Naar: Trouw.nl, nl.wikipedia.org, scientas.nl,

Leerlingboekje Sneltoets informatieve teksten Niveau D

Voorbeeldtekst: Ruimteafval bereikt kritiek punt ‘O, geweldig.’ De frustratie was in 2008 duidelijk (al / eg / te) horen in de stem van de Amerikaanse (astronaute / terugkomen / waartegen) Heidemarie Stefanyshyn-Piper. Tijdens een ruimtewandeling van (kwamen / missie / waarom) STS-126 glipte haar gereedschapstas weg. Machteloos (lampen / moest / vooral) de astronaute toekijken hoe haar tas (in / jij / kun) een baan rond de aarde kwam. (Dit / Met / Zet) amateurtelescopen was de tas enkele dagen (baan / lang / weet ) te zien, tot die verbrandde in (as / bol / de) dampkring. Ook de handschoen die (astronaut / bijzonder / doorwerkt) Ed White verloor bij de eerste Amerikaanse (brainstormende / niettegenstaande / ruimtewandeling) en de camera van Michael Collins (arm / bij / let) het Ruimtevaartuig Gemini zijn legendarische voorbeelden. (Drie / Rond / Tuur) de aarde zweven heel veel voorwerpen, (elf / kom / ook) wel ruimteafval genoemd. De afgelopen jaren (is / na / uw ) de hoeveelheid ruimteafval schrikbarend gestegen, met (alle / geel / gilt) gevolgen van dien. In 2011 zijn (af / de / heb) overblijfselen van de afgedankte Amerikaanse (overgaan / peperduur / satelliet) UARS (Upper Atmosphere Research Satellite) ergens (eet / fit / in) de Grote Oceaan neergekomen, ver buiten (ar / de / vit) westkust van de Verenigde Staten. De (achterhalen / onderzoekers / waardevolle) van NASA hebben geen idee wat (de / me / es) precieze locatie is van deze zes (die / meet / ton) wegende satelliet ter grootte van een (bus / mede / zei). Naar: www.ad.nl, Trouw.nl, www.vandaag.be.nll, nl.wikipedia.org, scientas.nl , www.knack.be

© CED-Groep in samenwerking met Espin & Chung, Leiden University NIET VERSTREKKEN AAN DERDEN

pagina 1 van 5 pagina 1 van 5


Tekst 1:

Nieuwe technieken om ‘blauwe energie’ op te wekken Jarenlang is er over vergaderd en overlegd, en nu wordt het gerealiseerd: een proefenergiecentrale bij de Afsluitdijk die uit zoet en zout water elektriciteit zal genereren. Watertechnologisch topinstituut Wetsus heeft de innovatieve (onzinnig / techniek / privéles), Blue Energy genaamd, extensief in het (laboratorium / noodzakelijke / overpeinzen) getest. Eeuwenlang is de conventionele wijze (pet / rol / van) het schoepenrad uitgevoerd om energie uit (beker / lopen / water) te genereren. Bij een schoepenrad duwt (aas / het / lok) water tegen de bladen waardoor het (cel / rad / zes) gaat roteren; hierbij geldt dat hoe (instrueren / krachtiger / stofzuiger) het water is, des te sneller (bed / doe / het) schoepenrad roteert. Sluit je op dat (aanzetten / kerktoren / roterende), draaiende schoepenrad een dynamo aan dan (kun / mee / pil) je, net als bij een fietslamp, (aaneensluiten / elektriciteit /wonderbaarlijk) opwekken. In een bergachtig land als Noorwegen (koper / plons / wordt) op deze manier maar liefst 99 (drinken / procent / zwagers) van de stroom opgewekt. Dat gaat (bos / duw / met) turbines die veel geavanceerder zijn dan (een / net / rol) schoepenrad en een fietsdynamo, maar het (kamperen / principe / wonderen) is identiek. Door de immense hoogteverschillen (as / in /we) het Noorse landschap komen hydraulische centrales, (dit / sap / wil) zijn waterkrachtcentrales, daar goed tot hun (liaan / recht / slurp). Door de daverende kracht van het (dik / kus / van) grote hoogte neerstortende water wordt een (riempje / turbine / zwaaien) in beweging gebracht en dat levert (aanzienlijk / informatie / voorzeggen) veel energie op. Daarentegen is Nederland (ik / la / zo) plat als een pannenkoek en nergens (krom / valt / weer) er een waterval te bespeuren. Desondanks (impliceert / overwegend / verklaring) dit gegeven niet dat we hier (geen /kruk / woon) ‘blauwe energie’ kunnen oogsten. Inmiddels bijna (aan / een / zet) decennium geleden bracht hoogleraar milieutechnologie Cees Buisman (bol / gif / uit) Wageningen een bezoek aan een laboratorium (in /of / zij) Arnhem. Op een labtafel stond een (identiteitsbewijs / modelinstallatie / strafrechtelijke) die er uitermate eenvoudig uitzag. Twee (bakken / stronk / zilver) water - één zoet en één zout, (enorme / fietst / waarbij) al het water door kleine, gescheiden (gigantisch / kanaaltjes / uitzwaaien) naar beneden stroomde. Er liepen twee (beschuldigen / stroomdraden / tegelijkertijd) naar een ventilator met als resultaat (aar / dat / wen) die ventilator draaide. ‘Stroom maken uit (bodywarmer / doodgewoon / gevangenis) water, ik vond het fantastisch. Want (hop / kei / met) windmolens en zonnecellen ben je afhankelijk (lot / van / wit) het weer; zout en zoet water (blij / stip / zijn) in Nederland echter altijd beschikbaar.’ In (cola / plat / zout) zeewater zitten opgeloste geladen deeltjes (ionen): (ademhalen / positieve / trappelen) natriumdeeltjes en negatieve chloordeeltjes. (De chemische (formule / plezier / zwemmen) voor keukenzout is dan ook natriumchloride.) (Als / Pen / Sta) rivieren uitmonden in de zee, mengt (hond / raar / zout) water met zoet water; hierbij schieten (dank / deze / lint) elektrisch geladen deeltjes van het zoute (gids / keer / naar) het zoete water. Bij de installatie (die / heb / lol) Buisman in het laboratorium in Arnhem (kil / vol / zag) bewogen de positieve en negatieve deeltjes (allebei / passeren / penseel) een andere kant op: de negatieve (bacterie / deeltjes nadenken) naar links en de positieve deeltjes (kies / naar / werk) rechts. Dat leverde twee geladen polen (me / op / pa), een plus en een min, met (daartussen / opgeruimde / televisies) een elektrisch spanningsverschil. Op dat spanningsverschil (jij / kun / zon) je een ventilator laten draaien, een (lamp / wild / zien) of een willekeurig ander elektrisch apparaat. (Deze / Jouw / Kans) techniek wordt Reversed ElectroDialysis genoemd, of (overheerlijk / populairder / rondtrekken) gezegd: Blue Energy. Deze baanbrekende techniek (om / te / zo) energie te genereren is een toevoeging (ma / nul / op) andere duurzame alternatieven als windenergie en (oliewinning / waarvandaan / zonne-energie). Met de energie die vrijkomt bij (huppelende / toepassing / volwassene) van de Blue Energy-techniek zou een




(markt / kwart / zwaar) van de Nederlandse huishoudens van stroom (ingrijpen / voorzien )/ wachtend) kunnen worden – in theorie. Een kubieke (meter / reist / troon) zoet water zou op papier 2,5 (maatregel / megajoule / worstelen) (0,7kWh) kunnen opleveren. Om te onderzoeken of (deze / thans / viert) theorie valide is, is men in (het / pek / zal) voorjaar begonnen met de constructie van (een / hen / lip) proefenergiecentrale op de Afsluitdijk. Deze locatie (eventueel / ontbijtje / verschaft) een messcherpe scheidslijn tussen het zoute (katje / plakt / water) van de Waddenzee en het zoete (halve / water / zeult) van het IJsselmeer. Buisman is naast (hoogleraar / incidenteel / ondersteun) ook wetenschappelijk directeur van Wetsus, een (geweldige / misschien / stichting) die zich richt op duurzame watertechnologie. (Koele / Samen /Tafel) met partners (onder meer REDStack – de (ontwikkelaar / oorverdovend / realiseerden) van deze innoverende techniek – en Fujifilm) (fabriekshal / onderzoekt / roestvrije) Buisman of Blue Energy winstgevend kan (duur / liep / zijn ). Het prototype van de energiecentrale zal (een / kun / rel) vermogen moeten gaan leveren van 250 (hoogbouw / kilowatt / socialer). Ter vergelijking: een honderd meter hoge (bestuurde / gevaarlijk / windmolen) met een rotordiameter van zeventig meter (heeft / licht / nodig) een gemiddeld vermogen van zo’n 300 kilowatt. (Als / Kam / Toe) automobilist zul je op korte termijn (dank / rilt / twee) zeecontainers langs de Afsluitdijk zien staan. (De / Ho / Uw) eerste container bevat pompen om zout (en / via / wei) zoet water uit zee en meer (eg / te / uk) pompen. Beide stromen gaan vervolgens naar (een / ter / zee) tweede container die vol membranen staat. (Al / De / Ei) belangrijkste eigenschap van een membraan (el / is / zin) dat het kan scheiden. Langs één (haak / kant / zwak) van het membraan stroomt zout water, (begin / langs / maakt) de andere kant zoet water. Deze (twee / voor / waak) vloeistofstromen mengen niet, niettemin kunnen de (graaf / ionen / regen) uit het zoute water toch naar (het / qua / zat) zoete schieten, door minuscule kanaaltjes in (fel / het / lek) membraan. Hans de Wit, hoogleraar corrosietechnologie (af / en / re) elektrochemie aan de TU Delft is (niet / sneu / tien) enthousiast over het rendement van dit (project / voorname / wanneer): ‘Al worden de membranen duizend keer (aanklagen / gezellige / goedkoper) en al worden alle technische problemen (juffrouw / opgelost / parkeren), dan nog zal het een marginale (rol / ter / uil) spelen in de Nederlandse energievraag’. Dit (komt / neer / tuin) onder andere doordat slechts een klein (deel / stad / went) van het water dat door de Rijn (rustige / signaal / stroomt) bruikbaar is voor elektriciteitsopwekking. Van dit (bleek / molen / water) stroomt tweederde door de Waal en (door / jong / rand) de intensieve scheepvaart kun je op (deze / gaat / wiel) rivier geen energiecentrales plaatsen. Buisman weerspreekt (dit / kip / zit) argument; volgens hem is het mogelijk (hij / om / tel) op rivieren met veel scheepvaart zogenaamde (bypasses / jongleren / minister) te maken. Naar: www.degroenezaak.nl; www.sync.nl; Quest september 2011




Tekst 2: Reparatie is het nieuwe recyclen Veel mensen hebben ingenieuze denkbeelden over hoe het anders en beter kan en de doorzetters onder hen maken er ook werk van, desnoods tegen de stroom in. Deze innovatieve pioniers halen niet snel (de / ei / ma) voorpagina’s of de praatprogramma’s, maar ze (bestaan / stempel / zonder) wel degelijk. Weekblad Vrij Nederland en Kennisland – (gesprek / denktank / zometeen) voor sociale vernieuwing – namen het initiatief (al / om / we) de Radicale Vernieuwers in Nederland voor (het / sas / tuk) voetlicht te halen. Zij riepen mensen (ex / ga / op) om hun briljante ideeën in te (andere / randen / sturen) en uit meer dan vierhonderd inzendingen (klas / koos / want) een jury onder leiding van Herman Wijffels – (dyslexie / mogelijke / momenteel) hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijk verandering aan (de / ik / la) Universiteit Utrecht – in totaal 23 ‘radicale (bestempelde / reusachtige / vernieuwers)’. Een van de uitmuntendste ideeën voor (een / fan / rek) betere wereld is het Repair Café. (Das / Dit / Dor) initiatief werd in het voorjaar van 2013 (al / in / ja) Amsterdam benoemd tot Radicale Vernieuwer 2013. (Het / IJl / Job) Repair Café mag zich verheugen in (cru / een / hap) grootse belangstelling, zowel nationaal als (eindexamenklas / internationaal / saluutschoten). Stichting Repair Café stelt zich ten (doel / hapt / zier) om ‘reparatiekennis te behouden en te (erdoorheen / psychologen / verspreiden), en de sociale cohesie te bevorderen (door / euro / gist) buurtgenoten met heel verschillende achtergronden en (beveiligen / drijfveren / waarvandaan) met elkaar in contact te brengen (as / at / in) het kader van inspirerende en laagdrempelige (bijeenkomsten / geïnvesteerd / leerproblemen).’ Het afgelopen jaar was voor de (gigantisch / ministerie / stichting) een uitermate mooi en productief jaar, (cijfers / danken / waarin) veel nieuwe locaties van start gingen (eb / en / me) er weer duizenden apparaten, kledingstukken, fietsen (ei / en / uw) meubels werden gerepareerd. Met hun activiteiten (appels / slechts / zorgen) de reparatiecafés ervoor dat de afvalberg (konden / minder / koningen) snel groeit én dat er veel (gezellige / kilometer / verklaren) en duurzame contacten in de wijken (oceanen / ontstaan / weerbaar). Het is als eenmalig evenement begonnen (es / in / kom) Amsterdam, op initiatief van particulier Martine Postma. (Gemeentes / Inmiddels / Uitleende) wordt het op meer dan vijftig (chauffeur / dichtbij / plaatsen) in Nederland gehouden en krijgt de (onbetaald / stichting / verlagen) subsidie van de overheid. In het (bestrijden / buitenland / jaarlijkse) groeit de belangstelling nog steeds en (dat / lek / min) is door veel media opgepikt. Duitsland, België, (het / mak / rit) Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en (niets / sinds / tafel) kort ook Frankrijk hebben het vindingrijke (bepaald / concept / jaartal) overgenomen en zelfs de Arabische nieuwszender Al-Jazeera (is / os / zo) onlangs met een filmploeg komen kijken (gaf / heg / hoe) hier aan duurzaamheid wordt vormgegeven. Zoals (bij / iel / jou) alle goede ideeën is het concept (aanvankelijk / verbluffend / voorwaarden) simpel: iets wat stuk is, kun (je / na / of) beter (laten) repareren dan weggooien. In (arm / het / kom) Repair Café geef je een gekneusde (ben / mok / wit), een beschadigde wekker of een wollen (foto / past / trui) met mottengaatjes een geheel nieuw leven, (niet / warm / zwom) louter om te besparen maar juist (bot / eet / ook) om het plezier. Reparatiedeskundigen – elektriciens, naaisters, (alternatieve / bekokstoven / timmerlieden) en fietsenmakers - staan voor je klaar (om / nu / pa) je kapotte spullen te repareren, geheel (op / te / uk) vrijwillige basis. Het is overigens niet (aal / ar / de) bedoeling dat je hier je spullen (afgeeft / bemande / oordeel) en later ophaalt. De achterliggende gedachte (eed / is / wel) dat je er zelf iets van (ander / bezem / leert), en erbij blijft terwijl je stofzuiger (of / uw / wek) je koffiezetapparaat onder handen wordt genomen. ‘(Blind / Eerst / Heeft) dacht ik, mensen gooien dingen weg (actie / drink / omdat) het ze niks kan schelen’, zegt (binnengehaalde / initiatiefnemer / Zuid-Europeanen) Postma. ‘Maar dat is niet zo, (cup / je / sik) kunt nergens meer dingen laten repareren. (Als / lot / mom) je de bon al vindt, is




(ban / bod / de) garantie verstreken, en als je ermee (kwam / naar / wild) de winkel gaat, is het onderzoek (boze / haar / naar) het mankement duurder dan de aanschaf (hem / van / wok) een nieuw apparaat.’ Het idee voor (het / lap / moe) reparatiecafé ontstond in 2009, toen Postma (dot / het / kaf) Repareerproject bezocht van Platform21, een designinstelling (let / man / uit) Amsterdam die tot doel heeft ‘de (stromen / relatie / voortaan) tussen gebruiker en product positief te (beïnvloeden / declaraties / hoofdkantoor). Reparatie verdient meer aandacht als creatieve, (activiteit / culturele / simpelweg) en economische kracht, staat op de (lijn / site / wilt) van Platform21, want ‘reparatie is het (nieuwe / vooral / wuifde) recyclen’. Postma, die toen nog als (grotendeels / journalist / thuiswerken) over duurzaamheid schreef, was en is (dol / hap / het) daar helemaal mee eens.‘ Het succes (heeft / mixer / zwart) Postma volledig overrompeld. ‘Er kwamen zo (hand / hoed / veel) aanvragen dat ik dacht, ik besteed (ader / hier / koos) toch al mijn tijd aan, ik (kan / kas / kat) er beter mijn werk van maken.’ (In / Kil / Pas) het begin moest ze reparateurs zoeken (rij / via / zes) vrijwilligerscentrales, winkels en vrienden en kennissen; (hei / juf / nu) komen ze hun diensten aanbieden. Tegenwoordig (is / tip / ver) zij net als twee medewerkers drie (beide / dagen / pakte) in dienst van de stichting Repair Café. (Die / Erg / Fax) krijgt over een periode van drie (jaar / snij / zelf) rond de vier ton subsidie, (her / pad / van) Stichting DOEN, het ministerie van Infrastructuur en Milieu (elf / en / mis) van het VSBfonds. Achter de schijnbare (directheid / opvoerden / tegengaand) en eenvoud van het Repair Café (industrie / managers / schemert) een fundamentele kritiek op onze economie (duw / en / lat) de bijbehorende overproductie. ‘Het deugt niet’, (fiks / zaak / zegt) Martine Postma, ‘dat arbeid duur is (ban / en / hol) grondstoffen goedkoop. We jagen de schaarse (afhankelijke / binnenvaart / grondstoffen) in razend tempo er doorheen terwijl (geel / veel / wrok) arbeid ongebruikt blijft. Als de belasting (ken / mep / op) grondstoffen omhoog gaat, wordt het repareren (automatisch / bezuinigden / zangeressen) goedkoper en weer gewoner.’ In haar (bast / boek / vlot) Repair: The impulse to restore in a fragile world heeft de Amerikaanse filosofe Elizabeth Spelman (bad / ego / het) over de ‘Homo Reparans’. Zij beweert (dat / jus / sub) de mens doorlopend dingen aan het (deelnemer / repareren / spektakel) is: auto’s, staafmixers, ons lichaam, onze (hoeveel / prinsen / sociale) verhoudingen. Uit noodzaak, maar ook om (de / kot / wit) voldoening die het geeft. ‘Soms ontlenen (lak / rit / we) nog meer plezier aan een goed (gerepareerd / kaartverkoop / ondernemers) dan aan een nieuw object’, schrijft (hof / pep / ze). Naar: www.repaircafe.nl, www.vn.nl, www.kennisland.nl, NRC Next van 31 mei 2012



Naar: Trouw.nl, nl.wikipedia.org, scientas.nl,

Recommend Documents