Nachtdienst en Borstkanker: wat is er van aan? Pia Cox Oostende, 26 maart 2009
2
Meldpunt Nederland FNV januari 2009 • Leden met borstkanker en 10 jaar of langer nachtwerk • Op basis van ontwikkelingen in Denemarken: borstkanker sinds 2007 mogelijke beroepsziekte bij nachtwerk over periode van minstens 15 jaar • Wil dat er richtlijnen komen voor planning van nachtdiensten 3
Denemarken • Borstkanker als “mogelijke beroepsziekte” erkend sinds 2007 • National Board of Industrial Injuries (ministerie van werkgelegenheid): meer dan 25 vrouwen met borstkanker en meer dan 15 jaar nachtwerk in 2008: erkenning van borstkanker als beroepsziekte • Voorwaarde: blootstelling aan stof categorie 2A of 1 (IARC classificatie) EN geen blootstelling aan andere meer waarschijnlijke oorzaak (bv hoge alcohol inname of HRT in geval van borstkanker) • Meer dan 15 jaar nachtwerk: adminsitratieve beslissing (deels gebaseerd op Amerikaanse studie verpleegkundigen) • Voordeel van de twijfel
4
Shiftwork, Circadian disruption & Cancer: IARC Evaluation, October 2007 • Shiftwerk met onderbreking van het circadiane ritme: classificatie als “waarschijnlijk carcinogeen voor mensen” door IARC • Gebaseerd op: 1. beperkte evidentie bij mensen voor carcinogeniteit van shiftwerk dat nachtwerk inhoudt 2. voldoende evidentie bij proefdieren van carcinogeniteit van licht gedurende de dagelijkse donkere periode (biologische nacht) 5
Werkende populatie in VS en Europa • Tussen 15 en 20 % doen shiftwerk • Shiftwerk meest prevalent in gezondheidszorg, transport, communicatie, vrijetijds en hospitality sectoren • Gezondheidssector: grootste percentage vrouwen
6
Onderbreking van circadiane ritme en melatonine • Melatonine hypothese (1987)
A schematic representation of the cancer response to the effects of an intact nocturnal, circadian melatonin signal (A) under 12-hr: 12-hr light/dark conditions and (B) under conditions in which the melatonin signal is disrupted by ocular exposure to bright polychromatic light at night. 7
Onderbreking van circadiane ritme en melatonine • Direct “oncostatisch” effect van melatonine – Free radical scavenging and anti-oxidation – Anti-proliferative effects – Activation of the immune defence
• 2-10 % van alle mammalian genes zijn clock controlled genes – Regulate cell cycle and apoptosis – Modulate cell proliferation – Respond to DNA damage 8
Studies op proefdieren • Verschillende proefdier modellen • Meer dan 20 studies • Onderzoek van effect van constant licht, dim licht gedurende de nacht, gesimuleerde chronische jetlag of circadiane timing van carcinogenen: meeste studies toonden een grote toename in tumor incidentie • Geen duidelijk effect aangetoond voor nachtelijke licht “pulsen” of continue donkere periode • Onderzoek naar effect van gereduceerde nocturne melatonine concentraties of verwijdering van de epifyse: meeste studies toonden stijging in incidentie of in groei van tumoren 9
Shiftwork and breastcancer Study
Design
Population
Tynes et al, 1996 (Norway)
Radio&telegraph operators
Night shift work on ships
Davis et al, 2001(USA)
Population- based casecontrol
Begin after 19:00 and end before 9:00
Schernhammer et al, 2001 (USA)
Prospective nurses cohort
Rotating,evening or night shift
Hansen, 2001 (Denmark)
Tumour registry-based study
4 industries w/ 60+%nightshift
Lei et al, 2005 (Norway)
Tumour registry-based study
Hospital nurses
Schernhammer et al, 2006 (USA)
Prospective nurses cohort
Rotating,evening or night shift
O Leary at al, 2006 (USA)
Population- based casecontrol
Begin after 19:00
Schwartzbaum et al, 2007 (Sweden)
Tumour registry-based study
4 industries w/ 60+%nightshift 10
Breastcancer among flight attendants Study
Design/Population
Pukkala et al,1995 (Finland)
Finnair Flight Crew Cohort
Lyng,1996 (Denmark)
Danish Census Follow-up
Wartenburg et al,1998 (USA)
Retired Flight attendants cohort
Haldorson et al, 2001 (USA)
Norwegian Cabin Crew Cohort
Rafnsson et al, 2001 (Finland)
Icelandic Cabin Crew Cohort
Reynolds et al, 2002 (USA)
California Flight Attendants Cohort
Linnersjo, 2003 (Sweden)
Swedish SAS Cohort 11
Epidemiologic evidence for Breastcancer and Nightwork • 5/8 studies toonden verhoogd risico (3 verpleging)(2 prospective cohorts) • 1 studie toonde gemengde resultaten (enkel verhoging bij vrouwen over 50) • 2 studies negatief • Supportive evidence van de flight crew studies • Studies van andere kankers droegen niet bij tot de evaluatie 12
Beperkingen van de epidemiologische bewijzen voor Borstkanker • Inconsistente definitie van shiftwerk • Beperkt aantal studies • Focus op een enkel beroep bij bepaalde studies • Potentiele ongecontroleerde confounding factoren bij reproductieve factoren en kosmische straling 13
IARC evaluatie van carcinogenen • Group 1: carcinogenic in humans • Group 2A: probably carcinogenic in humans • Group 2B: possibly carcinogenic in humans • Group 3: Not classifiable, generally inadequate evidence in humans and limited or inadequate in animals • Group 4: Evidence of a lack of carcinogenity in both humans and animals 14
Group 2A : probably carcinogenic in humans • Limited evidence in humans + sufficient evidence in experimental animals
15
Shiftwork & circadian disruption: conclusions on the IARC working group (IARC Monograph Volume 98)
• Cancer in humans: there is limited evidence in humans for the carcinogenity of shiftwork that involves nightwork • Cancer in animals: there is sufficient evidence experimental in experimental animals for the carcinogenity of light during the daily dark period (biological night) • Overall evaluation: shiftwork that involves circadian disruption is probaly carcinogenic to humans(Group 2A) 16
17
Dank u voor uw aandacht Pia Cox
