Milieuinvesteringen. in beeld. Het Milieucharter, een bron van inspiratie

Milieuinvesteringen in beeld

Het Milieucharter, een bron van inspiratie

INHOUD Inleiding ................................................................................................................. 3 1. Van Rationeel Energiegebruik tot Mobiliteit .............................................. 4 2. Preventie van afval en verpakkingen ........................................................... 8 3. Verbruik meten is winst maken .................................................................. 12 4. ‘Schone technologie’ rendeert .................................................................... 16 5. Inventief met milieuzorg .............................................................................. 21

Samenstelling en redactie Eefje Hernalsteen, Katrien Moens en Philippe Tavernier Eindredactie Guido Redant Grafische vormgeving Evelyn Vermeersch Druk Drukkerij Geers Offset, Gent-Oostakker Foto’s en grafieken Ardo - Belgomilk-Ysco - BOSS paints - Cytec Surface Specialities - Daikin Altherma Daikin Europe - Deceuninck - Deny Logistics - Genencor International - GRV Rumbeke Halléns - Hogeschool Sint-Lieven - IPSO-LSG - IVOO - Karel Sterckx - La Bretagne Logistics - Milliken - Niko - Plastal - Sadef - Solae Belgium - Toyota Zeebrugge Unifrost - Vandecasteele Houtimport - Vandemoortele Groep ‘Milieu-investeringen in beeld’ is een uitgave van ecoTips/Recorder bvba

2

Milieu-investeringen in beeld

Milieuinvesteringen in beeld

Het Milieucharter, dynamisch en inspirerend Sinds de opstart in West-Vlaanderen, met twintig ondertekenende bedrijven in 1993, is het Milieucharter sterk geëvolueerd. Het initiatief kende navolging in heel Vlaanderen en het aantal ondertekenaars liep in 2006 op tot 336 bedrijven. In 2007 zal het aantal uitgereikte jaarcertificaten de kaap van 750 overschrijden. Ook inhoudelijk onderging het Milieucharter een duidelijke evolutie. Geïnspireerd op de ontwikkelingen en de dynamiek van het bedrijfsleven enerzijds en het overheidsbeleid anderzijds evolueerde het Milieucharter stelselmatig tot een pragmatisch, laagdrempelig milieuzorgsysteem met het accent op resultaten in plaats van procedures. Nieuwe thema’s zoals ecodesign, mobiliteit, noodplanning, interne en externe milieucommunicatie werden aan het charterbereik toegevoegd tewijl continue verbetering van de milieuprestaties het leidmotief werd. In 2006 werd in West-Vlaanderen een specifiek Milieucharter voor de dienstensector ontwikkeld, met tien aangepaste thema’s die beter inspelen op de specifieke milieuproblematiek en -opportuniteiten voor de sector. Tevens wordt er in toenemende mate aandacht besteed aan het aspect duurzaam ondernemen. Door een herschikking van enkele milieuthema’s en de opname van nieuwe sociaal en maatschappelijk georiënteerde thema’s willen wij het Milieucharter opnieuw proactief laten inspelen op aankomende evoluties voor de ondernemingen en uitbouwen tot een pragmatisch duurzaamheidscharter. Aandacht voor het menselijk kapitaal en voor de maatschappelijke rol van het bedrijf in zijn omgeving worden immers cruciale elementen voor de concurrentiekracht en het toekomstperspectief van onze bedrijven. Wij hopen alvast dat deze brochure inspirerend zal werken en voor vele bedrijven een aanzet kan geven tot een creatief en proactief milieubeleid. Tegelijk danken wij alle bedrijven die hun steentje hebben bijgedragen tot de realisatie van deze katern.

Philippe Tavernier POM West-Vlaanderen


3

1. Van Rationeel Energiegebruik tot Mobiliteit Werp eens een ander licht op de zaak Solae Belgium (Ieper) heeft, samen met de Vereniging voor Sterrenkunde, Werkgroep Lichthinder, de verlichtingstoestand van het bedrijf onderzocht. Dit resulteerde in enkele specifieke maatregelen om de lichthinder van het bedrijf te beperken. Zo werd een lichtstudie gemaakt voor de armaturen van de waterzuivering (zie grafiek) en werden de armaturen aan de bruggen van de nabezinkers vervangen. Een tijdschakelaar (activering gedurende een uur) voorkomt dat de lichten onnodig lang branden (enkel tijdens controleronde) voor bepaalde installaties.

Als gevolg van een lichtstudie rond de bezinkingsbekkens bespaart Solae Belgium (Ieper) tot 70% van de verlichtingskosten door aanpassing van lampen en armaturen.

Door aanpassing van het gebruikte type lampen en reflectiespiegels is niet alleen de lichtverstrooiing verminderd, maar ook het algemeen lichtgebruik is beduidend afgenomen. Bij een gemiddelde van 4.000 uren gebruik per jaar, is deze campagne goed voor een jaarlijkse besparing van 70 % (1.680 kW per jaar in plaats van 6.000 kW per jaar vroeger).

Borstels als alternatief voor perslucht GRV (Rumbeke) gebruikt niet langer perslucht voor het reinigen van de knikbanden. De banden worden nu proper gehouden door borstels. Het gebruik van perslucht werd uitgeschakeld. Op die manier zag GRV zijn energieverbruik dalen met 22.500 kW per jaar.

Geef warmte een tweede leven Karel Sterckx (Roeselare) recupereert de (bio)warmte die ontstaat bij de vorming van champignoncompost. De warme proceslucht wordt over twee warmtewisselaars gestuurd. In de eerste warmtewisselaar (lucht/water - 380 kW) wordt water opgewarmd dat verder gebruikt wordt als vloerverwarming in de beladingsloods. De resterende warmte wordt in een tweede warmtewisselaar (lucht/lucht - 200 kW) gerecupereerd. De lucht die hiermee werd opgewarmd, wordt in de beladingsloods geblazen. Naast allerlei praktische voordelen, zoals het voorkomen van dampvorming in de loods, het droog blijven van de vloer en de betere algemene arbeidsomstandigheden (zicht-

4


Karel Sterckx (Roeselare) recupereert de (bio)warmte die ontstaat bij de vorming van champignoncompost.

GRV (Rumbeke) bewijst proefondervindelijk dat reinigen met borstels soms zuiniger is dan met perslucht.

baarheid), genereren de warmtewisselaars een besparing van 100 W per m 2 of 30.000 liter stookolie per jaar.

hout duurt nog één dag in plaats van een week en het aantal handelingen is drastisch verminderd.

Integrale aanpak van het energieverbruik Warme lucht afleiden Bij Deceuninck (Gits) wordt de warmte van compressoren zo veel mogelijk gerecupereerd. Tijdens het stookseizoen wordt de warmte die vrijkomt van de compressoren gerecupereerd voor de verwarming van een bedrijfshal door de plaatsing van luchtkanalen boven de compressoren. Buiten het stookseizoen wordt de warme lucht naar buiten afgeleid. Met een geringe investering (4.500 euro) bespaart de onderneming jaarlijks meer dan 240.000 kWh nuttige warmte, goed voor 9.700 euro stookkosten.

De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Campus Dirk Martens (Aalst) heeft haar energieverbruik integraal aangepakt. Het energieverbruik van de campus werd systematisch opgevolgd en er werd een inventaris gemaakt van alle energieverbruikers. In het hoofdgebouw en op de parking werd een integraal relightingproject uitgevoerd. De verlichting van 10 drankautomaten werd uitgeschakeld. Tevens werd overgeschakeld van stoom naar gascondensatie en werden alle elektrische keukentoestellen vervangen door gastoestellen.

Aanvoer van containers via het spoor Vandecasteele Houtimport (Aalbeke) slaagt erin 500 vrachtwagens per jaar minder op de baan te sturen. Het vroegere transport via de weg vanuit de haven van Antwerpen - en na tussentijdse opslag in een opslagplaats op een andere kaai - werd vervangen door de trein. De containers worden in de haven van Antwerpen op de trein gezet en komen aan op de transportzone LAR te Menen, 6 km van Aalbeke. Een externe vrachtwagen brengt het hout naar Aalbeke. De milieuwinst is evident, maar ook het bedrijf heeft er veel baat bij. Het overbrengen van het Milieu-investeringen in beeld

5

De medewerkers van Deceuninck worden gestimuleerd om de fiets te gebruiken: iedereen die van de fietsvergoeding geniet, krijgt een fietsjas.

Alleen al op de parking realiseert de Hogeschool Sint-Lieven een daling van het energieverbruik met 1.250 kWh/jaar.

Het elektriciteitsverbruik daalde hierdoor met 132.800 kWh/jaar voor de verlichting van het hoofdgebouw, 14.000 kWh/jaar voor de drankautomaten en 1.250 kWh/jaar voor de verlichting van de parking. Het relightingproject alleen al, is goed voor een jaarlijkse besparing van 13.568 euro/jaar!!

Met plezier op de fiets Deceuninck (Gits) realiseerde een nieuwe fietsenstalling met de bedrijfsvervoercheque ‘voor duurzaam woon-werkverkeer’ van 10.000 euro die het bedrijf in 2004 ontving van de Vlaamse overheid. Daarnaast worden medewerkers gestimuleerd om van de fiets gebruik te maken door tal van incentives, waaronder het uitbetalen van een ‘fietsvergoeding’, een fietsjas voor iedereen die van de fietsvergoeding geniet, tot en met het ter beschikking stellen van een fietsherstelkit in de portiersloge (kleine herstellingen). De milieuwinst is evident - meer fietsers betekent minder CO2-uitstoot - maar ook de economische impact is relevant. Fietsende werknemers zijn minder snel ziek minder ziekteverzuim dus - maar fietsende werknemers zijn ook gemotiveerde werknemers! Meegenomen voor de werkgever: hoe meer fietsers, hoe minder wagens, waardoor de parkings niet uitgebreid dienen te worden.

Perslucht lekdetectie kan akoestisch of ultrasoon gebeuren, maar ook door na te gaan hoelang het duurt voor de compressor opnieuw aanslaat bij nullast.

6

Deceuninck gebruikt de warmte van de compressoren voor het verwarmen van een fabriekshal.

Duurzaam woon-werkverkeer Bij Toyota Zeebrugge maakt men gebruik van de carpoolbank van Taxistop. Werknemers kunnen zichzelf opgeven als chauffeur of meerijden met iemand van het bedrijf of van buurtbedrijven. Er werd zelfs een computer voorzien in de kantine waarmee werknemers de databank kunnen raadplegen en zich inschrijven. Bij Westlandia worden parkeerplaatsen voor carpoolers dicht bij de ingang vrijgehouden. Hoe meer carpooling, hoe minder parkeerplaatsen nodig zijn.

Combinatie wegtransport en ferry Halléns (Gent) voert transporten uit op de NoordZuidas, van Gibraltar over Gent naar de Scandinavische landen. 60% van de afstand wordt afgelegd over het water, via ferryvervoer. Via continue opvolging worden de milieueffecten in kaart gebracht en opgevolgd. De emissies via gecombineerd vervoer worden opgevolgd en vergeleken met de emissies indien enkel via de weg vervoerd zou worden. Ook de laadindex van de vrachtwagens wordt continu opgevolgd. Zuiniger en minder rijden, dat is tegelijk luchtvervuiling vermijden, niet alleen door de lagere emissies van de combinatie ferry-wegtransport: ook de lagere belasting van het wegennet veroorzaakt een flinke milieuwinst door de vermindering van

Diameter van de opening (mm)

Luchtlekkage bij 7 bar (m 3/h)

Vermogensverlies (kW)

Kosten per jaar (euro/j)

0,1 1 3 5 10

0,04 4,3 42 120 433

0,004 0,43 4,2 12 43,3

2,1 226 2.210 6.310 22.760


Bij Toyota Zeebrugge maakt men gebruik van de carpoolbank van Taxistop.

De combinatie ferry-wegtransport bij Halléns zorgt niet alleen voor lagere emissies maar ook voor een lagere belasting van het wegennet.

de slijtage aan het wegennet. Ook de werkgever zelf ziet zijn onderhoudskosten dalen.

Acht mogelijkheden om te besparen op persluchtverbruik

Lichtgewicht vrachtwagens In overleg met leveranciers realiseerde Karel Sterckx nv een ‘lichtgewicht vrachtwagen’, goed voor een gewichtsreductie van ruim 4.000 kg. Deze gewichtsvermindering is het resultaat van diverse aanpassingen, zowel aan de oplegger als aan de trekker. De oplegger werd uitgerust met aluminiumvelgen in plaats van de traditionele, stalen velgen. Voor de opleggerkast werd gebruikgemaakt van lichte aluminium wandprofielen, terwijl voor de constructie van de vloer overgestapt werd van aluminium naar een composietkunststof. Ook het zelfdragende kleine chassis en het weglaten van de stuur- en meeloopas droegen bij tot de gewichtsvermindering. De trekker werd voorzien van een lichter chassis, een kleinere cabine (zonder tweede bed), een automatische versnellingsbak en een kleine combitank in plaats van de aparte diesel- en olietank. Het directe resultaat van al deze aanpassingen is een gewichtsvermindering van 4.200 kg. De indirecte gevolgen zijn veel groter. Zo kunnen grote bestellingen van 28.000 kg nu in één rit geleverd worden in plaats van in twee ritten vroeger. Op jaarbasis is dit goed voor 75 ritten of 10.000 km minder. Hierdoor bekomt de onderneming een gunstige verhouding product per liter mazout ten opzichte van traditionele walkingfloor-opleggers. Dit zorgt meteen ook voor minder lege kilometers en dus een goede concurrentiële positie voor de retourvrachten.

1. Ga na of er alternatieven zijn voor het gebruik van perslucht voor reinigen, drogen, roeren, voor de aandrijving van werktuigen ... 2. Betaal voor de perslucht, niet voor de lekken! De bijgaande tabel spreekt boek(houd)delen. Het detecteren van lekken is zo eenvoudig, dat het bijna niet te geloven is dat niet iedereen hier systematisch op inspeelt. 3. Bestaat de mogelijkheid om de werkdruk te verlagen? Een verlaging van 1 bar geeft reeds een besparing van 6 % (vermogen). 4. Schakel compressoren uit wanneer er voor langere tijd geen perslucht nodig is. 5. Is het mogelijk het persluchtnet op te splitsen, zodat niet-gebruikte delen kunnen afgesloten worden. 6. Frequentiegestuurde compressoren verbruiken minder. 7. Aanzuigen van koude lucht verhoogt het rendement van de compressor. 8. Is warmterecuperatie haalbaar?

Perslucht, zeg neen tegen euro’s die vervliegen! Perslucht is een zeer dure energiebron! Slechts 5 % van de energie wordt gebruikt voor het leveren van lucht onder druk. De resterende 95 % van de energie wordt vrijgesteld als warmte. Daarom is het vaak rendabel om het persluchtverbruik grondig te beheersen. Milieu-investeringen in beeld

7

2. Preventie van afval en verpakkingen Minder verpakking: eco-efficiënt idee van de werknemers Sadef (Gits) produceert profielen vertrekkende van bandstaal. Dit bandstaal wordt aangeleverd in coils. Het ontpakken van deze coils is een zeer tijdrovende activiteit waarbij een grote hoeveelheid verpakkingsafval vrijkomt. Het opslaan, beheren, afvoeren en verwerken van dit afval vormt een grote kost. Op voorstel van de werknemers werd met de leverancier van het bandstaal onderhandeld om de coils aan te leveren met een minimum aan verpakkingsmateriaal zonder daarbij in te boeten aan veiligheid en productkwaliteit. De succesvolle onderhandelingen leverden een reductie van 9.500 kg restafval en een besparing van 10.000 euro per jaar aan personeelskosten voor het ontpakken, afvalkosten en aankoopkosten van het verpakkingsmateriaal. Deze realisatie is gegroeid uit een verbeteringsvoorstel dat van de werkvloer zelf komt. In het kader van continue verbetering komen op regelmatige basis een tiental verbeteringswerkgroepen samen, opgesplitst per businessunit. Iedere businessunit werkt rond een bepaald jaarthema (afvalreductie, montagetijden...). In deze groepen zetelen atelierchefs, meestergasten, projectgebonden personen en de coördinator van het verbeterproject. Maandelijks worden de uitgevoerde acties voorgesteld aan het management. De werkgroepen leveren concrete verbeteringsvoorstellen die een positieve impact hebben op de werkomstandigheden, kwaliteit, veiligheid, milieu,... 8


Van EPS tot tuinstoel La Bretagne Logistics (Zeebrugge) is gespecialiseerd in de grootdistributie van verse vis. Bij deze activiteiten komt veel EPS (piepschuim), karton en folie vrij. Door het EPS selectief in te zamelen en in het bedrijf samen te persen, wordt een reductie van 70% van het restafval gerealiseerd. Elk jaar wordt 75 ton samengeperste EPS verscheept naar een recyclagebedrijf in China of Amerika. Het gerecycleerde materiaal wordt er verwerkt tot nieuwe kunststofartikelen zoals tuinstoelen en kleerhangers. Het samenpersen kost het bedrijf de inzet van een halftijdse werkkracht, de investeringen in de pers en toebehoren (40.000 euro) en de onderhoudskosten. De daling van de afval- en transportkosten, de opbrengst van de verkoop van het EPS en de ‘Val-I-Pac’- recyclagepremie maken dat dit verhaal licht winstgevend is voor het bedrijf.

Sorteren is goed, goed sorteren nog beter Originele sensibilisatieboodschappen zetten werknemers aan om op de juiste manier selectief in te zamelen. De selectieve inzameling kan op allerlei manieren: van afvaleilanden, mobiele sorteerstations, afvalbakjes op kantoor tot eigen containerparken.

Een teveel aan verpakkingsmateriaal manifesteert zich het duidelijkst op de werkvloer. (Foto: Sadef)

Paint push-back reduceert verbruik met 5% De activiteit van Plastal te Gent bestaat uit het spuitgieten, lakken, assembleren en in sequentie leveren van bumpersets. Bij kleurenwissels in de lakkerij ging telkens een hoeveelheid verf verloren en moesten de leidingen met solvent gespoeld worden. Om de hoeveelheid verloren verf en spoelsolvent te minimaliseren werd een paint-push-backsysteem geïnstalleerd. Bij de kleurwissel wordt een klein rubber element (PIG genaamd) onder druk door de verfleidingen geschoten zodat het grootste gedeelte van de verf in de leidingen terug naar het vat gaat en dus hergebruikt kan worden. Naast een reductie van het verfverbruik zorgt dit systeem er ook voor dat er minder solvent nodig is voor het reinigen van de leidingen. Met de nieuwe installatie kon een reductie met 5% van het verf- en solventverbruik gerealiseerd worden. Naast de duidelijke milieu-impact heeft deze actie ook een belangrijke economische impact. Zowel de grondstofkosten voor verf en solvent werden gereduceerd, als de afvalkost voor de verwerking van het afvalsolvent.

Bij La Bretagne Logistics wordt de kostprijs van pers en personeel gecompenseerd door de daling van de kosten voor afval en transport.

Kleiner formaat, groter resultaat IPSO-LSG (Wevelgem) produceert industriële machines voor textielreiniging. Bij elke afgewerkte machine gaat er ook een handleiding de deur uit. Jaarlijks gaat het om 11.500 handleidingen. De aankoop van een nieuwe kopieermachine bood extra mogelijkheden voor het milieuvriendelijker drukken van deze boekjes. Eenvoudige aanpassingen in layout en inbinden van de handleidingen leverde een jaarlijkse reductie van 75% of 345.000 vellen in papierverbruik. Daarnaast is minder inkt nodig en wordt gebruik van warmte voor het lijmen van de ruggen geëlimineerd. Het kopiëren en samenstellen van deze handleidingen bleek dan nog eens 9.700 euro per jaar goedkoper.

De handleidingen voor machines en toestellen hoeven niet per se op A4-formaat gedrukt te worden: kleiner is goedkoper en even goed. (Foto: IPSO-LSG)


9

Papierloos kantoor Garage Ost (Wetteren) is een garage voor personenwagens met een verdeelstation voor brandstoffen en stelt acht werknemers te werk. In het bedrijf werd het principe van paperless desk doorgevoerd. Inkomende faxen worden niet langer afgedrukt, maar op PC ontvangen en doorgestuurd naar de bestemmeling. Via gedeelde agenda’s en gedeelde taken worden interne memo’s enkel elektronisch verspreid. Faxen worden verstuurd via computer en interne memo’s worden niet afgedrukt. Resultaat van deze actie is een reductie van het papierverbruik, wat zowel naar milieu toe als economisch gezien winst betekent.

Naakt verzenden kost minder

10

dig voor het verzenden van de motoren. Bijkomend voordeel is dat er tot tien motoren per vrachtwagen meer kunnen vervoerd worden. De in de eerste fase aangekochte herbruikbare kratten worden verder gebruikt in het magazijn om de tweewielers te stapelen en zijn dus niet verloren. De gerealiseerde milieuwinst : - besparing van 1.600 ton afval op jaarbasis; - minder uitval van kratten: aangezien de kratten enkel nog intern gebruikt worden, worden deze veel minder beschadigd; - minder energieverbruik en een positieve invloed op mobiliteit. Per vrachtwagen kunnen nu immers 10 motoren meer vervoerd worden. Bovendien is er geen retourvracht meer van de kratten en spanriemen.

Honda Europe (Gent) werkt reeds een aantal jaren via een gefaseerde aanpak aan een vermindering van verpakkingsmateriaal voor het verpakken van tweewielers (motoren) bij de verzending naar de dealers. In een eerste fase werden herbruikbare kratten ingevoerd. De vroegere verpakkingen bestaande uit een kartonnen doos op houten pallet werden vervangen door herbruikbare metalen kratten. Deze kratten kunnen dichtgevouwen worden voor terugzending.

Ook economisch gezien heeft deze actie een behoorlijke impact, en dat zowel voor de producent van de tweewielers, voor Honda Europe zelf als voor de dealers.

In een tweede fase werd van deze herbruikbare verpakking overgestapt naar naakt verzenden. De vrachtwagens voor het vervoer van de motoren werden voorzien van speciale klemmen om tweewielers vast te zetten. Er is dus geen verpakking meer no-

Voor Honda Europe : * brandveiligheid verhoogd in het magazijn; * aangezien er minder uitval is, moeten er minder kratten en spanriemen worden aangekocht; * er kunnen meer moto’s per vrachtwagen (tot 10


Voor de producent : * gedeeltelijk of geheel wegvallen van verpakkingslijn in fabriek; * geen aankoop meer van verpakkingsmateriaal (hout, karton, bandlets).

De selectieve inzameling van kunststoffolies komt in aanmerking voor de recyclagepremie van Val-I-Pac. (Foto: BelgomilkYsco)

Als men de verpakking een meedragende functie kan geven, kan het stapelen veel efficiënter gebeuren. (Foto: Vandemoortele)

Het is sterk aan te bevelen om zo weinig mogelijk verschillende materialen te gebruiken bij het ontwerp van een verpakking. Ook werken met één standaardverpakking in plaats van verschillende verpakkingen voor verschillende producten, resulteert in een sterk verlaagde hoeveelheid verpakkingsafval. (Foto: Daikin)

Het resultaat van selectieve afvalinzameling hangt af van diverse factoren. Het voorzien van duidelijke en sensibiliserende boodschappen is daarbij zeer belangrijk. Even belangrijk is het voorzien van een uitnodigende infrastructuur, zoals hiernaast een afvaleiland bij Deceuninck nv uit Gits.

meer) vervoerd worden; * er is een mix van diverse producten (naakt, verpakt, PE, ...) mogelijk op de trucks; * zeer weinig schadegevallen tijdens het transport; * geen retourvrachten meer nodig voor het vervoer van de kratten en spanriemen; * verhoogde klanttevredenheid. Voor de dealers: * geen ophaal- en verwerkingskosten voor afval.

Sorteren van folies brengt op Het ontpakken en verpakken bij Belgomilk-Ysco (Langemark) brengt een grote hoeveelheid afvalplastics met zich mee. Door de selectieve inzameling van PP- en PE-folie wordt de hoeveelheid restafval dat jaarlijks verbrand moet worden, gereduceerd met 64 ton! Deze eenvoudige maatregel levert een netto opbrengst van 10.520 euro per jaar, zonder de ‘Val-I-Pac’-premies in rekening te brengen.

Optimalisatie van trays en omdozen De donuts van Groep Vandemoortele (diverse locaties) worden per twaalf in een tray verpakt. Deze trays worden op hun beurt per drie of per vijf in een omdoos verpakt. Vroeger werden de trays handmatig gevormd. De trays (3 mm dik) en omkartons waren ook te stevig in verhouding tot de inhoud. In samenwerking met de kartonleverancier werden geoptimaliseerde kartoncomposities uitgewerkt voor de trays en omdozen. Nu gebruikt men automatisch

te vormen trays die nog 2 mm dik zijn. Door de meedragende functie van de trays kon ook het gewicht van de omdoos met 70 gram verminderd worden.Deze doordachte overschakeling in verpakkingsmateriaal leverde een besparing van 170 ton kartonafval per jaar. Door de meer optimale afmetingen van de trays kunnen er 5.600 trays per pallet gestapeld worden in plaats van de vroegere 2.000 stuks per pallet. Dit levert een vermindering van ongeveer 1.500 aangeleverde palletten per jaar en een reductie van 45 vrachtwagentransporten. Daarnaast wordt 200.000 euro uitgespaard bij de aankoop van de trays en omdozen en nog eens 2.000 euro bij de aangiftekosten op bedrijfsmatig verpakkingsafval.

Verpakkingen met meerdere levens Daikin Europe (Oostende), producent van airconditioningsystemen, heeft heel wat onderdelen die aangeleverd worden, elk in hun specifieke verpakking. Vroeger werden twee soorten compressoren van twee verschillende leveranciers verpakt in wegwerpverpakkingen. In de verpakking werd karton, hout en rubber gebruikt. Door de overschakeling naar één soort herbruikbare verpakking voor de 180.000 compressoren, bespaart men jaarlijks 337 ton kartonafval, 19 ton houtafval en 1,5 ton restafval en reduceert men tegelijk sterk de afvalkosten.

Milieu-investeringenininbeeld beeld Milieu-investeringen

11 11

MI-5

3. Verbruik meten is winst maken

Opvolging van het wagenpark Vandecasteele Houtimport (Aalbeke) bezit vijftien trekkers, tachtig opleggers en twaalf zijladers. Per trekker en per zijlader wordt het verbruik geregistreerd en maandelijks gecontroleerd. Het verbruik voor de trekkers wordt gerelateerd aan de hoeveelheid (m3) getransporteerd hout. Er wordt nauw samengewerkt met de garage voor het onderhoud en met een firma voor de controle

De nauwkeurige opvolging van alle verbruiks-, gebruiks- en onderhoudsgegevens van de vrachtwagens leidde bij Vandecasteele Houtimport tot een daling van het specifieke brandstofverbruik met maar liefst 20%.

van de olie, de analyse van het brandstofverbruik en de uitstoot. Om de 30.000 km (iedere onderhoudsbeurt) vertrekt een staaltje olie voor analyse. Indien de resultaten negatief zijn, wordt er onmiddellijk actie ondernomen. Wanneer er bijvoorbeeld te veel stof in de olie zit, dan wordt de luchtfilter onmiddellijk vervangen. Alle werken die uitgevoerd worden aan de trekkers en de zijladers worden bijgehouden in een logboek. Indien een bepaalde trekker meer dan regelmatig onderhoud vraagt, wordt gezocht naar een oplossing. Ook de banden worden minimum jaarlijks gecontroleerd, onder andere om klapbanden te voorkomen die eindigen langs de weg, met alle gevaren van dien. Hoe minder slijtage aan de banden, hoe lager ook het brandstofverbruik en dus hoe minder uitstoot. Het stationair verbruik (het laten draaien van de motor terwijl de trekker stilstaat) wordt sinds 2002 opgevolgd. De uren worden per trekker bijgehouden en driemaandelijks met de chauffeur geëvalueerd. Verschillende acties met bijvoorbeeld slogans en communicatie via de chauffeursvergaderingen worden ondernomen om het stationair verbruik minimaal te houden. Dit met succes! Gesensibiliseerde chauffeurs die niet onnodig hun motor laten draaien, dragen immers de boodschap over op andere chauffeurs.

Meten = weten = besparen Ardo (Ardooie), producent van diepvriesgroenten,

12


MI-5

Door het waterverbruik gedetailleerd op te volgen en waterbesparende acties te ondernemen, realiseerde het diepvriesbedrijf Ardo op twee jaar een waterbesparing van 47%.

maakt gebruik van recuperatiewater (51%), leidingwater (21%), regenwater (18%), sokkelwater (7%) en ondiep grondwater (3%). Al deze waterstromen worden continu opgevolgd. De resultaten worden gebruikt voor de wekelijkse kostprijsrapportering en de maandelijkse rapportering van de energieverbruiken. Er is een interne communicatie van de rapporten op de wekelijkse productievergadering en de milieuvergaderingen. De ploegchefs worden gestimuleerd om de verbruiken nauwgezet op te volgen en bij te sturen waar nodig. Ook voor het West-Vlaams Milieucharter worden er targets gesteld die nadien geëvalueerd worden. Door de intense opvolging van de verbruiken en de realisatie van diverse waterbesparende acties slaagde Ardo erin om het proceswaterverbruik terug te dringen met 47% op twee jaar tijd. Het sokkelwater werd gereduceerd met 66% op vier jaar tijd.

systeem dat past in een logistieke site. Door sensibilisatie werd hierdoor ook meer orde en netheid bereikt. In totaal werd 30% minder afval (restafval, PMD, papier & karton, plastics, hout, ...) opgehaald, terwijl de totale afvalfactuur met 60% daalde! Onder meer door een betere inzameling werden de afvalkosten voor papier & karton omgebogen in opbrengsten. De positieve resultaten werden gebruikt als motor om ook het afvalbeleid in de productievestiging Latexco NV te herdimensioneren. Hierdoor verdubbelde de hoeveelheid ingezameld papier & karton, net als de hoeveelheid ingezamelde plasticfolies. Door een betere selectieve inzameling werden ook hier een aantal “opbrengsten” gerealiseerd die voorheen een typische kost waren. De specifieke afvalkost (euro/kg) daalde hierdoor met 10%.

Efficiënt afvalbeheer loont!

De intergemeentelijke vereniging IVOO valt zoals alle afvalverbrandingsinstallaties onder de VLAREM-wetgeving, die weinig speelruimte vrijlaat met betrekking tot de meetstrategie luchtemissies. Verplichtingen zoals de continue en discontinue bemonstering, attestatie van de meetapparatuur, de continubewaking van dioxines en furanen, de controle op voldoende beschikbaarheid van de meetapparatuur worden strikt nageleefd. De conformiteit met de wetgeving wordt gegarandeerd door een gecertificeerd milieu- en kwaliteitszorgsysteem (ISO 14001 en 9001). Het tijdig contacteren van alle be-

In de periode 2005-2006 werden nieuwe impulsen gegeven aan het afvalbeleid in Latexco Handling (Tielt). Het doel was een reductie van de afval(kost) door betere afvalinzameling. Analyse van de afvalmarkt en de specifieke behoeftes heeft geleid tot de introductie van nieuwe afvalrecipiënten in diverse kleuren. Elke kleur correspondeert met één afvalstroom. Samen met diverse affiches en stickers in dezelfde geüniformiseerde kleuren is er gezorgd voor een sterk visueel inzamelings-

Open communicatie


13

Relighting (links: voor - rechts: na) combineert het nuttige aan het aangename: er wordt een belangrijke besparing gerealiseerd terwijl bovendien het comfort verhoogt! (Foto’s: Daikin)

trokkenen (geattesteerde meetlabo’s, overheid, ...) zit ingebed in het ISO-systeem en wordt ondersteund door een softwarepakket waarin predictief, preventief en curatief onderhoud opgenomen zijn. Naast de communicatieverplichtingen omtrent de resultaten van de emissiemetingen in het integraal milieujaarverslag en het technisch en niet-technisch rapport, wordt ook gecommuniceerd via de website. De verplichting tot communiceren is opgenomen in de bijzondere voorwaarden van de milieuvergunning van IVOO. Via internet zijn resultaten snel en makkelijk te publiceren en zijn ze vlot toegankelijk voor geïnteresseerden. Doorgedreven inspanningen binnen de afvalverbrandingssector maken dat de installaties niet langer als “vervuilend” worden ervaren. Het vertrouwen in het bedrijf komt tot uiting in de lage respons op publicaties allerlei en de toelichting van het niettechnisch rapport aan omwonenden.

Door de resultaten van de emissiemetingen te publiceren op het internet, zorgt IVOO voor een open communicatie, wat het vertrouwen bij de omwonenden ten goede komt: www.ivoo.be > verbrandingsoven > emissiemeetgegevens.

Ook relighting resulteert in CO2-vermindering Daikin Europe (Oostende), producent van airco’s, wordt aangestuurd door het moederbedrijf in Japan. Aandacht voor milieuvriendelijk ondernemen zit diep geworteld in het wereldwijde beleid van Daikin. Vier maal per jaar rapporteert de vestiging in Oostende naar Japan over investeringen en de impact ervan op het milieu. Besparingen worden uitgedrukt in CO2-equivalent, een interessante eenheid in deze tijden van opwarming van de aarde! Het bedrijf becijferde dat een besparing van 1 kWh een besparing van 0,292 kg CO2 oplevert. Een vermindering van 1 normaalkubieke meter aardgas komt overeen met 1,991 kg CO2 minder. Deze cijfers zijn regio-afhankelijk en gebaseerd op de manier van energieproductie. Een voorbeeld van relighting toont hoe Daikin ‘meten is weten’ in de praktijk brengt. De verlichting van de luifel aan de ingang van het bedrijf volstond niet langer: de intensiteit was onvoldoende (‹ 100 lux), de lichtsterkte kon niet geregeld worden, de bediening was manueel, de lampen waren frequent stuk en niet esthetisch. Bij bestelling van nieuwe lampen werd het concept grondig herzien. Er werd geopteerd om meer armaturen (18 x 100 W in plaats van 10 x 400 W) te plaatsen met een lager vermogen om zodoende tot een betere verlichting te komen. Daarnaast werd de verlichting aangepast aan de noden van vandaag (› 400 lux). Een TL-verlichting met dimfunctie zorgde tevens voor energiebesparing. Samen met de relighting van de portiersloge werd een besparing van 2.757 kWh of 805 kg CO2 gerealiseerd op jaarbasis. Of hoe een kleine ingreep het comfort verhoogt en een mooie milieubesparing met zich meebrengt!

Persluchtlekken, zonde van de kosten! Perslucht is een dure vorm van energie! Slechts 5 à 10% van de verbruikte elektrische energie wordt omgezet in nuttige mechanische energie. De rest verdwijnt als warmte en via lekken. Een regelmatig onderhoud van de persluchtleidingen is dus onontbeerlijk en betekent een aanzienlijke energie- en kostenbesparing! Zonder een onderhoudsprogramma kan 30 tot zelfs 40% van uw perslucht verloren 14


Een voorbeeld van het type stockinformatie dat klanten via de beschermde ingang op de website kunnen controleren. (Bron: Deny Logistics)

ONLINE STOCK Article ACETON ANALYTICAL GRADE 25l ACETON EXTRA P ACETON MULTISOLVENT 2,5l ACETONITRILE 2,5 Lt CHLOROFORM 2,5l DIETHYLETHER 2,5l ETHANOL ABSOLUUT 1l Acc ETHANOL 96% 2,5l Acc ETHYLMETHYLKETON 1Lt FORMALDEHYDE PA 37% LEGE VERPAKKING

Description AC0311025P AC03132500 Ac03102500 AC03312500 Cl02182500 Et00822500 Et00151000 Et00132500 ME 0457 FO00112500

gaan. Via regelmatige controles kunnen de verliezen gereduceerd worden tot 5 à 10%. Persluchtlekken kunnen efficiënt opgespoord worden met een ultrasone lekdetector, ook tijdens productie in een lawaaierige omgeving. Het toestel detecteert ultrasone geluiden geproduceerd door luchtturbulenties aan het lek. De detector geeft de grootte van het lek weer in een geluidsniveau, uitgedrukt in dBµV. Om te kunnen berekenen hoe groot het financieel verlies van lekken is, heeft men enkele gegevens van de compressor nodig: - vermogen (bijvoorbeeld 22 kW); - maximum persluchtdebiet (bijvoorbeeld 3000 l/ min); - draaiuren per jaar (bijvoorbeeld 2000 uren/jaar). Via de elektriciteitsfactuur kan de elektriciteitskost per kWh (bijvoorbeeld 6,75 eurocent/kWh) bepaald worden. Aan de hand van het fictieve voorbeeldje kan dan het specifiek energieverbruik bij vollast berekend worden (0,122 kWh/m3). De specifieke energiekost (dit is de kostprijs om 1 m3 extra perslucht te produceren) bedraagt 0,825 eurocent/m3, zonder rekening te houden met de afschrijving en onderhoudskost van de compressor. Een grafiek bijgeleverd bij de detector geeft aan dat de uitlezing van een lek van 70 dBµV (klein, moeilijk hoorbaar lek) overeenkomt met een verlies van 2.174 liter per uur of 0,2652 kWh/uur. Indien men dit lek niet zou dichten, vliegt er jaarlijks onnodig 35,87 euro de lucht in! Wanneer je een lek hoort sissen, hou er dan rekening mee dat het lek veel groter is dan in dit voorbeeld en de kosten exponentieel toenemen! De kostprijs van een lek van 1 mm loopt bij een druk van 7 bar al gauw op tot 230 euro per jaar. Het is dus belangrijk om de kost van persluchtlekken te communiceren naar de werkvloer en de werknemers ertoe aan te zetten lekken tijdig te melden!

Handige online opvolging van de stock Deny Logistics (Menen) staat in voor de opslag van diverse goederen, maar ook voor de opslag van chemicaliën. Deze worden op de best mogelijke manier opgeslagen, dit rekening houdend met de

Free goods

Custom

Expected

Packing

2 12 3 8 4 10 4 2 6 4 3

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

FLC 25 Ltr FLC 2,5 Lt FLC 2,5 Lt FLC 2,5 Lt FLC 2,5 Lt FLC 2,5 Lt FLC 1 Ltr FLC 2,5 Lt FLC 1 Ltr FLC 2,5 Lt PALET

geldende milieuwetgeving en veiligheidsvoorschriften. In dat kader is het bedrijf een hoge-drempelSEVESO-bedrijf. De opvolging van de hoeveelheden aan gevaarlijke producten is dus essentieel, daar het bedrijf getaxeerd wordt op de hoeveelheid product in stock en er uiteraard niet meer dan de vergunde hoeveelheid op stock mag staan. Aan de hand van het magazijnbeheer door middel van barcodescanning worden deze hoeveelheden bijgehouden, zijn de diverse gevaarseigenschappen per product en de hoeveelheden per gevaarscategorie raadpleegbaar. Het systeem zorgt ervoor dat men op elk moment een zicht heeft op de effectieve situatie en de situatie in het verleden. De lijsten die op deze manier verkregen worden, worden eveneens gebruikt om in de gevarenkast aan de inkom van het bedrijf te hangen. Op die manier hebben de interventieploegen een accuraat zicht op wat er zich in de verschillende magazijnen bevindt. Het systeem is via de website www.denyworldwide.com ook raadpleegbaar voor de klanten. Naast het bekijken van het stockniveau kan ook de historiek van in- en uitgaande goederen bekeken worden per datum. Het is mogelijk om lijsten samen te stellen van leveringen per klant. Op deze manier is het wettelijke kader gelinkt aan een interessante tool voor de klanten. Het systeem bevordert eveneens een open politiek naar het cliënteel en naar de controlerende overheid.

Prestatie-indicatoren allerlei Bij het distributiecentrum van Toyota te Zeebrugge worden het energie- en waterverbruik uitgedrukt per verhandelde wagen. Boss Paints, producent van verven, linkt verbruiken aan het aantal liter geproduceerde verf. Om het gasverbruik over de jaren heen te kunnen vergelijken, kan gebruikgemaakt worden van graaddagen. De graaddagen schakelen de invloed van buitentemperatuur op het gasverbruik voor verwarming uit. Naast het meten en evalueren van gegevens, is interne communicatie van de resultaten van groot belang. Enkel en alleen al het verbruik communiceren naar de afdelingen, zorgt voor een besparing. Een gezonde interne competitie naar het laagste verbruik draagt hiertoe ongetwijfeld een steentje bij. Milieu-investeringenininbeeld beeld Milieu-investeringen

15 15

4. ‘Schone technologie’ rendeert

Watergedragen inkt Bij Deceuninck nv worden PVC-profielen door middel van een walsaandruksysteem voorzien van een inkttekening, die in de printinglijn met inkt bedrukt wordt. In de oude printinglijn werd gewerkt met solventhoudende inkten. Begin 2005 werd deze installatie vervangen door een volledig nieuwe lijn die solventvrij drukt met watergedragen inkten. In deze nieuwe installatie wordt de inktstructuur bedekt met een UV-lak die uitgehard wordt door middel van UV-licht (solventvrije lak). De nieuwe lijn haalt hogere snelheden en doordat de omstelling van de machine per drukstation offline kan gebeuren,

De nieuwe drukmachine met watergedragen inkt is sneller, flexibeler en genereert veel minder afval. (Foto: Deceuninck)

wordt ‘stilstand’ tot een minimum beperkt. Door deze innovatie werd de emissie van vluchtige organische oplosmiddelen (VOS) sterk gereduceerd en is de opslagbehoefte voor solventen sterk verminderd. Alleen al voor de verminderde ophaling van afval van MEK wordt op jaarbasis een besparing gerealiseerd van 5.000 euro. De nieuwe lijn maakt het bovendien mogelijk om vier kleuren in register te drukken en een voelbare structuur op het decor aan te brengen. Daardoor kunnen nieuwe designs gedrukt worden en kan Deceuninck beter inspelen op de vraag van de markt

Geluidsbestrijding, een continu-project Doordat Genencor International BVBA te Brugge, een producent van enzymen voor industriële toepassingen door fermentatie, ingesloten is door bewoning, wordt geluidshinder als een van de prioritaire milieuaspecten aanzien. Daarom is reductie van geluidshinder sinds lang opgenomen in de beleidsverklaring van Genencor. Een extract uit deze “Beleidsverklaring Duurzaam Ondernemen” van 2001 ter illustratie : “ ... Specifiek voor de Brugse vestiging zullen we extra aandacht geven aan de beperking van geur- en geluidsemissie ...” Dit beleid resulteerde in diverse projecten ter voorkoming en reductie van geluidshinder. In 1997 werd overgeschakeld van een aceton-procedé naar een waterig procedé voor de zuivering van het product. Door het verwijderen van diverse installaties werd een reductie van 5dB(A) gehaald. In 1999 werd een volledige geluidsstudie opgemaakt van het omgevingslawaai.

Het effluent van de waterzuivering wordt verder gezuiverd in een reeks membraanfilters, waardoor het bruikbaar wordt als proceswater en als ketelwater. (Foto: Unifrost)

Soms volstaat het een lawaaibron enkele meters te verplaatsen om de lawaaiimpact voor de buren drastisch te verminderen. (Foto: Genencor)

In 2001 werd een geluidswerende wand geplaatst rond de meest luidruchtige apparatuur (cyclonen in circuit van gistingslucht). In 2003 werden de containers voor de afvoer van filterkoek verplaatst. Oorspronkelijk bevonden deze containers zich aan de rand van het terrein, aan het kanaal. Het vallen van harde filterkoek in een lege container was een significante geluidsbron. De sanering omvatte het verplaatsen van de containers naar een open ruimte tussen de bedrijfsgebouwen zodat de gebouwen fungeerden als geluidswand. In 2007 zal de hele installatie nog een volledig gesloten omhuizing krijgen. In 2005 werd de geluidsstudie opnieuw gemaakt en werden de resterende significante geluidsbronnen in kaart gebracht, werden de prioriteiten vastgelegd en een plan van aanpak opgemaakt. In 2006 werd een geluiddemper geplaatst op het luchttransport van een grondstof. In 2007 werden de cyclonen in het circuit van de gistingslucht verplaatst en voorzien van een geluidswerende omkasting. Verder dient nog een ventilator aangepast te worden. Als rode draad wordt in elk project het geluidsaspect bekeken. Openingen naar buiten zoals doorgangen van leidingen, worden stelselmatig gedicht. De ramen van het fermentatiegebouw worden steeds dichtgehouden. Nieuwe installaties moeten voldoen aan bepaalde geluidsnormen bij aankoop en worden zo veel mogelijk binnen opgesteld. Verder wordt het transport naar en op het bedrijf van 19u tot 7u tot een uiterst minimum herleid zodat de buren van een goede nachtrust kunnen genieten.

Ultrafiltratie en omgekeerde osmose zorgen voor meer hergebruik Unifrost is gespecialiseerd in de productie van diepgevroren groenten en bereide maaltijden. De groeiende productiecijfers van de onderneming hadden evenwel hun weerslag op de waterhuishouding van Unifrost. Niet alleen zag de onderneming de hoeveelheid geloosd water toenemen, ook de waterbevoorrading kwam onder druk te staan toen het vergunde grondwaterdebiet meer dan gehalveerd werd. Daarom werd besloten om, in het verlengde van de bestaande waterzuivering, een ultra-filtratie (UF) en omgekeerde osmose (RO) installatie in bedrijf te brengen. Met deze UF/RO-installatie wordt het effluent van de waterzuivering opgewaardeerd naar water met de kwaliteit van proceswater. Ook het voedingswater voor de stoomketels wordt uit dit circuit betrokken. Het hergebruik van afvalwater dat op die manier gerealiseerd werd, resulteerde in een daling van het afvalwaterdebiet met 20 tot 40 m3/uur. Ook het waterverbruik, zowel van grondwater als van leidingwater kende een evenredige daling. Dankzij deze ingreep slaagde Unifrost erin een belangrijke meerwaarde te realiseren op bedrijfseconomisch vlak. De onderneming bleef voldoen aan de quota in de milieuvergunning terwijl nagenoeg alle waterkosten afnamen: de heffing op het lozen van afvalwater, de heffing op het oppompen van grondwater en de totale waterfactuur.

Geluid visualiseren In het kader van uitbreidingsplannen opteerde Ardo (Ardooie), producent van diepvriesgroenten, ervoor om een akoestisch model van het bedrijf te laten opstellen. Dit model zou niet alleen de geluidsbronnen in kaart brengen, maar ook helpen bij het identificeren van te saneren geluidsbronnen en bij het inschatten van de geluidsimpact van geplande installaties. Het Europese project IMAGINE beschrijft met “HARMONOISE” de rekenmethode die door de lidstaten van de Europese Unie dient te worden gehanteerd bij het uitrekenen van een akoestisch overdrachtsmodel. Tot op heden is nog niets wettelijk verplicht, maar toch wordt het nu al toegepast. Verschillende commerciële pakketten hebben de rekenvoorschriften zoals de ISO 9613-2-norm in een 3D-computersoftware verwerkt. De situatie bij Ardo werd met behulp van het softwarepakket Soundplan 6.3 berekend. Om een geluidskaart te maken, worden eerst alle geluidsbronvermogenniveaus van de geluidsbronnen bepaald. Dit kan aan de hand van geluiddrukniveaumetingen op korte afstand (bijvoorbeeld 1 m) van de geluidsbronnen gebeuren of door middel van de meer gesofisticeerde geluidsintensiteitstechniek.

18


Alle geluidsmetingen worden in de octaafbanden of tertsbanden uitgevoerd om rekening te houden met de frequentie-inhoud van het geluid. Een zo gedetailleerd mogelijk 3D-model van de omgeving met alle belangrijke gebouwen, schermen, ... en natuurlijk de geluidsbronnen moet dan opgesteld worden. Ervaring speelt een belangrijke rol om een betrouwbaar akoestisch model op te bouwen. Het resultaat is een eerste lawaaikaart van de omgeving. Een lawaaikaart is dus een momentopname van een bepaalde situatie rond een bedrijf. Het computermodel levert eveneens een lijst van alle bijdragen van alle geluidsbronnen op een bepaalde plaats in de ruimte. Deze lijst met geluidsbronnen kan op volgorde van belangrijkheid gesorteerd worden. Langdurige geluidsmetingen op verschillende locaties rond het bedrijf moeten overeenkomen met het resultaat van het computermodel. Meestal moet men het model bijsturen zodanig dat de meetresultaten overeenkomen met de rekenresultaten. Dan kan men het computermodel als geijkt beschouwen en kan men beginnen simuleren wat het effect van een wijziging (bijvoorbeeld het plaatsen van een geluidsscherm of geluiddemper) zal zijn op de omgeving. Een lijst van alle nodige saneringsmaatregelen kan vervolgens worden opgesteld en het effect ervan op de lawaaikaart kan vooraf voorspeld worden. Tevens kan men een schatting maken van de kostprijs van elke ingreep. Er werd voor Ardo, na enkele bijsturingen en overwegingen qua aanpak,

Mits een goede pH-regeling zorgt de biologische reiniging voor standtijden van meer dan 18 maanden. (Foto: Niko)

Links een voorbeeld van een 3D-computermodel inclusief lawaaikaart (bron: Ardo / EVA International).

uiteindelijk een concreet saneringsplan opgesteld dat nu bijna volledig is uitgevoerd. De resultaten zullen tijdens de zomer van 2007 geëvalueerd worden. Een goede akoestische aanpak bestaat altijd uit twee luiken, geluidsmetingen en berekeningen. In België wordt nog altijd veel gemeten en meten is weten (en één meting is geen meting). In Nederland wordt quasi alles berekend zonder metingen. Dit leidt soms tot grote afwijkingen tussen de werkelijke situatie en de berekende situatie. Toch telt de berekende situatie. De EU lijkt diezelfde weg als Nederland te volgen. In de toekomst mag men zeer veel lawaaikaarten van Europa verwachten. Men mag echter niet uit het oog verliezen dat het resultaat van een computermodel (en dus ook een lawaaikaart) zeer gewillig is. In een concreet geval zoals bij Ardo is een dergelijke lawaaikaart zeer nuttig, maar voor het geval van de luchthaven van Zaventem bestaan ook dergelijke kaarten. Iedereen kent het resultaat.

Olie-etende bacteriën zuiveren ontvettingsbad In de productie van elektrisch installatiemateriaal, spelen ontvettingsbaden een belangrijke rol. Omdat Niko (Sint-Niklaas) geen kwaliteitsrisico’s kan nemen, moeten de ontvettingsbaden maandelijks ver-

vangen worden. Dat genereert enorme kosten aan grondstoffen, afval en tijd. Daarom ging het bedrijf over tot de plaatsing van een Bioclean-unit op de ontvettingsbaden in de galvanolijn. In deze unit wordt de olie in de ontvettingsbaden afgebroken door ‘olie-etende bacteriën’. Deze bacteriën zetten de olie om tot CO2 en H2O. Een goede pH-controle is belangrijk voor de levensduur van de bacteriën, maar het succes van de techniek is reeds merkbaar. De standtijd van een ontvettingsbad is nu quasi onbeperkt: reeds meer dan achttien maanden ten opzichte van de vroegere maandelijkse vervanging. Waar vroeger per jaar 6.000 l afvalolie en 10.000 l ontvettingsafval afgevoerd moest worden, is er nu geen afvoer van afvalstoffen meer. Vermits de baden een veel langere standtijd kennen, is ook het grondstoffengebruik afgenomen, is er geen tijdsverlies meer door verversing en is zelfs het energieverbruik gedaald. Nu de baden minder belast zijn met olie, volstaat voor een ontvettingsbad een werktemperatuur van 45°C ten opzichte van 75°C vroeger.

Recuperatie van perslucht vermindert solventemissies Cytec Surface Specialties Dendermonde produceert acrylaatmonomeren die gebruikt worden als grond


19

stof voor UV-drogende inkten en coatings. Tijdens het productieproces wordt solvent uit het eindproduct verwijderd onder hoge temperatuur en vacuüm. Deze lucht werd vroeger na zuivering via een drukregelventiel afgeblazen. Nu wordt de drooglucht na de behandeling in de luchtemissie-behandelingsinstallatie opnieuw ingezet in het productieproces. Dit resulteert in een reductie van het energiegebruik met 5.000 kWh/ maand. Ook de VOC-emissies, die reeds zeer laag waren vanwege de efficiënte luchtbehandelingsinstallatie, werden met nog eens een factor vier gereduceerd.

hoeveelheid verf verloren en moeten de leidingen met solvent gespoeld worden. Om de hoeveelheid verloren verf en spoelsolvent te minimaliseren, werd een paint-push-backsysteem geïnstalleerd. Bij de kleurwissel wordt een klein rubber element (PIG genaamd) onder druk door de verfleidingen geschoten zodat het grootste gedeelte van de verf in de leidingen terug naar het vat gaat en dus hergebruikt kan worden. Daardoor is er minder solvent nodig voor het reinigen van leidingen en gaat er ook minder verf verloren. De reductie aan verf- en solventverbruik wordt geschat op 5% per jaar. De kosten voor de verwerking van het afvalsolvent dalen evenredig.

Reduceren van verf- en solventverbruik Plastal Gent is gespecialiseerd in spuitgieten, lakken, assemblage en toelevering van bumpersets. Bij kleurenwissels in de lakkerij gaat telkens een

Efficiënte luchtzuivering zorgt niet voor overlast, verlaagt het energieverbruik en realiseert een daling van de VOCemissie met een factor 4. (Foto: Cytec)

20


Mechanisch reinigen van de verfspuitleidingen met een rubber kogeltje, zorgt voor minder solventverbruik, minder verfverbruik en minder afval. (Foto: Plastal Gent)

Hard pvc dat vrijkomt als postconsumer-afval krijgt een volwaardige toepassing in een hoogwaardig bouwproduct met hoge akoestische performantie

5. Inventief met milieuzorg Van pvc-sloopafval tot kwaliteitsvolle toepassingen Deceuninck (Gits) is gespecialiseerd in de extrusie en veredeling van kunststofprofielen. Voor extrusie vertrekt men niet enkel van nieuwe pvc-grondstof, ook recuperatiemateriaal wordt ingezet. Op deze manier vindt het postconsumer-afval dat vrijkomt bij de renovatie of het slopen van gebouwen een nuttige toepassing. Deceuninck heeft in dit kader Cyclefoam geluidspanelen ontworpen die voor 100% vervaardigd zijn uit postconsumer-pvc. De Cyclefoam geluidswand vormt een duurzame oplossing voor drie milieuproblemen: geluidsoverlast, afval dat moet verbrand of gestort worden en uitputting van fossiele grondstoffen. In 1 km geluidswand kunnen de (afval) pvc-ramen van ongeveer 450 woningen verwerkt worden! Hard pvc dat vrijkomt als postconsumer-afval krijgt een volwaardige toepassing in een hoogwaardig bouwproduct met hoge akoestische performantie. Dit postconsumer-afval fungeert als alternatief voor metalen of betonnen geluidsschermen. Het materiaal is aanzienlijk lichter (30 kg/ m2) dan bijvoorbeeld beton en bespaart daardoor CO2-emissies tijdens het transport. De Cyclefoam geluidswanden hebben een lange levensduur (onder andere niet gevoelig aan atmosferische invloeden en corrosie door strooizout) en vragen geen extra onderhoud. Door hun Decoroc coating

Twinson is een nieuw product van Deceuninck en is volledig vervaardigd uit afvalhout en afval-pvc.

kan graffiti permanent verwijderd worden. Bij vervanging of beschadiging van de geluidswand kan het materiaal opnieuw gerecycleerd worden en gebruikt worden als grondstof voor nieuwe geluidswanden. Een andere ecologische ontwikkeling is Twinson. Dit materiaal combineert het natuurlijke en warme uitzicht van hout met de duurzaamheid en onderhoudsvriendelijkheid van pvc. De voordelen van twee materiaaltypes in één product! Het Twinsongamma bestaat momenteel uit één terrasconcept en vier gevelpanelen. Het Twinson-materiaal werd voor het eerst geëxtrudeerd in 2006 en onmiddellijk gecommercialiseerd met succes. De milieuwinst van het product situeert zich op diverse vlakken. Het houtafval wordt gerecycleerd en krijgt samen met het pvc-afval een tweede leven in een duurzaam product. De terrasplanken vormen een perfect alternatief voor tropisch hardhout. Samen met de gevelbekleding zorgen deze twee producten voor een vermindering van de ontbossing in de tropische regenwouden en de mediterrane cederbossen. Het product op zich is eveneens perfect recycleerbaar! Deze nieuwe producten betekenen de aanboring van nieuwe (groei)markten. Zeg dus niet zo maar afval tegen hernieuwbare grondstoffen die een volwaardig tweede leven krijgen!


21

Bedrijfsparkeerterrein wordt tijdens weekend geklimatiseerde sportschuur Milliken (Gent), producent van industrieel textiel, heeft een goede band met de buurtnetwerken van Gent en hun vrijwilligers. Regelmatig worden sportactiviteiten georganiseerd waaraan zowel de buren als de eigen werknemers deelnemen. Deze activiteiten vinden plaats in een parkeerterrein dat tijdens het weekend omgetoverd wordt tot een prachtige sportschuur. Om de activiteiten zo aangenaam mogelijk te maken, werd geïnvesteerd in verwarming door de plaatsing van heteluchtblazers. Voor de verwarmingselementen wordt gebruikgemaakt van het koelwater van elektriciteitsproducent SPE. Daarnaast behoren een cafetaria, douches/kleedruimtes en divers sportmateriaal (basketbal, tafeltennis, volleybal, turnmatten en voetbalgoals) tot de uitrusting. De polyvalente zaal wordt ook ter beschikking gesteld voor andere activiteiten zoals rommelmarkten, schoolactiviteiten en aerobics voor allochtone vrouwen. Tijdens de jaarlijkse BBQ kunnen de buren de contacten met de bedrijfsleiding onderhouden. De bedrijfsleiding van Milliken maakt zelf deel uit van de Buurtdiensten Gent Noord en is hierdoor goed op de hoogte van de bekommernissen en verwachtingen van de buurt.

Ecodesign, een haalbare kaart! De nieuwe schakelaar van Niko (Sint-Niklaas) werd ontworpen volgens de ecodesignprincipes. Hierbij werden volgende aspecten in rekening gebracht: -

lager materiaalverbruik; lood- en cadmiumvrij; bedrukking door laser in plaats van inkten; scheiding van verschillende materialen is mogelijk bij einde levensduur; - minder afvalproductie tijdens productie;

Niko weet dat ecodesign niet alleen goed is voor het milieu, maar ook de productieprocessen aanzienlijk vereenvoudigt.

22


- geen gebruik van snijolie in het productieproces; - vervanging van een productielijn door één machine.

Bedrijfswinst gaat naar mens en milieu Bij verfproducent BOSS paints (Waregem) wordt jaarlijks een percentage van de bedrijfswinst gereserveerd voor het project ‘Mens en Milieu’. Dit budget wordt geïnvesteerd in projecten náást de normale bedrijfsvoering die kaderen binnen milieu- en mensvriendelijk ondernemen. Het percentage van de winst dat naar mens- en milieuvriendelijke projecten gaat, stijgt ook wanneer de winst stijgt. Dankzij dit budget werd het midden 2005 mogelijk te investeren in een zonnepanelenpark van 9.600 Wp. Dit park werd eind 2006 verder uitgebreid tot 61.200 Wp. Het fietsgebruik wordt niet alleen aangemoedigd door het geven van een fietsvergoeding, maar ook door tal van andere ludieke en motiverende acties. Tweemaal per jaar krijgt het personeel de kans om zijn fiets gratis te laten onderhouden. De fietser van het jaar krijgt daarenboven de prijs “Gouden Helm”. Een waardebon van een fietszaak wordt verloot onder alle fietsers en voor kleine verplaatsingen staat er een bedrijfsfiets ter beschikking. Ook een biologische tuin werd gerealiseerd met een deel van de winst. BOSS paints maakt het zijn werknemers graag aangenaam en investeert in acties die de motivatie en de gezondheid van de werknemers ten goede komen. Een cursus ‘stoppen met roken’, kinderopvang tijdens de zomer, strijkdiensten, het beschikbaar stellen van gratis soep en biologisch fruit, terugbetaling van sportabonnementen en een ontspanningsruimte in de refter met tafelvoetbal en biljart zorgen voor een aangename werksfeer. Immers, gemotiveerde werknemers zullen minder snel afwezig zijn en gaan met plezier de uitdagingen van hun job aan! Activiteiten in de buurt en maatschappelijke projecten worden eveneens ondersteund met een deel van de winst. Harmonie tussen mens, milieu en economie zit dus duidelijk geïntegreerd in de visie van dit bedrijf.

Het percentage van de winst dat naar mens- en milieuvriendelijke projecten gaat, stijgt ook wanneer de winst stijgt. (Bron: BOSS paints)

Altherma-warmtepomp: innovatie in verwarming Daikin (Oostende) is wereldwijd gekend voor zijn aircosystemen en heeft een belangrijke rol te vervullen in het kader van ecodesign. Bij de ontwikkeling van nieuwe producten worden milieuaspecten in rekening gebracht, net als bij het design van de energiezuinige en emissiearme Althermawarmtepomp. Woningen zijn verantwoordelijk voor ongeveer 1/4 van de uitstoot van broeikasgassen. Voor residentiële verwarming worden in grote mate natuurlijke energiebronnen zoals stookolie en aardgas gebruikt. De juiste keuze van isolatie en verwarmingssystemen is dus belangrijk. Om hierop in te spelen, ontwikkelde Daikin Altherma, een verwarmingssysteem gebaseerd op de luchtwaterwarmtepomptechnologie. De warmtepomp onttrekt warmte aan de buitenlucht en deze Daikin Altherma ontwikkelde een verwarmingssysteem gebaseerd op lucht-water-warmtepomptechnologie dat 64% minder CO 2 emitteert dan conventionele verwarmingssystemen.

warmte wordt benut voor verwarming en productie van sanitair warm water. Een hogere efficiëntie wordt bekomen door een inverter-gestuurde compressor gecombineerd met een “variabel temperatuur-instelpunt”. Dit verwarmingssysteem emitteert 64% minder CO2 dan conventionele verwarmingssystemen (gasboilers, olieboilers en directe elektrische verwarming). De jaarlijkse besparing in CO2-uitstoot voor een huis in België bedraagt ongeveer 1.000 tot 1.600 kg CO2. Een lager primair energieverbruik leidt vanzelfsprekend tot een vermindering in de jaarlijkse energiekosten voor de gebruiker. Daarnaast is de installatie van Altherma eenvoudig; er is geen aansluiting op het gasnetwerk, geen stookolietank en geen boring vereist zoals dit wel het geval is voor water-waterwarmtepompen. Bovendien vereist Altherma geen jaarlijks onderhoud in tegenstelling tot gasboilers. De assemblage van Altherma brengt een mooie groei in directe en indirecte arbeidskrachten teweeg. In 2006 ging het om 15 bijkomende werkkrachten, tegen 2010 verwacht men 210 extra werkkrachten in te zetten.


23

Voor meer informatie omtrent deze brochure en het Milieucharter: [email protected] • [email protected]

Deze katern vormt het sluitstuk van een informatiecampagne die in 2006 en 2007 door de POM West-Vlaanderen, VOKA Kamer van Koophandel Oost-Vlaanderen, IFEST en ecoTips in samenwerking met Oost- en West-Vlaamse Milieucharterbedrijven werd opgezet rond concrete eco-efficiënte investeringen gerealiseerd in het kader van de Milieucharterdeelname van deze bedrijven. Hoewel deze investeringen vaak zijn uitgewerkt in functie van een specifieke situatie, eigen aan de onderneming of aan het gevoerde productieproces, blijken veel van de geselecteerde initiatieven een overdrachtelijke waarde te hebben, waardoor ze ook in andere bedrijven en sectoren zeker hun nut zullen bewijzen.

Milieuinvesteringen. in beeld. Het Milieucharter, een bron van inspiratie

Recommend Documents