Mienskip op de bouwplaats

Infraprojecten in beeld

Infra-info Rapportage oktober 2015

In deze Infra-info

'We gaan meer controleren op naleving cao buitenlandse werknemers’ 2 | Infraprojecten uitgelicht 3-6 | Ledlampen leveren besparing en milieuwinst op 7 | Extra verdubbeling voor N381 Drachten - Drentse grens 7 | Klaar! 8 | N359 door Lemmer: vlotter, stiller en groener 8

Lees online meer: Froonackerdyk veiliger

Mienskip op de bouwplaats

Trijehûs wordt recreatiegebied

Afgelopen jaar maakte provincie Fryslân werk van de Froonackerdyk. Deze weg werd tussen Easerlittens en Dearsum veiliger gemaakt met onder meer rotondes, gekleurd asfalt en nieuwe linksaf-vakken. Gedeputeerde Poepjes opende de weg dit najaar. Lees online meer.

Regelmatig krijgen mensen de kans een kijkje te nemen bij de infraprojecten van de provincie. Zo werd er legaal gefietst over een deel van De Centrale As voor openstelling. Ook reden wij mee met een bus vol nieuwsgierige inwoners over het Noordelijke deel van De Centrale As. Benieuwd? Bekijk het filmpje online.

Trijehûs, het eilandje vlak boven Grou, verandert komend jaar van provinciaal baggerdepot in een recreatiegebied. It Fryske Gea plaatst er onder meer een zwaluwwand. De natuurbeheerder hoopt dat het eilandje naast recreanten, ook bruine kiekendief zal trekken. Online meer over dit stukje Friese natuur.

Op www.frieseinfrainfo.frl leest u meer, vindt u interessante links, extra foto's en video's.

MKB

Rechtbank doet uitspraak over buitenlandse werknemers

“Provincie gaat meer controleren op naleving cao” “We nemen de kwestie serieus. Direct nadat de Menno Keulen FNV aan de bel trok hebben we de zaak laten onderzoeken en extra maatregelen getroffen. Zo vragen we aannemers bij lopende projecten of ze de arbeidsduurverrekening, functie-inschaling en artikel 55 van de cao Bouwnijverheid correct toepassen. De aangescherpte regelgeving en controle nemen we expliciet op in nieuwe contracten. We nemen dus onze ketenverant­ woor­delijkheid, zoals per 1 juli ook is vastgelegd in de nieuwe wet aanpak schijnconstructies.”

Programmamanager Sieds Hoitinga van provincie Fryslân licht het geschil toe tussen FNV Bouw en Heijmans, zoals dat begin dit jaar naar buiten kwam. De laatste aannemer zou, volgens de bond, de bouw cao aan haar laars lappen bij de inzet van buitenlandse werknemers. De bond constateerde dat op twee projecten: de aanleg van de Drachtsterweg en De Centrale As. “Puur toeval”, noemt Hoitinga dat het hier om Friese projecten gaat. “De bond pakte twee grote projecten, toevallig in Fryslân. De kwestie speelt overal in het land waar uitzendbureaus buitenlandse werknemers detacheren. Het is een gangbare manier van werken.”

“Toevallig Friese projecten”

2

“De provincie ontving eerder geen enkel signaal dat buitenlandse werknemers slechter zouden worden beloond. Ook niet tijdens de controles die ze zelf uitvoert op de arbeidsomstandigheden, veiligheid, registratie en certificaten“, vertelt Hoitinga. “Toen de FNV aan de bel trok waren we verbaasd. En vonden we het verstandig onderzoeks­bureau VRO een onafhankelijk onderzoek te laten uitvoeren. Temeer omdat Heijmans aangaf uitzendbureaus als Aelbers wel degelijk conform cao-afspraken te betalen.”

Infra-info / oktober 2015

Uitkomst Juni jongstleden presenteerden de onderzoekers hun bevindingen. Daarbij werd met name het uitzendbureau, dat de buitenlandse werknemers in dienst heeft, onder de loep genomen. Hoitinga vat de uitkomst samen. “Het cao-loon wordt keurig betaald. Daar is geen twijfel over. In enkele gevallen is de werknemer wel lager ingeschaald. Dat gebeurt vaker, ook in andere branches. Volgens Aelbers doen ze dat incidenteel bij gebrek aan gekwalificeerd personeel. Als je geen vakman 1 kunt vinden, maar wel een ervaren vakman 2, dan zet je die in. Zonder dat je hem direct hoger inschaalt. We gaan dit punt wel in onze controles meenemen.” Geconstateerd werd ook dat er voor sommige werknemers minder pensioenpremie is afgedragen dan de bouw cao voorschrijft. Oorzaak is de mindere pensioenregeling van de uitzendbranche. Artikel 55 Serieuze kwestie is het verschil van interpretatie van artikel 55 van de bouw cao. Hoitinga: “Volgens de bouw cao moeten werkgevers, of dat nu een aannemer of uitzendbureau is, de onkosten van werknemers betalen die van ‘ver weg’ moeten komen. Meestal gaat het dan om reis- en verblijfkosten. Wanneer de afstand te groot is, moet de werkgever voor onderdak zorgen en dat vergoeden.” Bij buitenlandse werknemers gaat het er anders aan toe. “Het uitzendbureau regelt onderdak, meestal een vakantie­ woning in de buurt van de klus. De werknemers betalen daarvoor een x-bedrag aan huur dat, dankzij een Europese stimulerings­regeling voor vrij handels- en werknemersverkeer (ET), van het bruto-inkomen mag worden ingehouden.” FNV Bouw heeft grote problemen met deze constructie. Volgens de bouw cao moet de werkgever immers de huis­ vesting betalen. “Op dit verschil in interpretatie en tussen onze en de Europese regelgeving spitst het conflict zich feitelijk toe”, vat Hoitinga samen. De FNV vindt dat buitenlandse werknemers door het inhouden van huur minder verdienen dan hun Nederlandse collega’s. Op de achtergrond speelt marktverdringing mee, omdat buitenlandse werk­ nemers zo minder kosten dan Nederlandse werknemers die de onkosten geheel vergoed krijgen.

Sieds Hoitinga

Fout herstellen Op 22 juli 2015 oordeelde de rechtbank Midden-Nederland dat artikel 55 van de bouw cao ook voor buitenlandse werknemers geldt. Met terugwerkende kracht. Op hun loon is dus ten onrechte een vergoeding voor huisvestings-en andere kosten ingehouden. “We stellen `onze aannemers’ hiervan op de hoogte en vragen eventuele fouten te herstellen”, aldus Hoitinga. Volgens de programmamanager heeft de uitspraak behoorlijke consequenties voor de uitzendbranche én de inzet van buitenlandse werknemers. “Als de daadwerkelijke kosten moeten worden vergoed, ook van het reizen tussen Nederland en het land van herkomst, dan worden buitenlandse werknemers duurder dan Nederlandse. Ze zullen dan waarschijnlijk alleen nog worden ingezet als er echt geen autochtonen zijn die het werk kunnen of willen doen.”

“Uitspraak met behoorlijke consequenties“ De provincie gaat op de bouwplaats meer toezien op de naleving van de cao. “Niet alleen omdat we dat willen, maar ook omdat de nieuwe wet aanpak schijnconstructies (juli 2015) ons daartoe verplicht. Ze stelt dat de hele keten verantwoordelijk is voor het reilen en zeilen op de bouwplaats. Hoe we dat controleren? Vooralsnog in nauwe samenwerking met de aannemers en mogelijk op termijn via steekproeven. Maar landelijk wordt er achter de schermen al gewerkt aan een sluitend systeem, waarbij één organisatie toeziet op de naleving. Kan zo maar zijn dat werknemers die de bouwplaats op willen straks gecontroleerd worden met een pasjessysteem. Net als bij ons op kantoor”, besluit Hoitinga met een glimlach. Lees online meer over de actuele ontwikkelingen en de toelichting van gedeputeerde Poepjes.

Hier werken we aan een mooi en bereikbaar Fryslân!

Holwerd 18 2 21

Dokkum Hallum

1

3

27 20

16 32 4

3

6

24

Franeker

2

Leeuwarden 23

34

Burgum

8

2

7

Harlingen

15

14

5

17

13 22

12

29

Drachten

Grou

10

30

Bolsward

Nij Beets

12

Sneek

25

33

31 31

Gorredijk Workum

Oosterwolde

19

28

13

Joure

Woudsend

35

9

Heerenveen

Appelscha

31

10

26 11

Wolvega

1 aan de weg • werken werken het water • werken aan aan het spoor • gebiedsontwikkeling •

Lemmer

•

1 Hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl 2 De Centrale As 3 Extra sneltrein Groningen - Leeuwarden 4 N31 Traverse Harlingen 5 Gebiedsontwikkeling Haak om Leeuwarden 6 Westelijke invalsweg 7 Drachtsterweg en omgeving 8 Station Werpsterhoeke 9 Knooppunt Joure 10 N381 Drachten - Drentse grens 11  Onderdoorgang Om den Noort (Wolvega) 12 De Nieuwe Afsluitdijk

••

• •• •• • •• • •• •• • •••

••

13 Investeringsagenda Drachten Heerenveen 14 Skieding (N358) 15 Uterwei (N358) 16 Kootstermolen - Kootstertille 17 Bolsward - Leeuwarden (N359) 18 Hallum - Holwerd (N357) 19 Fietsroute Sneek - Woudsend 20 Lutkepost - Augustinusga 21 Fietspad Stroobossertrekweg 22 Froonackerdyk (N384) 23  Van Harinxmakanaal 24 Brug Dronrijp

• •

•

• • • • • • • •

Naast deze projecten hebben PS nog eens € 18 miljoen geïnvesteerd in het aanpassen van kleine verkeersonveilige punten.

• •

25 Van Panhuysbrug 26 Ruijtenschildtbrug 27 Brug Tzummarumervaart 28 Sluis Workum 29 Pikmar Grou 30 Natuurcompensatie Polderhoofd­kanaal Nij Beets 31 Opwaarderen Turfroute 32 Stationsbrug Franeker 33 Heafeart 34 Gebiedsontwikkeling Skûlenboarch - Westkern 35 Rotstergaastweg

• •

•

• •

•

•

••

••

3

17 infraprojecten uitgelicht >> Planning

2015 2016 2017 e e e e e e 3 kwrt 4 kwrt 1 kwrt 2 kwrt 3 kwrt 4 kwrt 1e kwrt 2e kwrt



IG brug Burgum

HOOFDVAARWEG LEMMER - DELFZIJL

IG

STATIONSBRUG FRANEKER

SU

N393 VROUWENPAROCHIE

IG IG

N31 TRAVERSE HARLINGEN GEBIEDSONTWIKKELING HAAK OM LEEUWARDEN N359 KRUISPUNTEN WINSUM, HILAARD EN HÙNS-LEONS

IG

STATION WERPSTERHOEKE

IG

DRACHTSTERWEG EN OMGEVING KNOOPPUNT JOURE

IG

ONDERDOORGANG WOLVEGA

IG

BRUG STROOMKANAAL LEMMER GU = gunning contracten GB = gronden beschikbaar SU = start uitvoering (deel)projecten IG = ingebruikname = vertraagd

= risico op vertraging

STATIONSBRUG FRANEKER

HOOFDVAARWEG LEMMER - DELFZIJL www.lemmer-delfzijl.nl TAAKSTELLEND BUDGET = 10 mln. binnen budget risico op overschrijding overschrijding INGEBRUIKNAME

7,8 mln.

0,9 mln.

januari 2016

2025 100%

(grond voor brug Burgum en kanaalaanpassing)

Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit. Voor 2017 met het Rijk definitieve afspraken maken voor vervanging resterende drie Friese bruggen. Lijkt gefaseerd te gaan gebeuren.

TOELICHTING

4

www.fryslan.frl/stationsbrug

N393 VROUWENPAROCHIE www.fryslan.frl/vrouwenparochie

137,8 mln. (betreft het Friese deel)

GROND IN EIGENDOM

PROJECTRISICO’S

= (voor) op schema

 Voorbereidend werk nieuwbouw brug Burgum en bijbehorende kanaalaanpassing ligt op schema. Wel is de kanaalaanpassing enkele maanden vertraagd. Dit onderdeel ligt niet op het kritische pad van het contract. In oktober wordt het kanaal feestelijk opengesteld. De brug Burgum en de kanaalaanpassing zijn onderdeel van contract Midden 2 van De Centrale As. Objectstudie voor bruggen Kootstertille en Skûlenboarch is afgerond. De slechte technische staat van de brug Skûlenboarch vraagt om een spoedige vervanging. Rijk en provincie stellen gezamenlijk een plan van aanpak op, zodat spoedig met de voorbereiding kan worden gestart. Doel is in 2017 te starten, mede afhankelijk van beschikbare rijksmiddelen. In 2014 stemden Staten in met het MER voor het watergebonden bedrijventerrein Skûlenboarch-Westkern. Het Provinciaal Inpassingsplan is vrijwel gereed. De MER wordt momenteel geactualiseerd i.v.m. de houdbaarheid van de onderzoeken. Daarbij vormt aangescherpte regelgeving voor stikstofdepositie mogelijk een knelpunt. Deze zomer zijn de werkzaamheden gestart voor de realisatie van de ontsluitingsweg voor het bedrijventerrein Skûlenboarch. Een lang gekoesterde wens van de bedrijven aldaar wordt daarmee werkelijkheid. Uiterlijk januari 2016 kan de ontsluitingsweg in gebruik worden genomen.

Infra-info / oktober 2015

april 2016

Niet van toepassing

 Vertraging vanwege meningsverschil met de aannemer over de opdracht. Overschrijding van budget door vertraging werkzaamheden.

TOELICHTING

 e werkzaamheden starten later dan D gepland. De provincie Fryslân en de aannemer hebben een verschil van mening over de opdracht. De partijen hebben samen een onafhankelijk adviesbureau ingeschakeld om een bindend advies te geven. Dit advies bestaat uit twee delen. Het eerste deel, waarin gekeken wordt naar de opdracht, is afgerond. De uitkomsten van het tweede deel worden in het najaar verwacht. Zodra het advies bekend is, gaan beide partijen met elkaar in gesprek. Naar verwachting starten de werkzaam­ heden nu in januari 2016 en is de brug in het najaar 2016 klaar.

N31 TRAVERSE HARLINGEN

HAAK OM LEEUWARDEN

www.n31harlingen.nl

www.vrij-baan.nl

149 mln.

136,3 mln.

eind 2017

december 2014

100%

Op dit moment geen risico’s voorzien.

TOELICHTING

 Naast groot onderhoud hebben gemeente Het Bildt en provincie ook geld beschikbaar gesteld om onveilige punten in de weg aan te pakken. De werkzaamheden zijn in september gestart. In het voorjaar 2016 worden de laatste puntjes op de i gezet.

90%

Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit. De drie verschillende overheden werken samen in één alliantie.

TOELICHTING

B ijzondere aandachtspunten zijn de risico’s op waterdichtheid van het ontwerp en minimaliseren van hinder voor omwonenden. De tijdelijke oplossing voor de logistiek bij de Kimswerderweg is vlakbij woningen en daardoor krap. Er is zorg en aandacht voor de hinder. Alle gevonden explosieven langs de N31 zijn door de EOD onschadelijk gemaakt en afgevoerd. De aannemer is gestart met de sanering van het Perseverantiaterrein. Van 4 t/m 6 september was er een buitendienststelling van het spoor. In dat weekend werden 25 meter lange boorpalen en damwanden van 20 meter lang geplaatst, voor de fundatie van het nieuwe spoorviaduct en voor de wanden van de verdiepte bak. Voor omwonenden was voor het eerst iets van de werkzaamheden te zien. Het technisch ontwerp van Ballast Nedam is uitvoerig getoetst. Hierbij kwam de expertise van de samenwerkende overheden goed van pas. Op deze wijze zijn verbeteringen doorgevoerd en de uitvoeringsrisico’s verkleind.

100%

De laatste (herstel)werkzaamheden worden uitgevoerd Gebiedsontwikkeling Deinum-Boksum is van aanbestedingsfase naar uitvoeringsfase gegaan. Gebiedsontwikkeling Marsum-Deinum en Marsum-Leeuwarden zit in de planvoorbereidingsfase TOELICHTING

Project  Haak om Leeuwarden Noord en Westelijke invalsweg fase 1 voerde de provincie uit. Het tweede trimester van 2015 stond in het teken van monitoring/evaluatie en, waar nodig, extra (tijdelijke) maatregelen treffen. In overleg met gemeente en Rijk (bevoegd gezag) worden aanpassingsmaatregelen uitgevoerd. Op enkele plaatsen moesten reparatiewerkzaamheden aan het asfalt worden uitgevoerd. De weggebruikers zijn inmiddels gewend aan de nieuwe situatie. De  zoektocht naar aanvullende financiering voor de vervolgfasen van de gebiedsontwikkeling in het gebied tussen Deinum, Marsum en Leeuwarden loopt nog. De  aanbesteding voor Deinum-Boksum is afgerond. Werkzaamheden starten komend najaar. De planvoorbereiding voor de overige gebiedsontwikkelingsprojecten loopt. In de gebiedsontwikkeling worden ook de sloop van vervallen wegtracés en kunstwerken (bijv. Swettebrug) opgenomen. Voor  het opruimen van de overbodige wegen tussen Marsum en Leeuwarden (N383) en Marsum en het Van Harinxmakanaal (N31) worden in overleg met direct betrokkenen inrichtingsschetsen gemaakt. Er  wordt onderzocht of een koppeling mogelijk is tussen werkzaamheden aan het Van Harinxmakanaal (bijv. aanleg van natuurvriendelijke oevers) en de gebiedsontwikkeling.

Asfalteren Drachtsterweg ter hoogte van de fiets- en sloepenonderdoorgang Wiarda.

N359 KRUISPUNTEN WINSUM, HILAARD EN HÙNS-LEONS www.fryslan.frl/bolswardleeuwarden

STATION WERPSTERHOEKE

14,2 mln.

30 mln.

medio 2017

DRACHTSTERWEG EN OMGEVING www.vrij-baan.nl

KNOOPPUNT JOURE

waarvan 21 mln. voor de onderdoorgangen (fase 1) en 9 mln. voor station en voorzieningen (fase 2)

86,4 mln.

76,9 mln.

eind 2016 (betreft onderdoorgangen)

zomer 2016

www.vrij-baan.nl

100%

Op dit moment geen risico’s voorzien.

TOELICHTING

D  e weg tussen Bolsward en Leeuwarden (N359) wordt aangepakt om de bereikbaarheid van ZuidwestFryslân en de verkeersveiligheid te verbeteren. H  et kruispunt bij Hùns-Leons is klaar. Naar verwachting is Winsum medio 2016 gereed en het kruispunt bij Hilaard medio 2017.

www.knooppuntjoure.nl

100%

100%

Omgang met de in het projectgebied aanwezige waterleiding. Onderdoorgangen niet gereed vóór indienststelling vierde trein Leeuwarden-Meppel/Zwolle. Onvoldoende reizigersaanbod waardoor de haalbaarheid van het station (fase 2) onder druk komt te staan.

Het bouwen in een stedelijke omgeving vraagt om extra maatregelen om overlast te beperken. Dit kan tot hogere kosten leiden. De weg en de vaarweg blijven tijdens de werkzaamheden open met risico op hogere kosten en vertraging. Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit.

TOELICHTING

 conditionerende werkzaamheden, De waaronder de verlegging van de Bredyk, zijn gerealiseerd. In juni is het werk gegund aan de aannemer. De aanbesteding heeft meer tijd gevraagd dan ingeschat. Door goede samenwerking van alle betrokken partijen wordt de reeds geplande buitendienststelling begin oktober gehaald. De latere gunning heeft geen effect op de openstellingsdatum van de onderdoorgangen. Deze staat nog steeds gepland voor december 2016. Dit is nog op tijd voor de extra treinen die gaan rijden tussen Leeuwarden en Meppel. De onderdoorgangen dienen als veiligheidsmaatregel voor deze intensiteitsverhoging. In september is een starthandeling verricht en zijn direct omwonenden en andere geïnteresseerden geïnformeerd over de aanstaande werkzaamheden.

TOELICHTING

 project Drachtsterweg verloopt Het moeizaam. Met de aannemer zijn discussies over het gekozen ontwerp en de toegepaste bouwmethode. Er is inmiddels overeenstemming over een robuustere bouwmethode. Discussie over financiële afhandeling van de meerkosten loopt nog. Aan de verdiepte ligging ten zuiden van het kanaal is hard gewerkt. Er zijn drie viaducten gerealiseerd en het grootste deel van de verdiepte ligging is in september in gebruik genomen. Sinds 15 september is een hoogtebeperking op het Van Harinxmakanaal ingesteld. Deze duurt tot 15 mei 2016. In deze periode werkt de aannemer aan het aquaduct in een gedeelte van het kanaal voor het beweegbare deel van de Drachtsterbrug. Deze kan daarom niet bediend worden. Schepen tot een max. hoogte van 5.20 meter. kunnen onder het vaste deel van de brug doorvaren. Naast de verdiepte ligging en het aquaduct wordt gewerkt aan de fietsen sloepenroute Wiarda aan de Drachtsterweg. De nieuwe ligging van de Drachtsterweg op dit gedeelte is eind augustus in gebruik genomen. Er wordt nu gewerkt aan de afbouw van de fiets- en sloepenonderdoorgang.

ONDERDOORGANG WOLVEGA www.fryslan.frl/spoorwegen

BRUG STROOMKANAAL LEMMER www.fryslan.frl/brugstroomkanaal

12 mln.

10 mln.

(incl. Langwarder Wielen)

(waarvan 10,5 mln. RSP-gelden en 1,5 mln. bijdrage van de gemeente)

eind 2017

begin 2016 95%

De drie verschillende overheden werken samen in één alliantie. De provincie draagt het financiële risico, maar zit niet alleen aan het stuur.

TOELICHTING

 Staten hebben de taakstelling van De het project gehaald. Wijziging budget als gevolg van het opheffen van de taakstelling en toevoegen van scope (bijv. ondertunneling Hollandiastraat) met bijdragen van gemeente en Rijk. Hiermee is een gezond project ontstaan. Het werk voor de ombouw van het Knooppunt Joure en het verdiepen van de Langwarder Wielen is gegund aan de firma Gebr. Van der Lee uit Lelystad. Najaar 2015 starten de werkzaamheden aan Knooppunt Joure en de verdieping van Langwarder Wielen. Het vernieuwde Carpoolterrein is begin oktober in gebruik genomen.

2e kwartaal 2016 100%

V ertraging door tegenvallers tot aan realisatie.

TOELICHTING

 project Spoortunnel Wolvega loopt Het volgens planning en kan binnen het beschikbare budget worden uitgevoerd. De werkzaamheden zijn in volle gang. In de periode van vrijdag 10 april tot dinsdagochtend 14 april is het spoordek (tunnelmoot) ingereden. Het publiek kon de spectaculaire werkzaamheden dat weekend vanaf een tribune volgen. Hiervoor was veel belangstelling. Kijk op www.weststellingwerf.nl/ onderdoorgang voor (lucht)foto’s van het project.

Niet van toepassing

Op dit moment geen risico’s voorzien.

TOELICHTING

De ophaalbrug over het Stroomkanaal in Lemmer (tegenover het Woudagemaal) maakt plaats voor een nieuwe vaste brug. Om de overlast voor weggebruikers zoveel mogelijk te beperken, bouwt de aannemer een tijdelijke brug naast de oude brug. Aansluitend wordt de oude brug gesloopt en een volledig nieuwe brug gebouwd. Naar verwachting is de nieuwe brug medio 2016 klaar.

5

17 infraprojecten uitgelicht << Planning

2015 2016 2017 3e kwrt 4e kwrt 1e kwrt 2e kwrt 3e kwrt 4e kwrt 1e kwrt 2e kwrt





SU

N359 LEMMER

GU

EXTRA SNELTREIN GRONINGEN - LEEUWARDEN

IG

GEBIEDSONTWIKKELING DE CENTRALE AS

IG

GEBIEDSONTWIKKELING N381 DRACHTEN - DRENTSE GRENS

IG

HEAFEART DE NIEUWE AFSLUITDIJK GU = gunning contracten GB = gronden beschikbaar SU = start uitvoering (deel)projecten IG = ingebruikname = vertraagd

= risico op vertraging

N359 LEMMER

= (voor) op schema

EXTRA SNELTREIN GRONINGEN - LEEUWARDEN www.projectesgl.nl

www.fryslan.frl/n359lemmer

GEBIEDSONTWIKKELING DE CENTRALE AS www.decentraleas.nl

GEBIEDSONTWIKKELING N381 DRACHTEN - DRENTSE GRENS www.n381.nl

HEAFEART

DE NIEUWE AFSLUITDIJK

www.fryslan.frl/heafeart

www.deafsluitdijk.nl

0,5 mln.

13 mln. (voor aanpak weg. Budget voor 'plus' nog onbekend)

171 mln. (inclusief btw, prijspeil 2014 en bijdrage van provincie Groningen en beoogde bijdrage Landelijk Verbeterprogramma Overwegen (LVO)

2017

2018/2019

100% Risico op vertraging bij uitblijvende besluitvorming over de ‘plus’.

TOELICHTING

H  et bestuur heeft gekozen voor de basisvariant (het opwaarderen van de bestaande weg) met een ‘plus’ voor de leefbaarheid en verkeersveiligheid. Samen met de omgeving is gekeken naar de invulling van die ‘plus’. De colleges van provincie en gemeente hebben in de zomer hun voorlopige voorkeur uitgesproken. De gemeenteraad heeft eind september een besluit genomen over de ‘plus’. Zij kiezen voor het pakket waarin de maximumsnelheid 70 km/u blijft. Provinciale Staten nemen eind oktober een definitief besluit over de ‘plus’. D  e komende periode wordt er een schetsontwerp gemaakt. Hierbij wordt onder andere gekeken of er eventueel grond moet worden aangekocht en hoeveel grond dan precies.

6 Infra-info / oktober 2015

170,8 mln. 250 mln. (waarvan 82,5 mln. (fase 1) nu geregeld is. Fries aandeel in Fase 1 is 17,8 mln.

396 mln. najaar 2016

97%

Actieve grondverwerving nog niet gestart. Overschrijding van het budget.

TOELICHTING

V oor het project is in juli 2015 een nieuwe planning vastgesteld. ProRail moet als gevolg van nieuwe inzichten verschillende ontwerpen aanpassen. De daarmee samenhangende effectenstudies moeten hierdoor opnieuw worden uitgevoerd. Gevolg is dat de publicatie van het OTB zal plaatsvinden na de zomer van 2016. D  e bewoners van Hurdegaryp willen niet dat de overweg Slachtedyk in Hurdegaryp wordt afgesloten. Zij willen deze open houden voor fietsers en voetgangers. Door extra ruimte in de planning is het mogelijk hiervoor een oplossing te vinden. Om de overwegveiligheid te waarborgen is het voorstel om de overweg Goddeloze Singel hiervoor in de plaats af te sluiten. Gebiedsontwikkeling De Centrale As realiseert hier een onderdoorgang in de vorm van een fietstunnel. Eind dit jaar wordt bekend of deze maatregel voor de overwegveiligheid voldoende is. Het schetsontwerp van de onderdoorgang Hurdegaryp is definitief en vastgesteld. Er wordt nog gewerkt aan een bijbehorende raming. Begin 2016 wordt bekend welke bijdrage er komt vanuit LVO. Als dit bekend is, wordt een dekkingsvoorstel voorgelegd aan GS en PS. Er zijn gesprekken om het initiatief ‘Grip op Grond’ in contract Midden op te nemen. In dit contract bevindt zich de verdubbeling van het spoor tussen Zuidhorn en Hoogkerk. Hier is ongeveer 200.000 m3 grond voor nodig. De uitvoeringsovereenkomst is ondertekend door ProRail, IenM en provincies Groningen en Fryslân.

eind 2015

De kavelruilen vinden plaats op basis van vrijwilligheid, zodat gebiedsontwik­ kelingsprojecten worden bijgesteld als de ruil niet tot stand komt. Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit van o.a. aquaduct, ongelijke situatie bij Quatrebras en de brug in Burgum. Kans op claims van nutsbedrijven door interpretatieverschillen van de provinciale regeling voor het verleggen van kabels en leidingen. TOELICHTING

 p 28 september is het weggedeelte O tussen Dokkum en De Westereen (Noord 2) in gebruik genomen. Hiermee is het eerste gedeelte van de noord-zuidverbinding tussen Dokkum en de Wâldwei gerealiseerd. De resterende onderdelen van de noord-zuid-verbinding komen gefaseerd beschikbaar in het najaar van 2016. Het programma voor Kansen in Kernen is gereed. In september 2015 zijn de plannen van aanpak voor zowel Feanwâlden als Hurdegaryp vastgesteld in de stuurgroep De Centrale As. Er wordt hierbij aansluiting gezocht bij de plannen voor herinrichting van de stationsgebieden in beide dorpen. Ter hoogte van het station in Hurdegaryp komt een (fiets)tunnel onder De Centrale As door; tunnel Slachtedyk. De resterende grondverwervingen betreffen (semi-)overheden waarmee al in elk geval een (mondeling) akkoord is gesloten, maar de eigendomsoverdracht nog geëffectueerd moet worden. Verwervingen van particulieren zijn afgerond.

100% K ans op claims van nutsbedrijven door interpretatieverschillen van de provinciale regeling voor het verleggen van kabels en leidingen. Risico’s en planning van de nieuwe verdubbeling Donkerbroek-Oosterwolde wordt binnenkort geactualiseerd.

TOELICHTING

In het Coalitieakkoord 2015-2019 is opgenomen dat de N381 verder wordt verdubbeld van Donkerbroek tot Oosterwolde-Zuid. In samenwerking met de opdrachtnemers is gekeken naar no-regret maatregelen voor de dubbelbaans uitvoering. Besloten is om de tunnel Duistereweg meteen dubbelbaans aan te leggen. Het doorvoeren van deze maatregel leidt tot verandering in de planning, omdat het contract N381 Nanningaweg - Venekoten eind 2016 gereed is. De dubbelbaans uitvoering van de N381 Donkerbroek Oosterwolde wordt verder uitgewerkt in o.a. planstudie. De volgende krant zal over het project met de aanvullende verbreding rapporteren. Alle onteigeningsdossiers in het lopende project N381 zijn met de eigenaren afgewikkeld. In het kader van de gebiedsontwikkeling N381 zijn de laatste gronden verworven. Deze dossiers worden afgerond. Contracten voor ombouw van de N381 zijn in uitvoering. Overige contracten voor de gebiedsontwikkeling zijn ook grotendeels in uitvoering. Nog twee contracten moeten worden aanbesteed. Eerste werken in gebruik genomen (de fietstunnels ‘t Hoogezand, Kraaiheidepollen, fietspaden DrentsFriese Wold, her­inrich­ting dorpskern Wijnjewoude, Herenweg-BovenwegZwetteweg en Selmien-East bij Ureterp). Feestelijke onthulling van drie kunstmatige hop-overs. Vleermuizen gebruiken hop-overs om de weg over te komen. De basis voor de ontwerpen komt van basisschoolleerlingen.

voorjaar 2016

2020

Niet van toepassing

Niet van toepassing

Op dit moment geen risico's voorzien.

TOELICHTING

 najaar start de provincie met Dit het baggeren van de Heafeart, de vaarweg langs de Deelen en de toeleidende route naar de Turfroute en het Polderhoofdkanaal. De vaart wordt over een lengte van ongeveer 8,5 kilometer gebaggerd. Dit is nodig, zodat de vaart weer diep genoeg is voor de plezier- en beroepsvaart.

Afhankelijkheid van financiering door derden.

TOELICHTING

D  e regionale deelprojecten hangen deels sterk samen met de upgrade van de Afsluitdijk, waarvoor het Rijk initiatief­nemer is. Contractvoorbereiding en aanbesteding door het Rijk in 2016. Gunning volgt in 2017. Hierdoor is extra ruimte ontstaan voor voorbereiding van regionale projecten die gekoppeld zijn aan het rijkscontract. M  et het Rijk wordt gewerkt aan realisatie­ overeenkomst voor deelprojecten. Voor de ambitie Energie is als doelstelling afgesproken om de dijk energieneutraal te maken. In de realisatieovereenkomsten worden hiervoor afspraken vastgelegd. Regionale projecten, zoals stromingsenergie en Blue Energy, spelen hier een belangrijke rol in. Voor de contractvoorbereiding van het Rijk is het noodzakelijk dat de bestuurders de overeenkomsten eind dit jaar ondertekenen. V oor een aantal projecten is de financiering afhankelijk van bijdragen van derden. Voor de Vismigratierivier en de Sluis Kornwerderzand volgen aanvragen voor Europese bijdragen en het Waddenfonds. Beslissingen in 2016 of 2017. De planning van de projecten is hierop afgestemd. Met beheersmaatregelen wordt op dit risico gestuurd. In 2015 is de TEN-T aanvraag voor de sluis afgewezen. De kans hierop was ingecalculeerd en heeft geen consequenties voor de planning. Eind 2016 is de volgende tender voor TEN-T. Voorbereiding van het project Sluis zal dan grotendeels zijn afgerond. Een nieuwe aanvraag kan daarom dan wel positief uitvallen. Toekenning is echter ook afhankelijk van de beschikbare hoeveelheid middelen voor deze tender (nu nog niet bekend) en het aantal ingediende projecten. B eoogde opening van het beleefcentrum is in 2018, het jaar van Culturele Hoofdstad. Deze planning is krap, maar lijkt haalbaar.

DUURZAAMHEID

Buitengebied vaart wel bij LED

Forse besparing en milieuwinst

“Ontwikkeling staat niet stil” In 2011 trok provincie Fryslân 2,5 miljoen euro uit om bewuster om te gaan met de openbare verlichting langs provinciale wegen. Voorlopig resultaat is een forse besparing op de elektriciteits­rekening. “Als we eind dit jaar ZuidoostFryslân onder handen hebben genomen, komt daar opnieuw een forse besparing op de elektriciteitsrekening bij. En we houden ook een mooi bedrag over om de komende jaren iets extra’s te doen.”

vervangen door ledlampen. De projectleider is enthousiast over deze lichtbron. “Energiezuinig, elektronisch dimbaar en stuurbaar”, somt hij de voordelen op. “Bovendien kun je de lamp richten. Verkeersdeelnemers zien de weg beter en de omgevingsstraling wordt beperkt.”

Proefprojecten Daar blijft het niet bij, stelt Hiddinga. “De ontwikkeling gaat door. Straks kunnen we alle ledverlichting op afstand regelen en op verkeers­ Projectleider Jan Hiddinga is enthousiast over het deelnemers laten reageren. We draaien al een aantal verduurzamen van de ongeveer 5.500 lichtmasten die proefprojecten. In Frieschepalen bedienen we de de provincie beheert. Zowel langs autowegen, carpoolplaatsen op afstand. In Dearsum verlichten vaarwegen als op bruggen en sluizen. “Lijkt veel, we de dorpskern op maat. We passen ‘dynamische maar de grote gemeenten hebben er meer in verlichting’ toe bij de Tjerk Hiddes sluizen in Harlingen eigendom hoor”, relativeert hij het aantal. De klus en de wachtsteiger in Skûlenboarch. Dat alles leidt startte met het inventariseren van de lichtpunten die tot nog minder energieverbruik.” aan vervanging toe waren. “Voornamelijk oude lampen die veel stroom verbruiken”, aldus Hiddinga. Niet alle lichtbronnen worden vervangen. “We kijken Inmiddels zijn deze in Noord- en Zuidwest-Fryslân naar het effect. Relatief nieuwe en energievriendelijke

GEBIEDSONTWIKKELING

spaarlampen laten we bijvoorbeeld zitten. Voor lopende en toekomstige projecten als De Centrale As geldt dat verlichting onderdeel is van de opdracht. ” Ondertussen worden er ook lantaarnpalen verwijderd. “Ons buitengebied is zwaar verlicht. Vergelijk maar eens met het buitenland. Waar het niet echt nodig is, ruimen we dus masten op. Ook dat betekent een forse besparing.”

__________________________

Resultaat Met het verduurzamen van de openbare verlichting in Noord- en Zuidwest-Fryslân bespaart de provincie 197.027 kWh. Dat is gelijk aan het jaarlijks verbruik van 56 huishoudens. Tegelijkertijd is de CO2 uitstoot met 91 ton verminderd. Met de derde ronde, in Zuidoost-Fryslân, wordt naar verwachting een vergelijkbaar resultaat geboekt. Daarmee levert het project een belangrijke bijdrage aan zowel de duurzaamheidsdoelstelling als de voorbeeldfunctie van de provincie.

Dynamische verlichting Tsjerk Hiddessluis en de wachtsteiger in Skûlenboarch.

Bekijk meer voorbeelden van duurzame verlichting online.

__________________________

N381 krijgt vervolg

"We doen veel extra’s voor de natuur en leefbaarheid langs de nieuwe weg" Wie regelmatig tussen Drachten en de Drentse grens rijdt, ontdekt dat de nieuwe N381 gestaag vorm krijgt. Op veel plaatsen wordt asfalt gelegd. Tussen Wijnjewoude en Oosterwolde-Noord ligt een nieuw tracé. Her en der verrijzen bruggen, tunnels en onderdoorgangen voor mens, dier en water. “Eind dit jaar wordt het traject grotendeels opgeleverd. Naar aanleiding van het coalitieakkoord, volgt later een extra stuk dubbelbaans.” Assistent-projectmanager Anne Meijer pakt de projectkaart erbij als hij het werk aan de N381 toelicht. Na de nodige procedures en het voorbereidende werk ging mei 2014 de eerste schop de grond in, vertelt hij. Sindsdien ligt het project op enkele uitzonderingen na op schema. “Alleen het stuk weg tussen Oosterwolde Noord en Zuid komt dit jaar niet klaar. Dat wordt waarschijnlijk medio 2016. Hetzelfde geldt voor stukjes herinrichting rond Donkerbroek en Wijnjewoude. Verder verloopt het volgens planning.” Plus in het gebied Naast drie grote wegenbouwers, biedt het project werk aan 13 voornamelijk kleinere, regionale aannemers. Zij nemen de zogenaamde plussen voor hun rekening, vertelt Meijer. “We doen veel extra’s voor de natuur en leefbaarheid langs de nieuwe weg. Dat varieert van het aanbrengen van beplanting en faunapassages tot het aanleggen van steigers, fiets- en wandelpaden en de herinrichting van wegen. Recent hebben we een vleermuizen hop-over geplaatst.“ (zie afbeelding links)

Assistent-projectmanager Anne Meijer.

omgevingsvergunning moeten aanvragen. Dat zal ergens eind volgend jaar worden.” Voor deze verdubbeling heeft de provincie € 25 miljoen gereserveerd.

______________________________________

Natuur aan zet

Extra verdubbeling Wie denkt dat het werk er bijna op zit, heeft het mis. Het nieuwe coalitieakkoord voorziet in een vervolgproject. De nieuwe dubbelbaans autoweg tussen Drachten en Donkerbroek wordt straks alsnog doorgetrokken tot Oosterwolde-Zuid. Volgens Meijer heeft dat nauwelijks gevolgen voor de huidige werkzaamheden.

De aanleg van nieuwe wegen gaat vaak ten koste van de natuur. Zo niet rond de N381. Provincie Fryslân trok een aanzienlijk bedrag uit voor tal van natuurvriendelijke en -versterkende maatregelen. Zo werden er dit voorjaar twintig ecopassages, -duikers en faunatunnels onder de weg door getrokken. In totaal komen er honderd voorzieningen die de natuur een handje helpen.

“Die worden gewoon, volgens contract, afgerond. Wel kijken we samen met de aannemers waar we alvast voorzieningen voor de komende verdubbeling kunnen treffen. Verder zullen we opnieuw een

Lees online meer over de natuur rond de N381 en bekijk het filmpje over de recent geplaatste vleermuis hop-overs bij het project.

______________________________________

7

Klaar! Nieuwe Ruijtenschildtbrug feestelijk geopend

Noordelijk deel De Centrale As open voor verkeer Op maandagmiddag 28 september reden de eerste automobilisten over het noordelijke deel van De Centrale As; de nieuwe dubbelbaanse autoweg tussen Dokkum en De Westereen. Op de vrijdag voorafgaand kregen fietsers en wandelaars de gelegenheid om nog één keer over het asfalt te rijden. Gedeputeerde Sietske Poepjes en betrokken wethouders verrichtten maandagochtend de officiële openingshandeling. Daarna werd met gedeputeerde Johannes Kramer (letterlijk) stilgestaan bij het gebied De Falomsterleien, onderdeel van de gebiedsontwikkeling én startpunt van het project Kansen in Kernen in De Falom. De eerste 25 weggebruikers vanaf Dokkum kregen een goodiebag van de projectorganisatie. De rest van De Centrale As (Dokkum-Nijega) is in het najaar van 2016 gereed.

Na een spannende race op het water opende gedeputeerde Sietske Poepjes op 27 augustus de nieuwe Ruijtenschildtbrug. Leerlingen van basisschool De Trieme uit Sintjohannesga probeerden als eersten de schaar die onder de brug hing te bemachtigen. De winnaars mochten het gereedschap aan de gedeputeerde overhandigen en haar helpen bij de opening van de nieuwe brug over de Fjouwerhústerfeart. Sinds vorig jaar augustus werkte de provincie aan de Ruijtenschildtbrug. De oude brug in de provinciale N924 was 53 jaar oud en voldeed niet meer aan de huidige Europese normen. De nieuwe brug ligt ongeveer 60 centimeter hoger boven het water en heeft een bredere doorvaart dan het oude exemplaar. Weggebruikers mogen voortaan minder hard rijden op de brug: de snelheid is verlaagd van 80 naar 60 kilometer per uur.

GEBIEDSONTWIKKELING

Beste oplossing Wat volgt is de ‘basisvariant’. Deze blijkt de beste oplossing en krijgt uiteindelijk de steun van de politiek. Hiermee wordt gekozen voor een weg zonder aquaduct. Maar mét gedeeltelijke wegverdubbeling, betere afstemming van verkeerslichten ('groene golf') en bloktijden voor de Zijlroedebrug. De basisvariant betekent ook dat er geld overblijft voor een opwaardering van de directe leefomgeving: de ‘plus’. Samen met de lokale klankbordgroep komen provincie en gemeente tot twee mogelijke pluspakketten. Begin juni zijn deze gepresenteerd aan omwonenden.

N359 door Lemmer: vlotter, stiller en groener Meer ruimte voor fietsers, stiller asfalt, een geluids­ wal en veel groen. Met dit pakket aan extra maatregelen geven de provincie en gemeente De Fryske Marren een boost aan de leefbaarheid rondom de N359 in Lemmer. Deze ‘plus’ komt bovenop de aanpak van de weg zelf. Projectleider Harm Dijkstra vertelt wat automobilisten en bewoners straks kunnen verwachten. De N359 loopt dwars door Lemmer en is vooral zomers druk. Reden voor gemeente en provincie om samen een oplossing te zoeken.

8

Colofon Infra-info is een uitgave van de provincie Fryslân en verschijnt drie keer per jaar. Redactie provincie Fryslân, afdeling Complexe Infraprojecten, (058) 292 56 40, [email protected]/afdeling Infraprojecten, Gebiedsinrichting en Natuur (IGN).

Infra-info / oktober 2015

Opwaarderen of nieuw Diverse opties zijn in de loop der jaren tegen het licht gehouden. Van het verhogen van de Zijlroedebrug tot het opwaarderen van de huidige weg (met en zonder aquaduct onder de Sylroede). En van een nieuwe rondweg aan de noordkant tot een variant aan de zuidkant van Lemmer. Een nieuwe rondweg blijkt te ingrijpend. Financieel, maar vooral ook voor de omgeving. Een opwaardering, met aquaduct, krijgt daarom medio 2010 de voorkeur. In de jaren die volgen is deze voorkeursvariant nog eens uitgebreid onder de loep genomen. En niet zonder gevolgen. “Het vervolgonderzoek wees uit dat de kosten van een aquaduct niet in verhouding staan tot het oponthoud dat zich vooral beperkt tot het zomerseizoen. Duidelijk werd ook dat verkeerslichten op deze weg handiger zijn dan rotondes”, aldus Dijkstra. Teksten, ontwerp en productie Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar en GH+O communicatie en creatie. Fotografie provincie Fryslân, Harmen Westra - fotoclub Objectief Hurdegaryp Oplage 700 exemplaren. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, gekopieerd of vermenigvuldigd op welke wijze dan ook, zonder

Dezelfde snelheid, minder overlast De voorlopige voorkeur van de colleges gaat uit naar het pakket waarin de maximumsnelheid 70 km/u blijft. Stiller asfalt vermindert de geluidshinder en waar nodig komen geluidswallen met een dorpse uitstraling. Ook verbetert dit pakket de fietsstructuur. Dijkstra: “Langs de noordzijde van de weg worden fietspaden opgeknapt of nieuw aangelegd. Zo krijgt het wegdeel tussen de A6 en de Zijlroedebrug straks aan weerszijden een fietspad. Nu kunnen fietsers eigenlijk alleen aan de zuidkant terecht. Ook verfraaien we de entrees van het dorp en zorgen we voor een veiligere ontsluiting van de wijken.” Aantrekkelijke omgeving Het alternatieve pakket stelt een snelheidsverlaging naar 50 km/ uur voor. Deze maatregel heeft in praktijk veel haken en ogen, meent Dijkstra. “De verleiding om harder te rijden op deze weg is groot. Ook omdat we als provincie en gemeente hier geen flitspalen mogen plaatsen. Maar de voornaamste reden is dat de snelheidsverlaging vraagt om een volledige herinrichting. Dat betekent dat we andere maatregelen moeten schrappen”, aldus de projectleider die blij is met de huidige plannen. “Er ligt straks een relatief stille, gebruiksvriendelijke weg. In een omgeving die zowel aantrekkelijk is voor bewoners als bezoekers.” De gemeenteraad heeft eind september een besluit genomen over de 'plus'. Zij kiezen voor het pakket waarin de maximumsnelheid 70 km/u blijft. Provinciale Staten nemen eind oktober een definitief besluit over de 'plus'. Meer info: www.fryslan.frl/N359lemmer

schriftelijke toestemming van de provincie Fryslân. Aan deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend.

Ga naar www.frieseinfrainfo.frl voor de online versie van deze krant met vele extra's.