Nachtvlinders in de Theetuin de Roode Vennen en het Schuitwaterreservaat

Nachtvlinders in de Theetuin de Roode Vennen en het Schuitwaterreservaat

Presentatie Geert & Margot Vullings en Bart Reintjes, IVN de Maasdorpen sept. 2015

Foto achtergrond: Teunisbloempijlstaart (zeer zeldzaam, Theetuin de Roode Vennen


De cijfers! Met de nadruk op macronachtvlinders. Alle foto’s van nachtvlinders zijn gemaakt door Geert en Margot Vullings en Bart Reintjes in het Schuitwaterreservaat of Theetuin de Roode Vennen.


Foto achtergrond: Berkenhermelijnvlinder (bedreigd, Theetuin de Roode Vennen 2014)

Nachtvlinders in de Theetuin de Roode Vennen en het Schuitwaterreservaat De cijfers!

Onderwerpen: Vangdagen, locaties en biotopen Aantallen en soorten Verschil resultaat in vangstmethoden Rode lijstsoorten Vergelijk resultaten onderzoek nachtvlinder Sint Pietersberg


Foto achtergrond: Dennenpijlstaart (Swolgender heide 2015)

Aantal vangnachten. De Theetuin de Roode Vennen: -2014 in totaal 8 nachten (ML-lamp) -2015 in totaal 8 nachten (ML-lamp) Schuitwaterreservaat: -Lottums Schuitwater: -Broekhuizerbroek: -Pastoorswei: -Swolgenderheide:

-2015 = 5 nachten Blacklightval -2015 = 2 avonden gesmeerd -2015 = 2 nachten Blacklightval -2015 = 5 nachten Blacklightval -2015 = 2 nachten gesmeerd -2015 = 4 nachten Blacklightval -2015 = 2 nachten gesmeerd


Foto achtergrond: Granietuil (kwetsbaar, Swolgender heide 2015)

Locaties en biotopen vangnachten Schuitwaterreservaat Randvoorwaarde locaties opstellen vlinderval Schuitwaterreservaat: verschillende biotopen, niet aan openbare weg of wandelpad, niet in het begrazingsgebied. Vlinderval opgesteld: 9X op de grens van (droog) bos en heide, 3X in de nabijheid van broekbossen en vochtig grasland en 2X op de grens van soortenrijk vochtig loofbos met grasland (zie figuren). Locaties nachtvlinderonderzoek Lottums schuitwater en Broekhuizerbroek 2015 Waarnemer: Bart Reintjes/ Geert en Margot Vullings

Vangkast: 1X 2X 3X type Model SK-077 2X8W Actinic Blacklight Locaties smeer:

Locaties nachtvlinderonderzoek Pastoorswei en Swolgender heide 2015 Kast: type Model SK-077 2X8W Actinic Blacklight: 1X

Waarnemer/determinatie: Bart Reintjes


2X

Avond gesmeerd:

Foto achtergrond: Kleine voorjaarsuil (Swolgender heide 2015)

Aantallen en soorten. Schuitwaterreservaat inclusief Theetuin de Roode Vennen: •293 macrosoorten (35% van alle Nederlandse soorten) • 189 microvlinders (15% van alle Nederlandse soorten)

Theetuin de Roode Vennen: •2014/15 in totaal 245 macrosoorten en 99 soorten micro’s (16 nachten) •Voor het eerst aangetroffen: in 2014, 120 soorten en in 2015, 53 soorten.

Schuitwaterreservaat: •Lottums Schuitwater: 2015 = 85 soorten (12 nieuw) (5 nachten, 2X smeren) •Broekhuizerbroek: 2015 = 70 soorten (14 nieuw) (2 nachten) •Pastoorswei: 2015 = 80 soorten (11 nieuw) (5 nachten 2X smeren) •Swolgenderheide: 2015 = 95 soorten (11 nieuw) (4 nachten 2X smeren) Presentatie Geert & Margot Vullings en Bart Reintjes, IVN de Maasdorpen sept. 2015

Foto achtergrond: Gestreepte bremspanner (kwetsbaar, Pastoorswei 2015)

Soorten Macronachtvlinders Theetuin de Roode Vennen 2014-2015 80 70

60

Aantal

50 40 30 20

aantal soorten

10 0


Foto achtergrond: Bruine grijsbandspanner (detail vleugel) (Pastoorswei 2015)

Soorten en aantallen Macronachtvlinders Theetuin de Roode Vennen 2014-2015 300 250

Aantal

200 150

100 aantal soorten

50

aantal vlinders

0


Foto achtergrond: Satijnstipspanner (detail vleugel) (Pastoorswei 2015)

Soorten en aantallen. Aantal ervaringen:  Laag aantal soorten in de periode oktober tot half mei •In de maanden oktober, november, april tot half mei 8 tot 20 soorten  Aantal soorten, maar vooral de aantallen, worden sterk bepaalde door het weer (temperatuur, wind, regen en droogte)  In de herfst en het voorjaar laag aantal soorten, maar wel veel exemplaren per soort. •Bijvoorbeeld in oktober: 60X Gepluimde spanner en 49X Kromzitter.  Grote verschillen in soorten ondanks dat de vangbakken niet meer dan 20 meter uit elkaar staan. •Bijvoorbeeld op 21 augustus twee blacklightvallen op de Pastoorswei. 20 meter van elkaar opgezet. 47 soorten (inclusief micro’s). Slechts 14 soorten zaten in beide vallen.


Foto achtergrond: Boogsnuituil (Theetuin de Roode Vennen 2015)

Verschil Blacklight en ML-lamp Macronachtvlinders 2015 verschil aantal ML en blacklight 80 70 60

Aantal

50 40 30 20 10 0

10-04-2015 23-04-2015 12-05-2015 11-06-2015 15-07-2015 01-08-2015 21-08-2015 (2vb) (1vb) (1vb) (2vb) (1vb) (1vb) (2vb)

aantal soorten ML lamp

17

7

11

71

52

16

52

aantal soorten blacklight

10

9

4

28

21

4

31


Foto achtergrond: Appeltak (detail) (Theetuin de Roode Vennen 2014)

Verschil in soorten en aantallen Blacklight en ML-lamp. Verklaringen  Grotere aantallen en aantal soorten op vangbak met ML-licht dan blacklight. •In omgeving met lichtvervuiling verschil nog veel sterker.  In theetuin wordt een zeer groot aantal rondom de bak en op de muur gevangen. •Locatie-omstandigheden; muur noordzijde, verharding, val in schaduw, daardoor zijn nachtvlinders makkelijk zichtbaar en nachtvlinders blijven zitten.  Zeer grote diversiteit aan biotopen en boom-, struik- en kruidensoorten in de Theetuin de Roode Vennen in de nabijheid van de vallen. Presentatie Geert & Margot Vullings en Bart Reintjes, IVN de Maasdorpen sept. 2015

Foto achtergrond: Agaatvlinder (Gevoelig, Theetuin de Roode Vennen 2014)

Verschil in soorten en aantallen Blacklight en ML-lamp. Blacklight Schuitwaterreservaat: Minder soorten, maar wel bijzondere!  Blacklightvallen in het Schuitwaterreservaat: een aantal typische en vaak zeldzame Rode lijstsoorten.  Gebonden aan bepaalde biotopen (broekbos, heide) of planten/boomsoorten (zwarte els, brem, struikhei, pijpenstrootje, borstelgras)  Voorbeelden zijn Gevlamde vlinder, Roodbruine vlekuil, Bruine breedvleugeluil, Randvlekuil, Bonte grasuil, Gevlekte pijluil, Dunvlerkspanner en Nachtpauwoog. Presentatie Geert & Margot Vullings en Bart Reintjes, IVN de Maasdorpen sept. 2015

Foto achtergrond: Meriansborstel (Pastoorswei 2015)

Verschil in soorten en aantallen Blacklight en ML-lamp. Minder soorten, maar wel bijzondere en mooie!


Foto achtergrond: Berkenhermelijnvlinder (bedreigd, Theetuin de Roode Vennen 2014)

Resultaten met smeren Schuitwaterreservaat. Smeren:  Smeer is een mengsel van appelstroop, wijn/gist van bier en eventueel overrijpe banaan.  Mengsel wordt vlak voor zonsondergang aangebracht op dikke bomen met ruwe bast.  Nachtvlinder komen op geur en zoetigheid af.  Alleen bruikbaar in vroege voorjaar en late herfst.  Soorten in het vroege voorjaar (begin maart tot 8 april) die op het stropen (4X) afkwamen zijn: Wachtervlinder (25X), Bosbesuil (16X), Roodkopwinteruil (5X), Tweestreepvoorjaarsuil (3X), Dubbelstipvoorjaarsuil (3X), Gewone spikkelspanner (1X), Voorjaarsboomspanner (1X) en Gewone spikkelspanner (1X). Presentatie Geert & Margot Vullings en Bart Reintjes, IVN de Maasdorpen sept. 2015

Foto achtergrond: Donsvlinder (gevoelig, Theetuin de Roode Vennen 2014)


Resultaten met smeren.


Foto achtergrond: Wapendrager (Pastoorswei 2015)

Top10 aantallen Theetuin de Roode Vennen. Aantal 2014 (mei –november) 1. Gepluimde spanner

Aant Aantal 2015 (april-augustus) . 60X Tweestreepvoorjaarsuil

Aant . 76X

2. Kromzitter

74X

Nunvlinder

70X

3. Huismoeder

38X

Appeltak

42X

4. Grote wintervlinder

36X

Variabele voorjaarsuil

38X

5. Stro-uiltje

35X

Bosbesuil

37X

6. Boogsnuituil

28X

Geel beertje

36X

7. Zwarte-c-uil

23X

Zwarte-c-uil

34X

8. Appeltak

22X

Kleine voorjaarsuil

27X

9. Gewone gouduil, Gerimpelde spanner 10 Gestippelde spanner . Vetgedrukt najaarsoorten!

18X

Voorjaarsboomspanner

22X

17X

Witte Schaduwspanner

20X

Vetgedrukt voorjaarsoorten!


Foto achtergrond: Drielijnuil (detail) (bedreigd, Theetuin de Roode Vennen 2014)

Top10 aantallen Theetuin de Roode Vennen in foto’s. Gevangen in 2014

Gevangen in 2015


Foto achtergrond: Donker klaverblaadje (Theetuin de Roode Vennen 2014)

Rode lijstsoorten Schuitwaterreservaat en Theetuin de Roode Vennen. Gebaseerd op de voorlopige rode lijst Macronachtvlinders (Vlinderstichting, 2011)  Rode lijst macronachtvlinders geeft de mate van bedreiging (negatieve dan wel positieve trend) en zeldzaamheid aan.  95 soorten opgenomen in de rode lijst macronachtvlinders • 16 soorten bedreigd • 55 soorten kwetsbaar • 24 soorten gevoelig  In 2015 zijn 26 nieuwe rode lijstsoorten aangetroffen in de vallen. (bron: http://www.vlinderstichting.nl/vlinders.php?id=550&q=rode+lijst+nachtvlinders )


Foto achtergrond: Egale stipspanner (Theetuin de Roode Vennen 2015)

Top10 aantallen Rode lijstsoorten Theetuin de Roode Vennen. Aantal 2014 (mei-nov.)

RL

Aant

Aantal 2015 (april-aug.)

RL

Aant

1.

Gewone gouduil

KW

18X

Donsvlinder

GE

11X

2.

Gewone breedvleugeluil

GE

13X

Herculesje

GE

6X

3.

Rozenblaadje

KW

10X

Vroege spanner

KW

6X

4.

Agaatvlinder

GE

10X

Groenbandspanner

GE

6X

5.

Bruine zwartstipuil

KW

10X

Gewone breedvleugeluil

GE

6X

6.

Dromedaris

GE

7X

Vroege blokspanner

KW

4X

7.

Granietuil

KW

6X

Maantandvlinder

KW

4X

8.

Berkenoogspanner

KW

4X

Dennenuil

KW

3X

9.

Peper- en-zoutvlinder

GE

4X

Variabele grasuil

GE

3X

10.

o.a. Krakeling (BE), Berkenhermelijnvlinder (BE), Oranje dwergspanner (BE) en nog 4 andere GE en KW soorten.

BE

3X

Kleine wortelhoutspanner en Maanuiltje

KW

3X


Foto achtergrond: Dubbelstipvoorjaarsuil (Theetuin de Roode Vennen 2015)

Top10 aantallen Theetuin de Roode Vennen in foto’s. Gevangen in 2014

Gevangen in 2015


Foto achtergrond: Egelskopboorder (Theetuin de Roode Vennen 2014)

Top10 aantallen Rode lijstsoorten Theetuin de Roode Vennen gekoppeld biotoop. Waardplanten rupsen top tien Rode lijstsoorten 2014-2015:  Ongeveer 75% gekoppeld aan loofbomen • Enkele specialisten zoals Maantandvlinder op eik en Groenbandspanner op els.  Ongeveer 15% aan kruidachtige planten • 1 soort aan dop- en struikhei!  1 soort aan naaldbomen! (Grove den en Larix)  1 soort aan grassen


Foto achtergrond: Geel spannertje (kwetsbaar, Theetuin de Roode Vennen 2015)

Top10 aantallen Rode lijst schuitwaterreservaat. Top10 Schuitwaterreservaat Dezelfde soorten:  Maantandvlinder (11X), Vroege spanner (7X) , Granietuil (7X), Vroege blokspanner (7X) en Groenbandspanner (4X). Andere soorten:  Licht visstaartje (KW, 5X), Lente-orvlinder (KW,4X), Randvlekuil (KW, 3X), Roodbruine vlekuil (BE, 3X), Berkenoogspanner (KW 3X).


Foto achtergrond: Gewone gouduil (kwetsbaar, Theetuin de Roode Vennen 2014)

Top10 aantallen Rode lijst Schuitwaterreservaat

Foto achtergrond: Maantandvlinder (kwetsbaar, Lottums Schuitwater 2015)


Vergelijking met Nachtvlinderonderzoek Sint-Pietersberg 2013-2014 Locatie Sint-Pietersberg. Waarnemers: Paul Vossen en Mark de Mooij. (bron: Natuurhistorisch Maandblad nr. 4 2015)

Kenmerken

Sint-Pietersberg

Schuitwater-

Opmerking

reservaat/RV-tuin

Vangwijze

Laken

Vangbak

Aantal nachten

84

36

Minder vangnachten

Periode

maart 2013 t/m okt. 2014

mei 2014 t/m aug.2015

Kortere periode

Aantal soorten (macro)

307

281

Aantal microsoorten

281

189


Groot verschil in aantal micro’s

Foto achtergrond: Graswortelvlinder (Lottums Schuitwater 2015)

Vergelijking met Nachtvlinderonderzoek Sint-Pietersberg 2013-2014 Locatie Sint-Pietersberg. Waarnemers: Paul Vossen en Mark de Mooij. (bron: Natuurhistorisch Maandblad nr. 4 2015)

Kenmerken

Sint-Pietersberg

Schuitwaterreser vaat/RV-tuin

Aantal Roode lijstsoorten

104

98

RL spanners

43

33

RL uilen

40

40

RL overige soorten

21

25

RL dwergspanners

14!

8!

Nieuw voor Nederland

2

0


Opmerkingen

RL verschil zit in de spanners!

Belangrijk deel verklaard door dwergspanners!

Foto achtergrond: Groenbandspanner (Gevoelig Broekhuizerbroek 2015)

Vergelijking met Nachtvlinderonderzoek Sint-Pietersberg 2013-2014 Aantal bevindingen:  Wat betreft het aantal soorten en rode lijstsoorten zijn er vergelijkbare resultaten.  Op het laken worden relatief meer (dwerg)spannersoorten gevangen. • ook eigen ervaring Theetuin de Roode Vennen.  Bij de overige soorten en uilen heeft de vangbak een voordeel. Mogelijke oorzaken: • tijdstip vliegen (laken staat meestal niet de gehele nacht op), • meer ontsnappingen spanners uit de val, • spanners rondom de bak zijn ‘s morgens vroeg verdwenen! Maar let op: vangwijze, periode, specifiek biotoop, verspreiding locaties, kennis, aantal nachten zijn verschillend. Presentatie Geert & Margot Vullings en Bart Reintjes, IVN de Maasdorpen sept. 2015

Foto achtergrond: Kroosvlindertje (Broekhuizerbroek 2015)

Tenslotte Tips voor als je met nachtvlinders wil beginnen:  Begin met macrovlinders.  Kijk op Vlindernet naar de nachtvlinderverwachting , datum, biotoop en locatie invoeren ( http://www.vlindernet.nl/ ).  Voor micronachtvlinders zie microlepidoptera. Voor foto’s doorklikken naar Thumbnails ( http://www.microlepidoptera.nl/index.php ).  Begin met smeer in het late najaar (oktober) of voorjaar (maart) tijdens een nacht met weinig wind, regen en een nachttemperatuur boven de 10 graden). • Beperkt aantal soorten en daardoor over het algemeen makkelijk op naam te brengen via vlindernet.  Als je het echt leuk vindt, schaf ‘Nachtvlinders: de nieuwe veldgids voor Nederland en België’ (herziene uitgave 2015) aan! • Schrijvers Paul Waring en Martin Townsend. • Uitgegeven door Kosmos Uitgevers. ISBN 9789021559223. Presentatie Geert & Margot Vullings en Bart Reintjes, IVN de Maasdorpen sept.

Foto achtergrond: Vroege blokspanner (kwetsbaar, Theetuin de Roode Vennen 2015)

Bedank voor jullie aandacht ☺ Uitleg demonstratie Zijn er nog vragen?


Foto achtergrond: Groot avondrood (Theetuin de Roode Vennen 2015)

Nachtvlinders in de Theetuin de Roode Vennen en het Schuitwaterreservaat

Recommend Documents