Museumnieuws
Kunst, kennis en commercie De kunsthandel van J . H . de Bois (1878-1946) R i j k s m u s e u m , Stadhouderskade 42, A m s t e r d a m R i j k s p r e n t e n k a b i n e t (rechter hoofdingang) 23 j a n u a r i t / m 2 m e i 1993 d i t / m z a 10.00 tot 17.00 u u r ; z o n - e n feestdagen 13.00 tot 17.00 u u r P u b l i k a t i e : J . F. H e i j b r o e k e n E . L . W o u t h u y s e n , Kunst, kennis en commercie. De kunsthandelaarJ. H. de Bois (1878-1946). U i t g e v e r i j C o n t a c t . 2 8 4 b l z . , geïll. i n zwart-wit en kleur. Prijs ƒ 4 9 , 9 0 . A a n de r o l v a n d e k u n s t h a n d e l , d i e i n b e l a n g r i j k e m a t e heeft b i j g e d r a g e n a a n de o n t w i k k e l i n g v a n de a r t i s t i e k e s m a a k , is i n het v e r l e d e n n a u w e l i j k s a a n d a c h t besteed. J . H . d e B o i s heeft m e t z i j n H a a r l e m s e z a a k i n d e eerste helft v a n d e z e e e u w internationaal n a a m gemaakt met opzienbarende v e r k o o p e x p o s i t i e s v a n eigentijdse k u n s t . R u i m honderd kunstwerken, schilderijen, tekeningen e n p r e n t e n , d i e i n d e r t i j d d o o r de h a n d e n v a n D e Bois zijn gegaan, k o n d e n w o r d e n opgespoord e n z i j n n u t e n t o o n g e s t e l d i n het R i j k s m u s e u m . E r is o n d e r a n d e r e w e r k te z i e n v a n V a n G o g h , R e d o n ,
A f b . 1.
Bresdin, Kruyder, Ensor, Kollwitz, Steinlen en
liere collectie.
J . H . de Bois, kunsthandelaar. Particu-
Toorop. D e B o i s was z i j n c a r r i è r e i n 1897 als j o u r n a l i s t b e -
Groesbeek e n P C . Eilers. D e Bois lijkt z i c h snel
g o n n e n b i j d e Hilversumsche Courant. K o r t t e v o r e n
t h u i s te v o e l e n i n z i j n n i e u w e o m g e v i n g e n a a n
h a d hij besloten zijn m i d d e l b a r e s c h o o l o p l e i d i n g
z i j n b o e z e m v r i e n d E m i l G o l d s t e i n schrijft h i j i n
o p h e t B a r l a e u s G y m n a s i u m i n A m s t e r d a m a f te
februari
b r e k e n . O m d a t h i j d a a r m e e tegen d e w i l v a n z i j n
schilders zoals Breitner, K a r s e n , D e Z w a r t e n
ouders handelde moest hij v a n toen a f zelf i n zijn
T o o r o p k e n n i s heeft g e m a a k t . I n 1901 w e r k t D e
1898 d a t h i j a l m e t e n k e l e
beroemde
o n d e r h o u d v o o r z i e n . B i j d e Hilversumsche Courant,
B o i s v o o r een j a a r i n het L o n d e n s e filiaal v a n V a n
d i e twee m a a l p e r week v e r s c h e e n , k w a m h i j m e t
Wisselingh.
alle facetten v a n het k r a n t e n v a k i n a a n r a k i n g . E e n j a a r l a t e r s o l l i c i t e e r d e h i j b i j h e t Algemeen Handelsblad. H i j w e r d w e l i s w a a r niet
H e t j a a r d a a r o p treedt h i j i n d i e n s t v a n d e A m s t e r d a m s e firma C M . v a n G o g h a a n d e K e i z e r s -
aangeno-
gracht 453, vlak bij de Leidsestraat. A a n deze
m e n , m a a r h e t gesprek m a r k e e r d e e e n b e s l i s s e n -
kunsthandel, die geleid w e r d d o o r V i n c e n t v a n
de w e n d i n g i n D e B o i s ' l e v e n . H i j w e r d n a m e l i j k
G o g h (1866-1911), e e n n e e f v a n d e s c h i l d e r , is D e
geattendeerd op een vacature bij kunsthandel
B o i s b i j n a t i e n j a a r v e r b o n d e n geweest. T o e n de
V a n W i s s e l i n g h , destijds a a n het S p u i i n A m s t e r -
firma
d a m gevestigd, w a a r h i j t e r s t o n d i n b e t r e k k i n g
k r e e g D e B o i s h i e r v a n de l e i d i n g . V a n a f d a t m o -
een d e p e n d a n c e
opende
in Den Haag
k o n k o m e n . E n dat terwijl hij v a n deze gerenom-
m e n t k o n h i j z i c h t e n v o l l e o n t p l o o i e n e n z i c h toe-
meerde kunsthandel n o g nooit h a d gehoord, zo-
l e g g e n o p w a t h e m h e t meest interesseerde, de
als
m o d e r n e kunst. V a n groot b e l a n g was daarbij
hij i n zijn
o n g e p u b l i c e e r d e Herinneringen
schrijft. H e t m a n u s c r i p t , g e t i t e l d Herleefd Verle-
zijn k e n n i s m a k i n g met J o h a n n a
den, k w a m b i j t o e v a l tijdens het o n d e r z o e k b o v e n
schalk-Bonger, de weduwe v a n T h e o v a n G o g h ,
water. D e B o i s beschrijft h i e r i n u i t v o e r i g z i j n
d i e i n 1901 h e r t r o u w d w a s m e t d e s c h i l d e r J o h a n
Cohen Gos-
w e r k z a a m h e d e n bij deze k u n s t h a n d e l , d i e toen
C o h e n G o s s c h a l k . I n h a a r streven het w e r k v a n
gedreven w e r d door E . J . v a n W i s s e l i n g h , K .
h a a r z w a g e r V i n c e n t v a n G o g h o n d e r de a a n -
46
Museumnieuws
d a c h t te b r e n g e n v e r k o c h t zij z i j n w e r k o n d e r a n -
meesters zoals B r e s d i n , D a u m i e r , J o z e f I s r a ë l s ,
d e r e v i a de k u n s t h a n d e l C . M . v a n G o g h . D e B o i s
M a x L i e b e r m a n n , Charles M e r y o n , J.-F. M i l l e t ,
was zeer o n t v a n k e l i j k v o o r het w e r k v a n V i n c e n t ,
O d i l o n Redon, Félicien Rops, Charles H . Shan-
zoals u i t de b r i e f w i s s e l i n g b l i j k t . H i j v e r k o c h t be-
n o n en J a m e s M c N e i l l W h i s t i e r . D e n a j a a r s t e n -
r o e m d e s c h i l d e r i j e n zoals De slaapkamer van Vin-
t o o n s t e l l i n g was geheel g e w i j d a a n het w e r k v a n
cent ( F 483) a a n de P a r i j s e f i r m a B e r n h e i m J e u n e ,
de L u i k s e k u n s t e n a a r A r m a n d Rassenfosse,
een
Het damesportret met roze fond ( F 518) a a n het echt- l e e r l i n g v a n R o p s . p a a r K r ö l l e r - M ü l l e r e n De bloeiende kastanjeboom ( F 572) a a n de D u i t s e v e r z a m e l a a r C a r l S t e r n h e i m . L a t e r k w a m d i t s c h i l d e r i j weer i n N e d e r -
Armory Show
l a n d terecht i n de v e r z a m e l i n g K r ö l l e r - M ü l l e r . I n het n a j a a r v a n 1912 b e z o c h t W a l t K u h n de z a a k a a n de L a n g e V i j v e r b e r g . K u h n was é é n v a n de
Artz en De Bois
organisatoren v a n een grootscheepse tentoonstell i n g v a n m o d e r n e k u n s t i n A m e r i k a , die b e r o e m d
T o e n i n 1911, n a de d o o d v a n de
kunsthandelaar
is g e w o r d e n als de A r m o r y Show. H i j selecteerde
C M .
b i j A r t z en D e B o i s t i e n s c h i l d e r i j e n v a n V a n
van G o g h w e r d opgeheven, associeerde D e Bois
G o g h e n t i e n s c h i l d e r i j e n e n twee t e k e n i n g e n v a n
zich met A . T . A . A r t z , van M a i s o n A r t z i n D e n
R e d o n . D e t e n t o o n s t e l l i n g w e r d i n 1913 a c h t e r -
V i n c e n t v a n G o g h , het H a a g s e
filiaal
van
H a a g , e n v o r m d e m e t h e m de firma A r t z e n D e B o i s a a n de L a n g e V i j v e r b e r g 14. B i j d e z e k u n s t h a n d e l l a g het accent o p de ' k u n s t v a n m o d e r n e o p v a t t i n g ' , iets, w a a r v o o r bij C M .
van G o g h in
feite w e i n i g b e l a n g s t e l l i n g h a d b e s t a a n . H e t c o n tact m e t J o h a n n a C o h e n G o s s c h a l k - B o n g e r verh u i s d e als het w a r e m e e , z o d a t h i j o o k h i e r v o o r t k o n g a a n het w e r k v a n V a n G o g h te
propageren
en te v e r k o p e n . I n de z o m e r v a n 1912 o r g a n i s e e r de hij i n D e n H a a g een grote t e n t o o n s t e l l i n g v a n t e k e n i n g e n v a n V a n G o g h , w a a r v a n h i j o o k een c a t a l o g u s u i t b r a c h t . H i j slaagde e r i n de m o o i e teken i n g i n k l e u r Gezicht op een stad (F 1410) a a n het Sted e l i j k M u s e u m te v e r k o p e n . H e t b e t e k e n d e een m i j l p a a l i n de receptie v a n V a n G o g h s w e r k . A a n J o h a n n a C o h e n G o s s c h a l k - B o n g e r schreef hij h i e r over: ' B e d r i e g i k m i j niet d a n is dit het eerste H o l l a n d s c h e M u s e u m dat een V a n G o g h koopt'. I n d e z e t i j d k w a m D e B o i s o o k i n c o n t a c t met de F r a n s e s y m b o l i s t O d i l o n R e d o n . I n N e d e r l a n d b e s t o n d e n al enige b e w o n d e r a a r s v a n d i e n s w e r k zoals A n d r i e s B o n g e r , S a a r de S w a r t , A r i j P r i n s en J a n V e t h . D e B o i s e x p o s e e r d e i n 1912 o n b e k e n d e s c h i l d e r i j e n , pastels e n t e k e n i n g e n . H e t pastel Le fichu jaune, een p o r t r e t v a n C a m i l l e R e d o n , de v r o u w v a n de s c h i l d e r , w e r d b i j d i e geleg e n h e i d a a n g e k o c h t v o o r de v e r z a m e l i n g K r ö l l e r M ü l l e r . I n hetzelfde j a a r stelde D e B o i s , i n n a u w e s a m e n w e r k i n g m e t R e d o n , het Oeuvregrafique complet s a m e n , e e n f a c s i m i l e - u i t g a v e v a n d i e n s v o l l e dige grafische werk. D e eerste m a g a z i j n c a t a l o g u s
van A r t z en D e
A f b . 2.
D e k u n s t h a n d e l v a n J . H . d e B o i s a a n de
B o i s , g e t i t e l d Zwart en wit, bevatte v o o r a l g r a f i e k
K r u i s w e g 68 i n H a a r l e m (1913-1946). P a r t i c u l i e r e
en t e k e n i n g e n
collectie.
v a n H o l l a n d s e en
buitenlandse
47
Museumnieuws
H a a r l e m , m a a r D e Bois zocht h e m dikwijls op i n z i j n v i l l a i n de deftige K e u l s e w i j k L i n d e n t h a l . H i j verkocht h e m voornamelijk tekeningen
en
grafiek v a n onder andere B u h o t , Whistier, Ensor, R e d o n , D a u b i g n y e n V a n G o g h . V a n de n a c h t e lijke b e z o e k e n a a n d e z e e x c e n t r i e k e v e r z a m e l a a r d e e d D e B o i s u i t g e b r e i d v e r s l a g i n het Haarlem 's Dagblad. A a n de Z w i t s e r s R i c h a r d B ü h l e r e n A l fred H a h n l o s e r v e r k o c h t D e B o i s v o o r n a m e l i j k w e r k v a n R e d o n . I n 1914 stelde h i j een t e n t o o n s t e l l i n g v a n het w e r k v a n R e d o n s a m e n v o o r het Z ü r c h e r K u n s t g e s e l l s c h a f t e n heeft d a a r m e e R e dons werk i n Z w i t s e r l a n d g e ï n t r o d u c e e r d . I n N e d e r l a n d a d v i s e e r d e h i j o n d e r a n d e r e de H a a g s e t a n d a r t s C o r n e l i s M e n s i n k b i j het sam e n s t e l l e n v a n z i j n g r a f ï e k v e r z a m e l i n g . O o k lev e r d e hij a a n p l a k b i l j e t t e n a a n de a f f i c h e v e r z a m e l a a r P. F. M a a s . E n k e l e s t e e n d r u k k e n v a n S t e i n len, die ook i n F r a n k r i j k allang o n v i n d b a a r zijn, w e r d e n i n 1968 d o o r M a a s a a n het R i j k s p r e n t e n kabinet geschonken. D e B o i s ' eerste grote t e n t o o n s t e l l i n g i n H a a r V i n c e n t v a n G o g h , Bloeiende kastanje- l e m was d i e v a n het g r a f i s c h e w e r k v a n J a m e s E n sor, e e n e x p o s i t i e d i e i n de pers veel a a n d a c h t boom, 1890. O l i e v e r f o p d o e k , 63 x 50,5 c m . R i j k s k r e e g , m a a r n i e t veel b e z o e k e r s t r o k . museum Kröller-Müller, Otterlo. Afb.
3.
V a n verschillende buitenlandse
kunstenaars
k r e e g D e B o i s e n s e m b l e s te k o o p a a n g e b o d e n , z o als v a n de D u i t s e e x p r e s s i o n i s t A l f r e d K u b i n e n e e n v o l g e n s i n N e w Y o r k , C h i c a g o e n B o s t o n ge-
v a n F e l i x V a l l o t t o n . I n het v o o r j a a r v a n
h o u d e n e n b e t e k e n d e v o o r A m e r i k a de eerste fei-
brachten O d i l o n R e d o n en zijn v r o u w C a m i l l e
telijke k e n n i s m a k i n g m e t de E u r o p e s e
avant-
1914
een b e z o e k a a n H a a r l e m . H e t idee o m bij D e B o i s
garde kunst. A r t z en D e B o i s oogstten met h u n
een bescheiden
i n z e n d i n g een o n g e k e n d succes. Z i j s c h a a r d e n
s y m b o l i s t te h o u d e n w e r d n o g d i e z e l f d e z o m e r
t e n t o o n s t e l l i n g v a n de
Franse
z i c h i n é é n k l a p o n d e r de g r o t e E u r o p e s e k u n s t -
g e r e a l i s e e r d . E r h i n g o n d e r m e e r het pastel Char
h a n d e l a a r s , zoals V o l l a r d e n D r u e t u i t P a r i j s e n
d'Apollon, een w e r k dat n u e i g e n d o m is v a n het
Cassirer, Flechtheim en T h a n n h a u s e r uit D u i t s -
Stedelijk M u s e u m i n A m s t e r d a m . H e t echtpaar
l a n d . M e d e gesterkt d o o r d i t succes b e g o n D e
R e d o n was z e e r i n g e n o m e n m e t d e
B o i s i n de z o m e r 1913 een e i g e n z a a k i n H a a r l e m .
buitenlandse belangstelling en beschouwden N e -
groeiende
d e r l a n d als ' l a s e c o n d e p a t r i e d ' a r t de R e d o n ' , z o als C a m i l l e l a t e r a a n D e B o i s z o u s c h r i j v e n . A l s
De Bois' kunsthandel aan de Kruisweg 68 te Haarlem
pas i n 1919, d r i e j a a r n a de d o o d v a n de k u n s t e -
O n d a n k s vele w a a r s c h u w i n g e n v a n v r i e n d e n e n
l a n d organiseren. B i j die gelegenheid toonde hij
gevolg v a n de Eerste W e r e l d o o r l o g k o n D e Bois n a a r , e e n grote t e n t o o n s t e l l i n g v a n R e d o n i n ons
v a k g e n o t e n , d i e e r o p n e e r k w a m e n dat e r o n d e r
ook een v e r z a m e l i n g grafiek v a n R o d o l p h e Bres-
de H a a r l e m m e r s geen echte k u n s t l i e f h e b b e r s te
d i n b e s t a a n d e u i t 36 b l a d e n d i e alle a f k o m s t i g w a -
verwachten
r e n u i t de p r i v é - c o l l e c t i e v a n R e d o n .
waren,
en
zeker
geen
moderne-
k u n s t l i e f h e b b e r s , d u r f d e D e B o i s de stap te w a -
M e t D u i t s l a n d was tijdens de o o r l o g o p b e -
gen. I m m e r s , h i j d e e d t o e n v o o r a l z a k e n m e t c o l -
p e r k t e s c h a a l h a n d e l m o g e l i j k . D e B o i s was o n d e r
l e c t i o n n e u r s u i t het b u i t e n l a n d e n dat b o v e n d i e n
de i n d r u k g e r a a k t v a n de D u i t s e g e ë n g a g e e r d e
meestal s c h r i f t e l i j k .
kunstenares
K a t h e K o l l w i t z . V i a h a a r agent i n
E e n v a n z i j n beste k l a n t e n w a s de K e u l s e m a -
D r e s d e n , E m i l R i c h t e r , v e r w i e r f D e B o i s het a l -
gistraat H e i n r i c h S t i n n e s . S t i n n e s k w a m n o o i t i n
leenverkooprecht voor N e d e r l a n d van haar gra-
48
Museumnieuws
Afb. 4. H . Guérard, Portret van Eva Gonzalès. Drogenaald. Particuliere collectie. De Bois kocht in 1914 te Parijs het volledig grafisch oeuvre van de Franse kunstenaar Guérard uit de nalatenschap van de vermaarde kunstkriticus Roger M a r x .
fïsch werk. In het najaar van 1915 organiseerde hij de eerste tentoonstelling in ons land van K o l l witz' grafiek, een jaar later gevolgd door een grote overzichtstentoonstelling in het Stedelijk M u seum in Amsterdam. Hier werden nu ook tekeningen geëxposeerd. Vrijwel het gehele grafische oeuvre was van De Bois afkomstig. Ook in andere Duitstalige kunstenaars was De Bois geïnteresseerd. Hij verkocht werk van Oskar Kokoschka, Gustav Klimt, August Macke en Franz Mare. Van de Nederlandse kunstenaars was Herman Kruyder zijn favoriet. De Bois was de eerste die in 1917 een solotentoonstelling aan het werk van deze kunstenaar wijdde. Sindsdien had hij regelmatig veel schilderijen en tekeningen van Kruyder te koop.
Uitgever en chroniqueur Naast kunsthandelaar was De Bois ook uitgever. Hij produceerde grafiek in beperkte oplagen van
Nederlanders zoals Conrad Kickert, G . C . Haverkamp en S. Jessurun de Mesquita. Ook gaf hij werk uit van Redon, William Degouve de Nuncques, Armand Rassenfosse, Felix Timmermans en Walter Zeising. Behalve grafiek deed De Bois een serie Haarlemsche Kunstboekjes het licht zien en gaf hij kleurenreprodukties uit van talloze beroemde kunstwerken. O p literair gebied is zijn bekendste uitgave de eerste druk van Nescio's (=J. H . F . Grönloh) verhalenbundel Dichtertje, De uitvreter, Titaantjes. Lange tijd heeft men gedacht dat De Bois zelf achter het pseudoniem schuilging. De Bois was tenslotte een veel gelezen schrijver die bijna dagelijks artikelen publiceerde in de dagbladpers en die een goede stijl had ontwikkeld. Vrijwel vanaf het begin van zijn loopbaan in de kunsthandel heeft De Bois journalistiek werk verricht. Jarenlang schreef hij over beeldende kunst in kranten, zoals De Telegraaf, de Java-Bode, het Haarlem 's Dagblad en De Avondpost. Dikwijls hadden zijn bijdragen het karakter van kronieken, dat wil zeggen De Bois gaf levendige beschrijvingen van bezoeken aan kunstenaars, verzamelaars, veilinghuizen, kunsthandelaars en museumdirecteuren. Vanaf 1924 schreef hij ook met grote regelmaat literaire kritieken. Zijn bijdragen op het gebied van de beeldende kunst waren echter van aanzienlijk groter belang. In 1919 richtte De Bois samen met enkele collega's de Nederlandsche Kunstkoopersbond op. Deze streefde ernaar het imago van de kunsthandel in ons land te verbeteren. E r waren in de afgelopen jaren te veel gevallen van beunhazerij in de — niet beschermde - branche voorgekomen. Door zich te verenigen hoopte men het vertrouwen van de klanten te herwinnen. Een jaar na de oprichting presenteerden de aangesloten kunsthandelaren zich met werk uit eigen collectie in het Stedelijk Museum te Amsterdam. De Bois toonde er onder andere twee pastels van Redon: opnieuw de Char d'Apollon en Le livre en een schilderij van Wassily Kandinsky Landschap uit 1909 dat zich nu in de collectie van het Stedelijk Museum bevindt. In de jaren '20 had De Bois nog maar af en toe werk van Van Gogh te koop. Redon daarentegen was in vrijwel iedere catalogus met enkele schilderijen, pastels, tekeningen of prenten vertegenwoordigd. In deze periode exposeerde De Bois werk van onder andere Kees van Dongen, Rodolphe Bresdin, J . B . Jongkind, W. Degouve de Nuncques, Henry de Groux, Gustav K l i m t en Armand Rassenfosse. Verder had hij regelmatig 49
Museumnieuws
s e u m K r ö l l e r - M ü l l e r , e n Weg met bomen, dat z i c h i n de A l b e r t i n a te W e n e n b e v i n d t . I n het b e g i n v a n de j a r e n v e e r t i g r i c h t t e D e B o i s het Prentkunst-Kwartaalschrift o p , w a a r i n h i j onder
a n d e r e de o e u v r e c a t a l o g u s
publiceerde
v a n de p r e n t e n v a n W . B . T h o l e n e n het o v e r z i c h t v a n het g r a f i s c h e w e r k v a n R o d o l p h e B r e s d i n . D e t e n t o o n s t e l l i n g e n d i e de B o i s a f e n toe tijdens de o o r l o g o r g a n i s e e r d e , w a r e n b i j g e b r e k a a n belangrijke aanwinsten weinig opzienbarend. B o v e n d i e n was hij i n z i j n p e r s o o n l i j k l e v e n z e e r geraakt doordat zijn v r o u w en dochter moesten onderduiken. N a de o o r l o g , t o e n het g e z i n weer h e r e n i g d was, l u k t e het D e B o i s n i e t m e e r z i j n z a a k het e l a n v a n v r o e g e r t e r u g te geven. V l a k v o o r d a t hij v o o r e e n m e d i s c h e i n g r e e p i n het z i e k e n h u i s z o u w o r d e n o p g e n o m e n v i e l h i j , o p 4 j u n i 1946, v a n de t r a p i n z i j n z a a k o p de K r u i s w e g e n was v e r m o e d e l i j k o p s l a g d o o d . H i j w e r d o p W e s t e r v e l d beg r a v e n . A a n g e z i e n e r geen o p v o l g e r was w e r d de zaak n a D e Bois' d o o d geliquideerd. Z i j n dochter e n s c h o o n z o o n v e r t r o k k e n n a a r de V e r e n i g d e S t a t e n , enige j a r e n l a t e r g e v o l g d d o o r z i j n w e A f b . 5.
O d i l o n R e d o n , Dorpsstraatje in Samois,
duwe.
1888. O l i e v e r f o p p a p i e r , 42 x 30 c m . R i j k s m u P. H . v a n M o e r k e r k e n , een goede v r i e n d v a n D e
seum Vincent van Gogh. I n 1919 stelde D e B o i s 35 s c h i l d e r i j e n v a n R e d o n ten t o o n . Z i j w e r d e n h e m o p g e s t u u r d d o o r de wed u w e v a n de s c h i l d e r e n w a r e n t e v o r e n z e l d e n o f n o o i t i n het o p e n b a a r te z i e n geweest. D e B o i s p u -
B o i s , s c h r e e f i n het Maandblad voor Beeldende Kunsten 22 (1946) 143-144 een i n m e m o r i a m v a n D e B o i s . D e v o l g e n d e passage d a a r u i t geeft e e n b e e l d v a n de k u n s t h a n d e l a a n de K r u i s w e g 68:
b l i c e e r d e de c a t a l o g u s i n z i j n Tweemaandelijksch Bulletin 2 (1919) nr. 5. Z e v e n w e r k e n , w a a r o n d e r dit schilderij, k o n d e n w o r d e n
geïdentificeerd.
H e t w e r k is tot e i n d 1992 e i g e n d o m geweest v a n
In dat hooge smalle huis trof men gelijkvloers een klein vertrek aan, met boeken over kunst en met litterair werk, meestal oude mooie uitgaafjes die zeldzaam waren geworden. Daarachter een kantoortje. Een donker
familie van D e Bois.
wenteltrapje op, en men kwam in de voorkamer, de eigenlijke expositieruimte, waar schilderijen en teekew e r k te k o o p v a n J o h a n T h o r n P r i k k e r , J a n T o o -
ningen de wanden bedekten. In portefeuilles was veel
r o p , Isaac Israels, K a t h e K o l l w i t z , X a v i e r M e l l e -
grafisch werk geborgen. Ook in de kleinere achterka-
ry en bij u i t z o n d e r i n g schilderijen o f houtsnedes
mer, tegelijk als bureau gebruikt, hingen teekeningen
van Paul G a u g u i n .
en etsen. Tot de nog hoogere verdiepingen werd niet
V a n a f 1925 g i n g het v a n w e g e de n a d e r e n d e eco-
alleen de meer uitgezochte kunstgenieters en goede
nomische
vrienden.
iedere willekeurige bezoeker toegelaten. Daar kwamen crisis zienderogen
slechter
met
de
k u n s t h a n d e l . I n het b e g i n v a n d e j a r e n ' 3 0 was D e
Mijn eerste bezoeken aan De Bois' tentoonstellin-
B o i s zelfs g e n o o d z a a k t gedeelten v a n z i j n v o o r -
gen herinner ik mij slechts vaag; het is zoo lang gele-
raad
den, in den eersten tijd na zijn vestiging. Al voor het
te v e i l e n . O n d a n k s z i j n b e n a r d e p o s i t i e
t r a c h t t e hij t o c h r e g e l m a t i g t e n t o o n s t e l l i n g e n te
raam zag men dat hier iets bijzonders was: de littera-
organiseren. T i j d e n s een lichte verbetering aan
tuur, meest Fransche, die er stond of opengeslagen lag,
het e i n d v a n het d e c e n n i u m k o n D e B o i s n o g eens
bevond zich niet in de gewone boekwinkels, hoogstens
t e k e n i n g e n v a n V a n G o g h a a n b i e d e n zoals Kerk-
bijeen enkelen voornamen antiquair in Amsterdam; de
hof bij regen, n u i n de c o l l e c t i e v a n het R i j k s m u -
teekeningen en prenten waren zelden geschikt om het
50
Museumnieuws
A f b . 6.
J . T h o r n P r i k k e r , De ankertrekkers, 1912. Z w a r t k r i j t e n waterverf, c a . 9 0 x 1 1 0 c m . P a r t i c u l i e r e
collectie. D e B o i s b o o d d i t o n t w e r p v o o r een g l a s - i n - l o o d - r a a m i n d e p e r i o d e 1924-1928 v o o r ƒ 7 5 0 , - te k o o p a a n .
groote publiek te lokken, maar wel de fijnproevers. Echter zie ik nog, van het oudste bezoek, den kleinen breed-gebouwden man voor mij, die onderzoekend en wat terughoudend mij opnam, zooals ik hem later vaak anderen, onbekende indringers, heb zien opnemen.
J . F. H e i j b r o e k e n E s t e r W o u t h u y s e n
51
