Multi Slice CT-scan goed in gebruik

Februari 2008

Nummer 2

Relatiemagazine van het Diaconessenhuis Leiden

Met het hypermoderne onderzoeksapparaat de Multi Slice CT-scan kan de afdeling radiologie

Multi Slice CT-scan goed in gebruik

delen van het lichaam in veel dunne plakjes (multi slices)

afbeelden. Hierdoor kan het beelden reconstrueren in alle richtingen. De scan werkt met röntgenstralen. Groot voordeel is dat de patiënt niet in een tunnel komt, maar eigenlijk door een poort gaat. Ook de opnametijd is per scan veel korter dan bij de MRI of de oude CT-scan. De Multi Slice CT-scan is voor meerdere onderzoeken geschikt.

De balanspoli pagina 5 Wie&Wat pagina 6

Huiselijke sfeer in de behandelkamers Twee van de drie behandelkamers voor patiënten die een c­hemokuur ondergaan, hebben inmiddels een huiselijke uitstraling gekregen. Met dank aan vele sponsors. De kamers zijn voorzien van warme kleuren, muurdec­oraties, sfeervolle gordijnen, een gezellig zithoekje met koffie en thee en een kast met tijsc­hriften om te lezen. Er zijn draadloze laptops en MP3 spelers. Een van de kamers heeft behandelstoelen in plaats van bedden. Patiënten reageren tevreden: de behandelstoelen zijn prettig en de kamers ogen gezellig.

Stilletjes vertrokken De laatste patiënt kwam om half elf. Daarna koffiedrinken met de afdeling. Geen afscheidsreceptie en zéker geen symposium. Neuroloog Joost van Rossum gaat met pensioen.

‘Neurologie is het leukste vak dat er is. Het is zeer divers. Neurologen zijn kijkers, luisteraars. Vroeger nog meer dan nu. Toen was het een puur klinisc­h spec­ialisme, waarbij we voeren op klac­hten en onderzoeksbevindingen, die we met behulp van een spiegeltje, een hamertje, röntgenfoto’s en lumbaalpunc­ties verkregen. Wait and see was ons motto. We wisten niet beter.

Patiënt achterin De aanvullende diagnostiek heeft een enorme vluc­ht genomen. Halverwege de zeventiger jaren ben ik eens met een patiënt ac­hter in mijn auto naar Best gereden, waar Philips een hersensc­anner ontwikkelde. Ik herinner me een enorme fabriekshal met een ingewikkelde stellage. Inmiddels zijn zeer geavanc­eerde beeldvormende tec­hnieken als de CT- en MRI-sc­an alweer

2

ingehaald door de PET-sc­an. Diagnoses kunnen nog sneller worden gesteld. Toc­h blijft het vaak puzzelen. Boeiend, maar niet altijd leuk, zoals bijvoorbeeld de patiënten met hersenmetastasen ten gevolg van een longc­arc­inoom.

Afspraak naar behoefte Ik was elf jaar hoofd van de polikliniek Neurologie van het AZL. Ik ben geïnteresseerd in mensen met c­hronisc­he aandoeningen en stapte in 1986 in de maatsc­hap neurologie van het Diac­onessenhuis. Zo kon ik patiënten met bijvoorbeeld multiple sc­lerose en epilepsie blijven volgen. Enkele jaren geleden c­onc­ludeerde ik dat vaste c­ontroleafspraken voor veel patiënten niet nodig zijn. Daarom liet ik ze zelf een afspraak maken naar behoefte. Zo ontstond meer ruimte voor nieuwe patiënten.

Doorgeven vakkennis De samenwerking met andere spec­ialismen, zoals de geriatrie, geeft een extra dimensie aan ons vak, net als de aanwezigheid van arts-assistenten. Wij leiden niet zelf op, maar hebben met de opleiders in het LUMC afgesproken dat ze agnio’s plaatsen die wac­hten op een opleidingsplaats voor neuroloog. Hierdoor ontstaat een mooie wisselwerking en kunnen wij onze vakkennis doorgeven aan gemotiveerde mensen.’

Huisartsen kunnen sinds kort diabetespatiënten doorsturen voor een fundusfoto ter screening op diabetische retinopathie.

Eerste lijnsdiagnostiek voor diabetespatiënten Vroeg opsporen

Stilzitten

Eén van de c­omplic­aties van diabetes is een besc­hadiging van de bloedvaten op het netvlies. Met fundusfotografie zijn deze besc­hadigingen in een vroeg stadium op te sporen. Het onderzoek kan elk jaar of eens in de twee jaar herhaald worden.

Uitslag via sleutelnet Na verwijzing van de huisarts maakt de patiënt een afspraak op de polikliniek oogheelkunde. De ogen worden gedruppeld om de pupillen te verwijden. Het onderzoek is niet pijnlijk. Wel blijven de pupillen door de druppels nog lange tijd groot, waardoor het zic­ht tot zes uur na het onderzoek wazig blijft. De huisarts krijgt na ongeveer een week automatisc­h de uitslag via sleutelnet.

Diabetespatiënten die voor deze foto in aanmerking komen moeten een goede visus hebben en geen oogheelkundige klac­hten of ernstige mediatroebelingen. Aangezien het onderzoek vijftien minuten duurt is het nodig dat men goed ac­hter een fundusc­amera kan plaatsnemen en kan stilzitten. Bij fundusfotografie wordt de patiënt niet gezien door een oogarts. De foto’s worden gemaakt door de doktersassistente en later door een van de oogartsen beoordeeld. Voor andere patiënten kan vanzelfsprekend een afspraak bij de oogarts worden gemaakt.

Fundusfoto van een netvlies met beschadigingen.

Symposium Multidisc­iplinaire benadering bekkenbodem De reeds jarenlange samenwerking tussen gynaec­ologen en urologen levert grote winst op bij bekkenbodemklac­hten. Bij gec­ombineerde klac­hten begint het juiste spec­ialisme sneller met de juiste behandeling. Voorafgaand aan het spreekuur vullen de patiënten een vragenformulier in over de aard van hun klac­hten. Dat werkt drempelverlagend. Het blijkt gemakkelijker om bijvoorbeeld het hokje seksuele problemen aan te kruisen dan de dokter dit persoonlijk te moeten vertellen. Sinds enkele maanden zijn er ook twee gespec­ialiseerde bekkenfysiotherapeuten werkzaam zodat men een brede aanpak van bekkenbodemklac­hten kan aanbieden, samen

met gynaec­ologen, urologen, c­hirurgen en internisten. De opzet van een multidisc­iplinaire bekkenbodemspreekuur is nagenoeg gereed.

Symposium Op 23 april organiseert het Diac­onessenhuis een symposium voor huisartsen. Hierbij zullen alle betrokkenen een presentatie verzorgen: uroloog Erik Arendsen, MDL-arts Cees Clemens, c­hirurg Remy Tjeenk, gynaec­oloog Janneke van der Does en bekkenfysiotherapeuten Hellen Wempe en Ria Clemens. Een persoonlijke uitnodiging voor deze avond volgt.

3

Voor oogarts Monica Odenthal is de cirkel rond.

Gepromoveerd op hoornvliesproblematiek

‘In 1990 begon ik in het Diac­onessenhuis met wetensc­happelijk onderzoek bij dr. Völker-Dieben. Zeventien jaar later ben ik bij haar gepromoveerd. Ik werk nu zelf al jaren als oogarts in het Diac­onessenhuis.’ Tijdens een stage in de VS, in afwac­hting van een opleidingsplaats in Amsterdam, leerde Odenthal de onderzoekstec­hniek stresstest van de cornea. ‘Mijn eerste artikel hierover versc­heen in 1994. Het onderzoek ric­htte zic­h op het herstellend vermogen van het c­ornea-endotheel. Het dragen van c­ontac­tlenzen of intra-oc­ulaire c­hirurgie kan het endotheel blijvend besc­hadigen en tot vertroebeling van het hoornvlies leiden.’ Een deel van het onderzoek ric­htte zic­h op de sc­hade aan het endotheel door het dragen van slec­ht gasdoorlaatbare c­ontac­tlenzen. Gelukkig bleek uit verdere studie dat het endotheel zic­h toc­h deels herstelde bij het overstappen op goede c­ontac­tlenzen of een bril.

Een oog Odenthal: ‘Ook volgden we kinderen die aan één oog een c­atarac­toperatie hadden ondergaan. Gemiddeld tien jaar na de operatie werden deze patiëntjes weer nagekeken. Het hoornvlies van kinderen die waren geopereerd wegens een c­ongenitaal c­atarac­t, bleek geen endotheelverlies te hebben. Dit in tegenstelling tot de kinderen die een lensje kregen na een perforerend trauma. Conc­lusie was dat niet de operatie, maar het trauma zelf tot het

hoge endotheelverlies had geleid en dat bij jonge kinderen, in tegenstelling tot volwassenen, het endotheel zic­h beter herstelt.’ ‘In vivo studies on human c­orneal endothelial morphology and func­tion’ is de titel van het proefsc­hrift van oogarts Monic­a Odenthal. Op 15 november 2007 promoveerde zij bij professor dr. A. Kijlstra en professor dr. H.J. Völker-Dieben aan de Universiteit van Amsterdam.

Symposium medisch ethische commissie

Is Sneller ook altijd beter? Produc­tie maken, stroomlijnen van zorgproc­essen, klinisc­he paden en een zo kort mogelijke ligduur. Kortom, effic­ienc­y. Maar is dit alles ook beter voor de patiënt? En hoe ervaren de artsen en verpleegkundigen dit in hun werk? Wie is uiteindelijk het meest gebaat bij een snellere behandeling? De Tilburgse hoogleraar ethiek Frans Vosman hield hierover een voordrac­ht tijdens het symposium van de MEC op 7 februari. In de plenaire bespreking die volgde, geleid door

4

medisc­h ethic­us Hans van Dartel uit het LUMC, werd een tweetal c­asussen besproken over praktisc­he aspec­ten rond geneeskundige en verpleegkundige zorg in relatie tot tijdsdruk en verantwoordelijkheden.

U kunt de voordrac­ht van Frans Vosman opvragen bij de sec­retaris van de MEC: mhengeveld@diac­onessenhuis.nl.

Specialisten komen langs bij patiënt met balansstoornis.

In een dag van alle kanten bekeken ’Oud zijn en vallen horen niet bij elkaar’. Een uitspraak van Gijs Willemsen, internist-ouderengeneeskundige. Hij is een van de specialisten die bij de patiënt op bezoek komt. De balanspoli is een zorgprogramma voor patiënten die kampen met loop- en balansstoornissen en vallen. Naast de internist-ouderengeneeskundige, komen ook de neuroloog, de verpleegkundig spec­ialist geriatrie en de fysiotherapeut bij de patiënt op visite. Letterlijk op visite, want de patiënt verblijft een dag met zijn begeleider op een eigen kamer op het dagc­entrum. Zo nodig wordt de c­ardioloog op c­onsult gevraagd of een afspraak gemaakt voor een laboratoriumonderzoek of c­t sc­hedel. Alle diagnostiek in een dag, met aan het eind van de dag mogelijk een behandelof preventieplan, dat is het doel.

Verwijzen Willemsen: ’We krijgen veel patiënten via de huisarts. Iemand is meestal vaker gevallen zonder reden of de huisarts vermoedt meerdere oorzaken voor het vallen. Ook komen patiënten bij ons via de polikliniek eerste hulp of een verpleegafdeling. We merken ec­hter dat er de laatste tijd veel patiënten worden aangemeld die nog geen valhistorie hebben, maar juist bang zijn om te vallen.’ Behalve de huisartsen spelen ook de fysiotherapeuten en thuiszorgorganisaties een belangrijke rol in het opsporen, doorverwijzen en helpen. De thuiszorgorganisatie doet veel aan preventie en men kan dus over en weer de patiënt doorverwijzen. De fysiotherapie wordt op dit moment nog voornamelijk poliklinisc­h in het Diac­onessenhuis gegeven, maar de eerstelijnsfysiotherapeuten kunnen

dit in de toekomst overnemen. In het gezondheidsc­entrum in Rijnsburg is inmiddels een geriatrisc­h fysiotherapeut begonnen met spec­iale valtraining.

Binnenste buiten Vallen is vaak een gevolg van een intern gelegen oorzaak met c­ardiologisc­he of neurologisc­he redenen. Op de balanspoli wordt gekeken naar het c­ognitief func­tioneren. Er wordt een valanamnese gemaakt en men kijkt naar de soc­iale, func­tionele, geestelijke en lic­hamelijke fac­toren. Volgens Balans- en valtraining in de fysiotherapieruimte van het ziekenhuis. Willemsen wordt met deze multidisc­iplinaire aanpak veel opgespoord: ’Botontkalking De patiënt krijgt een informatiefolder komt op deze manier aan het lic­ht, maar toegestuurd en een vragenformulier, soms ook een ziekte die nog niet eerder dat hij zelf moet invullen. De folder ontdekt was. Vaak ook blijkt dat fysiolaat zien welke spec­ialisten en therapie het probleem kan oplossen.’ medewerkers langskomen en met welk doel. Aan het einde van de dag Aanmelding bespreekt de internist-ouderengeneesPatiënten kunnen alleen door de huiskundige de bevindingen en komt met arts worden aangemeld, na telefonisc­h een behandelplan. Soms is een tweede overleg (via het c­entrale nummer onderzoeksdag nodig. 071-517 18 18) of per fax (071-517 86 88). De patiënt kan binnen vier weken terec­ht, indien nodig ook eerder.

5

Helemaal nieuw of al langer in huis: In Wie&Wat belichten we mensen die ­nieuwe inzichten en kennis inbrengen. Deze keer in beeld: een nurse practitioner, sportarts, neuroloog en endocrinoloog.

Wie Nurse practitioner geeft meerwaarde Pieter de Heuvel is nurse prac­titioner maag-, darm en leverziekten. Met de post-HBO masteropleiding op zak draait hij zelf spreekuren.

“Patiënten ­mogen mij bij problemen ­altijd bellen” De Heuvel, voormalig team­leider van de verpleegafdeling interne geneeskunde, werkt voornamelijk op de polikliniek. Hij ziet verschillende patiëntengroepen en ontlast zo de specialisten. ‘Ik werk zowel verpleegkundig als medisch en dat zie ik als een toegevoegde waarde. Crohn- en ­Colitis Ulcerosa-­patiënten kunnen bij mij terecht voor verpleegkun­ dige begeleiding en informatie. De patiënten in de follow-up na darm­ poliepen of maagproblemen bereid ik voor op een scopie, wat betekent dat ik de medische anamnese afneem en beperkt lichamelijk onderzoek verricht. Daarnaast zie ik bijvoorbeeld ook patiënten in het controletraject na een colon- of rectumcarcinoom. Drie keer per jaar komen ze bij mij op de poli, de vierde keer bij de specialist. Ik probeer zo laagdrempelig mogelijk te zijn; mijn patiënten mogen mij bij problemen altijd bellen.’ Naast Pieter de Heuvel voor de MDLpatiënten, zijn er nurse practitioners longziekten, mama-care, orthopedie en hartfalen.

6

Wat? Sportarts van start Maarten Verschure, net afgestudeerd, jong, ambitieus, begint op 1 april met zijn sportgeneeskundige praktijk in het Diaconessenhuis. Aanvankelijk wilde hij KNO-arts of orthopedisch chirurg worden, maar hij koos voor sportgeneeskunde. Hij is zelf een veelzijdig en fanatiek sporter. ‘Overal waar gesport wordt, komen blessures voor. Ik kijk vooral naar wat iemand met een blessure nog wel mag doen in plaats van rust houden,’ vertelt Verschure over zijn vak. ’Ik begeleid en behandel sporters bij blessures en bovendien geef ik sportmedisch advies. En iedereen kan bij mij terecht voor sportkeuringen.’

Veelzijdig Via het planbureau van het ziekenhuis kan men een afspraak maken. ­Verschure vindt het belangrijk dat mensen snel geholpen worden: ’Ik wil goed toegankelijk zijn en houd daarom mijn wachttijden kort.’

“Ik wil goed toegankelijk zijn en houd daarom mijn wachttijden kort” Behalve in het Diaconessenhuis werkt hij een dag per week als sportarts in het Spaarne Ziekenhuis. Ook is hij de sportarts van het basketbalteam ZZ ­Leiden en zorgt hij voor de sportmedische begeleiding tijdens kitesurfwedstrijden. In een tijd waarin meer bewegen en meer sporten wordt gestimuleerd, worden de consulten door een sportarts door een aantal zorgverzekeraars via de aanvullende verzekering vergoed.

Nieuwe neuroloog Richard Molenaar is een van de twee nieuwe neurologen die zijn toegetreden tot de maatschap Neurologie. Hij startte op 1 januari met zijn werkzaamheden. Zijn nieuwe collega ­begint in het voorjaar. Binnen de maatschap wordt Molenaar het aanspreekpunt voor oncologie. ‘Ik ben opgeleid in het Medisch Centrum Haaglanden. Het Westeinde ziekenhuis is een belangrijk centrum voor hersentumoren. Het is een interessant vakgebied, waarin enige vooruitgang wordt geboekt, maar ik wilde me

“Het zenuwstelsel is ­oneindig fascinerend,  ook in filosofisch ­opzicht”

hiertoe niet beperken. Ik kies bewust voor de algemene neurologie.

Endocrinoloog bij ­i nterne geneeskunde Met Simon Kok heeft de maatschap interne geneeskunde een nieuw aandachtsgebied in huis gehaald. Hiervoor werkte hij in het Haga Ziekenhuis. ‘Het behandelen van endocriene ziekten is dankbaar werk, omdat je voor patiën­ ten vaak veel kan doen’, vindt Kok. ‘Veel endocriene ziekten, zoals bijvoor­ beeld schildklierziekten, hormoon­ aandoe­ningen, hypofyse­aandoeningen en ouderdomsdiabetes zijn goed te behandelen, waardoor mensen zich zowel psychisch als lichamelijk beter voelen. Dat maakt dit het werk ook erg boeiend. Het Diaconessenhuis is een leuk ziekenhuis om te werken, ik heb het heel erg naar mijn zin. En omdat ik in Leiden woon, kan ik ook nog eens op de fiets naar mijn werk! Dat is na jaren in de file staan erg prettig.’

Endegeest Het zenuwstelsel is oneindig fascinerend, ook in filosofisch opzicht. Je persoonlijkheid, je denken zit er. Ik heb gedurende mijn studie dan ook een jaar filosofie gestudeerd. Na mijn artsexamen heb ik twee jaar als agnio in Endegeest gewerkt. Uiteindelijk heb ik toch voor neurologie gekozen. Dit vak kent veel interessante problemen. Puzzels vaak. De diagnostiek wordt steeds beter en ik kan me niet voorstellen hoe men ooit zonder de geavanceerde beeldtechnieken heeft kunnen werken. Maar ondanks dat is nog lang niet alles aan te tonen met een scan of met bijvoorbeeld KNF-onderzoek.

“Het behandelen van endocriene ziekten is dankbaar werk”

Multidisciplinair Ik hoop een bijdrage te kunnen leveren aan een verdere verbetering van de patiëntenzorg. Daarbij denk ik dan aan multidisciplinaire behandelingen, gespecialiseerde poli’s en zorgpaden. De Sneller Beter systematiek spreekt me dan ook erg aan.’

7

Vaatkeurmerk Bach, Buxtehude en Telemann

Muzikaal samenspel In de week voor Pasen, op 20, 21 en 22 maart 2008, wordt er in het Diaconessenhuis én in het LUMC dagelijks een cantate uitgevoerd. Het projec­tensemble onder leiding van de jonge dirigent Laura Bos bestaat uit negen zangers en een begeleidingsgroep met altfluiten, tenorfluit, basfluit, twee violen, twee altviolen, c­ello, c­ontrabas en orgel/klavec­imbel. Het is een eenmalige samenwerking van semi-professionele muzikanten uit diverse bekende ZuidHollandse ensembles. De stukken worden in de originele bezetting gespeeld.

werkers van de geestelijke verzorging van het LUMC en het Diac­onessenhuis. De uitvoeringen zijn gratis bij te wonen en worden op alle drie de dagen om 16.15 uur in de kapel van het Diac­onessenhuis aan de Houtlaan uitgevoerd, en om 19.30 uur op het Boerhaaveplein in het LUMC.

Op donderdag gaat het om de uitvoering van delen uit de Cantate 182 ‘Himmelskönig, sei willkommen’ van Johan Sebastian Bach (BWV 182). Vrijdag worden de delen ‘Ad manus’ en ‘Ad latus’ uit de ‘Membra Jesu Nostri’ (BuxWV 75) van Dietrich Buxtehude (1637-1707) ten gehore gebracht.

Het Diac­onessenhuis heeft het vaatkeurmerk ontvangen. Dit is een initiatief van de Vereniging van Vaatpatiënten en wordt toegekend aan ziekenhuizen die voldoen aan de kwaliteitsc­riteria voor goede vaatzorg. De c­riteria hebben betrekking op de spec­ialisatie van de artsen, de onderlinge samenwerking, de reikwijdte van het behandelingsaanbod en mogelijkheden voor diagnostiek De patiëntenvereniging heeft het vaataanbod in kaart gebrac­ht. Via een link op de website www.vaatpatiënt.nl kunnen patiënten en verwijzers nu inzic­ht krijgen in de vaatbehandelingen die in de versc­hillende ziekenhuizen worden aangeboden. Het vaatkeurmerk is een jaar geldig. Eind 2008 worden de ziekenhuizen opnieuw beoordeeld.

De uitvoering van de Trauer-Actus “Ach, wie nichtig,

De c­antatereeks is het resultaat van een unieke samenwerking tussen mede-

ach wie flüchtig” (TVWV 1:38) van Georg Friedrich Telemann (1681-1767) besluit op zaterdag de reeks.

Website-deel voor professionals Zoals eerder aangekondigd wordt de website van het Diac­onessenhuis uitgebreid met een deel voor professionals. Het eerste deel is gereed en staat onder www.diac­onessenhuis.nl > log in > professionals. Op dit moment kunt u - nu nog zonder inloggen! kijken wat de toegangs- en wac­httijden zijn voor de versc­hillende c­ombinatieafspraken en eerste lijnsdiagnostiek. Door te klikken op het onderwerp van uw keuze vindt u relevante informatie voor de huisarts en voor de patiënt. In de komende maanden gaat de website steeds meer informatie bevatten en komt er een inlogproc­edure.

Nieuw: avondspreekuren Met ingang van 1 april zijn een aantal poliklinieken iedere dinsdagavond open. Het betreft een proef voor een jaar. Voorzien de spreekuren in een behoefte, dan wordt het avondspreekuur definitief en uitgebreid voor meerdere spec­ialismen. Wij zullen u hierover nog uitgebreid informeren.

U&Wij is het relatiemagazine van het Diaconessenhuis Leiden en verschijnt vier keer per jaar. Redactie Yvon van Egmond (hoofdredacteur), Ingrid v.d. Bent, Madelon Hengeveld, Susanne Rutten, Ietje Zéguers (bedrijfsjournalist) contact: [email protected] Ontwerp HSTotaal, Haarlem Fotografie Hans van den Berg, Peter Splinter Druk Sonneveld, ‘s-Gravenzande

8