NBEELD. 50-jarigen: FC 59 Delft, FC Zwijndrecht en BMK Edele procédé s & Co

FOTOBOND

NBEELD

Kwartaalblad voor leden van de Fotobond BNAFV I nummer 55 I september 2009 I jaargang 14

50-jarigen: FC’59 Delft, FC Zwijndrecht en BMK Edele procédé’s & Co.

VOORWOORD Uitgever Focus Publishing BV Hendrik Figeeweg 1-z 2031 BJ Haarlem tel: 023 - 5348844 fax: 023 - 5423110 [email protected]

Hoofdredactie Wim Broekman

Eindredactie Focus Media Groep

Redactie Gijs van Gent Rob Agterdenbos Peter van Tuijl

Redactie-adres Wim Broekman Boomstraat 43a 1015 LB Amsterdam [email protected]

Ledenadministratie Hannie Jansen ’t Grachtje Over 128 1625 PN Hoorn tel: 0229 - 271103 [email protected]

Bondsbureau Gerda Gallé Venbergse Molen 51 5612 DX Eindhoven tel: 040 - 2817575 [email protected]

Algemeen secretaris Helmut J. Gassen Zandeiland 3 5658 AK Eindhoven tel: 040 - 2514074 [email protected]

Advertenties Focus Media Groep Roos Schouw Hendrik Figeeweg 1-z 2031 BJ Haarlem tel: 023 - 5348844 fax: 023 - 5423110 [email protected]

Vormgeving Ido Harmens, FirmaVorm

Groeistuipen Jan Jansen meldde me begin juli, dat uit de ledenadministratie, die Hannie Jansen zo voortreffelijk bijhoudt, blijkt dat het aantal geregistreerde Fotobond leden bij de aangesloten verenigingen de 7.000 weer heeft overschreden. Toch iets om even stil bij te staan. In de jaren tachtig van de vorige eeuw zakte het verenigingsleven in ons land in, overal. Oorzaken waren o.a. algemene maatschappelijke ontwikkelingen en de crisis van 1980/81. Dit trof ook de fotoclubs, waar een extra reden was dat men het zelf in kleur afdrukken bleef ervaren als (te) moeilijk en duur. Zelf afdrukken was toen de norm. De komst van de eerste computers, de Commodore 64 en later de PC’s, deed de rest. Vooral leden met een technische interesse lieten zich daartoe aantrekken. Het aantal bondsleden daalde gestaag tot juist boven de 5000. Sinds 2004, in de laatste 4,5 jaar, is het ledenaantal weer gestegen van 5300 naar nu dus meer dan 7000, een netto stijging van 32%. Natuurlijk is deze stijging gemakkelijk te verklaren. De digitale fotografie bracht een sterk vergrote belangstelling voor fotografie en voor fotoclubs. Het gaat goed met de fotografie. Een bijkomend en welkom punt is dat er ook een verjonging optreedt. Maar zijn we als Fotobond op zo’n flinke groei berekend? Het aantal fotoclubs steeg niet mee. De individuele clubs krijgen dus meer leden en veel verenigingen worstelen daarmee. De ruimte wordt te klein, op de eigen-werk-avonden zijn er zoveel foto’s te bespreken, dat elke fotograaf met de stopwatch in de hand 10 minuten krijgt, het zijn maar een paar van de problemen die ik zie. Een aantal verenigingen heeft een ledenstop, andere proberen de club anders te gaan organiseren. Een ledenstop is naar mijn mening geen goede oplossing. Je kunt niet mensen die lid willen worden voor een onbeperkte tijd op een wachtlijst zetten. Een tweede vereniging oprichten c.q. de huidige club splitsen is meestal ook geen optie. De vereniging zal dus moeten groeien. Hoe moet je de daardoor ontstane problemen dan oplossen? Je ziet bijvoorbeeld dat het aantal avonden wordt verhoogd van twee naar vier per maand en waar deze extra avonden worden ingevuld met werkgroepen, bijvoorbeeld voor nieuwe en/of beginnende fotografen, voor techniek, of bijvoorbeeld thematisch voor landschaps-, portret- of journalistieke fotografie. Er zijn veel mogelijkheden en het is aan het bestuur van elke vereniging om samen met hun leden te zoeken naar nieuwe eigentijdse wegen. Kortom, een uitdaging om open te staan voor alle nieuwe leden! Succes!

Frank Boots P.S.: Ik hoor graag jullie ervaringen, anderen kunnen er weer van leren.

In dit nummer

Druk

Coverfoto Pauline van Vliet - 50 jaar FC’59 Delft

Boom & van Ketel grafimedia Fotobond InBeeld is een uitgave van de BNAFV, Bond van Nederlandse Amateur Fotografen Verenigingen. Dit magazine verschijnt vier keer per jaar (februari, april, september en november) en wordt in een oplage van 7.000 exemplaren toegezonden aan alle leden van fotoclubs aangesloten bij de BNAFV. De gratis verspreiding van dit magazine wordt mede mogelijk gemaakt door een selectie van de beste testrapporten uit Focus, maandblad voor de vrijetijds- en vakfotograaf. De inhoud van dit magazine verschijnt onder verantwoording van de BNAFV. Het auteursrecht op deze uitgave en op de daarin verschenen artikelen wordt door de BNAFV voorbehouden. Auteursrechten op geplaatste foto’s zijn voorbehouden aan de auteurs. Het plaatsen van foto’s van de leden van clubs aangesloten bij de BNAFV geeft geen recht op enige vergoeding.

Lid van FIAP, Fédération Internationale l’Art Photographique

Focus Publishing BV is onderdeel van de Focus Media Groep

FIAP-erkend tijdschrift

www.focusmedia.nl

14

Jubileum BondsMeesterKlasse 50 jaar jong

18

Latent Talent Diny Hogenkamp - Fotoclub Helios

10

Jubileum 50 jaar FC Zwijndrecht

13

Thema Edele procédé’s en andere klassieke afwerktechnieken

16

Met Andere Ogen Peter van Tuijl bespreekt vier foto’s

18

Jubileum 50 jaar FC’59 Delft

20

Exposities Fototentoonstellingen

22

Mededelingen Oproepen en wedstrijden

23

Focus Test Olympus PEN E-P1; retro voor de toekomst

26

Focus Test Canon PIXMA Pro9000/9500 Mark II printers INBEELD 55 I SEPTEMBER 2009

3

JUBILEUM

50 Jaar jong: de BondsMeesterKlasse In het ‘normale leven’ is het moment dat je 50 wordt aanleiding voor een feestje. Neem je zelf niet het initiatief, dan zijn het wel je vrienden, familie of buren die met levensgrote Abrahams of Sara’s van dit heuglijke feit kond doen. De coördinatoren van de bmk zijn al een poosje bezig met de voorbereiding van zo’n feestje. Voor de bmk-ers, maar meer nog willen we dit vieren met fotovrienden, de leden van de Fotobond!

De huidige bmk-ers gaan vanaf 7 november recent werk exposeren in de prachtige galerie Foto 21 te Bredevoort. Circa 150 foto’s in verschillende gedaanten – klein en groot, zwartwit en kleur, klassieke en moderne technieken – zullen de meterslange wanden sieren. De opening wordt een waar feest, dat eigenlijk een ’must’ is voor elke liefhebber. Ook in de weekenden daarna kun je in alle rust genieten van hedendaagse vrijetijdsfotografie op hoog niveau. Over de opening hoort u te zijner tijd meer via de Fotobond website en een mailing aan de clubsecretariaten.

BMK, 50 Jaar springlevend Het feestje wordt ook gevierd met de publicatie van het boek ’BMK, 50 Jaar springlevend’. De foto’s daarin worden gelardeerd met korte teksten, interviews en meningen over de vrijetijdsfotografie in het algemeen en de bmk in het bijzonder. Het boek beschirjft de bmk-geschiedenis kort en bondig en geeft een beeld van de hedendaagse amateurfotografie. Het zal geen naslagwerk in de letterlijke betekenis zijn, maar het mag naar ons idee niet ontbreken in de boekenkast van de serieuze fotograaf of fotoclub. Dankzij subsidies van

4

INBEELD 55 I SEPTEMBER 2009

verschillende instanties zal het boek tegen een heel schappelijke prijs ’over de toonbank’ gaan! En uiteraard, de presentatie gebeurt tijdens het openingsfeestje van de tentoonstelling.

Fotodag Op 12 december organiseert de bmk een Fotodag, waarop bmk-ers hun kennis, kunde en ervaring willen delen met anderen. Alle Fotobond leden kunnen deelnemen aan workshops en presentaties die gegeven worden door bmk-ers. Nu bestaat zekerheid over de volgende interactieve workshops: fotobespreken, natuurfotografie, straatfotografie, audioviuals, portretfotografie en modelfotografie. Elke workshop duurt 2 uur en het is de bedoeling dat deelnemers zowel ’s ochtends als ’s middags een workshop volgen. Geen dorre theoretische beschouwingen, maar praktijk-gericht en interactief. Daarnaast zullen diverse bmk-ers, o.a. Armando Jongejan, Willem Wernsen, Jan Hendrik van der Veen en Gerit Meerman, in presentaties van steeds één uur hun werk laten zien en toelichten. Bovendien kun je portfolio’s voorleggen aan een bmk-panel . Als je het idee hebt om in de komende

jaren een gooi te doen naar een vorm (aspirant, kandidaat of bmk) van het bmk-schap is dit een prima gelegenheid en de opmerkingen kunnen ten goede komen aan je fotografische ontwikkeling. Deze bespreking is ook uitstekend als je gewoon eens een serieuze en opbouwende mening wilt horen over je werk van mensen van buiten je club. Naast de workshops en presentaties van de bmk-ers een aanrader dus! De Fotodag wordt gehouden in het centraal gelegen en goed te bereiken Zeist. Reserveer zaterdag 12 december alvast in uw agenda. Voor de prijs hoeft u het niet te laten, die is met € 10,- erg laag, dankzij subsidies. Verdere informatie (en inschrijving voor deelname) verschijnt medio oktober op de website van de Fotobond en via een mailing aan de afdelingen en fotoclubs.

Peter van Tuijl BMK expositie 7 nov - 27 dec, zat 11-17 uur, zo 13-17 uur Galerie FOTO 21; ’t Zand 21, Bredevoort www.foto21bredevoort.nl

Frank Boots

Matthijs Willemse

Jan Ros

Wim Bannink INBEELD 55 I SEPTEMBER 2009

5

JUBILEUM

Anna Basemans

Huib Limberg

Jan Hendrik van der Veen 6


Harm Bokje

Renk Ruiter

Theo Kuipers

LATENT TALENT

Diny Hogenkamp Fotoclub Helios Fotografeert sinds haar jeugd Waarom is fotografie jouw ding? Op de vakschool voor bloemen, een technische én creatieve opleiding voor bloemisten, fotografeerde ik al. Ik was toen een jaar of 16 en naast de ‘bloemenfoto’s’ maakte ik ook graag foto’s van gebouwen. Vanaf 1998 fotografeer ik weer fanatiek en mijn digitale Canon D20 zit zelfs in de fietstas als ik boodschappen ga doen. Ik zie heel veel dat ik vast wil leggen, maar wel op mijn manier. ‘Mijn manier’ klinkt wat hoogdravend, maar ik probeer steeds zo te fotograferen dat niet meteen duidelijk is wat het is. Het zijn een beetje mijn fantasiebeelden.

Wat is voor jou belangrijk aan een fotoclub? Naast de gezelligheid vind ik het heerlijk om naar foto’s van anderen te kijken en ook het commentaar op mijn foto’s hoor ik graag. Kritisch mag gerust, daar leer ik van. De fotoclub inspireert me en ook de mentoraten in de afgelopen jaren hebben me flink op weg geholpen, zowel in het fotograferen als in het bespreken.

Wat is je favoriete genre? In ieder geval foto’s die een zekere abstractie hebben. De onderwerpen zijn meestal niet snel te duiden. Ik wil op mijn manier de werkelijkheid vervreemden. Dat kan door macro-opnamen, maar soms knutsel ik met ijs, water of andere (vloei)stoffen om op mijn manier de werkelijkheid te construeren. Maar kleur en vorm komen ook steeds weer terug in mijn foto’s, en licht natuurlijk. Misschien ben ik nog wel het meest dol op de kleuren in mijn foto’s.

Wie is je grootste voorbeeld? Het klinkt misschien wel stom of eigenwijs, maar ik heb niet direct voorbeelden van fotografen. Ik kijk graag naar foto’s en andere kunst in een museum of in een boek, waarbij de nadruk ligt op abstractie en waarin ook vorm en kleur een rol spelen.

Peter van Tuijl

8


JUBILEUM

Fotoclub Zwijndrecht 50 jaar Misschien wel de opmerkelijkste club in het land – voor die kwalificatie zijn goede argumenten, zonder andere clubs iets tekort te willen doen. Uniek is hun eigen clubhuis met galerie, gekocht na het uitgeven van renteloze obligaties à honderd gulden onder de circa 70 leden. Ze brachten graag de koopprijs van bijna 70.000 gulden bijeen (1983) en gingen óók meteen een veel hogere contributie betalen. De obligaties werden in 12 jaar afgelost.

Een reëel plan met visie zo communiceren, dat je iedereen overtuigt van belang en haalbaarheid, en de schouders eronder zetten. Als je fotografie belangrijk vindt, mag dat wat kosten. Hoeveel besteed je aan apparatuur en materiaal, een veelvoud toch? Niet beknibbelen op de centen, kwaliteit kost nu eenmaal geld. Aanzien geniet hun clubblad ‘De Grove Korrel’, ooit maandelijks en, na een tijdelijke Nieuwsbrief, terug als kwartaalblad met 20 of meer pagina’s en veel foto’s. Lezenswaardige artikelen, geen duffe competitieladders of wedstrijdverslagen, maar zinnige discussies, meningen over de inhoud van foto’s en manieren van fotobespreking, achtergronden en vaak een blik buiten de eigen muren – het jubileumnummer wordt nr. 279.

10


De lat werd altijd hoog gelegd, o.a. dankzij Robert Broere, de harde leermeester die al vroeg lid en mentor werd, en dat jaren bleef. Dat trekt ambitieuze mensen aan met visie en kwaliteiten, van ver buiten de eigen stad. Dat haalt het beste in de leden naar boven. De onderlinge banden werden o.a. versterkt door wekelijkse foto-excursies; of de locatie geschikt was zag men ter plekke wel. Het belangrijkste: gáán. Met een open mind zie je eerder kansen dan wanneer je geijkte patronen volgt. Eigenzinnig en consequent. Na een paar maal winnen van de BondsFotowedstrijd actief gepoogd de opzet drastisch te veranderen. Toen landelijke steun uitbleef uit de Fotobond gestapt – een beetje kunstzinnige fotograaf was tegen wedstrijden, zo was toen de tijdgeest. Later toch terug in de Fotobond, omdat men wat geïsoleerd kwam te staan. Inmiddels worden ook wedstrijden weer schoorvoetend geaccepteerd. Durf is ook zo’n toepasselijk trefwoord. Gewoon de grote (beroeps)fotografen of critici van niveau uitnodigen als spreker of workshop begeleider, deelnemen aan landelijke discussies en manifestaties. Zwijndrecht steunde nooit op een handjevol capabele leden met verder voornamelijk beeldconsumenten, donateurs eigenlijk, velen zetten zich in. Natuurlijk zijn er altijd enkelen die de kar trekken (en voor iets goeds sponsoring weten te werven) en zij wisten steeds voldoende leden tot activiteit te prikkelen. Het huidige jubileum vrat tijd en energie. Vijf historische exposities in eigen galerie, één per tien

jaar. Geleidelijk vulde men de ‘jubileumbox’, een archiefdoos met vijf kranten, die elk ook één decennium beslaan, met elk onder andere een interview met (oud-)leden uit die periode. In september komt er een schitterend jubileumfotoboek bij, inleiding Frido Troost. Alles goed verzorgd en vormgegeven. Natuurlijk waren er ook ‘downs’ – het ledental zakte wel eens flink, waar niet? – en grote ambities leidden soms tot knetterende ruzies bij botsende meningen. FC Zwijndrecht overleefde met glans en moest recent overgaan tot een ledenstop. Eerder al hanteerden leden achterin de zaal een verrekijker om het werk ‘op de bok’ te kunnen zien. Een eigen pand blijkt dan een remmende voorsprong, je vervangt het niet zo maar door een groter pand als zich (tijdelijk?) meer leden aanmelden. Een pand is nu zowel absoluut als relatief veel duurder dan in 1983. Niettemin: het runnen van de club met durf en visie heeft geen windeieren gelegd. Terugkijken op de eerste 50 jaar ligt voor de hand, maar tegelijk kijkt men alweer naar de toekomst (project met schoolkinderen bijvoorbeeld). Proficiat en succes!

Wim Broekman

Jubileumexpositie 5 t/m 26 sep, za 11-16 uur Eigen galerie; Rotterdamseweg 112, Zwijndrecht www.fotoclubzwijndrecht.nl

Kees Veth

Mirjam de Jong

Theo de Jong

Hans van Weelden INBEELD 55 I SEPTEMBER 2009

11

JUBILEUM

Peter van Klinken

Diana de Bruijn

Bertien Kraamer

Martin Geuze 12


THEMA

Edele procédé’s en andere klassieke afwerktechnieken In mijn woonplaats Goirle leefde ooit en stierf Henri Berssenbrugge, wellicht een van de meest ondergewaardeerde fotografen van ons land. Berssenbrugge (1873-1959) was een picturalist. Het picturalisme is een stroming uit het begin van de vorige eeuw, die nog steeds veel aanhangers kent onder vrijetijdsfotografen. De Fotobond had destijds niet zonder reden veel contact met deze bijzondere fotograaf.

Berssenbrugge ondersteunde zijn stijl met de toepassing van een groot aantal verfijnde dokatechnieken, zogenaamde edele procédé’s. Hieronder vielen bijvoorbeeld de enkele en meervoudige gomdruk, broomolie(over-)druk, platina-, kool- en Erwinodruk. Daarvóór en daarna tot op heden waren er ook ontwikkelgelatinezilverdrukken, zoals het museale circuit ‘gewone’ vergrotingen noemt op chemisch afgewerkt bariet- en RCpapier, en de koperdiepdruk en autotypie. ‘Bers’ was een meester in het bepalen van de juiste kleuren toonverhoudingen en wist precies met welke techniek hij de resultaten behaalde die hij voor ogen had. Het is nu nauwelijks meer voor te stellen, maar ook toen waren er legio mogelijkheden om zowel bij de opname als bij de latere (vaak bewerkelijke) afwerking het beeld naar eigen inzichten vergaand te beïnvloeden. Als picturalist creëerde hij ruimte in zijn foto’s voor eigen emoties en gevoelens. Zelfexpressie was een doel binnen het picturalisme, en dat is het nog steeds voor velen van ons. Na het tijdperk waarin de edele procédé’s een belangrijke plaats innamen, verdwenen die naar

de marge en sommige geheel. Als belangrijkste chemische procédé’s bleven bariet- en later RCdrukken de boventoon voeren. Ook werd er een aantal procédé’s bekend, waarmee je in kleur kon afwerken. Denk hierbij ook aan bijvoorbeeld Cibachrome, met dia’s als basismateriaal. Inmiddels verdween menige doka, ook de mijne. De opkomst van de digitale fotografie drong de chemische afwerking sterk terug. Hiermee is (bijna) een eind gekomen aan de ambachtelijke kant van de fotografie. Hoewel ik zelf nooit een liefhebber ben geweest van langdurige isolatie in matig geïsoleerde miniruimten, met naar chemicaliën riekende en soms eczeem veroorzakende toverbaden, vind ik een definitieve verdwijning van het ambacht toch een groot verlies. Het zullen waarschijnlijk alleen vrijetijdsfotografen zijn, die deze technieken in leven kunnen houden. Hier ligt een uitdaging voor de leden van de Fotobond.

Landelijke Gespreksgroep Klassieke Technieken

enigen in de nieuwe Landelijke Gespreksgroep Klassieke Technieken. Met de hoop dat fanatieke barietdrukkers of specialisten in edele procédé’s, zoals Jan van Amersfort, aansluiting vinden bij gelijkgezinden. Bijeenkomsten vier keer per jaar in Amersfoort, de inhoud van het beeld staat centraal. Men heeft met name oog voor de wijze waarop met behulp van klassieke technieken het beeld kan worden versterkt. Natuurlijk is het uitwisselen van kennis en ervaring een belangrijk bestaansrecht van de groep. Coördinator is Hans de Ru ([email protected]), die deze taak in ieder geval het eerste jaar op zich neemt. De Fotobond ondersteunt de groep. De deelnemers dragen € 12,- bij, waar echter veel tegenover staat. Het bondsbestuur hoopt dat mede dankzij deze groep nog veel van onze leden gegrepen zullen worden door het fantastische ambacht van het op een hoogwaardige manier afwerken van foto’s. Het oude ambacht, zoals onder andere door Berssenbrugge overtuigend beoefend, kan dan langdurig blijven voortbestaan.

De Fotobond biedt leden die actief bezig zijn met chemische afwerkprocédé’s de kans zich te ver-

Rob Agterdenbos INBEELD 55 I SEPTEMBER 2009

13

THEMA

Reinier Mertens

Dini van Gent liquid light

Roelde Oude RC-druk 14


Jan van Amersfort gomdruk

Wiek Renalda Brugge 2006 - barietdruk op Ilford MG Warmtone

MET ANDERE OGEN

Wim Vos Wim Vos is binnen zijn fotoclub Lichtstad 51 uit Eindhoven aan de slag gegaan met het thema water en heeft daarbij een pop als attribuut gebruikt. Verzwaard met lood, zoals hij schrijft en met een vislijn gezekerd, zodat de pop op meerdere plekken ‘inzetbaar’ is. Uiteindelijk kiest de fotograaf uit misschien wel tientallen opnamen dat ene beeld dat voor hem het meest spreekt. De textuur van het water met daarin de pop bevalt me, de houten palen zijn wat mij betreft enigszins dominant in de vorm. Het is een foto geworden die naargeestig aandoet, Een symbool voor verlies of verdrinking, maar wellicht zie ik het nu te zwaar. Tenslotte is niet altijd datgene wat de beschouwer ziet ook de bedoeling van de fotograaf.

Anneke van den Dries De foto van Anneke van den Dries van De Draadontspanner uit Oost Souburg gaat ook over het beslissende moment. De dynamiek van het water dat in volle kracht over de steiger klotst wordt versterkt door de sprong van de jongen. De compositie verraadt dat het geen toevalstreffer is, er is gewacht op het goede moment. Zowel de plaats van de knul maar ook de totale opbouw van het beeld zijn oké. Deze documentair getinte foto zou niet misstaan in een brochure over de Zeeuwse kust.

Henk Tissen Henk Tissen van fotoclub ’t Gooi schrijft dat hij zelf niet helemaal tevreden is over de foto, omdat de dame links wat verloren gaat in het geheel. Straatfotografen zullen het probleem herkennen. Je ziet iets gebeuren, of je voorvoelt zelfs dat iets gaat gebeuren en je reageert op het juiste moment. Hebbes, denk je, totdat je in het totale beeld verstoringen of afleiders ziet die de foto minder maken. Zowel inhoudelijke als vormelementen kunnen disharmoniërend werken. Dat was ook wat Cartier-Bresson onder het ‘beslissende moment’ verstond, het moment waarop inhoud en vorm optimaal samengaan. De ordening en concentratie in deze foto worden al een stuk beter als je rechts er wat vanaf haalt.

16


Theo Litjens Bij de foto van Theo Litjens van fotoclub Dinasa dringt zich de vraag bij me op waarom fotograferen mensen wat ze fotograferen? Is het moment hier belangrijk, de grap van de herhaling van fotofotograaf, de uitdossing of het fenomeen living statues? Mogelijk is de fotograaf geboeid door het kleurcontrast, of heeft hij geprobeerd de compositie zo te maken, dat er diepte in het beeld ontstaat. Het zijn allemaal vragen die horen bij de afbeelding sec, de techniek of compositie. Foto’s waarbij je meer beschouwende vragen kunt stellen gaan vaak dieper en geven soms ook het antwoord op ‘waarom iemand fotografeert wat hij/zij fotografeert.

Peter van Tuijl

Stuur uw foto’s voor deze rubriek per e-mail naar [email protected] of naar [email protected] in een formaat van ongeveer 10 x 15 cm en 72 dpi of stuur de afdrukken (13 x 18 cm) per post naar Peter van Tuijl, Geulstraat 40, 7071VV Ulft.


17

JUBILEUM

Gerard Hol

50 jaar FC’59 Delft Twee jaar geleden staken we de koppen bij elkaar over de viering van ons 50-jarig jubileum. Uit alle opties zijn vier activiteiten gekozen:

• Een 1e expositie afgelopen voorjaar; • Een 2e buitenexpositie met 28 ’s avonds verlichte grote panelen van 250 x 60 cm; te zien rond de Oude Kerk, Hippolytusbuurt/Oude Delft, t/m 13 september; • Een 3e expositie ’24-uur Delft’ met een catalogus (23 x 22 cm, 120 pagina’s, soft cover, te koop via het Vermeercentrum, de locale boekhandel en website van de club). Hiervoor legden circa 35 leden van 29 mei 12 uur tot 30 mei 12 uur het ‘stadsgebeuren’ vast. Van 13 november t/m 15 januari te zien in het Vermeercentrum, Voldersgracht 21, toegang met de Fotobond ledencard € 2,- (normaal € 6,-); • Jubileumboek ‘1959-2009: de geschiedenis van een 50-jarige’, verschijnt in november (20 x 25 cm, 132 pagina’s, hard cover). In dit jubileumboek lezen we het verslag van de oprichting en andere anecdotes: “Met nadruk werd door een der aanwezigen gevraagd hoe de bijeenkomsten moeten zijn: ‘Deze moeten zeer geanimeerd worden en tevens moet er de hand worden gehouden aan vaste tijden, daar men moet vechten tegen de overal heersende vijand voor elke vereniging, de televisie’. Uiteindelijk werd... een bestuur samengesteld, maar niet nadat: ‘Gezien de belangrijkheid van de fotoclub dat zij die in het bestuur zitting

18


nemen, zich met alle krachten welke zij bezitten, zich aan hun taak moeten wijden, daar zij het in deze beginperiode zeer zwaar zullen krijgen, neem alleen al de indeling en de verzorging van de maandelijkse bijeenkomsten’.” “Bij ons bezoek aan de Kingston Camera Club in 1980 hebben we de aankondiging gedaan dat we ‘Dirty pictures’ bij ons hadden. De bezoekers zaten rechtop, maar kregen 30 gewone foto’s te zien; de aankondiging was verkeerd overgekomen, het waren ‘Thirty pictures’!” “In 1987 mochten we in de bovenzaal van Museum Het Prinsenhof exposeren, althans dat was de bedoeling... De opbouw was bijna klaar, toen de conservatrice ons vertelde dat we alles moesten afbreken, omdat zij zich niet kon verenigen met een foto-expositie in een zaal met andere kunstvoorwerpen. Alles moest weg, ondanks alle tevoren gemaakte afspraken. De aanwezige kunstenaar in de zaal beneden was toen bereid om de volgende dag plaats te maken, zodat wij alsnog konden exposeren.” “Tijdens Delftdag 1991 zouden wij een expositie opbouwen in de hal van het stadhuis. Helaas was een ambtenaar vergeten door te geven dat er panelen voor de foto’s in de hal geplaatst moes-

ten worden. Met de foto’s onder de arm zijn we onverrichter zake terug naar huis gegaan. Een andere oplossing was op zo’n korte termijn niet te bedenken.” FC ’59 leverde altijd veel leden die meehielpen bij het organiseren van algemene activiteiten voor de Fotobond, zoals: het mede opzetten van het Bondsbulletin in 1981, voorloper van In Beeld; de Fotomanifestaties ‘Sporen van de Mens’, 1981, en ‘De fotograaf, getuige van zijn tijd’, 1983; Foto Individueel van 2005 t/m 2007. Veel leden (7) zijn actief in een van de landelijke gespreksgroepen en velen zenden regelmatig en met succes in naar buitenlandse salons (2x AFIAP, 5x EFIAP). Bij Foto Nationaal werden 9 leden geaccepteerd, 3 haalden de landelijke finale van Foto Individueel. Andere grote activiteiten die FC ’59 organiseerde: Foto-wandelrally’s van 1972-1978 en de Delftse Foto Salon 1974-1979, waar 5 werken hingen of niets, zoals nu in Foto Nationaal. Sinds 1998 organiseert FC’59 tweejaarlijks het Holland International Image Circuit samen met vier andere clubs.

Wim Broekman Meer over het jubileumboek en het boek ’24-uur Delft’ op www.fc59delft.nl.

Pauline van Vliet

Petrie Coomans

Paul Mokveld

Vincent Vogels & Jenny van Leeuwen INBEELD 55 I SEPTEMBER 2009

19

EXPOSITIES

Bredevoort Ab van den Bree en Mariët van der Zande exposeren van 12 september tot 25 oktober bij Foto 21, ’t Zand 21 onder de titel ‘beeldend’. De expositie omvat vnl. zwartwit fotografie, resp. (experimentele) portretten en een eigen (grafische) werkelijkheid die emoties oproept. Geopend za 11-17 en zo 13-17 uur. www.foto21bredevoort.nl

Tot juni 2010 hangt een foto- en poëzietentoonstelling, thema de Tachtigers, van het Oost Gelders Fotografen Collectief op een 30-tal panelen in de tuin van de voormalige burgemeesterswoning, het klooster en sanatorium St. Bernardus (ingang Landstraat bij de gracht). Een combinatie van cultureel erfgoed, fotografie en poëzie, geopend van zonsopkomst tot zonsondergang.

Delft

Mariët van der Zande Foto21, Bredevoort

Aan de fotowand bij Fotobister, Voldersgracht 16, hangen tot 31 oktober foto’s van de FC’59 leden Betty Nicolai (gevarieerde onderwerpen) en Guy van Hoek (vnl. portretten, nu een ijsbeer serie uit Spitsbergen). Geopend maandag 13-17 uur, di-za 10-17.30 uur. Zie voor beide jubileumexposities van FC’59 het artikel elders in dit nummer.

Dongen Harry van der Molen, lid van FA Rijen, exposeert op 19 en 20 september in de Pauluskerk, Europaplein 1 in Dongen. Het zijn ca. 70 zwartwit foto’s van 13 bewoners, jongeren met een verstandelijke beperking, van dit voormalige kerkgebouw.

Eersel Van 17 oktober t/m 13 december exposeert FC Kemfodia in het Streekmuseum De Acht Zaligheden, Kapelweg 2. Op de zondagen 18 oktober, 25 oktober en 1 november gratis toegankelijk voor Fotobond leden (kaart meenemen!). Te zien is het werk van de 22 leden in ca. 120 foto’s en een audiovisual.

Ab van den Bree Foto21, Bredevoort

www.kemfodia.nl

Eindhoven Bij Fotogalerie Lotard, Schenkpad 10 exposeert van 10 september t/m 10 oktober Karel Maat onder de titel ‘vleselijke lust’. De Amsterdamse Joke van Vlijmen (FVGVB en NAFVA) exposeert er van 15 oktober t/m 14 november, geopend do-za 14.30-17 uur. www.lotard.nl

Vincent Buller Buitenexpositie FC’59, Delft

FC De Gender exposeert op 7 en 8 november zowel divers ledenwerk, als het thema ‘de mens voor de lens’ en ze geeft een AV-presentatie in gebouw ’t Slot, Kastelenplein. Zaterdag 13-17 en zondag 11-17 uur. www.fcdegender.nl

20


Goirle Fotogroep Den Dubbele Klik is nog jong. Haar fotosalon (foto’s en digitale projecties) is te zien op zaterdag 7 (13-20 uur) en zondag 8 november (10-17 uur) in Sociaal Cultureel Centrum De Wildacker, Van Hogendorpplein 73.

Landgraaf

Peter Willemse Buitenexpositie FC’59, Delft

Fotogroep Abedia Landgraaf exposeert van 6 t/m 27 november ca. 100 foto’s in de Burgerzaal van het gemeentehuis, ma-vr geopend van 9-16 uur, do tot 19 uur, de zondagen 8 + 15 van 1417 uur. Zaterdags en de 3e zondag gesloten.

Raamsdonk De 25-jarige FC Raamsdonksveer houdt haar jubileumexpositie in de Lambertuskerk, Kerklaan 4 in Raamsdonk, een van de oudste kerken in Brabant. Te zien op zondag 18 oktober van 12-17 uur. www.fotoclub-raamsdonksveer.nl

Schijndel FC Schijndel houdt haar jaarlijkse expositie op 14 en 15 november (14.30-17.30 resp. 10-16.30 uur) in Sociaal Cultureel Centrum de Vink, Hoevenbraaksestraat 28. Behalve vrije fotografie ook het thema ‘Typisch Holland’. www.fotoclubschijndel.com

Tilburg De TAFV stelt steeds twee leden in staat te exposeren. Van 8 september tot 2 november zijn dat Gerard Martens en Arie van Swam. Wijkcentrum ’t Sant, Beneluxbaan, geopend ma-do 9-22 uur, vr 9-12 uur.

Guy van Hoek Fotobister, Delft

Veghel In het sfeervolle atrium van het seniorencomplex De Hertoghof, Burg. De Kuyperlaan 6, exposeert een 20-tal leden van FC Veghel. Te zien op 7 (1117.30 uur) en 8 november (10-17.30 uur). In de aula vindt een doorlopende AV-presentatie plaats en daar hangen ook thematische foto’s.

Voor opname in In Beeld is nodig een korte tekst met alle concrete gegevens, graag met een goede foto op 300 dpi, 10x15 cm, Jpeg in hoogste kwaliteit. Mail die naar [email protected]. Voor voornamelijk plaatselijke activiteiten zijn de streekbladen, locale RTV en Fotobond website de aangewezen publiciteitsmedia. Wij moeten voor deze pagina’s vaak kiezen. Bij voorbaat onze verontschuldigingen als iets daarom niet mee kan. Meld een activiteit in elk geval, en tijdig, als die bijvoorbeeld aanleiding kan geven voor meer aandacht voor de club, afdeling of manifestatie in een apart artikel, los van deze rubriek (maar ook daar moeten we kiezen).

Betty Nicolai Fotobister, Delft INBEELD 55 I SEPTEMBER 2009

21

MEDEDELINGEN

Jouw foto(’s) in In Beeld?

Open dag Amsterdam

DiaDigiDag Nederweert

Het thema-artikel door Rob Agterdenbos bevat alleen lezersfoto’s; stuur s.v.p. alléén opnamen na een oproep voor dat thema, niet ‘zo maar’. ‘Met andere ogen’ (Peter van Tuijl) is juist een algemene lezersrubriek, elke inzending welkom. Voor de selectie willen we een Jpeg bestand van 72 dpi, formaat ca. 10x15 cm. Voor publicatie is een veel groter bestand nodig van 300 dpi, formaat ca. 13x18 cm (maximaal A4), bestandsgrootte 1-2 MB, dan kan de redactie alle kanten uit. Na selectie vragen we met spoed alsnog dit grote bestand op. Grote bestanden van meerdere foto’s met bijschrift graag op CD of DVD naar hoofdredacteur Wim Broekman, Boomstraat 43-A, 1015 LB Amsterdam, tekst en toelichting graag per e-mail (1 of 2 grote bestanden mogen ook per e-mail) naar [email protected]. Thema-artikel: Rob Agterdenbos, Heeshoek 4, 5053 AM Goirle, [email protected]. Voor november/december is het thema ‘Vergankelijkheid’, en daarmee kun je vele kanten op. Wat is niet aan onttakeling onderhevig: mensen, dieren, dingen? Voor februari is het thema ‘Foto’s met een X-factor’. Mail maximaal 3 foto’s p.p. op 72 dpi en 10x15 cm vóór 12 oktober, resp. 3 januari naar Rob Agterdenbos. Kom maar op!

De FVGVB (Foto- en Videoclub van het Gemeentelijk Vervoerbedrijf) viert het 50-jarig jubileum met een open weekend op zaterdag 14 november (13-16 uur) en zondag 15 (11-16 uur). Expositie van ledenfoto’s, video’s van de filmende leden, demonstratie van model- en portretfotografie in eigen studio. Tegelijk jubileert de GVB-modelspoorclub (25 jaar) en kan men ook een van de grootste modelspoorbanen bewonderen. Locatie: tramremise Lekstraat, ingang Kromme Mijdrechtstraat 25, Amsterdam-Rivierenbuurt (tram 4 en 25, bus 15), zondag gratis parkeren. De FVGVB is van oudsher groot, mede dankzij een lage contributie, maar heeft een veel kleinere actieve kern, en staat ook open voor niet-personeelsleden.

Op zondag 29 november, van 11-16.30 uur, vindt in Nederweert in De Pinnenhof, Kapelaniestraat 4 de editie 2009 plaats voor Limburgse, landelijke, Belgische en Duitse AV-makers. Inzenden kan tot 5 november. Komt er te veel werk, dan selecteren 2 externe juryleden vooraf om het programma aantrekkelijk te houden. Zij kennen ook de prijs toe en er is een publieksprijs. Inschrijfformulier en reglement: [email protected].

CD rom te koop Er zijn vier nieuwe CD Rom’s te koop via de Bondscollectiedienst, met zorg gemaakt door Gijs van Gent, ze worden niet uitgeleend. Beschikbaar zijn CD’s met het werk van Foto Individueel 2008, de BondsFotowedstrijd 2009, BMK 2009 en BMK kandidaten en aspiranten 2009. Ze kosten € 10,per stuk. Bestellen uitsluitend per e-mail of post bij Gerda Gallé, Venbergse Molen 51, 5612 DX Eindhoven, [email protected]. Zij bevestigt of de CD in voorraad is, en zo ja, dan ligt hij klaar. Verzending gebeurt na betaling op giro 239664 t.n.v. Fotobond, Eindhoven, o.v.v. uw naam, adres en Fotobond lidmaatschapsnummer.

Landelijke groep Digitaal Bij de Landelijke Gespreksgroep Digitaal kun je je laten inspireren door foto’s van anderen, erover praten en je laten stimuleren bij je eigen digitale fotografie. Meer informatie vind je op de Fotobond site www.fotobond.nl. Wie wil toetreden, dient vóór 10 december 8 prints in te zenden, formaat vrij, in passepartout van max. 40x50 cm. Gebruik verpakking geschikt voor retourzending, sluit retourporto bij, vermeld achterop de foto’s naam, adres, tel. nr., clubnaam, lidmaatschapsnr. en het volgnummer van de foto. Op de voorkant geen naam of signatuur!. Inzenden naar Huib Limberg, Pijperpad 30, 3766 CS Soest. Bespreking op 19 december, inzenders worden uitgenodigd. Op 17 oktober vindt een open dag van de groep plaats in Nijkerk en is iedereen die inzending overweegt welkom. Info: [email protected].

22


40 jaar DFG Het ‘DFG Foto & Multimedia Event’ wordt geweldig! Van begin november staan 4 maanden lang zowel ’s-Gravenzande, als ook diverse andere locaties in het Westland in het teken van het 40jarig jubileum van de Dia- en Fotoclub ’s-Gravenzande. Thema ‘Ons Westland’ met daarin de mens centraal. 40 Jaar is een moment om bij stil te staan, en om eenieder te laten weten dat we deze mijlpaal hebben bereikt. Dankzij andere Westlandse culturele instellingen zal de jubileumexpositie door het Westland reizen. Het hoogtepunt ligt op 27 en 28 november met optredens van fotografen die hun sporen nationaal en internationaal ruimschoots hebben verdiend: o.a. Jan Vermeer over natuurfotografie, Gijs van Gent met journalistieke fotografie en André Hartensveld met zijn versmeltingen van beeld & geluid. DFG-leden demonstreren beeldbewerking, modelfotografie en samenstelling van een audiovisual. U bent welkom op: vrijdag 27 november 19-22 uur en zaterdag 28 november van 10.30-16 uur in Zalencentrum ‘De Kiem’, Koningin Julianaweg 91, ’s-Gravenzande. Informatie: [email protected] en www.fotoclubdfg.nl. Jaaragenda 26 sep Opening Foto Nationaal (De Gruitpoort, Doetinchem) 28 okt Sluiting inzending voor Foto Individueel 31 okt Vergadering Bondsbestuur (Amershof, Amersfoort) 01 nov Start inzenden Foto Online (website Fotobond) 07 nov Jurering Foto Individueel 14 nov Sluiting inzending voor toelating Landelijke Gespreksgroep Fotojournalistiek 22 nov Openbare bespreking Foto Individueel (H.F.Witte Centrum, De Bilt) 30 nov Sluiting inzending Foto Online (website Fotobond) 05 nov Sluiting inzending voor toelating Landelijke Gespreksgroep Digitaal

Studiedag AV-producties AV-Groep 1592 organiseert op 16 januari de jaarlijkse studiedag voor (amateur) AV-producenten uit Nederland, België en Duitsland in Rijen. Er kunnen zo’n 20 series worden vertoond en besproken. Inschrijving met werk kan tot 2 december. Info en inschrijfformulier bij Bram Dekkers, tel. 0162 - 428 245, of via [email protected].

Holland Int. Image Circuit 2010 Deelname staat open aan dit Circuit 2010, dat 5 internationale salons omvat: 13th Tribute to Colour, 7th Image Salon Delft, 7th Int. Image Salon Oldenzaal, 7th Image Contest Wageningen en de 5th Rainbow Challenge Rijen. Vijf fotoclubs ondersteunen de organisatie: FC Heerhugowaard, FC’59 Delft, Camera Club Wageningen, FC Oldenzaal en FA Rijen. Inschrijving is vrij voor eenieder en is digitaal met de mogelijkheid van dia’s. Voorwaarden op www.hollandcircuit.nl.

Oproep websites Bij het nalopen van de Fotobond website onder Interactief>Sites van fotoclubs blijkt dat niet alle gegevens kloppen en sommige clubs ontbreken of ze staan alleen onder hun afdeling vermeld. Het is natuurlijk de verantwoordelijkheid van de club hoe en waar hij wordt vermeld, maar wenselijk is toch dat je goed te vinden bent. Besturen: controleer s.v.p. de eigen gegevens en geef de clubsite correct door aan de Fotobond webmaster. Vergaderingen 24 sep Dagelijks bestuur-6 (Ons Kabinet, Vught) 31 okt Bondsbestuur-2 (De Amershof, Amersfoort) 26 nov Dagelijks bestuur-7 (Ons Kabinet, Vught) 11 dec Dag. bestuur studiedag (Ons Kabinet, Vught) Bijeenkomsten Landelijke Groepen 17 okt Natuur-3 (De Schakel, Nijkerk) ook Digitaal 19 dec Natuur-4 (De Schakel, Nijkerk) ook Digitaal 21 nov BMK-4 (De Coehoorn, Arnhem) 24 okt Audio-Visueel-3 (De Vierstee, Maartensdijk) 12 dec Audio-Visueel-4 (De Vierstee, Maartensdijk) 03 okt Fotojourn.-3 (De Amershof, Amersfoort) 28 nov Fotojourn.-4 + toel. (De Amershof, Amersfoort) 19 sep Portret-3 (De Amershof, Amersfoort) 14 nov Portret-4 (De Amershof, Amersfoort) 17 okt Digitaal-3 (De Schakel, Nijkerk) ook Natuurgrp. 19 dec Digitaal-4 + toel. (De Schakel, Nijkerk) 26 sep FIAP-3 (De Amershof, Amersfoort) 28 nov FIAP-4 (De Amershof, Amersfoort) ook Fotojrn.

OLYMPUS PEN EP-1

TEST

SUPER

RETRO VOOR DE TOEKOMST De beeldkwaliteit van een spiegelreflex is prachtig, maar je laat hem soms thuis omdat je niet met een zware camera wilt sjouwen. Compactcamera’s zijn gemakkelijk mee te nemen maar door de extreem kleine sensor is de beeldkwaliteit beduidend lager. Olympus lijkt nu met de PEN E-P1 de ideale camera te hebben ontwikkeld: compact, grote sensor en de mogelijkheid om objectieven te wisselen. Is hij ook goed genoeg om de plaats van de spiegelreflex in te nemen?

MICRO FOUR THIRDS IN SEPTEMBER 2008 KONDIGDEN OLYMPUS EN PANASONIC EEN GEZAMENLIJK ONTWIKKELD DIGITAAL CAMERASYSTEEM AAN. MICRO FOUR THIRDS IS GEBASEERD OP DE ORIGINELE FOUR THIRDS-STANDAARD VOOR DIGITALE SPIEGELREFLEXEN DIE OLYMPUS VIJF JAAR EERDER INTRODUCEERDE. HOEWEL DE MEESTE FOUR THIRDS-SPIEGELREFLEXCAMERA’S AL HEEL COMPACT ZIJN WILDEN PANASONIC EN OLYMPUS EEN SYSTEEM MET NOG KLEINERE AFMETINGEN. DOOR HET ELIMINEREN VAN HET ZOEKERSYSTEEM (INCLUSIEF SPIEGELHUIS EN MATGLASZOEKER) EN DE TOEPASSING VAN KLEINERE EN KORTERE OBJECTIEVEN IN COMBINATIE MET DE BESTAANDE FOUR THIRDS-SENSOR IS ER EEN SYSTEEM ONTSTAAN WAARBIJ BEELDKWALITEIT (GROTE SENSOR) EN FLEXIBILITEIT (VERWISSELBARE OBJECTIEVEN) VOOROP STAAT. OMDAT HET SPIEGELSYSTEEM ONTBREEKT MAG EEN MICRO FOUR THIRDS-CAMERA OFFICIEEL GEEN SPIEGELREFLEX GENOEMD WORDEN. PANASONIC EN OLYMPUS ZIJN BEZIG MET HET ONTWIKKELEN VAN SPECIALE MFT (MICRO FOUR THIRDS)-OBJECTIEVEN MAAR VIA OPTIONELE ADAPTERS PASSEN OOK OBJECTIEVEN VOOR FOUR THIRDS, OLYMPUS OM, LEICA M/R EN WAARSCHIJNLIJK BINNENKORT NOG MEER. OP DIT MOMENT HEEFT PANASONIC TWEE (MEER SPIEGELREFLEXACHTIGE) MFT-CAMERA’S EN VOOR OLYMPUS IS DE PEN E-P1 DE EERSTE.

We noemen de E-P1 compact maar dat is betrekkelijk, want hij is forser dan de meeste digitale compactcamera’s en inclusief objectief is hij ook veel minder plat. Het F3,5-5,6/ 14-42 mm kitobjectief kun je als je het niet gebruikt, maar het blijft toch 4 cm uit de body steken zodat de camera inclusief objectief dan bijna 8 cm dik is. Met uitgeschoven objectief is de combinatie ongeveer 11 cm dik. Geen echte binnenzakcamera dus maar toch veel compacter en lichter dan een spiegelreflex en door de redelijk grote afmetingen is er genoeg houvast. De E-P1 is veel compacter dan een conventionele spiegelreflex omdat een spiegelsysteem/reflexzoeker (volgens de regels van Micro Four Thirds) of een elektronische zoeker (zoals de Panasonic GH1 die heeft) ontbreekt. De camera heeft een klassieke metalen body en oogt rustig omdat de weinige knoppen netjes gegroepeerd zijn. Op de bovenkant zien we, behalve de flitsschoen, de ontspanknop, de

aan/uitknop en een knopje voor de belichtingscorrectie het programmawiel met symbolen voor programma, voorkeuze van sluitertijd en diafragma, handbediening, filmopname (720x1280), iAuto, SCN en ART. Onder SCN vind je 19 themaprogramma’s, waaronder e-Portret waarbij rimpels en dergelijke met behulp van gezichtsherkenning worden weggewerkt. Bij iAuto kiest de camera zelf tussen portret, landschap, nachtscène, sport en macro. De ARTfilters kennen we al van de Olympus-spiegelreflexen, de PEN heeft er zes: Pop-art, Softfocus, Pale & Light Color, Light Tone, Grainy film en Pinhole. Het is handig dat je RAW-bestanden nu achteraf in de camera van het effect kunt voorzien. Meer creatieve mogelijkheden zijn vier verschillende beeldverhoudingen: 2:3, 3:4, 6:6 (1:1 oftwel vierkant) en 9:16 en de mogelijkheid om meervoudige opnamen te maken. Je kunt twee opnamen over elkaar heen maken of een opname over een RAW-opname op de geheugenkaart maken.

INBEELD 559 I SEPTEMBER SEPTEMBER 2009 FOCUS 2009

23 35

TEST

OLYMPUS PEN EP-1

MENU Wat mogelijkheden en menustructuur betreft is er niet zoveel verschil met de spiegelreflexen van Olympus. In het menu vinden we bijvoorbeeld de fotomodus waarbij je beeldinstellingen zoals natuurlijk, vivid, portret en monochroom kunt aanpassen (contrast, verzadiging en scherpte) en kunt vastleggen. Er is uiteraard een modus waarbij schaduwen opgehelderd worden en waarbij je uit automatisch, normaal en High en Low Key kunt kiezen. Bij situaties met te veel contrast is er verbetering maar soms vertoonde de resulterende opname juist te weinig contrast. Voor de beste kwaliteit kun je natuurlijk nog steeds het beste in RAW fotograferen en de opnamen achteraf aanpassen. Enkele bijzondere eigenschappen van het menu zijn bijvoorbeeld de mogelijkheid om behalve belichting ook de witbalans, de flits en de ISO te bracketen en Anti-shock waarbij je een pauze (1/8-30 s) tussen het indrukken van de ontspantoets en het maken van de opname instelt. Dit kan handig zijn om trilling te vermijden bij het fotograferen via een microscoop of telescoop. De camera heeft net als de meeste Olympusspiegelreflexen stabilisatie via sensor-shift zodat je met langere sluitertijden kunt fotograferen. Behalve de normale stabilisatiemodus zijn er ook standen voor horizontaal en verticaal pannen en je kunt bij niet-(Micro) Four Thirds-objectieven de brandpuntsafstand van 8 tot 1000 mm invoeren. De PEN heeft natuurlijk ook een antistofsysteem waarbij eventueel stof automatisch van de sensor wordt getrild na het inschakelen van de camera.

FILMEN Met de PEN kan gefilmd worden in hoge kwaliteit: maximaal 720 x 1280 pixels (HD-ready), 30 bps en hoogwaardig PCM-stereo. De scè-

24 36

INBEELD I SEPTEMBER 2009 FOCUS 9 55 I SEPTEMBER 2009

50 JAAR PEN IN DE RECLAMECAMPAGNE VOORAFGAAND AAN DE INTRODUCTIE VAN DE E-P1 EN BIJ DE TYPEAANDUIDING REFEREERT OLYMPUS AAN DE ORIGINELE PEN, EEN (UITERAARD) ANALOGE CAMERA DIE IN 1959 WERD GEÏNTRODUCEERD. DEZE EENVOUDIG TE BEDIENEN EN ZEER COMPACTE HALFKLEINBEELDCAMERA HAD ZOVEEL SUCCES DAT ER 17 MILJOEN EXEMPLAREN VAN DE PEN-SERIE ZIJN VERKOCHT. HET TOPMODEL WAS DE PEN F; EEN COMPACTE SYSTEEMCAMERA MET EEN ZIJDELINGS GEPLAATST SPIEGELSYSTEEM EN VERWISSELBARE OBJECTIEVEN. VIJFTIG JAAR NA DE INTRODUCTIE VAN DE EERSTE PEN KOMT OLYMPUS MET DE DIGITALE UITVOERING VAN DE PEN: OOK EEN COMPACTE EN OPZIENBARENDE SYSTEEMCAMERA MET WISSELOBJECTIEVEN.

nes hebben een maximale lengte van 5 minuten of een bestandsgrootte van 2 GB. Een snel kaartje (Class 6) is vereist om het beeld niet te laten haperen. Je moet eerst de AF instellen door het half indrukken van de ontspanknop. Er is geen aparte filmknop zodat je gewoon begint (en stopt) door het geheel indrukken van de ontspanknop. Tijdens het filmen zijn er naast handmatige scherpstelling twee manieren om de afstand in te stellen. Bij S-AF doe je dat door op de AEL/ AEF-knop te drukken en bij C-AF doet de camera het continu. Bij de continu-AF is er kans dat het geluid van de AF-motor bij scènes met weinig geluid wordt opgenomen. De normale beeldstabilisatie werkt niet in de movie-modus maar er is wel een elektronische stabilisatie. De camera kan bij het filmen in P en A worden gebruikt; bij de laatste kun je dus via het instellen van een grote lensopening een onscherpe achtergrond krijgen. Je kunt ook Art Filters gebruiken maar Soft-focus, Grainy film en Pinhole kost de beeldverwerking teveel tijd zodat je schokkerige beelden krijgt. Je kunt in het menu de functie movie + still activeren zodat er een foto wordt gemaakt als je een filmscène beëindigt.

EEN ZOEKER ONTBREEKT, MAAR IN DE FLITSSCHOEN KUN JE WEL EEN LOSSE VF-1 DOORZICHTZOEKER PLAATSEN, MAAR ALLEEN VOOR GEBRUIK MET HET 17 MM OBJECTIEF.

IN DE PRAKTIJK Je gebruikt het lcd-scherm als zoeker en dat is even wennen voor een spiegelreflexfotograaf. De eerste tijd heb je steeds de neiging om de camera naar je oog te brengen als je een opname wilt maken. Afhankelijk van de leeftijd van de gebruiker moet je de camera met min of meer gestrekte armen gebruiken. Is die leeftijd wat hoger dan moet je een leesbril gebruiken om het beeld scherp te kunnen zien. Dat klinkt wat onhandig maar je hoeft de bril niet op en af te zetten zoals je doet bij een spiegelreflex als je afwisselend door de zoeker kijkt en het beeld in het lcd-scherm controleert. Gebruik van een dubbelfocus-bril is nog beter omdat je dan scherp kunt zien op alle afstanden. Als je de platte F2,8/17 mm aanschaft, krijg je er een losse doorzichtzoeker bij die je in de flitsschoen plaatst. Het nadeel is dan dat je niet (in) kunt flitsen want de camera heeft geen ingebouwde flitser en de flitsschoen (waar alle Olympus-flitsers inclusief de bijpassende FL-14 in passen) is bezet door de zoeker. Maar het fotografeert wel heerlijk met deze opsteekzoeker met zijn grote en heldere zoekerbeeld. Je moet niet vergeten om de AF op het centrale scherpstelpunt te zetten omdat je bij gebruik van de opsteekzoeker niet kunt zien waar de camera in de All target-modus (met 11 scherpstelpunten) op scherpstelt. We waren bang dat het werken met alleen een lcd-scherm een probleem zou zijn bij veel

DOOR EEN VOORZICHTIGE BENADERING KONDEN WE DEZE GRAUWE VLIEGENVANGER FOTOGRAFEREN MET DE STANDAARDZOOM OP 42 MM.

omgevingslicht, maar tijdens het fotograferen bleek dat het HyperCrystal lcd-scherm zelfs bij fel invallend zonlicht nog bruikbaar is. Desondanks werkt de zoeker van een spiegelreflex fijner. Het scherm heeft een diagonale maat van 7,6 cm/3” en met 230.000 pixels is het minder scherp dan de schermen met 920.000 pixels zoals we die op sommige spiegelreflexcamera’s en compacts aantreffen. Een onder- of overbelichting wordt alleen in het scherm getoond als je Live View Boost uitgeschakeld hebt. Telkens als je op de INFO-knop drukt, krijg je een ander soort scherm: beeld met of zonder opname-informatie, met histogram, met zoommogelijkheid (door op OK te drukken, wordt het beeld in een verplaatsbaar vakje 7 of 10x vergroot), multiview display, met kaderlijnen (4, 9 of 24 vakken) en met een digitale waterpas. Bij de laatste functie wordt de X- en Y-helling aangegeven en als je de camera goed richt, krijg je een groen signaal. In de multiview-modus zie je een aantal foto’s met daarin je onderwerp bij alle witbalans-presets of variaties in lichtmeetcorrectie (-/+ 3); selecteer de juiste en druk op OK om de instelling te activeren. De AF werkt minder snel dan bij de gemiddelde spiegelreflex of de Panasonic G1/GH1 maar

ER IS GEEN INGEBOUWDE FLITSER DUS WE KONDEN HIER GEEN INVULFLITS GEBRUIKEN.

omdat je geen gedoe met open neerklappende spiegels hebt is de scherpstelling wel sneller dan de AF bij Live View van de meeste spiegelreflexen. In de AF-C-modus blijft het objectief bewegen tot de ontspanknop half ingedrukt wordt en dat komt zeer onrustig over. Bij weinig licht komt het nadeel dat de camera geen AF-hulplampje heeft pijnlijk aan het licht.

RESULTATEN De resultaten zijn geheel vergelijkbaar met die van een spiegelreflex in het algemeen en met die van Olympus in het bijzonder. Door de grote sensor ten opzichte van een compactcamera is de beeldkwaliteit zichtbaar beter. Standaard kun je Fine als hoogste JPEGkwaliteit instellen en we ontdekten dat er ook een Super Fine-kwaliteit is. Je moet dat eerst diep in het custom-menu selecteren maar door de lagere compressie is de kwaliteit nog iets hoger. De camera heeft een uitstekende lichtmeting en instelling van de witbalans. Er is geen of nauwelijks ruis bij lagere gevoeligheden tot ISO 400 en ISO 800 en 1600 zijn ook zeer bruikbaar. De hoogste waarden van ISO 3200 en 6400 zouden wij alleen voor noodgevallen en dan ook nog in een klein afdrukformaat gebruiken.

DOELGROEP OLYMPUS ADVERTEERT BREED EN LIJKT ZICH OP VRIJETIJDSFOTOGRAFEN EN GADGETLIEFHEBBERS TE RICHTEN, MAAR BOVENDIEN OP JONGEREN EN FAMILIE-/VAKANTIEFOTOGRAFEN. VOOR DIE LAATSTGENOEMDE GROEP ZIJN ER ECHTER DIVERSE BEZWAREN, ZOALS DE RELATIEF HOGE PRIJS EN HET FEIT DAT ER GEEN FLITSER INGEBOUWD IS. TIJDENS DE TESTPERIODE BETREURDEN WE HET GEREGELD DAT WE GEEN INVULFLITS KONDEN GEBRUIKEN. NATUURLIJK KUN JE EEN LOSSE FLITSER AANSCHAFFEN MAAR DAT GAAT TEN KOSTE VAN DE COMPACTHEID EN HET KOST OOK TIJD OM DE FLITSER UIT JE TAS TE PAKKEN, OP DE CAMERA TE SCHUIVEN EN IN TE SCHAKELEN. ZELFS DE MEEST PLATTE EN COMPACTE COMPACTCAMERA’S HEBBEN EEN INGEBOUWDE FLITSER ZODAT WE NIET GELOVEN DAT ER GEEN PLAATS VOOR EEN POP-UPFLITSERTJE WAS. MISSCHIEN WIL OLYMPUS DE CAMERA OP DEZE MANIER EEN PROFESSIONEEL TINTJE GEVEN MAAR IN IEDER GEVAL HOPEN WE DAT ER OVER EEN TIJDJE EEN POPULAIRDER (GEPRIJSD) MODEL MET INGEBOUWDE FLITSER KOMT.

WEL KAN DE BIJPASSENDE EXTERNE FL-14 FLITSER WORDEN GEBRUIKT.

De Olympus PEN E-P1 is een camera die voordelen van een spiegelreflex en een compactcamera combineert. De camera is redelijk compact maar door de grote sensor is de beeldkwaliteit veel hoger dan die van een compactcamera. Ondanks het ontbreken van een zoeker en de niet al te snelle AF is dit toch een camera waar je fijn mee kunt werken. We rekenen er op dat Olympus het Micro Four Thirds-systeem met objectieven, accessoires en meer camera ’s zal uitbreiden. MARK MOED

OLYMPUS PEN E-P1 RESOLUTIE ISO ZOEKER LCD-SCHERM OPSLAG INCLUSIEF ADVIESPRIJS

IMPORTEUR

12,3 MEGAPIXELS (EFF.) AUTO, 100-6400 GEEN 7,6 CM/3” (230.000 PIXELS) SD(HC) MASTER-SOFTWARE, ACCU+LADER BODY: € 699,INCL. F3,5-5,6/14-42 MM: € 799,INCL. F2,8/17 MM + ZOEKER: € 899,OLYMPUS NEDERLAND BV WWW.OLYMPUS.NL

BEOORDELING BEELDKWALITEIT 8,5 SCHERPSTELLING 7,5 LICHTMETING 9 WITBALANS 9 LCD-SCHERM 9 OPSLAG 8 PRIJS:KWALITEIT 8 BONUS 9 TOTAAL 68

8,5 I SUPER + + – –

COMPACTE AFMETINGEN SPIEGELREFLEXRESULTATEN GEEN ZOEKER IETS MINDER SNELLE AUTOFOCUS

INBEELD 559 I SEPTEMBER SEPTEMBER 2009 FOCUS 2009

25 37

TEST

CANON PIXMA PRO9000 MARK II EN PRO9500 MARK II

EXPOSITIE-AFDRUKKEN, MARK II Canon heeft op het gebied van grootformaat fotoprinters een naam hoog te houden. Vooral op het gebied van kleur en snelheid excelleren hun professionele printers. Dankzij de PIXMA Pro lijn profiteert ook de consument en semiprofessional van deze knowhow en kwaliteit en dat komt tot uiting in de opvolgers van de PIXMA Pro9000 en Pro9500, beide voorzien van een Mark II-label.

KOSTEN DE KOSTEN VAN EEN AFDRUK WORDEN BEPAALD DOOR DE PRIJS VAN HET PAPIER EN DE INKT, HET FORMAAT VAN DE AFDRUK, DE DEKKING VAN DE KLEUREN EN HET AANTAL MISLUKTE PRINTS. EEN STANDAARD ONDERWERP AFGEDRUKT OP 45 BIJ 30 CM OP SEMI-GLOSS CANONPAPIER KOST BIJ DEZE PRINTERS ONGEVEER DRIE EURO. BIJ EEN HOGE KLEURDEKKING EN BIJZONDER PAPIER KAN DIT OPLOPEN TOT 5 À 6 EURO. JE HEBT VOOR DIE PRIJS DAN WEL EEN AFDRUK OP EXPOSITIEKWALITEIT DIE MEER DAN 100 JAAR ZIJN KWALITEIT BEHOUDT. PROBEER NIET TE BESPAREN OP DE PRINTKOSTEN DOOR B-MERK PAPIER EN REFILL-INKT TE GEBRUIKEN. DE KLEUREN ZIJN DAN NIET MEER VOORSPELBAAR (= MEER MISLUKTE PRINTS = EXTRA KOSTEN) EN TEVENS IS DE DUURZAAMHEID BEDUIDEND MINDER.

PAPIER CANON HEEFT EEN BREED ASSORTIMENT PAPIER, WAARONDER DE STANDAARDS GLOSS EN SEMI-GLOSS, DE HIGH-END FOTOPAPIEREN PLATINUM EN HIGH GLOSS II, MAAR BOVENDIEN DIVERSE FINE-ART PAPIEREN ALS MUSEUM ETCHING, FOTO MATTE EN PHOTO RAG EN ZELFS CANVAS. OOK HAHNEMÜHLE EN ILFORD VOEREN MOOIE PAPIERSOORTEN IN HUN ASSORTIMENT. DEZE ZIJN TE GEBRUIKEN OP DE PIXMA PRO PRINTERS. JE MOET DAN WEL VAN DE SITES VAN DEZE FABRIKANTEN DE DESBETREFFENDE PRINTPROFIELEN DOWNLOADEN OF PROFIELEN LATEN MAKEN.

26 55 9I ISEPTEMBER 2009 XVIII INBEELD FOCUSXTRA SEPTEMBER 2009

1 DE TWEE EXTRA ZWART/GRIJSTANKS VAN DE PRO9500 ZORGEN VOOR UITMUNTENDE ZWARTWITAFDRUKKEN.

De typeaanduiding van deze twee modellen verlangt enige uitleg. Het volgnummer 9500 betekent niet dat deze printer meer mogelijkheden heeft of een hogere kwaliteit dan de 9000. De getalsaanduiding geeft alleen aan dat – ondanks het gelijke uiterlijk en afdrukformaat – het afdrukprincipe van de printers geheel verschillend is: De PIXMA Pro9500 werkt met pigmentinkt en de Pro9000 met dye-inkt. Pigmentinkt is een vaste kleurstof in minuscuul kleine deeltjes in water gemengd en dye-inkt is kleurstof opgelost in water. Vergelijk het met gewone verf (deeltjes in oplosmiddel) en beits (kleurstof in oplosmiddel). Pigmentinkt blijft veel meer op het papier liggen, terwijl dye-inkt in het fotopapier

trekt. Pigmentinkt heeft een langere kleurechtheid en dye-inkt een grotere kleurintensiteit. In principe presteert een pigmentprinter als de Pro9500 het best op halfglanspapier en fine-art/mat papieren en geeft de Pro9000 uitmuntende resultaten bij glansafdrukken. Omdat de Pro9500 drie zwart/ grijscartridges heeft, is deze in principe meer geschikt voor zwartwitafdrukken (afb. 1). De aanduiding Mark II geeft aan dat het de opvolgers zijn van de eerste modellen in deze serie en het verschil is vooral de snelheid van afdrukken. Functionaliteit en kwaliteit zijn gelijk gebleven.

MOGELIJKHEDEN EN PRESTATIES Met de PIXMA Pro9000 en Pro9500 kunnen foto’s afgedrukt worden op veel verschillende media (High Gloss, Semi-Gloss, Matt, Museum Etching, Canvas) tot een formaat van maximaal 48 bij 33 cm. Je kunt zelfs direct cd’s en dvd’s bedrukken. Omdat de printers een vlakke doorvoer hebben, is een papiergewicht van 350 gr/m2 geen enkel probleem. De printers worden aangestuurd via usb. Een netwerkaansluiting ontbreekt helaas.

2 RASTER VAN HIGH-END DRUKWERK (L) EN ‘RASTER’ PIXMA PRO (R).

Het installeren van beide printers verloopt probleemloos. Vanuit Vista en XP zijn ze keurig aan te sturen en er worden ook Mac-drivers meegeleverd. Bij installatie worden bovendien kleurprofielen van de meest gangbare papiersoorten op de computer geplaatst. Tevens kan extra software als Easy Print Pro worden geïnstalleerd om zelfs 16-bits afbeeldingen af te kunnen drukken. Om het gebruiksgemak, de snelheid en de kwaliteit te kunnen beoordelen, hebben we vanuit Photoshop enkele testfoto’s afgedrukt op meerdere soorten papier. Wat opvalt is dat de printers nagenoeg geluidloos zijn, vooral de Pro9500. Het invoeren van het papier is via de achterste lade geen probleem. Willen we echter de vlakke doorvoer gebruiken, dan moet de uitvoerlade aan de voorzijde iets worden opgetild, een knop worden ingedrukt, waarna het papier geplaatst kan worden. Dat is even wennen, maar het papier blijft wel volledig vlak. Als de vlakke invoer wordt gebruikt met fineart papier kan niet randloos worden afgedrukt. Canon heeft het zelfs nodig gevonden om een rand van 35 mm rondom als afdrukmarge vrij te houden. Het netto afdrukgebied van een A3+ (483 x 330 mm) is dus eigenlijk maar 413 bij 260 mm. Deze optie is helaas niet te wijzigen. De snelheid van afdrukken is heel behoorlijk. In de hoogste kwaliteitsmodus duurt een randloze A3-afdruk op de Pro9500 ongeveer 6 à 7 minuten. De Pro9000 doet er zelfs maar 2 minuten over. Gezien het segment waarin beide printers vallen – consument gevorderd – is dit bijzonder snel.

RESULTATEN In de hoogste kwaliteitsmodus moeten we bij beide printers met een loep zoeken naar inkt-

3 COMPILATIE VAN ENKELE TESTFOTO’S.

puntjes (afb. 2). Het verloop van fijne kleurnuances is zowel in de lichte partijen als in de schaduwen zeer egaal en indrukwekkend. Met de meegeleverde profielen zijn de kleuren erg mooi (afb. 3). Dit is natuurlijk afhankelijk van de soort papier. Op een glanzend papier zijn de kleuren veel meer verzadigd (feller) dan op een mat papier of fine-art, maar dat is in overeenstemming met bij de gewenste uitstraling van mat papier. De huidstinten zijn mooi en redelijk warm. Afdrukken in zwartwit zijn bij de Pro9500 100% neutraal en bij de Pro9000 moet je met een vergrootglas op zoek naar een kleurpuntje. De Pro9000 levert op glans schitterende afdrukken op Photo High Gloss II. De Pro9500 laat bij onbedrukte delen van glanspapier een andere weerspiegeling zien, wat overigens alleen zichtbaar is als je schuin over de afdruk kijkt. Ook op andere papieren zijn de verschillen minimaal, want hoewel je een afdruk van 45 bij 30 cm op circa 1 meter bekijkt, moeten wij steeds met onze neus op het papier om mogelijk een klein verschil te kunnen zien.

Fotoprinters zoals de PIXMA Pro9000 en Pro9500 leveren een dusdanig hoge afdrukkwaliteit dat voor beoordeling het menselijk oog de beperkende factor is. Op dit punt kan het niet beter. Dat geldt ook voor de kleuren, maar voorwaarde is wel dat met de juiste printinstellingen (óf Photoshop óf printerdriver) wordt gewerkt. Ook met de constructie, mogelijkheden en snelheid zit het bij deze twee printers goed. Op het punt van gebruiksgemak mag Canon naar de methode van vlakke invoer kijken. Het principe is goed, maar niet echt vanzelfsprekend. Druk je veel af op bijzondere papiersoorten en bovendien in zwartwit, kies dan de Pro9500. Prints met deze pigmentprinter zijn 200 jaar houdbaar. Zoek je een printer voor meer algemeen gebruik, goede fine-art afdrukken en weergaloze glossy prints, dan is de Pro9000 een erg goed, sneller en iets voordeliger alternatief. De levensduur van de afdrukken is echter korter dan van de Pro9500, ‘slechts’ 100 jaar. PIETER DHAEZE

CANON PIXMA PRO A3+ FOTOPRINTERS PRO9000 MARK II

PRO9500 MARK II

TYPE CARTRIDGES

DYE-INK FOTOPRINTER 8 STUKS: ZWART, CYAAN, MAGENTA, GEEL, FOTO-CYAAN, FOTO-MAGENTA, ROOD, GROEN

RESOLUTIE MEDIA FORMAAT PAPIER VERBRUIK INTERFACE AFMETINGEN GEWICHT RICHTPRIJS

MAX. 4800 X 2400 DPI GEWOON PAPIER, FOTOPAPIER, FINE-ART, DVD TOT 19 X 13” (48 X 33 CM) RANDLOOS* TOT 300 GR/M 2 (HANDINV. <1,2 MM DIKTE) WWW.CANON.NL/INK/YIELD/FINDER/INDEX.ASP USB 2.0 HI-SPEED, DIRECT PRINT POORT 660 X 354 X 192 MM 14,4 KG € 549,-

PIGMENT FOTOPRINTER 10 STUKS: ZWART, CYAAN, MAGENTA, GEEL, FOTO-CYAAN, FOTO-MAGENTA, ROOD, GROEN MAT ZWART, GRIJS, MAX. 4800 X 2400 DPI GEWOON PAPIER, FOTOPAPIER, FINE-ART, DVD TOT 19 X 13” (48 X 33 CM) RANDLOOS* TOT 300 GR/M 2 (HANDINV. <1,2 MM DIKTE) WWW.CANON.NL/INK/YIELD/FINDER/INDEX.ASP USB 2.0 HI-SPEED, DIRECT PRINT POORT 660 X 355 X 193 MM 15,2 KG € 799,-

INBEELD 559 I SEPTEMBER SEPTEMBER 2009 FOCUSXTRA 2009

27 XIX

NBEELD. 50-jarigen: FC 59 Delft, FC Zwijndrecht en BMK Edele procédé s & Co

Recommend Documents