. naturalis
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
plantpathogenen, onderdeel van biodiversiteit? kennis en innovatie in breed perspectief
. naturalis
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
jan van tol
naturalis | research
medewerking Berry van den Hoorn, Roy Kleukers, Erik van Nieukerken fotografie o.a. FES Plantgezondheid en internet
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Biodiversiteit ?
3
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Wereldwijde biodiversiteit
Illustratie: Quentin Wheeler
4
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Deel 1
NCB Naturalis Nederlands Centrum voor Biodiversiteit
5
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
NCB Naturalis
•
Samenvoeging van instellingen met collecties op het gebied van biodiversiteit > Zoologisch Museum van de UvA, > Nationaal Herbarium Nederland (Leiden, Wageningen en Utrecht), > Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis
•
Officiele oprichting januari 2010
•
Vestiging wordt Leiden
6
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
NCB Naturalis
Enkele cijfers •
Collectie 37 miljoen objecten
•
Ongeveer 250 medewerkers
•
Zelfde aantal gastmedewerkers / vrijwilligers
•
Ruim 260.000 bezoekers per jaar tentoonstellingen
7
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
NCB Naturalis
FES ten behoeve van NCB Naturalis en CBS KNAW •
Circa 35 miljoen euro
•
Digitalisering van collectie
•
DNA barcoding
•
Opzetten onderzoeks-infrastructuur, w.o. high-end SEM, electronenmicrosonde GeoLab, volledig uitgerust moleculair lab. 8
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
NCB Naturalis
Nieuwbouw ten behoeve gezamenlijke collecties •
Huidige situatie collecties in Leiden (drie locaties), Amsterdam (ZMA), en WUR Wageningen.
•
Laboratoria, o.a. Naturalis, NHN, Sylvius
•
Nieuwe faciliteit met volop functies voor collecties, staf, studenten, laboratoria
•
Gereed ca 2016.
9
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
NCB Naturalis
Onderzoek •
Topinstituut op gebied van systematiek
•
Kennisinfrastructuur biodiversiteit
•
Thema-onderzoek, waaronder Global Change Biology
•
Samenwerking met universiteiten in zogeheten academische werkplaats
•
Beurzen voor buitenlandse onderzoekers
10
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
NCB Naturalis
Barcoding •
In nauwe samenwerking met CBS-KNAW
•
Prioritering met partners, en adviesraad
•
Volgens normen van Barcoding of Life initiatief
Bonants et al., CBS en Plant Research International)
11
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Deel 2
Nederlandse biodiversiteit
12
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Nederlandse biodiversiteit
'Natuur van Nederland' is als een supra-sectoraal Naturalis programma gedefinieerd. Hier zullen de sectoren onderzoek, collectie en publiek nauw samenwerken met externe partners, zoals PGO's, VWA | Plantenziektenkundige Dienst. DNA Barcoding gedeeltelijk hierin op onderdeel opgenomen. 13
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Nederlandse biodiversiteit
Hoofdgroep
Groep
Planten
Chlorophyceae
900
Angiospermae
1466
Dieren
Spp NL
Cnidaria
132
Cestodea
121
Echiura
1
Pulmonata
154
Acari
1557
Phthiraptera
271
Coleoptera
4163
Diptera (vliegen / muggen)
4967 14
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Nederlandse biodiversiteit
Groep
Totaal Nederland
Exoten
Bacteria
Onbekend
Onbekend
Archaea
Onbekend
Onbekend
Plantae
3828
265
Chromalveolata
3039
17
Excavata
ca 200
?
Holomycota et al
10726
150
Animalia
28773
585
ca 47000
ca 1050
Totaal
15
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
www.nederlandsesoorten.nl • • •
classificatie foto's biologie
16
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
www.nederlandsesoorten.nl • •
trends wettelijke status
17
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
publicaties op papier
18
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Deel 3
plant-pathogenen onderdeel van biodiversiteit?
19
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
FES Plantgezondheid
Bijdragen taxonomische instituten aan FES Plantgezondheid •
Referentiecollecties meercellige plant-pathogenen en vectoren, en hun verspreiding in Nederland en daarbuiten, met name historisch
•
Digitalisering van collecties
•
Kennis van verwante soorten van plant-pathogenen
•
Digitale infrastructuur (CBS / Biolomics)
20
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Consortium insecten
Insecten-consortium •
• • • • •
Plantenziektenkundige Dienst WUR Entomologie WUR Biodiversiteit Zoologisch Museum UvA Museum Naturalis
Specifiek: vele soorten kunnen morfologisch worden herkend als imago
•
Knelpunten: expertise, herkennen van niet-imaginale stadia, groot aantal vaak nauw-verwante soorten
•
DNA barcoding een goede werkwijze
•
Consortium: ontwikkelen van een referentiekader door inzet van vakspecialisten, en gebruik van Nederlandse collecties 21
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Boorvliegen
Voorbeeld: boorvliegen (Diptera: Tephritidae) •
Grote collectie van Nederlandse soorten (ZMA)
•
Specialist voor identificatie van soorten en netwerk van buitenlandse experts (Naturalis / EIS)
•
Groot deel van de Europese soorten vers verzameld, en DNA barcodes gegenereerd (DNA markerpoint)
•
Gegevens nu wereldwijd beschikbaar via Barcode of Life website
22
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Boorvliegen
Voorbeeld: boorvliegen (Diptera: Tephritidae) •
Grote collectie van Nederlandse soorten (ZMA)
•
Specialist voor identificatie van soorten en netwerk van buitenlandse experts (Naturalis / EIS)
•
Groot deel van de Europese soorten vers verzameld, en DNA barcodes gegenereerd (DNA markerpoint)
•
Gegevens nu wereldwijd beschikbaar via Barcode of Life website
23
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Biodiversiteit en plant-pathogenen
Zijn plant-pathogenen een onderdeel van de (Nederlandse) biodiversiteit? •
Plant-pathogenen zijn onderdeel van wereldwijde biodiversiteit (m.u.v. virussen)
•
Positie van soorten in Nederlandse biodiversiteit: definitie 24
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Biodiversiteit en plant-pathogenen
Nederlandse biodiversiteit Soortenregister omvat •
omvat alle soorten die in Nederland zijn gesignaleerd en niet onder directe controle van de mens staan (dus geen dierentuindieren, geen kamerplanten)
•
importsoorten en exoten die zich kunnen handhaven (ook bijv. die in kassen) worden wél opgenomen ('gevestigd')
•
het begrip 'gevestigd' staat dus centraal
•
soms handelsprobleem met 'waargenomen in gebied x' (Fauna Europaea) 25
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
Ontwikkelingen 2010-2015
Blijvende bijdrage taxonomische instituten aan FES Plantgezondheid (CBS, NCB) •
expertise voor herkenning van soorten (morfologisch, moleculair, incl. doorontwikkeling DNA barcoding)
•
kennis van (dynamiek in) verspreiding van actuele en potentiele pathogenen
•
onderhoud infrastructuur (collectie, IT)
•
partner in nationale netwerken (bijv. PGOs, VWA, douane)
•
koppeling aan internationale netwerken (bijv. GBIF)
26
. naturalis
nederlands centrum voor biodiversiteit . leiden
einde
