NDC NIEUWS. - zie elders in deze Nieuwsbrief -

NDC NIEUWS NDC Nieuwsbrief, nr. 1, 2005

HET NDC IS JARIG In mei 1985 is het NDC ingeschreven als Stichting bij de Kamer van Koophandel. 12 mei 2005 werd dat gevierd met het NDC symposium “de duikindustrie anno 2005”. In het volgende nummer van de Nieuws-brief zal een uitgebreid verslag van het symposium verschijnen. Een mooi moment om stil te staan bij hetgeen het NDC bereikt heeft, wat men van het NDC vindt en wat wellicht anders zou moeten. De huidige markt blijkt momenteel ook aan veranderingen onderhevig. Dit kan het NDC niet zelf en heeft dus uw hulp hierbij nodig. Dit jaar willen we dan ook iedere duiker, die bij ons zijn duikopleiding heeft gevolgd en ieder duikbedrijf, die lid is van de NADO benaderen met een arbeidsmarkt- en tevredenheidsonderzoek.

OPLOSSING ZZP-PROBLEMATIEK OPGELOST Omdat het probleem is opgelost door de Wet uitbreiding rechtsgevolgen VAR komen we in deze Nieuwsbrief nog één keer op terug met een opsomming van de regels. Maar niet voordat we de bijdrage van de NADO in deze memoreren. Zoals bekend werd het probleem voor de duikindustrie duidelijk toen het UWV, toen nog GAK genaamd, de duikindustrie ging doorlichten. Resultaat was dat onder andere DCN een juridische zaak tegen UWV startte. De NADO heeft deze rechtszaak gesteund en het Hoger Beroep gefinancierd. De brandbrief van de NADO aan de minister bleek de spreekwoordelijke voet tussen de deur bij het Ministerie. Via MKB Nederland werd bij onze overheid om opheldering gevraagd en via datzelfde MKB-NL werd iedere gelegenheid aange-

grepen om de overheid van onze problematiek te doordringen. Uiteraard ageerde ook andere branches tegen deze regelgeving. Al die inspanningen hebben er mede toe geleid dat er nu een oplossing is voor een problematiek die al 15 tot 20 jaar duurde. Ook minister De Geus is nu bekend met het fenomeen beroepsduiker. - zie elders in deze Nieuwsbrief -

NDC SYMPOSIUM Op 12 mei vond het NDC Symposium plaats in het TU Aula Congrescentrum te Delft. Ruim 100 vertegenwoordigers van de duikindustrie waren hierbij aanwezig. Alle lezers van de Nieuwsbrief ontvingen het programma per separate post. In de volgende Nieuwsbrief kunt u een verslag van dit symposium tegemoet zien.

WEDERZIJDSE ERKENNING DUIKERKEURINGEN MET HSE BIJNA EEN FEIT! Op 7 maart vernam het NDC van Staatstoezicht op de Mijnen dat HSE inhoudelijk akkoord gaat met wederzijdse erkenning tussen Nederland en Engeland inzake de duikmedische keuringen. Aan een Memorandum of Understanding wordt nu gewerkt. - zie elders in deze Nieuwsbrief -

MEMORANDUM OF UNDERSTANDING TUSSEN NDC EN IMCA GETEKEND Op 9 april is te Delft een Memorandum of Understanding (MoU) tussen het NDC en de IMCA inzake wederzijdse erkenning opleiding Duikploegleider getekend. - zie elders in deze Nieuwsbrief -

1

OVEREENKOMST TUSSEN NDC EN HET EXPERTISECENTRUM VAN DE ARBO UNIE Er is een principe-afspraak gemaakt tussen het NDC en het Expertise Centrum van de Arbo Unie te Middelburg voor een overeenkomst inzake duikmedische keuringen. Naast de wettelijke eisen, zal het Expertise Centrum ook conform de NDC-richtlijn keuren voor deelnemers aan de duikopleidingen van het NDC. Binnenkort zijn er dus twee locaties waar selectanten voor de duikeropleiding zich kunnen laten keuren: Het Duikmedisch Centrum van de Koninklijke Marine in Den Helder en het Expertise Centrum van de Arbo Unie in Vlissingen. - zie elders in deze Nieuwsbrief -

De huidige Nieuwsbrief zal in de komende tijd dunner worden, met korte berichten die verwijzen naar achtergrond informatie, relevante websites etc.

INHOUDSOPGAVE

ZZP-problematiek: Wetvoorstel “Wet

Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

uitbreiding rechtsgevolgen VAR” . . .26

Nieuwsbrief op internet . . . . . . . . . . . .3

NADO-PAGINA . . . . . . . . . . . . . . . .27

Verlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

Voor u gelezen . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

Veiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

Gedoogbeleid is voorbij . . . . . . . . . . .32

Overhandiging eerste exemplaar

Nieuwe markt duikindustrie? . . . . . . .32

Huilgrens aan auteur Rob Rademaker .7

Herhaling Diver First Aid . . . . . . . . .32

NATIONAAL DUIKCENTRUM

NDC-bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

Public Relations . . . . . . . . . . . . . . . . .33

Wat heeft het NDC de afgelopen 20 jaar

Opleidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

voor de beroepsduiker gedaan? . . . . . .9

Vaste commissies . . . . . . . . . . . . . . . .34

Memo Beantwoording vragen gesteld

NDC Publicaties . . . . . . . . . . . . . . . .34

Wegens vakantiespreiding werkt het NDC tijdens de zomerperiode van juni t/m augustus met beperkte bezetting. De beste tijd om te bellen is maandag t/m donderdag tussen 09.30 - 12.00 en 13.00 -15.00 uur.

in verslag bespreking met beroepsdui-

Verloren/gestolen certificaten . . . . . .38

ker.nl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

Agenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

Wijziging Bestuurszetels . . . . . . . . . .16

Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

Ingekomen vragen . . . . . . . . . . . . . . .16

Geslaagd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

Het jubileumjaar 2005 begon met een klein minpunt. Voor het eerst in jaren moest het NDC een volledige opleiding Duikarbeid annuleren wegens onvoldoende geschikte kandidaten. Daarnaast waren de voorbereidingen in volle gang voor het symposium dat in het teken staat van NDC 20 jaar!!!

Wachttijden Er zijn momenteel voor de duikmedische keuringen wachttijden, te weten: • Inkeuring zes weken; • Herkeuring vier weken; Het advies luidt “Regel op tijd uw keuring”.

duikerartsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Diagnose decompressieziekte door

Film Werken onder water . . . . . . . . .19 IMCA Safety flashes . . . . . . . . . . . . .20 Buitenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Revisie cursusboek MAD-A . . . . . . .22 College van Deskundigen Duik- en caissonsystemen . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Memorandum of Understanding tussen IMCA en NDC getekend . . . . . . . . .22

NIEUWSBRIEF OP INTERNET

Engelse module voor Nederlandse Duikploegleiders . . . . . . . . . . . . . . . .23 IMCA-standpunt herhalingsopleiding DMT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 Inspecteurs van de arbeidsinspectie in de schoolbanken . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 duiker in dokterstenue . . . . . . . . . . . .25

Het DMC is tijdens het zomerverlof in week 30 (25 tot en met 31 juli) gesloten.

VAN DE REDACTIE

Certificering van buitenlandse

Medisch Platform . . . . . . . . . . . . . . .19

DUIKMEDISCH CENTRUM VAN DE KONINKLIJKE MARINE - DMC -

Voor duikongevallen draait het DMC gewoon door: • tijdens kantooruren via telefoonnummer 0223 653076 • bij geen gehoor, en bij spoedeisende gevallen ook buiten kantooruren via het bekende alarmnummer 0223 658220

Wederzijdse erkenning met HSE . . . .17

een bloedtest ? . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

VERLOF

De volledige Nieuwsbrief wordt tevens integraal in pdf.format geplaatst op onze site www.ndc.nl Ook op onze site vindt u onder “Laatste Nieuws” tussentijdse nieuwsberichten, alsmede informatie over cursusdata en aantal beschikbare plaatsen, inschaling, de bijgewerkte lijst met duikerartsen, wie is geslaagd etc.

Arbowet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

2

Achterwacht Voor de inkeuring voor een NDC Opleiding kunt u zich ook laten keuren bij het Expertise Centrum te Middelburg, telefoon 0113-886710 of bij Dr. S.J. Hoitinga, telefoonnummer 0513 466217 onder vermelding van deelname NDC Opleiding. Telefonisch spreekuur DMC Het DMC houdt telefonisch spreekuur van maandag tot en met donderdag van 13.00 tot 14.00 uur. Telefoon 0223 653076

VEILIGHEID DODELIJK DUIKONGEVAL BIJ SLUIS Beek en Donk, April 2004. Bij werkzaamheden in een sluis raakte een duiker bekneld onder de schuif van een spuikanaal en overleed ten gevolge van beknelling. Omstandigheden Bij een spuikanaal van een binnenvaartsluis in het zuiden van Nederland was de hydraulische bedieningscilinder aan de bovenzijde van de schuif afgebroken, waardoor de schuif in zijn sponning naar beneden was gevallen. Het waterstandverschil tussen boven de sluis en onder de sluis was 2,2 meter. De waterdiepte ter plaatse was eveneens 2,2 meter. De duik Bij de voorbereiding van de werkzaamheden werd de standaardprocedure gevolgd, waarna de duiker is afgedaald. Toen de duiker de schuif vanaf de zijkant benaderde, werd hij door een onderstroom gegrepen en raakte hij met zijn onderlichaam onder de schuif bekneld. Om de duiker uit zijn benarde positie te kunnen bevrijden werden, direct stroomopwaarts van de duiker, schotbalken in hun sponning geplaatst, waarna het slachtoffer in vrijwel droge omstandigheden kon worden geborgen. De duikapparatuur is steeds zonder haperen blijven werken. Helaas echter waren de kracht van het water en de beknelling hem inmiddels fataal geworden. Onderzoek Vast stond dat de schuif los was van het bedieningsmechanisme, en naar beneden was gezakt. Er was niet met zekerheid vastgesteld dat de schuif ook daadwerkelijk op de bodem stond en de gehele opening afsloot. Intern onderzoek door het bedrijf heeft uitgewezen dat de schuif met kracht tegen de achterwand was gedrukt en, vermoedelijk 25 cm boven de bodem, was blijven steken. Hierdoor was er een sterke onderstroom vlak boven de bodem. De kracht van water, ook bij een waterstandverschil van slecht 2,2 meter, is zeer groot, zeker als het een groot oppervlak betreft. Deze sterke onderstroom is door de duikploeg aan het oppervlak niet opgemerkt.

Het potentiële gevaar is mogelijk onderschat of niet voldoende onderkend. Lessen voor de toekomst • Ook bij ogenschijnlijk eenvoudige projecten dienen de omgevingsfactoren en de mogelijke gevaren gedegen geanalyseerd te worden. Bij twijfel dient door navraag en/of nader onderzoek uitsluitsel te worden verkregen. • Leg de bevindingen schriftelijk vast (RI&E). • Reeds bij geringe waterstandverschillen kan sterke stroming optreden. • Een sterke onderstroom is niet altijd zichtbaar aan de oppervlakte. • Stabiliseer gevaarsfactoren zodanig dat verder letsel wordt voorkomen. • Voor duikwerk is een V&G-plan verplicht voor elk project, e.e.a, conform Arbobesluit Hoofdstuk 2 Afdeling 5, artikelen 2.26 en 2.27, bijlage II punt 7. Vraagpunten • Wanneer moet men overgaan tot alarmering van de openbare hulpdiensten? • Is de openbare hulpdienst bekend met deze problemen en met de door beroepsduikers gebruikte uitrusting? DODELIJK DUIKONGEVAL BIJ SCHEEPSINSPECTIE

Malta, juli 2004. Een duiker overleed tijdens inspectiewerkzaamheden aan een schip, toen de schroeven onverwacht in werking traden. Het duikwerk betrof een routine videoinspectie aan de romp van het schip. Om te voorkomen dat de schroeven per ongeluk in werking zou worden gesteld waren volgens vaste procedure de kapitein en de machinist gewaarschuwd en de fusers uit de motoren die de schroeven bedienen verwijderd. Ondanks deze voorzorgsmaatregelen heeft iemand, zonder acht te slaag op de verzegeling, de fusers terug geplaatst en de boegschroeven in werking gesteld. Hierdoor werd de duiker in de schroef gezogen en is hij in zeer korte tijd overleden. Waarom of door wie de schroeven zijn geactiveerd, is niet bekend. Het schip lag vast aan de kade, en zou daar nog de hele dag blijven. Gerechtelijk onderzoek heeft geen aanwijzingen opgeleverd dat er sprake zou kun-

3

nen zijn van opzet. De kapitein en de machinist zijn in bewaring gesteld maar na enkele weken weer vrijgelaten. Aanbevelingen De volgende standaard veiligheidsprocedure wordt aanbevolen: English • No diving will take place on the vessel until the diving supervisor has carried out a safety briefing onboard during which the status of all items affecting the safety of the diver will be discussed. • Specifically the diving supervisor must ensure that it is clearly understood that during the diving operation • Propeller(s), rudder, stabilisers & bow/stern thruster unit(s) must not be used or turned at any time; • Impressed current anode systems are switched off during diving work (including units on jetty if present); • Ballast pumps must not be used without agreement of the diving supervisor; • Duty officer must warn diving team of possible barge movements alongside. • Furthermore the diving supervisor must ensure that • Warning signs are placed over all controls and breakers of propeller(s), rudder, stabilisers & bow/stern thruster unit(s); • Communication between diving team and vessel has been tested and found in order; • Flag “ A “ is hoisted on board of vessel (or at night, a light signal is used). Nederlands • Er wordt niet gedoken totdat de duikploegleider aan boord een veiligheidsbriefing heeft gehouden waarbij de status van alle zaken die de veiligheid van de duiker kunnen beïnvloeden worden besproken. • Met name moet de duikploegleider zich ervan vergewissen dat iedereen duidelijk heeft begrepen dat • Het is te allen tijde verboden propeller(s), roer, stabilisers of (boeg-) schroef unit(s) te starten, te draaien of anderszins te bewegen; • Impressed current anodesystemen (inclusief eventuele units aan wal) moeten uitgeschakeld zijn; • Ballast pompen mogen niet gebruikt worden zonder toestemming van de

duikploegleider; • De officier van de wacht moet de duikploeg terstond op de hoogte stellen van mogelijke scheepsbewegingen in de buurt van het schip; • Voorts moet de duikploegleider zich er van vergewissen dat • Waarschuwingstekens zijn geplaatst over alle bedienings- en regeleenheden van propeller(s), roer, stabilisers en/of (boeg-) schroef unit(s); • Communicatie tussen de duikploeg en het schip zijn getest en in orde bevonden; • Op het schip vlag “A” is gehesen (of als het donker is een lichtsignaal).

Alle bestuurs- en commissieleden van het NDC ontvingen een present-exemplaar, als dank voor geheel belangeloze bijdrage aan het NDC. Het boek kan besteld worden bij het NDC zie rubriek NDC-publicaties of www.ndc.nl/publicaties.

Rob Rademakers signeert huilgrens

OVERHANDIGING EERSTE EXEMPLAAR HUILGRENS AAN AUTEUR ROB RADEMAKER Op 20 december ontving met gepaste trots Rob Rademaker het eerste exemplaar van zijn boek Huilgrens uit handen van Sijtsche Zwiers, directeur NDC. De uitreiking werd gecombineerd met de jaarlijkse kerstbijeenkomst.

NDC-BESTUUR Het NDC-bestuur kwam bijeen op 7 maart 2005. Tijdens deze vergadering werd de zorg uitgesproken over de afnemende belangstelling voor het beroep duiken. Met de 36 cursusplaatsen op jaarbasis kon het NDC,

Sijtsche Zwiers overhandigt het eerste exemplaar aan Rob Rademaker

4

zoals was uitgerekend aan de hand van arbeidsmarktonderzoeken, net voldoende opleiden om uittredende duikers te vervangen. Momenteel heeft het NDC slechts de helft aan aantal deelnemers, terwijl er steeds meer vacatures bij het NDC gemeld worden. Nu de zzp-problematiek is opgelost, neemt het aantal zelfstandigen weer toe, waardoor het NDC weer meer vacatures gemeld krijgt. Een reden tot zorg en de oorzaak blijft gissen. Is het omdat een handvol beroepsduikers zich zo laatdunkend over hun eigen beroep uitlaten en met hun uitlatingen jongeren afschrikken? Is het omdat de jongeren van vandaag niet beschikken over de vereiste technische achtergrond en interesse? Is het de Nederlandse economie? Of is het beroep met zijn vele mogelijkheden nog steeds onvoldoende bekend? Zeker, het is een kostbare investering, de duikeropleiding. Echter, binnen Europa zijn we de goedkoopste, de opleidingskosten zijn 100% aftrekbaar van de belasting, en de verdiensten zijn zoveel hoger dan voor hetzelfde werk boven water, dat je je investering binnen één, maximaal twee jaar makkelijk hebt terugverdiend. En wees nou eerlijk: het is toch één van de mooiste beroepen die er zijn? Het NDC-bestuur heeft zich ook voorbereid op het geplande vervolgoverleg op 7 maart met de beheerders van Beroepsduiker.nl. Helaas hebben laatstgenoemden gevraagd of het overleg op een later tijdstip kon. Naar aanleiding van gestelde vragen waren een aantal stukken vervaardigd, te weten: • Wat heeft het NDC in de afgelopen jaren betekend voor de Nederlandse beroepsduiker; en • Antwoord op de vragen zoals gesteld door beroepsduiker.nl tijdens het overleg in november 2004. De stukken zijn integraal in deze Nieuwsbrief opgenomen.

WAT HEEFT HET NDC DE AFGELOPEN 20 JAAR VOOR DE BEROEPSDUIKER GEDAAN? Door: Sijtsche Zwiers, directeur NDC Deze vraag werd gesteld tijdens een gesprek tussen het NDC-bestuur en

beroepsduiker.nl. En het bestuur speelde die vraag door naar degene die het langst, namelijk vanaf vlak na de oprichting, bij het NDC betrokken is geweest, de directeur NDC. En dan sta je even met je mond vol tanden, want hoe vertel je even in het kort waar je 20 jaar dagelijks mee bezig bent? Toch is die vraag misschien zo gek nog niet, want de nieuwe generatie duikers heeft de situatie van voor het NDC vaak niet meer meegemaakt.

woordigd in het NDC-bestuur, doch heeft een geheel eigen, adequate organisatiestructuur.

Twintig jaar geleden, toen de Stichting NDC werd opgericht, was er voor het beroepsduiken in Nederland niets geregeld. Geen opleidingen, geen duikmedische begeleiding, geen wetgeving. Iedereen mocht zich beroepsduiker noemen, beroepsduikers mochten overal ongekeurd, zonder opleiding, zonder medische begeleiding, zonder decompressietank, en zonodig helemaal alleen, alle soorten duikwerk verrichten. Op de Noordzee had deze situatie geleid tot een groot aantal ongelukken (in een bepaald jaar 20 dodelijke ongevallen in één jaar tijd). Reden voor de landen rond de Noordzee om met regelgeving te komen. Engeland en Noorwegen als eerste (1978). Ook de Nederlandse duikindustrie realiseerde zich dat er iets moest gebeuren, maar ja, veiligheid kost geld, en als de concurrent het minder nauw neemt, dan heb je een probleem. Reden waarom de duikindustrie steeds groot voorstander is geweest van duikwetgeving, want dan is immers iedereen verplicht zich aan bepaalde basisveiligheidsregels te houden en zo haal je veiligheid uit de concurrentiesfeer. Om één en ander van de grond te krijgen werd het NDC opgericht en de rest is geschiedenis.

DUIKEROPLEIDINGEN

DOELSTELLING NDC Volgens de statuten is de doelstelling van het NDC het bevorderen van het belang van de Nederlandse duikwereld. Opleidingen en medische begeleiding zijn sinds de oprichting de twee speerpunten van het beleid van het NDC. In de jaren 90 volgden de NDC tabellen en de NDC leerstoel. Met de nieuwe wetgeving in 2003 kwam daar nog bij de certificering van duikermaterieel. Met de Nederlandse duikwereld wordt met name bedoeld de Nederlandse beroepsduikwereld. De sportduikerij is wel vertegen-

5

Het belang van de beroepsduikwereld wordt gedefinieerd als het op veilige wijze wereldwijd kunnen werken als beroepsduiker, al dan niet in dienst van Nederlandse duikbedrijven. Dit belang is voor het NDC de leidraad bij al haar handelen.

Dankzij de inspanningen van het NDC is er een contract met de Koninklijke Landmacht waardoor duikers in Nederland, in de Nederlandse taal, tegen een concurrerende prijs, internationaal erkende duikeropleidingen kunnen volgen. DUIKMEDISCHE BEGELEIDING Dankzij de inspanningen van het NDC is er een contract met de Koninklijke Marine waardoor Duikmedisch Centrum 24 uur per etmaal toegankelijk is de behandeling van duikongevallen. Dankzij de inspanningen van het NDC worden duikmedische behandelingen in het DMC door de ziektekostenverzekeraars vergoed. Bij het aangaan van dit contract halveerde, dankzij de inspanningen van het NDC, de prijs van de medische keuringen van het DMC. NDC-TABELLEN Zes jaar lang heeft het NDC middels abonnementscontracten meegewerkt aan de ontwikkeling en terugkoppeling van decompressietabellen, door prof dr Sterk speciaal ontwikkeld voor de Nederlandse omstandigheden. Dankzij het NDC kwamen deze tabellen vrij voor gebruik. Sindsdien mogen de tabellen gebruikt worden zonder abonnementskosten en zonder terugkoppelingsverplichting. De nieuwe versie is bovendien in een goedkopere uitvoering op de markt gebracht. Dit bespaart de gebruikers van de tabellen veel tijd en geld. INVOERING ARBO-DUIKWETGEVING 1994 Verplicht certificaat duikarbeid Bij de invoering van de Arbo-duikwetgeving in 1994 heeft het NDC bepleit dat niet alle duikers verplicht een cursus hoefden te volgen (zoals wel in 1988 door

Staatstoezicht op de Mijnen verplicht was gesteld). Een “generaal pardon” zoals bij de invoering van het vaarbewijs werd door niemand wenselijk geacht. Uiteindelijk is gekozen voor inschaling op basis van ervaring: eenieder die kon aantonen tenminste twee jaar actief te zijn als duiker, mocht het duikwerk dat hij reeds deed blijven doen. De inschalingsregeling werd uitgevoerd door het NDC. Dankzij de inspanningen van het NDC is een grote groep duikers veel tijd en geld bespaard, doordat zij niet een opleiding hoefden te volgen, maar konden volstaan met inschaling. Erkenning HSE-certificaten Bij de grootscheepse wijziging van het Arbobesluit in 1998 was de algehele erkenning van Engelse certificaten ongemerkt verdwenen (ongemerkt, omdat de wijziging van het Arbobesluit niets met duiken te maken had). Had het NDC niets gedaan dan had men voor de erkenning van de HSE-certificaten naar de Europese rechter gemoeten. Een langdurige en kostbare procedure, met gezien het verschil in leerdoelen een geringe kans op succes. Op voorstel van het NDC is de volgende regeling getroffen: de “oude” HSE-certificaten, die wel aan onze eisen voldoen, en steeds erkend waren geweest, blijven erkend, zonder inschaling. Houders van de nieuwe HSE-certificaten worden ingeschaald, waarbij duikervaring wordt meegeteld. Dankzij de inspanningen van het NDC kunnen de “oude” HSE-duikers zonder extra kosten gewoon hun werk blijven doen, en hoeven “nieuwe” HSE-duikers geen (aanvullende) opleiding te doen, hetgeen een grote groep duikers veel tijd en geld bespaart. WIJZIGING ARBO-DUIKWETGEVING 2003 Verplicht certificaat duikploegleider Vast stond dat alle ploegleiders een opleiding zouden moeten volgen. Het NDC heeft ervoor gezorgd alle ervaren ploegleiders alleen een bijscholing van één dag hoefden te volgen, en dat degenen die recent een opleiding hadden gedaan geen examen hoefden te doen. Dankzij het NDC zijn alle bestaande duikploegleiders veel tijd en geld bespaard.

INTERNATIONALE ERKENNING HSE en IMCA Door de jarenlange inspanningen van het NDC staat het NDC-duikcertificaat op de lijst erkende certificaten van HSE en van IMCA. IDSA Nog steeds wordt gewerkt aan internationale erkenning: Zwiers als voorzitter van de IDSA onderhandelt met de IMCA over internationale erkenning van het IDSA-certificaat. Het NDC is sedert de heroprichting lid van de IDSA en alle NDC-cursisten hebben recht op het IDSA-certificaat. Het NDC is als eerste door de IDSA geauditeerd voor het nieuwe systeem. Als straks de IMCA het IDSA-certificaat verplicht gaat stellen, dan hebben alle door het NDC opgeleide duikers zonder inschaling of bijscholing automatisch recht op het IDSA-certificaat. Medische keuring Sinds medio 1998 erkent HSE geen buitenlandse keuringsartsen meer en moet iedereen die in Engeland wil duiken zich in Engeland door een HSE-arts laten keuren. Door het wegvallen van het HSE-toezicht op de keuringsartsen was er in het geheel geen toezicht meer. Om toch verzekerd te zijn van kwalitatief goede keuringen nam onze overheid de medische keuringen zelf ter hand. Al voor de invoering van het Nederlandse regime zijn, in samenwerking met Staatstoezicht op de Mijnen, gesprekken opgestart over wederzijdse erkenning van elkaars keuringen. Medio 2004 werd vastgesteld dat er medisch-inhoudelijk geen bezwaren zijn. Van de zijde van HSE werd met nadruk gesteld dat er sprake dient te zijn van wederkerigheid, waarmee akkoord is gegaan. Het NDC oefent continue druk uit om de trage procedures bij HSE te bespoedigen en de wederzijdse erkenning af te ronden. Duikploegleider - Wederzijdse erkenning Met de IMCA is afgesproken dat duikploegleiders met het NDC-certificaat, als zij de door IMCA vereiste ervaring hebben opgedaan, door het halen van alleen de Engelse module met bijbehorend examen, zij het volledige IMCA-certificaat ontvangen. Hier staat tegenover dat duikers met het IMCA-certificaat alleen een zgn. Dutch

6

Module met examen hoeven te doen. Daarbij is bedongen dat • Nederlandse duikploegleiders voor wat betreft de werkzaamheden op het Nederlandse Plat door IMCA worden geaccepteerd zonder aanvullende opleiding of examen; • De Engelse Module in Nederland mag worden gevolgd; en • Het IMCA-examen in Nederland kan worden gedaan. Op deze wijze heeft het NDC de Nederlandse duikploegleiders binnen de IMCA een unieke status verleend en tevens veel tijd en geld bespaard. INTERNATIONALE PR De door het NDC gecertificeerde opleidingen genieten internationaal een uitstekende reputatie getuige diverse publicaties in internationale bladen. CERTIFICERING DUIKSYSTEMEN De nieuwe wetgeving stelt certificering van duiksystemen verplicht. De overheid heeft het NDC opdracht verstrekt het proces van normstelling te begeleiden. Dankzij de inspanningen van het NDC is het College van Deskundigen dat de normen daadwerkelijk vaststelt zeer breed samengesteld uit alle geledingen van de professionele duikwereld, en is de duikindustrie in ruime mate vertegenwoordigd. Een zzp-duiker die interesse toonde, is op voorspraak van het NDC toegelaten als lid van het College. MEDISCHE CERTIFICATEN In Engeland is het Diver Medic certificaat niet geregeld door de overheid, maar door de IMCA. Er is daardoor geen wettelijk toezicht op de opleidingen. IMCA is geen overheid en kan niet afdwingen dat de opleiders zich aan de IMCA-eisen houden. De opleidingen worden eens in de drie jaar door de IMCA geauditeerd. IMCA neemt geen examen af en houdt geen toezicht op de examens. In het verleden volgde de Diver Medic een (korte) stage in een ziekenhuis. Gebleken is dat dit niet door de IMCA verplicht wordt gesteld, en dat het in de praktijk vrijwel niet meer gebeurt, omdat 1e de ziekenhuizen hieraan niet meewerken en 2e de Diver Medic in verband met de Engelse aanspra-

kelijkheidswetgeving bedoelde medische handelingen in de praktijk niet uitvoert. Om bovenstaande redenen is wederzijdse erkenning niet mogelijk. Om duikers met het IMCA Diver Medic certificaat toch tegemoet te komen, heeft het NDC besloten Diver Medics, die met goed gevolg een examen afleggen bij een MAD-A opleider, het MAD-A certificaat toe te kennen. Op deze wijze wordt deze groep veel tijd en geld bespaard. LOGBOEKEN Een aantal jaren geleden waren IMCA-logboeken moeilijk verkrijgbaar en werd er geklaagd over de hoge kosten. Voor IMCAleden geldt een lagere prijs en het NDC was (en is) lid van de IMCA. Het NDC, dat altijd een voorraad logboeken in huis heeft ten behoeve van de duikeropleiding, heeft toen besloten extra voorraad aan te houden, en de logboeken tegen een gereduceerde prijs te leveren aan individuele duikers. NIEUWSBRIEF Driemaal per jaar verschijnt de NDC Nieuwsbrief met informatie over veiligheid en wetgeving, en overige informatie die van belang kan zijn voor de duikindustrie. Op de NADO-pagina wordt tevens aandacht besteed aan onderwerpen als de Arbeidstijdenwet en de zzp-problematiek. De Nieuwsbrief wordt gratis toegezonden aan duikbedrijven, opdrachtgevers en NDC-cursisten, en wordt integraal gepubliceerd op de NDC-website. Zoals u ziet een hele lijst van activiteiten, waarbij de veiligheid van de duiker centraal staat, en waar steeds getracht wordt eventuele tegendraadse effecten te neutraliseren.

MEMO BEANTWOORDING VRAGEN GESTELD IN VERSLAG BESPREKING MET BEROEPSDUIKER.NL WEDERZIJDSE ERKENNING MEDISCHE KEURING

Engeland is met ingang van hun nieuwe wetgeving in 1997 gestopt met de erkenning van buitenlandse artsen. In 2000 was de laatste lopende erkenning afgelopen, en

vanaf die datum worden in Engeland alleen nog keuringen van Engelse HSE-artsen geaccepteerd. Belangrijke reden daarvoor was dat onder het oude regime de Engelse overheid wereldwijd veel controlewerk verrichtte op kosten van de Engelse belastingbetaler, terwijl dit in veel gevallen niet aan de Engelse belastingbetaler ten goede kwam. Bovendien vonden sommige regeringen het een belediging dat een buitenlandse mogendheid op hun grondgebied aan hun onderdanen eisen stelde en dat nog wilde controleren ook. Staatstoezicht bleef de HSE-keuringen accepteren, maar kon zelf geen stappen nemen voor wederzijdse erkenning. Reden daarvoor: men was bezig de oude Mijnwet over te hevelen naar de Arbowetgeving. Nieuwe Mijnwetregels mochten daarom niet meer worden gemaakt (wetgevingsmoratorium). Onder de oude Arbowet was de medische keuring niet verplicht en werden er dus ook geen eisen aan keuringen en keuringsartsen gesteld. Het begrip “duikmedische keuring” bestond niet onder de oude Arbowet, en erkenning van iets dat niet bestaat is niet mogelijk. Pas op 1 januari 2003, toen de overheveling van de Mijnwet naar de Arbowet gereed was en de nieuwe duikwetgeving in Nederland van kracht werd, werd de duikmedische keuring voor alle beroepsduikers in Nederland verplicht.

WAAROM KAN NEDERLAND NIET EENZIJDIG ENGELSE KEURINGEN ERKENNEN? Het simpele antwoord is dat de Nederlandse wet daartoe niet de bevoegdheid geeft. De achterliggende reden voor die wetgeving is • De Nederlandse staat heeft buiten zijn grenzen geen bevoegdheid om naleving af te dwingen; • Zomaar accepteren van een buitenlandse regelgeving zou betekenen dat in Nederland regelgeving gaat gelden, waarop ons eigen democratisch proces geen invloed heeft. De regels voor erkenning van buitenlandse keuringen zijn als volgt: • Inschaling van de keuringsarts Een duikerarts uit de Europese Unie met een niet-Nederlands certificaat die op Nederlands grondgebied keuringen willen verrichten kan zich laten inschalen, en moet vervolgens zijn werkzaamheden uitvoeren volgens de in Nederland geldende eisen • Wederzijdse erkenning Wanneer vaststaat dat twee landen gelijkwaardige systemen van certificering en toezicht hanteren, dan kunnen zij elkaars systeem erkennen en keuringen die onder dat systeem zijn afgenomen van elkaar accepteren. WIE HEEFT DE BESLISSING OVER ERKENDIVER MEDIC GENOMEN EN HOE IS DIE TOT STAND GEKOMEN?

NING

Anticiperend hierop hebben Zwiers van het NDC en dr Maas van Staatstoezicht op de Mijnen reeds in de loop van 2002 gesprekken gevoerd over wederzijdse erkenning. Ook Frankrijk en Noorwegen hebben wederzijdse erkenning aan Engeland gevraagd.

De Diver Medic opleiding is een duikmedische opleiding die verplicht wordt gesteld voor offshore duiken door de International Marine Contractors Association - IMCA

Begin 2004, na langdurig overleg tussen dr Maas en artsen van HSE, is meegedeeld dat er medisch-inhoudelijk geen reden bezwaren zijn.

Het NDC is door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aangewezen als certificerende instelling. Het NDC mag krachtens de Arbowet certificaten verstrekken na het met goed gevolg afleggen van het examen behorende bij de opleiding waarvan de eindtermen zijn vastgelegd in de Arboregeling. Het NDC mag bovendien certificaten verstrekken aan EU- en EER-onderdanen die een in dat land voorgeschreven opleiding

Helaas verloopt de rest van de procedure in Engeland traag. Met regelmaat rappelleerden zowel Staatstoezicht als het NDC.

7

De beslissing terzake is genomen door de Inschalingscommissie.

terzake hebben gevolgd en die qua vereist niveau van vakbekwaamheid gelijkwaardig is. Voor het beoordelen van het niveau van buitenlandse certificaten heeft het NDC de Inschalingscommissie ingesteld.

ir H.P. de Boer, directeur Branchevereniging IRO. Eind 2005 zal B.A.J. Mes, van Smit Salvage vertegenwoordiger van de NADO in het NDC-bestuur het penningmeesterschap van Ing. L. Leeuw van de Bouwdienst Rijkswaterstaat overnemen.

Het certificeren is een door de overheid aan het NDC gedelegeerde overheidstaak. De Diver Medic opleiding wordt wel gegeven in een EU-land (Engeland), maar is niet voorgeschreven door dat EU-land. De Engelse overheid houdt er dus geen toezicht op. Het NDC is niet bevoegd om buitenlandse particuliere opleidingen te certificeren. Als het NDC de Diver Medic opleiding zou erkennen zou het dus zijn boekje te buiten gaan. Om toch een oplossing te vinden heeft de Inschalingscommissie de eisen die de IMCA stelt aan de Diver Medic opleiding bestudeerd, en inschalingsgesprekken gevoerd met een aantal Diver Medics. Tot verrassing van de Inschalingscommissie is gebleken dat de ziekenhuisstage geen verplichting, doch een aanbeveling betreft. Uit de gesprekken bleek dat deze stage meestal niet werd gedaan. Navraag bij de IMCA bevestigde dit. Tevens bleek, dat de verschillende Diver Medic opleidingen verschillend van niveau waren. Het toezicht van de IMCA bestaat uit een driejaarlijkse audit. Na de eerste driejaarlijkse audit zijn een aantal opleidingsinstituten geschrapt van de lijst van door IMCA erkende opleidingsinstituten. Om toch een oplossing te vinden voor de Nederlandse duikers met het Diver Medic certificaat heeft de Inschalingscommissie besloten dat Diver Medics, na het behalen van een praktisch en theoretisch examen bij een MAD-A arts-opleider in aanmerking komen voor het MAD-A certificaat.

WIJZIGING BESTUURSZETELS

INGEKOMEN VRAGEN WERKOVERDRACHT DUIKPLOEGLEIDERS Vraag: Als het werk op een dag tussen twee duikploegleiders wordt overgedragen moet dit dan schriftelijk? Antwoord: De IMCA-richtlijn voor offshore duiken, die offshore door veel opdrachtgevers gehanteerd wordt, verplicht schriftelijke overdracht. De Nederlandse wetgeving zegt hier niets over. Bij het normale roulatiesysteem in het binnenwater, waarbij wisseling van de duikploegleider gelijk met wisseling van de duikers plaatsvindt, zal de overdracht met name de werkzaamheden betreffen. Een aantekening wie de duikploegleider van de betreffende duik is, is dan meestal voldoende. Wanneer overdracht tijdens een duik plaatsvindt, is het verstandig dit wel schriftelijk te doen. Je hebt dan bewijs dat de overdracht heeft plaatsgevonden, wat er is overgedragen en wie verantwoordelijk was voor welk deel van de duik.

WEDERZIJDSE ERKENNING MET HSE Het NDC heeft op verzoek van de Nederlandse duikindustrie wederzijdse erkenning met Engeland aangevraagd. De lobby richting de betrokken autoriteit, the Health and Safety Executive (HSE), werd zelfs al aangevangen nog voordat de wet in Nederland inwerking trad. Het HSE heeft onze overheid laten weten ermee akkoord te gaan. Een Memorandum of Understanding wordt nu opgesteld.

W. Maas, arts van Staatstoezicht op de Mijnen heeft op 7 maart 2005 het NDCvicevoorzitterschap overgedragen aan

8

CERTIFICERING VAN BUITENLANDSE DUIKERARTSEN In de vorige Nieuwsbrief kon u lezen dat het NDC een in buitenland residerende arts niet kan certificeren. Dit komt omdat het NDC niet bevoegd is in het buitenland woonachtige artsen te certificeren mede omdat onze controlerende instanties in het buitenland geen bevoegdheid hebben. Echter de Inschalingscommissie heeft zich hierover nogmaals gebogen en buitenlandse artsen die tijdelijk in Nederland resideren en aan alle eisen voldoen kunnen zich voor de periode die zijn in ons land vertoeven laten inschalen. Bijvoorbeeld is dit voor bedrijven handig wanneer zij de duikmedische begeleiding in handen geven aan een buitenlandse arts en/of Arbodienst. Zie ook onze site www.ndc.nl, waar de volledige inschalingsprocedure is te vinden. LIJST VAN KEURINGSARTSEN Een bijgewerkte lijst vindt u op www.ndc.nl. Heeft u geen internet ter beschikking, dan kunt u de lijst ook per post of per fax ontvangen.

DIAGNOSE DECOMPRESSIEZIEKTE DOOR EEN BLOEDTEST ? Iedere duiker kent het hele scala aan klachten en symptomen dat kan passen bij decompressieziekte: het varieert van pijnklachten in de gewrichten, gevoelstoornissen in armen en benen, uitval van lichaamsfuncties zoals lopen en praten en de zeer heftige beelden van duikers met verlammingsverschijnselen en bewusteloosheid. De heftige beelden zijn het meest makkelijk herkenbaar en voor de meesten van ons is dan het voor de hand liggend dat de duiker wordt behandeld met recompressietherapie. De subtiele beelden zijn veel moeilijker te diagnosticeren, zeker in het verleden toen we in de voorschriften nog een onderverdeling maakten tussen de type I (huid- en gewrichtsklachten) en de type II (alle andere klachten en symptomen). Immers deze onderverdeling moest gemaakt worden omdat de duiker anders behandeld zou worden, respectievelijk met

een Tabel 5 USN of een Tabel 6 USN. Begin jaren ‘90 kwam uit de wetenschappelijke literatuur naar voren dat bij een behandeling van decompressieziekte met een Tabel 5 USN er toch een recidief was van ca 20%. Dit hield in dat 1/5 deel van de behandelde duikers opnieuw klachten kregen na deze behandeling en opnieuw de recompressietank in moesten. Een verklaring voor dit fenomeen zou kunnen zijn dat er toch vaak subtiele andere klachten bij een duiker aanwezig zijn die door de duikploegleider gemist zijn bij het lichamelijk en neurologisch onderzoek. Nu worden duikploegleiders in Nederland over het algemeen goed opgeleid (MAD-A en soms ook MAD-B), maar ze missen (gelukkig) ook de ervaring van “veel patiënten zien” waardoor bijvoorbeeld bij een duiker gevoelsstoornissen in een gebied rondom het aangedane gewricht bij onderzoek gemist worden. Als een duiker naast pijn in een gewricht ook gevoelsstoornissen zou hebben in dezelfde arm of been is het dus eigenlijk een type II decompressieziekte (oude naamgeving) en moet hij behandeld worden met een tabel 6. Daarom is in 1996 door het Duikmedisch Centrum (DMC) de Behandeltabel 5 USN uit het VVKM (Verzameling Voorschriften Koninklijke Marine) gehaald omdat het veiliger is om de duikers dan maar standaard op een tabel 6 te behandelen. Het houdt overigens wel in dat in sommige gevallen een duiker die wel een zuivere “bends” zou hebben een beetje “overbehandeld” wordt.

kers geïnformeerd en voorgelicht over de test voorafgaande aan de afname. Er is gemeten bij 11 duikers: drie KM duikers en acht sportduikers. De gemiddelde duikdiepte was 36 m (18-54 m) en de leeftijd 34 jaar (21-54). Allen hadden klachten waarbij er ook minimaal gevoelsstoornissen aanwezig waren en soms pijn en uitval van een arm of been. De test is voor en na de behandeling uitgevoerd en de analyse is pas uitgevoerd nadat we alle duikers hadden behandeld. Het totale project heeft dan ook meer dan twee jaar geduurd. De uitslag van de metingen lieten helaas geen afwijkende waarden zien, behalve bij de enige duiker die tijdens de behandeling een zuurstofinsult had gehad! De voorlopige conclusie is dus dat deze bloedtest helaas niet van waarde is voor het diagnosticeren van decompressieziekte en dat we vooralsnog verder moeten met een goed uitgevoerd lichamelijk en neurologisch onderzoek door de hulpverlener. Het DMC heeft deze informatie gepresenteerd op het wereldcongres duikgeneeskunde in San Antonio, USA in 2003

• Bewaking niveau opleiding duikerarts A & B

Dr. Rob van Hulst, duikerarts Hoofd Duikmedisch Centrum Koninklijke Marine

Deze video is ook verkrijgbaar op DVD. Kosten e 10,00. Zie ook NDC-publicaties

FILM WERKEN ONDER WATER De promotiefilm van Rijkswaterstaat “Werken onder water” is sinds kort te zien op onze site www.ndc.nl . Deze video is een promotiefilm over het duiken in de Civiele Onderwaterbouw oftewel COB. De opleiding tot COB-duiker bestaat uit de basisopleiding duikarbeid categorie A&B plus de COB-opleiding. De selectieprocedure en de opleiding zoals vertoond in deze film geven een goed beeld van de opleiding duikarbeid A&B. Voornoemde opleidingen duikarbeid zijn wettelijk verplicht voor alle beroepsduikers. Het COB-certificaat wordt vaak vereist door de Bouwdienst van Rijkswaterstaat voor de grotere werken.

Met dank aan Jaap G. Boelens, AGI Rijkswaterstaat

MEDISCH PLATFORM In de wetenschappelijke literatuur is een bloedtest beschreven die schade kan diagnosticeren bij subtiele schade aan de hersenen en ruggenmerg. In het ziekenhuis wordt de test toegepast bij patiënten die worden binnengebracht na bijvoorbeeld een hersenschudding of hoofdletsel. Schade aan ruggenmerg na bijvoorbeeld een auto- of motorongeval zijn beter te kwantificeren en men kan iets zeggen over de prognose op lange termijn. Ook in de sport is deze test gebruikt bij hoofdletsel na boksen en koppen bij voetballen. Begin 2000 hebben we op het DMC de test uitgevoerd bij een aantal decompressieongevallen die in de acute fase werden binnen gebracht (binnen 72 uur na het optreden van klachten) Een buisje bloed afnemen en het bloed testen op dit specifieke stofje en vervolgens de duiker normaal behandelen op basis van zijn klachten en symptomen. Uiteraard hebben we de dui-

Het Medisch Platform kwam voor het eerst op 19 januari in de voltallige samenstelling bijeen. De heer Maas is als NDC-bestuurslid bereid gevonden de voorzittershamer te hanteren. Samenstelling Medisch Platform • W. Maas, arts, Staatstoezicht op de Mijnen, voorzitter • Dr. R.A. van Hulst, Hoofd Duikmedisch Centrum • T.P. Van Rees Vellinga, arts, Expertisecentrum Arbo Unie Als eerste doel heeft de commissie zich gesteld de Terms of References op te stellen. Als speerpunten werden genoemd: • Advisering aan het NDC • Advisering via het NDC aan overheid • Arbitrage • Beleidsvorming

9

IMCA SAFETY FLASHES ONGECONTROLEERDE DECOMPRESSIE VAN DROGE DUIKKLOK

Een driepersoons onderwater compressiekamer was aan het opstijgen vanaf bijna 60 meter toen de man die als laatste de kamer verliet per ongeluk een afsluiter open schopte. Omdat er eerder problemen waren geweest met het aankoppelen van de duikklok, dacht hij dat er een pakking tussen de kamer en de duiklok was losgeschoten. Hij ging onmiddellijk de duikklok in en sloot de deur achter zich. De afsluiter zat aan de onderkant van de binnendeur en was onbereikbaar, daar de buitendeur gesloten was. Het drukverlies was zodanig snel dat besloten werd de duikklok naar de oppervlakte te brengen zonder nog te proberen de druk te verhogen door extra gas in te blazen.

Er is geen letsel of schade gerapporteerd. Was het ventiel open geschopt met de drie man nog in de kamer voordat de deur naar de duikklok open was, dan hadden de gevolgen zeer ernstig kunnen zijn. De combinatie van veel mensen in een kleine ruimte, mogelijk slecht zicht ten gevolge van condens, en het focussen op de verkeerde oorzaak zou adequaat optreden zeer onwaarschijnlijk hebben gemaakt. Conclusies • Het bewuste ventiel was qua grootte en type ongeschikt en is inmiddels vervangen; • Een nieuw, of nieuw samengebouwd systeem moet pas aan boord geïnstalleerd wordt, nadat alle tests en beproevingen zijn afgerond; • Bij de familiarisatie moet de aandacht gevestigd worden op de meest waarschijnlijke oorzaken van druklekkage, i.c. de deur onderin de klok (dat is immers de reden achter de dubbele afsluiting); • In beperkte ruimte moet men altijd voorzichtig bewegen. ZWAAR SCHEDELLETSEL Een duiker raakte zwaar gewond aan zijn hoofd, toen hij aan dek probeerde twee flenzen op elkaar aan te sluiten. Het betrof een onderwater drijver (buoyancy tank) waaraan twee flexibele leidingen aangesloten moesten worden. Om de flens van één van de leidingen aan te sluiten op de flens van de drijver werden drie bouten door de flens van de leiding en deels door de flens van de tank gedraaid. Vervolgens werd druk uitgeoefend op één van drie bouten, om de derde bout vast te kunnen zetten. De bout waar druk op werd gezet vervormde, schoot los en raakte de duiker dwars door zijn helm tegen het voorhoofd, met als gevolg schedelbreuk en beschadiging van de voorhoofdsholte, zodanig dat vier uur reconstructieve chirurgie en een verblijf van 10 dagen in het ziekenhuis nodig was. Een herstelperiode van tenminste twee maanden is vereist voordat de duiker een duikerkeuring kan aanvragen. Er was niet op gerekend dat de flenzen niet zouden passen, zodat er geen RI&E voor deze werkzaamheden was gemaakt. Hoewel de ploeg een time out had genomen om te bespreken wat de beste manier was om het probleem op te lossen, hield de oplossing een niet nader bepaald risico in. Het gedrag

van een bout waarop zijwaartse druk wordt aangebracht onder die omstandigheden (gedeeltelijk ingedraaid in een flens en in een bewegend oppervlak) was onvoorspelbaar en niet onder voldoende controle. Het bedrijf zal een volledig onderzoek instellen. Daarbij zal aandacht besteed worden aan de volgende vragen: • Heeft men het gebruik van een draaibare (wartel) flens overwogen? • Volgens de handleiding had men de flexibele leidingen eerst moeten afrollen alvorens ze aan de tank te koppelen. Hierdoor zou er meer ruimte zijn geweest om te manoeuvreren. Is er een “management van verandering”-procedure gevolgd om tot deze gewijzigde werkwijze te komen? • In de loop van het project hebben diverse personeelswisselingen plaatsgevonden. Welk effect heeft dat gehad op de deugdelijkheid van de procedures? • Het schip stond op het punt van uitvaren (binnen 24 uur). Legde dit druk op de bemanning om het probleem snel op te lossen, waar immers op zee de risico’s van zo’n operatie nog veel groter zouden zijn geweest? PLOTSELING VERLIES VAN POSITIE OP EEN DP-VAARTUIG Tijdens een duikoperatie werd een DPvaartuig plotseling 107 meter van positie bewogen. Er waren twee duikers buiten de duikklok, één aan het werk en één op het geleidergewicht (guide weight). De kracht van de beweging was zodanig dat de duiker niet naar de duikklok terug kon komen. Later werd de duiker alsnog binnengehaald, waar de duiker door CO2-vergiftiging ten gevolge van overmatig ademhalen in de helm, hevig begon te braken zodra zijn helm werd verwijderd. Na rust en een periode CO2-ademen is de duiker weer hersteld. Nader onderzoek door het bedrijf leerde dat de beweging werd veroorzaakt door een zgn. Soliton, een soort golf onder de oppervlakte. Ze zijn waarneembaar als lichte bewegingen aan de oppervlakte met radar of het blote oog. Ze zijn seizoensgebonden en hun gedrag, is wel enigszins voorspelbaar, maar voor wat betreft de veiligheid moet men daar niet alleen daarop vertrouwen. Het bedrijf doet een serie aanbeveling voor het gebruik van DP-vaartuigen in “soliton”

10

gebied. Deze zijn te vinden in de desbetreffende IMCA Safety flash 10/04.

BUITENLAND GEVANGENISSTRAF VOOR FRAUDE DUIKCERTIFICAAT

Een Engelse duiker is in Engeland veroordeeld tot 12 maanden gevangenisstraf wegens het trachten te verkrijgen van een Part II certificaat onder valse voorwendselen. Hij vroeg om een vervangend HSE part II certificaat op basis van een oud certificaat uit een vroegere overgangsregeling. Bij de routinecontrole bleek dat hij wel recht had op het Part I certificaat, maar niet op het Part II certificaat. Bij nader onderzoek bleek dat er met de kopie van zijn oude certificaat was geknoeid. Bij de zwaarte van de straf hield de rechter er rekening mee dat deze duiker zijn collega-duikers in ernstig gevaar had kunnen brengen als hij er in geslaagd was als Part II duiker aan het werk te gaan. De Hoofdinspecteur duiken van de Engelse overheid (HSE), Mr Chris Sherman, wees er op dat: “Deze zaak laat zien hoe serieus de rechters valsheid in geschrifte nemen. De certificering van duikers is een cruciaal onderdeel van de duikveiligheid.”

REVISIE CURSUSBOEK MAD-A In februari vond er een overleg plaats met de docent-artsen, duikerarts P.J. van Ooij van de KL en duikerarts S.J. Hoitinga van Med Prevent. Gesteld werd dat het MAD-A cursusboek aan revisie toe is. Nieuwe visies en stand der techniek zijn hiervan de oorzaak. Ook leerdoelen, die vaak hun weg vonden vanuit de industrie, via het Platform Opleidingen en het NDC-bestuur en met de goedkeuring voornoemde commissies zullen verwerkt gaan worden in de herziene MAD-A Opleiding.

COLLEGE VAN DESKUNDIGEN DUIK- EN CAISSONSYSTEMEN Op 11 mei 2005 vond formeel de laatste vergadering plaats van het College van Deskundigen Duik- en Caissonsystemen. Dit College heeft invulling gegeven aan de toekomstige wettelijke verplichting tot certificering van duikermaterieel. Het betreft certificering van het onderhoudssysteem van het bedrijf. In detailbladen is vastgelegd welke veiligheidskritische onderdelen op welke wijze en hoe vaak moeten worden geïnspecteerd, beproefd en gecertificeerd. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij het bedrijf. De certificerende instelling controleert of deze inspecties, beproevingen en certificeringen in overeenstemming daarmee zijn uitgevoerd. Op hoofdlijnen is de regeling gereed. In de komende maanden zullen nog een aantal details worden ingevuld. Naar verwachting zal eind september het definitieve voorstel aan het Ministerie worden aangeboden.

met het IMCA-examen. Op 4 maart konden de eerste cursisten hun examen doen bij Staatstoezicht op de Mijnen onder toezicht van dr Maas. Omdat we in de afgelopen maanden toch weer vragen kregen herhalen we het bij deze nog één keer: Met het Nederlandse certificaat Duikploegleider en de IMCA-eis 200 offshore paneluren voldoet u aan de IMCA-eisen voor op het Nederlands Continentaal Plat. Op 22 september is een volgende opleiding gepland. Voor meer informatie bel 015 2512020.

ENGELSE MODULE VOOR NEDERLANDSE DUIKPLOEGLEIDERS Op 28 januari en 28 februari 2005 vond de Engelse module voor Nederlandse duikploegleiders plaats. Doel van de deelnemers is om in het bezit te komen van het IMCA Supervisor certificaat. De lessen werden verzorgd door de directeur van het NDC, die ook de lessen wetgeving in de volledige opleiding en de Module Nederlandse wetgeving voor Engelse duikers verzorgt. De deelnemers bleken aan de gestelde eisen te voldoen: • in het bezit zijn van een geldig certificaat duikploegleider NDC; • in het bezit zijn van een certificaat duikmedische begeleiding (MAD-A of DMT, geldig of ongeldig); • tenminste 200 uren hands-on offshore ervaring als (assistent)duikploegleider; Op 21 februari was de afgezant van de IMCA, Vicki Graham, bij het NDC om de logboeken van de deelnemers te verifiëren. Ook werden de Nederlandse examens MAD-A en Duikploegleider vergeleken

11

MEMORANDUM OF UNDERSTANDING TUSSEN NDC EN IMCA GETEKEND Op 9 april is te Delft een Memorandum of Understanding (MoU) tussen het NDC en de IMCA inzake wederzijdse erkenning opleiding Duikploegleider getekend.

IMCA-STANDPUNT HERHALINGSOPLEIDING DMT Duikers met een IMCA Diver Medic certificaat let op! Deelname aan een herhalingsopleiding Diver Medic mag alleen vóór het verlopen van de geldigheidsdatum. Een uitloop van drie maanden mits tijdig (d.w.z. vóór het verlopen van het certificaat) aangemeld is bij de Diver Medic niet van toepassing.

INSPECTEURS VAN DE ARBEIDSINSPECTIE IN DE SCHOOLBANKEN Op 17 en 20 januari vond een speciaal op maat gemaakte opleiding Duikveiligheid voor AI-inspecteurs plaats. Hieraan namen 12 AI-inspecteurs deel. Het is de bedoeling dat deze inspecteurs zich gaan richten op de Nederlandse duikindustrie en hun collega’s informeren over de duikindustrie.

Lessen werden verzorgd door • De heer ir B.J. Admiraal van Volker Wessels Stevin VWS Geotechniek over caissonwerk; • de heer J.H.W. Weick, veiligheidsfunctionaris van DCN over boortunnels; • de heer A.M.A.J. van Kuijk, veiligheidsfunctionaris van GB Diving over uitvoeren van duikwerkzaamheden, taken en verantwoordelijkheden en veiligheid bij duikwerkzaamheden, preventie & noodmaatregelen • de heer adj. N. Vink van de duikschool over decompressieprocedures, gassen en materieelbeheer. • mw mr. S. Zwiers, directeur NDC over de Nederlandse en buitenlandse (duik)wetgeving; Doel van deze opleiding was om de inspecteurs een indruk te geven van de specifieke branchegerelateerde aangelegenheden en risico’s. Bijvoorbeeld: De verplichting van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) geldt voor iedere branche. Derhalve was er behoefte aan juist die zaken, die onze branche zo bijzonder maakt. Hoe ziet bijvoorbeeld een gedegen

AI-inspecteurs in de schoolbanken

12

duikuitrusting uit, en waarom is het zo belangrijk dat de gebruiker goed opgeleid is, hoe kan men controleren of de gebruiker zijn vak goed verstaat, onder welke omstandigheden werkt zo’n duiker nu eigenlijk. Veel foto’s, video’s en een rondleiding dragen bij aan dit visuele aspect. Momenteel controleert de Arbeidsinspectie naar aanleiding van een klacht, een incident en projectmatig. Voor de toekomst is er in het Jaarplan ook sprake van steekproefsgewijze controle (bijv. iedere 20ste melding bij het meldpunt duikwerkzaamheden). Goed om te weten: De Arbeidsinspecteurs noemt de RI&E op de werklocatie een object-RI&E. (Note van de redactie) Oplettende lezers van onze Nieuwsbrief weten dat ze bijvoorbeeld de NADO Checklist No I hiervoor kunnen gebruiken. U kunt deze Checklist downloaden via onze site.

DUIKER IN DOKTERSTENUE In de vorige Nieuwsbrief trof u de MAD-B Opleider G.M. Glansdorp aan in een duikeruitrusting. Terry van Wettum heeft in januari de volledige Opleiding MAD-B gevolgd in het ziekenhuis Sint Jansdal te Harderwijk onder toezicht van de MAD-B opleider en duikers C.P. Zomers.

Voor het volgen van de stages heeft het NDC afspraken met een aantal stagelocaties en begeleiders, te weten: • Rode Kruisziekenhuis te Beverwijk Opleider: Mw drs J.E.H.M. Vet, anesthesioloog, intensivist • Centraal Militair Hospitaal te Utrecht. Opleider: KTZAR arts-anaesthesist R. Verwer • Streekziekenhuis Walcheren te Vlissingen. Opleider: dr G.M. Glansdorp, Anesthesioloog • Ziekenhuis Sint Jansdal te Harderwijk Opleider: dr C.P.M. Zomers, anesthesioloog.

ARBOWET Zoals in de vorige Nieuwsbrief aangekondigd is onze overheid bezig was met een evaluatie van de Arbowet. Begin november werd het advies gepubliceerd. Er was sprake van een inperking van de RI&E en sanering van de duikwetgeving. Zowel het NDC als de NADO hebben hierop gereageerd. De NADO is voorstander van handhaving van de bestaande wetgeving, en heeft gewezen op een aantal regels die als overbodig worden ervaren en wél geschrapt zouden kunnen worden, zoals delen van de meldplicht duikwerk en enkele regels rond caissonwerk. Terry van Wettum werkzaam in de OK van ziekenhuis Sint Jansdal

Het certificaat duikmedische begeleiding MAD-B is alleen verplicht bij saturatiewerkzaamheden op het Nederlandse Plat en/of werkzaam vanaf een vaartuig onder Nederlandse vlag. Deze werkzaamheden komen op ons plat niet zoveel voor. Echter gaan er steeds meer geluiden op dat dit soort werkzaamheden zullen gaan toenemen. Veel bedrijven die op afgelegen plaatsen in het buitenland werken, hebben graag een MAD-B’er aan boord. Dit komt omdat de MAD-B’er veel medische handelingen mag verrichten die zelfs verpleegkundigen niet mogen en/of geleerd hebben, zoals injecteren, thoraxpunctie, blaascatheterisatie, het toedienen van infuusvloeistoffen, intuberen, rectaal ontluchten en het hechten van een wond.

Inmiddels is vernomen dat duikwerk wordt gezien als niet gevaarlijk maar wel hoog risico-arbeid. Het Ministerie heeft laten weten dat in deze operatie de inzichten uit de praktijk zullen worden meegenomen.

ZZP-PROBLEMATIEK: WETVOORSTEL “WET UITBREIDING RECHTSGEVOLGEN VAR” Met ingang van 1 januari 2005 is de “Wet uitbreiding rechtsgevolgen VAR” van kracht gegaan. Hier in het kort nog even de regels. 1. De verklaring arbeidsrelatie (VAR) zal

13

geautomatiseerd worden afgegeven door de Belastingdienst in Winterswijk, op basis van een aanvraagformulier. 2. Het is mogelijk vanaf 1 juli van het lopende jaar de VAR voor het komende jaar aan te vragen; 3. De toetsingscriteria van de VAR-aanvraag zijn: • de hoogte van de winst; • de mate van zelfstandigheid; • het ondernemersrisico van de aanvrager; • het aantal opdrachtgevers; • de aan de onderneming bestede tijd; • de uiterlijke kenmerken; • de aansprakelijkheid. 4. De Belastingdienst toetst zodanig dat het oordeel van de aanvrager (=belastingplichtige) wordt gevraagd. De Belastingdienst neemt dit oordeel over indien dit op basis van eerdere gegevens juist kan zijn. 5. De looptijd van de VAR wordt EEN jaar en is gebonden aan een kalenderjaar. 6. Voor starters geldt de VAR vanaf de datum aanvang werkzaamheden, indien zij z.s.m. een aanvraag VAR hebben ingediend en voor deze werkzaamheden voor de ingangsdatum VAR nog niet betaald zijn. 7. Bij de uitvoering zal de Belastingdienst binnen 8 weken beslissen. De Belastingdienst kan het soort VAR herzien. 8. Er zijn 4 soorten VAR, te weten: • VAR-wuo (winst uit onderneming) • VAR-row (resultaat overige werkzaamheden) • VAR-dga (directeur grootaandeelhouder) • VAR-loon (loon, d.w.z. gewoon werknemer) Note: Deze wet heeft uitsluitend gevolgen voor de VAR-wuo en VAR-dga. 9. Voor de nieuwe VAR zal het huidige aanvraagformulier wordt uitgebreid met een aantal vragen. De zzp-er is verplicht een kopie van zijn VAR + kopie van identiteitsbewijs aan zijn opdrachtgevers te verstrekken. Voor meer informatie: www.belastingdienst.nl

NADO VERGADERINGEN Het NADO-bestuur en de leden vergaderden op 15 december en 21 februari j.l. Op 15 december heeft M. Mentink van Smit Salvage een presentatie gehouden over het werk van het College van Deskundigen Duikermaterieel van het NDC. Belangrijkste speerpunten voor de NADO waren: passen onze regels binnen het kader van de IMCA-eisen. Voor een bedrijf is het wenselijk te kiezen tussen NL-wetgeving en IMCA met daarbij dat de IMCA de NL-wetgeving volledig afdekt. IMCA is een particuliere organisatie. Een wet hangen aan een private instelling is echter geen wijsheid. De IMCA kan tenslotte haar eisen bij wijze van

Nieuw pand van Baars-CIPRO

spreken dagelijks wijzigen. Met wetgeving is dat moeilijker. Een belangrijk voordeel is juist de keuze. Hierdoor worden de kleinere bedrijven niet in hun bestaan bedreigd, aldus Mentink. Mentink legde uit dat het gaat om een zgn. systeemcertificering waarbij de bedrijven de keuringen regelen, en de certificeerder controleert of die keuringen op tijd op de juiste wijze door het juiste niveau van competentie zijn uitgevoerd, aange-

vuld met steekproeven. Het niveau van competentie wordt ingevuld door het College van Deskundigen op basis van het risico van het betreffende onderdeel. Certificering kan gebeuren op vier niveaus: de gebruiker, de technicus van het bedrijf, de leverancier/fabrikant of een onafhankelijk onderzoeksinstituut/classificatiebureau. Hiermede beëindigde Mentink zijn presentatie. Namens de NADO-leden bedankte Struik hem voor de verhelderende presentatie. NADO- LID BAARS-CIPRO TE LIJNDEN VIERT OPENING NIEUW PAND MET EEN MINISYMPOSIUM

Op 8 april jl. werd de nieuwe bedrijfsaccommodatie van Baars-CIPRO te Lijnden voor de zakenrelaties met gepaste trots opengesteld. Vertegenwoordigers van overheden, waterschappen en advies/ingenieursbureaus waren hierbij aanwezig. Tijdens het officiële gedeelte werden in een viertal presentaties de bezoekers geïnformeerd over veilig werken onder water. De presentaties werden afgewisseld met demonstraties van wel en niet destructief onderwater (fundering)onderzoek aan beton, metselwerk, hout en staal. Daarnaast werden uitgebreide rondleidingen verzorgd door het personeel en het werkvaartuig “Perca” lag voor deze gelegenheid naast het kantoor “afgemeerd”. Marco Mentink verzorgt presentatie

14

NADO KERSTRECEPTIE Het jaar werd wederom met een informeel buffet afgesloten. Bijgevoegd treft u een paar foto’s aan.

Fotoreportage: NADO Kerstreceptie

15

MKB-NEDERLAND GRATIS CHECKLIST VERZUIM HELPT WERKGEVERS BIJ TERUGKEER ZIEK PERSONEEL

MKB-Nederland heeft een nieuw modelverzuim protocol voor werkgevers beschikbaar. Deze “checklist voor terugkeer naar werk” is gratis te downloaden van de website van het MKB-arbo-activiteitenprogramma: www.arbo.mkb.nl In een verzuimprotocol staat precies beschreven wie wat wanneer doet bij ziekte: de procedures voor de ziek- en herstelmeldingen en alle stappen die alle betrokken partijen (werkgever, werknemer, arbodienst, UWV etc.) op een bepaald moment moeten nemen. Het nieuwe verzuimprotocol gaat uit van de wet- en regelgeving zoals die per januari 2005 geldt. Dit betreft onder andere een evaluatiemoment aan het einde van het eerste ziektejaar. Arbo- en verzuimbeleid loont... U en uw werknemer zijn volgens de Wet verbetering Poortwachter samen verantwoordelijk voor een zo spoedig mogelijke werkhervatting in geval van arbeidsongeschiktheid door ziekte (de reïntegratie). Deze wet past in het beleid om dege-

ne die zich ziek meldt en zijn werkgever c.q. leidinggevende een grotere verantwoordelijkheid te geven in het reïntegratieproces. Als werkgever bent u verplicht om een ziekteverzuimbeleid te ontwikkelen. Onderdeel van dit beleid is in elk geval dat u ziekte van werknemers zoveel mogelijk moet voorkomen of beperken. Daarnaast moet u zieke werknemers begeleiden bij hun terugkeer naar werk. En u betaalt de eerste twee jaar het loon van uw zieke werknemer. Het is dus wel verstandig om een goed verzuimbeleid te ontwikkelen. Het verzuimbeleid kan al beginnen bij een goed arbobeleid. Dat kan ertoe bijdragen dat de kans dat werknemers ziek worden op hun werk tot een minimum gereduceerd wordt. Het is belangrijk dat preventie een goede plek krijgt binnen de organisatie. Dat betekent ook onderzoeken of er, en zo ja wat, mogelijke verbanden zijn tussen het ziekteverzuim en de arbeidsomstandigheden op het werk. De risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) kan hierbij een belangrijk hulpmiddel zijn. Zie ook www.rie.nl of www.arbo.nl. Tevens zijn gratis te downloaden: De MKB RI&E-scan, een BHV-plan, de MKB Verzuimscan, Brochure

16

Bedrijfshulpverlening, Brochure RI&E. MELDPUNT KLACHTEN AANBESTEDING Op korte termijn komt er een meldpunt voor klachten rond aanbestedingen. Dit is toegezegd door de ministers van VROM en EZ. De komst van het meldpunt is een eerste stap om de huidige chaos en onduidelijkheid rond aanbestedingen aan te pakken. Ergens in 2006 of 2007 volgt de Aanbestedingswet. BESTELLEN IMCA-PUBLICAIES Duikbedrijven aangesloten bij de Vereniging NADO kunnen tegen een speciaal tarief IMCA-publicaties en logboeken (rov, inspection, diver, supervisor) bestellen via het NDC. Voorbeeld Kosten logboek: e 30,94 inclusief BTW en verzendkosten. Bestelwijze: schriftelijke opdracht. Het NDC heeft een beperkte voorraad, waardoor bij drukte de uitvoering van een opdracht twee tot drie weken kan duren.

VOOR U GELEZEN WETGEVING Belasting werkruimte De regeling voor aftrek van kosten voor een werkruimte in de woning die niet tot het ondernemingsvermogen behoort, wordt vanaf 2005 gewijzigd. Nieuw is dat de werkruimte een zelfstandig deel van de woning moet zijn. Zie www.kluwerfinancieelmanagement.nl Grijs kenteken De wijziging heeft betrekking op het behoud van de grijs kentekenregeling voor bestelauto’s die gebruikt worden door ondernemers. Een ondernemer, die een bestelauto koopt, kan de BPM terugvragen als hij beschikt over een BTW-nummer en hij de auto meer dan bijkomstig gebruikt in zijn onderneming. WAZ Sinds de Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) is afgeschaft kunnen zelfstandigen zich desgewenst particulier verzekeren. Sommigen ondervinden daarbij problemen, zoals hoge premies, uitsluitingen op de polis of zelfs weigering. Daarom is in 2004 een alternatieve verzekering in het leven geroepen, zonder medische acceptatie en leeftijdsgrens. Deze verzekering wordt nu ook opengesteld voor WAZ-uitkeringsgerechtigden die minder dan 25% arbeidsongeschikt worden verklaard en zelfstandigen van wie de particuliere verzekering afloopt voordat ze 65 jaar zijn. Voor meer informatie: www.szw.nl, zelfstandigen. Arbeidstijdenwet De SER zijn het unaniem eens in hun advies aan het kabinet over de Arbeidstijdenwet. Een sterkte vereenvoudiging, zoals ook de regering voorstaat, is zeker gewenst, Hierdoor wordt meer flexibiliteit en maatwerk mogelijk in de bedrijven. Zie www.ser.nl Nep-advertentieverkopers De FIOD-ECD heeft eind januari zeven personen aangehouden die worden verdacht van het plegen van acquisitiefraude. Zij lieten bedrijven onder valse voorwendselen betalen voor nooit geplaatste advertenties. Zie www.fraudemeldpunt.nl WAO-gatverzekering MKB-Nederland is genuanceerd over het stoppen van wao-gatverzekeringen. De

AWVN adviseerde onlangs om per direct de polis op te zeggen. MKB-Nederland is het er mee eens dat het geen zin heeft je te verzekeren voor een risico dat niet bestaat. Echter zolang de nieuwe wao-wet (die volgend jaar moet ingaan) nog niet parlementair is behandeld, zijn implementaties en veranderingen mogelijk. Het advies luidt de plannen van het Kabinet af te wachten. Verlichting administratieve lasten op www.administratievelasten.nl is een overzicht op genomen van de maatregelen die rond 1 januari zijn ingegaan. De uitvoering van de eerste fase ligt volgens minister Zalm op schema.

NIEUWE MARKT DUIKINDUSTRIE? Het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) te Petten houdt zich momenteel bezig met onderzoek naar offshore windenergie. Zo hebben onderzoekers van ECN bijgedragen aan de ontwikkeling van grote offshore windturbines tot ruim vijf megawatt. Ook hebben ze studie verricht naar mogelijkheden om deze turbines op zee te installeren, te onderhouden en te bedrijven. www.ecn.nl

Micro De Europese Unie hanteert vanaf 1 januari een nieuwe definitie voor mkb namelijk middelgrote, kleine en micro-ondernemingen. De afkorting “mkb” dekt dus niet meer de hele lading. HERHALING DIVER FIRST AID Personenvennootschappen krijgen betere regels De Tweede Kamer heeft eind januari een wetsvoorstel aangenomen over een nieuwe regeling voor personenvennootschappen (maatschap, VOF, commanditaire vennootschap) en de opname daarvan in het burgerlijk wetboek. MKB-Nederland is blij met deze wijzigingen. Ze vormen een prima begin van vereenvoudiging en flexibilisering van het algehele ondernemingsrecht. Voor meer informatie: www.kvk.nl

GEDOOGBELEID IS VOORBIJ Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid scherpt haar beleid aan en heeft het NDC verzocht de betrokkenen hiervan op de hoogte te stellen. • SoZaWe erkent de inkeuringen van voor 2003 niet, dus alle herkeuringen in 2003 zijn niet erkend door SoZaWe. • Alleen inkeuringen na 2003 zijn geldig. • Is men te laat met de herkeuring dan moet men weer een volledige inkeuring ondergaan. • Komt een duikerarts niet aan de gestelde keuringen op jaarbasis dan moet hij de volledige opleiding weer doen.

17

Iedere deelnemer aan onze Opleiding Duikarbeid Categorie A (en dus ook B) en de MAD-A Opleiding ontvangt automatisch het Diver First Aid Certificaat. Ooit was deze opleiding verplicht voor iedere duiker op het Engels Continentaal Plat. In Engeland is deze verplichting in 1997 afgeschaft. De term Diver First Aid Certificaat was inmiddels wel in onze eigen wetgeving opgenomen. Namelijk de duikmedische begeleiding bij duikwerkzaamheden waar de uitzonderingsregeling van toepassing is kan men volstaan met het Certificaat Diver First Aid. Het DFA Certificaat is net als het MAD-A Certificaat twee jaar geldig en door deelname aan een herhalingsopleiding kan men de geldigheid van het certificaat met twee jaar verlengen. Voor de herhalingsopleidingen DFA is echter te weinig animo. Wil men het DFA Certificaat geldig houden dan kan men deelnemen aan een herhalingsopleiding MAD-A. Bij voldoende belangstelling is het mogelijk een aparte opleiding, eventueel inhuis, te verzorgen. Voor meer informatie: www.ndc.nl en/of telefoon: 015-2512025.

PUBLIC RELATIONS In de afgelopen periode mocht het NDC zich verheugen op belangstelling van het regionale blad Delft op Zondag, het vakblad Offshore Visie, het blad Trivizier van een militaire vakbond en Duikmagazine.

OPLEIDINGEN De eerste volledige opleiding is op 7 maart van start gegaan met zeven burger- en vijf militaire deelnemers. Eén militaire deelnemer heeft tijdens het A-gedeelte de opleiding beëindigd. Een burgerdeelnemer kon vervolgens instromen in het B-gedeelte. Een militaire deelnemer van de vorige opleiding wordt in de gelegenheid gesteld zijn gemiste leerdoelen in te halen. Op dit moment verloopt de opleiding volgens verwachting. De belangstelling voor de Opleiding MADA is goed te noemen. Naast een extra MAD-A met enkel militairen vond er ook een MAD-A met tien burgerdeelnemers plaats. Alle tien deelnemers hebben het examen met goed gevolg afgesloten.

In de eerste helft van 2005 stonden uiteindelijk zeven Herhalingsopleidingen MADA op het programma. In totaal namen aan de eerste zes opleidingen 74 MAD-A’ers deel. Op het moment dat de Nieuwsbrief gemaakt wordt moest de zevende herhalingsopleiding nog plaatsvinden.

De geplande volledige opleiding en herhalingsopleiding Inspectieduiker moest wegens gebrek aan belangstelling geannuleerd worden. Hierdoor dreigden drie Inspectieduikers, die hun papieren indate wilden houden, de dupe te worden. Na ampel overleg tussen Lloyd’s, Bureau Veritas, het NDC en Staatstoezicht op de Mijnen is voor deze drie een oplossing gevonden. Op 21 januari jl. vond een Diving Safety Course plaats. Dertien uitvoerders van één bedrijf namen aan de opleiding deel. Aan de Duikploegleideropleiding van 14 tot en met 18 maart namen uiteindelijk elf kandidaten deel. Momenteel zitten zij in de examenprocedure. Van de Duikploegleideropleidingen van november en december 2004 zijn nu bijna alle cursisten klaar met hun examen. In de afgelopen periode hebben drie duikers een volledige drieweekse MAD-B Opleiding gevolgd in resp. St Jansdal en Centraal Militair Hospitaal. Zoals ook elders gerapporteerd in de Nieuwsbrief vonden tevens plaats een op maat gemaakte opleiding voor Arbeidsinspecteurs en twee IMCA Modules voor Nederlandse Duikploegleiders.

foto’s boven en onder: MAD-A Opleiding

18

INTERESSE IN EEN OPLEIDING

stappen in Brouwershaven, van witte dolfijn tot vigmoon.

Nadere informatie vindt u in onze uitgebreide brochures inclusief het aanmeldingsformulier. Of zie onze vernieuwde site www.ndc.nl Voor plaatsing op de verzendlijst kunt u bellen naar Telefoon 015 2512028

Boek Huilgrens

alleen nog preventief; voor de behandeling van luchtembolieën wordt niet meer Tabel 6a gebruikt, maar Tabel 6, eventueel met verlengingen. De tabellen zelf zijn ongewijzigd gebleven. Kosten: het NDC tabellenboek kost e 73,78 inclusief 6% BTW en verzendkosten. WERKINSTRUCTIE & LIJNSIGNALEN

VASTE COMMISSIES INSCHALINGSCOMMISSIE Op 23 maart kwam de Inschalingscommissie bijeen. In totaal kwamen 8 personen hun inschalingsverzoek mondeling toelichten. COMMISSIE VAN BEZWAAR De Commissie van Bezwaar kwam bijeen op 15 april jl. Er werden 3 bezwaren behandeld waarvan één mondeling werd toegelicht. Eén persoon koos er voor geen gebruik te maken van de mogelijkheid van mondelinge toelichting. In de voorliggende periode werden in totaal drie bezwaarschriften schriftelijk behandeld.

Het boek bestaat uit twee delen in één band (paperback formaat 24 x 17 cm), waarin ruim 200 verhalen op Robs geheel eigen wijze verteld, meer dan 200, deels unieke historische foto’s, alsmede een aantal illustraties van Robs eigen hand.

SELECTIECOMMISSIE

NIEUWE UITGAVEN NDC TABELLEN

Er vond één selectiedag plaats op 10 februari 2005. In totaal namen zeven selectanten hieraan deel, waarvan: • Twee het bericht ontvingen te zijn toegelaten tot de opleiding; • Eén wordt toegelaten mits hij een stage van vijf werkdagen met succes afrondt; • Drie werden afgewezen op praktijkproeven.

Vanaf heden is verkrijgbaar de tweede herziene druk van de NDC decompressietabellen. Zowel inhoudelijk als qua vormgeving is het nodige veranderd.

NDC PUBLICATIES HUILGRENS Het boek “Huilgrens - memoires van een duiker bij Marine en Landmacht” door Rob Rademaker. Lees en kijk mee: van koperen helm tot Superlite, van Biems tot “Moeder van alle duikvaartuigen”, van mijnen ruimen tot

Vormgeving • het boek is nog steeds losbladig, echter om de kosten beperkt te houden is gekozen voor een vereenvoudigde uitgave • het papier is wel scheurvast, maar de drukinkt is niet watervast • het formaat is handzamer geworden Inhoud • Toegevoegd zijn stroomdiagrammen voor de noodprocedures. • De toelichting voor het gebruik is aangepast en verduidelijkt naar aanleiding van vragen en opmerkingen uit de praktijk, onder eindredactie van Prof. Dr. W. Sterk. • Het hoofdstuk “Behandeling van duikerziekten” is aangepast aan moderne inzichten: Tabel 5 wordt niet langer gebruikt als behandelingstabel, maar

19

Het P-blad Duikarbeid ging uitgebreid in op de inhoud van de Werkinstructie en de Lijnsignalen. Toen het Besluit Arbeid onder overdruk werd opgenomen in het Arbobesluit verdween deze meer gedetailleerde regelgeving. In de toelichting op de Arbobeleidsregel werd echter al aangegeven dat het NDC hierover een publicatie zou doen verschijnen. Deze publicatie is nu gereed. Basis was de tekst van het P-blad Duikarbeid. De tekst werd aangepast aan de nieuwe wetgeving en deskundig commentaar werd verwerkt. Voor de lijnsignalen is gebruik gemaakt van de lijnsignalen zoals die geleerd worden tijdens de NDCduikeropleiding. Aan de tekst is toegevoegd een advies inzake de certificering van de duikmedisch begeleider (welk advies inmiddels door de wetgeving is overgenomen), alsmede adviezen inzake de inhoud van de EHBO-koffer. Het boekje is zowel in de Nederlandse taal als de Engelse taal beschikbaar en kan op de gebruikelijke wijze besteld worden (zie elders in deze Nieuwsbrief) en kost e 19,03 inclusief BTW en verzendkosten. BOEKJE DUIKWETGEVING Ten behoeve van de lessen wetgeving heeft het NDC de Nederlandse duikwetgeving gebundeld. Dit boekje is op bestelling verkrijgbaar. Wijzigingen worden regelmatig in de publicatie verwerkt. Inmiddels is de nieuwste versie, waarin verwerkt de wijziging beleidsregels van de Arbeidsomstandighedenwetgeving van oktober 2003, zowel in de Nederlandse als Engelse taal beschikbaar. Deze nieuwste versie is gedateerd november 2003. Het kan op de gebruikelijke wijze besteld worden (zie elders in deze Nieuwsbrief) en kost e 25,18 inclusief BTW en verzendkosten.

Duik Combinatie Nederland b.v. Aannemer van onderwaterwerk DCN beschikt over ruim 40 jaar ervaring in het uitvoeren van: - werkzaamheden t.b.v. onderwaterbeton - werkzaamheden onder verhoogde luchtdruk - werkzaamheden t.b.v. grote infrastructurele waterbouwkundige projecten - werkzaamheden met habitats en kofferdammen - duikwerkzaamheden - milieu werkzaamheden onderwater

HOLLAND DIVING INTERNATIONAL Adm. de Ruyterstraat 24 3115 HB Schiedam Haven nr. 550 Tel. +31 (0)10 435 22 22 Fax. +31 (0)10 434 64 21 E-mail: [email protected] www.hollanddivingint.com

Per eind oktober 2000 is DCN betrokken geweest bij het aanbrengen van meer dan 2 miljoen M3 onderwaterbeton op ruim 450 projecten

Branden / Lassen Onderwater Video / Foto inspecties Slijpen / Boren / Zagen Gecertificeerd door alle grote classificatie bureau’s ISO 9001 VCA en NADO

Aannemer van onderwaterwerk GB Diving is een internationaal bedrijf

GB Diving is aannemer van werken in de volgende vier specifieke

dat is gespecialiseerd in werkzaamheden

werkgebieden:

onder water en maritieme dienstverlening. De onderneming is gevestigd te Rotterdam en werkt wereldwijd.

• • • •

Offshore Remote Operated Vehicles (ROV) Inshore Maritieme dienstverlening

GB Diving BV Brielselaan 69 Rotterdam (Havennr. 1357) Postbus 2598, 3000 CN Rotterdam
+31 (0)10 423 90 00  +31 (0)10 484 65 80  [email protected]  www.gbdiving.com

20

Duik Combinatie Nederland b.v Celsiusstraat 9, 6003 DG Weert Postbus 10371, 6000 GJ Weert Tel : 0031 (0) 495 - 45 76 79 Fax : 0031 (0) 495 - 53 59 71 Email : [email protected]

CURSUSPROGRAMMA 2005 Opleiding Duikarbeid Cat. A&B 05 /03 Medische Aspecten van het Duiken A 05 /02 Herhalingsopleiding MAD-A 05 /11 te De Bilt Herhalingsopleiding MAD-A 05 /07 Herhalingsopleiding MAD-A 05 /08 Herhalingsopleiding MAD-A 05 /12 te De Bilt Herhalingsopleiding MAD-A 05 /09 Civiele Onderwaterbouw 05 /01 Civiele Onderwaterbouw 05 /02 Duikploegleideropleiding 05 /02 UK-module voor NL-duikploegleiders NL-module voor IMCA-supervisor Diving Safety Course 05 /01 Diving Safety Course 05 /02 Selectie 05 /05 Selectie 05 /06 Selectie 05 /07 Selectie 05 /08 Medische Applicatieopleiding Duikerarts A

5 september tot en met 18 november 12 september tot en met 22 september 22 en 23 september 31 oktober en 1 november 21 en 22 november 24 en 25 november 5 en 6 december 7 november tot en met 25 november 5 december tot en met 23 december 7 november tot en met 11 november 22 september 2005 28 oktober 21 januari 2 december 15 juli 29 september 20 oktober 1 december 2, 9, 16, 23 en 30 november

De opleidingen worden verzorgd door de Pontonniersschool in Hedel, tenzij anders vermeld. *) = door dr. S.J. Hoitinga van Med Prevent Bedrijfshulpverlening BV, cursuslocatie elders in Nederland (Akersloot of De Bilt) **) = door artsen van het Duikmedisch Centrum van de Koninklijke Marine te Den Helder, cursuslocatie midden Nederland

• BESTELCODE NDC PUBLICATIES (Bedragen zijn inclusief BTW en administratie- en verzendkosten) • Boek Huilgrens Bestelkode: Huilgrens Bedrag: e 29,50 (bij een bestelling van > 10: 22,50 excl. Verzendkosten) • NDC-decompressietabellen losbladig Bestelkode: Tabellen Bedrag: e 73,78 • Arbopublicatie “Werkinstructie & lijnsignalen” Bestelkode: Werkinstructie Bedrag: e 19,03 • Arbopublicatie “Work instruction “ Bestelkode: Work instruction Bedrag: e 19,03 • Boekje Duikwetgeving Bestelkode: Duikwetgeving Bedrag: e 25,18 • Boekje Arbo Act & Diving Regulations Bestelkode: Diving Regulations Bedrag: e 25,18 • Cursusboek Duikploegleider

•

•

•

Bestelkode: Cursusboek Duikploegleider Bedrag: e 116,60 Cursusboek Civiele Onderwaterbouw Bestelkode: Cursusboek Civiele Onderwaterbouw Bedrag: e 109,71 Cursusboek Medische Aspecten van het Duiken A (DuikEHBO) Bestelkode: Cursusboek MAD-A Bedrag: e 112,36 Geplastificeerde kaart “ongeluk met een hogedruk waterspuit” Bestelkode: Kaart Hogedrukspuit Bedrag: e 11,66 DVD Werken onder water Bestelkode: DVD werken onder water Bedrag: e 10,00

VERTALING CERTIFICATEN Van het Certificaat Duikarbeid Categorie B / Deel I zijn vertalingen verkrijgbaar in het Engels, Deens en Duits. Van het Certificaat Duikarbeid Categorie A is een vertaling in het Frans verkrijgbaar. Van het Certificaat Civiele Onderwaterbouw is een vertaling in het Engels verkrijgbaar. Van het Certificaat MAD-A zijn vertalin-

21

gen verkrijgbaar in Engels en Duits. Exemplaren van de vertalingen kunt u gratis opvragen bij het NDC, telefoon: 015 2512020. (Alleen voor NDC cursisten, NADO-leden en donateurs NDC). OOK TE BESTELLEN NIET-NDC PUBLICATIE Directe mailing Diving Safety Memo’s en andere Safety Notes. Per jaargang Bestelkode: DSM (eventueel jaargang noemen) Bedrag: e 20,53 IMCA-logboek (diver, rov, inspection, supervisor) Bestelkode: Logboek (diver of rov of inspection of supervisor) Bedrag: e 57,42 24e druk van het Oranje Kruis Boekje Bestelkode: EHBO-boekje Bedrag: e 27,67 BESTELWIJZE: Door overmaking van het genoemde bedrag op Postbanknummer 672666 ten name van het NDC onder vermelding van de bestel-

Duik- & Bergingsbedrijf Europa postbus 61 3370 AB HARDINXVELD-GIESSENDAM Telefoon 0184-614400 Fax 0184-611230 Website www.duikbedrijfeuropa.nl E-mail [email protected]

NOORDHOEK VOOR AL UW WERK OP EN ONDER WATER

‘Europa’ heeft al meer dan 30 jaar ervaring. Wij zijn vooral gespecialiseerd in het assisteren bij het storten van beton, aanbrengen van kunstharsmortel, repareren scheepshellingen, inspectiewerkzaamheden, lassen, branden enz. Per direct zijn wij op zoek naar:

INSHORE EN OFFSHORE

DUIKER(S) Opleiding en ervaring: * afgeronde opleiding ‘duikarbeid categorie B’ * flexibele instelling (geen 9 tot 5 mentaliteit) * zelfstandig Belangstelling? Stuur dan meteen uw schriftelijke sollicitatie met volledige c.v. naar bovenstaand (e-mail) adres, ter attentie van A. van den Essenburg.

NOORDHOEK Industrieweg 23-29, Postbus 200, 4300 AE Zierikzee Tel. 0111 45 60 00 Fax 0111 45 60 01 E-mail: [email protected] www.noordhoek.net

Producent & voorraadhouder van

&

Thermische Ultrathermische Brandgereedschappen voor gebruik onder en boven water

PRODUCTIE-

EN HANDELSBUREAU SLIEDRECHT BV Oranjestraat 61-63 3361 HP Sliedrecht Telefoon (0184) 415247 Fax (0184) 411940 E-mailadres [email protected]

22

kode en het adres waarheen de publicatie gezonden moet worden. De bedragen zijn inclusief BTW en verzendkosten. Wanneer u drie weken na de overmaking nog niets van ons heeft ontvangen, dan wordt u verzocht contact op te nemen met het NDC. Het komt voor dat uw adres niet op het door het NDC ontvangen bank/giroafschrift wordt vermeld. I.v.m. de wet op de persoonsregistratie etc. mogen banken uw adres niet meer aan derden verstrekken.

Holland Marine Expo “De Roemeense maritieme sector wil u graag ontmoeten” Van 23 - 25 augustus 2005 in Rotterdam. www.europortmaritime.nl

HERHALINGSOPLEIDING MEDISCHE ASPECTEN VAN HET DUIKEN A INTERNET UW SPECIALE AANDACHT VOOR

VERLOREN/GESTOLEN CERTIFICATEN Bij het NDC is de bijgewerkte lijst verkrijgbaar van verloren/gestolen NDC-certificaten. Ook bij het NDC is verkrijgbaar de bijgewerkte lijst van verloren/gestolen HSE-certificaten. Ook hier geldt: certificaten met de op die lijst staande nummers zijn ongeldig. Bent u uw certifica(a)ten kwijt, meldt dit dan schriftelijk aan het NDC. Noem daarbij de oorzaak van het kwijtraken. Bij opgave van gestolen certificaten dient bij voorkeur een kopie van het proces verbaal bijgevoegd te zijn. U kunt tevens, indien gewenst, een verzoek doen voor nieuwe certificaten. Vergeet het juiste aantal pasfoto’s niet. Het NDC zal het oude registratienummer ongeldig verklaren en een nieuw registratienummer uitreiken. Per certificaat wordt e 67,83 aan administratiekosten en e 15,00 voor het nieuwe certificaat in rekening brengen. Genoemde bedragen zijn inclusief BTW en dienen vooraf na ontvangst van de rekening te zijn voldaan. Voornoemde geldt alleen voor certificaten uitgereikt door het NDC.

d.d. 24 februari 2005 de heren A. Bensedik-Boes, M.H. Créton, E. Koers, M.E. Lodema, M. Ootjers, M.J.M. Schroen, D.L.C. Vanelverdinghe, A.J.W.M. Verwegen, M.M. Wagemans; mw T. Rapmund - van Dijk

Normen persoonlijke beschermingsmiddelen http://europa.eu.int./com/enterprise/newapproach/standardization/harmstds/reflist/ppe. html treft u aan de publicatie van de titels en referentienummers van de Europese geharmoniseerde normen krachtens de richtlijn 89/686/EEG betreffende “persoonlijke beschermingsmiddelen”. Duikmedisch en/of duikmedische keuringsrichtlijnen EDTC: www.edtc.nl Nederlandse Vereniging van Duikgeneeskunde: www.duikgeneeskunde.nl CNV-site Veilig en gezond werken www.veiligengezondwerken.nl www.cnvhavens.tk Belangrijke informatie van en over het CNV en/of wat voor haar leden van belang is te vernemen. In ieder geval interessant voor met name alle werknemers in de havens en in de duikindustrie. Voor de duikers is een eigen pagina ingericht.

GESLAAGD SELECTIE (TOEGELATEN TOT DE OPLEIDING A&B) d.d. 10 februari 2005 De heren M. Bloem, A.L.P. Janssens en R.M. Vegter d.d. 14 april 2005 De heren A.M. Fernandes, R. Kraan, R. Peeters en C.F.Y.L. Wyckmans

AGENDA

MEDISCHE ASPECTEN VAN HET DUIKEN A

METS 2005: Marine Equipment Trade Show op 15, 16 en 17 november in Amsterdam RAI. www.metsrade.com

d.d. 21 januari 2005 R. Bochove, I. A.M. Cornelissen, E. Minkema, R. Wierenga, H.W.M. Willemen

23

d.d. 16 en 17 december 2004 de heren H.J.A. van den Eijnden, C. Groen, A.R. Groen, , E.J. van Leeuwen, M.R. Manders, M. Megens, C.I.A. Priem, J.J. de Ritter, J.G. Roodenburg, R.A. Scherbeijn, J.A. Snaterse, F.S. Steensma, A.L. van der Veen, C.P.J. Vos en A.J. Wagenvoort; mw M.M.J. Kleine-Limbeek d.d. 20 en 21 december 2004 de heren C.J.M. van den Berg, J.P.H. Engels, R.H.J. Gesthuizen, D. de Pijper, R.J.L. Puplichuisen, M.W.W. Robben, C.J.W.M. van Rooij, M. Ruiter en R.K.H.G. Verpoort d.d. 6 en 7 januari 2005 te Hedel de heren J. Berends, J.J. van Duinen, J.H. Ebbeng, H.F.J. aan ‘t Goor, G.M. Ram, C.M. Snoek, K. Stip en J.W.A.E. Verkooijen; mw E.M. Brons-Westerink d.d. 6 en 7 januari (of theorie op 29 januari en 8 februari) 2005 te De Bilt de heren M.J. van den Akker, P. Alkema, F.H.G. van Beers, R.C.H. ten Brink, J.C. Gazan, H. Gluvers, J. Koelewijn, G.A.M. Langius, P.H. Leensen, P. Schol, R. Verholt, A. Verstraaten en J.J. de Wiljes d.d. 7 en 8 februari 2005 te Hedel de heren T.A.F. Angela, G.C. Boertjens, A.A.J.M. Brouwer, R.F.M. Bruins, D. Flikweert, H.W.M. Janssen, M.H. Kroes, M.F.L.H.M. Kuijpers, M.W.H.F. Mouwen, J. von Unen en N. Vink d.d. 7 en 8 februari 2005 te De Bilt de heren R.A.A. Bal, H.P. Brands, J.P. ten Cate, M.E. Dienaar, A.J. Kirkenier, R.C. Koopal, A.R. Luttje, P.C.A.M. de Nijs, E.W.K. Pittoors, F. Polling, M. Post, W. Schofaerts, G.J. van der Sluis en A.D. Vos; mw H.W. Bekkering-Salomons d.d. 7 en 8 maart 2005 te Hedel de heren R. Albert, J.R. Brands, J. Brugman, M.J.M. Dröge, B. Duives, W.H.E. Gerrits, A. van Heeringen, M.C. van der Hoeven, W. Kramer,

A.M. de Pagter en J. van der Slot d.d. 7 en 8 maart 2005 te De Bilt de heren R.V. Beekman, A.H. Boeren, J. Eelman, M.H. Greuter, R. de Groote, J.A.J.M. Leemeijer, H.G.C. van der Meer, L. van der Meijden, R. Roozen, J. Spelt, E.J. Vilijn en K.J. Westrik d.d. 18 en 19 april 2005 F.H. v.d. Aker, P.J.H. de Boeck, F. Bontes, B. Brouwer, J.F. Martina, P. van Olphen, P. Ommerborn, J. Reynart, G.J.L. Schuite, G. van Son, R.C. Verheij en K. van Wingerden

OPLEIDING MEDISCHE ASPECTEN VAN HET DUIKEN B Vanaf oktober 2004 De heren G. van der Meer, M. van Rijswijk, W.A.E. Vanelverdinghe en T.S. van Wettum HERHALINGSPLEIDING MEDISCHE ASPECTEN VAN HET DUIKEN B In 2004 De heren C.J.W.M. van Rooij, O. Doualla, M. Scheurwater, W. Schofaerts, N.H. Pleizier, J.A. Foks, P. Schol, C.W. Wals, P. van Olphen, P.M. Jalving, B. Brouwer, E.J. Vilijn, W. Janssen, A. van Heeringen, P.L.W. de Kam en P.J.T. Smits

BEROEPSDUIKEN - IETS VOOR JOU? Je hebt een technische of nautische opleiding op VMBO/MBO niveau, maar je wilt meer... Of je hebt MAVO/HAVO, maar in je vrije tijd ben je altijd aan het sleutelen of klussen... Daarnaast ben je een echte waterrat: je surft, je zwemt of misschien doe je zelfs al aan sportduiken, kortom: het water trekt. Zoek je geen baan van 9 - 5, en ben je graag buiten dan is de beroepsduikeropleiding van het NDC misschien iets voor jou. De Nederlandse duikindustrie zit te springen om handige mensen, die hun boven water talenten onder water verder willen uitbouwen.

In 2005 (t.e.m. februari) De heren J.F. Martina, H. Raaijman, C.J.W.M. van Rooij, M. Scheurwater, F. Schrijver, J.P. Vink, UITGEREIKTE CERTIFICATEN DUIKPLOEGLEIDER Duikploegleider van november 2004 tot en met medio mei 2005 R.W. Adkins, F.H. v.d. Aker, T.I. Andrews, B. Bervaes, A.J.M. van Boekel, I.D. Branch, M.B.W. Deckers, A.A. Dolgenicin, J.M.C. Duijmelinck, B. Duives, R. Dunn, B.J. Engelkes, M. Grainger, G.H.H. Houthoff, W. Janssen, R. Kelly, J. Koelewijn, R.J.H. Kok, F.F.J.M.J. Kusters, A.R. Luttje, N.P.N. Lambert, S. Maddock, G. van der Meer, J.C. Nijsse, P. van Olphen, L.A.C. Orton, J.C. van de Pol, R. Prins, M.W.W. Robben, E.J. Sanders, W. Schofaerts, P. Schol, M.J.M. Schroen, P.J.T. Smits, V. Tomassen, M. van der Veer, C. Versteeg, A.J.W.M. Verwegen, A. van der Vlies, M. Ward, H.J. Wijgerse, M. Wilbrink, K. van Wingerden en P. Yaxley, Getuigschriften Duikploegleider (voldoen nog niet aan alle eisen): de heren R.M. Steenbergen en B.H.W. Janssen

COLOFON Bureau NDC Buitenhofdreef 280 2625 RE DELFT

Telefoon: 015 - 251 2020 Telefax: 015 - 251 2021

Wil je meer weten: schrijf of bel het NDC, Buitenhofdreef 280, 2625 RE Delft, telefoon 015 2512020, internet www.ndc.nl, e-mail [email protected].

Advertenties: 1/4 pagina A 167,50 1/2 pagina A 255,00

Redactionele bijdragen kunt u zenden aan Bureau NDC.

Grafische verzorging: LnO drukkerij/uitgeverij Zierikzee

24