Mordenate College Lustrumreis Beijing 2009

Mordenate College Lustrumreis Beijing 2009

Onder redactie van: Rosanne van der Laan Bouma & Marlon Straathof Met bijdragen van: Rosanne van der Laan Bouma & Marlon Straathof Guus Boelens, Abdel Zirar & Silvia Gawronski De reisdeelnemers

Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding door Professor Snijders Reisdeelnemers Algemene informatie Plattegrond centrum Beijing Metrokaart Programma Referaten Chinese etiquette/do's & don'ts De Verboden Stad Plein van de Hemelse Vrede Tiananmen-protest De Chinese keuken China University of Political Science and Law Chinese karakters De Chinese Muur De Olympische Zomerspelen 2008 in Beijing De invloed van Feng Shui in China Hutongs Zomerpaleis Rechterlijke instanties Bestuur in China China als keizerrijk (221 v. Chr. - 1911 n. Chr.) China van 1911 tot nu Westerse ondernemingen in China De Nederlandse betrekkingen met China

Suggesties Spoedcursus Chinees

5 10 12 20 26 27 29 33 33 34 35 35 36 39 40 41 43 44 45 47 48 48 50 51 53 54 56 59

Voorwoord ‘De reis naar Beijing is moeilijk, tot men er aankomt’, aldus een Chinese spreuk. Deze spreuk zal niet op onze – ongetwijfeld comfortabele – vliegreis met de KLM slaan. Bovendien heeft het weinig zin om in dit voorwoord veel woorden aan deze vliegreis te wijden aangezien een bovengemiddeld deel van de reisgroep zodanige vliegangsten heeft dat zij, door inname van allerlei kalmerende middelen, weinig van de vlucht zullen gaan meemaken. Misschien dat de spreuk meer iets zegt over het commissiewerk dat verricht moest worden om uiteindelijk in Beijing aan te kunnen komen. Toen wij een halfjaar geleden als reiscommissie begonnen, wisten wij dat het organiseren van een lustrumreis naar Beijing niet alleen een zware maar ook een uitdagende en mooie opgave zou zijn. Gesteund door een andere Chinese spreuk die luidt ‘Het beklimmen van de hoogste berg begint onderaan’, en vooral door de contacten die ons o.a. via sponsorende advocatenkantoren, via professor Snijders en via het bestuur werden aangedragen, zijn wij er naar onze mening in geslaagd om voor jullie een afwisselend programma neer te zetten dat een mooie mix vormt tussen enerzijds culturele activiteiten (o.a. bezoeken aan de Chinese Muur, het Zomerpaleis, de Verboden Stad en het Olympisch Stadion) en anderzijds studiegerelateerde activiteiten (o.a. bezoeken twee advocatenkantoren, ‘the China International Economic and Trade Arbitration Commission’, de Nederlandse ambassade en ‘the China University of Political Science and Law’). Tussen deze laatste Chinese universiteit en het ‘Center for International Legal Cooperation’ van onze Leidse rechtenfaculteit bestaat een samenwerkingsverband om de kennis van het Nederlands Burgerlijk Recht in China te vergroten. Het zal interessant zijn om in Beijing van Chinese zijde te vernemen wat dit samenwerkingsverband voor hen betekent. Dit samenwerkingsverband is een belangrijke aanleiding voor de keuze van de Chinese hoofdstad als reisbestemming.

5

China is bezig een Burgerlijk Wetboek op te stellen en ons eigen ‘moderne’ Burgerlijk Wetboek blijkt door Chinese juristen als inspiratiebron geschikt te worden gevonden. In dat kader is recent ons Burgerlijk Wetboek vertaald in het Mandarijn Chinees. Daarnaast hebben enkele Nederlandse experts van het Burgerlijk Recht, waaronder onze beschermheer professor Snijders, artikelen geschreven waarin zij de achtergrond en de praktijk van de belangrijkste elementen van ons Burgerlijk Recht beschrijven. Ook deze artikelen zijn vertaald in het Mandarijn Chinees en gepubliceerd in een boek genaamd ‘Dutch Experience and Re-Codification of Civil law’. Bovendien zal het fascinerend zijn waar te nemen dat de stad Beijing, met ruim 15 miljoen inwoners, de afgelopen periode – mede naar aanleiding van het gastheerschap van de Olympische Zomerspelen 2008 – een gigantische ontwikkeling heeft doorgemaakt op velerlei gebied, zoals bijvoorbeeld op infrastructureel en economisch gebied. Niet alle programmaonderdelen van de reis ga ik in dit voorwoord verklappen. Het is leuk als enkele dingen nog een verrassing voor jullie blijven! Ook voor ons als reiscommissie zijn sommige dingen nog een verrassing. Het is namelijk – in tegenstelling tot wat de Mordenates gewend waren bij studiereizen in de afgelopen jaren – onmogelijk om vanuit Leiden alles al van A tot Z te regelen of bij voorbaat in te schatten met welke mogelijke (communicatieof vervoers)problemen we te maken krijgen. In dat soort gevallen van improvisatie doen wij graag een beroep op jullie flexibiliteit en bereidheid tot medewerking. Uiteraard zijn de programmaonderdelen allemaal geregeld, maar ter plekke zullen we bijvoorbeeld een aantal keren moeten kijken waar we gaan dineren. Maar wees gerust: ook bij het zoeken naar een restaurant kunnen Chinese wijsheden ons weer de weg wijzen: ‘Daar waar lekker gegeten wordt, hoort de tafel (en het restaurant; toevoeging GB) er als een slagveld uit te zien’ en ‘Ook voor de keizer zijn twee eetstokjes genoeg’.

6

Als Mordenates willen wij natuurlijk het optimale uit de programmaonderdelen halen en zo veel mogelijk kennis opdoen. Een enthousiaste en actieve deelname van jullie aan de bezoeken door bijvoorbeeld het stellen van vragen wordt zeer gewaardeerd. Of zoals de Chinezen zeggen: ‘Wie een vraag stelt is een dwaas voor vijf minuten. Wie geen vraag stelt is een dwaas voor de rest van zijn leven.’ Met een hotel in het centrum van de stad en een bus die wij de hele week tot onze beschikking hebben, moet het lukken om in de week dat wij in Beijing verblijven veel te beleven. Het programma is ongetwijfeld intensief (vroeg opstaan is eerder regel dan uitzondering), maar daarnaast zullen er ook momenten zijn waarop je op eigen gelegenheid de stad kan ontdekken, kan relaxen of bijvoorbeeld maatkleding kan laten maken. Zal ik nog een laatste Chinese wijsheid voor het shoppen meegeven? ‘Als men het niet nodig heeft, is het te duur.’ Ik betwijfel echter of de prijs in China jullie zal weerhouden van het inslaan van spullen. Van sommige reisgenoten begreep ik al dat de koffer op de heenreis niet helemaal vol zal zijn, zodat er nog genoeg inkopen mee terug naar huis kunnen worden genomen. Een prachtige en onvergetelijke reiservaring is in elk geval de geestelijke bagage die niets weegt en de rest van je leven kan worden meegenomen. Laten we er met z’n allen alles aan doen om van deze reis zo’n ervaring te maken! Het Bestuur 2008-2009, het Comité van Aanbeveling, NautaDutilh en Loyens & Loeff als hoofdsponsoren van Mordenate College en de overige sponsoren wil ik hartelijk bedanken voor hun adviezen, hulp en financiële bijdragen. Hierdoor is het mogelijk geworden om deze reis te maken. In het bijzonder noem ik enkele namen van personen die ons erg hebben geholpen met de invulling van het programma: professor Snijders (die ons o.m. de contacten met de Universiteit in Beijing aandroeg), William Jing Guo (de Chinese student-assistent van professor Snijders), de heer Calkoen en mevrouw Wang (van NautaDutilh), en de heer Urlus en mevrouw Huang (van Greenberg Traurig).

7

Afrondend nog enkele commissiegenoten:

woorden

over

mijn

mede-

Abdel Zirar (mede-coördinator): omdat het organiseren van de reis naar Londen hem vorig jaar zo goed was bevallen, had hij er direct weer zin in nog een reiscommissie te gaan doen, hoewel hij volgens mij nu al 30-urige dagen maakt. Hoe vaak hebben wij niet met elkaar gebeld? Jouw slaaptekort was op een gegeven moment zelfs zo groot dat je een eigen mail met mijn naam ondertekende! Silvia Gawronski: bij haar moeten we zijn voor alle praktische zaken en medische problemen tijdens de reis. Zij neemt deze taak zo serieus dat zij overwoog voor deze groepsreis een aparte EHBO-cursus te volgen. Marlon Straathof: eerstejaars Mordenate en neemt direct al zo enthousiast in deze zware commissie deel. Super! Bovendien voerde zij een strakke regie over het maken van dit programmaboek. Rosanne van der Laan Bouma: ook eerstejaars Mordenate en heeft bewezen een waardevolle kracht te zijn voor de toekomst! Dank voor jullie inspanningen en alvast bedankt voor al het nog in Beijing te verrichten commissiewerk. Het is fantastisch om met jullie samen te werken (ik heb geen Chinese spreuk kunnen vinden om dit goed onder woorden te brengen). Tot

slot

wens

ik

iedereen

veel

plezier

in

Beijing!

Guus Boelens Coördinator Mordenate College Lustrumreiscommissie 2009

8

Inleiding door Prof.Snijders Nîhâo Mordenates! Wij staan aan de vooravond van een bezoek aan een land van 10 miljoen vierkante kilometer en tegen de anderhalf miljard inwoners. Wij, Nederlanders, keken wat bedenkelijk toen onze Chinese collegae ons voorhielden dat we de kosten van de vertaling van ons BW toch grotendeels zelf moesten betalen. Zij hielden ons echter ook voor dat er weinig landen zijn die de kans krijgen hun BW in een zo groot land met zoveel inwoners te verspreiden. Zo is het ook (al vrees ik, niet in alle uithoeken van China het Nederlands BW tegen te komen). Een van de met Leiden samenwerkende universiteiten die wij bezoeken (China University of Political Science and Law) kent zelfs een heus Instituut voor Nederlands Recht. Overigens werden naast het Nederlandse BW ook het Italiaanse BW en het Corpus Iuris Civilis in het Chinees vertaald. Dit alles in het kader van een enorme Private Law Reform of misschien moet ik zeggen Private Law Restoration, want onder Mao was er totaal geen politieke belangstelling voor privaatrecht en werd private eigendom c.a. feitelijk in de ban gedaan. Die ingrijpende restauratie van het privaatrecht (denk bijv. aan het weer respecteren van private eigendom in de Grondwet en opzetten van een kadaster) moeten natuurlijk gezien worden in het kader van de algehele ontwikkeling van China in de afgelopen decennia. China is uitgegroeid van een ontwikkelingsland tot een economische wereldmacht. 20 jaar geleden bestond het centrum van Beijing nog grotendeels uit hutongs met krotten zonder riolering waar gekookt werd in conservenblikken op een kampvuur. Inmiddels wordt het stadsaanzicht bepaald door gigantische wolkenkrabbers met alle moderne faciliteiten zoals winkelcentra met merken als Dior en Chanel. Waar vroeger het straatbeeld beheerst werd door de fiets, is dat nu de auto.

10

Onnodig te zeggen dat die ontwikkelingen aanloopproblemen hebben gegeven zoals ernstige vormen van milieuverontreiniging en enorme verschillen tussen arm en rijk. Ook op het terrein van de mensenrechten heeft China nog een lange weg te gaan. Ik heb de indruk dat die weg ook daadwerkelijk bewandeld wordt, al gaat de tocht langzaam. Maar schreef reeds K’oeng Tsj’ioe (Confucius) niet ‘het doet er niet toe hoe langzaam je gaat, als je maar niet stopt’? Over Confucius gesproken. De tijd van Mao mag ons niet doen vergeten dat China een enorm rijke historie heeft. Reeds vóór Christus kende China uiterst verfijnde culturen met subtiel beschilderd porselein en prachtig beeldhouw- en borduurwerk, daar waar wij, althans in Noordwestelijk Europa, nog in berenvellen rondliepen en niet veel meer bezaten dan een stevige knots om de ander een kopje kleiner te maken. Confucius zelf mag er ook nog steeds zijn. Hij was het reeds die de bekende gulden regel propageerde: ‘wat jij niet wilt dat jou geschiedt, doe dat ook een ander niet’. Genoeg geschreven op dit moment. De rest laat ik aan echte sinologen over. Intussen ben ik er zeker van dat China en in het bijzonder ook de hoofdstad van het noorden, Beijing, de Mordenates in de ban krijgt. Wij bezoeken een fascinerend land, een fascinerende stad, fascinerende mensen, fascinerende locaties en dat alles in een buitengewoon fascinerende (overgangs)tijd, waarin het recht bepaald niet stil staat.

Zàijàin in Beijing! Henk Snijders (h.t. beschermheer Mordenate College)

11

Reisdeelnemers Lustrumreiscommissie

Guus Boelens

Silvia Gawronski

Rosanne van der Laan Bouma

12

Abdel Zirar

Marlon Straathof

Reisdeelnemers

Prof. Snijders

Mevr. Snijders

Bestuur

Claartje van Dam

Annike Dwars

Fleur van Kersbergen

13

Reisdeelnemers

Marieke Heltzel

Rens Henkemans

Esther Huijzer

14

Valerie Huijts

Rob v. d. Hulle

Reisdeelnemers

Alexander Klein Hofmeijer

Sabrina van der Linden

16

Lisa Komp

Laurence Kool

Roos van der Poel

Reisdeelnemers

Eliane Scholtens

Nicole Smit

Arnoud van Staden ten Brink

Ingrid Viertelhauzen

Tobias van der Wal

Manon Warmerdam

17

Welkom bij Houthoff Buruma Houthoff Buruma is één van de grootste kantoren van advocaten, notarissen en belastingadviseurs in Nederland. Circa driehonderd hooggekwalificeerde specialisten leveren maatwerk aan ondernemingen en organisaties die streven naar excellente prestaties. Wij richten ons op het topsegment binnen het bedrijfsleven en de publieke sector; organisaties waar de belangen groot zijn. Voor deze doelgroep vormen wij een full-service kantoor, met specialisten die thuis zijn binnen vrijwel alle bedrijfsmatige vraagstukken. Niet alleen voor binnen de advocatuur, maar ook notarieel en fiscaal. Als één van de weinige topkantoren, beschikken wij bovendien, naast een uiterst sterke transactie/adviespraktijk over een grote procespraktijk. Binnen Houthoff Buruma onderscheiden we de volgende praktijkgroepen: Ondernemingsrecht, Bank- & Financieringspraktijk, Fiscaal, Procespraktijk, Verzekering, Vastgoed, Intellectueel Eigendom, IT & Telecom, EU & Mededinging, Arbeid & Pensioen en Economisch Strafrecht. Internationaal Houthoff Buruma heeft vestigingen in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Brussel en Londen. Als onafhankelijk Nederlands kantoor staat Houthoff Buruma zowel Nederlandse als internationale cliënten bij. Ons werk houdt daarom niet op bij de landsgrenzen. In de praktijk werken wij regelmatig samen met collega’s en cliënten van vooraanstaande kantoren in De Verenigde Staten, Engeland, Duitsland, Frankrijk en andere landen. Nadere kennismaking Wij bieden de mogelijkheid om studentstage te lopen op een van onze vestigingen. Gedurende twee maanden loop je mee in de dagelijkse praktijk; je gaat mee naar rechtszittingen, een kort geding of een comparitie. Verder maak je korte opdrachten, schrijft notities en doet zoekopdrachten in de bibliotheek. Tijdens onze driedaagse Masterclass de Zomerpraktijkdagen (ZPD) op 8, 9 en 10 juli waarin je veel kantoorgenoten leert kennen. Samen met je medestudenten zet je je tanden in een realistische casus. Je kunt je inschrijven voor de ZPD tot 1 juni 2009. Contact W

www.houthoff.com of www.werkenbijhouthoff.nl

T

Floor Tordoir / Hester Swane 020 6056260 / 6253

M

[email protected]

Algemene informatie Hieronder enige algemene informatie over de reis en over Beijing.

Vliegtijden We vliegen op woensdag 8 april 2009 vanaf Schiphol om 18.35 uur met KLM richting Beijing. Het vluchtnummer is KL897. De aankomst in Beijing is op donderdag 9 april om 09.50 uur. Op donderdag 16 april vertrekken we weer naar Nederland. Onze vlucht, wederom met KLM, gaat om 11.40 uur en we komen in Amsterdam aan om 15.55 uur. Het vluchtnummer van deze vlucht is KL898. De tijdstippen zijn weergeven naar lokale tijd. Mocht je op de laatste dag verdwalen of de groep kwijt raken, dan staan hieronder de gegevens van het vliegveld van Beijing: Beijing Capital International Airport Adres: Beijing Capital International Airport Company Limited, Capital Airport, Beijing, China. Tel:010-64541100 Pinyin: Běijīng Shǒudū Guójì Jīchǎng

In- en uitvoerbepalingen Als je speciale geneesmiddelen gebruikt, zorg er dan voor dat je daarvan een geldig doktersrecept of een speciale internationale verklaring van je arts bij je hebt. Het uitvoeren van in China gekochte artikelen is vrij, tenzij het antiek betreft. Dan heb je een bewijs van toestemming tot uitvoering nodig. Het is verboden om nagemaakte merkartikelen en illegale kopieën van cd’s en dvd’s Nederland in te voeren. Hier wordt vrij streng op gecontroleerd. Bij kostbare goederen zoals fototoestellen kan de douane je soms vragen aan te tonen dat deze goederen al in je bezit waren toen je uit Nederland vertrok. Het kan daarom handig zijn om van deze artikelen een aankoop- of garantiebewijs mee te nemen. Voor meer informatie kun je kijken op www.douane.nl.

20

Tijdsverschil In Beijing is het 7 uur later dan in Nederland. Aangezien de zomertijd op de laatste zondag van maart (dit jaar de 29e) ingaat, zal het tijdsverschil, wanneer wij in Beijing zijn, 6 uur bedragen.

Klimaat Beijing ligt in een gebied met een landklimaat. Begin april is het in Beijing tussen de 9 en 22 graden Celsius. Gemiddeld is er in april slechts drie dagen neerslag. In maart en april kunnen stofstormen voor komen. Als je tijdens ons verblijf in Beijing de weersvoorspellingen wilt weten, kun je het nummer 121 bellen.

Kleding In het voorjaar kan het vrij koud zijn. Het is daarom handig om ook warme kleding mee te nemen. Verder is het handig de volgende dingen mee te brengen: nette kleding voor juridische bezoeken, avondkleding, comfortabele wandelschoenen, paraplu of regenkleding, slippers voor onder de douche en een zonnebril. Zorg verder voor een handtas/rugzakje voor overdag. Voor het bezoeken van tempels gelden geen speciale kledingvoorschriften.

Belangrijke telefoonnummers Het landnummer van China is 0086. Het netnummer van Beijing is 010. Het nummer van het International Medical Hospital is 010-65295284. Beijing kent de volgende alarmnummers: 120 119 110

ambulance brandweer politie

Hotelgegevens Hotel Dongfang 11 WANMINGLU (XUANWU) 100050 Beijing Tel: (8610)63014466

21

Geldzaken De Chinese munteenheid is renminbi (RMB). De hoogste waarde heeft de yuan, die te verdelen is in 10 jiao of 100 fen. In de volksmond wordt de yuan vaak ‘kuai’ genoemd en de jiao ‘mao’. De waarde van de yuan ligt rond de €0,10. Er zijn bankbiljetten van 1, 2, 5, 10, 50 en 100 yuan. Er bestaat muntgeld van 1 yuan, 1 en 5 jiao en 1, 2 en 5 fen. Op www.geledraak.nl staan voorbeelden van bankbiljetten en munten. Ook kun je daar vinden hoe enkele getallen en bedragen moeten worden uitgesproken. Om niet voor verrassingen te komen staan, is het handig de volgende combinatie van betaalmiddelen mee te nemen: traveller cheques, een creditcard, pinpas en contant geld in US dollars of Euro’s. De best geaccepteerde traveller cheques zijn die van Thomas Cook en American Express. Ze kunnen worden verzilverd bij nagenoeg alle banken ter wereld. Ook zijn er veel hotels, restaurants en winkels die de cheques accepteren. Het betalen met de creditcard is (nog) niet zo gangbaar in Beijing en dus gelimiteerd tot internationale hotels, duurdere restaurants en duurdere winkels. Pinnen kan met zowel bankpas als creditcard (o.a. Mastercard, Maestro, Cirrus, Visa, Plus) bij geldautomaten. Mocht het een keer niet lukken, dan heb je waarschijnlijk een pinautomaat te pakken die alleen nationale bankpassen accepteert. Pinnen in winkels kan vrijwel niet. Geld kun je wisselen in de aankomsthal op de luchthaven van Beijing, bij banken en in hotels. Op straat kan vaak contant met dollars worden betaald. Accepteer nooit gescheurde bankbiljetten, want deze worden geweigerd in winkels en restaurants. Het geven van een fooi is zeer ongebruikelijk in China. Op markten, aan kraampjes en in kleine winkels kun je afdingen. In winkelcentra is dat meestal niet gebruikelijk.

23

Hygiëne/gezondheid Let goed op met eten en drinken. Water uit de kraan of van andere openbare plekken is namelijk slechts drinkbaar als dat er uitdrukkelijk bij vermeld staat. Zelfs dan adviseren wij dit water niet te drinken en alleen mineraalwater te kopen. Let goed op of de zegels op de flessen niet verbroken zijn. Water in thermosflessen in het hotel kan je over het algemeen wel drinken. Ook is het beter om geen ijsklontjes te nemen, of fruit en ander eten bij straatkraampjes te kopen. Dit eten kan bereid zijn met onzuiver water. Aangezien de toiletten in de meeste openbare gelegenheden niet erg schoon zijn, raden wij aan om zelf desinfecterende sprays en doekjes mee te nemen. Ook extra toiletrollen kunnen van pas komen, deze zijn vaak niet aanwezig!

En verder… Beijing is een veilige stad, maar het blijft natuurlijk belangrijk goed op je eigendommen te letten. Zakkenrollers opereren vooral in overvolle bussen en drukke winkelstraten. Draag in Beijing altijd je paspoort bij je. De politie kan te allen tijde controles uitvoeren. Het is handig om van al je documenten (paspoort, visum, verzekeringspolis, nummer van bankrekening en creditcards ed.) een kopie te maken en deze kopieën gescheiden van de originele documenten te bewaren, of deze achter te laten bij familie/vrienden in Nederland, zodat zij je deze bij verlies of diefstal kunnen toesturen. Over het algemeen zijn er in China weinig beperkingen ten aanzien van fotograferen en filmen. Het is wel verboden militaire en strategische objecten zoals vliegvelden en treinstations te fotograferen. Deelname aan demonstraties, verspreiding van politieke pamfletten e.d. zijn verboden en kunnen tot arrestaties leiden. Ook openbaar dronkenschap en bezit of consumptie van illegale drugs worden niet getolereerd. Vooral drugsbezit wordt zeer streng bestraft en kan tot de doodstraf leiden. Eten in China gebeurt met stokjes. Het is heel gebruikelijk om je eigen ‘ingewerkte’ stokjes mee te nemen. In veel toeristische restaurants is er de mogelijkheid om bestek te vragen, maar voor de zekerheid kan je zelf bestek meenemen (in de koffer).

24

Plattegrond centrum Beijing

26

Metrokaart

27

Programma De tijden in onderstaand programma gelden onder voorbehoud. De verzameltijden zullen in Beijing bekend worden gemaakt.

Woensdag 8 april 18.35

Vlucht naar Beijing ° Referaat Chinese etiquette - Fleur

Donderdag 9 april 09.50

16.00

19.30

Aankomst in Beijing (lokale tijd) Transfer per bus naar hotel Inchecken in het hotel Dongfang Lunch in het centrum van Beijing Wandeling naar de Verboden Stad ° Referaat De Verboden Stad – Roos ° Referaat Het Plein van de Hemelse Vrede – Marieke ° Referaat Het Tiananmen-protest – Alexander Kantoorbezoek Zhong Lun Law Firm: inleiding over het Chinese rechtssysteem, aansluitend Chinese thee/koffie 36-37/F, SK Tower, 6A Jianguomenwai Avenue Diner in het hotel ° Referaat De Chinese keuken – Laurence

Vrijdag 10 april 08.20

19.00

Bezoek aan China University of Political Science and Law Dagprogramma met o.a. lezing van prof. Snijders en prof. Wang, lunch en campustour Zhongguo Zhengfa Daxue (xueyuan lu): Road Xitucheng 25, Haidian District ° Referaat CUPL – Manon ° Referaat Chinese karakters – Tobias Diner in het centrum van Beijing

29

Zaterdag 11 april 10.00 13.00 14.45 19.00

Excursie naar de Chinese Muur ° Referaat De Chinese Muur – Eliane Lunch in Beijing Bezoek aan het Vogelnest (Olympisch Stadion) ° Referaat De Olympische Zomerspelen – Nicole Diner in het centrum van Beijing

Zondag 12 april

14.00 19.00

Ochtend ter vrije besteding ° Referaat De invloed van Feng Shui in China – Lisa ° Referaat Hutongs – Valerie Excursie naar het Zomerpaleis ° Referaat Het Zomerpaleis – Sabrina Diner met Chinese advocaten

Maandag 13 april 09.30

19.00

30

Bezoek aan China International Economic and Trade Arbitration Commission 6/F, Golden Land Building, 32 Liang Ma Qiao Road, Chaoyang District Lunch in het centrum van Beijing Middag ter vrije besteding ° Referaat Rechterlijke instanties – Ingrid ° Referaat Bestuur in China – Rens Diner in Beihai Park Wenjin Jie, Xicheng District

Dinsdag 14 april

14.00

19.00

Ochtendprogramma ° Referaat China als keizerrijk – Esther ° Referaat China van 1911 tot nu – Rob Lunch in het centrum van Beijng Bezoek aan de Beijing Environmental Stock Exchange No. 17A Finance Street, Xicheng District ° Referaat Westerse multinationals in China – Annike Diner in het centrum van Beijing

Woensdag 15 april

16.30

19.00

’s Ochtends kantoorbezoek aan Haiwen & Partners 21/F, Beijing Silver Tower, 2 Dong San Huan North Road Bezoek aan de Nederlandse Ambassade: lezing & borrel Liangmahe Nanlu No. 4 ° Referaat Relatie tussen Nederland en China – Claartje Diner in het centrum van Beijing Avondprogramma

Donderdag 16 april 08.00 11.40 15.55

Transfer per bus naar Beijing Capital Airport Běijīng Shǒudū Guójì Jīchǎng Vlucht naar Amsterdam Aankomst op Schiphol (Nederlandse tijd)

31

Referaten Chinese etiquette/do's & don'ts – Fleur van Kersbergen In China gelden heel andere gewoonten dan in Nederland. Dit is slechts een greep uit de vele opvallende verschillen: Begroeting Een Chinees zoent niet in het openbaar. Als men elkaar begroet, schudt men de hand. Een begroeting in Chinese stijl, dat wil zeggen licht vooroverbuigend, wordt gewaardeerd. Het is gewoonte om eerst de achternaam en daarna pas de voornaam te noemen. Blijf te allen tijde beleefd; tutoyeren is heel ongebruikelijk. Cadeaus Wanneer je een cadeau ontvangt en je pakt dit meteen én in aanwezigheid van de gever uit, dan wordt dit gezien als ‘hebberigheid’. Het gaat om het gebaar van het cadeau geven en niet om het pakje zelf. Een goedgemanierde Chinees zal het in eerste instantie zelfs weigeren, tot twee keer toe volgens eeuwenoude traditie. Pas ook op met de manier van bedanken. Doe je dit te overdreven dan denkt de gever dat je onder het teruggeven van een cadeau uit wilt komen. Tafelmanieren Chinezen zijn 'luidruchtige' eters. Ze smakken, praten met een volle mond en laten boeren. Ook saus morsen is geen probleem. Voor Chinezen allemaal tekenen dat je het naar je zin hebt, lekker hebt gegeten en de gastheer waardeert. Laat alleen nooit de eetstokjes rechtop in de rijstkom staan. Dit is namelijk een teken van de dood.

33

De Verboden Stad - Roos van der Poel De Verboden Stad was het centrum van de Chinese macht in de Mingdynastie (1368 – 1644 n. Chr.) en de Qingdynastie (16441911 n. Chr.). De wederopbouw na de Mongoolse overheersing leidde tot de creatie van de Verboden Stad, die werd voltooid in 1422. De meeste gebouwen die we echter vandaag de dag zien, stammen uit de achttiende eeuw. De Verboden Stad verloor zijn traditionele functie met het aftreden van de laatste Chinese keizer in 1912, keizer Pu Yi. In 1987 werd deze plaats bijgeschreven op de Werelderfgoedlijst. Het geheel beslaat een oppervlakte van 750 bij 960 meter en is omgeven door een diepe gracht en een muur die tien meter hoog is. De Verboden Stad werd bewoond door de keizerlijke familie, de paleiswachten, concubines, eunuchen, bedienden, etc. In totaal gaat het om enkele duizenden bewoners. Mensen werden alleen met keizerlijke toestemming tot dit gebied toegelaten. Eromheen bevond zich de Keizerlijke Stad, die onder meer de stallen, naaiateliers en bakkerijen voor de Verboden Stad herbergde. Ook hier was toegang voor onderdanen niet vanzelfsprekend.

34

Plein van de Hemelse Vrede – Marieke Heltzel Het plein van de Hemelse Vrede wordt ook wel het Tiananmenplein genoemd. Het plein stamt uit het jaar 1651 en wordt het grootste openbare plein van de wereld genoemd. Het is dan ook 880 meter lang en 500 meter breed en er kunnen minstens een miljoen mensen samenkomen. Het plein is pas zo groot geworden in de jaren ‘50 van de twintigste eeuw. Het plein is in 1999 gerenoveerd zodat er in oktober 1999 het 50-jarig bestaan van de Volksrepubliek China kon worden gevierd. Het middelpunt van het plein is het mausoleum waar Mao Zedong begraven ligt. Op het plein staat ook het monument voor de volkshelden dat opgedragen is aan de soldaten die stierven tijdens de revolutie. Aan de noordkant van het plein staat Tiananmen, de Poort van de Hemelse Vrede, die toegang biedt tot de Verboden Stad. Aan de westzijde van het plein staat de Grote Hal van het Volk, waar het parlement zetelt, en aan de oostzijde bevindt zich het Nationaal Museum van China. Tiananmen-protest – Alexander Klein Hofmeijer Er zijn enkele dagen in de geschiedenis van de Volksrepubliek China waar de gemiddelde Chinees niet graag aan wordt herinnerd. 4 juni 1989 is zo`n inktzwarte datum. Op deze dag werd het Tiananmen-protest neergeslagen. Dit protest was het meest massale protest tegen de Communistische Partij sinds de Mao-revolutie van 1949. Naar schatting deden er meer dan een miljoen mensen aan mee, waarvan honderden het nooit 5 juni 1989 hebben zien worden. Het protest duurde op dat moment al een maand en vond zijn aanleiding in het overlijden van de hervormingsgezinde secretaris-generaal van de Communistische Partij Hu Yaobang. Hij was reeds in 1987 afgezet, omdat hij enkele vergelijkbare protesten niet had neergeslagen. Ondanks groot internationaal protest werd de demonstratie uiteindelijk beëindigd met behulp van het leger. Tanks werden ingezet om de straten, letterlijk en figuurlijk, schoon te vegen. Tijdens het protest is door Jeff Widener de wereldwijd bekende foto gemaakt van een demonstrant die een rij tanks probeert tegen te houden. Deze foto wordt door prof. mr. Gerards in het Leidse Staatsrechtonderwijs gebruikt om aan te tonen hoe nietig de individuele burger ten opzichte van de overheid is. Het illustreert hiermee haar inziens tevens het belang van de scheiding der staatsmachten.

35

De Chinese keuken: van Pekingeend tot fortune cookies Laurence Kool De Chinese keuken behoort tot de fijnste keukens ter wereld. Door de grootte van het land, de aanwezigheid van vele volkeren met hun eigen culturen, klimatologische afhankelijkheden en regionale voedselbronnen kan men niet spreken van één ‘keuken’. Toch zijn er een aantal gemeenschappelijke factoren. Zo speelt bijvoorbeeld de oosterse Yin-Yang filosofie een belangrijke rol. Typerend voor deze filosofie is dat tegengestelde smaken (zoet-zuur) of texturen (mals-knapperig) gecombineerd worden in een gerecht. De vier belangrijkste keukens in China zijn: De Kantonese keuken (Zuid-China), waar de bekende Dim sum vandaan komt. De Beijing keuken (Noord-China), oftewel de keizerlijke Chinese keuken. Een beroemd gerecht is natuurlijk de Pekingeend. De geschiedenis van dit gerecht gaat zelfs terug tot de Yuandynastie. In de 15e eeuw was dit het favoriete gerecht van de Ming familie. De Shanghai keuken (Oost-China), waar veel bekende visgerechten vandaan komen. De Sichuan keuken (Centraal en West-China), in welke regio men ook veel vegetarische gerechten vindt. Het tafelgerei om de gerechten mee op te eten, bestaat uit eetstokjes. De stokjes worden ook wel ‘Kuaizi’ genoemd en werden meer dan drieduizend jaar geleden al gebruikt. Zhou, de laatste koning van de Shangdynastie (rond 1100 v. Chr.), zou zelfs ivoren exemplaren hebben gebruikt. Experts geloven dat de geschiedenis van de houten of bamboe eetstokjes ongeveer 1000 jaar verder teruggaat dan die van de ivoren. In de Tangdynastie (618 – 907 n. Chr.) werden gouden en zilveren eetstokjes populair. Men dacht dat zilveren eetstokjes gif in voedsel konden detecteren.

36

Etiquette voor het eten met stokjes: Spelen en drummen met de stokjes wordt als onbeleefd ervaren en alleen bedelaars doen dit. Een juiste manier, om de stokjes vast te houden, is te zien op de afbeelding hiernaast. Mocht het eten uiteindelijk toch niet datgene zijn, wat je had verwacht, dan kan je het gerust laten staan. De restanten zijn namelijk voor de goden en het is een teken dat je genoten hebt van het eten. Fortune cookies zijn voortgekomen uit de Chinese maankoekjes. Deze koekjes stammen al uit de 13e eeuw, toen ze de revolutie, in het door de Mongolen bezette China, op gang zouden hebben gebracht. De datum, waarop de revolutie moest plaatsvinden, alsmede de bevrijdingsstrategie waren verstopt in de koekjes, die in enorme oplage in omloop werden gebracht. Volgens de Chinezen ligt de toekomst in het koekje besloten. Tegenwoordig worden maankoekjes gegeten bij feestelijke gelegenheden zoals het Chinees nieuwjaar, geboortes en verjaardagen.

Maankoekjes

Fortune cookies

Wil je echt iets spectaculairs eten in Beijing, zoals slangen, schorpioenen of sprinkhanen, dan kan je terecht in een zijstraat van de Wangfujingstraat , één van de bekendste winkelstraten in Beijing. Gānbē! (Proost!)

37

China University of Political Science and Law Manon Warmerdam De China University of Political Science and Law in Beijing is opgericht in 1952 en valt onder het Ministerie van Onderwijs. De originele naam van de universiteit was Beijing College of Political Science and Law. De eerste president van de universiteit was de jurist en politicus Qian Duansheng. De CUPL is uitgegroeid tot een van de meest toonaangevende universiteiten op het gebied van politiek en rechten in China. De afgelopen vijftig jaar zijn er al 200.000 studenten afgestudeerd aan de universiteit. Ook heeft de universiteit in de loop der jaren internationale samenwerkingsverbanden ontwikkeld met honderd andere universiteiten in twintig verschillende landen. Er vinden dan ook uitwisselingen plaats. Op dit moment studeren er ongeveer 14.000 studenten aan de CUPL, waaronder 250 buitenlandse studenten. Op de universiteit wordt onderwezen in rechtsgeleerdheid, waarbij aandacht wordt besteed aan onder andere politieke, economische en filosofische aspecten. Een belangrijk programma van de universiteit is de China-EU School of Law. Hier wordt Europees- en Internationaalrecht onderwezen met het doel een nieuwe generatie juristen op te leiden die zowel van het Chinese als van het Internationale recht kennis heeft.

De CUPL heeft het volgende motto: “Law and virtue in mind, to inquire for the sake of mankind”.

39

Chinese karakters – Tobias van der Wal Sinds 121 n. Chr., het jaar waarin de Shuowen, een woordenboek dat de verklaring van negenduizend gangbare woorden gaf, werd uitgegeven, is het aantal Chinese karakters toegenomen tot meer dan 50.000. De karakters overleefden zowel pogingen van het communistische bewind om ze af te schaffen en te vervangen door een fonetisch schrift (in Latijnse letters) als tegenwerpingen dat ze niet te gebruiken zouden zijn op computers en dus niet geschikt waren voor de moderne maatschappij. Ondanks dat het op het eerste gezicht problematisch lijkt, zijn Chinese karakters zeer wel in woordenboeken te rangschikken en in te voeren op computers. Als voorbeeld van hoe het opzoeken in een woordenboek werkt, kan het hiernaast afgebeelde karakter dienen. Het betekent ‘rechtszaak’, ‘proces’, maar het kan ook ‘gevangenis’ betekenen. Kennelijk loopt het één vaak in het ander uit. Het teken bestaat (horizontaal gezien) uit drie onderdelen, waarvan het middelste ‘spraak’ of ‘woorden’ betekent. Daar omheen staat twee maal het teken voor hond (de eerste keer in vereenvoudigde vorm), symbool voor de strijdende partijen die elkaar toeblaffen. Wanneer dit teken in een woordenboek opgezocht moet worden, wordt eerst gekeken naar het eerste onderdeel van het karakter, het zogenaamde ‘radicaal’, dat terug te vinden is in een index van 214 radicalen, gerangschikt op het aantal penseelstreken dat nodig is om het op papier te zetten. Wanneer dit is gevonden, moet het aantal penseelstreken benodigd voor het overige deel worden geteld (i.c. elf). Op deze manier komt men uit bij het gezochte karakter. Een veelgebruikte manier (Pinyin) om karakters op een computer in te voeren, is door ze te fonetiseren. Het genoemde karakter wordt bijvoorbeeld uitgesproken als ‘yu’. Men kan vervolgens uit een lijst met karakters kiezen die op deze manier worden uitgesproken. In een andere methode (Cangjie) wordt een karakter opgebouwd uit 24 onderdelen. Op deze manier kunnen tienduizenden karakters met een normaal toetsenbord worden ingevoerd.

40

De Chinese Muur – Eliane Scholtens De Chinese Muur (ook wel Grote Muur) is een muur die in het noorden van China ligt en zo'n 6.200 kilometer lang is. De muur strekt zich uit van Shanhaiguan bij Bo Hai (300 km oostelijk van Beijing) tot Lop Nur in het zuidoostelijk deel van de autonome regio Sinkiang. Het is een wereldberoemd bouwwerk, en een enorme toeristische trekpleister, waarvan de bouw omstreeks 200 v. Chr. werd gestart door de Qindynastie van het oude China. De Chinese Muur werd opgetrokken als verdedigingswerk tegen rondtrekkende invasielegers vanuit het noorden. De eerste muren waren aarden en lemen verhogingen die aan de Romeinse greppelmuren deden denken, maar uiteindelijk deed steen zijn intrede en werden wachttorens gebouwd. De Chinese Muur werd gebouwd door circa een half miljoen arbeiders onder zeer slechte omstandigheden. Er wordt zelfs beweerd dat er voor elke meter een man is gestorven. Tegenwoordig is de Muur op veel plaatsen zwaar beschadigd of zelfs afgebroken. Daarom mag er op sommige stukken niet meer worden gelopen. De stenen zijn voor andere doelen gebruikt, of de muur is door erosie of oorlogsgeweld beschadigd. Toch zijn er nog grote delen over. In 1987 werd de Chinese Muur door de UNESCO opgenomen op de werelderfgoedlijst, en in 2007 werd de Muur tot een van de nieuwe zeven wereldwonderen gekozen.

41

De Olympische Zomerspelen 2008 in Beijing – Nicole Smit In 2008 werden de Olympische Zomerspelen, oftewel de Spelen van de 29e Olympiade, gehouden in Beijing van 8 tot 24 augustus. Maar liefst 11.028 atleten uit 204 landen namen deel aan 302 evenementen in 28 sporten. De slogan van deze Olympische Spelen was “One World, One Dream”. De voorzitter van het IOC, Jacques Rogge, kwalificeerde deze Spelen als “truly exceptional Games”. De keuze voor China als gastland was controversieel in sommige kringen wegens schending van mensenrechten door China. China heeft voor de Olympische Spelen het enorme bedrag van $42 miljard uitgegeven, waardoor het de duurste Spelen ooit zijn geworden. In totaal zijn er 37 sportaccommodaties gebruikt, waarvan er twaalf nieuw gebouwd zijn. Het grootste nieuwe stadium is het Beijing National Stadium, ook wel ‘Het Vogelnest’ genoemd, met een toeschouwerscapaciteit van 90.000. Bovendien heeft de Chinese overheid veel geïnvesteerd in transport in Beijing door onder andere het aantal metrolijnen te verdubbelen. In totaal zijn er 43 wereldrecords en 132 Olympische records gevestigd. 87 landen wonnen minstens een medaille. De medaillespiegel werd gewonnen door China, terwijl de Verenigde Staten de meeste medailles won. De Amerikaanse zwemmer Michael Phelps, die acht gouden medailles won, was de meest succesvolle atleet. Voor Nederland was vooral de gouden medaille van Maarten van der Weijden op de 10 km openwaterzwemmen bijzonder, omdat hij genezen is van acute leukemie. Nederland behaalde 16 medailles, waardoor het op de medaillespiegel op de 12e plaats eindigde.

43

De invloed van Feng Shui in China - Lisa Komp Feng Shui is de kunst om bouwwerken in harmonie met hun omgeving te bouwen. Volgens deze leer worden gebouwen, personen en sociale structuren beïnvloed door de energie, “Qi”, die door hun omgeving stroomt. Om Feng Shui correct te kunnen uitoefenen, moet men kennis van astronomie, de natuur, magnetische krachten en van verschillende culturele leren bezitten en moet men weten hoe deze elementen gezamenlijk de ‘Qi’ sturen. De kunst van Feng Shui is onder andere ontstaan uit de leer van Yin en Yang, het evenwicht tussen zwart en wit, het goede en het kwade, de hemel en de aarde. Yang is de vrouwelijke kracht die met de aarde verbonden is. Bebouwde gebieden, zonovergoten vlaktes en heuvels voor een gebouw worden met Yang geassocieerd. De mannelijke kracht, Yin, staat in contact met de hemel. Lege gebieden en vlaktes in de schaduw vertegenwoordigen Yin. Een gebouw moet volledig evenwichtig tussen Yin en Yang gebouwd zijn, zodat de energie ‘Qi’ optimaal kan stromen. Sinds de Westelijke Handynastie werden keizerlijke paleizen strikt volgens de regels van Feng Shui gebouwd. Men gelooft namelijk niet alleen dat zij hun macht kunnen ondersteunen, maar ook dat ze het persoonlijke geluk, de harmonie in de familie en het succes in de carrière bevorderen. Daarom deden ook armen hun best om hun huizen volgens de regels van Feng Shui in te richten. Tijdens de heerschappij van Mao Zedong was het uitoefenen van Feng Shui verboden. Ook vandaag de dag wordt het niet gewaardeerd als personen in officiële functies Feng Shui uitdragen. Het wordt als onnozel bijgeloof gezien en zou tot inefficiënte beslissingen kunnen leiden. Alsnog is Feng Shui wijdverspreid onder de Chinese bevolking en heeft het een grote invloed op de Chinese architectuur. Tegenwoordig is het niet alleen meer een eeuwenoude Chinese traditie, maar zijn slimme zakenmensen op het idee gekomen om Feng Shui voor iedereen toegankelijk te maken. Zij beloven persoonlijk geluk en harmonie, als men de regels volgt en natuurlijk de door hen aangeboden speciale producten koopt. Ook in de westerse wereld hebben zij met dit concept een enorm succes.

44

Hutongs – Valerie Huijts Hutongs bestaan alleen in Beijing. Ze ontstonden zo’n zevenhonderd jaar geleden onder de Yuandynastie. De term werd toen gebruikt voor straten met een doorsnede van zo’n negen meter. Later werd minder strikt aan deze afmeting vastgehouden. De smalste is maar veertig centimeter breed. ‘Hutong’ komt van een Mongools woord dat waterbron betekent. De Hutongs zijn altijd de plekken geweest waar het leven van de inwoners van Beijing zich grotendeels afspeelde. Met ‘Hutong’ wordt tegenwoordig niet alleen meer de straat bedoeld, maar ook de wijk er omheen. Veel Hutongs dragen een verhaal met zich mee. Een voorbeeld hiervan is de Hutong ‘Het wevende meisje’, die naast de Verboden Stad ligt. Volgens het verhaal daalde de dochter van een god af naar de aarde om te zwemmen in een rivier. Tijdens haar verblijf op aarde werd ze verliefd op een herdersjongen. Haar vader was woedend en scheidde de twee geliefden. Aan de andere kant van de Verboden Stad lag vroeger een brug, genaamd ‘De Herdersjongen’. Voor de heersers, wonende in de Verboden Stad, suggereerde dit dat zij kinderen van de hemel waren. Hoewel een flink aantal Hutongs nog altijd overeind staat, worden er meer en meer met de grond gelijk gemaakt. Ter illustratie de volgende cijfers: in 1949 telde Beijing er zo’n 3050, in 1990 nog 2250 en in 2004 slechts 1300. De Chinese overheid is vooral geïnteresseerd in vernieuwing en de levensomstandigheden in de Hutongs zijn verre van modern. De Hutongs worden daarom vervangen door hoge flatgebouwen. Ook zijn velen tegen de grond gegaan vanwege de Olympische Spelen. Actiegroepen proberen dit speciale stukje cultuur van Beijing toch nog zoveel mogelijk te behouden.

45

Zomerpaleis – Sabrina van der Linden Zoals vele oude gebouwen heeft ook het Zomerpaleis veel te verduren gekregen. Het paleis is in de loop van de tijd vaak beschadigd en één keer zelfs geheel opnieuw opgebouwd. De keizerlijke families gebruikten de tuinen al lang als plaats om tot rust te komen, waarna ze besloten het Oude Zomerpaleis te bouwen. Het paleis, dat dienst deed als buitenverblijf, bleef omringd door de prachtige tuinen, die men Yuanmingyuan noemde. Pas in de jaren ‘80 van de 19e eeuw liet keizerin Cixi de oorspronkelijke tuin uitbreiden, gebouwen herbouwen en nieuwe gebouwen oprichten. Het verwaarloosde Oude Zomerpaleis werd zo vervangen door het Nieuwe Zomerpaleis. De tuin om het paleis heen noemde zij de ‘Tuin van de Gecultiveerde Harmonie’. Keizerin Cixi hield zoveel van dit nieuwe paleis, dat zij de Verboden Stad verliet en met haar gevolg in het Nieuwe Zomerpaleis ging wonen. Twintig jaar lang was dit het centrum van de Chinese macht. In 1900 is het Nieuwe Zomerpaleis ernstig beschadigd, maar het werd weer opgebouwd. Daarna heeft het paleis een burgeroorlog en de Culturele Revolutie overleefd en is het uitgegroeid tot één van de grootste toeristische trekpleisters van China.

47

Rechterlijke instanties – Ingrid Viertelhauzen China is een volksrepubliek met aan het hoofd de President Hu Jintao, tevens secretaris-generaal van de Chinese Communistische Partij. De Partij is de staat en de staat is de Partij in China; in alle staatsorganen fungeren Partijcomités. De wetgevende macht van het land is zowel in handen van het Nationaal Volkscongres als van de regering, het leger, de ministeries, de Opperste Volksrechtbank en het Opperste Volksparket. Chinese wetten dienen op de eerste plaats ter handhaving van de openbare orde. Het civiele recht wordt vooral bepaald door het gewoonterecht. Nog steeds ligt in de communistische wetgeving het accent op het strafrecht en daarnaast worden steeds meer andere zaken door al dan niet lokaal geldende wetten geregeld. De rechterlijke macht berust bij twee gerechtelijke organen. Op nationaal niveau zijn dat de Opperste Volksrechtbank en het Opperste Volksparket en op lokaal niveau zijn er volksrechtbanken en volksparketten. Volledig onafhankelijk zijn deze organen niet. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de manier waarop benoemingen plaatsvinden. De President van de Volksrechtbank en de procureur-generaal van het Volksparket worden eens in de vijf jaar op grote volksbijeenkomsten gekozen. De President van de Opperste Volksrechtbank en de procureur-generaal van het Opperste Volksparket zijn beiden lid van het Centrale Partijcomité. De gerechtelijke organen moeten de naleving van de wetten controleren en strafbare feiten opsporen, onderzoeken en bestraffen. De volksparketten houden toezicht op de politie en zijn verantwoordelijk voor het vervolgingsbeleid. Bestuur in China – Rens Henkemans China kent van oudsher een complexe administratieve hiërarchie; zo ook de huidige Volksrepubliek. Aan de top van die hiërarchie staat de facto de Communistische Partij, met daaronder de drie belangrijkste politieke organen: het Nationaal Volkscongres (oftewel het parlement), de Staatsraad (oftewel het kabinet) en de President.

48

Het drieduizend man grote Volkscongres vormt de primaire wetgevende en controlerende macht. Eenmaal per jaar komt het ongeveer twee weken lang bijeen. In de tussentijd neemt het permanente comité, bestaande uit plusminus 150 man, diens taken waar. Het mag wetgeving wijzigen binnen de door het Volkscongres gestelde grenzen en kan besluiten van lagere overheden vernietigen of intrekken. De Staatsraad is het hoogste uitvoerende bestuursorgaan. Zijn voornaamste taken zijn het formuleren, nemen en controleren van bestuurlijke besluiten, het opstellen van wetsvoorstellen en het opstellen van het economische plan en de begroting. Volgens de Grondwet van 1982 is de President slechts een ceremonieel staatshoofd zonder enige reële politieke macht. In de afgelopen twintig jaar heeft het zich echter ontwikkeld tot een belangrijk ambt, met name doordat de President sindsdien ook secretaris-generaal van de Communistische Partij is. Wettelijk gezien is China nog verdeeld in drie decentrale administratieve niveaus, maar in de praktijk zijn dat er vijf: provincie, prefectuur, district, gemeente en dorp. Elk niveau is verantwoordelijk voor het controleren van het werk, dat wordt uitgevoerd op lagere niveaus, en kent twee speciale ambtenaren: de van bovenaf benoemde, beleidsmakende Partijsecretaris en het zowel uitvoerende als ceremoniële hoofd van de plaatselijke of regionale overheid. Op elk niveau is ook een comité van de Partij actief, dat een grote rol speelt in de in principe democratische benoeming van leden van volkscongressen op hetzelfde en hogere niveaus. Ondanks de invloed van de Partij blijkt het vaak lastig om centrale regelgeving ook decentraal geïmplementeerd te krijgen. De Volksrepubliek kent ook een aantal autonome gebieden, hoewel hun autonomie wordt beperkt doordat zij verantwoording verschuldigd zijn aan de centrale overheid en loyale Partijleden vaak worden benoemd als Partijsecretarissen van deze regio’s. Tot slot dient nog vermeld te worden dat concrete administratieve besluiten en handelingen, die particulieren of bedrijven treffen, door de rechter gecontroleerd kunnen worden. Regelgeving is daarvan evenwel uitgesloten.

49

China als keizerrijk (221 v. Chr. - 1911 n. Chr.) Esther Huijzer De basis voor het echte Chinese keizerrijk werd gelegd door de Qindynastie. Met behulp van een superieur leger werden de andere staten onderworpen, waardoor voor het eerst gesproken kon worden van een verenigd rijk. De leider van de Qin riep zichzelf in 221 v. Chr. uit tot de eerste keizer van China. Van het woord ‘Qin’ is later het woord ‘China’ afgeleid. De keizer regeerde tot zijn dood in 210 v. Chr. Hij wist in deze korte tijd de Chinezen om te vormen tot een volk met een centraal gezag, één schrift en gestandaardiseerde maten en gewichten. Hij was ook degene die bevel gaf tot de bouw van de Chinese Muur om zo de stad te beschermen van aanvallen uit het Noorden. Na de dood van de keizer ontbrandde er weer een machtsstrijd waaruit de Handynastie ontstond. Het land kwam onder deze dynastie tot grote bloei en de huidige Chinezen beschouwen zich als afstammelingen van dat Rijk. Om zich te onderscheiden van de andere volkeren in China noemen ze zich Han-Chinezen. Tegenwoordig bestaat meer dan 90% van de bevolking uit HanChinezen. Het hoogtepunt van de Chinese culturele geschiedenis wordt over het algemeen toegeschreven aan de Tang- en Sungdynastie (770-1200 n. Chr.). In die tijd werden de belangrijkste uitvindingen gedaan die lieten zien dat de Chinese beschaving de meest geavanceerde ter wereld was. Onder andere buskruit, boekdrukkunst, het kompas en papiergeld werden pas veel later in Europa uitgevonden. Ook de Chinese zijde was beroemd tot in Europa. Hier dankt de langste handelsweg ter wereld, de Zijderoute, haar naam aan. Het was ook de tijd dat Marco Polo zijn reis naar China maakte en met eigen ogen zag wat een ontwikkeld rijk de Chinezen hadden. De laatste dynastieën van China, de Ming en de Qing keizers, hebben naar verhouding het grootste erfgoed achtergelaten. Alle grote monumenten zoals de Verboden Stad en de Hemeltempel stammen uit deze tijd. Het keizerrijk raakte in de 19e eeuw in verval door oorlogen en door opstanden werd de situatie bijna onhoudbaar. Door een revolutie onder leiding van Dr. Sun Yat Sen kwam er een einde aan tweeduizend jaar keizerlijk bestuur. In 1911 werd de laatste keizer van China Pu Yi gedwongen om af te treden.

50

China van 1911 tot nu – Rob van der Hulle De Republiek China is in 1911 ontstaan. Dit gebeurde in de Xinhai-revolutie, die uit twee delen bestond. China werd in 1911 een constitutionele monarchie en in 1912 een republiek. Sun Yat Sen, die ook de Xinhai-revolutie had opgezet, werd de eerste President van de nieuwe Chinese republiek. Toch zou in de jaren 1915 en 1917 nog tevergeefs geprobeerd worden het oude keizerrijk te herstellen. In de Eerste Wereldoorlog koos China de kant van de geallieerden en zond het duizenden arbeiders naar het Franse front, om daar te helpen met het aanleggen van loopgraven. Ná de Eerste Wereldoorlog braken er aanvankelijk onrustige tijden uit in China, waarin verschillende gewapende groeperingen opkwamen die onafhankelijk over gebieden in China wilden regeren. In 1928 kwam aan de onrust een einde, toen Chiang Kai-Shek de nieuwe Chinese leider werd. Deze periode staat ook wel bekend als de Kwomintang-periode, genoemd naar de sterk nationalistische politieke partij Kwomintang. Rond dezelfde tijd brak er echter een burgeroorlog uit tussen enerzijds de nationalisten, aangevoerd door de Kwomintang, en anderzijds de communisten, aangevoerd door Mao Zedong. Deze burgeroorlog werd van 1937 tot 1945 onderbroken om Japan uit veroverde gebieden in China te verdrijven. Ná 1945 werd de oorlog hervat en zouden de communisten uiteindelijk zegevieren. De nationalisten weken uit naar Taiwan en Mao Zedong riep op 1 oktober 1949 de Volksrepubliek China uit. Onder het bewind van Mao hebben vervolgens vele ontwikkelingen plaatsgevonden, waarvan de Great Leap Forward en de Cultural Revolution ongetwijfeld de belangrijkste zijn. Al met al heeft Mao’s bewind tot vele miljoenen doden geleid. Na Mao’s overlijden in 1976 is China communistisch gebleven, hoewel men geleidelijk aan een wat pragmatischer koers is gaan varen. Er gaan voorzichtig stemmen op voor meer democratische elementen binnen de Partij en het staatsbestel. Onder meer door de decollectivisering van de landbouwsector na de dood van Mao en de toegenomen buitenlandse investeringen, heeft China vanaf eind jaren zeventig een enorme economische groei ervaren. De grootste uitdaging voor het land in deze eeuw is het in evenwicht brengen van een sterk gecentraliseerd politiek systeem met een steeds meer gedecentraliseerd economisch systeem.

51

Westerse ondernemingen in China – Annike Dwars Het starten van een onderneming in China is niet eenvoudig, maar het kiezen van een passende ondernemingsvorm is in ieder geval een stap in de goede richting. De Chinese wet staat voor buitenlandse bedrijven verschillende rechtsvormen toe. De meest voorkomende zijn de ‘Representative Office,’ de ‘Wholly Owned Foreign Enterprise’ (WOFE) en de ‘Joint Venture’. Het oprichten van een Representative Office (RO) is doorgaans de meest laagdrempelige en goedkope mogelijkheid voor een buitenlandse onderneming om zich voor het eerst te vestigen in China. Het is een RO toegestaan om marktonderzoek te verrichten, kwaliteitscontrole te faciliteren, inkoopactiviteiten te monitoren en marketing- en verkoopadministratie tussen het moederbedrijf en Chinese dochterondernemingen te bij te houden. Het is onder het Chinese recht alleen het moederbedrijf toegestaan om rechtstreeks te factureren voor het verlenen van diensten en de verkoop van goederen in China. De WOFE is de gangbare ondernemingsvorm voor multinationals, die China kiezen als locatie voor fabricage, bewerking of assemblage van goederen, zonder dat een samenwerkingsverband wordt aangegaan met een Chinese partner. De WOFE stelt buitenlandse ondernemingen wel in staat om te factureren in Chinese renminbi. Bovendien kan deze rechtsvorm op verschillende manieren belastingvoordeel opleveren. Afhankelijk van de eisen die het lokale Chinese ondernemingsrecht stelt, kan een economische zone van voorkeur worden geselecteerd. De Chinese wet verbindt vaak gunstige voorwaarden aan WOFE’s die gericht zijn op export van Chinese goederen. De geleidelijke introductie van de WTObeginselen kan hierin mogelijk verandering brengen. Een andere manier om voet aan de grond te krijgen op de Chinese markt, is het aangaan van een samenwerkingsverband met een Chinese partner. De buitenlandse onderneming kan zodoende profiteren van de bestaande expertise en infrastructuur, terwijl de Chinese partner de kans krijgt om westerse verkoopkanalen aan te boren. Er zijn twee manieren waarop een samenwerkingsverband kan worden aangegaan.

53

1). Contractual Joint Venture (CJV) – dit kan een entiteit zijn met een aparte rechtspersoonlijkheid of een samenwerkingsverband zonder de status van een rechtspersoon, vergelijkbaar met een partnerschap. 2.) Equity Joint Venture (EJV) – dit is een samenwerkingsverband met twee of meer partners (waaronder minimaal één Chinese) dat is gegoten in de vorm van een naamloze vennootschap met beperkte aansprakelijkheid.

De Nederlandse betrekkingen met China Claartje van Dam Op 16 mei 1972 krijgt de Nederlandse relatie met China gestalte en wordt deze op papier vastgelegd door de Nederlandse en Chinese ambassade. In het gezamenlijk communiqué staat: “De Chinese Regering verklaart wederom, dat Taiwan een provincie is van de Volksrepubliek China. De Regering van het Koninkrijk der Nederlanden respecteert dit standpunt van de Chinese Regering en bekrachtigt dat zij de Regering van de Volksrepubliek China erkent als de enige wettige Regering van China.” De relatie is eigenlijk eeuwen eerder ontstaan. In de 17e eeuw al handelde Nederland met Formosa, het toenmalige Taiwan. Nederland was één van de eerste westerse landen die contact legden met China. Hoe ziet deze handelsrelatie er uit: China met de grootste bevolking ter wereld van meer dan een miljard mensen tegenover het kleine Nederland met 16,5 miljoen inwoners? Ondanks dit verschil in grootte is Nederland één van de belangrijkste handelspartners van China. Realiseer wel dat de handel voornamelijk eenrichtingsverkeer is: China exporteert, Nederland importeert. Misschien zal de kredietcrisis er voor zorgen dat de handelsbalans recht worden getrokken? Ook op het gebied van cultuur wordt samenwerking gestimuleerd, vooral door de Cultuurstichting. Opvallend is dat in 2003 de ontwikkelingssamenwerkingsrelatie met China is beëindigd, ondanks enige programma’s om onder andere de ontwikkeling van de Chinese rechtsstaat te bevorderen. Dit is een goede ontwikkeling, ervan uitgaand dat ontwikkelingshulp werkt als vergif, zoals Dambisa Moyo betoogt. Hoe zal de relatie er in de toekomst uitzien? Kishore Mahbani schrijft: “Will the West resist the rise of Asia? The good news is that Asia wants to replicate, not dominate, the West”.

54

Suggesties Aangezien ons verblijf erg kort en het centrum van Beijing erg groot is, staan hieronder enkele tips om Beijing op verschillende manieren te ontdekken:

Winkelen Winkels zijn in het algemeen 7 dagen per week geopend, van 09.00 tot 21.00 uur. Hét winkelgebied bestaat uit drie straten: de Wangfujing Dajie, (ten oosten van de Verboden Stad), de Xi Dan (ten westen van de Verboden stad) en Dong Si. De Wangfujing Dajie bevat meer dan 200 winkels, een aantal megagrote winkelcentra (Oriental Plaza en Sun Dong’an) en Tushu Dasha, de grootste boekhandel van Beijing. De Xi Dan heeft hippe kledingzaken in het ondergrondse winkelcentrum bij de metro. Ook in Dong Si zijn vele winkels, zoals speelgoedwinkels en kledingwinkels. Op zondag kun je in verband met grote drukte dit winkelgebied het beste mijden.

Musea Nationaal Kunstmuseum van China In het Nationaal Kunstmuseum van China, ten noorden van Wangfujing op de Wusi Dajie, worden werken getoond van Chinese kunstenaars. Ook zijn er regelmatig tentoonstellingen van buitenlandse kunstenaars te zien. Museum van Beijing Aan de Fuxingmen Waidajie bevindt zich het Museum van Beijing. In het grote nieuwe gebouw kun je de volledige collectie zien met betrekking tot Beijings heden en verleden. Het museum ligt enigszins buiten het centrum. Laat je hierdoor echter niet weerhouden van een bezoek. Een ritje met de metro schijnt een echte beleving te zijn. Het dichtstbijzijnde metrostation is Fuxing Men. Nationaal Museum van China In het gebouw aan de oostzijde van het Tiananmenplein zijn het Museum voor de Geschiedenis en het Museum van de Revolutie samengevoegd. Op dit moment vindt er een verbouwing plaats, waardoor slechts een beperkt deel van de collectie te bezichtigen is.

56

Markten Pearl Market Schuin tegenover de oostelijke poort van de Tempel van de Hemel vind je de HongQiao Markt, beter bekend als de Pearl Market. Je kunt hier onder andere antiek, kleding, porselein, parels, goedkope elektronica, vis en schaal- of schelpdieren vinden. Dit laatste verklaart de sterke vislucht die op de markt hangt. Tea Street In Tea Street, bij Maliandao Chayecheng in het Xuanwu District, kun je meer dan 600 winkeltjes vinden die gespecialiseerd zijn in thee. Je kunt er thee vinden afkomstig uit heel China, in verschillende prijsklassen. Daarnaast kun je er natuurlijk theepotten en servies kopen. Silk Alley Vlakbij de Amerikaanse ambassade in China ten noorden van JianGuoMenWai DaJie bevindt zich de Xiushui Jie, oftewel Silk Alley. De oorspronkelijke markt is vervangen door een groot winkelcentrum, waar je goedkoop authentieke kleding, schoenen en accessoires kunt aanschaffen.

Historische plaatsen De Verboden Stad De Middagpoort geeft toegang tot het Paleismuseum, zoals de paleisstad van de Ming- en Qingkeizers ook wel genoemd wordt. De meeste bezoekers lopen van zuid naar noord door het paleiscomplex. Op donderdagmiddag komen wij hier niet aan toe. Hiervoor moet je zeker een ochtend of middag uittrekken, maar een uitgebreid bezoek is echt de moeite waard.

57

Hutongs De hutongs zijn ook een bezoek waard. In het noordoosten van de stad zijn nog veel van deze traditionele Chineze woonwijken te vinden. Een aanrader zijn de hutongs bij Nanluogu Xiang, de straat die zich uitstrekt tussen Gulou Dongdajie in het noorden en Di’anmen Dongdajie in het zuiden. Tempel van de Hemel De tempel van de Hemel, oftewel Tian Tan, werd voltooid in de Mingdynastie. Het tempelcomplex strekt zich uit over het Tian Tan-park, dat ten oosten van het hotel ligt. De ronde toren Qinian Dian, of Gebedszaal voor Goede Oogsten mag zeker niet ontbreken bij de suggesties, maar het park op zich schijnt ook al een aanrader te zijn.

De Zuidkathedraal De Zuidkathedraal (Nan Tang) is de eerste in Beijing gebouwde katholieke kathedraal. De kathedraal, die ook wel St. Maria-kerk wordt genoemd, bevindt zich aan de Qian Men Xi Dajie dichtbij het metrostation Xuanwu Men, ten westen van het Plein van de Hemelse Vrede. Er vinden regelmatig diensten plaats in het Chinees, Engels en Latijn.

58

Spoedcursus Chinees Nederlands

Chinees (Pinyin)

Hallo

Ní hăo, Nínhăo (Beijing)

Tot ziens

Zàijiàn

Ik heet …

Wŏ xìng …

Dank u

Xiè xiè

Alstublieft

Qĭng

Ja

Shì

Nee

Bùshì

Waar is het toilet?

Cèsuŏ zài năr?

Spreekt u Engels?

Nĭ huìshuō Yīma?

Sorry, ik begrijp het niet

Duìbùqĭ, wŏ bù míngbai

Hoeveel kost dit?

Duōshăo qián?

Dit is mijn laatste bod

Jiù gěězhème duō

Te duur!

Tài guì le!

Ik wil graag het menu in het Engels Wŏ yào Yīngwén càidān Een kop koffie

Yī bēi kāfēi

Een kop thee

Yī bēi chá

Een glas bier

Yī bēi píjiŭ

Mag ik mes en vork?

Qĭng ná yī fù dāochā?

De rekening graag

Măidān

Accepteert u travellers cheques?

Mĭmen shōu lûxing zhīpiào?

Help!

Jiùmìng

Bel een dokter!

Qĭng jiào yīshēlái!

Bel alsjeblieft 110 (politie)!

Qĭng dă yāo yāo líng!

Stop alsjeblieft hier

Qĭng zì zhèr tíng

Rij alsjeblieft trager

Qĭng màndiăn kāi

Vliegveld

Jī chăng

Ik studeer rechten

Wŏ xué fălû

59

Het Chinees in bovenstaande zinnen is weergegeven in Pinyin, Chinees in westerse tekens. Het is belangrijk Chinese woorden op de juiste toon uit te spreken. Elke lettergreep kan in het standaard-Chinees (Mandarijn) op vier tonen worden uitgesproken, elk met meerdere betekenissen: de eerste toon is een lange hoge toon. In het pinyin wordt dit weergegeven door de macron (ā, ē, ī, ō, ū) de tweede toon begint op normale toonhoogte en stijgt tot de hoogte van de eerste toon. In het pinyin wordt dit aangegeven met een accent aigu (á, é, í, ó, ú). De derde toon is een lage toon die eerst daalt, waarna hij stijgt tot de beginhoogte van de tweede toon. Deze toon is te herkennen aan de caron (ă, ě, ĭ, ŏ, ŭ).

-

De vierde toon is een korte, scherp dalende toon, die start op het niveau van de eerste toon en eindigt rond het diepste punt van de derde toon. Deze toon wordt weergegeven door het accent grave (à, è, ì, ò, ù).

Chinezen zijn in het algemeen niet geoefend in het lezen van Pinyin, daarom is het raadzaam een taalgids mee te nemen waarin ook Chinese karakters staan die je kunt aanwijzen.

60

Tot slot… De Mordenate College Lustrumreis 2009 naar Beijing wordt mede mogelijk gemaakt door: NautaDutilh Loyens & Loeff Houthoff Buruma De Brauw Blackstone Westbroek Boekel de Nerée Stibbe Allen & Overy Bird & Bird Freshfields Bruckhaus Deringer Het Comité van Aanbeveling: Mr. W. Calkoen Prof. Mr. P.F. van der Heijden Prof. Mr. J. Hijma Prof. Mr. J.H. Nieuwenhuis Prof. Mr. H.J. Snijders Prof. Mr. C.J.J.M. Stolker En niet te vergeten… Het Bestuur 2008/2009 Mr. Willem Calkoen Mr. Hans Urlus Lei Huang Lesley Wang William Jing Guo Hetty van der Meij Stéphanie Cariteau Mr. Marius van Dam Mr. Henriette van Dam - Lely Esther van der Haar Machtelt Schelling Stefan Wissing