misbruik

Landelijke Leergang Ouderenpsychiatrie 2013 Cursus I: Psychiatrische stoornissen: Autisme, AD(H)D, Slaapstoornissen en Benzodiazepine gebruik/misbruik

Georganiseerd door NVvP Afdeling Ouderenpsychiatrie

Donderdag 14 en vrijdag 15 november 2013 Vrijdag 7 februari 2014 terugkommiddag Landgoed De Horst Driebergen

Autisme Autisme, AD(H)D, Slaapstoornissen en Benzodiazepinegebruik bij ouderen Als ouderenpsychiaters worden wij in toenemende mate geconfronteerd met vragen, van patiënten zelf of van hun familieleden, of zij misschien lijden aan een autistische stoornis of aan AD(H)D. De meesten van ons zijn hierop echter onvoldoende toegerust: hoe diagnosticeer je een dergelijke stoornis bij een oudere patiënt? En als de diagnose is gesteld, hoe behandel je deze dan eigenlijk? Een andere vraag waar wij als ouderenpsychiater vaak mee worden geconfronteerd is: “Dokter, ik slaap zo slecht!”. Moeten wij dan slaapmiddelen voorschrijven of zijn er nog andere mogelijkheden? Hoe staat het met de slaapkwaliteit op oudere leeftijd? En wat zijn nu precies de nadelen van het voorschrijven van benzodiazepinen? Hoe gaan we om met benzodiazepine-afhankelijkheid of -misbruik op oudere leeftijd? Op de eerste dag van deze cursus zal drs. Esmée Verwijk ons bijpraten over de chronobiologische aspecten van slaap en slaapproblemen bij ouderen, en ingaan op de (niet-farmacologische) behandeling hiervan. Omdat benzodiazepines nog steeds het meest worden voorgeschreven bij slaapproblemen, sluit het volgende onderwerp hierbij mooi aan. Dr. Daniëlle Schoonbrood zal ingaan op al onze vragen omtrent het omgaan met benzodiazepinengebruik en -misbruik bij ouderen. Op de tweede dag komen de voor ons nieuwe onderwerpen ASS en AD(H)D bij ouderen uitgebreid aan bod. In Nederland is er nog weinig expertise op deze gebieden, maar onder het motto ‘Je gaat ‘t pas zien als je ’t doorhebt’ zullen drs. Lineke Davids en dr. Sandra Kooij ons bijscholen over de diagnostiek en behandeling van deze problemen, waarbij speciale aandacht voor de consequenties hiervan op oudere leeftijd. Landelijke Leergang Ouderenpsychiatrie (LLO) bestaat uit vijf cursussen, die elk een afgerond geheel vormen en in willekeurige volgorde gelopen kunnen worden. Iedere cursus heeft een ander hoofdthema: I. Psychiatrische stoornissen in de Ouderenpsychiatrie II. Beleid en Ethiek in de Ouderenpsychiatrie III. Neuropsychiatrische stoornissen in de Ouderenpsychiatrie IV. Persoonlijkheidstoornissen in de Ouderenpsychiatrie V. Somatiek in de ouderenpsychiatrie Voorheen bestond het ‘Landelijk Curriculum Ouderenpsychiatrie’ uit vaste, gangbare onderwerpen binnen de ouderenpsychiatrie. Gezien het feit dat de meeste ouderenpsychiaters dit curriculum al hebben doorlopen en de aankomende ouderenpsychiaters deze onderwerpen nu in de opleiding reeds behandelen, is besloten te zoeken naar meer verdieping binnen het curriculum en is om die reden de naam veranderd in ‘Landelijke Leergang Ouderenpsychiatrie’. Daarbij is het dan ook expliciet de bedoeling om meer variatie te gaan brengen in de onderwerpen. Onderwijsfilosofie Het uitgangspunt van de LLO is dat er binnen de psychiatrische zorg voortdurende en methodische kwaliteitsverbetering noodzakelijk is. In de cursussen wordt een verbinding gemaakt tussen de praktijk van de deelnemers en de ‘state of the art’. Het curriculum is opgezet volgens de principes van de volwasseneneducatie. Dit betekent onder meer dat de ervaring en kennis van alle deelnemers belangrijk is voor het leerproces en getoetst wordt aan de ‘state of the art’ middels literatuur en experts, het leerproces relevant is voor de praktijk en contextgebonden, en er een actieve rol gevraagd wordt van de deelnemers. De voorgaande cursussen zijn goed gewaardeerd bij de evaluatie. Cursusprofiel en doelstellingen - Aanbieden en overdragen van specifieke en specialistische kennis over Autisme Spectrum Stoornissen, AD(H)D, Slaap en Slaapstoornissen en Benzodiazepinengebruik c.q. -misbruik bij ouderen. - Verbinding maken met de praktijk door een actieve inzet van de deelnemers. - Competentiegericht: gedragsgericht, visievormend en reflectiebevorderend. De belangrijkste competentiegebieden zijn: medische expertise, organisatie en professionaliteit. - Expertmeeting en informele praktijkuitwisseling tussen (ouderen)psychiaters/aios en expert. - Kleinschalig: maximaal 20 deelnemers Een cursus bestaat uit meerdere fases: - eerste fase: voorbereiding door middel van literatuurstudie en beantwoorden opdrachten. - tweede fase: twee dagen contactonderwijs in subgroepen en plenair. - derde fase: persoonlijke implementatiefase van verbeterpunten opgedaan in de cursus. - vierde fase: evaluatie van de implementatiefase tijdens een terugkommiddag.

Doelgroep - Psychiaters werkzaam in de ouderenpsychiatrie of werkzaam met ouderen. - Sociaal geriaters, specialisten ouderen geneeskunde kunnen deelnemen. Zij kunnen echter pas inschrijven nadat de inschrijfmodule voor psychiaters al een maand heeft open gestaan. Voor aios met als aandachtsgebied ouderenpsychiatrie, of interesse in de ouderenpsychiatrie, zijn de Landelijke Onderwijsdagen Ouderenpsychiatrie gestart. Uiteraard zijn aios zoals voorheen ook welkom op de onderwijscyclus van de Landelijke Leergang Ouderenpsychiatrie. Accreditatie Accreditatie wordt aangevraagd voor 16 punten bij de NVvP.

Programma Donderdag 14 november 2013 09.30 – 10.00 uur 10.00 – 10.30 uur 10.30 – 11.30 uur 11.30 – 12.30 uur 12.30 – 13.30 uur 13.30 – 15.00 uur 15.00 – 15.30 uur 15.30 – 16.30 uur 16.30 – 18.00 uur 18.00 – 19.00 uur 19.00 uur

Ontvangst Plenair; kennismaking en uitleg van de werkwijze Voorbereiding referenten per onderwerp in subgroepen Voorbereiding expertbijeenkomst slaap en slaapstoornissen in subgroepen met referenten Lunch Expertbijeenkomst Slaap en Slaapstoornissen niet-farmacologische interventies door drs. Esmée Verwijk Pauze Voorbereiding expertbijeenkomst Benzodiazepinegebruik en -misbruik in subgroepen met referenten Expertbijeenkomst Benzodiazepinengebruik en -misbruik door dr. Daniëlle Schoonbrood Borrel en snack Diner

Vrijdag 15 november 2013 08.30 – 09.00 uur 09.00 – 10.00 uur 10.00 – 10.30 uur 10.30 – 12.00 uur 12.00 – 13.00 uur 13.00 – 14.00 uur 14.00 – 15.00 uur 15.00 – 15.30 uur 15.30 – 16.30 uur 16.30 – 17.00 uur 17.00 uur

Start plenair, nabespreking dag 1 en voorbespreking dag 2 Voorbereiding Expertbijeenkomst Autisme Spectrum Stoornissen in subgroepen met referenten Pauze Expertbijeenkomst Autisme Spectrum Stoornissen door drs. Lineke Davids Lunch Voorbereiding Expertbijeenkomst AD(H)D in subgroepen met referenten Expertbijeenkomst AD(H)D door dr. Sandra Kooij Pauze Formuleren van verbeterpunten of aanpassingen in zijn of haar werkwijze op de werkvloer in de eigen subgroepen (voorbereiding huiswerk) Afsluiting plenair en voorbespreking terugkommiddag Vertrek met hapje/drankje voor onderweg

Terugkommiddag vrijdag 7 februari 2014 13.00 – 13.15 uur 13.15 – 14.15 uur 14.15 – 14.30 uur 14.30 – 17.00 uur 17.00 uur

Plenair; uitleg van de werkwijze Bespreking implementatieresultaten, subgroepen en plenaire terugkoppeling Pauze Uitdieping onderwerp Afronding en hapje/drankje voor onderweg

Informatie experts Drs. Esmée Verwijk, neuropsycholoog, hoofdbehandelaar & onderzoeker, Klinisch Centrum Ouderen, Parnassia Den Haag Dr. Daniëlle Schoonbrood, ouderenpsychiater, hoofd behandelzaken ambulante team ouderen Noord/Zuidoost, Arkin Amsterdam Drs. Lineke Davids, GZ-psycholoog, Autisme team Noord Nederland, Lentis Jonx, Groningen Dr. Sandra Kooij, psychiater & onderzoeker, hoofd Programma ADHD bij Volwassenen PsyQ Den Haag, hoofd Kenniscentrum ADHD bij Volwassenen

Praktische Informatie Datum donderdag 14 november (inclusief overnachting!) en vrijdag 15 november 2013 en terugkommiddag vrijdag 7 februari 2014. Locatie Landgoed De Horst, de Horst 1, 3971 KR Driebergen, Tel. 0343 – 55 61 79, Fax 0343 – 55 60 01, website: www.landgoeddehorst.nl. Accreditatie wordt aangevraagd bij de NVvP voor 16 punten. Inschrijving U kunt zich vanaf heden online inschrijven via de website van de NVvP, www.nvvp.net (Menu: agenda). Kosten Voor psychiaters: lid NVvP Afdeling Ouderenpsychiatrie 950 euro en geen lid 1050 euro, voor oud-cursisten (min. 3 cursussen) en aios psychiatrie: 800 euro; dit is inclusief maaltijden en overnachting. Een overnachting maakt deel uit van de leergang, vanuit de optiek dat de interactie met collegae in de avonduren een toevoeging biedt aan de leergang. Betaling Na online inschrijving ontvangt u per e-mail een factuur. De factuur dient tevens als bevestiging van inschrijving. Annulering Bij ontvangst van uw schriftelijke annulering voor 10 oktober 2013 vindt restitutie plaats onder aftrek van €25,- administratiekosten. Na deze datum kan geen restitutie meer plaatsvinden. Secretariaat NVvP, Postbus 20062, 3502 LB Utrecht, Tel. 030 – 2823303, E-mail: [email protected] Organisatie en Cursusleiding Marjolein Boshuisen en Annemarieke van Breukelen, NVvP afdeling Ouderenpsychiatrie Informatie Marjolein Boshuisen: [email protected] en Annemarieke van Breukelen: [email protected]