“Zeelandiae Comitatus”, kopergravure gedrukt op 9 bladen, vervaardigd door Zacharias Roman en Nicolaas Visscher I, ca. 1720 uitgegeven door Reinier Ottens. Later met de hand gekleurd. Afm. 137 x 156,5 cm.
NB: prijslijst vindt u achterin!
In het midden van de zeventiende eeuw, 100 jaar na het verschijnen van de eerste gedrukte kaart van Zeeland, bestond behoefte aan een nieuwe grootschalige kaart, een wandkaart. Men was zuinig en vond het niet nodig een nieuwe opmeting van de provincie te laten verrichten. Er waren immers al veel regionale kaarten, polderkaarten en er bestond een recente, goede kaart van Walcheren. Door de samenvoeging van al deze kaarten moest het mogelijk zijn een nieuwe kaart te maken. De opdracht werd gegeven aan Zacharias Roman, boekhandelaar en uitgever in Middelburg. Hij maakte de kaart in samenwerking met het uitgevershuis Visscher in Amsterdam. Zo ontstond in 1655 de zgn. Visscher-Roman kaart, een werkelijk prachtig uitgevoerde kaart vol details, al was hij geografisch niet erg betrouwbaar, omdat door samenvoeging van kaarten met verschillende schalen de verhoudingen niet kloppen. Toch werd de kaart door de overheid geaccepteerd. Alles stond er op, steden, dorpen, polders en dat was voor de bestuurders kennelijk voldoende.
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge Bernard Zweerskade 18 1077 TZ Amsterdam T: 020-6640841 F: 020-6641391 E:
[email protected] www.inter-antiquariaat.nl
(wij zijn op afspraak geopend)
De kaart werd in de loop der tijd meermaals bijgewerkt en bleef tot in de achttiende eeuw in productie. Na het overlijden van de weduwe van Nicolaas Visscher II, kwamen de koperplaten in handen van het uitgevershuis Ottens en verscheen rond 1720 een vijfde (en laatste staat) van de kaart. Waarvan hier een exemplaar. Literatuur: Blonk - Zeelandia Comitatus, p 62-68, nr. 41C.5
1- ZEELAND OP DE KAART GEZET
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge
highlights april 2012 Lugdunum Batavorum 1675. Kopergravure, wandkaart van Leiden “Afgemeten en Afgeteykent door Johan Douw de Jonge” (Landmeter van Rijnland, 1642-1690) en gegraveerd door Christian Hagen (ca. 1635-1688), gemonteerd van meerdere koperen platen, in de tijd met de hand gekleurd. Afm. (prent) ca. 84 x 94 cm, (lijst) 107 x 115 cm. Bovenaan het wapen van de stad met daaronder de familiewapens van de vier burgemeesters. De plattegrond wordt geflankeerd door afbeeldingen van de belangrijkste gebouwen waaronder de nooit gebouwde Waardkerk. Onderaan het profiel van de stad. Deze befaamde ‘Kleine Hagen’ met een schaal van 1:3200, is gemaakt naar de 5 jaar eerder verschenen zgn. ‘Grote Hagen’. Literatuur: “De Kaart van Hagen” in Leids Jaarboekje 1954, p. 113-127.
2 –PRONKKAART VAN LEIDEN
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge Kopergravure vervaardigd door Salomon Savery naar het ontwerp van Egbert Haubois, uitgegeven door Samuel Pieman. 5e uitgave (van V), kort na 1652. Later met de hand gekleurd. Afm. 45,5 x 54,5 cm
Egbert Haubois (ca. 1602/1610 – 1653) kreeg in 1631 van het Groningse stadsbestuur toestemming om de “stadt in een coperen plaet uijt te snijden”. Wat hij vastlegde was de sterkste vestingstad in het noorden van de Republiek. Het stadsbestuur zocht na een uitbreiding van de vestingwerken in het begin van de 17e eeuw, naar mogelijkheden Groningen ook op economisch gebied een bloeiende metropool te maken. Maar de kaart laat zien dat aan het begin van de dertiger jaren de droom van voorspoed niet was uitgekomen, ambitieuze economische plannen waren niet verwezenlijkt en grote terreinen binnen de vestingwerken zijn onbebouwd gebleven. Haubois’ grote plattegrond werd uitgegeven in 1645.
3 – AFBEELDINGE DER STADT GRONINGEN MET DE OMLIGGENDE FORTRESSEN
Het ontwerp voor de plattegrond werd een aantal jaren later opnieuw gebruikt als basis voor een verkleinde versie van de kaart (de zogeheten ‘Kleine Haubois’): de stad met omliggende vestingen. Met in de bovenrand de wapens van de provincie en de stad, en daartussen 7 portretten van stadhouders sinds 1594. Daaronder een stadsprofiel, een afbeelding van de St. Walburgkerk, en een profiel van een wal. In de linker rand plattegronden van vestingen: Lieroort, Delfzijl, en Bourtange. In de rechter rand plattegronden van de Langakkerschans, Bellingwolderschans en Coevorden. Ook in de benedenrand enkele vestingen. Midden onder een kaartje van de provincie Groningen, gebaseerd op de kaart van Barthold Wicheringe.
highlights april 2012 “Caerte vande Vryheyd der Stadt Utrecht volgens decisie vanden jare 1539”. Kopergravure uit 1696 van Caspar Specht, ongewijzigd heruitgegeven tussen 1708-1719 door Joachim Ottens. Deels in de tijd, deels later met hand gekleurd. Afm. (prent) 37 x 53 cm.
De kaart werd vervaardigd om de stadsjurisdictie weer te geven. Deze behelsde het op de kaart gekleurde en met een stippellijn omgeven gebied. Waarschijnlijk ging het stadsbestuur niet akkoord met de grenzen zoals die op de kaart van Specht zijn weergegeven. Het is anders niet goed te verklaren dat het in 1698 door Gabriel Reets een (inmiddels verlorengegane) andere kaart liet maken. In de legenda linksonder wordt verwezen naar gebouwen en straten in stad. De legenda rechtsonder somt de schoutambachten en lage gerechten op. Over Caspar Specht zelf is weinig bekend. Hij was graveur en kunsthandelaar, vermoedelijk een leerling van Steven van Lamsweerde. Specht was in 1686 decaan van het schilderscollege te Utrecht.
4 – CAERTE VANDE VRYHEYD DER STADT UTRECHT
Literatuur: Marijke Donkersloot de Vrij, “Kaarten van Utrecht” (1989), nr. 1402
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge
Kopergravure, heruitgave van de plaat van Nicolaas Visscher, door Petrus Schenk jr. na 1715. In de tijd met de hand gekleurd. Afm.: 45 x 78 cm.
“Seer net gemeete kaarte van de respectieve polders Mase en Achterdijken, met der selver Sluysen, Wateringen, Weg Slooten Stegen en Wegen, in den quartier van maasland, gelegen aan de rivier de Mase en in de Mayerye van ‘s-Hertogenbossche, Sig uytstreckenden van de gemelte Stad langs de Dieskant tot aan de Stad Ravensteyn. Deze kaart werd verkogt tot ‘s-Hertogen-Bossche bij Johan van Turnhout in de Hintemer Straat.” Zoals in de titel tot uitdrukking komt, ligt het accent van de kaart op de waterstaatkundige situatie van het gebied. Als bijzonder topografisch detail vallen de vele eendenkooien op. 5 - ONDER DE GROENE HEMEL, IN DE BLAUWE ZON: MAASLAND TUSSEN ’S-HERTOGENBOSCH EN RAVENSTEIN
highlights april 2012 Staalgravure gegraveerd door Baarsel & Tuyn naar het ontwerp van landmeter S.W. van der Noordaa, uitgegeven in 1839 door de Gebroeders van Cleef. Later met de hand gekleurd. Afm. (prent) ca. 64 x 95 cm.
Op deze zeer gedetailleerde kaart is goed te zien hoeveel landgoederen en buitenplaatsen er in de omgeving van Den Haag en Wassenaar lagen. Afgebeeld zijn onder meer Duindigt, Oosterbeek, Duivenvoorde, Rust en Vreugd, Blankenburg, Voorlinden, Wildrust, Groot Hasebroek, Backershagen, Duinrell, De Paauw en Raaphorst en Eikenhorst (De Horsten). Het verschijnen van deze “geheel nieuwe, zeer naauwkeurige en uitvoerige kaart” werd geannonceerd in de Nieuwe Amsterdamsche Courant - Algemeen Handelsblad van 2 december 1839. 6 - NIEUWE KAART VAN ‘S GRAVENHAGE MET AL DE OMLIGGENDE DORPEN EN BUITENPLAATSEN EN OMSTREKEN
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge Kopergravure van ’s Gravenhage, Scheveningen, Wassenaar, Voorburg, Rijswijk, bestaande uit vier bladen van de als atlas gebonden kaart van 't Hoogheemraedschap van Delflant: met alle de Steden ... etc. daer in Gelegen, op Voetmaet / volgens Ordre van de Wel Eedele Heeren Dijkgraef en Hooge Heemraeden van Delflant, Gemeten en in Kaerte gebracht Door (de Geadmitteerde Landmeters) Nicol. en Jac. Kruikius (Cruquius). De kaart werd uitgegeven in 1712. Later met de hand gekleurd. Afm. (afb.) ca. 95 x 85 cm.
Het vervaardigen van de kaart van Delfland in 25 bladen duurde vele jaren en kostte toen 20.000 gulden (!!). De topografie is perfect weergegeven, ook de door het slagturven in die tijd ontstane legakkers en veenplassen (die naderhand veelal weer werden drooggelegd). De nauwkeurigheid waarmee gewerkt is, overtreft alles wat er in de 17e en 18e eeuw aan waterschapskaarten gepresteerd is. Het Hoogheemraadschap van Delfland was een overkoepelend waterschap, waarin een groot aantal kleinere waterschappen heeft gelegen. Deze waterschappen waren zelfstandig maar vielen óf onder Rijnland, óf waren inliggende waterschappen sterk afhankelijk van Delfland. Fraai gekleurde exemplaren van de kaart in boekvorm waren bedoeld als relatiegeschenken. Volgens Fockema Andrea & Koeman in Old maps and their makers (1975) is dit “the most beautifull map of Delfland, the Kruikius map is stunning”. 7 - ’S-GRAVENHAGE EN WASSENAAR PERFECT WEERGEGEVEN ANNO 1712
highlights april 2012 “Le globe terrestre représenté en deux plans-hémisphères: dressé sur la projection de Mr. de la Hyre de l'Académie Royale des Sciences, et sur plusieurs routiers et mémoires des plus habiles pilotes et savans voyageurs le tout rectifié et calculé selon les dernières observations, et dédié à Mgr. l'Abbé Bignon, conseiller d'état ordinaire. Paris: se vend présentement (...) chez Crépy (…) 1784”. Zeldzame, los uitgegeven wandkaart. Kopergravure op vier bladen van de hand van Jean Baptiste Nolin (1648-1708). Later met de hand gekleurd. Afm: 118,5 x 149,5 cm Over de kaart meldt Rodney Shirley in zijn Mapping of the World: “This splendid Globe Terrestre by J.P. Nolin, is one of the finest large-scale world maps to be produced and is a fitting bridge between the geographical and artistic skills of the seventeenth century and the century to come.” Shirley merkt ook op dat de kaart bijzonder interessant is voor wat betreft de weergave van Noord-Amerika en Australië: Nolin was de eerste die het fameuze – maar niet bestaande – Mer de l'Ouest in Noord-Amerika weergeeft, hij voedt daarmee de fantasie van een mogelijke doorgang in het noordwesten van Amerika. Hoewel de fictieve zee in deze latere editie inmiddels is verkleind, blijft het enthousiasme voor een doorgang bestaan, hier weergegeven als Detroit d’Anian waarmee getracht wordt om de Hudson Bay met de Stille Oceaan te verbinden. Verder is de kartering van NoordAmerika sterk verbeterd, met name de Mississippi rivier is nu grotendeels juist en volledig weergegeven. Hoewel aan deze 1784 editie Pacifische eilanden werden toegevoegd en de Solomon’s eilanden werden uitgebreid, blijft de oostkust van Australië nog tentatief en zijn de ontdekkingen van Captain James Cook’s reizen in de jaren 1770 nog niet verwerkt. Maar Nolin’s wereld kaart is meer dan een compilatie van recente ontdekkingen en waarnemingen door habiles piloten et savans voyageurs (ervaren piloten en deskundige reizigers). De versieringen rondom de kaart werden gemaakt door de schilder Bocquet. Hij tekent in de marges rondom de wereldbollen de zes dagen van de Schepping (voordat God een dag rust nam). Aan de voet van de hemisferen staan de gepersonifieerde seizoenen die helpen bij de zonnewende. De buitenste rand vertelt verdere episodes uit het boek Genesis tot en met de landing van de Ark van Noach. De buitenste rand vertelt verdere episodes uit het boek Genesis - de Hof van Eden, Adam en Eva, Kaïn en Abel, de nakomelingen van Seth en Kaïn, de dood van Adam op 930-jarige leeftijd en de Ark van Noach. Het verhaal wordt afgesloten met een dankbetuiging nadat de Ark op de berg Ararat (prominent op de kaart ten zuidwesten van de Zwarte Zee) is geland. Onder de hemisferen wordt de wereld beschreven in een Geographique du Monde en een uitleg van het verhaal van de Schepping tot de Zondvloed in een Geographique et Historique du Monde Ancien.
8 - SPECTACULAIRE WERELDKAART MET HET VERHAAL VAN DE SCHEPPING
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge
highlights april 2012
“Meetkundig Opgenomen en geCaarteerd in 1795 door Jan Peereboom Bz. ’s Lands Landmeter”. Manuscript in zwarte inkt en waterverf. De kaart diende als ontwerp voor de door Daniël Veelwaard vervaardigde gravure. Afm. ca. 49 x 89 cm. Vlieland lag in de late Middeleeuwen en de 16e en 17e eeuw aan het Vlie. Dat was de poort van de belangrijkste zeevaartroutes voor de Nederlanden. Het belangrijkst was de handel op de Oostzeelanden, later kwamen daar de koloniale routes naar Azië en Amerika bij. Maar in de 18e eeuw werd het eiland meegezogen in de maalstroom van Hollandse economische, politieke en bestuurlijke ontwikkelingen. Dat betekende een gestage achteruitgang die begon met de ondergang van het eens welvarende dorp West-Vlieland, dat vanwege overstromingen, duinverstuivingen en kustafslag aan de zee moest worden prijsgegeven. Rond 1700 telde het dorp nog 150 huizen, 36 jaar later slechts twee. Op de kaart is te zien hoe het eiland eind 18e eeuw deels door de zee wordt verzwolgen. De bewoners van West-Vlieland waren te arm geworden om hun dorp te herbouwen, hun vruchtbare achterland was bedolven onder onvruchtbaar stuifzand. 9 - VLIELAND TUSSEN TEXEL EN TERSCHELLING
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge “Kaart van een gedeelte van Westerschelling dienende om de groote Rijs en Steenen dam voor het Dorp gelegen als meede de diepte langs en na bij de zelfde aan te wijzen en de Dieptens gesteld volgens de Peilingen met ordinair Laagwater in de Maand … 1796 verricht.” Manuscript kaart met pen en gewassen inkt, vervaardigd door landmeter en cartograaf Jan Peereboom, ontwerp voor een gravure van Daniël Veelwaard. Afm. 46,5 x 71 cm.
10 – WEST-TERSCHELLING MET DELLEWALBAAI
Al sinds mensenheugenis vecht men in Nederland tegen het water. Op het eiland Terschelling was dat niet anders. Hier zien we de Dellewalbaai bij West-Terschelling met laagwater lijnen en werken ter verdediging tegen de zee. De Nieuwedijk (rechts) is aangelegd in 1739. Voor de baai is een stenen dam en rijswerk ingetekend, evenals de Verlengde Dam, en daar waar de dam in 1792 en 1793 doorbrak. Links op de kaart, vlak buiten het dorp, ligt ook een Rijs en Steenen Hoofd.
highlights april 2012 Kopergravure uitgegeven in 1617 door Petrus Kaerius. Verschenen in de atlas Germania Inferior, uitgegeven temidden van de 80-jarige oorlog. Later met de hand gekleurd. Afm. 37 x 45,5 cm.
De Nederlandse leeuw is een begrip. Het dier staat symbool voor de kracht en moed van het land. De leeuw speelt een belangrijke rol bij het voetbal in onze tegenwoordige tijd, maar de verbeelding van Nederland als leeuw werd geïntroduceerd in moeilijke tijden, aan het eind van de 16e eeuw. Vanaf het midden van de Tachtigjarige Oorlog stonden de Nederlanden model voor een reeks leeuwekaarten die op de markt kwamen. De leeuwekaart fungeerde niet alleen als nuttige landkaart, maar werd als statement vaak aan de wand gehangen. Een uiting van actief beleefd burgerschap, van trots, van zelfbewustzijn en diende in een handelskantoor of overheidsgebouw vaak als spectaculair visitekaartje. Met in het cartouche: “Een kunstige en aardrijkskundige kaart in de gedaante van een leeuw die de 17 provinciën van de Nederlanden voorstelt, waaraan de wapens van de afzonderlijke provincies zijn toegevoegd tezamen met de gebruikelijke grens van de provincies en hun stadhouders voor zover ze in het jaar 1559 door hun hoogste magistraat waren verdeeld en opgesteld.”
11 – NEDERLANDSCHE LEEUW – SYMBOOL VAN DE LAGE LANDEN
Gallia Belgica was in de Romeinse tijd het noordelijke deel van Gallië tussen de Seine en de Rijn. Belgica werd als Latijnse naam later ook synoniem voor de 17 Provinciën en de Lage Landen.
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge
11 kopergravures uit de het boek van William Cavendish Neu-eröffnete Reit-Bahn, voor het eerst uitgegeven in het Frans in 1657, deze serie komt uit de Duits/Franse uitgave van 1700 of 1764. Later met de hand gekleurd. Afm. elk ca. 28 x 36 cm. William Cavendish (1592-1676), de immens rijke Hertog van Newcastle, was dichter, schrijver van toneelstukken, uitstekend zwaardvechter, amateur architect, maar bovenal was hij een van de belangrijkste vroeg Engelse rijschool meesters. Hij propageerde diervriendelijke trainingsmethoden: “You must in all Airs follow the strength, spirit, and disposition of the horse, and do nothing against nature; for art is but to set nature in order, and nothing else”. De afbeeldingen in zijn invloedrijke werk worden beschouwd als de mooiste in de geschiedenis van de paarden literatuur. De koperplaten werden gegraveerd door de Nederlandse kunstenaar Abraham van Diepenbeeck (1596-1675), een leerling van Pieter Paul Rubens.
12 – DRESSUUR MET NATURAL HORSEMANSHIP
highlights april 2012 “De werking der Vryheids Zoonen, Opgedraagen aan alle waare Voorstanders der Nederlandsche Vrijheid”, kopergravure vervaardigd door Leendert Brasser naar een tekening van François Joseph Pfeiffer, uitgegeven te Rotterdam in 1784. Later met de hand gekleurd. Afm. ca. 37 x 41,5 cm.
In de tweede helft van de achttiende eeuw veranderde in Nederland het politieke landschap. Het twee eeuwen oude politieke systeem van de Republiek, met zijn specifieke rollen voor de Staten-Generaal, de Raadspensionaris en de Stadhouder (de Prins van Oranje), begon barsten te vertonen. Er ontstond een beweging die een eind wilde maken aan de macht van Stadhouder en regenten. De vertegenwoordigers van de burgerij moesten voortaan de bepalende politieke machtsfactor gaan vormen. De aanhangers van deze beweging noemden zich Patriotten. De Patriotse beweging beschikte niet over een helder en duidelijk politiek programma dat door alle patriotten kon worden gedeeld. Dat bracht met zich mee dat overal in het land groepjes hervormingsgezinde Patriotten bijeen kwamen met het doel, ieder op geheel eigen wijze, de bestaande politiek verhoudingen te wijzigen.
13 –DE LEEUW HERNEEMT ZIJN MOED
De Patriotten waren voorstander van een militie, op deze prent zien we dat verbeeld: Patriotse burgersoldaten verdrijven samen met de Nederlandse leeuw tweedracht, verraad, muitzucht en eigenbaat. Links wordt de vrijheidspaal opgericht, rechts staan de wapens van de zeven provincies. In het midden een in Romeinse kledij gehulde soldaat met lauwerkransen ten teken van de overwinning en de redding van het vaderland.
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge Ets met aquatint vervaardigd door George Hunt naar een tekening van Isaac Robert Cruikshank, uitgegeven door Thomas McLean in 1827. Later met de hand gekleurd. Afm. (afb.) 24 x 33 cm.
Robert Cruikshank (1789-1856) was de net-iets-minder bekende broer van karikaturist George Cruikshank. Beide broers waren geïnteresseerd in theater en traden op in stukken die ze hadden geschreven met hun vriend en acteur Edmund Kean. Tijdens hun jeugd woonden de broers tal van boks- en schermwedstrijden bij, hanengevechten en menig kroeg wedstrijd. De basis voor hun scherpe waarneming van karikaturale types was gelegd. Cruikshank werd benoemd tot adelborst bij de East-India Company. Maar adelborst Cruikshank kon niet opschieten met zijn kapitein en werd op zijn eerste reis achtergelaten op St. Helena. Hij is terug in Londen in 1806 waar hij zal succes zal hebben als karikaturist, illustrator en portret miniaturist. In de late jaren 1820 illustreerde Cruikshank een aantal bekende boeken, waaronder de klassieke roman van Cervantes’ Don Quijote. 14 – ‘FOOT BALL’?
highlights april 2012 “Tableau comparatif”, lithografie uitgegeven te Wenen rond 1840 door Constant Desjardins in de tijd met hand gekleurd. Afm. ca. 55 x 75 cm.
Kleurrijk vergelijkend overzicht van de landen van de wereld in termen van hun grootte, bevolking en bevolkingsdichtheid, hun sterkte als landen zeemacht, nationale kleuren, vlaggen, banners en insignes. De Oostenrijkse geograaf en cartograaf Desjardins staat bekend om de uitgifte van een aantal historischeen geopolitieke atlassen.
15 –STERKTE EN OMVANG VAN ’S WERELDS LANDEN ROND 1840, MET VLAG EN WIMPEL
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge Aquatint uit 1842 van de hand E. Duncan naar het ontwerp van marine schilder William John Huggins met de Giraffe en de Ocean, stoomschepen die with Her Majesty’s Mail aankomen in en vertrekken uit Rotterdam. Op de voorgrond worden Hollanders naar de kade overgebracht.
Beide raderstoomboten werden te water gelaten in 1836 en ingezet als stoomschepen voor het vervoer van post door de Britse General Steam Navigation Company (GSNC) . De Giraffe deed later dienst tijdens de Amerikaanse burgeroorlog De GSNC werd opgericht in 1824 en was anderhalve eeuw Londen’s voornaamste bedrijf voor short-sea shipping. De GSNC had een paar diensten naar Portugal, Gibraltar en zelfs Afrika en Noord- en Zuid-Amerika, maar men voer met name op routes tussen de havens van Groot-Brittannië en Noord-West Europa. 16 – SHIPS OF THE GENERAL STEAM NAVIGATION COMPANY, OFF ROTTERDAM
highlights april 2012 “Calendrier Perpetuel”, Ets met aquatint, voorzien van 3 ‘volvelles’ (papieren draaischijven), vervaardigd rond 1813 door Antoine Phelippeaux. Later met de hand geleurd. Afm. ca. 18x 24 cm. Door middel van draaien aan de volvelles aan de achterzijde, zijn de jaren (1813 t/m 1820) in te stellen, evenals de dag van de maand. Als men aan de sterrenbeelden draait, wordt berekend hoe lang dag en nacht zijn en het uur van zonsop- en zonsondergang. Onderaan zien we Aurora, godin van de Dageraad, voor haar wagen bij zonsopgang. Ze kijkt achterom naar een Cherubijn met fakkel die de avondster (Venus) symboliseert. Ze brengt bloemen, ochtendgloren naar de aarde. Iedere dag opnieuw Midden achteraan is Pegasus op de aarde neergedaald. De legende gaat dat daar waar het witte gevleugelde paard z’n voeten neerzet, een bron van inspiratie ontspringt.
17 – EEUWIGE KALENDER – EEUWIGE LIEFDE
Op de boot links roeit de Tijd Amor voort: “Les Tem[p]s fait passer l’Amour”(de tijd laat de liefde vervliegen). Rechts beweegt echter Amor de boot voort met Vader Tijd, hij heeft een zeis bij zich: “L’Amour fait passer les Tem[p]s”, tot de dood ons scheidt..
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge Ets met aquatint gedrukt in kleur, van de hand van Lionello Balestrieri. Vervaardigd ca. 1912. Met potlood genummerd “65”en gesigneerd “L Balestrieri”. Afm 44 x 64 cm.
Lionello Balestrieri (1872-1958) was van eenvoudige komaf. Hij genoot z’n opleiding aan het Istituto di Belle Arti in Rome en Napels en werd onderwezen door Domenico Morelli en Gioacchino Toma. In 1897 verhuisde hij naar Parijs waar hij in eerste instantie hij z’n brood verdiende als illustrator. Op de Wereldtentoonstelling van 1900 won Balestrieri een gouden medaille en werd benoemd tot voorzitter van de Vereniging van Italiaanse kunstenaars in Parijs. In 1911 ging hij naar Bretagne, waar hij in contact kwam met werk van de postimpressionistische Pont-Aven kunstenaars (waaronder Gaugin), die hem sterk beïnvloedden. Zijn palet wordt lichter van kleur en hij wordt aangetrokken door de overheersende stijl van deze periode, de Art Nouveau. In die tijd moet ook deze Il Bacio tot stand zijn gekomen.
18 – IL BACIO, OP HET WATER
Na de eerste wereldoorlog volgden Balestrieri thema’s het Futurisme en nam hij in 1926 met die stroming deel aan de Biënnale van Venetië.
highlights april 2012 Etsen van de hand van Otto Goetze vervaardigd ca. 1920. Met potlood gesigneerd. Afm. Ballerina’s: elk ca. 26 x 22 cm, afm. liggende dame 19,2 x 29,4 cm, zittende dame 24 x 18,3 cm.
Goetze (1868-1931) was schilder en etser te Berlijn. Hij genoot z’n opleiding eerst aan de kunstacademie van Leipzig, vervolgens aan die van München. Vanaf 1908 wijdde hij zich voornamelijk nog aan het etsen waarbij hij met een zachte techniek de voorkeur gaf aan een schetsmatige vormgeving.
19 – BALLERINA’S ALS WITTE ZWANEN
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge
20 – GENOEGLIJKE LECTUUR
highlights april 2012
Vlnr: Gouache op papier, portret van een paars-rode tulp van de hand van een vermoedelijk Hollandsche meester, vervaardigd eerste helft 18e eeuw. Het papier is voorzien van een watermerk van de firma C & J Honig uit Zaandijk dat waarschijnlijk geproduceerd werd vóór 1738. Afm. (afb.) 35 x 20 cm. Gouache op papier, boeket met vijf tulpen van een onbekende 19e-eeuwse meester. Afm. (papier) 34 x 25 cm. Gouache op papier, portret van gele open tulp van de hand van een vermoedelijk Hollandsche meester, vervaardigd rond 1825. Het papier is van een watermerk voorzien “J. Whatman Turkey Mill 1824”. Afm. (afb.) 37 x 16 cm. 21 - TULPENKOORTS
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge
Vlnr: Rode tulp, kopergravure vervaardigd door J.D. Preisler naar het ontwerp van Caspar Neuner, uitgegeven rond 1740 door Johann Christoph Schmiedhamer te Neurenberg als deel van Neue Arth Blumen Die so wohl zum Laquiren, Sticken, und Nehen, alss auch auf Porcelan zu Mahlen sind. Later met de hand gekleurd. Afm. (afb.) 17,7 x 23,7 cm. Rode tulp met vlinder en twee kevers, gouache op papier vervaardigd rond 1700 door de ‘Mysterieuze Tulpenschilder’ (wellicht Maria Sibylle Merian 1647 – 1717). Afm. (afb.) 23 x 13 cm. “Tulipes Panachés”, rode tulpen, kopergravure van een onbekende graveur, vervaardigd rond 1720. Afm. (afb.) 29 x 20 cm.
highlights april 2012
Ontwerpen voor postkaarten uitgegeven door Meissner & Buch, gouaches van de hand van monogrammist “M.S.M.” vervaardigd rond 1900. Afm. elk 19,2 x 13,8 cm.
Meissner & Buch uit Leipzig waren van 1876 tot 1914 drukkers en uitgevers van een verscheidenheid aan fijne lithografische producten. Meissner & Buch verspreidden hun productie via een agent in Engeland. Ze staan bekend om hun zeer hoge kwaliteit postkaarten met afbeeldingen van schone dames, kinderen en stads- en vergezichten. Aan hun kaarten liggen vaak schitterende grafische ontwerpen ten grondslag.
22 – WEDGWOOD MEISJES
INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge Heliogravure naar het schilderij (Opus CCCLVI) van Sir Lawrence Alma Tadema, uitgegeven in 1900 door Arthur Tooth & Sons. In de tijd met de hand gekleurd. Afm: 75,5 x 47 cm.
Dit werk kwam tot stand in het jaar dat Alma-Tadema in Engeland werd geridderd. The Baths of Caracalla werd zijn belangrijkste schilderij voor de zomertentoonstelling van de Royal Academy in 1899. In The Times schreef een recensent dat dit prachtige ‘jewel-like work’, archeologisch geheel correct is. Alma-Tadema baseerde zich daarvoor op een in 1897 verschenen boek over de ruïnes en opgravingen in Rome, waarin de magnifieke zuilen en de marmeren boot (in het midden van de afbeelding) in de Thermen van Caracalla, nauwkeurig werden beschreven. Alma-Tadema zelf zei over dit werk: “It does seem to me that The Baths of Caracalla does show the different sides of my art, and does exhibit its best qualities at their best... The picture, like much of my recent work is a picture of ancient Rome as it was and for this work of reconstruction I have had to get my information mainly from archaeological drawings. I was occupied with the picture for two years, and when it came back to my studio from the Academy I found that it wanted some altering and I worked at it again for some time with help of pencil drawings and models.” De kolossale zuil in de voorstelling moet gezien worden als een symbool van onvergankelijkheid, uittorenend boven de zorgeloze fratsen van de badende figuren. Inspiratie voor de voorstelling haalde Alma-Tadema vermoedelijk uit een gedicht van Alfred Lord Tennyson: “A Court, compact of lucid marbles, bossed with the lengths of classic frieze, with ample awnings gay, betwixt the pillars and great urns of flowers, the muses and graces, grouped in threes.”
23 – THE BATHS OF CARACALLA
highlights april 2012 Prijslijst highlights april 2012
1
Zeeland wandkaart, ca. 1720
€
7.950
NB: alle prijzen inclusief inlijsting, m.u.v.
2
Pronkkaart Leiden, de 'Kleine Hagen', 1675
€
7.450
nr. 1, de kaart is gemonteerd op linnen tussen houten stokken
3
Groningen, de 'Kleine Haubois', na 1652
4
Vrijheid van Utrecht, 1708-1719
€
1.650
5
Maasland, Meierij van Den Bosch, na 17 15
€
2.350
6
's-Gravenhage met Wassenaa r, 1839
€
3.850
7
's-Gravenhage met Wassenaa r, Kruikius 1712
€
3.850
8 9
Wereldkaart, 1784 Vlieland, 1795
€ 38.000
nr. 13 is niet ingelijst
10 Terschelling, 1796
€
11 Leo Belgicus, Kaerius 161 7 12 Paarden prenten, 1700 of 1764
€ 14.500 € 650 /stuk
13 Patriotten, 1784
€
650
14 Football, Cruikshank 1827
€
950
15 Vlaggenkaart, ca. 1840
€
1.750
16 Stoomschepen voor Rotterdam, 1842
€
2.950
17 Eeuwige kalender, ca. 1813
€
1.750
18 Il Bacio, Lionello Balestrieri ca. 1912 19 Ballerina's, Otto Goetze ca. 1920
€ €
20 Lezende dame's, Otto Goetze ca. 1920 21 Paars-rode tulp , gouache, eerste helft 18e eeuw
€ €
1.750 425 /stuk 475 /stuk 1.950
21 Tulpenboeket, gouache, 19e eeuw 21 Gele tulp, gouache, ca. 1825
€ €
2.650 2.450
21 Rode tulp, gravure, ca. 1740 21 Rode tulp met vlinder en kevers, gouache, ca. 1700
€
3.450
21 Rode tulp, gravure, ca. 1720 22 Postkaart ontwerpen, ca. 1900
€ €
23 The Baths of Caracalla, Alma-Tadema, 1900
2.150
650 875 /stuk
