Miss Piggy is mijn naam! Heb jij een identiteitskaart? Ik wel! Ik heb hem altijd bij me. Zie je mijn oorring? Wel, dat is hem, mijn identiteitskaart! Iedereen die één of meerdere varkens heeft, moet zijn varken(s) een oormerk geven. Dat moet gebeuren als we nog biggen zijn en zogen bij onze moeder, de zeug. Op ons oormerk staat een sanitelcode. Moeilijk woord, hè! Deze code bestaat uit de letters BE (voor België), de beslagcode of code van het bedrijf (4 letters/cijfers) en een volgnummer. Bijvoorbeeld BE 86PE 000904. Met deze code kunnen de mensen nagaan wat er zoal met mij gebeurd is. Ze zoeken mijn sanitelnummer op en weten wanneer ik geboren ben, wanneer ik naar een andere boerderij ben verhuisd,… Als ik plots ziek zou worden, kunnen ze opsporen waar ik zoal ben geweest. Vijf dagen voor ik naar het slachthuis moet, krijg ik een tatoeage met de beslagcode op mijn linker- en rechterbil. Zo kunnen de mensen later nagaan van welk geslacht dier het vlees is.
om g i d n a h t e h Waarom is kaart te hebb en? ee n identiteits Heb jij al een rt? identiteitskaa
willen? Zou je er een f niet? Waarom wel o
Maak zelf een sanite lnum
mer.
Geef je sc hool een c ode en maak zelf een volgnu mmer van je lieveli ngsnummers . Je kan er misschi en met sch rinkels zelf een e cht oornum mer van maken. Sch rinkels is papier waarop je kan schrij v en en waarin je kan knippe n , om te bakken. Je kan het ko p en in een hobbyw inkel.
Kan je voor landbouwer studeren? Johan, mijn baas, doet meer dan ons eten geven, verzorgen en onze stallen poetsen. Hij moet alles correct bijhouden wat er met ons, de varkens, gebeurt: wanneer we geboren zijn, wat we te eten krijgen, wanneer een van ons ziek wordt … Sommige varkens dienen als fokvarken, andere om vet te mesten. Welke zeug er drachtig is, van welke beer en wanneer ze moet werpen, dat wordt allemaal zorgvuldig bijgehouden met een computerprogramma. Elke dag kan Johan kijken hoeveel een big, zeug of beer kost. Als hij ons wil verkopen, doet hij dat het liefst aan een goede prijs. Wanneer hij biggen verkoopt of nieuwe fokzeugen koopt, moet hij dat in zijn boekhouding noteren. Al deze zaken moeten heel nauwkeurig bijgehouden worden op een varkensbedrijf. Wanneer er een deur klemt, er iets mis is met een werpkooi of er iets anders stuk is, moet hij dat zo vlug mogelijk herstellen. Maar hoe weet Johan nu of er een van ons ziek is, hoe hij ons moet voederen, wat hij moet doen om een goede kweek te hebben…?
Dat leerde Johan in de landbouwschool. Want hij moet van alles kunnen: met een computer werken, ziektes herkennen, zijn boekhouding bijhouden, kapotte gebruiksvoorwerpen herstellen, … Kortom, hij is zowel landbouwer, boekhouder, veearts, timmerman als mechanicien – een echt manusje van alles!
Welke werken zou jij leuk vinden op het varkensb edrijf?
zelf op: je n a v a agschem Stel een d wat at je, , p o je d ston wanneer , wanneer s la k e d je in ? wat deed uiswerk,… wen en zijn h je je e t maak intervie r u u b je k Je kan oo pmaken. o a m e h c u. Is het gs a jo d n r a a v a t h a d of t dan met er anders, wat is e h jk li e g Ver t is llend? Wa i h c s r e v erg ,…? hetzelfde
De kraamafdeling aub? Eindelijk is het zover. Ik ben 8 maanden oud en klaar om zelf biggetjes te krijgen. Johan, de boer, kiest een geschikte beer voor me uit. Geen beer uit het bos, maar een mannelijk varken. Op de boerderij zitten geen beren. Mannelijke varkens wonen in speciale fokbedrijven. Ik word drachtig via kunstmatige inseminatie. Net zoals er bij jullie moeders zijn die kiezen voor een baby, maar geen vader willen. Johan koopt voor ons zaadcellen die in een rietje zitten. Na 3 maanden, 3 weken en 3 dagen dracht werp ik tussen de 9 en 15 biggen. De boer zet mij in een werpkooi, zodat ik mijn biggen niet zou verpletteren. De biggen gaan direct op zoek naar een tepel. Elke big krijgt zijn eigen tepel. De sterkste biggen krijgen de voorste tepels, waar er meer melk uitkomt. Na het drinken kunnen ze rondlopen in het kraamhok. Er hangt een rode lamp, waar ze lekker warm onder kunnen liggen. Na enkele uren komt de boer om hun tandjes kort te knippen, zodat ze mijn tepels niet verwonden. Er wordt ook een stukje van hun staartjes geknipt. Zo kunnen de biggen niet in elkaars staarten bijten, want dat doen ze wel eens. Na een viertal weken verhuizen mijn kleintjes naar een andere stal. Ik mag nu terug bij mijn vriendinnen.
Vergeli j van de k de zwanger van ee mens met de schap n vark dracht en:
* leefti jd * duur voor de eerst ez va * voed n de dracht/ wangerschap ing zwange ; rschap * allee ; ; n, twee lingen, meerlin gen,…
om Stel een varkenssta mbomen op. Bedenk originele na eer voor alle varkens en not ook hun leeftijd. Dit kan je en. voor je eigen fa milie do Bekijk het voorb eeld op de website.
Dat is hier een echte varkensstal Ufo’s die een stal binnendringen of reuzetrechters aan de wand, rookpijpjes op het dak? Neen hoor, die trechters zijn voedersilo’s. Hierin wordt ons voeder gegoten. De ‘rookpijpjes’ zijn de schoorstenen van het ventilatiesysteem. Wij varkens hebben het graag warm, maar ook niet te warm. Vandaar dat Johan een constante temperatuur van ongeveer 22°C aanhoudt. In onze stal hangen daarom digitale thermometers. Wij kunnen niet zweten, vandaar dat we graag in de modder ploeteren om af te koelen. In de stal vervangt de ventilatie de modder. Zie je ook die kleine raampjes? Die zorgen ervoor dat er voldoende licht is, maar dat er niet te veel warmte verloren gaat en het niet te veel tocht. Johan zou niet willen dat wij verkouden raken. Een mooie boomgaard voor de stal? Landbouwers moeten een groenscherm voor hun stallen zetten om de omgeving mooier te maken. Zeg nu zelf, een rij mooie bomen ziet er leuker uit dan enorme voedersilo’s.
an Maak een maquette v een varkensstal met il, legoblokken, Playmob karton,…
Hoe warm klas? Me is het in de e week de t een hele t in de kla emperatuur s de result en vergelijk a Wanneer ten met elkaar. wanneer was het koud, w ’s morge arm, is het n ’s avonds s kouder dan , …?
t ‘ We zullen da s wassen.’ n e e l e w je t n e vark
s n e k r a v e ‘Viez orden niet vet.’ w
Is dat wel gezond? Wie heeft er al eens een spuitje of een inenting gekregen? Als kleine big krijgen wij ook spuitjes, zodat we niet ziek zouden worden. Niemand is graag ziek, daarom gaat Johan ons preventief inenten tegen bepaalde ziektes waar onze biggen van sterven of heel erg ziek van worden. Net zoals jullie ingeënt zijn tegen allerhande ziektes. Als er een varken ziek is, moet Johan noteren welk medicijn het heeft gekregen en hoelang. Johan doet er net zoals de andere landbouwers alles aan om ziektes uit zijn stal te houden. Bezoekers, zoals de veearts, lopen eerst door een bad met ontsmettingsmiddel. Ze dragen laarzen en een overall van het bedrijf. Dat is nodig, want als een ziekte eenmaal binnen is, wordt onze hele stal besmet. Varkenspest is daar een voorbeeld van. Het is niet besmettelijk voor de mens, maar heel erg besmettelijk voor varkens. Als er op één bedrijf varkenspest uitbreekt, volgen er al snel andere. Daarom moeten boeren heel goed opletten wie er in hun varkensstal binnenkomt en een hele hoop voorzorgsmaatregelen nemen. Jij wast toch ook je handen na een toiletbezoek?
an Maak een maquette v een varkensstal met il, legoblokken, Playmob karton,…
n e g e t p o k e o Z es wij zoal t k e i z welke nt zijn. ingeë vinden t i d n a Je k t internet op he igen e e j a i v . e j of k e o b e i t a n i c vac
Wat staat er op het menu? Wij varkens zijn eigenlijk omnivoren, alleseters. Mijn betovergrootouders kregen de overschotten van wat er op tafel verscheen. Maar de tijden zijn veranderd! Nu krijgen we automatisch eten in onze trog. Biggen krijgen biggenmeel, varkens krijgen varkensmeel. Elk voeder heeft een speciale samenstelling, aangepast aan de soort varkens of hun leeftijd. Mensenbaby’s krijgen ook ander eten dan peuters en kinderen van jouw leeftijd. Zwangere vrouwen letten ook meer op hun voeding. Algemene ingrediënten van ons voeder zijn sojameel, lijnzaad, bietenpulp, maïs, tarwe, gerst,… Maar net zoals elke kok zijn geheime recepten heeft, heeft ook elk veevoederbedrijf zijn eigen geheime voedersamenstelling. Dus weet enkel de voederfabrikant wat wij eten. En Johan ook, natuurlijk.
'Hij eet als een varken'
Wie he eft een huisdie Breng r? wat vo e d e r mee e ook de verpak n liefst king er Wat ete van. n onze h u Vergeli jk ze m isdieren? et het v in de ju arken e iste ca n deel t egorie carnivo ze in: omn or of h ivoor, erbivoo r.
Stel een heel gezond menu samen aan de hand van de voedingspiramide.
Koteletten, trommels en lijm ... Wij varkens dienen voor heel veel zaken. Dat jullie ons vlees gebruiken om te eten spreekt voor zich. Maar wist je dat ook onze beenderen, ons haar, onze oren en onze huid gebruikt worden? Onze beenderen worden gebruikt om lijm van te maken. Van ons haar maken jullie borstels, onze blaas dient om trommels of ballen van te maken en onze gedroogde oren en huid zijn ideaal als bijtsnoepje voor de hond. Wat overschiet, eten jullie op! Weet je dat er zelfs organen van ons gebruikt worden om mensen te genezen? Een hartklep die niet goed meer werkt, wordt soms vervangen door de hartklep van een varken. Er is maar heel weinig van een varken waar jullie niets mee doen.
ot of Maak Vlaamse hutsep et een ander gerecht m ind je v n e t p ce e R . s e le v s n varke s.be. op www.varkensvlee
doet, d e o g n e s n e ‘Als je m odder. Als je varkens krijg je m ijg je spek.’ goed doet, kr
Noem dele n varken op van het hoofd, sta in het Frans: a poot, buik rt, oog, oor, , rug, … Je vindt e e werkblad n leuk op de web site.
l in e m m o r t Haal een uk e l n e e k oe de klas, z n lied e e k a a m ritme en ken r a v n e e over erij. d r e o b e op d
Ondertussen bij de slager Mie, mijn zus, is een vleesvarken. Als zij tussen de 100 en 110 kg weegt, is ze slachtrijp. Tijd om haar naar het slachthuis te brengen. De varkens worden elektrisch verdoofd en daarna slacht een slager ze vakkundig. Op die manier hebben ze een pijnloze dood. De haren worden van hun huid gebrand en hun bloed wordt opgevangen om er bloedworst van te maken. Dan snijdt men het lijf doormidden. Het vlees wordt gekeurd en in een koelcel gehangen om het later naar een slager te brengen. Daar wordt het vlees netjes versneden tot varkenshaasjes, koteletten, ribbetjes, hammen, … Wat ervan overschiet, wordt gebruikt om gehakt van te maken, worsten en blinde vinken, … Ook de lever, nieren en darmen worden verkocht. Zo zie je dat er niets verloren gaat van een varken.
lees Welk varkensv ens op ken jij? (Kijk e lees.be) www.varkensv g? Eet je dit graa
d e i l s k l o v t e h r e Le ’ n e i w ‘ ’t Z t, hespe e v , t u o (Sm spek). en e j d n i v t s k e t e D website. op de Hoeveel we eg jij? Hoeveel ki nderen zij n er nodig om e venveel te wegen als een sl achtrijp v arken?
Aan de slag Johans dagen zijn goed gevuld. Gisterenochtend zorgde hij er zoals elke morgen voor dat onze trog gevuld werd. Hij keek of er nog genoeg voeder in de silo’s zat. Daarna ging hij zelf ontbijten. Na het ontbijt waste hij de zeugen die moesten werpen. Dat doet hij zodat er tijdens het werpen geen infecties zouden ontstaan door het vuil. Ook de kraamhokken maakte hij schoon. Toen was het etenstijd voor hem. Na het eten kregen de biggen hun inentingen tegen allerlei ziektes. Daarna controleerde Johan de zeugen die niet drachtig waren en insemineerde hij de bronstige zeugen met een rietje. Toen was het weer tijd om ons te voederen. Daarna ging Johan douchen en eten. Dan nog even de administratie in orde brengen. Daarna keek hij eventjes tv, las de krant en kroop hij vlug onder de wol. Vandaag kwam hij langs met de hogedrukreiniger om onze stallen te reinigen, morgen komt hij de gebruikte kraamhokken wassen en overmorgen moeten er weer zeugen verplaatst worden, biggen ingeënt, staartjes geknipt… Zo weet hij elke dag wat te doen!
Bereid een interview met een landbouwer voor. Welke vragen zou je de landbouwer willen ste llen? Neem het interview ook echt af als dat moge lijk is.
Er hangt een geurtje aan … Geen dier zonder mest. Ook van ons krijgt de boer mest. Maar wat gebeurt er eigenlijk met onze uitwerpselen? Mijn vriendin Tara vertelde dat er onder onze stal een enorme kelder is, waar alle mest in terechtkomt. Daarom heeft de vloer van de stal allemaal gleuven, waar de mest doorheen kan. Tara zei dat landbouwers van 15 februari tot 1 september hun mest mogen uitrijden op hun land of dat van een andere boer. Dat zorgt voor voedingsstoffen in de grond en doet de gewassen goed groeien. Ik vroeg me af of ze zoveel mest op het land mogen voeren als ze willen. ‘Neen hoor’, zei Tara. In mest zitten stoffen zoals stikstof en fosfor. Daarvan mag er maar een kleine hoeveelheid in de bodem zitten, anders vervuilt de grond en het water. Daarom moeten landbouwers zich aan een MestActiePlan houden. Veel varkenshouders hebben zelf niet genoeg grond om hun mest uit te rijden. Daarom sluiten ze overeenkomsten met andere landbouwers om hun mest op zijn land af te zetten. Dat gaat niet zo makkelijk en het brengt heel wat extra kosten met zich mee.
De landbouwers moeten zich ook aan regels houden bij het uitrijden. De mest moet met slangetjes in de grond geïnjecteerd worden, ofwel moet de grond binnen de 24 uur omgeploegd worden. Zo hebben de buren minder last van de geur en spoelt de mest niet direct weg in de beek als het regent. Pfff, zoveel regels voor onze mest, zeg!
Stel een mestkringloop Bekijk het
op.
p de werkblaadje o website.
tleden.
Grond on
n emmer e e n i e d r e glazen hop aa t c o s r g n e n e e e e Do Vul el et water. m g dit mengs n t e e m m e en d r e or twee d bokaal vo t staan. htere en laat he ltjes zinken, de lic dee De zware n. ijven bove r d s je lt e de
Luxevarkens? Knuffelvarkens? Scharrelvarkens? Maak kennis met de alternativo’s onder de varkens. Ja, je hebt ze in verschillende soorten en maten. De meeste varkens wonen met velen op grote boerderijen. Sommige hebben meer plaats. Ze mogen buiten lopen of wroeten en snuffelen in het stro. Varkens met vrije uitloop noemt men dat. Meestal zijn het ook biologische varkens. Zij krijgen dan ook speciaal biologisch voedsel. Voor de varkens is dat natuurlijk heel leuk, maar ook zij worden geslacht. Voor de mensen die van deze scharrelvarkens willen eten is het vlees wel wat duurder. Er zijn dan ook maar weinig scharrelvarkens of biologische varkens te vinden. Je hebt ook varkenshouders die een speciaal soort varkens kweken, zoals everzwijnen, zuivere piétrain of nog een ander ras. Net zoals je ook mensen met een verschillende huidskleur of haarkleur hebt. Op de kinderboerderij vind je ook wel varkens, maar die leven daar meestal maar met één of twee. Ze zijn ook veel groter, omdat ze niet geslacht worden. Ze krijgen een knuffelnaam en mogen zolang leven als ze kunnen. Dat zijn de echte luxevarkens.
prenten t e m e g a l col Maak een schillende r e v i e l r e van all arkens. v n e t r o o s nternet. i t e h p o voor Zoek hier ensen. m r o o v e lfd Doe hetze internet t e h p o ’s enoten. g s a l Zoek foto k je oto’s van of maak f
Ontwerp een maquette of tekening van een super-de-luxe varkensstal. (Kijk hiervoor ook naar de kaart ‘Dat is hier een ec hte varkensstal!’.)
