Uitgave 01-2012
Milieuproductverklaringen met een druk op de knop.
Analoge kantoren voor digitale nomaden.
sign_2: In het teken van de elegantie.
Cover image: © GettyImages/Jean Locke
De hamvraag: Hoeveel opbergruimte in uw kantoor?
.... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .4 .... .... .... .... .... .. 7
Quo vadis, Trend?
.. 9
.
....
... ....
Wie zich serieus bezighoudt met kantoorconcepten, moet de vinger aan de pols houden en zich daarbij natuurlijk afvragen: Welke kant gaat de trend op?
.
....
....
.... .... e ..
nti ga ele
de va n
zijn rs tt
ek en
ne
he
sig
In
De
Bovendien tonen wij u een ijskoude en vooral spectaculaire kwaliteitstest. Verder kunt u het thema ‘licht’ in een nieuw licht bekijken, een blik werpen op het bureau van een sterarchitect en over de schouders van succesvolle productdesigners meekijken. En u zult er versteld van staan hoeveel er te vertellen is over het thema ‘opbergruimte’.
it tu
h Lic
Veel plezier bij het lezen. Markus Wiesner
ge
alo
An
om
d
–
rs’
t vre
ro
r oo
nv
e
tor
n ka
r aa
.. ....
is
hu
nn
e
st e‘
.
a ga
in cht
i
dig
, ger
e tal
no
... ....
.
....
?..
w
ts laa
re bu
van
lp pee
co
druk
.
...
nop
ek op d
3
. ..... .. ....
...
.....
....
14
... 16
.......
... ....... .. ......
......
.......
...... g? ...
......
..... ......
...
......
..... ......
......
..... ......
12
... 1
....
.....
.... ie .
....
.... .....
.....
.. ..... .....
....
... ....
....
... ....
....
... ....
....
....
t
nica
u mm
..
....
... ....
... ....
....
....
... ....
au
pu
o er
..
....
ma
gt t li
wa
n de
... ....
...
... ....
..
....
... ....
... ....
....
....
...
.... .... .... ..... ers uig ert ov
Wij hebben ons tot taak gesteld deze spannende ontwikkelingen te observeren en ervan te leren. Vergezel ons in deze uitgave op een reis door de wereld van het co-werken, ontdek nieuwe officeconcepten en ervaar hoe een nieuwe generatie werknemers in Stockholm zijn lunchpauzes vorm geeft.
... ....
....
... ....
... ....
0
.1
... ....
.
....
Niet zozeer de modieuze of designgerichte trends, maar de vraag geldt vooral voor de evolutie van de arbeidswereld en het werkgedrag. De nieuwe werkplekmodellen van de generatie Web 2.0 of de gestage verandering van het communicatiegedrag zijn slechts enkele voorbeelden die vragen om een aanpassing van onze visie op nieuwe eisen.
... ....
8 r: s en nodi Fei ....... 1 et e too toor ar ......... . n n . m . . a . a . m k . n . t k . t uw ......... inge Die tplein heef ......... klar . . r e . . t k . e . . r . m v . uct Ma ......... rgrui el be prod dinavië e u n v a e e c i S l o H ........ 19 uit Mi .............. trend aag: .. r e .. z .. v .. u .. a .. m .. p a .............. ieuwe De h n! ............ ’: de n e t jd a ti r e e ll B ta ‘Lunch aliteitstes aarste kw w z e d : .0 .............................. 20 Try Hard 3 .................................. ign es ed mt rui uw nie st met AMAG Ranshofen verra
Werkplezier in vertrekken die met passie zijn ingericht .......................................................... 22
Productnieuws............
................................
Vandaag le
© ideenwerk GmbH/Ludwig Rosenlechner
derhose, m
Uitgever:
orgen Bo
................................
eddha ....
..............
................................
..............
..............
.......... 24
..............
..............
......... 26
Wiesner Hager GmbH, Linzer Straße 22, A-4950 Altheim, T +43 (7723) 460-0, F +43 (7723) 460-331,
[email protected], www.wiesner-hager.com; Concept, redactie, art direction, layout: 360°ideas (partner van plenos); ; Foto’s: ideenwerk GmbH, Jimmy Cohrssen, istockphoto, shutterstock, GettyImages; Vertaling Nederlands: Linguastar; Redigeren: Jac Buchholz. Onder voorbehoud van zet- en drukfouten. Wiesner-Hager bv, Houtstraat 32h, NL-6102 BJ Echt, T +31 (475) 410222, F +31 (475) 410090
[email protected].
Who is Who
Hier fehlt eine BU Hier fehlt eine BU Hier fehlt eine BU Hier fehlt eine BU Hier fehlt eine BU
Designers zijn overtuigers Wiesner-Hager was op bezoek bij arge 2, een jarenlange partner op het gebied van productdesign (bijvoorbeeld ayo, update, sign_2, arta). In hun studio in München wijden Georg Kaserer en Michael Spindler zich aan hun droomberoep. arge 2 zijn allrounders, van de ‘Pommesboutique’ in München en Fischer Ski Nordic tot en met kantoormeubelen en huishoudelijke apparatuur. Hun doel: Het raffinement van een product definiëren – niet per se alles anders doen.
Hebben jullie een bepaalde stijl? Hoe zouden jullie die in enkele woorden beschrijven? Georg: Authentiek, sympathiek en bestendig. Ons design is geen modieuze gimmick en hoeft ook niet dwangmatig nieuw te zijn. Mike: Wij zijn niet schreeuwerig. Wat zouden jullie nog graag eens willen ontwerpen? Mike: Een zeilboot. Zeilen is mijn passie, maar de boten hebben vaak de pseudo-gezelligheid van een caravan. Mij staat een zeilboot met een interieur in Scandinavische blokhuisstijl voor ogen. Wat was jullie meest ongewone project tot nu toe? Georg: Een grote zaaimachine met een werkbreedte tot 25 meter. Je kunt je haast niet voorstellen hoeveel design er tegenwoordig in een moderne landbouwmachine zit, vooral in de bestuurderscabine!
“
Mike: Bij mij was dat de ‘lieveheersbeestjesbal’, al in mijn studietijd. Die werd ongelooflijk vaak verkocht en wanneer ik er foto’s van laat zien herkennen veel mensen hem uit hun jeugd (opm. red.: wij ook!). Komt het voor dat jullie een project weigeren? Georg: Ja, wanneer wij de zin ervan niet inzien en wanneer het alleen maar het leveren van een prestatie zou zijn. Mike: Het is voor ons ook belangrijk dat de chemie met de klant klopt. Hoe moeilijk is de spagaat tussen de wensen van de opdrachtgever en jullie ideeën? Georg: Dat hangt helemaal van de klant af. Natuurlijk werken wij klantgericht, maar wij willen de klant ook uitdagen, met hem samenwerken; ook hij moet zijn bijdrage leveren. Mike: In de samenwerking ontstaat dan een zekere wrijving. Dat is goed. Het leidt tot vernieuwing.
”
Goed eten verrijkt het leven net als goed design.
4 contact
contact 5
Product
Who is Who
Wat is daarbij voor jullie belangrijk? Georg: De producten ook wat betreft details tot in de puntjes uitwerken. Vaak horen wij van de klanten: „daardoor verkopen wij geen exemplaar méér” of „dat valt toch niemand op”. Mike: Dat kan wel zijn, maar de consument voelt aan wanneer een product op zich niet klopt, ook al kan hij daar bij gebrek aan vakkennis niet precies de vinger op leggen. Shopdesign van arge 2 voor opticien ‘Pupille Optik’ in Schwaz in Tirol.
Waar halen jullie de inspiratie vandaan?
In het teken van de elegantie Het nieuwe multifunctionele stoelprogramma sign_2 biedt meer dan alleen een facelift van de succesvolle stoelklassieker sign. Als modern re-design verenigt het programma vormgevende moderniteit met de hoogste functionele eisen: de vorm van de stoel werd gereduceerd tot de ‘essentie van het zitten’ en complexe eisen als stapelbaarheid, rijfunctie of variantdiversiteit werden onopvallend in het vormgevende stoelconcept geïntegreerd.
Georg: Als designer heb je de drang om nieuwe dingen te ontdekken, nieuwe grenzen te stellen. Dat is een proces van voortdurend vragen naar het waarom: hoe werkt iets? Mike: Je moet gewoon goed kunnen observeren, het maakt niet uit wanneer en waar. Welke grote maatschappelijke veranderingen waren er in de afgelopen jaren? Hoe wordt dat merkbaar in het design? Georg: De afgelopen jaren waren intensief. Een belangrijk thema is de milieuproblematiek; ook de politiek wordt zich daar eindelijk van bewust. Zaken als globalisering/lokalisering spelen daar een rol bij. Mike: Het design verwijdert zich steeds meer van het overdrevene en pompeuze. De concentratie ligt nu eerder op een eenvoudig idee, op meer originaliteit. De liefde voor het detail, de eigen waarden staan weer centraal. Eerlijkheid en authenticiteit krijgen een grotere betekenis. Kan het hoofd van een productdesigner ooit worden uitgeschakeld?
Wat is jullie lievelingsboek?
Het design van de frituur ‘Pommesboutique’ in München ontstond uit een samenwerking van arge 2 met de architect Martin Schmöller.
6 contact
Georg: Ik lees liever korte verhalen en novelles, voor dikkere boeken is er zelden tijd. Mike: Het vaakst gebruik ik mijn vegetarische kookboek, waarbij ik moet opmerken dat ik geen militante vegetariër ben. Goed eten verrijkt het leven net als goed design.
© ideenwerk GmbH/Ludwig Rosenlechner
Georg: Een designer is een overtuiger. Het werk is heerlijk, aantrekkelijk. Je houdt je bezig met het leven, leeft je nieuwsgierigheid uit. Dat is geen 40-uurs kantoorbaan. Mike: De psyche is er echter ook mee verbonden. Wanneer een resultaat niet klopt, dan kan dat ook wel eens deprimerend zijn, dan lijd je.
contact 7
Trendwatching
Kortom: de nieuwe sign_2 verbindt tijdloze elegantie met soliditeit en hoogwaardigheid, zonder er massief uit te zien. Design: arge 2
Licht uit – de ‘stroomvreters’ gaan naar huis
De producttak verlichting maakt sinds enkele jaren een razendsnelle ontwikkeling door, vooral omdat de gewone gloeilamp als ‘stroomvreter’ meer en meer opgebrand raakt. Ook het gangbare vooroordeel dat de nieuwe lichtoplossingen te licht en steriel zouden zijn, is allang passé – dat laten de jongste trends zien.
De mens en zijn biologische klok zijn van oudsher geprogrammeerd op het natuurlijke licht en zijn veranderingen. Intelligente lichtregelingen reageren hierop: zij passen de kleurtemperatuur en lichtintensiteit aan het menselijke bioritme aan. Licht met een hoog blauwaandeel bevordert bijvoorbeeld de concentratie en maakt fit. De reden: het remt de productie van het slaaphormoon melatonine. Dus perfect voor kantoor.
© ideenwerk GmbH/Ludwig Rosenlechner
sign_2 inspireert op het eerste gezicht door zijn eenvoudige homogene basisvorm. Volgens het principe van de naar boven toe iets smaller wordende rugleuning van multiplex ontstaat een vloeiende overgang van de achterpoten naar de rugleuning, die naar boven decent uitloopt. Hetzelfde natuurlijke vormverloop is te vinden in de overgang van de rugleuning naar de armlegger, die ter ondersteuning van de hand ergonomisch is verbreed. Achter het designconcept gaan een fijne techniek en de keuze voor hoogwaardige materialen schuil, materialen als eiken, essen of beuken voor de rugleuningen van multiplex – verkrijgbaar in talrijke verschillende beitstinten. Bijzonder veel aandacht ging ook uit naar het zitcomfort: de comfortabele stoffering in combinatie met de elastische, ademende ilira-ondervering van de zitting vormt een ergonomische zitkom die ook na urenlang zitten nog comfort biedt. De duurzaamheid van de zitting wordt gewaarborgd door het hoge volumegewicht van het schuim. sign_2 is onder meer bijzonder geschikt voor bijeenkomsten als een cursus, seminar, evenement of vergadering. De hoogwaardige sledestoel-variant met zijn slanke klassieke profiel werd speciaal ontworpen voor conferentieruimten en als bezoekersstoel in directiekamers.
In de race om opvolger te worden van de gloeilamp heeft de lichtdiode (LED) een flinke voorsprong genomen. De voordelen ten opzichte van concurrenten zoals halogeenlampen en energiespaarlampen zijn duidelijk, vooral wat betreft energie- en kostenefficiëntie. LED’s hebben een geringer verbruik en een levensduur van zo’n 20 jaar (en langer!). Hun lage warmte-ontwikkeling verlaagt de kosten voor de airconditioning. Andere voordelen zijn hun onschadelijkheid voor het milieu, de hoge kleurweergave en het ontbreken van multi-schaduw op het werkvlak.
8 contact
© Fraunhofer IAO
Het Fraunhofer-Institut uit Stuttgart bewandelt een nieuwe weg met zijn innovatie ‘Virtual Sky’. Zij brengen de hemel als het ware in het kantoor: 50 bij 50 centimeter grote LED-tegels simuleren een blauwe hemel met voorbijschuivende wolken. De geringe veranderingen van de lichtomstandigheden bevorderen de waakzaamheid en de concentratie. De eerste prototypes zijn al in gebruik.
De hemel in het kantoor: het dynamische lichtplafond ‘Virtual Sky’.
© Herbert Waldmann GmbH & Co. KG
Vrijwel alle gerenommeerde fabrikanten zoals Zumtobel, Artemide en Waldmann bieden al kantoorlampen op LEDbasis aan. Ondernemers krijgen bovendien van speciale lichtdesigners extra ondersteuning bij het realiseren van een lichtplan.
Energie-efficiëntie: staande lamp Ataro van Waldmann.
contact 9
Trendwatching
“
De creativiteit van de nieuwe zelfstandigen is opmerkelijk.
Panoramafoto van The HUB Praag
Analoge kantoren voor digitale nomaden Steeds meer creatieve mensen, steeds meer home offices. Echter, de jonge werker van nu, zo leren ons de markt en reclame, is niets wanneer hij niet ook een co-werker is. Kanttekeningen bij een trend.
”
gelooft Knoll. „Dat kan misschien een paar maanden lang goed gaan. Maar zodra de subsidies en belastingvoordelen minder worden, begint de dagelijkse strijd om te overleven. En zoals wij maar al te goed weten, is niet iedereen in staat om economisch te slagen.” Een grote uitgavepost is het eigen kantoor. Huur en meubels verslinden veel geld. Een mogelijkheid om aan deze druk te ontkomen, is co-working, het huren van een kantoorwerkplek voor een bepaalde tijd. Ten eerste wordt de vraag ernaar steeds groter en ten tweede ontstaat daardoor nog een ander waardevol zelfstandig beroep, namelijk dat van de zogenoemde coworking-office-exploitant. En dat is goed zo. Het aanbod in de grote steden is veelzijdig en reikt van de originele ruimte op de benedenverdieping in studentenhuis-look en grote vip-achtige werkplaatsen tot gelikte studio’s, die de indruk wekken dat men zich op de filmset van een sciencefiction-film bevindt, ergens in de sixties, toen de toekomst nog wit en helder verlicht was. Slechts captain Kirk en lieutenant Uhura ontbreken.
Dergelijke kantoren zijn bijvoorbeeld The HUB in Praag (locatie: voormalig fabrieksgebouw) of het Neno-Office in Wenen (locatie: gelegen aan de bruisende Mariahilfer Straße). Wat Reinhold Knoll hiervan vindt? „Deze kantoormodellen komen zonder meer tegemoet aan de communicatiebehoefte van werkende mensen, en in het beste geval geeft het aan de tijdelijke werkplek ook nog een studentikoze luchtigheid die goed beantwoordt aan ons cultuurmodel van de eerstvolgende jonge generatie.” In de meeste co-working-offices kan men al voor een paar euro per dag iets huren, en heeft men meteen allerlei sociale contacten. Misschien ontpopt de buurman op de andere stoel zich op een dag als potentiële klant. Dat zou helemaal volgens de bedoeling van de co-working-gedachte zijn. In het ideale geval zou men de dienst, conform het nieuwe werken, dan niet kopen maar ruilen. Helemaal naar het motto: zoek grafisch vormgever voor homepage, bied vormgevingssupervisie. Het enige probleem dat daardoor niet wordt opgelost, zou de vrees van Knoll voor de monetaire mislukking zijn. Wojciech Czaja
© Susanne Spiel
Vergaderruimte The HUB Praag
10 contact
Lounge-bereik in het Neno-Office in Wenen
Ze zijn cultuurmanagers, doen aan klantbemiddeling, werken als levenscuratoren, bieden holistisch ondernemingsadvies, houden yoga-blogs bij, geven les in lichaamstaal, organiseren retoriekseminars voor kleine kinderen, zijn werkzaam als Esperanto-tolk, proberen het als freelance trend-scouts, maken zelf getekende visitekaartjes en vervaardigen met de hand chocoladesnoepjes van stuifmeel. Het nieuwe millennium zit vol nieuwe beroepsideeën. En dat past goed bij de trend, want van de circa 4,1 miljoen werkende Oostenrijkers zijn ongeveer 478.500 personen, dus een kleine twaalf procent, werkzaam als zelfstandige. Dat is een stijgende tendens. Ter vergelijking: tien jaar geleden was het percentage zelfstandigen nog één vijfde lager. „De creativiteit van de nieuwe zelfstandigen is opmerkelijk”, aldus de Weense socioloog Reinhold Knoll. „Het is mooi dat jonge mensen de moed hebben een gat in de markt te zoeken, zich daar te nestelen en zich langzaam omhoog te werken. Maar dat mag ons niet afleiden van de omstandigheid dat de Europese arbeidsmarkt in zijn algemeen steeds kleiner en kleiner wordt.” De sociale politiek wordt geleidelijk minder, aldus Knoll, de maatschappelijke randvoorwaarden zijn moeilijker dan ooit tevoren. „Uiteindelijk is het zelfstandig ondernemerschap vaak niets anders dan een creatieve poging om aan de armoedeval te ontkomen”,
contact 11
04
What’s on your desk?
Office Concepts
05
11 03
Marktplein kantoor: speelplaats van communicatie
01 12 06
07
10 09
© Dietmar Feichtinger Architectes
08
02
01
Dietmar Feichtinger, wat ligt er op uw bureau?
Het bureau bestaat uit een eenvoudig onderstel met een witte spaanplaat erop. Goedkoop, maar groot.
02 Onmiskenbaar, witte bureaustoelen van Ikea! 03 Naast het bureau staat het prototype van de houten banken die wij voor de Passerelle Simone de Beauvoir hebben ontworpen. 04 Dat is onze kleine kantoorwerkplaats met kopieerapparaat en omvangrijk stempelarchief. 05 Ons printerpapier.
Parijs, net buiten de geijkte toeristenpaden. Rue des Vignoles, slechts op een paar minuten afstand van de Place de la Nation. Daar is het: het kantoor van Dietmar Feichtinger, op de begane grond van een sociaal woonhuis. „Wij hebben de bedrijfsruimte in 1998 overgenomen, toen wij net bezig waren met de inschrijving voor de Passerelle Simone de Beauvoir”, vertelt Dietmar Feichtinger. „De staat waarin de ruimte verkeerde was ruw, ja zelfs meer dan ruw. Er waren een betonnen vloer en twee bouwplaats-stopcontacten.” De ruwe charme van het interieur is tot op heden behouden gebleven. Tegen het plafond zijn isolatieplaten gemonteerd, de muren zijn grotendeels ongeverfd en de WC is een provisorisch geval van verzinkte rekken en multiplex. Boven de stortbak bengelt een bureaulamp. Pas geleden werd één van de muren wit geverfd. „Wij hadden een Powerpoint-presentatie voor onze opdrachtgevers voorbereid en hadden een lichte, neutrale achtergrond nodig“, herinnert de chef zich. Circa 30 medewerkers werken hier. Ze hebben allemaal een vaste werkplek. Allemaal behalve één… „Ik heb geen eigen bureau en ik heb geen eigen computer. Meestal zit ik aan de vergadertafel. En als ik eens digitaal moet werken, dan ga ik gewoon ergens zitten waar een plekje vrij is.” Maar het kantoor barst uit zijn voegen. Het is krap geworden. Binnenkort verhuizen we naar Montreuil. 12 contact
06 07
Een fles Badoit. Ik ben een gepassioneerd drinker van mineraalwater. Daar werken we net aan een inschrijving: bouwmassa- en topografie-model voor een nieuwe elite-universiteitscampus in Saclay aan de rand van Parijs.
08
Dat is de catalogus bij onze tentoonstelling ‘Dietmar Feichtinger Architectes 1993–2011’.
09
Projectmappen voor een inschrijving die net werd voltooid: hoofdkantoor van Veolia Environment. Afwachten wat het wordt.
10 Ontwerp voor een voetgangersbrug in Mantes-la-Jolie. 11
12
Op 11 februari werd onze school in Nanterre geopend. We hebben voor de scholieren een kleine tentoonstelling gemaakt. De Aquafix-rollen moeten we uit Oostenrijk importeren. Het kalkpapier in Frankrijk is te dik, het Oostenrijkse is veel fijner en veel aangenamer. Op de luchthaven word ik met de rollen in de handbagage elke keer aangehouden en gecontroleerd.
Klassieke kantoren, of dat nu kamerkantoren of kantoortuinen zijn, bieden weinig speelruimte voor face-to-face-communicatie. De behoefte aan spontane intermenselijke coördinatie en networking wordt echter steeds groter. Het ‘marktplein kantoor’ biedt hiervoor de nodige ruimte.
Dagelijkse formele meetings en conferenties worden net als voorheen meestal gehouden in de klassieke vergaderruimte. Maar steeds vaker ontstaan ook gemengde zones, zogenoemde marktpleinen in het kantoor, waar communicatie op een heel andere manier plaatsvindt. De motor voor deze ontwikkeling is vooral de nieuwe mobiliteit van de techniek. Deze maakt plaatsonafhankelijk werken kinderspel. Marktpleinen kunnen uiterst gevarieerd worden gebruikt: ze bieden ruimte voor een actieve uitwisseling van informatie, voor informele gesprekken en het werken tussendoor. Tevens zijn ze een zone waarin iemand zich even kan terugtrekken. Open en toch met een vleugje privésfeer creëren marktpleinen een heel speciale ‘office lifestyle’ die in klassieke kantoren of communicatieruimtes nooit tot stand komt. Ruimtelijk worden marktpleinen meestal in centrale zones gevestigd: in middenzones (vaak in combinatie met een techniekeiland en een groepsarchief ), als centrale meeting points en in combinatie met working cafés of lounges. Net zo onbegrensd als het gebruik is de speelruimte voor de vormgeving: de interieurarchitecten laten bij marktpleinen hun creativiteit de vrije loop. Er is niets wat er niet is: van super gestileerd tot degelijk, van minimalistisch tot patchworkachtig, van praktisch tot speels. Door een vormgeving in overeenstemming met de Corporate Identity kan ook een beeld worden gegeven van de bedrijfscultuur. Bedrijven als de Wiener Stadtwerke, Google of Microsoft bouwen zelf heel eigen landschappen die niet alleen de innovatiekracht van het bedrijf onderstrepen, maar vooral ook de creativiteit van hun medewerkers dienen. De meubels ondersteunen het spontane, informele karakter van de marktpleinen. Ontspannen zitgroepen en statafels met barkrukken worden net zo goed toegepast als bistromeubels of loungestoelen. Steeds vaker treft men ook sportieve elementen zoals een biljart, darts of tafelvoetbal aan. De inrichtingsideeën zijn eigenlijk onbegrensd, en dat is zoals het moet zijn.
“
Er is niets wat er niet is: van super gestileerd tot degelijk, van minimalistisch tot patchworkachtig, van praktisch tot speels. . Furnitureprogramme LTB
”
contact 13
Ecology
Milieuproductverklaringen met een druk op de knop Het begrip ‘ecologische footprint’ ligt op ieders lippen: Wiesner-Hager zorgt voor daadkracht en voert, als eerste meubelproducent ter wereld, de milieuproductverklaring (EPD) met een druk op de knop in.
De bureaustoelfamilie paro van Wiesner-Hager draagt het Oostenrijkse milieukeurmerk. Zijn productie veroorzaakt 56,7 kg CO2. Dat komt overeen met een rit van 400 km in de eigen personenauto.
Wiesner-Hager luidt in de meubelbranche een nieuw tijdperk van ecologische transparantie in. Met de invoering van de milieu-effectcijfers in het interne SAP-stuklijstsysteem is het voor het eerst mogelijk, om met slechts één klik een EPD te krijgen. En wel voor elk product, om het even in welke uitvoering. De verklaring laat zien welke milieubelastingen op de levensweg van een product ontstaan. Dat geldt tot en met de laatste schroef. Een EPD toont onder meer de volgende zaken: de uitwerkingen op de CO2-belasting (Global Warming Potential), de ozonafbraak, de vorming van zomersmog, de bodemverzuring en de overbemesting. De EPD type III certificering (conform ISO 14025) garandeert 100% transparantie en zorgt voor internationale vergelijkbaarheid – in tegenstelling tot de vele individuele ECO-labels die meestal alleen regionaal van betekenis zijn. Dit vrijwillige initiatief van WiesnerHager zou binnen enkele jaren standaard of verplicht kunnen zijn. Het is een belangrijke bijdrage aan de bewustwording bij bedrijven en overheidsinstanties. Vooral bij aanbestedingen en koopbeslissingen zou de EPD de doorslag kunnen geven. Met name tegenover goedkope aanbieders die vaak zonder enige sociale en ecologische standaard werken. Met de EPD’s blijft Wiesner-Hager zijn rigoureuze koers wat betreft ecologische transparantie volgen. Als sinds 1992 stelt het bedrijf een jaarlijkse input-output analyse op; sinds 2009 voorziet WiesnerHager in een uitgebreide levenscyclusanalyse, van de grondstofwinning tot de voltooiing van het meubel.
14 contact
De ‘geëxplodeerde’ paro_plus laat zien uit hoeveel delen hij bestaat. Elk afzonderlijk deel wordt in de EPD meegeteld.
MATERIAL COMPOSITION Material
Percentage %
Weight kg
Metals
61,2
10,31
Plastics (PVC-free)
18,4
3,1
Renewable raw materials
14,4
2,40
Minerals-based materials
4,7
0,79
Paints and bonding materials
1,2
0,21
Operational process materials
0,1
0,01
Total
100
16,83
De tabel laat zien uit welke grondstofaandelen de bureaustoel paro_plus bestaat.
ECOLOGICAL BALANCE Effective factor
Measurement
Total
GWP (global warming potential)
CO2 (kg)
56,7
ODP (ozone depletion potential)
CCl3F (mg)
4,9 16,6
POCP (ozone creation potential)
C2H4 (g)
AP (acidification potential)
SO2 (g)
229,0
NP (nitrification potential)
PO4-3 (g)
104,4
De milieu-effecten van een EPD hebben betrekking op de periode van de grondstofwinning tot de afvoer na de gebruiksfase van een meubelstuk. Hier worden de totalen van de milieu-effecten weergegeven.
contact 15
Organisation
De hamvraag: Hoeveel bergruimte heeft uw kantoor nodig? Wie kent ze niet: bureaus begraven onder een dikke laag papier of kasten volgepropt met documenten die, ook al zijn ze overbodig, hardnekkig worden behoed voor de papierversnipperaar. Maar wie heeft er nog tijd om uit te zoeken of dossiers belangrijk of onbelangrijk zijn?
Vuistregels voor persoonlijke opbergruimte · gering: 2 str.m. (bijv. IT-professionals) · g emiddeld (aan te bevelen voor de meeste kantoormedewerk(st)ers: 6-8 str.m. ·h oog: tot 15 str.m. (bijv. back office, secretariaten of bedrijfsadministratie) · z eer hoog: tot 30 str.m. (bijv. speciale branches zoals advocaten- of notariskantoren) (in strekkende meter (str.m.), waarbij de ordnerhoogtes aaneengesloten met een meetlint worden gemeten)
Zo weinig mogelijk, maar zoveel als nodig: het vaststellen van de juiste hoeveelheid bergruimte is één van de belangrijke vragen die bij de kantoorplanning moeten worden opgehelderd. Want de investeringskosten in opbergruimte, van de rolcontainer tot de archiefkast, bedragen toch zo’n 50% van de inrichtingskosten van een kantoor. Het is dus de moeite waard om zich kritisch af te vragen hoeveel opbergruimte werkelijk nodig is, in de directe werkomgeving, op de afdeling of in de archiefzones. De centrale vraagstukken daarbij zijn: „Wat heb ik vaak, soms of maar zelden nodig” of „wat kan ik uitsluitend elektronisch archiveren”. Vooral de elektronische archivering is een belangrijke stap in de strijd tegen uitdijende bergen papier. Regelmatig ‘uitmesten’ is ook aan te raden, want de meeste afdrukken hebben toch al een tamelijk korte levensduur. In de praktijk doet deze gelegenheid zich vooral bij verhuizingen voor: een mogelijkheid om zonder veel gedoe tot 30% van de gearchiveerde documenten af te voeren. Wat dan nog over is aan ordners en documenten, kan met de juiste kantoormeubelen plaatsbesparend en overzichtelijk worden opgeborgen. Zodat u op uw kantoor het overzicht houdt en behoudt. En ja, als professionele kantoorplanners ondersteunen wij u natuurlijk graag bij het kiezen van de juiste opbergmeubels.
© GettyImages/Jean Locke
© ideenwerk GmbH/Ludwig Rosenlechner
float_fx: het universele opbergruimteprogramma voor alle kantooromgevingen.
16 contact
contact 17
Making Vital Office of
Making of
Foto van de ‘Lunch Beat’ in het cultureel centrum in het centrum van Stockholm.
Try Hard 3.0: de zwaarste kwaliteitstest aller tijden!
© AFP/Jonathan Nackstrand
Alleen de besten slagen. Dat geldt ook voor de kantoormeubelen van Wiesner-Hager. Daarom ondergaan enkele exemplaren uit de Try-Hard-serie een zeer extreme kwaliteitstest. In de derde ronde gaat de barkruk fizz de uitdaging aan op een rodelbaan op de Königssee. Predicaat: verbazingwekkend!
‘Lunch Beat’: de nieuwe pauzetrend uit Scandinavië Droogworst, kaas en hagelslag waren gisteren, vandaag gaan in de lunchpauze de voetjes van de vloer. Hoe dat gaat? De Zweden doen het voor, met ‘Lunch Beat’, de nieuwe gezonde trend voor tussen 12 en 13 uur ‘s middags.
De belangrijkste regels zijn snel uitgelegd. Als het je eerste keer is: dans. Als het je tweede, derde, vierde keer is: dans. Iedereen die aanwezig is, is je danspartner. Klets niet over je werk en wanneer je alleen wilt eten, ga dan ergens anders naartoe. Om klokslag 12 uur ‘s middags ontmoeten kantoormensen van jong tot oud elkaar op een hippe locatie. Een uur lang is het dan relaxen en dansen, dansen, dansen. Een gezonde snack en water zijn bij de entree inbegrepen. Om klokslag 1 uur ‘s middags eindigt de betovering en keert iedereen gelukkig en geïnspireerd terug naar zijn of haar werkplek. De Zweedse Molly Ränge heeft met haar Lunch-Beat-idee in 2010 de juiste snaar geraakt. Ze wilde gewoonweg haar beide passies, werk en dansen, met elkaar verbinden. Wat met 14 mensen in een parkeergarage begon, verovert stormachtig steeds meer steden over de hele wereld. Ook de eerste initiatieven in Duitsland en Oostenrijk staan in de startblokken. Meer hierover op www.lunchbeat.org.
18 contact
Wij zijn genadeloze kwaliteitsfanaten. Dat is ook de reden waarom voor ons de in de branche gebruikelijke belastingtest in het laboratorium onvoldoende is. Daarom stellen wij onze producten steeds weer bloot aan extreme situaties (zie Try Hard op youtube). In Try Hard 1.0 (2009) werd de bureaustoel paro_plus in het skatepark getest, in Try Hard 2.0 (2010) waagde de n.f.t. klaptafel zich aan het waterskiën. De lat voor de derde editie van Try Hard lag hoog. Maar het ging nog beter. Op 27 februari 2012 startte de fizz van Wiesner-Hager zijn wilde tocht op de rodelbaan op de Königsee in Berchtesgaden en schreef daarmee als eerste barkruk ter wereld geschiedenis. Het was een risicovolle onderneming die veel moed vergde. Hoe zou het materiaal op de kou reageren? Op de fysische krachten van de snelheid? De baan werd speciaal vóór de rit geprepareerd met vers water, om de wrijving te verminderen en het tempo te verhogen. Waar normaal met hightech-sportapparatuur om een duizendste van een seconde wordt gestreden, moest nu een barkruk slagen. Het complete film- en productieteam staarde gespannen naar de baan en hield de adem in. Zou het lukken? Kijk zelf, meteen hier op Youtube. Maar denk eraan: don’t try this at home!
contact 19
Projects
AMAG Ranshofen verrast met nieuw ruimtedesign Wanneer men de receptie van het nieuwe hoofdkantoor van Austria Metall AG in Ranshofen betreedt, is de eerste indruk die van een reclamebureau of een modehuis. Met de stijlvolle verbouwing van het kantoorgebouw heeft het bedrijf zich in nieuwe sferen van de interieurarchitectuur gewaagd. Het resultaat mag gezien worden.
Voor de meubilering heeft de opdrachtgever in april 2010 Roomware Consulting GmbH belast met het interieurarchitectuurconcept. Dit concept omvatte de kantoren met hun wachtruimtes, de receptie met het hierop aansluitende marktplein, een multifunctionele ruimte voor seminars en conferenties, en een vergaderruimte. De richtlijnen voor de inrichting van de bouwleiding – „open, koel, rechtlijnig, functioneel maar toch met behaaglijkheidsfactor” – lieten het Roomwareinterieurarchitectuurteam rond Helga Eigner veel ruimte voor creatieve ideeën. Het thema ‘aluminium’ werd minimalistisch opgenomen in akoestische panelen en aluminium plinten in de multifunctionele ruimte.
20 contact
Zo ontstond een verbinding met de activiteit van de AMAG, die weliswaar accenten plaatst, maar niet tot ongewenste koelheid leidt. De in de CI-kleur blauw gedompelde multifunctionele ruimte werd door het interieurteam toegesneden op flexibiliteit: het is per slot van rekening de bedoeling om verschillende functies zoals seminars, conferenties of evenementen in één ruimteconcept op elkaar af te stemmen. Mobiele meubels zoals het seminar-tafelsysteem n_table in combinatie met de extreem dicht op elkaar te stapelen sledestoel outline van WiesnerHager, maken een snelle aanpassing aan wisselend gebruik mogelijk. Een grote lichtkoepel in het plafond doet dienst als
daglichtbron en kan ‘s avonds worden voorzien van achtergrondverlichting. De kleinere statische vergaderruimte is zoveel mogelijk in decent grijs gehouden, gedragen door een aangenaam warme donkere houten vloer. Ook hier is een uitgebalanceerde mix van koele en warme kleuren, harde en zachte materialen terug te vinden. In het kader van de verbouwing werd ook een soort marktplein gecreëerd dat aansluit op de royaal opgezette receptie: een ruimte met een speels buffet, geflankeerd door statafels, bistromeubels en de Wiesner-Hager zitkubus pixie, die losjes over de ruimte werd verdeeld. Het zeer vrij en toch minimalistisch vormgegeven marktplein is uitgegroeid tot ideale pauze- en recreatiezone voor medewerkers. De ongedwongen sfeer maakt het eveneens een geschikte plek voor korte besprekingen met klanten en zakenpartners; van tijd tot tijd wordt de open ruimte ook gebruikt als kleinere evenementlocatie. Kortom: Met het binnenarchitectuurproject AMAG is het gelukt efficiëntie en functionaliteit met een hoge behaaglijkheidsfactor te verbinden, ondergedompeld in een stijlvolle verschijningsvorm die voor een industrieel bedrijf atypisch en tevens verrassend is.
contact 21
Interior Architecture
Werkplezier in vertrekken die met passie zijn ingericht Het begint altijd met de vraag: Hoe moeten ze er uitzien, onze nieuwe werkruimtes? Sexy rood of chilly groen; zacht tapijt of harde steen; warm hout of koel glas; strenge rolluiken of golvende gordijnen – alles is binnen een bepaalde stijl op elkaar af te stemmen. Dat is geen gemakkelijke opgave en al te vaak loopt de passie vast in de volle agenda van de verantwoordelijke persoon.
Gekwalificeerde interieurarchitecten creëren voor hun klanten, op basis van de functieplanning, een aangename, weldadige sfeer. Ze maken daarmee niet alleen de ziel van het bedrijf zichtbaar, maar ondersteunen door de juiste kleur- en materiaalkeuze ook de arbeidsprocessen. Hoe verschillend de resultaten van kleur- en materiaalconcepten in hun werking kunnen zijn, tonen de vier voorbeelden voor één en dezelfde ruimte die hier met behulp van de rendeertechniek wordt weergegeven. Elk voorbeeld laat bepaalde associaties toe, die eigenlijk ieder voor zichzelf kan ontdekken: jong-dynamisch, degelijk-klassiek, stijlvol-elegant of creatief-stimulerend? Welk beeld ook bij u ontstaat, wat ook bij u in de smaak valt - met een inrichting vol passie verhoogt u gegarandeerd het werkplezier. Renderings: Interior design, Roomware Consulting GmbH
22 contact
contact 23
Showroom
Productnieuws
Float FX Storage by Wiesner-Hager Veel opbergruimte voor weinig geld. Orde is zoals men weet de chaos waaraan men gewend is. Om hier het overzicht te houden, biedt het nieuwe opbergruimteprogramma float_fx de meest uiteenlopende uitvoeringen van kasten, trolleys en containers voor alle Office-bereiken.
Lichtheid, functionaliteit, robuustheid, comfort, schoonheid, design, enzovoorts, enzovoorts. Wie tegenwoordig met succes een graantje wil meepikken van de markt, moet voortdurend nieuwe producten ontwikkelen die heel wat in hun mars hebben. Zoals u hier kunt zien, hebben wij weer heel erg ons best gedaan.
update_bistro Brengt kleur op kantoor! De kleurrijke update_bistro werd speciaal ontworpen voor kantines, bedrijfsrestaurants en bistro’s. Hij is optisch licht en helder qua design en daarbij hoogwaardig wat materiaal en verwerking betreft.
24 contact
© ideenwerk GmbH/Ludwig Rosenlechner
macao barkruk Het programma is compleet! Enerzijds de fragiele en lichte uitstraling, anderzijds de dragende constructie: de belangrijkste kenmerken van macao zijn ook terug te vinden in het design van de barkruk. Hij maakt het macao cafetariaprogramma compleet en is een eyecatcher in bars, working cafés en op pauzezones.
sign_2 In het teken van elegantie. sign_2 verbindt tijdloze elegantie met soliditeit en een hoogwaardig karakter, zonder er massief uit te zien. De vorm van de stoel werd gereduceerd tot de ‘essentie van het zitten’ en complexe eisen als stapelbaarheid, rijfunctie of variantdiversiteit werden onopvallend in het vormgevende stoelconcept geïntegreerd.
pulse conferentiestoel Business as unusual. De pulse conferentiestoel is een hoogwaardig, representatief zitmeubel voor bijzondere overleglocaties. Hij is verkrijgbaar in verschillende varianten en brengt niet alleen design, maar ook comfort in conferentieruimtes, business-lounges en managementkantoren.
contact 25
Offices from all over the world
uniek zijn in Oostenrijk. Er is een blokhut met houten wanden, leren fauteuil en koeienvel op de grond, er is een Aziatische zen-ruimte met een lage tafel en zitkussens eromheen, een ouderwetse sigarenclub zoals men die kent van de Upper East Side in New York, een Art Gallery met verloederde stoelen en graffiti op de muur, en een groot aantal kleinere ruimtes om zich in terug te trekken voor een uurtje bezinning of nietsdoen. Ook dat hoort bij een werkdag. „Bij de verschillende vergaderruimtes gaat het niet alleen om diversiteit in sfeer, maar ook om verschillende settings en communicatiemogelijkheden”, legt Martin Lesjak, projectleider bij INNOCAD, uit. „Men kan kiezen uit klassieke vergaderruimtes, gezellige lounges en ruimtes met een werkplaatskarakter. Ik ben ervan overtuigd dat zitpositie, lichaamshouding en de manier van samenzijn een grote invloed heeft op het karakter van een vergadering. Bijzonderheid in de marge: De ruimte- en detailplanning werd door INNOCAD niet stijf doorgetekend, maar vond plaats in de vorm van een participatieproces met de medewerkers die in meerdere workshops een actieve bijdrage konden leveren aan het project. Lesjak: „Dat is een belangrijk proces. Daardoor stijgt de identiteit met het nieuwe kantoor en dus ook de tevredenheid op de werkplek.” Echter, het nieuwe hoofdkantoor van Microsoft is vooral een voorbeeld voor ruimte-economie en slimme bedrijfseconomie. Want waar de in totaal 340 medewerkers vroeger ieder een eigen werkplek had, staan nu voor hetzelfde aantal Microsofties nog maar 240 werkstations ter beschikking. De rest is verdeeld over lounge- of lummelplekken tussen blokhut en zen-boeddhisme.
Vandaag lederhose, morgen Boeddha
„Eigenlijk gaat het erom jonge mensen geestelijk en lichamelijk te inspireren en tot creativiteit aan te sporen”, aldus Thomas Lutz, persvoorlichter van Microsoft Oostenrijk. „In een heel normale, monotone kantoortuin van dertien in een dozijn gaat dat niet. Wij hebben er daarom voor gekozen de medewerksters en medewerkers een kantoor te bieden met verschillende ruimtestemmingen en speelse gadgets.” Deze ideeën werden gerealiseerd door het architectuurbureau INNOCAD uit Graz. Dit bureau leverde een bonte mengeling van ruimte-oplossingen die in deze dichtheid
26 contact
„Veel van onze medewerkers zijn werkzaam in de buitendienst en maar onregelmatig op kantoor te vinden”, aldus Nina Schmidt, verantwoordelijk voor Human Ressources bij Microsoft. „Om die reden hebben wij ervoor gekozen het concept van vaste werkplekken los te laten en in plaats daarvan shared desks en een dienovereenkomstig groot aantal formele en informele meeting-mogelijkheden te introduceren. Het enige wat een medewerker bij ons nodig heeft, zijn laptop en handy.“
© paul ott photografiert
Het nieuwe hoofdkantoor van Microsoft Oostenrijk bevordert niet alleen de creativiteit van de medewerkers, maar reduceert ook het aantal vaste werkplekken. Maar vooral breekt het met de stoffige voorstellingen van een kantoor.
Er is behoefte aan een sportieve geest. De medewerkers van het Oostenrijkse Microsoft-hoofdkantoor in het Euro Plaza Wien, liefdevol Microsofties genoemd, kunnen niet alleen gebruik maken van de lift en trappen beklimmen, maar ook glijden. Tenminste, in die ene richting waarop de zwaartekracht een gunstige uitwerking heeft. Tussen de eerste en tweede etage werd namelijk een speciaal ontworpen stalen glijbaan gemonteerd. Die moet het overwinnen van het hoogteverschil gedurende de werkdag dynamisch gemakkelijker maken.
Het idee van de creatieve chaos lijkt te zijn opgegaan. De stemming in het onlangs gerenoveerde en verbouwde hoofdkantoor (totale investering 4 miljoen euro) is verrassend aangenaam, de Softies werken de ene keer geconcentreerd aan een bureau, de andere keer uitgelaten op een zitzak met een fles limonade in de hand. Jaloers gluurt men door een van de grote ramen. En op het laatst dan toch eens glijden. Dat kan men zich niet ontzeggen. Wojciech Czaja
contact 27
Graansoort „Emma“
voor kaTe gebruiken or de belgeleiding vo en voor mediatechniek hangbak. functionele in
Afgeschuinde bladrand: voor optische lichtheid.
Middenpoot onderstel (X- of T-poot) voor gesloten configuraties, C-poot voor open configuraties.
Waar kunt u intelligente Office Architecture aan herkennen? Aan goed functionerende en goed ingerichte ruimten! En aan pulse, de nieuwe conferentietafelgeneratie. Meer op www.wiesner-hager.com
