Midden-Del verschijnt 6 maal per jaar
2e jaargang no. 3, mei/juni 1978
REDACTIONEEL
SOMD De Stichting Onderzoek Midden-Delfland vergaderde weer Na een half jaar pauze vergaderde op 17 mei de Stichting Ond e rzoek MiddenDelfland weer eens. Een drietal zaken kwam min ·of meer uitgebreid aan de orde. Uiteraard het nog steeds .uitblijven van de Reconstructiecommissie. De vertegenwoordigers van het Rijk beloofden hetzelfde als r eeds lang beloofd wordt. De noodzakelijke brieven zitten in de typemachine en kunnen er elk moment uitkomen. Enige aandrang vanu it het Stichtingsbestuur leverde op: ' voor de zomer nog zal de installatie plaatsvinden ' We wachten af. Het belangrijkste dat aan de orde ~warn was de instelling van de Midden - Delfland Raad, het bestuur van het Rekreatieschap Midden- Delfland . Dit orgaan is in wezen belangrijker nog dan de Reconstructiecommissie . De Raad heeft een veto-recht op alle plannen die de Rec.cie. maakt doordat de Raad ee n belangrijk deel van de kosten moet opbrengen. En waar niet betaald wordt, kan niets gedaan worden immers. Ook deze Raad za l snel tot stand moeten komen. De daadkrach t om dat t ot stand te brengen lijkt grater dan die voor de Rec . cie . Men heeft zich nu 'vastgelegd ' op een tijdschema waar binnen e . e.a. afgerond moet zijn. Wordt dat schema gehouden dan kan in de loop van september - oktober de Raad ·aan de slag. Een paar bel a ngrijke problemen moeten dan we l eerst zijn opgelost. De financiele verdeelsleutel is er een van. Nog belangrijker is het probleem Rijn mond. Het is de bedoeling da t alle in Rijnmond gelegen gemeenten de bevoegdheden (en zorgen) over buitenstedeli j ke r ekreatie overdragen aa n Rijnmond. Dit is ook de reden dat Rijnmond een voorname plaats in het Rekrea tieschap zal innemen. Voor Midden - Delfland doet zich nu het probleem voor da t de in Rijnmond gelegen gemeenten Schiedam,
Vlaardingen en Maass lui s hun bevoegd heden nog niet hebben over ge dragen. Wie moet nu betalen, en wie moet er nu in d~ Raad? Wanneer zullen dez e gemeenten dat wel doen? He t is zee r wel mogelijk da t deze kwestie als nog ve rtraging met zich mee zal brengen. Kort besproken werd de problematiek rond het afsluiten van de Harreweg en eventueel later de Zou teve ense Weg. Er zal ges tr eefd worden om alle betrokkenen om de tafel te krijgen, zodat een evenwichtige s et van maat regelen genomen kunnen worden om het sluipverkeer tegen te gaan . Aanleiding hiervoor was de intenti e van Schiedam (en Delft) om de Harreweg voortaan elke dag af te sluiten voor doorgaand verkeer, iets wat niet kan zond er ook maatregelen ten aanzien van de Zouteveense \Veg t e nemen. Volgende vergadering 29 juni
RECREATIESCHAP & VERENIGING De Vereniging heeft de SO~ID een brief ges tuurd met wat opmer.Ri ngen over de konsept - statuten ("vooront,~erp gemeenschappelijke rege ling") van het Rekreatieschap . De bel a ngrijkst e zaken uit di e brief zijn dat wij aandringen op het creeren van zoveel mogelijk mogelijkheden om de bevolk ing zelf mee te laten sp reken i n het bestuur van het schap .
(ver volg op pagina 2 )
r;·<:::3~-
We hadden gehoopt u enig nieuws te kunnen geven over de Reconstr uctiecommissie . Daarom ook hebben we voor dit nummer de ver gadering van de SOMD afgewacht , in de hoop daar dat nieuws op te doen . Helaas was er geen nieuws . We konden nu echter ook de afloop van de behandeling van het ontwer pstreekplan Zuid- Holland west nog meenemen . Van dat alles verslagen in dit nummer. En daarnaas t nog vele lopende z aken en ander e wetenswaar digheden .
MIDDEN-DELFLAND IN DE 2DE KM1ER
COMMENTAAR Het is een zeer goede zaak dat nu in de tweede kamer vr agen zijn gesteld over het uitblijven van de Recons tructiecommissie (tekst van deze vr agen elders in dit nummer) . Wellicht dat het helpt, .en dat de minister nu haast maakt . Toch heeft de vragensteller wat kansen gemist . Hij heeft nagelaten te vragen naar garanties dat zoiets~~eer kan gebeuren . Hi j heeft nagelaten de r ichting aan te geven die i ngeslagen moet worden om de z e onaanvaar dbar e ontwikkelingen elder s in Nede r land te voorkomen . Het is onze overtuiging dat het met name het gebrek aan openbaarheid r ond de instelling van de Reconstructiecommis sie is geweest die vertraging in de hand heeft gewerkt . In dat licht kon ook de bezetting van de plaatsen voor 'over ige belanghebbenden ' achter de schermen tot een aanschouwelijk strijdtoneel uitgr>oeien . Vraag 5 is daar weer een uitvloeisel van . Moet het nu werkelijk zo suggestief? Het bewuste kamerlid vmtd he f. niet nodig dat wij hem wat mater iaal over onze Vereniging , en haar vertegenwoor diger zouden toesturen . Het aanbod blijft overigens van krach t (de vr agen s taan op pagi na 2 )
~\~~ j.l• \ I
I
.k
.~~~
-'
2 REKREATIESCP~
2e jaargang no. 3, mei/juni 1978
& VERENIGING
(vervolg van pagina 1) De Vereniging werd al geno emd om een adviseursplaats in t e nemen; wij hebben e rop aangedrongen oak de traditionele belangenorganisaties zo'n plaats aan te bieden. Daarnaast hebben wij erop gewezen dat oak de georganiseerde watersport, di e in de Reconstructiecommissie nag even buiten spel blijft, een plaats krijgt. We hebben e rop aang edronge n het be stuur van het schap zoveel mogelijk ge lijk te laten zijn aan de Rec.cie. om t e voorkomen dat deze twee organen het onderling oneens zullen worden, me t als mogelijk gevolg dat er dan nag niets gebeurd . Voorts werden nag enige opmerkingen over openbaarheid gemaakt.
Tweede Kamer VRAGEN van het lid VAN DER SANDEN (CDA) aan de ministers van Volkshuisvesting en Ruimelijke Ordening en van Landbouw e n Visserij: Wanneer kan de beno emi ng worden verwacht van de Reconstructiecommissie, di e krachtens a rtik el 3 van de wet Reconstructie Mid den-Delfland belast is met de leiding en de uitvoering van di e wet? 2
Is het waar, dat er moeilijkheden z ijn rand de benoeming van twee leden van deze Reconstructiecommissie die, zoals vermeld op blz 56 van de Memorie van Antwoord aan de Tweede Kamer, als "vertege nwoordigers van de andere particuliere belanghebbenden" kunnen worden beschouwd? 3
Is het waar, dat overwogen wordt, in een van de twee plaatsen genoemd in de tweede vraag een lid van ge1eputeerde staten van Zuid - Holland te benoemen en, zo ja, welke "parti culiere belanghebbende" zou deze dan vertegenwoordigen?
Rijksweg I 9 en iets over het structuurplan Westland
Anderhalf jaar geleden nu (okt. '76) sprak de meerderheid van de Tweede Kamer zich uit voor het stopzetten van de werkzaamheden aan Rijksweg 19 en voor onderzoek naar de noodzaak van de aanleg en naar alternatieven . De regels die in het Structuurschema Verkeer en Vervoer aan Rijksweg 19 werden gewijd (maart '77) waren met de beste wil van de wereld niet te zien als een serieus onderzoek. De vragen naar aanleiding hiervan gesteld door kamerleden (mei'77) werden volstrekt onvoldoende beantwoord (aug. '77). Minister Tuynman, hierover door de P . v .d. A ter verantwoording geroepen, haastte zich te verklaren dat de 'notitie' 'in de maak' was en 'zeer binnenkort' zou verschijnen . Dat was eind februari. Telefonisch contact van begin maart en begin april met het ministerie leverde op dat de notiti e over zo'n 2 a 3 weken zou komen. Het is nu half mei . Intussen wordt ten zuiden van Rijs wijk hard doorgewerkt aan het deel van de weg dat binnen het Hoefijzer om Den Haag past. Volgens ons loopt men daarmee vooruit op aanleg van de gehele weg. Wanneer komt dat onderzoek nu beschikbaar?· Over het streekplan Zuid- Holland West is op het moment dat we dit schrijven nag niets naders bekend. Het wordt binnenkort vastgesteld door Provinciale Staten. Over de rijksweg in het ontwerp- structuurplan Westland schreven we in de Midden-Delfkrant van februari j.l.
In dat plan is de weg opgenomen . Argumenten voor aanleg daar aange voerd: outlasting van enkele tertiare wegen in en buiten Midden Delfland. Overbelasting toonde het plan evenwel niet aan . Op de hoorzitting maakte het Samenwerkingsorgaan Westland (verantwoordelijk voor het plan) een bokkesprong met de onthulling, dat dit niet de argumenten waren, maar dat het Westland in feite pleitte voor Rijkswijk 19 om daarmee een betere ontsluiting voor de drie Westlandse veilingen te bere iken. Nag krasser wordt het nu het Samenwerkingsorgaan in zijn beantwoording van de reacties op het ontwerpplan dit 'hoofdargument' weer laat vallen en de oude onhoudbare motieven pro Rijkswijk 19 weer van stal haalt. Nag vee l meer glas en nag veel meer asfalt in en om de Glazen Stad, zo kun je de strekking van het plan op de punten verkeer-vervoer en tuinbouw samenvatten.Het enige lichtpuntje is het schrappen van de doortrekking van de noordelijke randweg om Schipluiden naar de Verlengde Kruithuisweg. Milder kunnen we het plan echt niet beoordelen. En dan slikken we ons ongenoegen over de bijna karikaturale procedure waarlangs het plan tot stand komt, nag maar in.
Milieudefensie Delft Postbus 3146 Delft
Streekplan ZUID-HOLLAND-WEST
4
Is het eveneens waar, dat door een eventuele benoeming van een lid van het College van gedeputeerde staten, niet het lid-voorzitter van de Reconstructiecommissie zijnde, een vertegenwoordigster van bv de platt e landsvrouwen buiten deze Reconstructiecommissie zou worden gehouden? 5
Is het voorts waar, dat een van de in vraag 2 genoemde plaatsen zou worden bezet door een student aan de TH t e Delft en, zo ja, welke particuliere belanghebbend en binne n Midden- Delfland zou dit lid dan vertegenwoordigen? de vragen zijn geQate: rd op 27 april 1978
Provinciale Staten van Zuid- Holland hebben in de vergade ring van 18 en 19 mei het ontwerp-streekplan ZuidHolland \
werd een motie aangenomen waarin nag eens duidelijk werd vastgesteld dat dergelijke maatregelen niet genomen mogen worden alvorens er duidelijkheid bestaat omtrent de financiele regelingen die daarbij horen .
Midden-Delfkrant HOFZICHT EN DE ZEVEN GATEN
Bij en in de Groeneveldsepolder ligt net ten zuidoosten van de Zweth een gebied van grote historische en landschappelijke waarde. In deze bijdrage willen we in enkele hoofd lijnen de ontwikkelingsgeschiedenis schetsen van dit stukje Schipluiden I n de tweede he lft van de twaalfde eeuw werd de Noordlierdijk aange l egd om het land t en noorden en oosten van die dijk te beschermen t egen het zeewater. Uit de bodem en verschil lende archiefbronnen blijkt dat de Lier of Lee in de vroege middeleeuwen een belangrijk krekenstelsel vormde . Vooral bij hoge vloed drong het water via de vele vertakkingen tot diep in het land door. In de zestiende eeuw droeg een stuk land bij ' t Woudt nag de naam "hoeve horzen" . Deze aanduiding wijst erop, dat hier oorspronkelijk buitenland was (een hors of gars), dat bij gewone s pringtijden nag kon onderv l oeien . Na de afdamming van de Lier door de Noordlierdijk kon het land in de Gr oeneveldse- en Woudsepolder worden ontgonnen.
Dit gebied werd hierdoor oak be t er bewoonbaar . Een deel van de Zwe th het r echte s tuk tussen de Kramme Zwe th en de Dul de r - we rd geg r aven om de afwater ing van het nieuwe cu ltuurl and te regelen . In de Oude Lierpolder, ten westen van de Noo rdli erdijk, bleven de ge tijden merkbaar . Bij hoog water over s tr oomde het land regelmatig en kwam daardoor hager te liggen dan het gebied ten oosten van de Noordlierdijk. Langzamerhand verlandde de noordel i jke Leearm (zie op Kruikius onder andere de omgeving van Oosterl ee en Blyenbur ch) . De huidige Lee, die door het dorp De Lie r l oopt, is een restant van een vermoedeli j k veel bredere st r oom. Omstreeks 1200 werd voo r het eerst de monding van de Lier afgedamd en kon he t land in de Oude Lie rp older ve rd er in cultuur worden gebracht. Het gebied van de "Zeven Gaten" is een stuk buiten(dijks)land tussen de Zweth en de Groeneveldsepolder . Doo r de aanleg van de Noordlierdijk (de "Noord I.Jegh") werd dit land van de noordelijke Leearm afgesloten. Aanvoer van nieuw slib was hie r n iet meer mogelijk. Dit gebied bleef daarorn moerassig . De Kramme Zweth i s een niet verland overblijfsel van de noordelijke Leearm. Het buitenland ,
3 ten oosten van dit wa t er en t en zuidoosten van de Zweth , wordt doorsneden . door een aantal brede sloten, waarlangs wilgen en elzen staan . Uit een verkoopakte van 15 65 bli j kt dat dit gebied al in die tijd was begroeid met rij shout. In 156 1 bezet het St. Agathaklooster u it Delft een deel van deze bui t enlanden (4j morgen) . Gebruiker was toen Claes Elyasz., die op de boerderij " Zwethburch " woonde (zie Kruikius). Ten oosten daarvan stand de wan ing van de weduwe van Jacop Geri tsz . Zij gebruik t e in 15 6 1 bijna 65 morgen land in en bij de Groeneveldsepolder. In 1596 bekende haa r zoon Jan Arent Touwen dat hij haar 9600 gulden schuldig was wegens de koop van de boerderij met ruim 32 morgen eigen land. Deze Jan Arent Touwenz. (Van der Burch) ligt met zijn vrouw begraven in de Dam van De Lier. De grate zerk (86 x 170 em.) is nag in de kerk aanwezig . Jan Arent Touw was een af s t ammeling van Arnt Touw, die al in 1422 land bezat bij de "Z•~etwech". Hij voerde het wapen van he t geslacht Van der Burch . De samenhang met Adam van der Burch (van 't I.Joudt) en de Delftse regeringsfamilies is echter ni et duidelijk. I.Jel lezen we uit de grafzerk dat Jan Arent· .Tom~enz . een bemiddeld man was . In het Algemeen Rijksarchief te Brusse bevindt zi ch een kaartbo ek met de be zittingen van de familie Van Overschie. Een afbeelding betref t e en aantal goe deren in en bij de Groeneveldsepolder. In 1593 blijken de waning en lande r ij en v an Claes El yasz ., de buurman v an Jan Arent Touw, te worden gebruikt door Geertgen Adrijaens . In 1639 is de familie Van Ove r schie eigenaar van I
De tai l van het ?e blad uit de atlas van Kruikius , 1?12
4 2e jaargang no. 3, mei /j uni 1978
deze - ingekleurde - goederen, onder andere ruim 12~ morgen in de Groeneveldsepolder en ruim 8 morgen buitenland: Uit de kaart blijkt ook dat dit buitenland, tussen "Sweth" en "Swethwecht", slechts enkele sloten bevatte . In de Leenkamers van Van Wassenaar vonden we de mededeling, dat Lambert van Overschi e in 1648 twee paar broedende zwanen mocht houden rond het huis en de landen onder Groene veld. Of Lambert zelf in deze waning heeft gewoond, is niet bekend. Wel zijn er aanwijzingen dat de bezittingen onder Gro eneveld in de zeventiende eeuw werden omgebouwd tot een klein landgoed. Omdat men op deze plaats aan de Zweth een schitterend uitzicht had op de stadhouderlijke hof te Honselersdijk, is men dit buiten Hofzicht gaan noemen. Kruikius verme l dde in 17 12 de naam "Hofzigt" op de plek waar eens de waning van Jan Arent Touw stand. Sinds die tijd worden de twee boerderijen nabij de "Zeven Gaten" beide Hofzicht genoemd. Oorspronkelijk was deze naam slechts verbonden aa n de waning van de familie Van Overs.c hie, die in de eerste helft van de vorige eeuw is verdwenen. Alleen het "tuinmanshuis" is betvaard gebleven. De huidige tweede boerderij Hofzicht
De
ingekl~urde
landen van de Familie Van Overschie, 1593 Een houtsingel langs een Pan de "Zeven Gaten "
dateert uit 1831 en verving in die tijd een verbrande waning. Bij ee n buitenplaats horen water gangen en houtsingels . Op de kaart van Kruikius is duidelijk te zien dat men in het buitenland meerdere "gaten" heeft gegraven . Haarschijnlijk is met de grand uit deze sloten het overige gebied wat opgehoogd. Duidelijk zichtbaar is ook de rechthoekige tuin en singelaanleg om de waning t en zuidoosten van de "Zeven Gaten".
In 1762 vermaakte de toenmalige eigenaar Mr. Haerten Vlaerdingerwout de buitenplaats aan zijn dochter Charlotte Alida, die gehuwd was met l uitenant - generaal Jakob van Kretschmar. Aan de periode dat deze personen op Hofzicht woonden, is een romantische geschiedenis verbonden. De vroegere rijksarchivaris Mr . H. Hardenberg, vertelt hierover op boeiende tvi j ze in zij n boek "De geheimzinnige aanranding, een opzienbarende strafzaak uit 177 1". Zijn verhaal begint als volgt:
Mr . Jan Slicher was op weg naar zijn ouder lijk huis onder Mon s ter.
Midden-:Delfkrant Hij had de middag bij zijn aanstaande bruid doorgebracht op de buitenplaats Hofzicht . Binnenkort zou hij in het huwelijk treden met Louise , de ·dochter van Jakob van Kretschmar . Mijmerend over zijn toekomstige ge luk reed Slicher stapvoets naar het buiten van zijn vader . Het werd al wat danker toen hij op een dijk je voorbij Naaldwijk twee personen ontdekte bij een bosje . Eer hij tijd had om te reageren, schoten ze op zijn paard toe en brachten hem tot stilstand. De jonge Slicher werd van zijn rijdier geworpen en mishandeld. De mannen dreigden hem te zullen vermoorden als hij niet afzag van zijn huwelijk met Louise van Kretschmar . Daarna gingen ze er snel vandoor . Slicher deed van deze overval aangifte bij de justitie . De daders z ijn des ti jds nooit gevonden , maar doo r de speu r zin van Mr. Hardenberg - and erhalve eeuw later kwam aan het licht dat de hoofddader een zeke r e luit enant Bax was gewee st, een vroegere aanb idd er van Louise. Jan Slicher huwd e toch met de dochter van Jacob Kretschmar en br ach t het later no g tot burgemees t er van Den Haag . In de eerste helft van de vorige eeuw, omstreeks 1834 , kwam er een einde aan he t bes taan van de buitenplaats Hof zicht . Nog steeds z ijn ech t er in het land schap de spor en zichtbaar van de oorspronkelijke tuin- en singel aanleg. De wa t er gangen zij n zelfs nog vol ledi g aanwezig ( z ie de luchtfoto) . Re t hoothestand is sterk uit gedund en hier en daar nogal verwaarloosd. Alleen de houtsingels l angs de s l ot en in het buit enland zijn v rij goed bewaard gebleve n. Zowel de flo ra als fauna zij n door de aanwezigheid van veel water, bomen en onbespoten land, waarop ook geen kuns tmes t wo rdt geb rui kt , rijk ver t egenwoo rdigd. Talrijke wa ter - en wei devogels bevolken de " Zeve n Gat en" en de onmiddellijke omg evi ng van de "tuinmanswoning" van het oude Hofz icht Een gl obal e ve r kenning van dit geb i ed maak t direct duidelijk dat het door zijn v~ r sche idenh eid een belang r ijke functie vervu lt a ls tijd e li jk of blij vend onderkomen van ve l e diersoorten . Ook met he t oog op de geva ri ee rde bomen- en plantengroei pleiten we voo r een we t en schappe lij ke inventarisatie van a ll es wat in deze omgeving leeft . Ret land rond Hofzicht en de "Zeven Gaten" is de laa t s t e , afwisse l ende, gr oe ne oas e in ee n gebied vo l oprukke nd gl as , onts ier ende hoogspann ingsmas t en en plezier jachten. Laten we zuini g zijn op di t unieke l and schap . J.W . Moe rman Oud-Schipluiden
foto ' s: boven : De tweede boerderij Hofzicht, van 1831 midden : De ' tuinmanswoning ' van het oude Hofzicht onder : Een brede sloot in het buitengebied rond Hofzicht (het contrast is duidelijk)
.5
6 2e j aar gang no. 3, mei/juni 1978
~~~st
Midden-Delfland
Recente lu chtfo to van het gebied rond Hofzicht en de Zeven Gaten . Net buiten Midden- Delfland gelegen in een greene uitloper die door een smalle corridor met Midden- Delfland is verbonden. Dit gebiedje wordt ook wel Wollebrandgebied genoemd naar de oude kreekrest die rechts op de foto de kavels zo grillig doorsnijdt. Een vergelijking met het detail van de Kruikiuskaart op blz.3 toont dat in eeuwen eigenlijk maar weinig is veranderd, Als de kwaliteit van de repr oductie het toelaat kun t u zien dat de Wollebrand iets korte r is geworden, Hij liep vroeger een kaveltje verder , De Zeven Gaten vormen de grens van de oude blokverkaveling uit de 9e eem< en de l a ter slagenverkayeling (hoven aan de foto).
•
lll
vogelvlucht
"NadrnkkeUjk NIET voor de glas tuinbouw bestemd in het antwerp- plan is een zone die perse open moet blijven . Deze nu nog onbebouwde strook moet volgens het plan ook in de toekomst open blijven, als een 'groene long ' in het glasgebied. Het gaat onder andere om de zone nabij de Zweth, random de voormalige vuilstortplaat s van Naaldwijk . Dit gebied kan tevens gebrnikt worden voor de aanleg van een gebied voor de vrije r ecreatie , bestemd voor het gehele Westland . Dit scheppen van een recreatiegebied i s een van de meest noodzakelijke voors tellen die
In haar reactie op het ontwerpStructuurplan Westland heeft de Midden-De lfland Vereniging ervoor gepleit om het lo/ollebrand-gebied open te houd en als een greene uitloper van Midden-Delfland in het kasserigebied van het Westland .
in he-t ontwe rp- strnctuurp lan gedaan worden ". Dit citaa t is gehaald uit de voor lichtingsfolder "Ret Westland kiest z 'n toekomst", die gaa t over het ontwerp-structuurpl an Westland. De hier genoemde zone gr enst aan Hofzicht en de Zeven Ga t en. Samen is het een aantrekke lijk geheel . Nog wel, want op de val reep , geheel bui t en de overlegp r ocedur e, waarin burgers h\tn zegje konden zeggen, om heeft men gemee nd ook de Zwethzone te moeten r eserve r en voor toekomstige glastuinbouw . ..... .
Midden:-Delfkrant Provincie Zuid-Holland subsidieert landschapsonderhoud Wie land heeft of pacht is ve r antwoordelijk voor het landschap. Maar de tijden zijn veranderd . Vroeger verdiende men aan het onderhoud, want het hout, dat van de bomen kwam, het riet en de biezen leverden een aardige cent op. Nu moet men er vaak op to eleggen . De afname is nl. zeer beperkt. Mandemakers en rietdekkers zijn nog slechts bezienswaardigheden op Oudhollandse markten. Daar komt dan nog bij dat de arbeids kosten fors zijn opgelopen . Gevolg is dat bomen niet meer op tijd geknot worden, riet niet meer bijtijds gemaaid. Als niet wordt ingegrepen,
ligt verarming van het landschap op de loer. De boer kun je dat niet kwalijk nemen: hij heeft zijn tijd hard nodig. Het is daarom zinnig dat de overheid bijspringt en regelingen maakt. Zo stimuleert het rijk het landschapsonderhoud met de knotwilgenr egeling (met zeer zich tb are resultaten) en de bosbijdrageregeling . De provincie Zuid-Holland heeft nu een r egeling ontworpen die bedoeld is als aanvulling hierop. Het is de "Subsidieregeling onderhoud landschappelijk belangrijke beplantingen,
7 riet en biezen Zuid-Holland". Wie eigenaar of pachter is van landschappelijk belangrijke beplantingen in landelijke gebieden komt ervoor in aanmerking . De regeling is een experiment . Vroeger waren boeren tegelijk voortbrengers van voedsel en grondstoffen en "l andschapsproducenten" . Die laatste functie dreigt, zoals gezegd, de laat ste 15 a 20 jaar teloor te gaan . Subsidieregelingen bieden dan een uitkomst. Nadere inlichtingen en de brochure met het aanv raagformulier zijn verkrijgbaar bij het Provinciehuis, le Afdeling Bureau 4, Koningskade I, Den Haag, tel . (070) 26 41 II toestel 2886 of 2866
(Gegevens uit de brochur e "Subsidie voor groenonderhoud in Zuid- Holland, een uitgave van het ~ovinciaal bestuur van Zuid- Holland, Bureau Voorlichting)
coe Mandemaake r.
·rondich~ 'lnf.
Middelwatering - Kwakelweg
'Die 'Waattcr schepu met eert Jrtand, 'Die schcen niet ~~ by zyn '1..-erstnncl:
Vul Handen sol.'ckmlic:il te gtypeii, rn't saafich 'Vttf VQJldeeun fyd. MCI.Cil't sal/war altemaa[ ontsypen,
Hollands Landschap Het Amsterdams Historisch Museum (Kalverstraat 92) organiseert van 15 juni tot en met I oktober 1978 de tent oonstelling HET LAND VAN HOLLAND -Ontwikkelingen in het Hoard- en Zuidhollandse landschap-. In deze expositie wor den verschillende facetten belicht, die van belang zijn geweest en van be lang zijn voor de ontwikkeling van het Hollandse landschap, zoals de eerste nederzettingen, de verkavelingen en de strijd tegen het water. Bijzondere aandacht zal worden besteed aan die ontwikkelingen, die leiden tot spanningen tussen hetgeen .· uit het verleden tot ons komt en
hetgeen wij daarin nu veranderen , De uitbreiding van de steden en de aanleg van het moderne wegennet zijn daarvan voorbeelden . Met schilderijen, prenten, tekeningen, gebruiksvoorwerpen, modellen, foto's en dia's wordt een beeld gegeven van het Hollandse landschap tussen ca . 1000 en 1978. Openingstijden : werkdagen van 9.30 17.00 uur; zon- en feestdagen van 13.00- 17.00 uur. Het Amsterdams Historisch Museum is bereikbaar vanaf het Centraal Station, lopend in + 15 minuten via Damrak, Dam en Kalverstraat. lets voor de vakantie.
Schep Heil
in 't
'Vnt der teuwi[jheid.
Hierboven een gravure van Jan Luyken en zijn zoon Caspar. Hij staat in hun boek 'Het menselyk bedryf' dat in 1694 het licht zag . 'Mandemaaker' was toen nog een gewoon beroep. Luyken maakte bij zijn gravures gedichtjes. Het geheel noemen we emblemata, ofwel op z'n Hollands: plaatjes met praatjes. De gedichtjes vooral getuigen van een vrome levensinstelling . In de opvatting van Luyken kon~en we in al het geschapene God terugvinden. Daaraan verbond hij de gedachte van de aardse vergankelijkheid (de ijdelheden hier beneden) di e hij plaatste tegenover het eeuwige heil te vinden in de hemel. Enkele woordbetekenissen: soecken: proberen a ltemaal : allemaal ontsypen: on tsn~ppen, wegdruipen
8 2e jaargang no. 3, mei/juni 1978
Rustige recreatie belangrijker dan gedacht Waardering voor natuurlijk landschap groeit Hoeveel hectaren Midden-Delfland moeten be stemd worden voor intensieve (drukke) recreatie en hoeveel boeren moeten in verband daarmee het veld ruimen? Zoveel hoofden, zoveel zinnen. 1900 ha. beweerde men in de jaren zestig (de Stichting Onderzoek Midden-Delfland) en men dacht daarin "elementen van formaat" te realiseren (zandwinningsmeren, wildpark, enz.) 1900 ha. zei ook de Memorie van Antwoord (M.v.A., verschenen mei 1976) van de Reconstructiewet Midden-Delfland. 500-700 ha. is voldoende, stelden daartegenover de Samenwerkende Milieuwerkgroepen Midden-Delfland in hun reactie op deze Memorie. En ook het Landbouwschap vond de 1900 ha. te veel. "Er zi jn aa nwijzingen dat de behoeft e aan voorzieningen voor de extensieve re cr ea ti e (wandelen, fietsen e.d .) toeneem t" stelde deze M.v.A. zelf al beho edzaam wast (p.8). En ook sprak ze van "he t manif es ter wordend ver l angen naa r meer natuurlijke milieu's . Meer van he t een (rustige r ec r e ati e) ho ef t neg niet t e betekenen minder van het ander (drukke recreatie). Ho e die verhouding verder ook ligt, de aanwijzingen waar de M. v . A. van r ep t zi jn er zeker . Zo signaleert ir. K. Kuijken, hoofd van de afdel ing Projectontwikkeling van C.R . M. (waar men zich bezighoudt met o . a . het opz e tt en en begeleiden ·van projec t en voo r openluchtrecreatie) in een vrij r ecent interview dat bij de inrichting van ni euwe · recre a tiegeb i eden een veel hogere waardering voor natuutlijke waar den doorklink t dan enkele jaren geleden . Ret l and schap hoeft ni e t meer op de schop om waardevo l t e worden, het is het zo al . De r ecreant wi l ook mee r afwe t en van het gebied waa rin hij/z ij verpozing zoek t: volgens diezelfde ir. Kuijken maken bezoekerscentra " een stor machtige on t wikke ling" door. Een voo rbee ld uit de omgev ing : de Vogelwacht Delft e . o. heef t op 22 ap ril j.l. haar centrum in de De lft se Rout geopend . Bedoeling er van is om bezoekers zovee l mogelijk t e informeren over wat er in de naast e omgeving t e z i en is aan fl ora en fauna (dus geen waringins en orang oetan s) en om daarbij de wisse ling van de seizoenen op de voet te vo l gen . Ret i s m. a . v . een soort ver l engstuk van de inheemse natuur, in dat opz i cht pr ecies het tegenovergestelde van
de dierentuin. Wanneer MiddenDelfland haar bezoekerscentrum krijgt , is neg altij d een vraag. Ret is ermee als met het aan de slag gaan van de Rec onstructiecommis s i e : je meet engelengeduld hebben. Bij die groeiend e waardering van de natuu rlijke gegeve nh eden ve r wacht je natuurlijk niet het type recreant dat z i ch omringt met tra nsistorradio's, het t ype dat er ne g net niet to e overgaan om kamerbreed tapijt op de weide te leggen, wel een type dat· zich open-
ste lt voor de na tuur. Dat wordt bevestigd in een pas afgerond onderzoek van het Instituur voor Toegepaste Sociologie te Nijmegen . In totaal 2000 personen verspreid over Nede rland zijn ondervraagd. Enkele van de interessante resultaten: bijna twee/derde van deze Neder lander s stelt rust en stilte bij het recreeren op prijs, waarbij overigens de aanwezigheid van enkele andere mensen i.h.a. neg wel aanvaard wordt. Een derde deel van de Nederlanders vindt enige drukt e juist prettig. De betekenis van de natuurlijke omgeving bij het recreeren is voor de meeste ondervraagden groo t. Als men al voorzieningen wil hebben, dan liefst vooral eenvoudige, onopval lende zaken . Ongeveer 40% ziet ze liever helemaal niet. Conclusie kan zijn da t zowel uit het feitelijke gedrag als uit de opgegeven voorkeur valt op te maken dat het recreeren in een landelijke omgeving of in het polderlandschap bij velen een belangrijker plaats inneemt dan verwacht werd. Misschien kun je wel zeggen dat in Midden-Delfland meer boeren kunnen blijven boeren. Henk Tetteroo
Brannen·: Staatscourant 28 maart ' 78 Vo Zkskrant 1 febr . ' 77
MaasZand : begin van het fietspad Zangs de MaassZuissche Trekvaart (NoordvZiet)
Midden-=-Delfkrant Raa d van Sta t e .
Afschaffing Kroonberoep
vaa k succes Uit tal van voorbeelden , overa l in het land t e vinden, blijkt hoe belangrijk het is dat uiteindelijk door de Kroon een onafh ankelijke beoord e ling plaatsvindt . Vel e Kr oonui tsprak en hebben dit beve stigd. Juist belangstellende gr oeperingen zijn in meer dan de helft v an de gevallen dat ze een beroep instelden in he t geli j k geste ld. Me t dit gegeven op de a chter grond heeft de mogelijkheid tot Kroonberoep tege l ijker tijd een preventieve werking: gemeenten en provincies wo rd en tot een behoorlijke mate van zorgvuldi g- bestuur ge dwong en omdat anders een mogelijke verwerping door de Kroon de p l annen kan doorkruisen !
Ret bestuur van de Midden-Delfland Vereniging heeft in een brief aan de vaste commissie voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening uit de Tweede Kamer haar bezorgdheid kenbaar gemaakt over de plannen tot afschaffing van het Kroonberoep bij bestemmingsplanprocedures. Afschaffing van het Kroonberoep zou een in 1965 verworven recht om tot in hoogste instantie voor ieders belangen op te komen doen vervallen. Een ernstige zaak. waar gaa t het om In bestemmingsplannen wordt op plaatselijk niveau voor een beperkt gebied aangegeven wat er gaat gebeuren met bijvoorbeeld een be paald stadsgedee l te, een deel van het landelijk geb i ed, een stuk natuur binnen de gemeente, enz. Individuele burgers, ma ar ook (milieu )g r oepen en verenigingen kunnen tegen zo ' n bestemmingsplan bezwaar aantekenen . De gemeenteraad stelt, al of niet na het inwilligen van de bezwaren, het plan vast . Daarna gaat het naar de provincie, waar gedeput eerde s t aten hun goedkeuring aan het plan moeten hechten. Ook hier is het mogeli j k bezwaren in te dien en. Deze laatste mogelijkheid heeft l ang niet altijd succes omdat gemeentelijke en prov inc ial e instanti e s bijna altijd samenwerken bij he t voorbereiden van be st emmings pl annen. Wordt ook bij ge de put ee rd e st a ten niet a an de ingedi end e
9
bezwaren t egemoetgekomen, dan bestaat de ge l egenheid bij de Kroon beroep aan te tekenen. De Kroon doet in l aa tste i nst antie een bindende uitspr aak, daarbij geadviseerd door de
Vlaar dingervaart bij de Willemsoor dseweg (' Gatweg ')
1,.,
""
ac htergrond De ach t er grond van het voorst e l to t wetswijziging i s de gedacht e da t de procedure bi j he t v a stst e l l en van bes t emmingsp l annen vaak zovee l tijd in beslag neem t. Grondi g ond er zoek naar de preciese knelpunten ontbre ekt
ec ht e r. De ve rtr ag ingen in de woningbouw komen v ee l mee r voo rt uit he t steeds ingewikke ld er word end e web van voor sc hriften, sub sidie r ege l i ngen en be l angen en wensen van de d i ver se overheden. Jui s t ook daa r is s trooml i jning nod ig . De bek6 rting moe t en behoef t dan ook n ie t t e word en gevond en in he t a f kappen van een democ r a t isc he be r oe psmoge lij kheid. Integendeel , wij mogen ve rl ange n da t de bet r okken ove r heden or de op zake n stellen; de amb t elijke molen s draa i en t r aag ! Vo l gt men deze weg , dan kan he t afsc haf f en van he t Kro onb e r oep als uite r s t waard evo l i ns trument i n de r u i mt e li jke ord ening , word en voo rkomen. Een kr as s t aa lt je van onzo r gvul dige wetgev ing bl ij k t dan s t e llig overbodig !
bronnen : Afschaffing Kroonberoep in bes temmingsplanprocedure , Stichti ng Natuur en Mili eu, april 19?8 . Natuur behoud, mei 19 ?8 .
. 10
2e jaargang no. 3, mei/juni 1978
Kleine boer de dupe
Onder de titel "Het dilemma van de Nationale Landschapsparken" is in de reeks "Natuur en Milieu" (een uitgave van de gelijknamige stichting) publikatie no. 9 verschenen . Een interessante publikatie omdat hierin duidelijk de l andb ouw-politieke achtergronden die geleid hebben t ot het propageren van Nationale Land-schapsparken worden doorgelicht. Vol gen s de samenstellers moeten de regeringsvoorst e llen (de zogenaamd Groene Nota's) niet beschouwd worden als tegemo e tkomingen van de landbouw aan de natuurbescherming, maar juist andersom. Het zijn de natuurbeschermingsorganisaties di e een grote politieke nede rlaag hebben geleden . Want wa t is het geval? De l andschapsparkenpolitiek past precies in het huidige landbouwstructuurbeleid: produktiebeeindiging op een klein deel van het landbouwareaal, nalat en van verbeteringen op een wat groter deel van dat areaal, doorzetten van de mod ern e landbouwmethoden op de overige goede cultuurgro nd en en afvlo e iing van kleine boeren . De natuurbescherming werkt enthousiast mee aan dat beleid en financiert (aankoop van gronden, onderhoud) bepaalde delen ervan . Het gevolg is volgens de samenstel lers van de brochure , dat er een drie partijenconflict is ontstaan (schaalvergrotingsbeleid, kleine boeren en natuurbescherming), waarin de kleine boe ren en de natuurbescherming tegen elka ar worden uitgespeeld . In werk e-
pinken
lijkheid zijn z~J niet e lkaars concurrent, maar hebben juist hetzelfde belang: afremming van de schaalvergroting in de landbouw. Landbouwbeleid Sinds het einde van de 50- er jaren is het landbouwbeleid niet meer gericht op verhoging van de produktie (zoveel mogelijk voedsel produceren, maar me t minder arbeid , dus minder mens en en minder grond). Op EEGnive au werd dit beleid eind 60- er jaren versterkt door toedoen van het plan Mansho lt. Er werd voorgesteld om 5 van de 10 miljoen boeren te laten afvloeien, 7% marginale landbouw· grond uit cultuur te nemen en op de rest van de cul tuur grond sterke schaalvergroting door te voeren. De bergboerenregeling werd ingesteld voor 2,5% van het totale landbouwareaal (in Nede rl and· 100.000 ha.) zo genaamde gronden met permanente natuurlijke handicaps, die a ll een met subs idie nog een redelijke bestaansmogelijkheid voor de boer geven . 100 . 000 ha. is de halft van de 200 . 000 ha. die in de Relatienota worden opgegeven voor Nationale Landschapsparken. De andere 100.000 zouden opgekocht mo e ten worden door de natuurbescherming : grond en waarop ze lf s met subsidie geen goede exploitatie mogelijk is. Zo bekeken past de relatienota precies in het EEG- landbouwbeleid . Er zijn dus door de landbouw helemaal geen concessies gedaan aan de natuurbescherming!
Natuurbeschermingsbeleid De natuurbeschermingsorganisaties hebben over het algemeen gretig toegehapt toen de plannen voor Nationale Landschapsparken duidelij ke vormen kregen . Ze zagen daarin een mogelijkheid hun beheersinvloed en hun bezit drastisch te vergroten . In ruil daarvoor was men s t i l zwijgend bereid de overige cul tuurgronden vrij te geven voor milieu en landschap ver woestende activiteiten als landbouwschaalvergroting , wegenbouw, recreatie bosbouw. Een vergelijking met Mo nument enzorg dringt zich op : hier en daar een mooi pandje restaureren en de re st van de bebouwing prijsgeven aan bijvoorbeeld projectontwikkelaars. En hiermee zijn we gekomen aan de tweestrijd van het natuurbeschermingsbeleid ten aanzien van Na tionale Landschapsparken. Moet de natuurbescherming vasthouden aan deze plannen en fungeren als verlengstuk voor het landbouwstructuurbeleid met als gevolg ruzie met boeren of moet de natuurbe scherming de NLP-pl annen maar vergeten en zich concentreren op het gehele landelijke gebied en daarmee het risico nemen dat de mooiste landschappen ver l oren gaan? De samenstellers van de brochure geven dan eerst hun visie op de toekomst van het landelijk gebied als geheel om daarna pas in te gaan op de vraag hoe en in welke richting het _h i erboven geschetste dilemma opgelost kan worden . De Midden-Delfkrant zal hierop in een volgend artikel terugkomen . bron: Waterkrant 29 , februari 197 8
' Het dilemma van de Nationale Lands sehapspar ken - naar een nieuwe vi sie op landbouw en landeli j k gebied ' door drs . W. J . van der wei jden e . a. (vakgroep Milieubiologie , Rijksuniversiteit Leiden) . Dit boekje is uitgegeven als nr.9 in de ' Natuur en Milieu '-reeks door de Stichting Natuu r en Milieu . Het is te bes tellen door star ting van f ?, 20 op postgiro 9933 t . n. v . Natuurmonumenten te ' s-Gr aveland onder vermelding van ' Het dilemma van de Nationale Landsehaps par ken '.
Spil Binnenkort vers chijnt 'Spil', een progressief onafhankelijk maandblad dat zi ch in de eerste plaats richt op boeren en tuinders, arbeiders in de landbouw- en voedingssector en mensen die in het overige midden- en kleinbedrijf werkzaam zijn. ' Spil' biedt een kans om op de hoogte te komen van de progressieve ideeen die in de landbouw en de voedingsindustri e leven en daarbij aan te sluiten. Een Pf Oefnumme r aanvragen kan bij: Stichting Uitgeverij Manifest, Antwoordnummer 64, 14 40 WB Purmerend, telefoon (0 2990) 22948.
Midden~Delfkrant
11 mate karakter i stiek voor Nederland. Nergen s ter were l d i s i e ts verg e lijkbaars te vinden. Er zij n we l weidevo ge l geb i eden in and er e West europ ese l a nden , maar z ij zijn van veel geri ngere be t ekenis. Tekenend is dat geen and er e taal een woord kent voor het begrip we idevoge ls . Doo r de ho ge dichtheden waarin z i j voorkomen hebben onze weidevogels een grot e interna tiond le bet eken is. Van de Westeuropese grutto ' s broedt ma ar li efs t 80% i n Nederland, op sl echts een fr ac t ie van het Europese gr as land .
boven : grutto pagina 12, boven : grutto, onder : kievit pagina 13 : tureluur (foto ' s van Fred Hess )
Weidevogels De laatste jaren is in Nede rland een groeiende ongerustheid te bespeuren over het wel en wee van onze weidevogels.Daarbij is spr ake van een toe nemende bedreiging van de weidevogelbestand ten gevolge van veranderingen in de landbouwbedrijfs voering. Sommigen zijn ervan overtuigd dat in de naaste toekomst buiten reservaten geen bestaan voor weidevogels meer mogelijk is ; anderen menen dat dit wel zal meevallen~ terwijl met name van cu l tuurtechnische zijde wordt gehoor d dat ruilverkaveling en ontwatering juist gunstig zijn voor weidevogels . Eerst moeten wij ons voo r de duide lijkheid a f vr agen wat een weidevoge l is. De we idevogels vormen een gr oep die kunstmat i g i s ontstaan door eeuwen l ang agr a ris ch gr aslandbehee r . Al le we idevoge ls zijn pe r definitie cultuurvogels , die zich de gewoont e hebben e i gen gemaakt in de door de mens gemaakt grasland t e broeden. Zij hebben dit grasland beze t vanu it an-
dere (natuurlijke) biotopen, zoals s t eppen, toendra's en venen. Dit houdt in dat geen enke l e weidevogel uit slui t end voo r komt i n cultuur grasland. In het navolgende beperken wij ons tot de steltloper s scholekster, kievit, grutto, tur eluur, wa t er snip en kemphaan, omdat wij van deze gr oep het meeste weten. De weidevogelgemeenschap is in hoge
Veranderingen en bedre(g-ingen Uit het oogpunt van na tuurb escherming zij n de weidevogels vro eger nooi t een pr ob l eem gewees t . Zij war e n immers overal i·n gr o t e aantallen aanwezig en we rd en steeds gunsti g beinvloed doo r de l andbouw. Bovendien beschouwde men gras land ni e t a ls natuur . De na tuur bescherming kre eg pas be l angs t e lling voor cultuurgra s land to en he t uit botani sch oogpunt al te l aa t was en ook ve le weidevogelgebieden al ver l or en waren gegaan. Enerzijds kan geen wei devogelgebied bes t aan zo nd er agr a ri sch behee r , ander z ijds i s de wij sheid " overdaad schaadt " hier wel zee r t oepasse lijk. De bedreig i ngen vanuit de veranderende l andbouw zijn velerlei . Door toenemende mechani sa ti e worden than s meer broed sels ve rni e ld dan vroeger. Egalisatie en kunstmes t bei nvlo ede n he t broedbiotoop dop r kleur en uiterlijk van dE grasmat t e ve r anderen, t erwijl ook een verschuiving van de mec ~ni sc h e bewerkingen pl aa tsvindt (vroege r maa i en) . Ruilver kave lingen veranderen he t uit erl ijk van een weidegebied radicaal ; toenemende ontsluiting l eidt tot grot ere ve r s toring . Graslanden ve r dwij nen door de oprukkende ma i s cult uur en ook in weiden di e wo rd en gescheurd en opnieuw me t gras inge zaaid blijken v r ijwe l geen weidevogels tot broeden t e komen . Diepe ontwatering wordt t egenwoordig we l gez ien a ls het grootste probleem, waarbi j tussen na tuurb escherme rs en cultuurt echnici wordt ge di sc u ss ieerd over de vraag of dit wel of n ie t s l echt is voor weidevogels. Natuurb e scherme r s co ns tat e r en dat ontwa t er ing desast r eus is; cultuurt echni c i s t e l len dat dit ni et zozeer het geval is, maar dat voora l de eruit voort·vloe i ende intensivering van het wei debedrijf nadelig is voo r de vogels. De vraag ech t e r, of ontwatering meer of minde r dir ec t (via inten sivering) de we id evoge ls nad e l ig beinvloedt is van belang voor de wetenschap, nauwe lijks voo r de natuurbescherming. Out water i ng zonder int ensive ring komt in de praktijk ni e t voor en is zelfs niet goed mogel ijk. Ook komt ontwater i ng i n een ande r licht te staan als wij naast kwantiteit ook kwa lit eit in rekening brengen . Het gaat niet alleen om het totale aantal voge l s, maar ook om de soorten . Een klein aantal van een ka rakteristieke of kwetsbare soo rt kan
12 2e jaargang no . 3, mei/juni 1978 dan hager worden gewaardeerd dan een groa t aantal van een niet - kwestbare of niet - karakter.istieke soort . Hierbij is oak onderscheid te maken tussen meer en minder vochtminnende soorten . Alle veranderingen samen leiden tot niv e llering van het weideland schap. Waar voeger elk type grasland zijn eigen karakteristieke bewoners had, wordt nu van alle soorten verwacht, dat zij zich kunnen aanpassen aan hetzelfde soort "biljartlaken" . Het aanpassingsvermogen van vogels is boeiend, maar onvoorspelbaar . Als de eerste ontwerper van flatgebouwen had voorspeld, dat op de platte grinddaken scholeksters zouden gaan broeden, zou niemand dat serieus hebben genomen . Nag onwaarschijnlijker lijkt het dat iemand vijftien jaar geleden zou hebben kunnen voorspellen dat er in de IJsselmeerpolders morineplevie r en zouden gaan nestelen . Daarentegen zijn goudplevier en bosruiter uit Nederland verdwenen. Zo meende men vroeger dat het de kievit slecht zou vergaan als de grijsgroene schrale graslanden zouden verdwijnen . Tegenwoordig blijkt, da t naas t voorspelde achteruitgang in bepaa ld e gebieden, de kievit meer en meer broedt op droge grand eri intensief begraasde weiden, terwijl hij oak steedsmeer op bouwland nestelt . Er treedt dus ee n ve rschuiving in biotoopkeuze op, waardoor de kievit ge lukkig meer verandering kan incasseren dan was voorspeld. Oak de scholekster, oorspronkelijk een kustvogel, heeft ee n dergelijke omschakeling doorgemaakt. In het binnenland is het aant al broedparen de l aatste jaren duid elijk toegenomen. Bij de grutto ligt de situatie ingewikke lder . Het is duidelijk da t zijn aantal sterk is teruggelopen in sommige gebieden waar hij vroeger t a lrijk voorkwam (overwegend gebieden die 's winters waren geinundeerd). Daarentegen wordt
tevens verondersteld dat hij landelijk gezien is toegenomen door verbeterde omstandigheden in het overwinteringsgebied enerzijds en een verruiming van zijn biotoopkeuze anderzijds. Verschillen in kwaliteit Anders wordt het echter, als wij tureluur, kemphaan en watersnip bekijken. Dit zijn vochtminnende soorten, die daarom door ontwatering worden bedreigd. Binnen het .totale graslandbestand zijn zij het meest kieskeurig in hun biotoopkeuze en hebben weinig speelruimte voor het incasseren van veranderingen. Anders gezegd : dit zijn drie "kritische soorten". Het blijkt, dat zij in verschillende mate kritisch zijn . Als voorbeeld zijn deze verschillen uitgewerkt voor de provincie Utrecht, gebruik makend van de oorspronkelijke inventarisatiegegevens voor de Avifauna van Midden- Nederland. Voor iedere gemeente werden de dichtheden van wei devogels uitgedrukt in aantallen paren per 100 ha. beschikbaar grasland.
Een niet-kritische soort zal dan gelijkmatig verdeeld zijn en weinig uiteenlopende dichtheden te zien geven. Een kritische soort zal lokaal hoge dichtheden halen en e lders ontbreken . Zo bleek dan bijv. bij dit onderzoek, dat in alle gebieden kieviten broeden, maar dat in slechts 30% kemphanen voorkomen! 85% van de kemphanen broed t in slechts 10% van he t Utr echtse graslandareaal. Naar kritisch- zijn kunnen wij de zes steltlopers dus als volgt rangschikken kemphaan, watersnip, tureluur , scholekster, grutto, kievit. Voorts kan men zich afvragen of de beste 10% van het grasland voor de ene soort tevens de beste 10% voor een andere is, met andere woorden: of men iedere soort kan gebruiken als indicator voor een goed weidevogelgebied . Het blijkt, dat de kwaliteit als indicator sterk verschilt, waarbij de meest kritische soorten teven de beste indicatoren zijn. Bepaald opmerkelijk is het bedroevende resultaat als wij de dichtheid van de kievit als maatstaf nemen voor de kwaliteit van een weidevogelgebied, iets wat helaas nag maar al te vaak gebeurt! Het optimisme van sommigen over de gevolgen van ontwatering berust in vele gevallen op het feit dat in de eerste plaats gekeken wordt naar de kievit. De waarde van de Nederlandse weidevogelgebieden berust op het voorkomen van interessante en karakter isti eke broedvogels, waarbij het volstrekt niet van belang is of zo 'n terrein tevens geschikt is als voedselgebied. voor de spreeuwen uit de di chtsbij zijnde stad . Als men bij de broedvogels niet alleen hun aantal, maar oak hun kwaliteit in rekening zou brengen (mate v~n kritisch- zijn), zou de interpretatie van sommige van de gedane tellingen wel eens heel anders kunnen zijn. Oak blijkt dat men bedrogen kan uitkomen als men in een we idevogelreservaat het beheer primair zou richten op de behoeften van de kievit . Weidevogelgebieden in Nederland \~eidevogels zijn niet regelmatig verdeeld over Nederland . Landelijk gezien beschikken wij over de beste cijfers van de gr~tto, de kievit in mindere
Midden"7Delfkrant mate de tur e luur. In ond erstaande t abel zij n de dicht heden van deze drie soorten gegeven in aantall en paren per 100 ha. in 1968 beschikbaar gra sland, per provincies (per soort z ijn de vier bes t e provincies cursief weergegeven) . kievit
16, 3
3, 9
Friesland
30, 3
21 , 2
4, 4
7, 6
7, 2
0, I
Overijssel
6, I
13, 7
2, 6 0,2
5,5
4,7
10,4
7,5
I,I
Noord-Holl and 17, 5
14, 2
3, 2
Zu id-Holland
0,3
Utrecht
Zee l and Noo rd-Brab ant Limburg gemidd e ld
3,4
11 , 6
17, 4
I ,8
6,5
2, I
I ,6
O, I
4,4
3,2
O, I
II ,3
9,9
I, 7
Een weidevogelkenner he r kent hieruit al globale ve r sch ill en in l andschap tussen de provincies . Ret blijkt da t Friesl and en Noord-Holland de meeste we idevoge ls herbergen (Zeeland heeft wel een hoge dichtheid voor de tureluur, maar hie~ ligt s l ech t s 2% van het Nederl ands e gras l and), Fr i es land en Noord -Hol l and herb ergen op 25% van he t Neder land se gras l and 48% van de Nederlandse gru tto 's, 59% van de kievi t en en 60% van de tureluurs. Ve rmoed e lij k ligt di t voo r de kemphaan en waters nip no g hoger. Hier leeft dus meer dan de helft van onze weidevogels op een kwart van ons grasland. Fri es l and neemt hie r van ruim t weederde voor zijn rekening. Al s wij he t patroon bes chouwen, va lt op dat de meeste we idevogelgebieden zich bevinden in de laagste delen van ons land (invloedsferen van zeeen, meren en rivieren) . Op zich is dit wel een aanwij zi ng dat wa te r e~n bepalende factor is voor de kwaliteit van een weidevogelgebied.
~~
I
I ,2
Dr en the
((
ff
grut t o tureluur
Groningen
Gel de r land
bran : Drs . A. J . Beintema, Weidevogels in een veranderend land, in Natuur en Landschap, 1975/3
1.3
weidevogelgebieden in Nederland
Weidevogels
•
lll
Midden-Delfland
Midden-Delfland is rijk aan weidevogels. He t aa ntal vogels per ha is vergelijkbaar met de b es t e weidevogelgebieden in Nederland. Op een aanta l plaatsen wordt een dichtheid van 70-80 broedparen per ha bereikt. In het voorjaar is het daarom. een genot om Midden-Delfland in te trekken. Zander deze we id e vogels die door hun vliegkunsten en hun roep elke recreant opvallen, zou Midden- Delfland ni et zo levendig zijn. De goede wei devo gelstand blijkt uit het feit da t in Midden-Delfl and nog veel kritische weidevogelsoorten voorkomen . Dit zijn soorten die in Nederland op het punt staan definitief te ver dwijnen o . a. als gevo l g van de veranderde landbouwmethod en . Reeds verdwenen uit Midden-Delf l and i s b.v . de Kemphaan .
(projectgroep Vegetatiekartering) en door Staatsbosbeheer Zuid- Hol l and (consulentschap Natuurbehoud) een groot gedeelte van Midde·.t- Delfl and onderzocht naar de verspreiding en aantallen van weidevogels . De belangrijkste resu lt aten en conc lusi es geven we hieronder weer.
inv entar{satie In 1976 (maar t t/m juni) is door de Provinciale Planologische Dienst
De Woudse Polder heeft een redelijke weidevogeldichtheid, vooral het noordwest e l ijk gedeelte (ge l egen
I.
14 2e jaargang no. 3, mei/juni 1978 tegen de Zweth). 2. De westhoek van de Klaas Engelbrech tspolder ligt vr ij rustig en heeft een goede weidevogelstand waa ronder de kriti sche soorten als gele kwikst aart en zomertaling.
t alingen aange troffen 12. Ook de Polder Noo rd-Kethel (t en oosten van de spoo rlijn) heef t een goede weidevogelbezetting behalve 100 a 200 m ach t er de boe rderij en .
3.
TeZbZokken Midden- DeZfZand
In het westelijk gedee lte van de Commandeurspolder zi jn vrijwel geen weidevogels t e v inden als gevolg van de snel groeiende ni e uwbouw van Maasland als wel van de enorme verstoringen di e optreden door het in gebruik nemen van grasland en als recreatieterrein door bewoners van deze nieuwbouw. Het zuidelijk gedeelte heeft een redelijk e bezetting .
4.
·'
(/
Ondanks de rusti ge ligging van de Foppenpolder valt he t aan t al we id evogels enigsz ins tegen.
Er is een sterke uitwisseling van waterwild me t I I. Opvallend is het voorkomen van drie broedsels van de ge l e kwikstaart, een duidelijk kritische soo rt. Ook in deze polder een relatief hoge grondwaterstand .
·'
/
I
i
\
5.
\
De Aa l kee tbuit enpo lder i s slech t s t en noorden van de rij ksweg gei nv entariseerd. Dit gedeelte is rustig ge l egen en heeft een goede weidevogeldichtheid, waarbij he t aan t al grutt o ' s opvalt. De grondwate r s t and is red el ijk hoog. 6. De Duifpolder is noga l onrustig vanwege de l ange oprijlanen naar de boerderijen .
SCHIEDAM VLAARDINGEN
i
i i
7.
Het westelijk gedeelte van de Zoutevee nse Polder is vrij l aag gelegen met tal van s l oten en s l enken en is zowe l voor weidevogels als voo r wintergasten (i .h. b . smient en) een aantr ekkelijk gebied.
Over zicht en berekening weidevogeZdichtheden per genummerd gebied
8~
kievit gru tto scholekst
Zouteveense Polder (t en westen van rijksweg 19) inclusief ged . Kerkpolder Het zandlichaam van rijksweg 19 he eft een duidelijke negatieve invloed op het voorkomen van we irlevogels. Dit ge ldt eveneen s voor 9 . 9.
In de Zoutevee ns e Polder (oostelijk ~edeelte) worden tu ssen de ver van de wegen liggende boerderijen vrijwel geen weidevogels aange troffen. De noordoostelijke hoek heeft een goede weidevogelstand (relatief hoge waterstand t.o . v. het maaiveld) . 10 . Het zuidwestelijk gedeel t e van de Holierhoekse Pold er heeft ee n hoge slootwaterstand als gevolg van de l age li gging t . o . v . het oostelijk gedeelte . Ge deelten van dit geb i ed zijn tot Vrij Vogelreservaat verklaard . De Zweth herbergt in de winte rmaanden flinke aant a ll en water wi ld (vooral smienten). II.
De Polder Noord - Kethel (ten westen van de spoorl ijn ) is gro t end eels tot Vrij Vogelreservaat verklaard en heeft ten zui den van de Mandjeskade een goede weidevogel dichth eid; voo r a l veel grutt o ' s . Het venige geb i ed heeft een re la tief hoge wate r stand . In versch i l l end e brede sloten wcrden ' s win-ters. grote aant allen vooral smie nten en winter-
gebied I 2 3 4 5 6 7 8 9 I 0 II 12 opp in ha 300 330 180 100 175 300 250 330 300 300 300 200 aantallen paren
tureluur zorn taling slobeend
42 19 II
62 45 23
51 21 II
13 8 6
37 45 12
60 29 14
46 32 12
82 37 24
86 50 21
91 47 24
66 64 32
48 49 13
6 2 2
7 2 3
8
2
4
6
8
II
15
12
12
9
2
2
2 3
I 4
2
2
3 2
2
9
I 3
4
5
2
2 3
2 I? 2
3
kuifeend g kwikst watersnip
3
I
aa nt allen soorten
6
8
6
5
8
7
6
9
9
8
8
8
kritische soorten
3
4
3
2
4
3
3
5
5
4
5
4
broedparen 82 144
92
30 Ill 116 103 ·162 183 182 183 13 0
di ch theid 27 per 100 ha
51
33 ~
44
39
41
49
~
61
61
65
Berekening weidevogeZdichtheden, waarbij de bes t bezette gebieden aZ s eenheid zi j n genomen . Deze eenheden worden begr ensd door de s tippeZZijnen; een teZb Zo k kan in meerde re van deze eenheden z i j n onderverdeeZd. geb i ed I a 2a 3a opp in ha I 15 2 10 100
4a Sa 6a 7a 8a 8b 50 I 25 I SO I 20 I I 0 I SO
Be 9a 70 100
9b lO a lOb ! Ia 12a 80 125 75 175 160
aan t allen soo r ten
5
-8
5
5
8
7
5
6
9.,
kritische soort en
2
4
3
2
4
3
2
2
5
4
8
7
7
7
8
8
4
3
3
3
5
4
?
broedparen 40 12 2
68
17 100
67
61
58
78
26
55
60
88
38 145 123
:~~h~~~i~a
68
34
44
50
53
52
37
55
75
71
51
35
57
80
83
77
Midden-Delfkrant 4
1.5
Stanislascol l ege en Mi dden-Delf l and
WATERS PORT IN MIDDEN-DELFLAND
Op 13, 14 en IS maart j.l. is MiddenDelfland het onderwerp geweest van enkele lessen maatschappijleer in dri e verschillende eindexamenklassen (HAVO, Atheneum) van het Stanislascoll ege in Delft. Enige leden van de Interuniversitaire Studiegroep Planologie Midden-Delfland aan de TH Delft hielden een inleiding over de problemen die in MiddenDelfland aan de orde zijn. Zij besteedden ook aandacht aan de inspraakronde van 1976/77 en aan de inspraak die nog komen zal . Daarna werden de klassen in groepjes verdeeld. Elk groepje kreeg een probleem voorgeschoteld met daarover wat informatie op papier. De bedoeling was om inzicht te krijgen in de verschillende belangen die in het gebied spelen en om enkele oplossingen met hun voor- en nadelen aan te geven. De problemen die aan de orde gesteld werden waren de volgende:
Er zal niemand meer zijn die niet doordrongen is van de weinig gelukkige omstandigheden rond de watersport in het Middendelflandse . Overvalle wateren, ontoelaatbare druk op natuurgebieden, etc . Daarover weer eens een artikel schrijven is niet nodig . Wie daarover meer wil weten kan er de Nota Vaart en Vlieten van de Samenwerkende Milieu· werkgroepen Midden- Delfland op nalezen, en ook een nota van de waterspor~vere ni gingen (alles in het archief van de Veren i g ing) Belangrijke r is het inzicht te krijgen in wat de watersporter nu in MiddenDelfland beleeft, waarom hecht hij/zij zo aan deze vorm van rekreatie . Aan dit laatste willen wij in het volgende nummer van de Midden- Delfkrant aandacht besteden. Ret is daarvoor wel noodz akelijk dat en i ge watersporters zelf wat op papier zetten. Wij willen de watersport zelf gr aag aan het woord laten. Wie spreekt? U? Neem dan kontakt op met de redaktie van de Midden- Delfkrant.
I.
Wat doe je met het zand en de plaats waar het zand nu ligt als de verdere aanleg van Rijksweg 19 niet doorgaat? 2. Wat doe je met de te grate omvang van de waterrecreatie en de aantasting van het natuurgebied 'De Vlietlanden'? 3.
Waar leg je recreatiegebieden aan voor mensen uit de steden?
4. Wat doe je met het (auto)verkeer in Midden-Delfland? 5.
Hoe sta je tegenover het probleem van de Westlandse kassenuitbreiding enerzijds en behoud van het landschap anderzijds?
6. Vormen beheersvergoedingen een oplossing voor de aantasting van natuur en l andschap , gevolg van de moderne ontwikkelingen in de landbouw? De klassen hadden slechts beperkte hoeveelheden informatie tot hun beschikking en maar een half uur de tijd om aan het onderwerp te werken. Schitterende oplossingen mag je dan natuurlijk niet verwachten. Om toch een idee te geven : dit kwam uit de bus bij degenen die zich met probleem 4 hebben beziggehouden . Hier bleek hee l duidelijk dat de uiteenlopende meningen bepaald worden door het feit dat de een met dit, de ander weer met een ander doel over deze wegen rijdt . Iemand die op zondag rustig wil fietsen zal het autoverkeer eerder als h i nderlijk ervaren dan iemand die doo r de weeks ' s ochtends haastig naar school fietst . Ook de boer die van de wegen gebruik maakt zal anders tegen sluipverkeer aankijken dan degene die ze l f sluipt .
Ret instellen van ee nrichtingsverkeer werd afgewezen wegens te gra te problemen. Selectief verkeer toelaten (b . v. alleen bestemmingsverkeer) leek ook moeilijk te verwezenlijken. Ret uitbreiden van het wegennet of de verbreding van de wegen tasten het lands chap aan, wat door velen niet aanvaardbaar werd geacht. Voor het knooppunt in Den Hoorn zag men algemeen als oplossing: het verbreden van de brug of het aanl eggen van een nieuwe brug opdat het kruispunt overzichtelijk wordt. Geen pasklare oplossingen dus. Wel zijn de leerlingen aan het denken gezet over Midden-Delfland en over de mogelijke rol van inspraak. Ook vorig jaar, in het kader van de toen gehouden inspraakprocedure, hebben eindexamenklassen van het Stanislascollege zich over de problemen van Midden- Delfland gebogen. Ret lijkt goed om deze vorm van betrokkenheid uit te breiden en op meer scholen de problematiek in Midden-Delfland aan de orde te stellen Wellicht kan de Midden-Delfland Vereniging voor dit doel een soort onderwijspakket samenstellen . Reacties op dit stuk kunt u kwijt bij: Roel, Marina, Arjen, Roos Rembrandtstraat Ia Delft
Aanw.i j sstokj e Na de ledenvergadering is in de zaal een telescopisch aanwijsstokje blijven liggen. Wil de eigenaar zich met het secretariaat in verbinding stellen, (010) 74 25 98, dan kunnen we het teruggeven.
de kop van de Middelvliet
16
2e jaargang no. 3, mei/juni 1978
c/VfiddenEDelflafld GVereniging
zou hebben op de uitwerking van de and e r e aspecten .
Contributie '77 De acceptgirokaarten zijn half april verzonden aan die l eden die hun contributie over 1977 nog niet hadden voldaan. Bijna i eder een heeft nu z ijn of haar bijdrage gestort . Hartelijk dank hiervoor . Slech t s enke le l eden verzuimden tot nu toe t ot act i e over te gaan. Doet u het snel?
Contributie '78
Ledenvergadering
de bestuur s t af el , v . l . n. r. Nell , De lsman, Feet, Schutjes, Van der Kooij Van Oosts t room foto Fred Hess
huishoudelijk gedeelte
lichtbeelden
Bijna 80 leden waren op 6 april aanwe z ig in het (vee l te kleine) zaaltje van het Jeu gdhuis in Schipluiden, veel meer dan waar we op gerekend hadden me t een programma dat voornamelijk uit ' huishoudelijke ' zaken bestond. Tezijne rtijd kri j ken alle leden het officiele verslag van de v e rgadering thuisgestuurd. Hi er enkele impressies. ·zorg baarde de fin anciele situatie van de verenigi ng. Het aanzienlijk tekort op de begroting wordt echter grotendeels veroorzaakt door het achteropraken van de inn in g van contributi es en het om t echnische r edene n uitblijven van een aanloop subsidie . Hopelijk en waarschijnlijk kan het bestuur volgend jaar een r ooskleurige r beeld sche ts en .
Na de pause nam de heer Wiest ons mee naar het Maasland van het begi n van ~ e ze eeuw . Een serie prachtige lichtbee ld en toonden ve r ge t en plekjes e n situaties die dikwijls een gevoel van nostalgie opriepen, maa r oak lieten zien dat het water ook toen niet zo s c hoon was; dat de schoorst e nen op de stoomgemalen eigenlijk maar lelijk waren ; da t oak toen oud vervangen werd door nieuw . Een unieke dia- serie.
Het gezicht van de vereniging blijft helaas nog wat vaag . Het bestuur heeft de moeilijke taak om op korte t ermijn de vereniging meer te profileren, en te komen tot een eigen visie op de ontwikkelinge n in Midden-Delfland. Hierbij kan zij gesteu nd worden door de Steunwerkgroep die in deze l edenvergaderi ng offic i eel i s ingesteld . De Midden- Delfkrant word t steeds beter vindt men ! Op deze avond oak nog 8 nieuwe leden ingeschreven. \~e z ijn· de 300 dik gepasseerd!
planningsmethode Na de dia's kwamen t wee student e n aan het woord van de Interuniversitaire Studiegroep Planologie di e aan de TH in Delft een half jaar lang be z ig zijn geweest met een reconstructieprogramma voor MiddenDelfland. Veel aandacht hierbij heeft de ontwikkeling van een plannings.rrocedure gekregen waarin een afweging moe t worden gedaan van agra ri sche , landschappe lij ke , natuurlijke, recreatieve en maat s c happelijke aspecten. De afweging van de ze bela ngen kan geschiede n volgens de z . g . Strat eg i sche Keuze Benadering )SKB). Een tamelijk ingewikkelde materie waarop we in de Midden-Delfk r ant nog maar eens terug moeten komen . De voorbeelden werkten zeer verhelderend. Op kaartbeelden was duid elijk te zien welke invloed een bepaald uitgangs punt (b . v . prior1teit aan de moderne agrarische ontwikkel ing)
De acceptgirokaarten voor betaling van de contributie over 1978 zull e n half juni verzonden worden . Alweer later dan in de bedoeling l ag . Excu ses daa rvoo r. Vee l l ede n konden ni et wachten en gingen reeds tot starting over. Prima na tuurl i jk, maar de kans bestaan nu dat enkelen van hen tach een acceptg irokaart krijgen toege zond en . Zij kunnen die dan als niet-gezonden beschouwen.
Statu ten Op verzoek van de Ledenvergadering zal aan alle led en een exemplaar van de statuten gezonden worden. Wellicht kan dit gebeuren t egelijk met de volgende Midden-Delfkrant in juli/augustus.
Rozemarijn misverstand Ons is geb l eken dat in de gemeent e Schipluiden een hardnekkig misver stand heeft postgevat als zo u de MiddenDel fl and Vereniging s telling hebben genomen tegen uitbreiding van de kern van Schipluiden in het bestemmings plan Rozemarijn . Di t is on juist . Wellicht zull en er individuele leden van de Vereniging tegen (onde rd ele n van) het bestemmingsplan hebben geageerd, zoals er vas t ook leden van de ¥er enig ing juist belang hebben bij het snel tot stand komen van woningen hier. De Midden- Delfland Vereniging heeft zic h over Rozema rijn niet uitgesproken. Ook in de Midde nDelfkr a nt is dit ond e r werp tot nu toe niet aan de orde geweest .
Midden-:Delfkrant Aftrekbaar
c/11iddenEDel11afLd 91ereniging
Op een vraag uit de Ledenvergadering over de eventuele aftrekbaarheid van de jaarlijkse (contributie)bijdr age , kunnen wij na telefonisch kontakt met het belastingkantoor de volgende mogelijkheid aanbieden:
De ver eniging he e ft t e n doel: de bevolking v a n Midden-De lfland en omliggende steden te informeren ov e r, en na uw te betrekken bij het beheer van he t gebied en bij de voorber e iding en uitvoering van veranderingen in dit gebied;
Uit onze winkel
het kritisch volgen van dit behe e r en van de voorbereiding en uitvoering van die veranderingen alsmede het stimuleren van een actieve inbreng van de bevolking daarin; het bevorderen van het onderlinge begrip tussen de verschillende belanghebbenden in dit gebied, mede door het stimuleren van onderlinge kontakten.
Alle in deze rubriek genoemde uitgaven worden u toegezonden na overmaking van de genoemde bedragen op postrekening 3928463 van de MiddenDelfland Vereniging te Vlaardingen, onder duidelijke vermelding van het gewenste . De genoemde bedragen zij n inclusief verzendkosten.
Midden - Delfkrant ??/1 f Midden - Delfkrant ??/2 f Midden - Del fk:rant ??/3 f Midden - Del fkrant ??/4 f Midden - Delfkrant ??/5 f affiche Midden - Delfland Ve:r . f 5 kranten + a[[iche f Mi.dden- Delfkrant ?8/ (Zosse nummers van de Zopende jaargang) 1 Midden - Delfland brochure (inZeiding in Midden - Delfland) I Midden-_DeZfZand, G. Feet (Katernen 2000, 19?? )
f
o, 95
1
1, 30 1, 30 1, 30 1, 30 1, 30 4, ?0
Bestuur: J.H. Sc hutjes, voorzitter Holierhoek 10, 2636 EJ Schipluiden Telefoon (01738) 89 27 F.W. van Ooststroom, se c retarispenningmeester/natuur en landschap Trekkade 20, 3137 KD Vl aa rdingen Telefoon (010) 74 25 98
Secretariaa t: Trekkade 20, 3137 KD Vlaardingen Telefoon (010) 74 25 98
A_f'trekbaar zijn giften aan .•.• en het algemeen nut beogende ins tellingen die in Nederland gevestigd zijn . De giften (bijdrage) moet u met schriftelijke bewijsstukken e . d. kunnen aantonen.
17
J.G.M. Peet, presentati e/inspraak Oosteinde 167, 26 1 I VD Delft Telefoon (015) 12 45 52 S. van der Kooij, landbouw Zuidbuurt 29, 3141 EN Maassluis Telefoon (01899) 143 96 P.W. van Winden, landbouw Sc hieweg 166, 2627 AS Delft Telefoon (015) 56 31 17 W. Nell, landbouw Molenweg II, Maasland Telefoon (01899) 145 73 J.A.A. Delsman, recreatie Havenstraat 18 , 2613 VK Delft Telefoon (015) 13 46 34
'koek-koe '
1,80 1, 50 4, ?0
Nog maar heel even (hooguit twee weken) en we horen hem niet meer; Cuculus canorus oftewel de koekoek, die op die heerlijke lenteavonden juist de stilte benadrukt door zijn roep. Oppervlakkig gezien Hieronder 3 uitgaven van de Samenwerlijkt de koekoek met kende Milieuwe rkgroepen Midden-Delflan zijn grijze bovendelen, z ijn gestreepte (S.M.M.D.), die eveneens op boven omschreven wijze besteld kunnen worden. onderzijde en lange staart op een sperwer. De vlucht is echter Fietswegenplan voor Middenminder snel terwijl ook Delfland (S . M.M.D ., 19?5) f 3, ?0 de witgevlekte staart verwarring uits l uit . Nota Vaart & Vlieten in Ongeveer half april Midden - Delfland (we:rkgroep komt de koekoek terug Delfland, 19?6) f 4, ?0 uit Afrika en Zuid-oost Azie. He·t vrouwtje legt Reactie uit Midden - Delfland haar eie r en in nesten op de Memorie van Antwoord en van andere vogels, de ontwerp-reconstructiewet zoals heggemus, kwikMidden-Delfland (S .M. M.D ., staart, karekiet, 19?6) f 5, ?0 leeuwerik, rietzanget, Deze 3 uitgaven tezamen f 11, ?5 etc. In deze rubriek willen wij ook graag aan and~ren, partikulieren, werkgroepen, organisaties, die brochures, nota's, e.d. over (een aspect van) Midden-Delfland hebben uitgegeven, de gelegenheid bieden deze in bredere kring bekendheid te geven. Opgeven bij het secretariaat.
I
De e i eren lijken dan ook vaak op die van de 'p leef;ouders ' (ook '·iEl waardvogels gena amu ) . De koekoek i s de enige vogel in Nederland die zijn jongen op dergelijke manier laat grootbrengen.
Als zo 'n koekoekjong uit zijn e i komt wipt hij de andere e ieren of jongen uit het nest om daarna nog vijf weken door rna heggemus of kwikstaart vertroeteld te worden met lekkernijen als insecten, wormen, spinnen, rupsen en duizendpoten, In + september vliegt hij-(zelfstandig!) zijn ouders achterna die al in juli/augustus vertrokken zijn.
winterkoning aZs waardvogeZ
teks t en tekeningen : Marika van Ooststroom
18
2e jaargang no . 3, mei/juni 1978
Herrie 1 Wie woont aan de Van Rijslaan, de Gerbrandylaan, in het Grabijnbof of bet Wielengabof, bij wat nu nag de meest zuidwes telijke bewoonde punt van Delft is op de grens met Scbipluiden, beeft niet te mopperen, zou Je zo zeggen. Mooie buizen, veel groen, rustige straten zonder doorgaand verkeer. Toch klagen de mensen die bier wonen. Al een jaar of twee wordt de rust bier verstoord door bron@ers die zicb op de "werkweg" (di e 1n bet v ~rlengde ligt van de Kruitbuisweg), bet zandlicbaam van Rijksweg 19 en de Tantbofkade aan het uitleven zijn. De herrie schijnt zo erg te zijn, dat bewoners soms bijna tot razer"i j gebracht worden. Maar ook wie ~ lders woont en hier wat verpozing zoekt (wandelt, fietst, vist) word t getr ac teerd op de nadrukkelijke ~ anwez igh e id van jongens jone r dan zes ti en jaar, die te hard rijden op brommers zonder knalpot. Die Tanthofkade gaa t er ook bepaald niet op voor uit. Ret smalle paadje van een tijdj e terug is nu al meer dan een breed karrespoor. J e verwacht dat ook het dierenl cven daa r er onder te lijden heeft, maar de - overigens beperkt e - gegevens (NJN-ACJN afd. Delft/Rijswijk) wijz en da a r voo r alsnog niet op . Toch kun je we l op je vi ngers uittellen dat het Gerri t Wolsinkje s pel en daar ni e t bevorderlijk is voor di er en plant. Is het niet e litair om als je ze l f zo goed woo nt and e ren c r ossplezie r te misgunnen? Ret is misschien we l hun enige uitlaatklep . Geen goede probleemstel ling lijkt me. Ook wie mooi woon t heeft recht op rust. Zeke r a ls de moeilijkheden ie were ld uit geho lpen kuncen worden. )ommige bewo ners hebben a l ee ns bij le gemeente Delft aangeklopt , maar tog zonder result aa t. Overigens : lok de gemeente Schipluiden heeft 1ier zeggenschap en de juridische >ta tl).S van de "werb.,eg " schijnt
onduidelijk t e z ijn. Misschien kunnen de jongens wel op een ander t e rr ein tj e (Watermanweg in De lft?) aan hun tr ekken komen . En a l s da t ni e t mogelijk is, kan d e poli t ie toch op z 'n minst een demper op die bromme r s eisen? Bewo ners, rustzuekende r ec r ean t en e n ver t egenwoor di gers van de verantwoord e lijke instanties moeten eens om de tafel gaan zitten . Wie neemt he t initiatief?
Vlak voordat deze krant naar de drukker ging werd bekend dat de gemeente Del ft het terrein aan de
Herrie 2 80 handt ekeningen waren het resultaat van de ac tie 'Stop geluidshinder in de polder ' die op initiatief van polderbewoners zelf werd gevoerd . 80 handtekeningen van vrij
'Het z ijn niet alleen de bewoners van dit gebied die hinder onder vinden van de s teeds langs knetter ende bravour r i j de rs , maar oak voor het aangr enzende natuurre ser vaat (de bekende groene bor dje s) betekent dit er ns tige aantas ting van de vogel s tand: Inli c htingen bij Mej . C. M.C . Kester Woudweg 26 Schiedam- Kethel
Watermanweg behalve voor een auto crossclub oak van tijd tot tijd wil gaan openstellen voor motor- en bromfietscr ossers . Er is daarmee dus een alternatief. Zo lijken beide partijen tevreden gesteld te kunnen worden . Bovendien hee ft Openbare Werken van Delft nu per brief aan enkele crossers verklaard dat er op he t zandlichaam niet meer gereden mag worden . Eventueel poli t ieoptreden en - doorverwijzen wordt daarmee waarschijn l ijker .
Midden~Delfkrant
19 vogels, maar ook aan b.v. vee, Voo r alle dieren is een rustige omgeving belangrijk. De Holierhoekse en Zouteveense Polder en de Polder Noo rd-Ke thel behoren tot de rijk ste weidevogelbroedgebieden van Zuid-Rolland . Niet alleen rijk doar het grote aantal broedp aren per ha , maar ook door het vo orkomen van z .g. kritische soorten . Kievit en ook grutto zullen ook in lawaaizones nog wel worden aangetroffen, maar de tureluur is al heel wa t kieskeuriger, laat staan de gele kwikstaart en de watersnip b.v. Door de gesignaleerde ge luidshinder kan ernstige schade aan de we idevogelstand worden toegebracht. Dit is temeer verwerpelijk daar grote delen van he t gebied waar het hier om gaat zijn aangemerkt als Vrij Vogelreservaat. maatregelen
vLiegveLd Harreweg
Herrie 3
Reeds geruime tijd wordt de door vele recreanten zo gewaardeerde rust en stilte in Midden-Delfland wreed verstoord door de gevolgen van recreatieve ontwikkelingen die nu juist in t1idden-Delfland niet thuishoren. We doelen op de geluidsoverlast die wordt veroorzaakt door een toenemend aantal brom-, motor- en autocrossers op het zandlichaam van rijksweg 19 en op de geluidshinder veroorzaakt door de modelvliegtuigjes die gelanceerd worden vanaf een terrein nabij de Harreweg. Van diverse zijden is al protest aangetekend tegen de aanzienlijke geluidsoverlast en rustverstoring. Zander veel resultaat. argument en Toch is er alle reden om tegen een en ander op te treden. De terreinen waar het hier om gaat liggen in het land elijk gebied waar ingevolge de brochure ' Geluidshinder ' van het ministerie van Volksgezondhe id en Milieuhygiene een grenswaarde voor geluidsbelasting van 40 dB(A) overdag en 35 dB(A) 's avonds kan worden gesteld. Deze grenswaarden worden hier aanzienlijk overschreden, mogelijk zelfs met meer dan 20 dB(A) voor de daguren en meer dan 25 dB(A) voor de avond (gemeten op 200m afstand). Daar het geluid van crossmotoren en ook van motoren van modelvliegtuigen zogenaamde zuivere tonen bevat wordt dit als extra hinderlijk ervaren . Door de geringe opgaande begroeiing en de v lakheid van het open polder-
land is het geluid tot zeer ver in de omtrek te horen. De crossmotoren zelfs tot op meer dan 2 km afstand, de modelvliegtuigjes op me er dan I km afstand. Niet alleen voor de mensen die hier wonen maar eveneens voor de fietsers en wandelaars di e juist de rust en st ilte komen zoeken is deze ernstige ge luid shinder het tegendeel van wat zij verwachten van Midden- Delfland. Vele malen en in diverse toonaarden is de wens geuit om Midden-Delfland juist te kunnen gebruiken voor rustige vormen van r ec r eatie . Deze lawaaiige vorm van v rijetijdsbesteding (het is geen intensieve recreatie te noemen want het betreft slechts een zeer gering aantal deelnemers) past niet in Midden-Delfl and . De vele rustzoekers moeten lijden onder de we inige lawaaimakers. Niet alleen mensen ondervinden hinder van het lawaai. Ook de dieren. We denken daarbij niet alleen aan de
De gemeente Schiedam, op wiens grond gebied het grootste deel van de hinderveroorzakende activiteiten plaatsvindt heeft tot nu toe nagelaten maatregelen te nemen. Ret blijkt moeilijk te zijn om een juridische basis te vinden waarop regulerend kan worden opge tr eden . hind e rwet Zowel de crossmotore n en -bromfietsen als de modelvliegtuigen kunnen niet gezien worden als install a ti e of behorend tot een hinderwetplichtige inrichting _welke gevaar, schade en hinder aan de omgeving kan veroor zaken en voor zover genoemd in het Rinderwetbesluit. we t Ruimtelijke Ordening In het kader van een bestemmingsplan kunnen beperkende voorwaarden aan het gebrui k van grond worden gesteld . Voor gedee lten van het buitengebied bestaan ech t er nog geen geldende bestemmingsplannen di e b.v. voor het vliegveldje de bestemming ' agrarisch gebied' zouden aangeven. zondagswet Artikel 2 en 3 van de Zondagswet verbieden het op zondag zond e r strikte noodzaak ge ru cht te verwekken , waardoor de godsdienstoefening wordt gehinderd of dat op een afs t and van meer dan 200 m van het punt van verwekking hoorbaar is. Met behulp van deze wet zou - althans wat de zondag betreft - regulered opgetreden kunnen worden, antwerp wet Geluidshinder Ret is maar de vraag of een ongeregelde crossbaan (zonder start en finish) zal vallen onder de wet Geluidshinder. Wel kan op basis van dez e wet de gemeente in het kader van een bestemmingsplan een zoneringsregeling opstellen aan de hand waarvan kan worden bepaald op welke plaats een bepaald geluidsniveau (SO dB(A); dag) niet overschreden mag worden. Provinciale Staten kunnen volgens dit wetsontwerp z . g . stiltegeb i eden aanwijzen die in het kader van streekplannen worden geeffectueerd .
20 gemeentel i. jke verordening De gemeent el ij ke vero rd ening bied t op korte termijn het meeste kans op succes . De gemeente r aad kan aan de hand van een verordening re gels stellen t er beperki~g van bijvoorbeeld over l ast aan omwonend en (voo r' zover de ze r ege l s ni et s trijdig zijn met enige ho gere wet t eli jke r ege ling) . Een der ge lijke verordening is in het onderhavige geval vrijwel de enige reele mo ge lijkheid voor de gemeenten om snel en ade quaat r egul e r e nrl op te tr eden. verbod door eigenaar De eigenaar v an de gr ond en waar he t hi er om gaat kan natuurlijk oak eenvoudi gweg verbieden da t de l awaa ien overlast veroorzakende ac tiv i t e it en op zijn grondgebied pl aa t svinden. In het geval v an de mod e lvli eg tuigen
be tr ef t het de hee r G. Lansberg en van de Harreweg, di e een terrein verhuurt aan een cl ub modelvliegtuigbouwers. Het a l s crossbaan gebruikte zandlichaam van rijksweg 19 ligt bi nnen de gemeent egrenzen van Sch iedam en Schip luiden, maar is than s waarschij nlij k eigendom van Rijkswaterstaa t. Hoewel wij van mening zi jn dat oak deze (lawaaiige) vorm van vrijetijdsbesteding e r gens ruimte moe t krijgen , lijdt het geerl twijfel dat in he t zo kwetsba r e stiftegebied van Midd enDelfland hi ervoor geen pl aa t s is. He t wordt ~ hoog • tijd dat maatregelen genomen worderr~ l~erkgroep Delfland Vlaardingen/Schipluid en
Midden-Delfkrant
GOLF IN MIDDEN-DELFLAND?
verschijnt zes maal per j aar 2e jaargang no . 3, mei/juni 197 8 Reda c tie : Gerard Peet Henk Tetteroo Frits van Ooststroom Vormg eving : Frits van Ooststroom
Onder de tit e l ' Golf in Delft ' heeft de sekti e go lf van de Delftse s portraad ee n fraai ogende nota uitgeb r ach t. He t doe l van de not a i s vi e rl edi g : ' - De sektie golf hee ft ze lf ee n ove rz i c ht van a lle gebeurt eniss en - Eeniede r di e met de Delftse go lf er s
t e mak en heeft krijg t inzi cht in hun pr ob l ematiek - oe · 'l eek' krijgt mogelijk eni g begrip van de sport go lf -De discussie over de go lf sport wo rdt l evend gehoud en Zo formu l ee rt de schrijver he t althans zelf . Een doel van meer b ~l an g is dat het boekje een uit i ng is van h,et ve rl angen van enkele honder den golf ers om dich t bij Delft ee n baan t e kr i jgen waar z i j kunnen spelen . Het boek j e wi l een s t oa t in de goede ri chting geve n. Mi dden- Delfl and lig t op dat pad naa r het einddoel . He t is een van de plaatsen waar een go lfbaan ge r ea li seerd zou kunnen wor de n . Vo l ge ns de not a ze l fs de eni ge plaa t s waa r a ll ee n maa r a r gumen t en te gen Zijken te z ijn . De ar gumenten te gen de andere lokaties worden veel harder geacht , en zo wo r dt tussen de r ege l s door tach nag vrij duidelijk ge steld dat Midden- Delfland maar ., . pl aa ts moet gaan bieden aan een (open) go lfbaan . (NB De in de Br oekpolde r geprojekteerde go lfbaan za l een ve reni g in gsbaa n worden) Als iedere bel angenorganisatie zo helde r z ijn eisen of verlangens op tafel legt za l het goed we rken va n de Recon s tru ct i eeomrni ssie zeker bevorderd kunnen worde n . Nadere inli chtinge n over dit golf boekje zal de sportraad van de gemeent e Delft zeker kunnen geven . (He t boekje zelf bevindt zich in het arc hi ef van de Vere ni ging)
Redactieadres: Oosteinde 167, 26 11 VD Delft. Telefoon (015) 12 45 52 De Midden-Delfkrant is een uitgave van de Midden-Delfland Vereniging en van de Stichting Bezoekerscentrum Midden- Delfland i . o . Abonnementen op de Midden- Delfkrant alleen mogelijk door lidmaa ts chap v an de Midden- Delfland Vereni g ing. Minimum co ntributie f. 15,-- per j aar, j e ugdleden (t/m 17 jaar) f. 7,50. Aanmeld ing doo r s torting op gironummer 39 284 63 t.n.v. de Midden-Delfland Ve r enig i ng te Vlaa rdingen, onder vermeldi ng van 'nieuw lid'. De reeds verschenen nummer s van de Midde n- Delfkrant in 1978 worden u dan toegezonden.
Kopij Bij d'r :age.I) ·voor de vo l gend e MiddenIieUkr a'l idtga·a rne v66r 10 juli a .s. •
via~ de spo rtve reni ging Concord ia ,
afdel ing go lf . Deze Vereniging ver · zo r gt ook het open go lf . ~
sekretariaat mevr ouw de Jong Adama van Sche lt emaplein 12 Delf t
•
