4 | projectS
Een nieuwe dimensie voor onze bestekken
NavisWorks In december jl. werden twee demonstraties van het softwareprogramma NavisWorks gegeven voor medewerkers van D-LS en D-LE1. In het artikel hieronder gaan wij wat dieper in op deze nieuwe tool aan de hand van een paar projecten. TR info kreeg uitleg van Dominique De Roeck, CAD-Support bij eenheid D-LE.
TR info mei 2010
20100426_Tucrail_Info_mei_NL.indd 4
7/05/2010 8:54:58
projectS | 5
Illustratie 1: Onderaanzicht viaduct van Haren (“Irisviaduct”) © TUC RAIL
N
avisWorks (of voluit Autodesk NavisWorks Manage 2010) is een 3D Design softwarepakket dat gebruikt wordt onder Windows en waarmee bestekken in 3D kunnen worden gevisualiseerd. Dominique De Roeck (DDR) was de eerste bij TUC RAIL die hiermee aan de slag ging. Hij gaf hierover, net zoals Didier Grillet, Design Engineer bij D-LS, in december een demonstratie ter kennismaking. DDR: “De reden van de demonstratie was om de verschillende medewerkers van Dept. D aan project P012 (opdracht 012 306) een inzicht te geven in de volledige cyclus van virtuele bouwfasen. Voor het eerst konden tekenaars en ingenieurs het verwerkte eindproduct van al hun gezamenlijke studies aanschouwen. Het samenbrengen in één verzameling van alle tekeningen van de verschillende diensten D-LS, D-LE en D-TR zou niet tot stand gekomen zijn zonder het gebruik van NavisWorks. Omgekeerd kan NavisWorks niet zonder de inbreng van de tekenaars. Zij zijn het die het programma moeten voeden.” “Omdat computers steeds krachtiger worden, zijn Autocad-tekeningen de dag
van vandaag een stuk groter en zwaarder dan vroeger. Als je nochtans het volledige plaatje wil zien en het project in zijn geheel wil bestuderen, moeten al deze tekeningen bijeengebracht worden. De optelling van al deze zware bestanden zorgt echter voor een probleem: de totale som aan MB van alle bestanden kan vaak niet meer verwerkt worden in Autocad. NavisWorks biedt hier de oplossing. In het geval van de driehoek van Etterbeek bijvoorbeeld bedraagt de totale som van de bestanden 135 MB. Hoewel dit op het eerste gezicht misschien niet erg veel lijkt, zou het zonder NavisWorks toch onmogelijk zijn het volledige 3D-project, bestaande uit sporen, terrein, kunstwerken, bovenleidingen en seininrichting virtueel te visualiseren.” Maar NavisWorks biedt meer dan alleen maar visualisatie van 3D-modellen. Het is ook een applicatie die gebruikt wordt tijdens een volledig Work Process. Dit werkproces draagt de naam BIM, afkorting voor Building Information Model. DDR: “BIM is een geïntegreerde werkstroom met als basis gecoördineerde en betrouwbare informatie over een
1
“3-D-bestekken”, TR info, januari 2010, p. 16
TR info mei 2010
20100426_Tucrail_Info_mei_NL.indd 5
7/05/2010 8:54:59
6 | projectS
© TUC RAIL
Illustratie 2: Bovenaanzicht viaduct van Haren
project vanaf ontwerp over bouw tot en met oplevering. Het is de term die door Philippe Van Bogaert, HoD van het departement Design, geïntroduceerd werd om een duidelijker beeld te geven van hoe de uitwisseling van data moet gebeuren. Met BIM kunnen studiebureau en aannemer elkaar informeren waarbij de digitale documentatie en informatie geheel up-to-date is. Building Information Model beslaat de volledige geometrische informatie van het 3D-model. Alle elementen van het 3D-model worden virtueel afgebeeld. De toekomstige plaats van de objecten kan bestudeerd en/of geanalyseerd worden. Ontbrekende onderdelen zoals ladders naar onderliggende pompkamers of hogerliggende seinen (zie illustratie 3) vallen onmiddellijk op. Zo werd tijdens de verschillende vergaderingen over P012 met behulp van NavisWorks een studie
verricht over het plaatsen van pompen in de lager gelegen pompkamers van de tunnel. Virtueel kon men onmiddellijk een goed beeld krijgen van hoe men de pompen in de pompkamers kon brengen, hoe men het onderhoud kon uitvoeren, hoe de veiligheidsvoorschriften te toetsen aan de werkelijke toestand, hoe men de vloerrooster kon lichten, waar de toegangstrap moest komen, enz... Maar BIM is veel meer dan een virtueel 3D-Model. De BIM-werkmethode maakt ook gebruik van de intelligentie van de tekeningen waardoor men bvb. automatisch de hoeveelheden materiaal kan verkrijgen. TUC RAIL gebruikt (voorlopig) echter enkel het concept van de virtuele visualisering.” “Autodesk NavisWorks combineert de data van het ontwerp van een project met andere data, zoals geometrie, uit
andere bronnen. Die bronnen kunnen ook uit niet-Autodesksoftware afkomstig zijn (zoals Géo Mensura). Zo kan een overzicht worden gemaakt van een project dat uit deelprojecten bestaat. De voordelen en meerwaarde van het BIM 3D concept zijn: vermindering van ontwerpfouten en daardoor een directe reductie van kosten; verlaging van bouwkosten door een directe kijk op het 3D-model; inzicht in de structuur door visualisatie waardoor verrassingen achteraf tot een minimum worden herleid; hergebruik en delen van data en plannen zodat dubbel werk wordt vermeden. Hoewel deze nieuwe manier van studie nog relatief jong is, zijn er reeds 4 projecten actief onder het zogenaamde BIM Label: P012: Driehoek van Etterbeek, P048: bruggen over het Albertkanaal, P129: viaduct van Haren en P108: spoorbypass van Mechelen.”
TR info mei 2010
20100426_Tucrail_Info_mei_NL.indd 6
7/05/2010 8:55:03
projectS | 7
In het BIM wordt het volledige traject vanaf de voorstudie tot de oplevering van het project afgewerkt. Een noodzakelijke factor in het proces is ook het digitale platform DEP (Data Exchange Platform). DDR: “Het DEP is een gemeenschappelijke folder van alle diensten van het departement Design waar de digitale projectbestanden in geplaatst worden. De schrijftoegangsrechten worden verleend aan een SPOC (Single Point Of Contact) per dienst, terwijl iedereen van het departement Design deze informatie kan lezen. Het digitale platform is de folder op de T-schijf die wordt gebruikt voor het verzamelen van de aparte 3D Autocad of Solid Works tekeningen (3D-modellen) waarvan het Model3D van NavisWorks het eindproduct is.Tussen de betrokken diensten onderling vereenvoudigt het Model3D het zoeken naar oplossingen en conflicten. Concreet betekent dit dat alle plaatsen waar er conflicten zijn tussen twee diensten zichtbaar worden (zgn. clashdetectie; zie ook illustratie 4). Tevens kan de fasering van projecten visueel voorgesteld worden. Hierdoor kunnen onvoorziene conflicten en problemen aan de oppervlakte komen. In het kader van P012 bvb. werd iedere fase apart voorgesteld. De planning kan hierdoor gecontroleerd worden op een eventuele foute volgorde in de uitvoering.”
Basisvoorwaarde voor een correcte samenstelling van het NavisWorks Model3D is dat alle detailtekeningen in Lambertcoördinaten worden opgesteld. DDR: “Lambert, versie 2008, is het nationale coördinatensysteem dat in België wordt toegepast. Coördinaten worden gebruikt om de positie van iets te bepalen ten opzichte van een bepaalde, vastgelegde plaats. Het nulpunt van het
als het Work Package afgewerkt is, wordt de aannemer betaald voor de geleverde prestaties. Project 012 werd bijvoorbeeld opgedeeld in 9 werkpakketten. Opnieuw biedt NavisWorks een meerwaarde door de visualisering van deze werkpaketten. Door de opmaak van vooraf opgemaakte filters kan men in NavisWorks de werkpakketten ofwel apart bekijken ofwel in de context van het volledige project. Zo
“NavisWorks kan niet zonder de inbreng van de tekenaars. Zij zijn het die het programma moeten voeden.” Belgische coördinatenstelsel bevindt zich in Frankrijk, op de kruising van de horizontale (oost-west) lijn door het meest zuidelijke punt, Virton, en de verticale (noord-zuid) lijn door het meest westelijke punt, De Panne. Daarnaast zijn ook de gecodeerde benamingen van de bestanden en de namen van de gebruikte Autocadlagen primordiaal. De codering van de Autocadlagen is de hoeksteen voor de zogenaamde werkpaketten – Work Packages of ook Scopes of Work genoemd. Ieder Work Package bevat een uit te voeren opdracht door de aannemer. Pas
kan men reeds van bij de aanvang van de bouwfase de complexiteit van het uit te voeren werkpakket inschatten.” Het softwareprogramma NavisWorks Manage 2010 waarmee NavisWorksmodellen aangemaakt kunnen worden, is alleen bij Dominique De Roeck geïnstalleerd. De gratis viewer Navisworks Freedom, waarmee de aangemaakte modellen kunnen worden bekeken, kan via een ticket bij eenieder geïnstalleerd worden.
© TUC RAIL
© TUC RAIL
Illustratie 3: Bruggen over het Albertkanaal. De ontbrekende ladder werd achteraf toegevoegd.
Illustratie 4: Driehoek van Etterbeek. Beeld van de clashsituatie tussen trein”gabariet” en tijdelijke damwand van het hoger gelegen spoor.
TR info mei 2010
20100426_Tucrail_Info_mei_NL.indd 7
7/05/2010 8:55:08
20 | portret
Pionier Dominique De Roeck, CAD Support, D-LE, is niet alleen een van de eerste medewerkers van TUC RAIL, hij is bovendien de eerste binnen ons bedrijf die het softwareprogramma Autodesk Navisworks gebruikt waarmee bestekken in 3D kunnen worden gevisualiseerd (zie hoofdartikel van deze maand, p. 4-7).
TR info mei 2010
20100426_Tucrail_Info_mei_NL.indd 20
7/05/2010 8:55:48
