsclub, heer bleef 't doen, al waos 't mer veur de sleutel vaan de posbös. Toen Miep weer ins 'nen daag of drei-veer weg mós nao zoe'n Conventie, sjreef 'r mèt hiel väöl zöchte nog ins 'ne lange breef boe in 'r veural de naodrök lag op de aofspraok die ze gemaak hadde achter de rök vaan Henric vaan Veldeke um later bijein te koume, ins es ze niemand mie hadde. In gedachte, sjreef 'r, bin'ch noe al op weeg nao Amersfoort, al waos 't häöm ouch zjus zoe leef häör in Mestreech te treffe. Want noe höb 'ch niemand mie, sjreef 'r: Peter zal binnekort geduip weure. Peter, dee fijne jong boe heer zoe dèks mèt waos goon vèsse; boe 'r vijvers mèt had aongelag; dee 'm zoe good had geholpe bij 't ripperere vaan z'nen auto nao dat óngelök. Jummig, dat had 'm haos ze leve gekos! De katrol, boe ze de motor aon hadde opgehaange zaot vas aon 'n stellage. Versjèllende kiere had 'r ónder dat gevierte gelege. Toen waos die stellage goon kantele, zjus wie 'r waos opgestande um 'n tas koffie te drinke. Ze hoorte dee slaag en zaoge wat gebäörd waos. Charles kraog 'n snoets wie e kletske kies, neet veur die paar hónderd dollars, meh bij de gedachte aon wat vief menute geleije bove z'ne kop had gehaange.


182 Weer zaot 'r op antwoord te wachte en d'n tied verstreek. Edere kier tot 'r de posbös ope maakde had 'r dat iemeujetig geveul in z'ne maog. En ederen daag woorte de vaore, die vaan z'n neusvleugels langs z'ne mónd nao óndere lepe, get deper ingekrets. Mèt Miep kós 'r z'ch hielemaol neet mie verstoon. Die had 't wel degelik gemèrk tot 'r deen aovend vaan 't óngelök ‘drugs’ had gebruuk. Ze had niks devaan gezag toen 'r mèt groete, vreemde ouge en dat gries geziech waos thoes gebrach; meh d'n daag denao! Wat e sjoen exempel waos heer veur z'n kinder, esof die 't al neet lestig genóg hadde mèt al die däögenete op sjaol. 'ne Mins mós toch wel volslage immoreel zien um zoeget te doen. Die vrun vaan häöm, dege die mesjien ouch aon groepseks? Wis heer wel tot al die drugs 'n oetvinding waore vaan d'n Duvel? Ze kós d'r niks aon doen, meh ze woort 'r zoe doedóngelökkig vaan, want ins zou God häör verantwoording vraoge: ‘Wat höbste vaan dee mins gemaak?’ En ze had toch zoe häör bès gedoon. Waos ze soms häör pliechte es vrow neet naogekoume, ouch al kós ze aon häör tiene veule, tot 'r aon 'n aander vrow laog te dinke, bij häör in bèd? Toen kaom de slaag op de vuurpijl! (In de veerte weerliechde 't). Ze waos bij gelegenheid vaan die Conventie in Sydney dee Kozak tegen 't lief geloupe; dee had eve e beukske opegedoon euver de breve, die dèstieds op zien adres waore aongekoume, breve vaan 'n vrow oet Visé! Nein, heer hoofde z'ch neet de meujte te doen um nuij leuges te bedinke: ze kós ouch nog wel twie en twie bijein optèlle. Wat 'ne smerige, achterbakse, lieg-bij-de-gróndse opliechter waos heer gewees! Ze had dat noets gewete, noets wèlle geluive. Häör awwers hadde häör gewaarsjoud en ze had z'ch niks devaan aonge-


183 trokke; had 't altied veur häöm opgenome. Noe kós ze zien, wat ze mèt die eigezinnigheid had gekoch. En daan mèt zoe smoesje aonkoume vaan 't adres neet wete en z'ne gestorve vrund dao ouch nog in betrèkke! Deen erme André zal z'ch wel in ze graaf höbbe umgedrejd! Meh 't ergste vaan alles waos tot heer häöre Pa gebruuk had um obbenuijts aon 't adres vaan die hoor te koume. ‘Want je maakt me niet wijs, dat je daar niet onmiddellijk gebruik van hebt gemaakt...?’ ‘Jij weet van niets!’ had 'r häör tougebete, ‘Blijf van die vrouw af! Je hebt niet het recht haar hoer te noemen!’ Meh Miep waos nog neet veerdig: ‘Waarom ga je niet naar dat mens toe? Neem 'n vliegtuig! Stuur 'n telegram! Bel haar op!’ Ze veurspelde wat 'r zou gebäöre en wat ze vaanein zouwe dinke es ze z'ch zouwe trökzien nao al die jaore. ‘Aan mij vind je niks meer an! Maar je moet je zelfs eens goed in de spiegel bekijken. Daar zie je ook geen Adonis!’ Ze maakde häör bèd op in de logeerkamer. Wel zou ze veur 'm blieve koke en wasse, meh praote hoofde neet mie. Heer waos te wied gegaange.


184

9 Mèt e bitteke gooje wèl vaan de weergode zou 'r noe dedoor kinne, al fieselde 't nog get; meh 'r kós nog e sjeurke verwachte zoe aon die loch te zien. In dat geval zou 'r altied nog kinne sjuile in 'n porteek of zoeget. ‘Vijf Koppen’ steit op 't bördsje tege 't Peshoes. Waos 't neet dat mónster Scylla, dat zès koppe had? Mèt al die koppe pakde ze de bemanning vaan 't sjeep vaan Odysseus en al keekde die nog zoe erbermelik um hölp, d'n held kós niks d'raon doen, want 'r mós tege elke priel dat aander mónster Charybdis vermije, dat dao tegeneuver op de loer laog. Vreuger hadste dao de bloodbak. Allein de naoor al waos genóg um d'ch aof te sjrikke. 't Water vaan de Jeker góng dao mèt 'nen duker ónder de kenaar door en die kolke waore benkelik um aon te zien. D'r waore sjijns al hiel get lui verdrónke in die zwijnerij. Charles had 't altied akelig gevónde um daonao te kieke; wie dèks had 'r neet 'n doej kat of 'ne verdrónke hónd dao zien rónddrejje; ins zelfs 'n doed kaaf. En altied lepe smerige vètte ratte langs de steile rand. Mèt groete stappe leep heer in de riechting vaan de Poort Waarachtig. Heer mós ónwèllekeurig dinke aon deen hiele lange toch vaan bijnao daartienhónderd kilometer, dee 'r ins aon ei stök door gerije had. Allein veur benzien waos 'r gestop en heij en dao 'n tas koffie mèt e bruudsje. Veur de res had 'r achter 't stuur vaan z'ne Mini gezete op weeg mèt lielikke koule, mèt bochte, mèt tegeliggers. Daartien oor en veertig menute aon ei stök door. Waos 'r stapelgek gewees? Jao Peter waos ouch ónder 't jök vaan de Woerheid doorgegaange. De groete ceremonie vaan 't duipe en geloftes aoflègge waos in 't sportstadion in Adelaide. Ze waore denao tou


185 gegaange, Miep en Charles, al hadde ze op de weeg haos gei woord mètein gesproke. In 'n hotèl hadde ze ein kamer genome veur de economie, meh twie aofzunderlikke bèdde en ze hadde z'ch oetgedoon mèt hunne rök nao ein tou. Ouch in Adelaide, boe ze bij femilie logeerde, hadde ze apaart geslaope en z'ch koelik goojendaag gezag. Tijdens de duipceremonie zaot Miep gruuts op de Tribune. Charles kós 'r zien zitte vaan boe heer stónd te haange tege e mörke. Ze straolde wie 'n keuningin. Heer had debij wèlle zien, um z'ne jong e plezeer te doen en Peter waos 'm dao daankbaar veur. Meh 't had 'm neet mèt dat gelouf kinne verzoene, integendeil. Miep begreep tot ze veurluipig beter oet z'n buurt kós blieve en stèlde veur dao te blieve um Peter te helpe mèt de inriechting vaan e fietsje. Ze zou zelf 'n betrèkking numme en, zag ze, daan zalle v'r mer zien wat vaan us terech kump. Ze naome aofsjeid en d'r kós neet ins e muilke aof. Heer wis tot dat 't ind waos en - al had 'r zoe dèks verlank nao z'n vrijheid - op dat momint waos 'r kepot devaan. Had 'r zich daan mesjien ech kepot wèlle rije op dee krankzinnige tröktoch? Nein, dat toch neet. Want 'r rappeleerde z'ch tot 'r in deen tied begós waos met Yoga en ónder die rit waos 'r z'ch aon 't oefene in concentratie vaan ouge en geis. Al zaot 'r opgeslote in dat wegelke mèt 't geraos vaan de motor en 't roesje vaan de rajer op de weeg, heer zaot dao snoetse te trèkke um de spiere vaan ze geziech los te hawwe, z'n ouge wied ope. Toen 'r aonkaom, in e leeg hoes, maakde 'r 'n tas koffie en e paar beutremkes. In koffie had 'r wel zin, meh 'r kraog geinen hap door z'n keel. Op t.v. waos 'ne komiek bezig, 'nen hiele druge, hiele gooje meh 'r kós neet demèt lache. Heer hoort trouwens niks aanders es 't geraos vaan de motor en 't geroesj vaan de


186 rajer. Ouch in bèd lete de vibraties 'm neet los. Pas wie d'n daag in de loch kaom veel 'r in slaop. 's Middags um haaf ein woort 'r wakker en nog altied had 'r dat dóf geroesj in z'n herses en 'r stónd te zwejje op z'n bein. Wie 'r de gordijne opetrok zaog 'r tot de posmaan get in de brevebós duijde väör in d'n hoof. Dat is 'ne lochbreef, wis 'r; me kin zoeget op aofstand zien. Meh 'r waos neet gepresseerd en góng iers nao de keuke um veerse koffie te make en 'r góng óndertösse alvas 'n douche numme en z'ch sjere. Nog in z'ne badjas en op bloete pu leep 'r euver 't betonne peedsje nao de brevebös. 't Waos zoe heit aon z'n veu tot 'r euver 't graas mós loupe; meh toen 'r einmaol de breef in z'n hand had, voolt 'r die hits neet mie. 't Waos 'ne breef vaan Penny.


187

10 Ze had zien breve gekrege en 't waos mer e gelök tot 'r veurzeen had, tot ze die iers neet had wèlle leze, want ze waos ech giftig gewees: iers vaanwege dat stèlzwiege, zjus wie ze zoe deeg in de pöt zaot, later vaanwege dat ‘idiote brutale verzoek’ um 't weefgetow trök te sjikke, ein vaan de wienige dinger die ze oet dat hoes in Visé had mage mètnumme. Meh noe had ze 't allemaol deep laote bezinke en ze begreep tot 'r neet aanders had kinne doen; ze waos neet giftig mie, allein had ze väöl compassie mèt 'm. Veurwat had ze daan neet ieder gesjreve? Och, ze wis jummers toch neet good wat ze kós doen in zoe'n situatie. Ze had 't zelf ouch zoe vreiselik drök gehad. En d'r waore groete ‘troubles’ gewees mèt de meitskes, d'n twierling, die in de lestige jaore waore gekoume (‘drugs’ sjreef ze tösse häökskes); meh noe waore ze, gelökkig, weer op 't rechte paad. Häör eige leve had de nudige ups en downs gekind, meh ze moch neet klaoge; ze had gooj vrun, die 'r geweldig hadde geholpe en 'r toch de vrijheid lete. Op ein vaan häör reize waos ze zelfs zoe wied gekoume es Bali en ze had toen euverwoge um door te reize nao Australië, um häöm op te zeuke. Meh ze wis neet in wat veur e parkèt ze häöm daomèt zou bringe en had 'r dus mer vaan aofgezeen. Wie ze pas thoes waos vaan 'r lèste reis, waos ze obbins kraank gewore. Iers wiste ze 't neet, meh op St. Annadal hadde ze de oerzaak gevónde en häör 'n 'Opération Totale gegeve. Dao waos 'n ernstige complicatie bijgekoume en 'r leve had aon e zije dräödsje gehaange. Stèl d'ch veur: op 'nen aovend waos ze vreug in slaop gevalle mèt e tablètsje. Toen kraog ze de volgende droum: Ze waos in 'ne trein, dee gans leeg (op häör nao) op weeg waos nao 'n ónbekinde bestumming. Zie had mer ein gedachte:


188 iech moot die aonsleting hole.... iech maag die aonsleting neet misse! Ze stónd op en wandelde langzaam vaan wagon tot wagon, totdat ze gans bij 't ind kaom, op 't achterbalcon, boe ze z'ch vasheel aon de reling. D'n trein góng langzaam rije en ze zaog e station nadere. Pas wie d'n trein gans stèl stónd zaog ze Amersfoort op 't bördsje stoon. Dao stónd 'ne maan op 't verlaote perron: 'ne grijze maan in e gries pak. Dee winkde häör mèt z'ne vinger. Obbins kraog ze de sjrik te pakke, want ze dach: dat is m'ne Pa, en iech weet wat 'r mèt dat winke bedoelt. En ze sjrieuwde 't oet: Nein, nein, iech wèl neet! Iech moot die aonsleting nog hole! Toen woort ze wakker en kaom tot 't bezej tot ze z'ch mèt häör twie han vasheel aon 't kopstök vaan 't bèd. Ze kós gein loch kriege: dao zaot get in häör keel. Verpleegsters kaome aonrenne. Die zatte häör rech en klopde op 're rök en eindelik..... 't stökske sjoot los. Oej, wat had ze dat angstig gevónde. 't Waos 'n embolie, zagte de dokters en ze kraog middesijn deveur. De breef góng weijer euver wie sjoen Mestreech waos...... Meh Charles zaog de res neet, want deen droum waos toch wel zoe'n dudelikke aonwijzing tot veur Penny en häöm d'n tied waos gekoume.... Tot ze dat zelf neet had begrepe! Had ze die aofspraok vaan op 't Veldekeplein vergete? Heer had d'r nog euver gesjreve? Of verbeelde 'r z'ch dat noe? Had 'r z'ch daan alles verbeeld? Dee grijze mins op dat gans verlaote perron.... dat waos neet haöre Pa..... dat waos heerzelf! En zie gans allein in dee lege trein..... dat langzaam wandele nao 't ind vaan d'n trein..... 't achterbalcon! Netuurlik had heer grijs haore gekrege nao mie es vieftien jaor. Desties had 'r al de nudige grijs striepe gehad. Boerum had ze z'ch laote aofsjrikke vaan de echte meining vaan deen droum?


189 Heer kós neet tot bedare koume en nog deezelfden daag sjreef 'r twie breve. 'r Begós mèt 'ne breef aon Penny, meh 'r voolt tot 'r iers deen aandere mós sjrieve. En dus begós 'r aon 'ne breef veur Miep en sjreef tot 'r noe tot 't besluut waos gekoume, dat ze móste sjeije. Veer höbbe 't al zoe dèks d'reuver gehad en v'r zien 't in principe allang eins euver de veurwaarde; es zie z'ch dao aon wou hawwe, zou 'r de zaak aon 't rolle bringe. Heer vertèlde wijer wat 'r vaan plan waos: z'nen tied oetwèrke en daan trök nao Mestreech goon, Penny opzeuke en probere mèt häör get nuijts op te bouwe. Pas wie 'r dee breef op de bös had gegoejd voolt 'r z'ch in staot mèt Penny weijer te goon. 't Woort 'ne lange breef, boe in 'r alles oet lag, al z'n kaarte op taofel. 't Waos d'n dapperste breef dee 'r oets gesjreve had, zag 'r. Of ze noe ezzebleef zoe good wou zien en 'm neet op heite kole laote zitte. Sjik m'ch gaw 'ne breef, bedelde 'r, of nog beter: sjik 'ne tèllegram, mèt allein mer ei wäördsje: ‘Yes’ of ‘No’ of ‘Maybe’. Nao sjus ein week laog d'n tèllgram in de bös. Heer Laos: ‘Not yes stop not no stop letter follows’. H'r wis dus nog niks, want 'r begreep ónmiddellik tot ze bang waos, tot 'r z'ch vaan kant zou make. Nao 'n week waos d'r nog geine breef. 'r Góng 't weekind in en wis neet wie 'r dedoor mós koume. Nao twie weke waos de breef d'r nog neet. 't Zelfde leedsje, 't zelfde refrein. Op de lèsten daag vaan de derde week, kraog 'r tegeliek mèt de breef 'n cassètte vaan Penny. 'r Laos de breef en begreep tot 't ‘No’ waos, veurluipig tenminste. Van ermooi zat 'r 't bendsje op (d'n troespries, dach 'r) en toen de leedsjes en veural de wäörd vaan de songs tot 'm begóste door te dringe, woort 'r hielemaol gek.


190 Dat waore allein mer oetnudiginge vaan ‘Love me now’ en ‘Put on the saddle and ride me’ en ‘Lovers are always welcome when time goes by’. Vreuger had 'r ins ne vrund gehad, dee mèt ze meitske góng wandele en op 'ne stèlle weeg zag ze: ‘Heij Jeu, pak m'ch, num m'ch’. Jeu waos zoe heit gewoorde wie e peerd, wie e peerd! Me zou 't 'm mote hure zègge. Noe waos Charles zoe heit, veural bij dat leesje vaan ‘ride me now!’


191

11 Wat hadde ze 't toch good gehad, drei weke geleije toen heer häör nao Schiphol had gebrach en ze e paar daog in de buurt vaan Amsterdam hadde róndgehaange. 't Sjoenste momint waos wel die wandeling in de duine en langs 't strand. Dao waore mer hiel wienig lui in de vreuge zóndagmörge. Toch waos 't zoe lekker in de zon, dat Penny häöre weije mantel had gespreid in 'n duinpan, zoetot ze besjöt tege de keule wind get hadde kinne röste en zon opvaange. Hoeg in de blauw loch woorte twie striepe getrokke door e vleegmesjien. ‘Dat is op weg naar Hamburg’, zag Penny; dat wis ze; dao waos ze hiel knap in. Daan tösse dat vleegmesjien en hunzelf vloge mieuwe mèt rappe vleugels, die zèlvere rendsjes hadde en soms alle kleure vaan de regebaog. Alles hiel stèl róntelum, allein 'ne lieuwerik, hoeg en iel.... of waos 't get aanders? Eine kier, eine kier mer, de stumme vaan 'ne maan en 'n vrow, örgens achter 't graas en de struuk, en 't geboenker vaan 'ne voetval tege de grónd, boenke-boenke-boenk. Of waos 't zien hart? Es ze hun ouge tou dege, zaoge ze sjoen kleure: roed en lila en deep deepblauw. Heer waos in slaop gevalle en druimde get, meh wis neet wat; bij 't wakker weure reikde z'n hand nao 't glaas op 't nachkeske, want z'ne mónd waos druug. Meh 't waos neet nach en dao waos gei keske, allein Penny, die mèt zien stom snoets mós lache en zag: ‘ik heb nog wat op de plank’ en 'm evekes leet zoeke aon 'n tepelke; dat vónd ze zelf ouch zoe lekker. Toen ze trök reje langs de noe zoe drök gewore verkiersweeg, hadde ze 'n cassètte opgezat vaan e fluitconcert vaan Carl Philip Emmanuel Bach, gespäöld door James Galway.


192 Jao, wat waos 't fijn um get mèt Penny te doen, mesjien wel umtot 't ónregelmaotig waos, allein zoe noe en daan. Wie had 'r z'ch dat veurgestèld dèstieds, toen heer häör had wèlle höbbe en zoe doedóngelökkig zaot te wachte op deen inkele breef, um de paar maond (soms nog langer), boe heer toch noets weijer mèt kaom, noets wijzer vaan woort? Had heer nog altied dat idee vaan get te wèlle vaange en mèt nao hoes te sleipe; 't in 'ne glaze bak te zètte of op te slete in 'n kow.... totdat 't 'm góng vervele? Noe wis 'r tot Penny, wie dat däölke vaan vreuger, 't deurke zou ope stoete en wegvlege, veur altied! Waos 't neet typerend, tot ze noets genóg kraog vaan dat verhaol euver de witte Kaketoe? In Australië es 'r góng vèsse in die prachtige wèl riviere, kaom 'r dèks 'ne groete zwerm vaan die sjoen veugel tege. Die zaote op 't veld of soms in de buim en me kós ze vaan wiedaof hure, umtot ze aon ei stök door krijse. Ins had 'r zoe'n struip hure euvertrèkke, meh heer had neet opgekeke, want 'r zaot achter 'ne groete forel aon; totdat 'r obbins hiel dudelik ónder al dat gekrijs 'ne vogel huurt rope: ‘Kopje Krauwe, Kopje Krauwe’. En jao huur, dao sukkelde eine achter dee groete zwerm aon.


193

12 H'r leep trök langs d'n oprit vaan de Kennedybrök en kaom veurbij 't PLEMgebouw. Ze zuster had heij vreuger gewèrk in d'n tied tot ze propaganda maakde um mie mèt ellentrik te doen. Noe doen ze e beroop op us um zuinig mèt energie um te springe. Wie gaw kin 't verandere in de wereld. In deen tied tot 'r op Penny zaot te wachte (want die had belaof, tot ze mesjien ins ‘langs’ zou koume in Australië), had 'r wel ins 'n avontuurke. Dat leep miestal op niks oet. Es 'r op 'n advertentie sjreef vaan 'n dame op zeuk nao 'ne mins, kraog 'r bijnao altied 'nen ‘oproop’. Z'n breve waore sjijns imposant; de werkelikke Charles veel dèks tege. Of 't waos 'n aw taatsj of 'n alcoholiste of wat daan ouch. Heer probeerde z'ch trouwens op aander menere bezig te hawwe: de netuur in mèt z'ne camera of 'ne sjetsblok; dat kosde minder en gaof mie plezeer. Wat e gelök tot Tant Yvonne 'm nudig had gehad. Wie dee breef waos aongekoume, 'ne lange breef, dee ze had mote dictere en laote type, had 'r gewoen de traone in z'n ouge gekrege. Op zoeget had 'r zitte wachte. M'n lieve achterneef Charles, zoe waos ze begónne. De zals wel vaan d'n Ma gehuurd höbbe (zoe sjreef ze) tot 'ch bijnao krómp bin vaan de rimmatik, zoetot 'ch nog gein pen mie in m'n vinger kin hawwe. Ze kós ouch neet mie loupe en mós in bèd blieve 't groetste deil vaan d'n daag, al had ze 'ne fijne ligstool laote make veur op 't balcon, bij good weer. D'n dokter had 'r wèlle opnumme in 'n kliniek, meh ze waos zoe gehech aon dat aajd hoes bij de Sint Pietersberg mèt dat sjoen oetziech euver 't Jekerdal. Al waos 't get dempetig, veural 's aovends es de nievel blijf haange, ze wou heij 'r lèste jaore sliete.


194 Netuurlik had ze verzörging en oppas nudig vaan Gezinszorg en Greun kruus. Dat waos ouch neet alles, want um d'n haverklap kaome nuij geziechter opdage, boe me daan weer aon moot wene; soms ouch troela's die..... meh allee, neet klaoge, d'r is väöl ergeren elend in de wereld. Noe had ze vaan häör nisje (zien Ma) gehuurd (want dat good mins kaom 'r wel ins opzeuke en wat hèlt die z'ch good veur häöre leeftied!) tot heer dao in Australië allein waos, umtot 'r z'ch had laote sjeije. M'ne jong, dat is toch wel 't lèste wat 'ne mins moot doen, ouch al is 't nog zoe lestig, veural es de ruizing euver de religie geit. Meh good, ze moch z'ch neet demèt bemeuje. Z'n Ma had 'r ouch vertèld tot Charles planne had um nao Mestreech trök te koume, meh ze betwiefelde of heer vaan zoe klein pensioen kós leve, noe alles zoe deur is gewore, veural de hoesvesting. Ze stèlde häöm get veur, wat 'r z'ch mer ins good mós euverdinke: es heer 'n daak bove z'ne kop wou höbbe kós 'r bij Tant Yvonne terech! Nou jong, wat tunks d'ch devaan? Ze had 'n sjoen kamer laote inriechte veur 't geval ze inwoenende hölp kós kriege (wat toch eigelik 't bèste zou zien); meh de sjrik sloog 'r op 't hart bij de gedachte dao mèt 'n wèldvreemde opgesjeep te zitte in 't hoes. Want wie zou 't goon? 'n Aw krenkelikke vrow kin wel ins lestig zien. Jeh jong, dat móste d'ch mer ins good in d'n oere knuipe! Meh Charles wis wel vaan vreuger neetwoer - tot Tant Yvonne al e zwaak veur häöm had vaan toen 'r nog mer e klein menneke waos en zie 'm kaom hole um same nao de berekoul te wandele of broed te bringe nao de hertsjes en de eendsjes. Zelf had ze noets kinder gehad, want Slivvenhier in Z'n Wiesheid had 't zoe gewèld tot veur häör pötsje gein dèkselke te vinde waos. Meh dèsties had ze 't geveul tot Charles häöre jong waos. Ze zouwe 't wel good mètein kinne


195 vinde; dao waos ze neet bang veur. Ze belaofde ouch, tot ze häöm neet zou bekapittele - vergeet mer wat 'ch euver die sjeijing höb gezag. Heer zou wel 't ein en aander veur häör kinne doen: de verwerming regele, d'n hoof e bitsje ónderhawwe, heij en dao get reparere wat kepot waos - heer waos altied zoe hendig gewees mèt z'n han - en get kemmissiekes doen. Veur de res moch 'r leve wie God in Frankriek. Nou jong, de mós d'r mer ins good euver dinke en daan huur 'ch dat wel. Wètste wel totste m'ch nog noets ins 'n kaart höbs gesjreve in al die jaore, nog neet ins mèt Nuijaor? Sjaom d'ch. Charles waos zoe kepot vaan dee breef. Godallemechtig! Wie had 'r in die bijnao twintig jaore (en nog langer) dat good minske zoe kinne vergete. Heer sjreef ónmiddellik trök um 'r te bedaanke. Nein, dach 'r, zie zit netuurlik zjus wie iech dèstieds mèt Penny op heite kole, laot 'ch häör opbelle. In 'n aajd adressebeukske vónd 'r 't nommer en vroog dat aon. Heer had hielemaol neet aon 't tiedversjèl gedach en heer maakde häör wakker in 't midde vaan de nach. ‘Heij steit de zon hoeg aon d'n hiemel’, vertèlde heer en dat kós Tentsje z'ch neet veurstèlle. ‘Nog nege maond’, zag 'r, ‘daan kin 'ch mèt vervreug pensioen; daan kom 'ch, zoe vas wie 'n hoes!’ Ze lachde ins door d'n tèllefoon: ‘Nege maond’, zag ze, ‘'t Liek wel of 'ch in verwachting bin, en dat op miene leeftied.’ Vaan toen aof had 'r häör edere maond op d'n ierste opgebeld en ouch had 'r de nudige breve gesjreve. Z'n weekinds waore gevöld noe, want daan zat 'r zich deneer en zat alles op pepier wat 'm in z'ne kop kaom: zoe kós ze alvas aon 'm wene, zag 'r. Veur häöre verjaordaag sjikde 'r e kedoke en vaan Ma kreeg 'r te verstoon, tot 't minske gans opleefde. Ouch aon Penny sjreef 'r tot 'r noe definitief trök kaom nao Mestreech. Die had dao op 'n vreemde meneer op gerea-


196 geerd: góng 'r z'ch noe neet vaslègge aon get wat mesjien op d'n doer te lestig zou blieke? ‘Als je zou kunnen wachten, zouden er misschien betere dingen kunnen gebeuren!’, sjreef ze. Meh Charles had dat neve z'ch neergelag. Ze besluut waos genome. Geine Sirenezaank zou 'm op aander gedachte bringe.


197

13 Nein, gei gezaank vaan Sirenes; trouwens dao had 'r neet väöl las vaan; heer waos te aajd daoveur gewore. Meh, ze had geliek, Tant Yvonne: echsjeijing is wel 't lèste. Dao waos 'r achter gekoume op alle meugelikke menere en mie es eine kier had 'r geprobeerd mèt Miep te praote, te redenere, tot 'n verzoening te koume. Meh heer waos häör óntrouw gewees, op 'n lielikke achterbakse meneer; ze zou 't mesjien kinne vergete es heer gans aanders zou weure. Meh, dat kós ze z'ch neet veurstèlle. Mesjien es heer ouch in de Woerheid kaom.... meh zelfs daan wis ze 't neet zeker. Zoe begós 'r mèt alles te regele: de finantiëel zake, 't verkoupe vaan alles wat 'r nog had, 't weggeve vaan beuk, plate, klómmele aon wee 't mer wou höbbe. Z'n hoes droog 'r euver aon Peter, dee trök waos gekoume oet Adelaide en heij e meitske had getroud. Z'nen auto brach ouch 'ne sjoene cent op. Nog veurtot 'r vertrok had 'r aon al z'n verpliechtinge voldoon en heer kós liech reize: z'n kleijer en de beuk boe 'r aon gehech waos. Wat heer 't ergste vónd waos 't verbranne vaan alle pepèrre. Achter in d'n hoof bij de brandton had 'r al die doeze en klappers neergelag. Um veural niks weg te goeje wat vaan belang kós zien (dat waos de reije die heer zichzelf gaof) góng 'r daodoor, stökske veur stökske. Dao waos z'nen aonstèllingsbreef bij de groete maotsjappij; de opsleeg die 'r had gekrege (jummig, wie hadde ze vaan zoe wienig geld kinne róndkoume!). Dao waore de rekeninge vaan de garages veur reparaties aon al de auto's die 'r had gehad. Rekeninge vaan dokters en tandartse, vaan appetiekers, vaan meubelzake.... (wat e geld hadde ze mote oetgeve vaan dat klein inkoume!).... rekeninge veur die nuij keulkas, die ze hadde mote koupe op d'n daag veur Keersemis (weg


198 vakantie!, meh ze waore toch gewees!!)..... veur allerlei apparate (ouch dee radio-grammefoon boe 'r zoe'n ruizing euver had mèt Miep, die 't neet nudig vónd)..... belastingbreve mèt al de kwitanties vaan gifte aon charitatieve instèllinge.... sjaolbleedsjes mèt foto's vaan de kinder die hadde mètgespäöld in de musical Oliver (nein, die mós 'r bewaore, ouch de rapporte). Es 'ne mins, maan of vrow, aon echsjeijing begint te dinke (dach Charles) laot 'm daan dinke aon 't versjäöre en 't verbranne vaan al die herinneringe. Me zeet zoe gaw tot 't leve 'n hèl is, meh me dink neet aon 't vagevuur. In 't hertsje vaan de winter landde 'r op Schiphol. In Australië waos 't euver de daartig, heij laoge iesplate euver de velder, boe e paar zwarte krejje mèt dikke vere zaote te wachte op veurjaor en zon. Meh 't waos ze vajerland en z'n hart góng ope: heer had dee kawwe grónd kinne pune. In eder geval puunde heer Penny, die 'm kaom aofhole mèt z'n bagage, z'n does mèt beuk en grammefoonplate; z'n sjatte, z'nen ermooi. Waos ze noe veranderd? Netuurlik, meh 'n vrow kin dat zoe sjoen verberge mèt e bitsje poeier en verf. Häör ouge waore nog eve expressief wie vreuger. Um häöre sjoene mónd laos 'r wie altied 't leid wat dao gegrif stónd, al lachde ze ouch nog zoe hel. Zie had häöm lang bekeke en ze keek wijer es dat verfroemeld dónderblauw pekske wat 'r droog ónder deen dikke jas vaan sjaopevach. Ònder die grijs krolle herkinde ze 't geziech vaan de jonge ‘dichter’ dee dèstieds bij häör waos gekoume mèt dat gaans leve nog veur z'ch. 't Waos nog 'tzelfde geziech en al laoge de ouge get deeper, 't vuur waos neet geblös. Heer had zachte trèkke en toch gaove de deepe vaore, die vaan z'n neus nao óndere lepe, krach aon de forse


199 kin. Vaan de ouge oet nao de slaope waore rumpelkes gegreujd - twie drie bovenein - die häöm teikende es 'ne maan mèt e slum verstand en geveul veur humor. Meh heer had neet väöl tied gehad veur Penny - neet noe - want aon de voot vaan de Sint Pietersberg zaot Tant Yvonne óngedöldig op häöm te wachte.


200

14 ‘Nou, g'r had d'n Dappere mote zien, wie 'r dao veur de deur zaot: wie 'ne verzope kater!’, zag Charles. ‘De mós nog get zègge’, zag Tant Yvonne, ‘zuug d'ch zelf noe ins! Wee geit ouch oet in zoe weer zónder gabardine? Zouste d'ch neet eve umkleije?’ Och nein, heer góng toch direk nao bèd, meh 'r kaom nog eve um de middesijn oet de kas te pakke en e stökske veur te leze. ‘Zeet g'r erg óngerös gewees?’ vroog 'r. ‘Allein mer doedsbang veur dat ónweer, want de hads die antenne weer ingestoke.’ Heer lachde ins. Ze keek 'm verwietend aon: ‘Iech dach, dee zal wel bij z'n Penny zitte. Dee zit druug en werm en dink neet aon z'n aajd Tentsje. De wèts iech höb m'n eige opvattinge, meh iech kin de zon bès in 't water zien sjijne.’ Bijnao leet 'r 't middesijngleeske valle. ‘Dat heet z'n doedshummeke aon!’ zag 'r en zat 't op 't nachkeske. ‘Veurwat neums diech die kat toch altied “Dappere”?’ vroog ze: ‘Iech vin dee naom dee iech 'm gegeve höb, “Kozak”, zjus zoe leuk.’ ‘Dee naom deit m'ch aon 'ne vervelende kerel dinke!’ zag Charles. ‘Trouwens g'r kint 'm beter “Nozak” numme, noe 'r gecastreerd is!’ Jao, dat kós ze wel appreciëre, al waos 't grepke neet gans kosjer. ‘Zal'ch daan mer get veurleze? En maag 't oet “De Avonturen van Odysseus” zien?’ Ze knikde vaan jao (al had ze liever e stökske vaan Carmiggelt gehuurd; dat kós 'r zoe ech good veurdrage, beter daan de sjrijver zelf!). Ze waore gekoume bij de passage boe de zoon vaan Odysseus (Telemachos hèt dee jong) informatie probeert te kriege euver z'ne Pa dee al bijnao twintig jaor weg is.....


201 ‘Zjus zoe lang estiech in Australië!’, zag Tentsje. Heer loerde ins op en góng weijer mèt z'n inleiding. Ze zitte dao aon 't hof vaan Keuning Menelaos en z'n vrow Helena (g'r wèt wel, die sjoenste vrow vaan de wereld, die door Paris waos gesjaak en mètgesleip nao Troje en dat waos de aonleiding veur dee vreiselikke oorlog mèt al die doeje aon beidskante.... tien jaore doorde dat belèk en es 't neet door de sjlouwigheid vaan Odysseus waos gewees mèt z'n boute peerd, daan zaote ze d'r noe nog!). Helena kump de zaol binne en zuut direk aon 't geliek tot Telemachos de zoon vaan Odysseus is. En noe sjut ze gemood zoe vol, tot 'r begint te jenke. Ederein hölp 'm daobij en ze jenke in koer mèt veer stumme: alte, basse, soprane en tenore! Dat kin zoe neet doorgoon! Helena deit get hasj-olie in de wien en noe koume ze in 'n gooj stumming. Ze stèlt ouch veur tot ederein e sjoen verhäölke zal vertèlle vaan get wat 'r heet mètgemaak en zie begint alvas mèt te vertèlle wie ze dèstieds in Troje midden op de merret 'ne slaof zaog loupe en herkinde es Odysseus, die stiekem aon 't spionere waos. Ze naom 'm mèt nao hoes, duijde 'm in 't bad, wreef 'm in mèt olie (dat zal 'r wel lekker gevónde höbbe!) en gaof 'm alle gewinste inliechtinge (en leet 'm ouch nog gaw e paar Trojane vermaore), want - zoe zeet ze - ze had allang spiet tot ze z'ch door dee sjoenejas Paris had laote weglókke vaan häöre maan (dee roeje dao!), dee in uterlik en verstand veur geine hoof ónder te doen! ‘Wie g'r zeet, Tentsje, iech vertaol 't mer zoe bitsje oet dat klein beukske heij, dee Penguin Classic, want in die verkorte oetgaof bringe ze niks devaan terech!’ Meh noe liet dee Menelaos dat neet op z'ch zitte, want dee had wel degelik genóg verstand um te zien tot Helena wie 'ne vos waos, dee de passie preek. Heer vertèlt tot 'r zelf debij waos -


202 in dat houte peerd - toen Helena ederein waarsjoude tot dat 'n truuk vaan de Grieke waos..... Tot ze de naome vaan al die krijgslui aofreup en de stum vaan eder z'n eige vrow imiteert, zoetot Odysseus mèt z'n twie groete klawwe de bavvie vaan eine moot tou hawwe; aanders had 'r de ganse pot verraoje. ‘Kiek’, zag Charles, ‘zoe zèt dee keuning z'n vrow in de zeik! Al gebruuk 'r ouch beleefde wäörd en zeet 'r niks naodrökkelik. Zoe geit Homerus te werk in die prachtige beuk. Dat heet 'm niemand oets verbeterd!’ Ze had 't neet allemaol kinne volge, meh knikde daankbaar veur 't verhaol. ‘De höbs altied 'ne gooje kop gehad veur zoeget, jong. Ze kóste d'ch neet väöl wiesmake. De wèts 't kaf vaan 't kore te sjeije. Es klein menneke al....’ (Es klein menneke..... heer rappeleerde z'ch obbins tot ze mèt haom wandelde langs 't hertekamp en de eendsjes en tot 'r 't toen zoelang had opgehawwe, tot 'r pijn devaan had en begós te kriete. Ze had gezag tot 'r 't mer gaw achter de struuk mós doen, meh 'r had de knuipkes neet los gekrege en ze had mote helpe. Ze had 't oetgepak en vasgehawwe en 't wou iers hielemaol neet koume. Veur d'n ierste kier - veur zoeveer 'r wis - waos 't stief gewore...... Veur häör mesjien d'n ierste en de lèste kier tot ze zoeget in 'r hand had gehad....) ‘Luuster noe, es 'ch d'ch get vertèl!’, ze waos e bitsje koed. ‘Iech zag, es klein menneke al, kóste d'ch zoe giftig make es eine 't versjèl neet wis tösse 'n hagedis en 'ne salamander.’ Jao, dat wis 'r nog! Zie had noets dat versjèl kinne ónthawwe. ‘Meh kom, iech gaon m'ch ins weglègge!’ zag 'r. ‘Dag Tentsje! Adie en goojenach!’


203

15 D'n heerd waos gans oet, meh 't had wienig zin um dat vuur aon te hawwe. H'r wou allein nog get meziek opzètte en naodinke. E stökske meziek vaan Keith Jarrett waos good um röstig bij te weure, dach 'r. Meh 'r had de cassèttes weer ins doorein gegoejd en wat 'r hoort waos ‘Das Musikalische Opfer’ vaan Johann Sebastian. Ouch good! Heer maakde dee Penguin Classic ope bij 't lempke aon de moer: 't veel ope bij de passage vaan de veurspelling die Odysseus te hure krijg in d'n ónderwereld. 't Woort 'm get wazig veur z'n ouge, want 'r waos meu en de lètters get erg klein. Jao, Odysseus, de zals trôk koume in Ithaca, meh de zals mèt e vreemp sjeep zien, want de bis allein euvergebleve. Daan zalste d'ch mote óntdoen vaan al die ‘vrijers’ vaan Penelope. En daan zalste nog weijer mote, nog mie avonture mètmake. De zals bij e volk koume, boe ze 't zaajt bij 't ete neet kinne, boe ze gei benöl höbbe vaan sjepe en zie. Daan zalste e teike kriege: dao zal iemand spreke vaan de wan dieste op d'n sjouwers dreugs en daan wètste totste d'ch gereid mós make veur 't groet offer.... trökgoon nao hoes veur 'ne röstige awwe daag..... offers bringe aon al de ónsterfelikke, en deze kier in de zjuste volgorde..... Is 't noe neet touvallig tot 'ch noe - p'r óngelök - die meziek vaan Bach höb opgezat? dach Charles, Das Musikalische Opfer? 't Is zoe prachtig, die serie vaan improvisaties op 'n thema vaan Frederik de Grote. Wie kin me noe zègge, tot de samestèlling bónt en wisselvallig is? De componis moot gedach höbbe aon dat ierste offer vaan 't aajd tèstamint. Bij 't luustere nao de meziek zuuste veur d'ne geis dat offer vaan Kaïn: bieste die geslach zien, blood en vleis dat z'ch


204 krónkelt en sjnèrk en stink... de rouk drejt z'ch in dikke vèttige knuip en wèl neet opstijge.... Daan kump 't offer vaan Abel, dee de vröchte vaan ze land gief, vaan z'n touwijding veur de plante, d'n drek ónder z'n negel, 't zweit op ze geziech; dat weurd aongenome -'t bevèlt God - de rouk stijg naobove en los z'ch op in fien spiräölkes.... in dee blauwen hiemel. Wat sjoen, dach Charles, wat alieuwetig sjoen! D'n tied vaan offers bringe? Noe is 't zoe wied..... Liebe üben, zónder iers te doen wat iers gevraog weurd: nämlich Gottes Wort halten.... deen tied is veurbij. Noe moot 't allemaol gebäöre in de zjuste volgorde.... en veural neet vergete demütig te zien. Dat Liebe üben waos noets lestig gewees: heer heel vaan 't leve, vaan alles, vaan ederein. Vaan Tant Yvonne, zjus zoeväöl es vaan Penny (zij 't op 'n aander meneer). Vaan Nèske (dèstieds) vaan Suzanne en vaan Erica; jao zelfs dee stomme Kozak, want ze hadde 'm allemaol op weeg geholpe, of neet soms? En vaan Miep? Jao, vaan häör heel 'r hiel väöl, al waos 'r bedreuf tot ze häöm neet kós vergeve en 't neet good wou make. 't Zou toch zoe sjoen kinne zien. Meh 't maakde häöm neet bitter - noe neet mie - al vónd 'r 't jaomer (veur häörzelf) tot ze 't noets had kinne begriepe, tot heer dat allemaol zoe had mote doen; zoe wienig käös had 'r gehad. En Penny! Wat had ze toch veur mèt dat stom peerdsje? Nein, dach 'r, ze heet daomèt neet wèlle oetdrökke tot 'ch mer 'n marionèt bin.... Ze heet m'ch d'raon wèlle herinnere tot es 'ch binne häör veste wèl dringe, 'ch wel ins get mie maag prestere en zoe noe en daan ins e gediechske sjrieve. Tot 'ch dee baog zal mote spanne en door die twelf ringe sjete.


205 Heer zaot weer in z'n fauteuil en vónd 't allemaol zoe sjoen. Heer lag 't book oet z'n hand en luusterde - zónder väöl bezej euverigens - nao de meziek en dach: waos 'ch mer neet zoe kaajd; die veu en die bein krijg 'ch neet werm mie vaannach. Heer waos zoe meu, tot z'ne kop nao väöre zakde en z'n bef op z'n boors kaom te röste. Heer druimde en zaog geziechter veur z'ch, die häöm toulachde. Sommige kaome mèt hunne mónd nao ziene mónd en puunde häöm en zagte: Gooj Reis! Heer vloog en vloog en vloog; de wereld woort gans klein ónder häöm. 't Geroesj vaan de motore vaan 't vleegmesjien ging euver in e laank monotoon AUMMMM! Toen kaom e leechske: e klein puntsje iers, dat vibreerde en groeter woort. Noe ins leek 't op e kruiske, daan weer op 'n viefpuntige staar. 't Losde z'ch op in kleure, sjoen greun wie vaan e koreveld es de halme jónk zien, mèt 't roed vaan klaproeze besprinkeld. 't Roed góng euverheerse en 't woort 'ne spiraal dee langzaam begós te drejje, tege de klok in, en dao kaome aander kleure oet 't hart vaan de spiraal: dónkerroed woort paars en hiel deep blauw, dat begós te vibrere en 't waos wie e meer, boe de wind euver 't water späölt en de zon geit sjittere totste 't leech neet mie verdrage kins. 'ne Sjiemerende nievel woort 't en oet de waas kaom e nuij beeld naoväöre. Heer bevónd z'ch in 'ne zaol mèt 'n sjoen gesjoorde taofel, boe sjaole op stoonte mèt vröchte: appele en pere, proeme en appelekouwe, annanas en mango's, banane en groete pompelmoeze, hiel väöl droeve, geelgreune en dónkerblauwe mèt 't zèlver vaan dauw euvertrokke. En niemand vaan die lui, die aon taofel zaote, aot devaan en ouch neet vaan de neutsjes in die prachtige kristalle bokale.... 't zien vaan die welgevölde sjaole waos genóg! Ze zaote dao en keke z'ch aon, gans gelökkig zoe bijein te


206 zien. Dao waos Beppie mèt häöre maan, dee heer nog neet kós, Peter mèt ze vruike en Miep zaot neve häöm. Ouch aandere, väöl aandere, meh die hadde veur häöm geine naom of nommer; allein wis 'r tot Pa debij waos, al had 'r häöm nog neet gezeen. Heer had allein mer ouge veur Miep en voolt z'ch gelökkig, umtot zie zoe gelökkig waos. Ze lachde tegenein mèt ouge en mónd; wäörd waore neet nudig. Wat ze dachte, wiste ze: fijn, fijn tot v'r heij zien en alles kinne pakke mèt 't leech in us ouge, alles kinne vertere mèt 't vuur in us hart. En 't kin neet op. Weer keek heer nao Miep en vroog mèt z'n ouge: of ze nog wis vaan dat weefgetow; en of ze dat nog had? En zie knikde zónder te knikke en heer zaog 't weefgetow achter häör oet de nievel koume. Ze waos get non 't make, 'ne sjaal of zoeget, veur häöm, wis 'r. En ze lachde, allebei, vaan puur plezeer, umtot ze wiste tot dat neet mie nudig waos. De kat, op zeuk nao e werm pläötske, zaog dee lege sjoet vaan Charles en kaom tot bij z'n bein; toen bedach 'r z'ch en góng in z'ne körf ligge. D'n Dappere waos 'n slum bies.


'ne Zöch vaan de ieuwigheid

Recommend Documents