Namibië Rode Kruis-Vlaanderen Internationaal vzw
Juli 2005
Inhoud 1. Landendossier Namibië 2. Preventie van HIV/aids en SOA’s en capaciteitsopbouw in Opuwo District, Kunene 3. Samenvatting project 4. Varia 5. foto’s
2
1. Landendossier
1.
Landendossier
I. Algemene achtergrondinformatie I.1 Vergelijkende overzichtstabel Namibië - België
Oppervlakte Hoofdstad Bevolking Bevolkingsdichtheid Bevolkingsgroei Stedelijke bevolking Kinderaantal (0 – 14 jaar) Nationale munteenheid Inkomen per capita Alfabetisatie Onder de armoedegrens Levensverwachting blanke man zwarte man blanke vrouw zwarte vrouw Kindersterfte Dokters per aantal inwoners Communicatie : * radio * Tv * telefoon Scholen : * lagere school * secundaire school * hogere school * universiteit Godsdienst
NAMIBIE 826.704 km2 Windhoek 1.797.677 2,2 inw/km2 1,38% 37% 43% Namibische Dollar 2.100 $ 76% NB 63 jaar
(2001) (1996) (2001)
42 jaar 67 jaar 39 jaar 72/1000 1/4550
(2001) (1997) (2001) (2001) (1991)
236.300 51.000 79.900
(1996) (1996) (1996)
(2001)
(2000) (1995) (1997)
89% (1995) 35% (1995) 3% (1995) 3% 50% Lutheranen, 20% Katholieken, 5% Anglicanen en traditionele godsdiensten
BELGIE 30.510 km2 Brussel 10.241.506 335 inw/km2 0,18% 97,1% 18% Euro 10.273 $ 98% 4% 75 jaar
(2000) (1996) (2001)
81 jaar
(2000)
5/1000 1/279
(2000) (1998)
8.075.000 3.498.867 4.632.000
(1997) (1999) (1995)
(2000)
(1998) (2000) (2000) (2000)
99% (2000) 103% (2000) 49% (2000) 129.000 (2000) Hoofdzakelijk katholiek
Bronnen : http://www. Odci.gov/cia/publications/factbook http://worldbank.org http://statbel.fgov.be The world guide 1999/2000 Namibië Landenreeks – Koninklijk Instituut voor de tropen - NOVIB, NCOS
I.2 Geografische informatie, klimaat en infrastructuur Namibië bevindt zich in het Zuidwesten van Afrika. Het grenst in het Noorden aan Angola, in het Noordoosten aan Zambia, Botswana in het Oosten, Zuid-Afrika in het Zuiden en de Atlantische Oceaan in het Westen. Het land kan ingedeeld worden in 4 landschappen: de Namibië-woestijn, die zich langs de gehele Atlantische kust uitstrekt en tussen de 80 en 160 km breed is. Er valt minder dan 100 mm regen per jaar en vegetatie ontbreekt vrijwel. 4
Achter de kustvlakte rijst steil het Centraal Plateau omhoog, de vegetatie kan hier gekenmerkt worden als half woestijn en steppe, en de gemiddelde hoogte is 1.400 tot 1.800 m met toppen tot 2.500 m in het centrum van het land. In het Noorden ligt de Etosha Pan, een groot zoutmeer waarin vele tijdelijke rivieren uitkomen. Dit gebied heeft de grootste regenval en hoogste bevolkingsdichtheid van Namibië. In het Zuiden en Noordoosten ligt de lager gelegen (1.000 m) Kalahari-woestijn. De enige rivieren die permanent water voeren zijn de Oranje, Kunene, Okavango en Zambezi, die respectievelijk de zuidgrens en delen van de noordgrens vormen. Niettegenstaande men een overwegend woestijnklimaat kent, kan Namibië genieten van plaatselijke klimatologische variaties naargelang de geografische ligging. Het meest dorre klimaat heeft men in centraal Namibië, waar in de zomer de dagtemperaturen oplopen tot meer dan 40 graden, om ‘s nachts te zakken tot het vriespunt. In het Noordoosten hebben ze zware regenval met een subtropisch klimaat. Langs de Kavango heeft men jaarlijks een regenval van 600 mm. Het Noorden en het binnenland van Namibië hebben 2 regenseizoenen, de kleine regens vallen tussen oktober en december, terwijl de stormperiode voorkomt van januari tot april. Namibië heeft 42.600 km wegen, waarvan 5010 km geasfalteerd is en 26.700 km gravel. Het land heeft 2.382 km spoorwegen. De havens zijn Walvisbaai, Luderitz en Swakopmund. De internationale luchthaven is gevestigd in Windhoek en het binnenlands luchtverkeer is vrij belangrijk.
I.3a Korte historiek De oudst bekende bewoners zijn de San, beter bekend als de Bosjesmannen. Het was een Nomadisch volk, levend van de jacht en het verzamelen van wilde vruchten en planten. Tussen de negende en de veertiende eeuw kwamen de Herero’s, Ovambo’s, Kavango’s en de Tswana’s naar Namibië. Later, in de negentiende eeuw, kwamen vanuit het Zuiden en Zuidoosten de Nama’s en waarschijnlijk ook de Damara’s er nog bij. Er heerste in de negentiende eeuw een betrekkelijke rust, wat samenhing met de macht van Nama-leider Jonker Afrikaner. Door een verbond met Herero-leider Tjamauha heerste Jonker Afrikaner rond 1850 over praktisch het hele centrale en zuidelijke deel van het land. Ten behoeve van de handel liet hij een weg aanleggen van Windhoek naar Walvisbaai. De eerste blanke nederzettingen in het binnenland waren Finse en Duitse missieposten. Het aantal blanke boeren, handelaren en avonturiers dat vanuit zuidelijk Afrika noordwaarts trok, nam gestaag toe. De leiders van de Namibische volkeren zagen hoe hun gebied naar willekeur werd doorkruist en de blanke invloed toenam. Op de conferentie in Berlijn in 1884, waar Afrika door de Europese koloniale machten werd verdeeld, viel Namibië toe aan het Duitse Keizerrijk, alleen Walvisbaai bleef Brits (was geannexeerd in 1878). De 450 km en 50 km brede strip in het Noordoosten is een overblijfsel van het mislukte Duitse streven om een verbinding tot stand te brengen met Tanganyika (Oost-Afrika). Het koloniale bestuur stelde een Politiezone in, die met uitzondering van het Noorden het hele land besloeg en waar Duitse wetten golden. De Afrikanen werden in hun eigen land gedegradeerd tot tweederangsburgers. In 1904 nam Herero-leider Maharero de wapens op. Het werd de bloedigste opstand in de koloniale geschiedenis van Afrika. De Eerste Wereldoorlog maakte een eind aan het Duitse Koloniale rijk. Zuid-Afrika kreeg een mandaat over Namibië en moest het tevens voorbereiden op de onafhankelijkheid. In de jaren die volgden werd de greep van Zuid-Afrika op de samenleving en de economie groter en groter, belangrijke mijnen werden geconfisceerd. Opnieuw waren de Afrikaanse volkeren de dupe. 5
Na de Tweede Wereldoorlog stuurde de Verenigde Naties aan op directe VN-controle in Namibië. De Zuid-Afrikanen weigerden. De jaren vijftig waren enerzijds een periode van enorme impulsen voor de economie van Zuidwest-Afrika, anderzijds werden de maatschappelijke tegenstellingen scherper en grimmiger. De plaatselijke bevolking eiste hogere lonen, betere werkomstandigheden en er was verzet tegen de racistische politiek. Dit leidde in 1960 tot de oprichting van SWAPO (South West African People’s Organisation). In 1964 werd de apartheidspolitiek geïntroduceerd. In 1971 werd door het Internationaal Gerechtshof beslist dat de Zuid-Afrikaanse aanwezigheid in Namibië illegaal was. In 1973 werd de SWAPO door de Algemene Vergadering van de VN uitgeroepen tot de enige legitieme vertegenwoordiger van het Namibische volk en kreeg de organisatie de waarnemersstatus. In 1975 begonnen onder auspiciën van Zuid-Afrika beraadslagingen over de toekomst van Namibië in de Turnhall. Verschillende etnische groeperingen waren aanwezig met uitzondering van het SWAPO. Dit resulteerde in een besluit dat er een interim-regering moest komen. De Algemene Vergadering van de VN en de Organisatie van Afrikaanse Eenheid (OAE) verwierpen de legitimiteit van het beraad en dus ook zijn besluiten. Vanuit de Veiligheidsraad werd een groep van Westerse landen samengesteld: de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, West-Duitsland en Canada, inclusief SWAPO en zijn frontlijnstaten. Zij negotieerden een onafhankelijkheidsplan, Resolutie 435, met Zuid-Afrika, dat aanvaard werd in 1978. Dit alles werd herroepen door de Zuid-Afrikanen en ze organiseerden zelf verkiezingen voor een grondwetgevende vergadering. Het SWAPO deed niet mee. Dit alles werd op internationaal vlak sterk afgekeurd. In 1983 stapte de Turnhalle-regering op. Vanuit de belangrijkste binnenlandse politieke partijen werd een nieuwe poging ondernomen om de weg naar de onafhankelijkheid voort te zetten, hiervoor werd de Meerpartijen Conferentie opgericht. SWAPO deed niet mee, zij hield vast aan Resolutie 435, vrije algemene verkiezingen en de terugtrekking van het ZuidAfrikaanse leger uit Namibië. In 1985 bereikten de ‘binnenlandse’ partijen met Pretoria een akkoord over de vorming van een overgangsregering. Deze overgangsregering zorgde voor het opstellen van een grondwet, een relatief soepele overgang naar de verkiezingen van november 1989 en de opheffing van de scherpe en meest zichtbare kanten van de apartheid. Op 21 maart 1990 werd de Namibische vlag gehesen in het bijzijn van tientallen staatshoofden en buitenlandse politieke leiders. De grote verkiezingsoverwinning was voor het SWAPO met 41 zetels van de 72. De sfeer van verzoening is sindsdien blijven bestaan en het mag gezien worden als dé grote verdienste van president Sam Nujoma, premier Hage Geingob en zijn kabinet. Zuid-Afrika droeg de enclave Walvisbaai over in 1994. President en voormalig guerrillaleider Nujoma veroverde in 1994 een tweederde meerderheid in de volksvertegenwoordiging, men waarschuwde hem voor een etnische democratie. Nujoma reageerde direct met de belofte dat ieder voorstel voor grondwetswijziging onderworpen zou worden aan een referendum en het motto blijft: “We moeten werken aan vrede en ontwikkeling. Vroeger streden we tegen apartheid en kolonialisme, nu zijn armoede, analfabetisme en werkloosheid onze vijanden.”
I.3b Politieke schets Namibië is een presidentiële republiek. De presidents- en parlementsverkiezingen worden om de 5 jaar gehouden. Het parlement bestaat uit 2 kamers: de National Assembly heeft 72 zetels en zijn leden worden met rechtstreekse verkiezingen gekozen voor een periode van 5 jaar, de National Council is een adviserende raad met 26 zetels waarvan uit elke regio 2 leden worden gekozen voor een periode van 6 jaar. De president, Sam Nujoma, is tevens 6
regeringsleider. Het land is verdeeld in 13 regio’s, elk met een eigen regering. De belangrijkste partij is het SWAPO, de oppositie partij is DTA (Democratische Turnhalle Alliantie).
I.4 Bevolking Drie vierde van de Namibiërs leeft op het platteland, maar de ongecontroleerde trek naar stedelijk gebieden op zoek naar beter werk en hogere lonen heeft gezorgd voor een stijging van de thuislozen, werkloosheid en criminaliteit. De bevolking van Namibië bestaat uit ongeveer 11 etnische groepen. De Ovambo’s zijn de grootste etnische groep, 650.000. Zij wonen in het noorden tussen de Kunene- en Kavango rivier. De Ovambo’s bestaan uit 8 stammen, elk heeft zijn eigen dialect en zij leven hoofdzakelijk van zelf voorzienende landbouw en veeteelt rond de kraal. Veel mannen werken in de mijnen en fabrieken in centrale delen van het land. De meeste van de 120.000 Kavango’s leven dicht bij de Kavango rivier: visserij is naast landbouw een belangrijk bestaansmiddel. Zij staan eveneens bekend als zeer goede houtbewerkers. De Kavango’s kennen 4 grote stammen, elke stam heeft een stamkapitein, een leiderschap dat via de moeder wordt overgedragen. Een deel van de 100.000 Herero’s heeft zich gevestigd ten noordoosten van Windhoek en ten oosten van Otjiwarongo. Velen wonen en werken op boerderijen van blanken. Deze stam komt oorspronkelijk uit Noord-Afrika en zij waren veeboeren. De Himba’s (8000), uit de Kunene-regio (het vroegere Kaokoland), zijn afstammelingen van de Herero’s. De herkomst van de Damara’s, 100.000 in totaal, is nooit duidelijk geworden. Ze spreken dezelfde taal als de Nama’s. Zeker is alleen dat ze tot de oudste bewoners van het land behoren. Momenteel woont er nog een minderheid in Damaraland die vooral leeft van landbouw, veeteelt en eenvoudige bewerking van koper. Ze wonen verspreid in kleine groepen, zonder een centraal gezag. De andere Damara’s werken en wonen op blanke boerderijen, in de mijnen of in de steden. Nama’s zijn met 60.000 en zijn te vinden in het hele Zuiden van Namibië, met een sterke concentratie in het oude thuisland Namaland. Onder de Nama’s zijn verschillende groepen, die afstammen van grootfamilies uit de voormalige Zuid-Afrikaanse Kaapprovincie. De blanke boeren noemden hen denigrerend de Hottentotten. De Rehoboth-Basters hebben zowel zwarte als blanke voorouders, ze zijn met 30.000. Ze spreken Afrikaans en leven van oudsher van veeteelt en landbouw. De laatste decennia zijn ze ook steeds meer te vinden in sectoren zoals de bouw en handel. De Capriviërs, 45.000 mensen, komen oorspronkelijk uit Zambia. Ze wonen langs de rivieren in het uiterste Noordoosten (Caprivi Strip) en zijn akkerbouwers en vissers. De blanke bevolking, ongeveer 85.000, is vooral te vinden in de steden en centrale en zuidelijke delen van het land. De grootste groepen zijn Afrikaners (Boeren), Duitsers en Engelsen; Afrikaans en Duits is hun moedertaal. Hun activiteiten richten zich voornamelijk naar boerderijen, handel en administratie. De kleinste etnische groep in Namibië zijn de Tswana’s, zij zijn met 7.000 personen. Ze spreken hun eigen taal en zijn verwant met de Tswana’s in Botswana en Zuid-Afrika. De Tswana’s leven in drie stammen, het grootste deel in een gebied in het uiterste Oosten, tegen de grens met Botswana.
7
I.5 Godsdienst en cultuur De overgrote meerderheid van de bevolking is christen, waarvan de Evangelisch-Lutherse kerk in Namibië (ELCIN) en haar zusterkerk Evangelisch-Lutherse kerk (ELC) de grootste zijn. Daarnaast hebben de Rooms-katholieke en Anglicaanse kerk een redelijke aanhang. De kerken hebben heel duidelijk bijgedragen aan het informeren en mobiliseren van de internationale gemeenschap en het uiteindelijk uitvoeren van VN-resolutie 435. De nietchristelijke Namibiërs leven in meer noordelijke gebieden, het zijn voornamelijk Himba, Herero en San die aan voorouderverering doen. Zij geloven dat voorouders terugkomen weliswaar onder een andere vorm - en dat ze dienen als boodschapper tussen de goden en de levenden. Tien Afrikaanse volkeren zorgen voor een fascinerende veelzijdigheid op cultureel gebied. Door het overheersen van de blanke, Europese cultuur hebben de Afrikaanse cultuuruitingen lange tijd in de schaduw gestaan. De Europeanen hebben vanaf het moment dat zij zich in Namibië vestigden geen enkele moeite gedaan om te leren van de Afrikanen. Integendeel, de blanken kwamen en legden hun gewoonten op aan de Afrikanen. De laatste traditionele stam zijn de Ovahimba’s. De afgelegen ligging heeft ertoe bijgedragen dat de Himba’s, ondanks extreme droogteperiodes, de oorlog en het uiterst schrale bestaan konden overleven en hun traditionele levensstijl behouden. John Muafangejo werd beroemd om zijn linodrukken. Het meest indrukwekkende zijn die werken, die iets tonen over de dagelijkse realiteit van de apartheid, de terreur van het ZuidAfrikaanse leger, de razzia’s, de verwoestingen en zijn vermoorde of gevangengezette vrienden. De strijd tegen de apartheid heeft vele zwarte schrijvers geïnspireerd. Een voorbeeld is het boek Frontlijn Namibië van John Ya Otto. Het is een relaas van een zwarte Namibiër die zich verzette tegen de apartheid en dat moest bekopen met 7 jaar eenzame opsluiting en uiteindelijke deportatie. De traditionele Afrikaanse cultuuruitingen, zoals dans, muziek, beeldende kunst en theater maken de laatste jaren een wedergeboorte door.
I.6 Economie De rijkdom in Namibië is door de werking van de koloniale economie en door de apartheid zeer ongelijk verdeeld. Er bestaat een extreme ongelijkheid wat betreft de verdeling van de grond, de werkgelegenheid en de ontplooiingsmogelijkheden. De economie in Namibië is sterk afhankelijk van de ontginning en verwerking van mineralen voor export. Ze zijn de 4de grootste uitvoerder van niet-brandbare mineralen in Afrika, ‘s werelds 5de producent van uranium en ze bezitten een zeer belangrijke bron voor juweeldiamanten. Namibië produceert ook grote hoeveelheden lood, zink, tin, zilver en wolfram. Het land heeft een van de rijkste viswaters ter wereld. In Namibië ligt het inkomen per capita vier maal zo hoog als elders in Afrika, niettegenstaande leeft de meerderheid van de bevolking in armoede omwille van de hoge werkloosheid, ongelijkheid van inkomensverdeling en de meeste welvaart gaat naar de buitenlanders. Overeenkomsten zijn afgesloten om een aantal bedrijven te privatiseren, men hoopt zo om de buitenlandse lange termijn investeringen te stimuleren. De helft van de bevolking is afhankelijk van landbouw voor eigen gebruik (overlevingslandbouw), daarnaast moet men nog voedsel importeren uit vnl. Zuid-Afrika. Zwarte boeren worden weinig geholpen, ze krijgen weinig of geen financiële hulp
8
(irrigatiesystemen) en ook geen technische assistentie (ploegen, zaaien en onderhoud). Men moet daarnaast ook nog rekening houden met de grote droogteperiodes.
I.7 Sociale ontwikkeling waaronder onderwijs en gezondheidszorg De Namibische regering heeft zich tot doel gesteld om alle kinderen ongeacht ras, inkomen en leeftijd basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs te garanderen. Inmiddels gaat een kwart van de begroting naar educatie. Tachtig procent van de kinderen en jongeren tussen 7 en 18 jaar gaan nu naar school. Ook het beroeps- en hoger onderwijs wordt aangepakt. Namibië heeft een eigen universiteit en er zijn technische instituten opgericht. Een probleem blijft het chronische tekort aan en onvoldoende opleiding van de leerkrachten. Het aantal pedagogische academies is uitgebreid. De zwarte Namibiërs hebben te maken met ziekten die verband houden met hun sociaaleconomische situatie en leefomstandigheden. De watervoorziening is onvoldoende en niet veilig, de sanitaire voorzieningen zijn slecht, terwijl in hun woongebieden artsen, klinieken en ziekenhuizen slechts schaars aanwezig zijn. Ruim tien procent van de bevolking lijdt aan ondervoeding. Het is duidelijk dat de sterfte in de meeste gevallen te maken heeft met besmettelijke ziekten en parasieten. Voor kinderen zijn de grootste gevaren: maag- en darmontsteking, ondervoeding en mazelen; bij volwassenen: tuberculose, geslachtsziekten en malaria. Sinds 1996 is HIV/Aids in Namibië de belangrijkste doodsoorzaak onder de bevolking. Deze epidemie neemt op alarmerende wijze toe en verspreidt zich als een lopend vuurtje in alle streken van het land. HIV/Aids blijft echter een moeilijk te bespreken onderwerp en diegenen die besmet zijn worden nog steeds gestigmatiseerd.
II. De Rode Kruis- en Rode Halve Maanpartner II. 1 De partner organisatie Naam:
Namibia Red Cross Society
Adres:
Red Cross House Erf 2128, Independence Avenue Katutura Windhoek Namibia
Tel : Fax: Email:
(264) (61) 235216 / 235226 / 235346 / 235348 (264) 61-228949
[email protected]
Secretaris-Generaal:
Mevr. Razzia Essack-Kauaria
Het Namibische Rode Kruis werd opgericht in 1992. In 1993 werd de organisatie erkend door het Internationale Rode Kruiscomité en opgenomen als lid van de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen. De algemene doelstelling van het Namibische Rode Kruis is het opzetten van samenwerkingsverbanden met kwetsbare gemeenschappen om een menswaardig bestaan
9
voor deze gemeenschappen mogelijk te maken door in hun basisbehoeften te voorzien. Het Namibische Rode Kruis werkt samen met verscheidene ministeries voor de voorziening van zuiver water, HIV/aids-educatie, rampenparaatheid en sociale programma’s. Over heel het land zijn 850 leden actief binnen de organisatie. Veel van deze vrijwilligers zijn jongeren en vrouwen. De organisatie heeft activiteiten op het vlak van noodhulp, rampenparaatheid, gezondheidszorg, water en hygiëne, eerste hulp, sociaal welzijn, capaciteitsopbouw van de afdelingen, informatie over en verspreiding van het humanitair recht en opsporingen. Het Namibische Rode Kruis is een snel groeiende organisatie, met een netwerk van 6 regionale afdelingen. In elke regio is er een regionaal comité. De prioriteiten van de organisatie liggen in de 4 regio’s met het laagste ontwikkelingsniveau.
II.2 De projecten Informatie op te vragen bij de desk Namibië.
Informatiebronnen : − The world guide Namibia 1999 – 2000 − Namibië Landenreeks – Koninklijk Instituut voor de tropen – NOVIB NCOS − Lonely Planet Africa – the South
David Else, Jon Murray, Deanna Swaney
− www.atlapedia.com/online/countries/namibia.htm − http://www.odci.gov/cia/publications/factbook − http://devdata.worldbank.org/
10
2. Preventie van HIV/aids, SOA’s en capaciteitsopbouw in Opuwo-District
3.
Preventie van HIV/aids en SOA’s en capaciteitsopbouw in Opuwo District, Kunene, Namibië
I. Inleiding De samenwerking tussen Rode KruisVlaanderen en het Namibische Rode Kruis bestaat reeds verscheidene jaren. Het Namibische Rode Kruis is een jonge organisatie met jonge, gedreven medewerkers en vrijwilligers. Zij zetten zich steeds vol enthousiasme in om het lot van de vele kwetsbare mensen in het Afrikaanse land te verbeteren. Na vele jaren van positieve samenwerking nodigt Rode Kruis-Vlaanderen Internationaal graag lokale Rode Kruisafdelingen in Vlaanderen uit om de activiteiten van het Namibische Rode Kruis mee te helpen ondersteunen binnen het kader van projectparticipatie. Enerzijds vragen we de steun voor de educatieactiviteiten ter preventie van HIV/aids en andere SOA’s van het Rode Kruis in het Opuwo District in Noord-Namibië (zie pag. 22). Deze actie kadert binnen de basisgezondheidsactie die Rode Kruis-Vlaanderen reeds sedert 2001 ondersteunt. Het herstel van de waterpunten en de gezondheidseducatie rond wateren sanitatiegerelateerde ziektes wordt gefinancierd door de Belgische Overheid en Association Verelst. De activiteiten rond HIV/aids zullen eveneens door de Belgische Overheid gesteund worden, met medefinanciering van Vlaamse Rode Kruisafdelingen. Daarnaast vragen we ook de technische en financiële ondersteuning voor de uitbouw van een sterk en goed functionerend Jeugd Rode Kruis in het Opuwo District (zie pag. 27).
Als je weet dat 40% van de Namibische bevolking tussen 5 en 25 jaar jong is en het overgrote deel van de Rode Kruisvrijwilligers zich dus ook in deze leeftijdscategorie bevindt, dan ken je ook het belang van een goed uitgebouwd Jeugd Rode Kruis voor de toekomst van het Namibische Rode Kruis en haar steun voor de meest kwetsbaren in het land.
12
II. Algemene informatie 2.1 Aanvragende organisatie Naam: Adres: Tel: Fax: E-mail: Projectverantwoordelijke:
Rode Kruis-Vlaanderen Motstraat 40 2800 Mechelen 015-44 35 28 015-44 33 05
[email protected] Mieke Van Poucke
2.2 Rol van de aanvragende organisatie in de uitvoering van de actie Rode Kruis-Vlaanderen zoekt financiële middelen bij plaatselijke Rode en plaatselijke overheden in Vlaanderen voor de uitvoering van de actie. Daarnaast staat men ook in voor de opvolging van de actie door regelmatige terreinbezoeken en het opvragen van rapporten waarin het verloop van de actie beschreven staat. Uiteindelijk zorgt Rode Kruis-Vlaanderen ook voor de rapportering naar de donoren toe.
2.3 Uitvoerende organisatie Naam:
Namibia Red Cross Society
Adres:
Red Cross House Erf 2128, Independence Avenue Katutura Windhoek Namibia
Tel : Fax: Email:
(264) 61-235226 (264) 61-228949
[email protected]
Mogelijkheid tot contact:
Mevr. Razia Essack-Kauaria Secretary General
Projectverantwoordelijke:
Razia Essack-Kauaria
Rol van deze persoon in de organisatie
Secretaris-Generaal
Het Namibische Rode Kruis werd opgericht in 1992. In 1993 werd de organisatie erkend door het Internationale Rode Kruiscomité en opgenomen als lid van de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen. De algemene doelstelling van het Namibische Rode Kruis is het opzetten van samenwerkingsverbanden met kwetsbare gemeenschappen om een menswaardig bestaan voor deze gemeenschappen mogelijk te maken door in hun basisbehoeften te voorzien. 13
Het Namibische Rode Kruis werkt samen met verscheidene ministeries voor de voorziening van zuiver water, HIV/aids-educatie, rampenparaatheid en sociale programma’s. Over gans het land zijn 850 leden actief binnen de organisatie. Veel van deze vrijwilligers zijn jongeren en vrouwen. De organisatie heeft activiteiten op het vlak van noodhulp, rampenparaatheid, gezondheidszorg, water en hygiëne, eerste hulp, sociaal welzijn, capaciteitsopbouw van de afdelingen, informatie over en verspreiding van het humanitair recht en opsporingen. Het Namibische Rode Kruis is een snel groeiende organisatie, met een netwerk van 6 regionale afdelingen. In elke regio is er een regionaal comité. De prioriteiten van de organisatie liggen in de 4 regio’s met het laagste ontwikkelingsniveau.
2.4 Beschrijving van de reeds ondernomen acties in samenwerking met Rode Kruis-Vlaanderen Noodhulp: In het vluchtelingenkamp Osire (Noorden van Namibië) worden sedert december 1999 Angolese vluchtelingen opgevangen. In samenwerking met de Internationale Federatie verleende het Namibische Rode Kruis tot 2002 bijstand aan deze vluchtelingen. De coördinatie van het kamp gebeurde door de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR). Met fondsen van Rode Kruis-Vlaanderen werd bijgedragen tot de verbetering van de watervoorziening en de hygiënische omstandigheden in het kamp. In april 2004 steunde Rode Kruis-Vlaanderen met fondsen van de Europese Commissie de hulpverlening van het Namibische Rode Kruis aan de slachtoffers van de overstromingen in de provincie Caprivi. Er werden hulpgoederen zoals jerrycans, muskietennetten, waterzuiveringstabletten, zeep en tenten verdeeld via de vrijwilligers van het Namibische Rode Kruis. Water en gezondheidseducatie: Het waterrehabilitatieprogramma van het Namibische Rode Kruis heeft als doel veilig water te voorzien aan de rurale gemeenschappen, om op die manier het aantal ziektes veroorzaakt door onveilig water terug te schroeven. Sedert 1992 werden in de Kunene regio (Noorden van Namibië) zo’n 200 waterpunten gerehabiliteerd. Om de impact van deze actie te vergroten, is hier een gezondheidseducatieproject aan gekoppeld. Deze actie wordt uitgevoerd met de steun van Rode Kruis-Vlaanderen en wordt medegefinancierd door de Belgische overheid en Association Verelst.
14
Hiv/aids en andere seksueel overdraagbare aandoeningen: In 2001 werd de voorbereiding van de actie ter preventie van HIV/aids en andere SOA’s gesteund door Rode Kruis-Vlaanderen met fondsen van Association Verelst. Nadien werd de actie opgestart met steun van het Amerikaanse Rode Kruis. Door een gebrek aan middelen moest deze actie echter fel gereduceerd worden en werd ze eind 2002 zelfs stopgezet. Nu zijn de activiteiten ter preventie van HIV/aids en andere SOA’s geïntegreerd in gezondheidseducatieactiviteiten van het Namibische Rode Kruis in Kunene en worden ze opnieuw gefinancierd door Rode Kruis-Vlaanderen.
Deze acties worden uitgevoerd door vrijwilligers en medewerkers van het Namibische Rode Kruis. Het Namibische Rode Kruis staat in voor de omkadering van de actie (beheer van de financiën, logistieke ondersteuning, evaluatie…). Bedrijfseerstehulp: Sedert 2004 ondersteunen we de uitbouw en het professionaliseren van de bedrijfseerstehulp van het Namibische Rode Kruis. Hiermee willen we het Namibische Rode Kruis helpen duurzame inkomsten te verwerven die haar in staat moeten stellen de basiswerking van de nationale vereniging mee te financieren.
15
III. De Acties A.
Preventie van HIV/aids en andere SOA’s in het Opuwo District, Noord-Kunene
1. Algemeen Volledige naam of titel:
Preventie van HIV/aids en andere SOA’s in het Opuwo District, Noord-Kunene
Lokalisatie
Land: Namibië Streek: Kunene Regio
Duur van de actie:
2003-2007
Rekeningnummer:
523-0452180-41 (Triodos-bank)
2. De actie 2.1 Historiek en situatieschets Het Opuwo District heeft 9 gezondheidsposten, twee gezondheidscentra en één districtziekenhuis, in de stad Opuwo. De meerderheid van de rurale bevolking van het district, vooral zwangere vrouwen, hebben weinig toegang tot gezondheidsfaciliteiten en 22% van de bevolking heeft geen toegang tot drinkwater of sanitatie. Diarree met bloed is één van de vijf belangrijke doodsoorzaken bij kinderen onder de vijf jaar. Het Opuwo District herbergt een van de meest marginale bevolkingsgroepen van Namibië, de Ovahimba. Het is een nomadenvolk dat probeert te overleven in een steeds verder ontwikkelend land en een ruwe omgeving, temidden van de invasie van uitheemse culturen. De Ovahimba mensen hebben onvoldoende toegang tot gezondheidszorg, educatie en transport doordat het een dunbevolkt gebied is dat niet ontwikkeld is in termen van wegen en telecommunicatie. Hun culturele gewoontes maken hen ook zeer kwetsbaar voor gezondheidsproblemen. Vrouwen bevallen bijvoorbeeld op zeer jonge leeftijd, wat de hoge moederschapsterftecijfers deels kan verklaren. Door hun nomadische levensstijl gaan velen niet naar school en heeft de Ovahimba gemeenschap één van de hoogste analfabetismecijfers van het land. Net als elders in het land, staat het Namibische Rode Kruis in de Kunene Regio in voor het rehabiliteren en veilig maken van waterbronnen, om op die manier ziektes die veroorzaakt worden door vervuild water, te voorkomen. Om de impact van deze actie nog te vergroten heeft men een gezondheidseducatiecomponent geïntegreerd in de waterrehabilitatieprojecten. De actie op het vlak van gezondheidseducatie werd geëvalueerd in november 2001, met participatie van 23 gemeenschappen. De evaluatie toonde duidelijk een positieve impact aan op de gezondheid in de gemeenschappen die gezondheidseducatiesessies gekregen hadden alsook het belang van een nauwe betrokkenheid van de gemeenschappen wanneer men gedragsveranderingen wil teweegbrengen. Tijdens de evaluatie vroegen de begunstigden zelf om meer educatiesessies door de opgeleide vrijwilligers en meer opvolgingsbezoeken van het Rode Kruis. De inbreng van deze gemeenschappen heeft in grote mate de objectievenanalyse en strategiebepaling voor de voortzetting van de actie bepaald.
16
Volgens de gezondheidsstatistieken is aids de grootste doodsoorzaak bij jongeren en volwassenen van de Kunene Regio. Door een gebrek aan informatieverspreiding en bewustzijnsacties rond HIV/aids in de regio kan deze pandemie rampzalige proporties aannemen en een ernstige negatieve impact hebben op de gemeenschap van Kunene. Tegen deze achtergrond moet men de beslissing zien van de Kunene-afdeling van het Namibische Rode Kruis om binnen de actie van gezondheidseducatie specifieke aandacht te besteden aan de bewustmaking over de gevaren en gevolgen van HIV/aids en andere SOA’s. De toename aan HIV/aids-besmettingen en problemen rond zwangerschap en bevallingen zette het Namibische Rode Kruis ertoe aan om in 2001 een pilootactie rond ‘reproductieve gezondheidszorg (reproductive health)’ op te zetten in Kunene. Deze pilootactie werd door Rode Kruis-Vlaanderen ondersteund met fondsen van Association Verelst en werd nadien verdergezet met financiering van het Amerikaanse Rode Kruis. De actie werd echter door gebrek aan middelen in omvang gereduceerd en is nu geïncorporeerd in het gezondheidseducatieproject. Concreet betekent dit dat binnen de algemene werking rond basisgezondheidseducatie er heel wat aandacht besteed wordt aan de problematiek van HIV/aids en andere seksueel overdraagbare ziektes. Deze problematiek wordt via verschillende kanalen en via verschillende methodes aan de ‘man’ (vooral aan de vrouw) gebracht (binnen de gewone gezondheidseducatiesessies en uiteraard ook binnen het luik van reproductieve gezondheid). Uit de pilootactie en uit ervaring is gebleken dat toneel een uiterst efficiënte manier is om een boodschap over te brengen bij de bevolking van Kunene (analfabetisme en nomadenbestaan). De keuze voor het gebruik van deze methode wordt nog versterkt door het feit dat uit een poppentheaterproject voor jongeren in de hoofdstad ook gebleken is dat toneel een ideaal middel is om een gevoelige materie zoals seksueel gedrag en aids over te brengen. 2.2 Doelstelling van de actie Algemene doelstelling van de actie: •
het reduceren van de kwetsbaarheid van de doelgroepen op gezondheidsvlak en een verhoging van de capaciteit van onze zustervereniging op verschillende niveaus.
Specifieke doelstelling van de actie: •
het verbeteren van de gezondheidstoestand van de rurale gemeenschappen in het Opuwo district, Noord-Kunene.
•
het versterken van de capaciteit van de Rode Kruisafdeling in het Opuwo District, Noord-Kunene.
2.3 Doelgroep De doelgroep zijn mannen, vrouwen en jongeren tussen 15 en 45 jaar uit rurale gemeenschappen in het Noorden van de Kunene Regio (Opuwo District). In het gebied leven verscheidene etnische groepen, zoals de Ovaherero, Ovazemba, Ovawambo, Ovahakaona en Ovahimba volkeren. De Ovahimba zijn semi-nomadische veehoeders, de overige bevolkingsgroepen zijn sedentair.
17
2.4 Uitvoeringsstrategie, opvolgingsmethode Elk jaar in april/mei bezoekt de projectverantwoordelijke van Rode Kruis-Vlaanderen Internationaal het project ter plaatse. De resultaten van het voorbije jaar worden besproken, de stand van zaken met betrekking tot de verwachte resultaten voor het huidige jaar wordt bekeken en het (budget)voorstel en de planning voor het volgend jaar worden samen met de partner gefinaliseerd. Elk jaar wordt ook de mogelijkheid bekeken om een afgevaardigde van de partner naar België te laten komen. Mogelijks onderneemt de projectverantwoordelijke van Rode KruisVlaanderen een tweede werkbezoek in november/december. Tijdens de loop van de actie zijn er heel geregeld contacten tussen beide Rode Kruisverenigingen via fax, e-mail en telefoon. De teamleader van de toneelgroep rapporteert rechtstreeks aan het hoofd van de regionale afdeling van het Namibische Rode Kruis. Die persoon rapporteert aan het Hoofd van de Programma’s op de hoofdzetel van het Namibische Rode Kruis, die deze rapporten doorstuurt naar Rode Kruis-Vlaanderen. Elk jaar wordt in december/januari een interne evaluatie door de partner zelf uitgevoerd. 2.5 Nationale en regionale beleidsprioriteiten Sinds 1996 is HIV/aids in Namibië de belangrijkste doodsoorzaak onder de bevolking. Deze epidemie neemt op alarmerende wijze toe en verspreidt zich als een lopend vuurtje in alle streken van het land. Volgens de meest recente cijfers van het Ministerie van Gezondheid zijn 65.000 mensen seropositief. Dit cijfer geeft echter enkel het aantal mensen weer waarbij een test werd verricht. Men schat het aantal besmette personen op minimum 200.000. (de totale bevolking van Namibië is 1,8 miljoen). HIV/aids blijft echter een moeilijk te bespreken onderwerp en diegenen die besmet zijn worden nog steeds gestigmatiseerd. Er is dringend nood aan bewustmaking en aids moet bespreekbaar gemaakt worden tot in de meest afgelegen dorpsgemeenschappen. De Ministeries van onderwijs (Basic education), cultuur, jongeren en sport (MBECYS) en gezondheid en sociale zaken hebben van de strijd tegen seksueel overdraagbare ziektes en aids in het bijzonder een prioriteit gemaakt. Het Namibische Rode Kruis werkt in haar verschillende programma’s nauw samen met het Ministerie van gezondheid (MoH). De actie van gezondheidsopvoeding in Opuwo wordt in samenwerking met het MoH uitgevoerd en dit geldt ook voor deze actie, waar het MoH onder andere zal instaan voor het leveren van preservatieven. Op internationaal vlak heeft het Rode Kruis van de strijd tegen aids in Afrika een prioriteit gemaakt. Op de Afrikaanse Rode Kruisconferentie in 2001 in Burkina Faso hebben alle Afrikaanse Rode een globaal aidsactieplan goedgekeurd. In dit plan staat de preventie centraal. Er bestaat geen geneesmiddel voor aids en de ziekteremmende geneesmiddelen zijn in Afrika nog steeds onbetaalbaar. Daarom is preventie op dit ogenblik het enig doeltreffend middel om de ziekte in te dijken. Door dit soort programma’s moet aids bespreekbaar worden, moeten de mensen zich van de gevaren bewust zijn en hoopt men op termijn te komen tot een gedragsverandering. 2.6 Samenwerking met andere actoren Binnen deze actie wordt nauw samengewerkt met het Ministerie van Gezondheid en Sociale Diensten. Het Rode Kruis kan steeds terecht bij het Ministerie voor technische steun, via het Ministerie worden de contacten gelegd met de gezondheidscentra en ziekenhuizen, en het 18
Ministerie levert condooms aan het Rode Kruis. Vaak doet het Ministerie ook een beroep op het vrijwilligersnetwerk van het Rode Kruis voor nationale gezondheidscampagnes bijvoorbeeld tegen polio, malaria, enz. Er is ook steeds een nauw contact met de traditionele autoriteiten voor het organiseren van de publieke activiteiten en het ondersteunen van de gezondheidscomités. Het Namibische Rode Kruis is ook vertegenwoordigd in coördinatiecomités op nationaal en op regionaal niveau, zoals het Regional Health Directorate en het Regional Aids Coordinating Committee. Daarnaast is er in de provincies Kunene en Kavango geregeld contact met Catholic Aids Action, Sister Namibia, the National Youth Council, The Ministry of Women Affairs and Child Welfare, Women and Child Protection Unit (Ministry of Home Affairs), People with Aids-support groups, regionale gouverneurs, kerken en traditionele geneesheren. 2.7 Verwachte resultaten •
Veilig water is beschikbaar voor de doelgemeenschappen in het Opuwo District en de gemeenschappen zijn in staat de waterpunten zelf te onderhouden.
•
De doelgemeenschappen in het actiegebied hebben toegang tot de nodige informatie i.v.m. water- en sanitatiegerelateerde ziektes, HIV/aids en andere Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA’s).
•
De capaciteit van de doelgemeenschappen op het vlak van het herkennen van symptomen van water- en sanitatiegerelateerde ziektes en het voorkomen van deze ziektes is verbeterd.
•
De capaciteiten van het personeel tewerkgesteld binnen het kader van deze actie, zijn verhoogd op het vlak van projectbeheer.
•
Inkomensgenererende activiteiten dragen bij tot de financiële zelfredzaamheid van de Opuwo afdeling.
2.8 Geplande activiteiten Watervoorziening • Haalbaarheidstudies uitvoeren i.v.m. de technische aspecten van de rehabilitatie van de waterpunten. • Rehabilitatie van waterpunten. • Bij elk gerehabiliteerd waterpunt een watercomité oprichten en opleiden. • Reserveonderdelen voor de handpompen als stimulans verdelen aan de goed functionerende watercomités. • De aankoop van bijkomende reserveonderdelen promoten bij de gemeenschappen. • Het te koop aanbieden van reserveonderdelen voor de waterpompen aan een redelijke prijs, hierbij samenwerkend met andere stakeholders binnen deze actie (bedrijven en overheid). Gezondheidseducatie • Gezondheidseducatiesessies uitvoeren in de doelgemeenschappen. • Leden van de gemeenschappen opleiden tot gezondheidspromotoren. • De promotoren voorzien van educatiemateriaal.
19
• • • • • •
Muskietennetten en jerrycans als stimulansen uitdelen aan de gezondheidspromotoren. De gezondheidspromotoren bijstaan in het ontwikkelen van hun werkplannen. Oral Rehydration Sachets (ORS) en condooms uitdelen aan alle promotoren, zodat zij het in hun dorpen kunnen verdelen. Opleiding van de Rode Kruisvrijwilligers voor de toneelgroep over gegevens in verband met HIV/aids. Promotie van degelijk gebruik van condooms en andere preventieve middelen binnen de gemeenschappen. Uitvoering van de toneelstukken.
Institutionele ondersteuning • Opleiding van het personeel in financieel management, leidinggeven en Water en Sanitatie Management op gemeenschapsvlak. • Mobiliseren van vrijwilligers. • Uitvoeren van inkomensgenererende activiteiten. 2.9 Budget Het totale budget voor deze actie voor 2005 bedraagt 40.800 EUR. We hopen dat we met de steun van de lokale Rode in Vlaanderen een aanzienlijk deel hiervan zullen kunnen financieren. Hieronder vind je een aantal concrete kostenvoorbeelden: • • • • • • •
Een generator om in de afgelegen dorpen een muziekinstallatie te kunnen gebruiken = 850 EUR Een opleiding van een 1 toneelgroep voor de educatie rond HIV/aids, SOA’s, enz. = 340 EUR Kampeermateriaal voor de vrijwilligers die het toneel uitvoeren = 1.500 EUR Opfrissingscursussen voor mensen die reeds vroeger opgeleid werden (100 mensen gedurende 4 dagen) = 3.000 EUR Een handboek voor de vrijwilligers rond aidstoneel = 25 EUR Kost voor benzine voor 1 maand = 350 EUR Geluidsinstallatie om de toneelstukken en traditionele dansen uit te voeren = 2.500 EUR
20
B.
Capaciteitsopbouw: Jeugd Rode Kruis Opuwo
1 Algemeen Volledige naam of titel:
Capaciteitsopbouw: Jeugd Rode Kruis Opuwo
Lokalisatie
Land: Namibië Streek: Kunene Regio
Duur van de actie:
2005-2007
Rekeningnummer:
523-0452180-41 (Triodos-bank)
2. De actie 2.1 Historiek en situatieschets Alhoewel zeer veel vrijwilligers van het Namibische Rode Kruis jonge mensen zijn, bestaat er tot op heden nog geen georganiseerde Jeugd Rode Kruis structuur in Namibië. Het Namibische Rode Kruis beseft echter zeer goed de waardevolle bijdrage die jonge mensen kunnen leveren bij het helpen van de meest kwetsbaren binnen hun gemeenschap. Het Namibische Rode Kruis wil de jonge Rode Kruisvrijwilligers opleiden en ze voorbereiden op toekomstig leiderschap binnen het Rode Kruis. Als jonge mensen zij aan zij werken met ervaren Rode Kruismedewerkers zullen ze de vaardigheden leren die nodig zijn om in de toekomst het Rode Kruis te leiden. Als jonge mensen bovendien betrokken worden in besluitvorming en leiderschap op hun niveau en op hogere niveaus kunnen andere mensen binnen het Rode Kruis leren van hun ervaringen, hun creativiteit en hun idealisme. Daarnaast is het zo dat jonge mensen in Namibië vaak zelf tot de meest kwetsbaren behoren. Het opstarten van een Jeugd Rode Kruis zal voor hen een milieu creëren om hun eigen problemen aan te pakken. Het zal hun motivatie versterken en hun eigen noden en die van hun gemeenschap beter leren begrijpen. Binnen de gezondheidsprogramma’s van het Rode Kruis zijn veel jonge mensen actief. Ze spelen een cruciale rol in gezondheidspromotie rond HIV/aids, SOA’s, tuberculose, voortplanting, water- en sanitatiegerelateerde ziektes en geweld tegen vrouwen en kinderen. Toneel, poppentheater en peer educatie zijn hierbij veel gebruikte educatiemethodes. De vrijwilligers die instaan voor de thuiszorg voor mensen met HIV/aids zijn ook meestal jongeren. Bij natuurrampen zijn het vaak jongeren die instaan voor de verdeling van hulpgoederen en voedsel aan de slachtoffers van de ramp. Tot slot spelen jongeren een belangrijke rol bij fondsenwervingsacties, zoals straatcollectes, e.d. In de Opuwo afdeling (enkel in de stad Opuwo) zijn er 45 vrijwilligers actief: 37 vrijwilligers zijn jonger dan 25. De vrijwilligers krijgen een intensieve opleiding in toneelvaardigheden, informatie rond HIV/aids, SOA’s en hygiënepromotie. Sommigen kregen een eerstehulpopleiding en een opleiding in vaardigheden rond sensibilisering van de eigen sociale kring. De absolute prioriteit voor Jeugd Rode Kruis Opuwo is de sensibilisering rond HIV/aids en andere SOA’s. Hoewel Kunene tot nog toe één van de regio’s was met de laagste prevalentiegraad (9%), is dit cijfer aanzienlijk aan het stijgen. Dit kan verklaard worden door de toenemende migratie 21
naar het gebied door de groeiende werkgelegenheid aldaar. De cijfers van het Ministerie van Volksgezondheid tonen voor de periode 2003-2004 een infectiegraad van 27% in deze regio. In 2004 steeg het aantal mensen met SOA’s met 11% vergeleken met het jaar ervoor. Sinds kort is men in de regio ook van start gegaan met een programma van antiretrovirale behandeling en preventie van moeder naar kind overdracht. Het is noodzakelijk dat de gemeenschappen goed ingelicht worden over het bestaan van deze programma’s, het correcte gebruik van de geneesmiddelen, enz. Momenteel werkt men in de regio ook aan de aanleg van een weg tussen Opuwo en Kamanjab. Uit onderzoeken is duidelijk gebleken dat het aantal besmettingen met HIV/aids, het alcoholmisbruik en andere sociale problemen gevoelig stijgen tijdens dergelijke grote werken. Dit is in dit geval, waarbij er meer dan 200 arbeiders ingeschakeld zijn, niet anders. Het Ministerie van Volksgezondheid heeft de gemeenschap opgeroepen om gezondheidspromotiecampagnes op te starten in de gebieden waar de werkzaamheden bezig zijn. Als enige organisatie in de regio die reeds actief is op het vlak van gezondheidseducatie, gaat het Namibische Rode Kruis hier uiteraard op in en mobiliseert ze volop vrijwilligers om deze promotiecampagnes rond HIV/aids, SOA’s, alcoholmisbruik, enz uit te voeren. 2.2 Doelstelling van de actie Algemene doelstelling van de actie: • Verhoging van de capaciteit van onze zustervereniging. Specifieke doelstelling van de actie: • Bouwen aan de capaciteit van Opuwo Jeugd Rode Kruis als toekomstige leiders van het Rode Kruis. • Jongeren binnen het Rode Kruis mobiliseren om hun eigen noden en die van hun gemeenschap te identificeren en die noden te lenigen. 2.3 Doelgroep Kinderen in de leeftijdsgroep 5 tot 10 jaar, jongeren tussen 10 en 15 jaar oud en jongvolwassenen tussen 16 en 25. 2.4 Uitvoeringsstrategie, opvolgingsmethode Men zal op het niveau van de hoofdzetel van het Namibische Rode Kruis een persoon aanduiden die verantwoordelijk is voor Jeugd Rode Kruis in heel het land. Deze persoon zal zorgen voor de coördinatie en ondersteuning van de jeugdactiviteiten van alle lokale Rode. De actie zal lopen in een aantal fasen. Een eerste fase is een pilootproject in Kunene, ondersteund door de lokale Rode van Rode Kruis-Vlaanderen. Tegelijkertijd zal op het niveau van de hoofdzetel gewerkt worden aan een beleidsvisie rond Jeugd Rode Kruis, met volledige participatie van de jongeren zelf. Als deze beleidstekst op punt staat, zal men in de andere regio’s Jeugd Rode Kruiscomités oprichten. Er zullen activiteiten opgestart worden en men zal de middelen zoeken om deze jeugdcomités en hun activiteiten te ondersteunen.
2.5 Verwachte resultaten
22
• • • •
Jeugd Rode Kruis is opgericht in Opuwo. Jongeren worden betrokken in de besluitvorming van het Namibische Rode Kruis. Jongeren zijn opgeleid om verantwoordelijke functies op te nemen. De activiteiten van Jeugd Rode Kruis worden ondersteund.
2.6 Geplande activiteiten • • • • •
Oprichten van Jeugd Rode. Leden van Jeugd Rode Kruis worden opgenomen in de beleidsstructuren. De jongeren krijgen opleidingen in leiderschap en besluitvorming. Er wordt educatiemateriaal en opleidingen ontwikkeld voor jongeren zodat hun activiteiten volledig kaderen binnen het strategisch werkplan van het Namibische Rode Kruis. Er worden contacten en partnerschappen ontwikkeld met zusterverenigingen (vb. Rode Kruis-Vlaanderen) om ervaringen uit te wisselen.
2.7 Budget De totale kostprijs voor het opstarten van Jeugd Rode Kruis in heel Namibië bedraagt 19.500 EUR. • • • •
Het opstarten van een Jeugd Rode in Kunene kost 145 EUR. Het opleiden van 10 jongeren in leiderschap en besluitvorming kost 500 EUR. Een nationale bijeenkomst om programma’s voor Jeugd Rode Kruis uit te werken kost 1.500 EUR. Materiaal voor Jeugd Rode Kruis Opuwo (T-shirts, voetballen, enz) kost voor 1 jaar 300 EUR.
23
3. Samenvatting Project
24
Preventie van HIV/aids en SOA’s en capaciteitsopbouw in het Opuwo District, Kunene, Namibië Inleiding De samenwerking tussen Rode Kruis-Vlaanderen en het Namibische Rode Kruis bestaat reeds verscheidene jaren. Het Namibische Rode Kruis is een jonge organisatie met gedreven medewerkers en vrijwilligers. Zij zetten zich steeds vol enthousiasme in om het lot van de vele kwetsbare mensen in het Afrikaanse land te verbeteren. Voor projectparticipatie bieden we 2 projecten aan: 1. Preventie van HIV/aids en andere SOA’s het in Opuwo District, Noord-Kunene Educatieactiviteiten ter preventie van HIV/aids en andere SOA’s van het Rode Kruis in het Opuwo District in Noord-Namibië (Deel I). Deze actie kadert binnen de basisgezondheidsactie die Rode Kruis-Vlaanderen reeds sedert 2001 ondersteunt. 2. Capaciteitsopbouw, Jeugd Rode Kruis, Opuwo De uitbouw van een sterk en goed functionerend Jeugd Rode Kruis in het Opuwo District (Deel II.). Als je weet dat 40% van de Namibische bevolking tussen 5 en 25 jaar jong is, en het overgrote deel van de Rode Kruisvrijwilligers zich dus ook in deze leeftijdscategorie bevindt, dan ken je ook het belang van een goed uitgebouwd Jeugd Rode Kruis voor de toekomst van het Namibische Rode Kruis en haar steun voor de meest kwetsbaren in het land.
Partner Het Namibische Rode Kruis (NRK) werd opgericht in 1992. De algemene doelstelling van het NRK is het opzetten van samenwerkingsverbanden met kwetsbare gemeenschappen om een menswaardig bestaan voor deze gemeenschappen mogelijk te maken door in hun basisbehoeften te voorzien. De organisatie heeft activiteiten op het vlak van noodhulp, rampenparaatheid, gezondheidszorg, water en hygiëne, eerste hulp, sociaal welzijn, capaciteitsopbouw van de afdelingen, informatie over en verspreiding van het humanitair recht en opsporingen.
DEEL 1: PREVENTIE VAN HIV/AIDS EN ANDERE SOA’S IN HET OPUWO DISTRICT, NOORD-KUNENE 1.1
Historiek
In 2001 werd de voorbereiding van de actie ter preventie van HIV/aids en andere SOA’s gesteund door Rode Kruis-Vlaanderen met fondsen van Association Verelst. Nadien werd de actie opgestart met steun van het Amerikaanse Rode Kruis. Door een gebrek aan middelen moest deze actie echter fel gereduceerd worden en werd ze eind 2002 zelfs stopgezet. Nu zijn de activiteiten ter preventie van HIV/aids en andere SOA’s geïntegreerd in gezondheidseducatieactiviteiten van het Namibische Rode Kruis in Kunene en worden ze opnieuw gefinancierd door Rode Kruis-Vlaanderen. De actie op het vlak van gezondheidseducatie werd met deelname van 23 gemeenschappen geëvalueerd in november 2001. De evaluatie toonde duidelijk een positieve impact aan op de gezondheid in de gemeenschappen die gezondheidseducatiesessies gekregen hadden en 25
het belang van een nauwe betrokkenheid van de gemeenschappen wanneer men gedragsveranderingen wil teweegbrengen. Tijdens de evaluatie vroegen de begunstigden zelf om meer educatiesessies door de opgeleide vrijwilligers en meer opvolgingsbezoeken van het Rode Kruis. De inbreng van deze gemeenschappen heeft in grote mate bepaald hoe de actie zal voortgezet worden. 1.2
Situatieschets (regio, problematiek)
Het Opuwo District heeft 9 gezondheidsposten, twee gezondheidscentra en één districtziekenhuis, in de stad Opuwo. De meerderheid van de bevolking heeft weinig toegang tot gezondheidsfaciliteiten en 22% van de bevolking heeft geen toegang tot drinkwater of sanitatie. Diarree met bloed is één van de vijf belangrijke doodsoorzaken bij kinderen onder de vijf jaar. Het Opuwo District herbergt één van de meest marginale bevolkingsgroepen van Namibië, de Ovahimba. Het is een nomadenvolk dat probeert te overleven in een steeds verder ontwikkelend land en een ruwe omgeving, temidden van de invasie van uitheemse culturen. De Ovahimba mensen hebben onvoldoende toegang tot gezondheidszorg, educatie en transport doordat het een dunbevolkt gebied is dat niet ontwikkeld is in termen van wegen en telecommunicatie. Hun culturele gewoontes maken hen ook zeer kwetsbaar voor gezondheidsproblemen. Vrouwen bevallen bijvoorbeeld op zeer jonge leeftijd, wat de hoge moederschapsterftecijfers deels kan uitleggen. Door hun nomadische levensstijl gaan velen niet naar school en heeft de Ovahimba gemeenschap één van de hoogste analfabetismecijfers van het land. Aids is de grootste doodsoorzaak bij jongeren en volwassenen van de Kunene Regio. Door een gebrek aan informatieverspreiding en bewustzijnsacties rond HIV/aids in de regio kan deze pandemie rampzalige proporties aannemen en een ernstige negatieve impact hebben op de gemeenschap van Kunene. Er is dus een grote nood aan voorlichting en gezondheidseducatiesessies. 1.3
Doelgroep
De doelgroep zijn mannen, vrouwen en jongeren tussen 15 en 45 jaar uit rurale gemeenschappen in het Noorden van de Kunene Regio (Opuwo District). In het gebied leven verscheidene etnische groepen, zoals de Ovaherero, Ovazemba, Ovawambo, Ovahakaona en Ovahimba volkeren. De Ovahimba zijn semi-nomadische veehoeders, de overige bevolkingsgroepen zijn sedentair. 1.4
Doelstelling van de actie
Het verbeteren van de gezondheidstoestand van de rurale gemeenschappen in het Opuwo District, Noord-Kunene Het versterken van de capaciteit van de Rode in het Opuwo District, Noord-Kunene. 1.5
Te bereiken resultaten •
Veilig water is beschikbaar voor de doelgemeenschappen gemeenschappen zijn in staat de waterpunten zelf te onderhouden.
26
en
de
1.6
•
De doelgemeenschappen in het actiegebied hebben toegang tot informatie over water- en sanitatiegerelateerde ziektes, HIV/aids en andere Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA’s).
•
De capaciteit van de doelgemeenschappen op het vlak van het herkennen van symptomen van water- en sanitatiegerelateerde ziektes en het voorkomen van deze ziektes, is verbeterd.
•
De capaciteiten van het personeel tewerkgesteld binnen het kader van deze actie, zijn verhoogd op het vlak van projectbeheer.
•
Inkomensgenererende activiteiten dragen bij tot de financiële zelfredzaamheid van de Opuwo afdeling.
Activiteiten in 2005 • • • • • • • • •
1.7
Gezondheidseducatiesessies uitvoeren in de doelgemeenschappen. Leden van de gemeenschappen opleiden tot gezondheidspromotoren. De promotoren voorzien van educatiemateriaal. Muskietennetten en jerrycans als stimulansen uitdelen aan de gezondheidspromotoren. De gezondheidspromotoren bijstaan in het ontwikkelen van hun werkplannen. Oral Rehydration Sachets (ORS) en condooms uitdelen aan alle promotoren, zodat zij het in hun dorpen kunnen verdelen. Opleiding van de Rode Kruisvrijwilligers voor de toneelgroep over gegevens in verband met HIV/aids. Promotie van degelijk gebruik van condooms en andere preventieve middelen binnen de gemeenschappen. Uitvoering van de toneelstukken.
Opvolgingsmethode
De opvolging gebeurt op verschillende niveaus: De teamleader van de toneelgroep rapporteert rechtstreeks aan het hoofd van de regionale afdeling van het Namibische Rode Kruis. Die persoon rapporteert aan het Hoofd van de Programma’s op de hoofdzetel van het Namibische Rode Kruis, die deze rapporten doorstuurt naar Rode Kruis-Vlaanderen. Elk jaar wordt in december/januari een interne evaluatie door de partner zelf uitgevoerd. Tijdens de loop van de actie zijn er heel geregeld contacten tussen beide Rode via fax, email en telefoon. Daarnaast zijn er jaarlijks 1 à 2 werkbezoeken voorzien waarbij de projectverantwoordelijke van Rode Kruis-Vlaanderen het project bezoekt. 1.8
Strategie om duurzaamheid van de actie te waarborgen
Het Namibische Rode Kruis zal steeds de doelgroep nauw betrekken bij de planning, uitvoering, opvolging en evaluatie van zijn acties, wat de mogelijkheid biedt om haar partnerschap met de lokale bevolking te versterken en de sociale duurzaamheid van haar activiteiten te waarborgen. Zo worden de gezondheidspromotoren binnen de eigen leefgemeenschap gerekruteerd. De gezondheidseducatiesessies worden eveneens door
27
mensen uit de gemeenschap gegeven. De vrijwilligers zelf komen ook steeds uit de betrokken gemeenschappen. Een belangrijk aspect binnen de actie is, zoals reeds gesteld, het versterken van de capaciteit van onze partner. Relevante opleidingen voor de personeelsleden, een verbeterde infrastructuur en inkomensgenerende activiteiten moeten bijdragen tot de duurzaamheid van de actie op institutioneel vlak. Het is immers de bedoeling dat na het beëindigen van de actie het Opuwo District een goed functionerende Rode heeft, die met beperkte steun van buitenaf degelijke activiteiten kan uitvoeren. Wat de financiële/economische duurzaamheid van de actie betreft zal aan de hand van de uitbouw van een inkomensgenererende activiteit geprobeerd worden een begin te maken met een eigen financiële bijdrage van het NRK in de actie. 1.9
Budget
Het totale budget voor deze actie voor 2005 bedraagt 40.800 euro. We hopen dat we met de steun van de lokale Rode in Vlaanderen een aanzienlijk deel hiervan zullen kunnen financieren.
DEEL 2: CAPACITEITSOPBOUW: JEUGD RODE KRUIS OPUWO 2.1
Historiek
Alhoewel zeer veel vrijwilligers van het Namibische Rode Kruis jonge mensen zijn, bestaat er tot op heden nog geen georganiseerde Jeugd Rode Kruis structuur in Namibië. Het Namibische Rode Kruis beseft echter zeer goed de waardevolle bijdrage die jonge mensen kunnen leveren bij het helpen van de meest kwetsbaren binnen hun gemeenschap. Het Namibische Rode Kruis wil de jonge Rode opleiden en ze voorbereiden op toekomstig leiderschap binnen het Rode Kruis. Daarnaast is het zo dat jonge mensen in Namibië vaak zelf tot de meest kwetsbaren behoren. Het opstarten van een Jeugd Rode Kruis zal voor hen een milieu creëren om hun eigen problemen aan te pakken. Het zal hun motivatie versterken en hun eigen noden en die van hun gemeenschap beter leren begrijpen. Binnen de gezondheidsprogramma’s van het Rode Kruis zijn veel jonge mensen actief. Ze spelen een cruciale rol in gezondheidspromotie rond HIV/aids, SOA’s, tuberculose, voortplanting, water- en sanitatiegerelateerde ziektes en geweld tegen vrouwen en kinderen. Toneel, poppentheater en peer educatie zijn hierbij veel gebruikte educatiemethodes. De vrijwilligers die instaan voor de thuiszorg voor mensen met HIV/aids zijn ook meestal jongeren. Bij natuurrampen zijn het vaak jongeren die instaan voor de verdeling van hulpgoederen en voedsel aan de slachtoffers van de ramp. Tot slot spelen jongeren een belangrijke rol bij fondsenwervingsacties, zoals straatcollectes, e.d. 2.2
Situatieschets (regio, problematiek)
In de stad Opuwo zijn er 45 vrijwilligers actief. 37 vrijwilligers zijn jonger dan 25. De vrijwilligers krijgen een intensieve opleiding in toneelvaardigheden, informatie rond HIV/aids, SOA’s en hygiënepromotie. Sommigen kregen een eerstehulpopleiding en een opleiding in vaardigheden rond sensibilisering van de eigen sociale kring. De absolute prioriteit voor Jeugd Rode Kruis Opuwo is de sensibilisering rond HIV/aids en andere SOA’s.
28
Door de groeiende werkgelegenheid is er een toenemende migratie naar Kunene en stijgt de besmetting hier aanzienlijk. In 2004 steeg het aantal mensen met SOA’s met 11% vergeleken met het jaar ervoor. Momenteel werkt men in de regio ook aan de aanleg van een weg tussen Opuwo en Kamanjab. Uit onderzoeken is duidelijk gebleken dat het aantal besmettingen met HIV/aids, het alcoholmisbruik en andere sociale problemen gevoelig stijgen tijdens dergelijke grote werken. Het Ministerie van Volksgezondheid heeft de gemeenschap opgeroepen om gezondheidspromotiecampagnes op te starten in de gebieden waar de werkzaamheden bezig zijn. Als enige organisatie in de regio die reeds actief is op het vlak van gezondheidseducatie, gaat het Namibische Rode Kruis hier uiteraard op in en mobiliseert ze volop vrijwilligers om deze promotiecampagnes rond HIV/aids, SOA’s, alcoholmisbruik, enz uit te voeren. 2.3
Doelgroep
Kinderen in de leeftijdsgroep 5 tot 10 jaar, jongeren tussen 10 en 15 jaar oud en jongvolwassenen tussen 16 en 25. 2.4
Doelstelling van de actie • •
2.5
Te bereiken resultaten • • • •
2.6
Jeugd Rode Kruis is opgericht in Opuwo. Jongeren worden betrokken in de besluitvorming van het Namibische Rode Kruis. Jongeren zijn opgeleid om verantwoordelijke functies op te nemen. De activiteiten van Jeugd Rode Kruis worden ondersteund.
Activiteiten in 2005 • • • • •
2.7
Bouwen aan de capaciteit van Opuwo Jeugd Rode Kruis als toekomstige leiders van het Rode Kruis. Jongeren binnen het Rode Kruis mobiliseren om hun eigen noden en die van hun gemeenschap te identificeren en die noden te lenigen.
Oprichten van Jeugd Rode. Leden van Jeugd Rode Kruis worden opgenomen in de beleidsstructuren. De jongeren krijgen opleidingen in leiderschap en besluitvorming. Er wordt educatiemateriaal en opleidingen ontwikkeld voor jongeren zodat hun activiteiten volledig kaderen binnen het strategisch werkplan van het Namibische Rode Kruis. Er worden contacten en partnerschappen ontwikkeld met zusterverenigingen (vb. Rode Kruis-Vlaanderen) om ervaringen uit te wisselen.
Uitvoering van de actie
Men zal op het niveau van de hoofdzetel van het Namibische Rode Kruis een persoon aanduiden die verantwoordelijk is voor Jeugd Rode Kruis in heel het land. Deze persoon zal zorgen voor de coördinatie en ondersteuning van de jeugdactiviteiten van alle lokale Rode.
2.8
Opvolgingsmethode 29
De actie verloopt in een aantal fasen: Een eerste fase is een pilootproject in Kunene, ondersteund door de lokale Rode van Rode Kruis-Vlaanderen. Tegelijkertijd zal op het niveau van de hoofdzetel gewerkt worden aan een beleidsvisie rond Jeugd Rode Kruis, met volledige participatie van de jongeren zelf. Als deze beleidstekst op punt staat, zal men in de andere regio’s Jeugd Rode oprichten. Er zullen activiteiten opgestart worden en men zal de middelen zoeken om deze jeugdcomités en hun activiteiten te ondersteunen. 2.9
Budget
De totale kostprijs voor het opstarten van Jeugd Rode Kruis in heel Namibië bedraagt 19.500 EUR.
30
4. Varia 1.
Verhalen
Zwart of wit. November 2002 Je houdt het niet voor mogelijk. Je stapt op het vliegtuig met bestemming Windhoek, de hoofdstad van het Afrikaanse land Namibië en er zit welgeteld – en driemaal herteld – één persoon met een zwarte huidskleur op het toestel. Hij moet zich nogal bekeken gevoeld hebben. Je wandelt door de straten van de buurt ‘Klein Windhoek’ en je kijkt verwonderd op als je een wagen ziet voorbijrijden met een zwarte bestuurder. Je gaat een hapje eten in ‘Joe’s Beer Palace’ en je collega van het Namibische Rode Kruis is zowat de enige kleurling die niet aanwezig is om klanten te bedienen, maar om zelf bediend te worden. Eerlijk gezegd beschouwde ik apartheid als een fenomeen met twee belangrijke kenmerken: typisch voor Zuid-Afrika en behorend tot het verleden. Overduidelijk dat ik de bal volledig missloeg. Het bestaat nog steeds en dus zeker ook in Namibië. ‘Witmensen’ en ‘Zwartmensen’ leven gescheiden van elkaar in ‘aparte’ wijken. Katutura is zo’n wijk. Hier bevindt zich de hoofdzetel van het Namibische Rode Kruis. Het is een wijk, waar jij het bent, die je als blanke Europeaan bekeken voelt. Apartheid rules, ook binnen deze wijk. Aan deze kant van de straat wonen enkel Owambo’s, de etnische groep waar de president toe behoort, aan de andere kant wonen de andere. Apartheid ook tussen arm en minder arm. Vroeger hadden alle huisjes dezelfde vorm, rechthoekig, 1 deur, 2 ramen. De zwarten woonden in zo’n huizen, zo was het en niet anders. Nu mogen mensen die wat meer middelen hebben, hun huisje uitbreiden. Als jouw huisje dus heel je leven dezelfde afmetingen heeft, weet de buurt hoe het met je portemonnee gesteld is. Het is niet meer bij wet bepaald naar welk ziekenhuis je moet gaan met jouw huidskleur, maar in het staatsziekenhuis zie je geen blanken, in het privé-ziekenhuis zie je geen zwarten. Fritz, de eigenaar van een hotelletje in het ‘blanke’ Klein Windhoek, bekloeg zich over het feit dat ‘zij’ alles wat de Duitsers verwezenlijkt hadden aan het verwaarlozen waren. Dankzij de Duitsers had dit land wegen, havens, elektriciteit, en nu lieten die ‘zwartmensen’ dat allemaal verloederen. “Ze zullen nooit zo intelligent, werklustig en ambitieus zijn als wij…” ‘Ganz genau Fritz’. Hopelijk heb je genoeg landgenoten die het niet met je eens zijn…
31
Opuwo City Mei 2003 Opuwo City. Een stadje in het Noorden van Namibië, zo’n 700 km ten Noorden van Windhoek, dicht bij de Angolese grens. Wat moet je je daarbij voorstellen? Eén grote straat waarlangs een paar gebouwen staan. Voor de rest zijstraatjes met zand en stenen. Om het Rode Kruis te bereiken, moet je een zijstraatje inslaan dat stijl omhooggaat, en gezien het aantal putten en bulten, neem je best een 4x4, anders kunnen de Rode een reddingsactie voor je wagen beginnen, en misschien best voor jou zelf nog wat eerste hulp erbij. Langs de weg altijd volk, dag en nacht, Herero-vrouwen met Victoriaanse jurken, Himbavrouwen met heel wat minder stof om het lijf, Himba-mannen met speren en moderne voetbalshirtjes, ambtenaren met dikke buiken en chique maatpakken, en daarnaast geiten, varkens, koeien, ezels, honden en af en toe een prachtig verloren gelopen wild paard. Witmensen zie je niet op straat, die zitten in hun jeep of veilig binnen de muren van het hotel. Behalve dan die ene muzungu met haar geel haar, die van over de zee gekomen is, en die zomaar tussen de zwartmensen loopt en dan nog een goeiendag zegt ook. Daar moet iets mis mee zijn. George en Zaime zijn de twee mannen die de handpompen installeren voor ons drinkwaterproject. Ze zijn absolute voorstander van duurzame ontwikkeling, want in heel wat dorpen waar ze gepasseerd zijn, hebben ze een nieuw wateringenieurtje geproduceerd… Verantwoordelijkheid als vader? Nee nee, niet mee inzitten, het kind behoort toe aan de moeder en wordt opgenomen in haar familie. Daar heeft het direct een paar broertjes en zusjes om mee te spelen. En wat vindt de moeder daar dan van? Ja, dat weten wij niet, dat zou je haar zelf eens moeten vragen. In heel de provincie Kunene, waarvan Opuwo de hoofdstad is, is er één rivier met water: de Kunene. Duizend rivierbeddingen, maar als je over de brug rijdt, zie je alleen zand en stenen. Mocht je je soms afvragen hoe het paradijs eruit ziet, wel dan moet je eens de vlieger nemen en naar de Kunene komen kijken (solliciteren voor het Rode Kruis is natuurlijk ook een optie…) Na uren rijden in één van de droogste en dorste gebieden ter wereld, kom je plots oog in oog te staan met palmbomen, watervallen, regenbogen, joelende kindertjes in het frisse water en vissen die in al hun enthousiasme spontaan in je visnet springen, nog voor je deze laatste in het water hebt gelaten. Een uurtje kunnen we genieten van deze pracht, maar dan moet het terug richting Opuwo. Rijden in het donker is niet zo verstandig, aangezien de koeien vaak de gewoonte hebben in het midden van de weg te vergaderen. En met het nieuws dat het Rode Kruis een aantal Himbakoeien vermoord heeft, zou het wel eens problematisch kunnen worden om bij deze veehoeders over hun gezondheid te komen praten.
32
Het is zo al moeilijk genoeg om de nomaden te overtuigen thuis te blijven en naar het verhaal van het Rode Kruis te komen luisteren. Maar we blijven proberen.
Onder ons gezegd… April 2004 Katima. Het hoofdstadje van de provincie Caprivi, Noordoost-Namibië. Ik zit gezellig aan tafel met mijn collega’s van het Namibische Rode Kruis en Tamuka, de Disaster Management Officer van de Internationale Federatie in Harare. Tamuka is Zimbabwaanse. ‘Het valt me op dat telkens als ik hier in Namibië ben, ik altijd de enige blanke ben die omringd is door zwarte mensen. Als ik op restaurant ga, tijdens vergaderingen, op weg in de wagen, altijd…’ De gezichten van Abel, Tamuka en Abel worden ernstig en er valt een stilte. ‘Blanke mensen hebben alleen contact met zwarte mensen als ze iets van hen nodig hebben. Als ze ‘business’ willen doen met jou, dan praten ze met je en hoor je vaak: “Ach, zwarte mensen zijn toch eigenaardig en moeilijk, maar jíj bent een uitzondering!”. ”Blanke mensen hier zullen nooit onze vrienden zijn, dat willen zij niet en dat willen wij zeker ook niet! Dat kan gewoon niet, de kloof is te groot…” Voor het eerst hoor ik eens wat de zwarte mensen hier nu zelf over blanke mensen denken. Tamuka vertelt wat haar vader haar hele jeugd herhaald heeft toen hij over witte mensen sprak. ”Die mannen zijn naar de maan geweest hé, denk jij dat een zwarte daar ooit zou geraken??” Nadat Tamuka een paar jaar in Londen gestudeerd had, heeft ze op een dag haar vader meegenomen naar de grootstad. “Voor het eerst in zijn leven zag hij daar blanken die niet in een groot huis woonden, die niet in een mooie auto rondreden, maar die dronken over straat liepen, met vuile kleren aan en haar dat in dagen niet gewassen was. Hij zag blanken die in een klein appartementje woonden of erger nog, die zelfs helemaal geen huis hadden! Zijn verwarring was compleet…” En inderdaad, je ziet hier geen blanke mensen die doelloos over straat lopen, zonder werk. Je ziet geen blanken die kilometers moeten lopen of fietsen naar de stad omdat ze zich geen auto kunnen permitteren. Je ziet geen blanke wiens zaak niet succesvol is en na een paar jaar op de fles gaat. ”Sommige mensen geloven echt dat er bovennatuurlijke krachten in het spel zijn. Want hoe komt het dat 1 op 5 of 1 op 4 van de zwarte mensen hier het aidsvirus heeft, en de blanken voor die ziekte totaal immuun lijken te zijn…!” Nu de tijden van apartheid voorbij zijn en iedereen gelijke kansen heeft, nu er mensen aan de macht zijn voor wie de meerderheid van de bevolking heeft gekozen en er dus met andere woorden zwarte mensen aan de macht zijn, nu er voor iedereen gelijke rechten en plichten zijn, nu zou de kloof toch kleiner moeten worden! Hoe komt het dat dat niet zo is? Hoe komt het dat er nog steeds zoveel arme zwarte mensen zijn, zoveel dakloze zwarte mensen, zoveel zieke zwarte mensen? Terwijl er tien jaar geleden een onvoorwaardelijk vertrouwen was in de nieuwe zwarte leiders, die alles zouden veranderen en onder de vlag van de democratie het land groot en welvarend zouden maken, hoor je nu andere geluiden.
33
Waarom bouwt de president een huis van 80 miljoen Namibische dollar in Windhoek, terwijl 80 procent van de mensen in Caprivi geen toegang heeft tot drinkbaar water? Waarom geeft de Zuid-Afrikaanse president zoveel miljoenen Rand uit aan het feest voor 10 jaar einde van de apartheid, terwijl zoveel mensen geen werk hebben of geen toegang hebben tot degelijke gezondheidszorg? Het zijn maar een paar geluiden. Want toch stemt iedereen weer voor diezelfde zwarte leiders in Zuid-Afrika. Want toch zal iedereen weer voor dezelfde SWAPO-leiders stemmen in Namibië bij de verkiezingen in 2005. Want toch wordt Robert Mugabe met luid gejuich ontvangen op het feest van 10 jaar einde van de apartheid in Zuid-Afrika. Want toch staat er ‘Jihad against the whites’ geschilderd op de muren in Harare. Toch zien heel veel mensen Mugabe als de grote verdediger van de rechten van de zwarten en is de miserie te wijten aan die mannen die daar ooit naar de maan geweest zijn. Iemand moet toch de schuldige zijn, en het zullen toch niet onze eigen mensen zijn… En kijk wat die blanke Britten en Amerikanen nu weer aan het doen zijn in het MiddenOosten, dat bewijst toch nog eens hoe slecht ze allemaal zijn… Je zal maar blank zijn en met je Rode Kruispetje op het hoofd een poging komen doen om het leven van de zwartjes wat beter te maken… Ik wou jullie nog vertellen over die man in het vluchtelingenkamp op het eiland Impalila in Caprivi. Hij verblijft er met zijn vijf vrouwen en 27 kinderen. Twee van zijn vrouwen komen hun beklag doen bij Dumile en Polly, de Rode Kruismensen die het kamp opgezet hebben en proberen recht te houden. Dat ze het zo moeilijk hebben met al die kinderen en dat ze zoveel magen moeten vullen en dat ze hun man moeten delen met al die andere vrouwen. Nochtans is er verderop een kliniek waar ze goedkoop aan de pil kunnen geraken. Die zouden ze kunnen innemen zonder dat hun man het ooit te weten komt. Er zijn genoeg momenten ‘waarop hij niet thuis is’. Maar de schrik is groot. Want als hij het ooit te weten komt, dan worden ze bont en blauw geslagen. En het feit dat ze plots niet meer zwanger worden, is natuurlijk ook nogal verdacht. Bovendien zullen ze worden uitgelachen door de andere vrouwen in het gezelschap, want die zullen denken dat hun man die vijfde vrouw niet meer de moeite waard vindt… En kinderen krijgen, dat moet je doen in Afrika. Bij een vrouw die sterft en in haar leven geen kinderen gebaard heeft, smijten ze een rat op de kist voor hij de grond in gaat. Je zal maar vrouw zijn in Afrika met een Rode Kruispetje op je hoofd en er voor kiezen om voorlopig nog geen kroost te stichten…
34
Veilig vrijen Mei 2005 We proberen de Ovahimba-mensen te overtuigen om een condoom te gebruiken, zeker als ze naar bed gaan met iemand die ze niet kennen. Als ze naar de stad komen bijvoorbeeld, of als ze ver van huis zijn en op een vreemde plaats blijven overnachten. Eenvoudig is dat niet. Reden nummer één: “Wij houden niet van snoepjes waar het plastic nog rond zit”. Hmm, daar zit iets in. Reden nummer twee: “Je kent de bosjesmannen hé, de ‘San-people’, die in het centrum van Namibië leven. Wel, die mannen zijn bijna uitgestorven. Eigen dikke schuld, moesten ze maar niet zoveel condooms gebruikt hebben. Dat zal ons niet overkomen!” Hmm, weer juist. Een oude Himbavrouw vraagt ons hoe dat nu eigenlijk zit met die nieuwe ziekte. Er wordt daar zoveel over verteld, maar in haar dorp is er niemand die deze ziekte heeft. Is dat iets dat het Rode Kruis heeft meegebracht misschien? En hoe kan je nu ziek worden en niets voelen en pas tien jaar later doodgaan? Dat zal je toch nog eens opnieuw moeten uitleggen. Nee, eenvoudig is het niet. We vragen aan een Himbajongen of het onder jonge Himba’s oké is om samen te wonen met een vriendje of een vriendinnetje. “Ja hoor, ik woon samen met mijn vriendin!” “En dat zonder getrouwd te zijn?” “Maar nee, ik ben getrouwd. Mijn vrouw woont in de hut ernaast!” Boeiende mensen, die Himba’s. Het dorpshoofd weigert een welkomstwoord naar voor te brengen. Hij kan niet begrijpen dat je door zo’n stok spreekt met een bol op en dat je stem tien meter verder uit zo’n zwarte doos komt. Da’s niet natuurlijk, daar doet hij niet aan mee. Tjunovandu, één van de vrijwilligers die bij de drama group speelt, heeft als familienaam Vandermeulen. Dat klinkt niet echt Herero. Hij behoort tot de Ehomba-stam. Zij werkten voor de Afrikaners die uit Zuid-Afrika kwamen (de Voortrekkers), naar Angola trokken en dan de grens overstaken naar Kunene in NoordNamibië. De Afrikaners zijn intussen uitgestorven, maar de Ehomba wonen nog steeds in het Noorden van Namibië. In de loop der jaren zijn ze echter hun eigen familienaam vergeten en hebben ze dan maar de naam van de Afrikaners overgenomen. Vandaar Tjunovandu Vandermeulen… Vergeef me de baksteen in mijn maag. We blijven in de sfeer van de verbouwingen. De aannemer die het Rode Kruiskantoor van Opuwo bouwde, kreeg vorig jaar de opdracht om een school te bouwen. Hij berekende precies hoeveel cement hij hiervoor zou nodig hebben. Als de bouw voltooid was, kreeg hij klachten dat er scheuren in de stoep kwamen rondom het gebouw. Wat bleek? Zijn arbeiders hadden te weinig cement gebruikt. De leerkrachten hadden zakken cement van hen gekocht, die ze konden doorverkopen op de zwarte markt. Je kunt die gasten niet verwijten geen plantrekkers te zijn. Als de speelplaats volledig klaar was en gebetonneerd, besliste het schoolhoofd dat er toch maar een speelplaats van zand moest komen. Al dat beton was toch niet zo goed voor die blote kindervoetjes. Openbreken die handel. Niet gemakkelijk, het leven van een aannemer in Afrika.
35
Tot slot nog dit. Het Otjiherero, de lokale taal hier, heeft zich in de tijd dat de Zuid-Afrikanen het hier voor het zeggen hadden, gemixt met het Afrikaans. Aangezien het woord ‘broek’ niet bestond in het Otjiherero, de mannen droegen immers geen broeken, maar een soort rokken, hebben ze er maar ‘obroekowa’ van gemaakt. Na een ellenlang geratel in een onverstaanbaar bantu-taaltje (en palaveren, dat kunnen ze hier), hoor je plots ter afsluiting: ‘Baai dankie en tot ziens’. Fantastisch toch. Ik hou van Opuwo, altijd ambiance hier. Tot gauw, Mieke
36
2.
Informatie
‘Namibia comes closer…’ In mei lanceerde het Namibische Rode Kruis de ‘Kom dichterbij’-campagne voor de Namibische bevolking. De ambassadeur voor HIV/Aids van Namibië Joan Guriras nam de officiële lancering van deze campagne op zich. Hij riep de media op nauw samen te werken met het Namibische Rode Kruis om ervoor te zorgen dat de ‘Kom dichterbij’boodschappen ook de lokale gemeenschappen bereikt. De ambassadeur had het volgende voorstel: het Namibische Rode Kruis zou verder op zoek gaan naar fondsen om de anti stigma boodschappen te kunnen verspreiden. Tegelijk zouden lokale kranten en radio’s vrije ruimte en zendtijd aanbieden om de ‘Boem Boem Bla Bla’ boodschappen naar het publiek te verspreiden. Het Namibische Rode Kruis hoopt dat deze samenwerking zijn vruchten zal afwerpen en zal bijdragen tot een vermindering van het aantal slachtoffers van de pandemie in het land. Op dit moment is 19,8% van de Namibische bevolking besmet met HIV en Aids. Namibië heeft om en bij de 2 miljoen inwoners. Ongeveer 4.000 mensen worden verzorgd door het Namibische Rode Kruis binnen haar thuiszorgprogramma’s. 440 mensen ontvangen antiretrovirale behandeling (ARV) van het Rode Kruis. Meer dan 1000 vrijwilligers werden reeds opgeleid in ARV en geven thuis de nodige steun aan de begunstigden van het ARV programma in vier provincies in Namibië. De eerste stappen om de ‘Kom dichterbij’ berichten in Namibië te verspreiden werden genomen op 21 mei, toen het Rode Kruis de Dag van het Rode Kruis en de Rode Halve Maan vierde. Veel kinderen, waaronder wezen en andere kwetsbare kinderen, vrijwilligers van Jeugd Rode Kruis en begunstigden van de thuiszorgprogramma’s zongen liederen en droegen gedichten voor. Op die manier wilde het Rode Kruis deze mensen een stem geven en hun belangrijke boodschappen naar het publiek brengen.
Abel Hamutenya Stafmedewerker Informatie Namibische Rode Kruisvereniging
37
5. Foto’s
38
39
40
41
42
43
44
45
46
