Molendag in Vlaanderen van 10:00 tot 18:00 u

Vlaamse Molengids

Standaard- staak- of standerdmolen: Houten molen die op één punt steunt en waarvan de molenkast 360° kan worden gedraaid. Kan een open of een gesloten voet hebben. Is de oudste molenvorm en werd voor het eerst in Vlaanderen gebouwd in de 12de eeuw. Vanuit Vlaanderen verspreidde dit molentype zich later over heel Europa Bovenkruier: Stenen of houten molen waarvan enkel de kap (dak) kan worden gedraaid over 360°. Wanneer de molen op de grond staat, spreken we over een grondzeiler; wanneer hij op een berg staat, is het een beltmolen en wanneer hij een stelling heeft, spreken we over een stellingmolen.

Watermolen Molen die zijn kracht haalt uit de energie van stromend water. Bij een onderslagmolen duwt het water onderaan op het waterrad, dat aan het draaien gaat. Bij een bovenslagmolen valt het water boven op het rad, dat draait door het gewicht van het water. Bij een middenslagrad komt het water op het midden van het rad. Rosmolen: Molen die zijn kracht haalt uit de energie van een dier dat rondloopt. Vroeger werden verschillende soorten dieren gebruikt, zoals paard, ezel, os en hond. Als men ver genoeg in de tijd terug gaat, werden hiervoor ook slaven gebruikt.

Bezoek eens een molen in Vlaanderen Eeuwenlang hebben wind- en watermolens ervoor gezorgd dat de mensen hun dagelijks brood op tafel kregen. Immers, het door de boeren geteelde graan kon enkel na malen gebruikt worden om er brood van te maken. Niet enkel graan werd gemalen, maar ook eikenschors nodig voor het bewerken van huiden (lederproductie); in de olieslagmolens werd uit kool- en lijnzaad olie geslagen die moest dienen voor verlichting, koken en bakken. Verder waren er nog vele andere industriële toepassingen, zoals het zagen van hout en steen, het vollen van stoffen, het maken van papier, het zwingelen van vlas, enz. Door de opkomst van andere energiebronnen dan wind en water begon vanaf 1900 de teloorgang van de molens. Van de vele honderden wind- en watermolens die er in Vlaanderen toen nog waren, blijft er nog slechts ongeveer vijf procent over. Gelukkig werd er de laatste 30 jaar hard gewerkt om wat er nog overbleef te restaureren en opnieuw in bedrijf te brengen, en dit met de hulp van vrijwillige molenaars. Regelmatig openen de molenaars de deur van hun wind- of watermolen voor bezoekers. Deze kunnen zich dan een beeld vormen van wat een malende molen in werkelijkheid is en wat onze voorouders moesten doen om hun dagelijks brood op tafel te krijgen. Met deze uitgave wil Levende Molens vzw een handige gids bezorgen aan zowel molenliefhebbers als iedereen die er eens op uit wil trekken om een stukje verleden in werking te zien. De kaart in deze gids wil enkel een indicatie geven over de verspreiding en de concentratie van de molens in Vlaanderen en maakt het de bezoekers eenvoudiger om de molens in een bepaalde streek te vinden. In deze uitgave werden de decimale coördinaten van de molens opgenomen. Dit maakt het eenvoudiger om een molen te zoeken met gps. Ook waar het niet zo is aangegeven zijn de meeste molens open op de molendagen zoals Vlaamse Molendag en provinciale molendagen. De Molengids werd samengesteld door vrijwilligers waarvoor onze dank.

Informatie over de molendagen kan worden bekomen via: Levende Molens vzw, http://www.levendemolens.be Molenzorg Zuid-Limburg, T 089/38.31.02 Voor Oost-Vlaanderen, Provinciaal Molencentrum MOLA, T 09/342.42.40, [email protected] (opgelet, enkel open van mei tot oktober) Voor West-Vlaanderen, http://www.west-vlaanderen.be/molens Levende Molens vzw Levende Molens werd opgericht in 1977 en heeft als belangrijkste doel het behoud en restauratie van wind- en watermolens in Vlaanderen. Om de twee jaar organiseert de vereniging een molenaarscursus. De vereniging publiceert een maandblad waarin zowel molenstudies als actueel molennieuws opgenomen worden. De werking van de vereniging steunt op werkgroepen die actief zijn in de verschillende provincies. Nuttige informatie: het lidgeld bedraagt 23,00 euro per jaar. Maatschappelijke zetel: NSB-straat 15, B 2180 Ekeren, T/F 03/542.06.21, [email protected] Secretariaat: Maria De Rooze, Kapellestraat 73, B 9160 Lokeren, T 09/348.41.38, [email protected] Website: http://www.levendemolens.be Molenzorg Zuid-Limburg vzw Is al ruim 25 jaar actief in Zuid-Limburg. Contact: Frits Haanen, T 011/42.31.09; Marcel Vandeweert, T 011/82.14.07

Laatste zondag van april

Molendag in Vlaanderen van 10:00 tot 18:00 u

V.U. Wilfried Nijs, Apostelblokweg 3, 3220 Holsbeek D/2012/8528/1 Levende Molens vzw, NSB-Straat 15, B 2180 Ekeren, O.N. 421910705

Foto’s: Frans Brouwers, Wilfried Nijs © 2012 Levende Molens vzw

bovenkruier houten achtkant standaardmolen rosmolen/hondenmolen Axx = Antwerpen W25 Knokke

Lxx = Limburg

W43 Ramskapelle

Oxx = Oost-Vlaanderen Vxx= Vlaams-Brabant Wxx = West-Vlaanderen

W21 Hoeke W39 Oostkerke W12 Damme W11 Brugge SP

W54 Wenduine

BHx = Brussel

W24 Klemskerke

OOST-VLAANDEREN

W33 Meetkerke W7-8-9-10 Brugge W44 Roksem

W50 St-Michiels

W17 Gistel

W26 Koekelare

W5 Avekapelle

W46 Ruiselede

W52 Veurne

W61 W48 Rumbeke

W40 Oostvleteren

O42 Zingem

W53 Waregem O17 Leupegem W29 Kuurne

W19 Harelbeke W38 Moorsele W13 Deerlijk W56 Wervik W20 Heule W2 Anzegem W59 Wevelgem W57 W3 W32 Marke W34 Menen W63 Zwevegem W1 Aalbeke W62 W49 St-Denijs

WEST-VLAANDEREN

O2 Balegem

O12 Huise O39 Wannegem

W16 Elverdinge

W58 Westouter

W36 Meulebeke W37 W22 Hulste

W30 Langemark W64 Bikschote

O15 Laarne

O20 Masemen O34 St-Martens-Latem O30 Schelderode O24 Oordegem

W4 Ardooie

W18 Gits

W35 Merkem

W6 Beveren ad Ijzer

O43 Hamme

O5 Drongen

W51 Tielt W23 Kanegem

W60 Zarren W31 Leisele

O18 Lokeren

GENT

W47

W55 Werken W28 Kortemark

W42 Pollinckhoven

O41 Wippelgem O27 Poeke

W11 Eggewaartskappelle W14 De Moeren

O35 St-Niklaas

O8 Ertvelde

O14 Knesselare

W45 Ruddervoorde

W27 Koksijde

O36 St-Pauwels

O16 Lembeke

BRUGGE

W41 Outrijve

O3

O13 Hundelgem O23 Munkzwalm

O6 Erembodegem O7 Erpe O22 Mere O26 Ottergem O10 Herzele O11-O44

O32 St-Denijs Boekel O33 St-Maria-Latem O21 Mater O37 Strijpen O9 Etikhove O19 Maarke-Kerkem O31 Schorisse

B13 O._L._Vrouw-Lombeek O1 Appelterre O4 Denderwindeke

O38 Viane

O40 Welden O25 Opbrakel O28 Ronse

Limburg L1 ALKEN, Nieuwmolen Watermolen Molenstraat 58. N 50,90028 O 5,28389 Graanmolen met onderslagrad. Reeds vermeld voor 1775. Gelegen op de Nieuwe Herk. Maalvaardig. L2 ALKEN, Groenmolen Watermolen Meerdegatstraat 155. N 50,89021 O 5,30634 Graanmolen met onderslagrad. Gelegen op de Nieuwe Herk. Maalvaardig. Info: team Groenmolen T 011/59.99.76 L3 ALKEN, Dorpsmolen Watermolen Koutermansstraat 1. N 50,87634 O 5,30942 Graanmolen met turbine. Niet maalvaardig. Reeds vermeld in 1653. Info: Toerisme Alken, T 011/59.99.70 L4 AS, ’t Mieleke Watermolen André Dumontlaan 17. N 51,01028" O 5,58139 Graanmolen met onderslagrad van 1717. Info: Staf Winters, T 089/65.78.30 L5 AS, Oude Molen Watermolen Oude Molenweg 69. N 51,01722 O 5,58333 Graanmolen met bovenslagrad. Oude dieselmotor in werking. Info: Koen Geebelen, T 0498/90.89.22. Maalvaardig. L6 BEVERST (Bilzen), Nieuwbeekmolen Watermolen Molenstraat 4. N 50,89991" O 5,46530 Graanmolen. Info: Guy Timmermans, T 011/32.22.26 L7 BILZEN, Rentfortmolen Watermolen Rentfortstraat. N 50,89260 O 5,49730 Graanmolen met onderslagrad. Info: Toerisme Bilzen, tel. 089/51.92.74

L8 BOCHOLT, De Voorste Luysmolen Watermolen Luysenstraat. N 51,17942 O 5,63150 Graanmolen met onderslagrad. Oudste vermelding dateert van 1515. In prachtige omgeving. Maalvaardig. Open: elke 2de en 4de zondag van de maand vanaf 10.00 u. Info: Jan Loubele; T 089/38.31.02 L9 BOKRIJK (Genk), Provinciaal Domein N 50,965972 O 5,40000 *

Slagmolen van Ellikom Watermolen Oliemolen met onderslagrad. * Galgenmolen Houten achtkant Typisch Kempische achtkant, zetelkruier. Graanmolen. * Molen van Mol-Millegem Standaardmolen * Molen van Lummen-Rekhoven Watermolen * Rosmolen uit Leisele Rosmolen * Rosmolen uit Lampernisse Rosmolen * Hondenmolens Hondenmolen Info: Het Domein Bokrijk, T 011/26.53.00. Inkom te betalen van april t/m september L44 BOORSEM, Stormvogel Stenen beltmolen Molenveldstraat. N 50,93895 O 5,70303 L10 DIEPENBEEK, Rooiermolen Watermolen Ginderomstraat 32. N 50,90800 O 5,43212 Graanmolen met onderslagrad. L11 EKSEL (Hechtel-Eksel), Stermolen Standaardmolen Windmolenstraat. N 51,14664 O 5,38787 Molen met hoge molenkast en half-open voet. De molen werd in 1901 overgebracht uit Henegouwen. Maalvaardig. Info: Robert Spelmans, T 011/73.44.87, E. Hamers, T 0496/15.78.01

ANTWERPEN

A21 Meerseldreef

A36 Wildert

A5 Berendrecht

A34 Weelde

A14 Hoogstraten A15

A3 Arendonk

A6 Brecht

A19 Lillo

A31 Rijkevorsel A33 Turnhout

A35 Westmalle

A1 Antwerpen LO

A28 Ravels

A30

A32 Tielen

A18 Lille

ANTWERPEN

L21 Lommel

A24 Oelegem

L34

A4 Balen

A23 Noorderwijk A9 Geel A10

A2 Aartselaar

L37 St-Huibrechts-Lille L33 Overpelt

A25 Olen

A12 Grobbendonk

O29 Rupelmonde

L22

A22 Mol

A8 Bouwel A7 Boechout

L16 Hamont

A16 Kasterlee

A27 Pulderbos

LIMBURG

A29 Retie

A11 Gierle

L35

A26 Olmen

L11 Eksel

A37 Zittaart

m

L31 Opitter

L29-L30 Neeroeteren

L13 Ellikom L25 Meeuwen

L41 Tesenderlo

B11 Londerzeel

B10 Langdorp B4 Gelrode

B7 Keerbergen B8 Keerbergen

B12

B5 Grimbergen

B15 Rotselaar

B6

L15 Halen

B17 St.-Getrudis-Pede

L1 Alken

B 19 Lubbeek

L2

LEUVEN

L3

BRUSSEL

L5 L9 Bokrijk L14 Genk

L44 Boorsem L20 Leut

L10 Diepenbeek L6 Beverst L7 Bilzen L43 Vliermaalroot

L38 St-Truiden L39

BH1 Anderlecht B1 Alsemberg

HASSELT

L40 Stevoort L17 Herk-de-Stad

B18 Tielt-Winge B2 Beisem

BH2 St.-Lambrechts-Woluwe

L4 As

L23 Lummen

B14 Rillaar

L32 Opoeteren

L12 Elen

B16 Schaffen B3 Diest

L27 L24 Maaseik

e A17 Liezele

L19 Kinrooi L26 Molenbeersel

A20 Meerhout

A13 Heist o/d Berg

L8 Bocholt L18 Kaulille

B9 Rufferdinge

VLAAMS-BRABANT L12 ELEN (Dilsen-Stokkem), De Hoop Stenen stellingmolen Zandstraat 76. N 51,07246 O 5,76674 Gebouwd in 1870. Bovenkruier met gemetselde gaanderij. Open en info: http://www.dehoop.be L13 ELLIKOM (Meeuwen-Gruitrode), Hoogmolen Watermolen Hoogmolenweg 15. N 51,120807 O 5,52070 Graanmolen met onderslagrad. Maalvaardig. Info: http://www.hoogmolen.be L14 GENK, Slagmolen Watermolen Slagmolenweg 76. N 50,95988 O 5,47303 Vroegere olieslagmolen, thans graanmolen aangedreven door een onderslagrad. Gelegen op de Stiemerbeek. Maalvaardig. Info: Renaat Huygen-Geurts, T 089/35.21.32 L15 HALEN, Rotemse Molen Watermolen 2de Gidsenstraat 24. N 50,92878 O 5,09270 Graanmolen met onderslagrad. Info: Luc Stakenborghs, T 013/53.10.65 L16 HAMONT, Napoleonsmolen Stenen stellingmolen Dr. Mathijssenstraat 1. N 51,25073 O 5,53940 Gebouwd in 1804 als grondzeiler, in 1867 verhoogd tot stellingmolen. Uitgerust met maalstenen, kollergang en slagbank. Maalvaardig. Open: 1ste zaterdag en 3de zondag van 13.00 tot 17.00 u. Info: Meeuwissen T 0475/95.11.76, Harry Wijnants, T 011/62.14.03, Vandeweyer, T 011/621488. L17 HERK-DE-STAD, Herkermolen Watermolen Molenstraat 19. N 50,94436 O 5,17387 Graanmolen met onderslagrad. Niet maalvaardig. Werd reeds in 1326 vermeld. L18 KAULILLE (Bocholt), Sevensmolen Stenen grondzeiler Molenstraat 18. N 51,18759 O 5,51384 Gebouwd in 1891. In werking elke 2de zondag en 4de zaterdag van de maand van 13.00 tot 17.00. Info: Gemeente Bocholt, tel. 083/20.19.18, [email protected]

L28 Montenaken

L36 Rutten L42 Tongeren L44 Lauw

L19 KINROOI, Lemmensmolen Stenen beltmolen Breeërsteenweg 230. N 51,14581 O 5,74814 L20 LEUT (Maasmechelen), Nieuw Leven Standaardmolen Moleneindstraat. N 50,99997 O 5,73417 Molen met half-open voet van 1801. Maalvaardig Info: Albert Van Hees, T 089/76.01.32 L21 LOMMEL, Kattenbossermolen Standaardmolen Zandstraat. N 51,2008 O 5,2925 Molen met gesloten voet uit 1797. Info: Gilbert Ledegen, T 011/64.23.61 L22 LOMMEL Rosmolen Hoeverdijk 11. N 51,22278 O 5,32444 Ook werkende molenmodellen op schaal Info: Gilbert Ledegen, T 011/64.23.61 L23 LUMMEN, De Kleen Meulen Watermolen Mangelbeekstraat 56. N 50,97750 O 5,18222 Graanmolen met onderslagrad. Maalt elke zaterdag vanaf 14 uur. Info: [email protected] L24 MAASEIK, Wurfeldmolen Watermolen Wurvelveldmolenweg. N 51,09278 O 5,75835 Graanmolen met onderslagrad. Maalvaardig. Info: Mathieu Ruttens-Goyens, T 089/56.40.65 L44 LAUW (Tongeren), Hoogmolen Watermolen Klerebroek 43. N 50,73779 O 5,41024 Graanmolen met onderslagrad. Gelegen op de Jeker. Maalvaardige restauratie in uitvoering. Info: Maes-Proesmans, T 012/21.62.16. L25 MEEUWEN (Meeuwen-Gruitrode), Dorpermolen Molenstraat 5. N 51,10547 O 5,51345 Graanmolen met onderslagrad. Info: Pieter Brands-Bosmans, T 011/79.42.17

Watermolen

L26 MOLENBEERSEL (Kinrooi), Keijersmolen Stenen beltmolen Smeetsstraat 43. N 51,17248 O 5,74054 Wiekverbeteringssysteem Van Bussel met remkleppen. Open: het hele jaar na afspraak. Info: VVV Kinrooi/Ophoven, T 089/56.47.36 L27 MOLENBEERSEL (Kinrooi), Zorgvlietmolen Stenen beltmolen Oudekerkstraat. N 51,16953 O 5,73494 Gebouwd in 1919. Nieuwe geklinknagelde roeden met fokwieken. Open: op afspraak. Info: Bauduin Paul, T 089/70.11.29; Wouter Peerlings, T 089/70.31.39; www.zorgvlietmolen.net L28 MONTENAKEN (Gingelom), Nerummolen Watermolen Gemeentestraat 11. N 50,73041 O 5,14198 Graanmolen met bovenslagrad, gelegen op de Molenbeek. Maakt deel uit van een vierkantshoeve. Prachtig geheel. Info: Dienst Toerisme Gingelom, T 011/88.04.92 L29 NEEROETEREN (Maaseik), Kleeskensmolen Watermolen Kleeskensmolenweg. N 51,08504 O 5,70043 Houtzaagmolen uitgerust met een onderslagrad. Regelmatig in werking. Info: Lucas Ceelen, T 089/86.77.86 L30 NEEROETEREN (Maaseik), Neermolen Watermolen Langerenstraat 8. N 51,08846 O 5,70686 Graanmolen met een turbine op de Bosbeek. Maalvaardig. Info: Toerisme Maaseik, T 089/81.92.90

L31 OPITTER (Bree), Pollismolen Watermolen Molenstraat 48. N 51,11530 O 5,63517 Werd reeds in 1666 vermeld. Typisch Limburgs houten onderslagrad. Regelmatig in gebruik. Info: gemeente Bree. L32 OPOETEREN (Maaseik), Dorpermolen Watermolen Dorpmolenstraat 2. N 51,06802 O 5,65414 Graanmolen met onderslagrad. Restauratie in voorbereiding. Info: Toerisme Maaseik, T 089/81.92.90. L33 OVERPELT, Sevensmolen of Sinte-Odamolen Standaardmolen Breugelweg. N 51,19107 O 5,43126 Molen met half-open voet van voor 1800. Info: Gilbert Ledegen, T 011/64.23.61 L34 OVERPELT, Wedelse Molen Watermolen Breugelweg 250. N 51,18139 O 5,43694 Graanmolen op de Dommel. Deze onderslagmolen werd reeds in 710 vermeld. Info: De Wedelse Molen bvba, T 011/63.22.47 L35 OVERPELT, Bemvoortmolen Watermolen Bemvaartstraat 117. N 51,21302 O 5,43851 Graanmolen met onderslagrad gelegen op de Dommel. Werd reeds voor 1259 vermeld. Maalvaardig. Open: meestal iedere zaterdagvoormiddag vanaf 10.00 u. Info: T 011/64.42.14 L36 RUTTEN (Tongeren), Ruttenmolen Watermolen Ruttenmolenweg 20. N 50,75111 O 5,43250 Graanmolen met onderslagrad gelegen op de Jeker. Werd reeds voor 1300 vermeld. Info: Marc Vanherf, T 012/24.16.24 L37 SINT-HUIBRECHTS-LILLE (Neerpelt), Lilse Meulen Windmolenstraat 11. N 51,22271 O 5,48131 Stenen beltmolen Gebouwd in 1908 met materiaal van de gesloopte Oude Molen. Open: 2de zaterdag en 4de zondag van 13.00 tot 17.00 u. Info: Jef Brouwers, T 0477/32.04.53, Ludo Hurkmans, T 0486/44.21.54, ludo. [email protected] L38 SINT-TRUIDEN, Metsterenmolen Watermolen Metsteren 30. N 50,84355" O 5,17968 Graanmolen met middenslagrad. Sluiswerk is verdwenen. Gelegen op de Melsterbeek. Werd reeds voor 1270 vermeld. L39 SINT-TRUIDEN, Stayenmolen, Vettersmolen Watermolen Tiensesteenweg 204. N 50,81306 O 5,16250 Bovenslagmolen op de molenbeek. Open: elke 2de en 4de zodag van de maand van 10.00 tot 13.00 u. Info: Jan Loubele, T 089/38.31.02 L40 STEVOORT (Hasselt), Dorpsmolen Watermolen St.-Maartenplein 35. N 50,91727 O 5,24823 Graanmolen met onderslagrad. Gelegen op de Nieuwe Herk. Maalvaardig, kan elektriciteit opwekken. Info: Aloïs Boiten, T 011/31.20.95 L41 TESSENDERLO, De Oude Molen Standaardmolen Molenstraat. N 51,06020 O 5,09083 Molen van 1728. Maalvaardig Info: VVV T 013/66.17.15 of 011/81.56.47 L42 TONGEREN, Motmolen Watermolen Dijk 116. N 50,77486 O 5,46398 Pompte vroeger water van de Daalbron te Lauw in het Tongerse waterleidingsnet. Info: Toerisme Tongeren, T 012/39.02.55

Sevensmolen Kaulille

L43 VLIERMAALROOT (Kortessem), Rootmolen Watermolen Herestraat 756. N 50,86208 O 5,42280 Onderslag-graanmolen. Open: op aanvraag. Info: Patricia Bruynckonckx, T. 011/37.73.05, [email protected]

Limburgse Molendag laatste zondag van juni van 10 tot 18 u.