mexico-stad mexico
mexico mexico-stad
Mex
de 134
19° 26’ NOORD, 99° 08’ WEST
factor Griepepidemie? Welke griepepidemie? De oorzaak van de koortsachtige sfeer op de straten van Mexico-stad
is niet H1N1, maar de ongekende creatieve bloei van de metropool. Mexicaanse film, muziek, mode en design gooien internationaal hoge ogen. Niemand kan precies uitleggen waarom – noem het de Mex factor. Één ding staat vast: de wijken La Condesa en Roma vormen het hart van deze nieuwe culturele revolutie. Vier locals nemen Columbus een weekend mee op sleeptouw. Te k s t M a r k M a c k i n t o s h F o t o g r a f i e B e t o A d a m e
135
mexico-stad mexico
mexico mexico-stad
MEXico-stad shopping Waar kun je in Condesa en Roma het beste je garderobe aanvullen? 1 Sicario Überhippe outlet van plaatselijke kunstenaars en ontwerpers. Je kunt hier onder andere terecht voor eigenzinnige kleding, interieurartikelen en zeldzame platen en cd’s, Colima 124, Roma, 52075022, www.sicario.tv 2 Shelter Sneakerliefhebbers zetten hier één voet over de drempel en willen nooit meer weg, Colima 134, 52086271, www.shelterlive.com 3 Dime Schoenen, kleding en accessoires van maar liefst vijftig jonge Mexicaanse talenten onder één dak, Av. Álvaro Obregón 185, Roma, 24546790, www.dimetienda.com
‘
Plaza Luis Cabrera
de Mex factor van modekoningin Alejandra Quesada
T
ussen de geurige eucalyptusbomen en azalea’s heeft Alejandra Quesada een tiental kledingrekken uitgestald. Op deze zonnige lentedag zal de gevierde Mexicaanse modeontwerp ster haar najaarscollectie aan de wijde wereld presenteren. In haar achtertuin. Een paar modellen bewonderen de bonte verzameling elegante jurken, jasjes en rokken van zijde en katoen met borduurwerk dat doet denken aan de traditionele klederdracht van indianen. Alejandra – klein postuur, pretoogjes – speldt een bloem van vilt in haar lange, sluike haar en gaat op een schommelstoel zitten. Het is een rustiek tafereeltje in het hart van een van de grootste, meest chaotische metropolen ter wereld: de wijk Roma in Mexico-stad. Samen met het aangrenzende Condesa is dit het zenuwcentrum van de creatieve
136
sector van Mexico. Kunstenaars van alle rangen en standen en uit elke hoek van het land zijn hier neergestreken. Bij aankomst in de buurt is direct duidelijk waarom. Om de hoek van fantastische gebouwen in beaux arts en art-decostijl liggen prettige parkjes en pleintjes, waar locals rondneuzen in curiosawinkeltjes of in een aangenaam lentebriesje borrelen op een terras. De buurten werden aan het begin van de twintigste eeuw gebouwd voor de gegoede middenklasse, onder wie veel Europese migranten, en waren lange tijd in trek bij filmsterren en ander glamourous volk. Na de Tweede Wereldoorlog weken de meeste mensen met geld echter uit naar de buitenwijken en verloederde de boel. ‘Mijn ouders deelden hier hun eerste woning’, vertelt Alejandra. ‘Ze halen weleens herinneringen op
over hoe verarmd de buurt was in de jaren zeventig. Het moet allemaal vrij ellendig zijn geweest.’ De fraaie, leegstaande gebouwen begonnen eind jaren zeventig allerlei studenten, kunstenaars en andere vrijbuiters aan te trekken. Condesa en Roma werden geleidelijk het mekka voor alternatief Mexico-stad – en een enorme mediahype. Even dreigde de zware aardbeving die Mexico-stad in 1985 trof roet in het eten te gooien, maar het creatieve talent en het grote geld bleven binnenstromen. ‘Aardig wat yuppen hebben dit deel van de stad gevonden’, bevestigt Alejandra, ‘maar de buurten hebben hun onafhankelijke karakter behouden. Dat zie je bijvoorbeeld terug in de straatmode: een bonte mix van stijlen en persoonlijkheden.’ Belangrijker nog is dat er onder bewoners een onmiskenbaar gevoel van
saamhorigheid bestaat. Ter illustratie vertelt Alejandra over de recente avond dat er een gigantische storm over de stad losbarstte. ‘Ik bevond me in de Sicario, een boetiekje aan de Calle Colima, toen de stoppen door sloegen en een snoeiharde wind opstak. Het voelde alsof het eind van de wereld was aangebroken. Daar stond ik dan met een stel wildvreemde mensen, niemand durfde naar buiten. We besloten overal kaarsen in de winkel aan te steken en maar gewoon een feestje te bouwen. Ik heb de hele nacht door feestgevierd en vrienden voor het leven gemaakt. Dat is de buurt in een notendop.’
Alejandra’s kledingontwerpen zijn online verkrijgbaar, www.alejandraquesada.com
Parque México in Condesa is het favoriete openluchttheater van straatartiesten.
137
mexico-stad mexico
mexico mexico-stad
de Mex factor van sterchef Enrique Olvera
O
p zaterdagavond is het topdrukte in Pujol, het restaurant van de Jamie Oliver van Mexico. Enrique Olvera – een vrolijke, bebaarde dertigplusser – laat ons binnen in de kleine, intieme ruimte. Binnen is het spierwit – smetteloze tafellakens, vrijwel lege muren, porselein – maar allesbehalve kil, dankzij het warme licht, de prachtige houten vloer en de roezemoezende fijnproevers aan een vijftiental tafeltjes. Door de internationale vakbladen is Enrique de hemel in geprezen om zijn combinatie van traditionele Mexicaanse gerechten en moderne Spaanse kooktechnieken, zoals het gebruik van crèmes en schuimpjes in plaats van sauzen. Hoewel Pujol strikt genomen net buiten Condesa en Roma ligt, aan de andere kant van het gigantische Chapultepecpark, is een etentje hier een must. Enrique raadt het seizoensgebonden proefmenu van zeven gangen aan. Eendencarpaccio, pompoensoep met kokosmelk en nootmuskaat, reebout met bananensaus – de vernieuwingsdrang is zo klaar als een klontje. ‘Als kok hoor je je grenzen telkens weer te verleggen’, zegt Enrique. ‘Ook met gerechten die mensen al lang en breed denken te kennen.’ Hij vertelt over de dag dat hij voor het eerst mole de olla op het menu zette.
138
‘Klanten kwamen op ons af en zeiden half verontwaardigd dat ze dit traditionele Mexicaanse runderstoofpotje hadden besteld maar een totaal ander gerecht kregen voorgeschoteld. Waarop de ober hen er vriendelijk op wees dat het wel degelijk mole de olla was. Dat hebben we wel vaker.’ Hoewel Enrique alweer wat jaren terug naar New York verhuisde om de fijne kneepjes van het vak te leren, was hij vastberaden terug te keren naar zijn geboortestad. ‘Ik ben Mexicaan. Mexicostad en de Mexicaanse keuken zijn mijn leven.’ Als de keuken na middernacht sluit, wordt ons op het hart gedrukt om morgen eens El Califa in te duiken, een taquería waar tot in de kleine uurtjes de beste taco’s van de stad worden geserveerd. ‘Ik ben er weleens met een groep vrienden op vrijdag om 1 uur ’s middags binnengewandeld en pas zaterdagochtend om een uur of zes weer de deur uitgegaan. Zonder ook maar één moment te stoppen met eten!’ Pujol, Calle Francisco Petrarca 254, Polanco, 55454111, www.pujol.com.mx Enrique is ook de eigenaar van ENO, een populaire lunchplek met verrukkelijke taartjes en kaasjes en een uitstekende wijnkaart, Explanada 730, Polanco, 52029808, www.eno.com.mx
Parque México heeft een aantal opmerkelijke kunstwerken, waaronder deze art-decofontein.
MEXico-stad uit eten Waar kun je in Condesa en Roma het beste aan tafel schuiven? 4 El Califa Zo veel taco’s als je maar wilt, zo laat (of vroeg) je maar wilt, Altata 22, Roma, 52716285. 5 Green Corner Beste biologische restaurant (en winkel) van de wijk. Al het voedsel wordt bij regionale boeren ingekocht, de winst wordt met hen gedeeld, Mazatlan 81, Condesa, 52863939. 6 Travazares Internationale keuken, gezellig en betaalbaar, met een boekhandeltje en kunstgalerie op de bovenverdieping, Orizaba 127, Roma, 52641421. 7 Musuko El Hijo del Sol Naciente Fantastische Japanner. Maandag en donderdag krijgen tafels met enkel vrouwelijk gezelschap 40 procent korting op hun rekening, dinsdag en vrijdag geldt die korting voor tafels met enkel heren, Nuevo León 160, Condesa, 55531443. 8 Roxy Deze ijssalon in authentieke sixties-stijl is niet uit de buurt weg te denken, Av. Mazatlán 80, Condesa. 9 Pujol, Calle Francisco Petrarca 254, Polanco, 55454111, www.pujol.com.mx
Typisch cafétafereeltje in Condesa.
Zazá, een geliefd buurtrestaurantje in Condesa.
139
mexico-stad mexico
mexico mexico-stad
Omar (rechts) met zijn biljartpartner Fabián Ugalde in Bar Lucille.
Roma en vooral Condesa staan bekend om hun vele prachtige art-decogebouwen.
de Mex factor van kunstschilder Omar Rodriguez-Graham
O
mar Rodriguez-Graham wordt door de Mexicaanse kunstscene op handen gedragen, maar is gespeend van enige sterallures. Dat blijkt als we aankomen in Bar Lucille, waar hij met de beeldend kunstenaar Fabián Ugalde een gemoedelijk potje biljart speelt. Omar, een bebaarde dertiger, biedt ons een stuk pizza aan en steekt spontaan van wal over zijn jeugd. ‘Jullie willen verhalen horen? Ik heb er zo veel! Deze buurt is mijn leven.’ Hij werd geboren en getogen in het elegante Edificio Condesa: een van de eerste grote appartementencomplexen van Mexico-stad. Er wonen vanouds veel bekende artiesten: beeldhouwers, kunstschilders, acteurs en zangers, onder wie Plácido Domingo. Omar legt uit dat de beeldende kunstscene van de stad al enkele decennia lang in Roma is geconcentreerd, maar dat de aanwas van kersverse kunstenaars en galeries de afgelopen jaren in een stroomversnelling is geraakt. ‘Dat ligt ten dele aan het feit dat de buurt ook eindelijk door het buitenland is ontdekt. Een heleboel nieuwe galeries hebben sterke banden met buitenlandse kunstenaars en kunstinstellingen. Kunstenaars komen nu uit de hele wereld hier naartoe, op de voet gevolgd door fans. Er vindt nu voor het eerst een echte internationale uitwisseling van ideeën en
140
creativiteit plaats.’ Omars eigen werk is, zegt hij zelf, sterk geënt op de Mexicaanse volkscultuur. Hij gaat daarbij de schaduwkant van zijn land niet uit de weg. Hoewel Condesa en Roma als veilig te boek staan, zijn Mexico-stad en het land de afgelopen jaren opgeschrikt door drugsgeweld. Sensatiekranten berichten over de meest afgrijselijke moorden en publiceren foto’s van de plaats delict die niets aan de verbeelding overlaten. Omar gebruikte een aantal van deze beelden als inspiratie voor zijn olieverfschilderijen en zorgde daarmee voor flink wat ophef. Hij heeft begrip voor de kritiek maar verdedigt zijn werk stellig: ‘Als je in Mexico-stad woont, valt geweld niet te vermijden. Ik zou mezelf verloochenen als ik bijvoorbeeld alleen maar bloemen zou schilderen.’ Het aanhoudende geweld, gecombineerd met de griepepidemie die hier afgelopen lente uitbrak, heeft de Mexicaanse samenleving – en de toeristenindustrie – een paar zware slagen toegebracht. Maar volgens Omar is de huidige crisis van tijdelijke aard. ‘De geschiedenis van Mexico is er een van vallen en opstaan. Als het er op aan komt, zet iedereen er de schouders onder. Zo kan ik me nog herinneren hoe mijn vader na de aardbeving van 1985 de buurtbewoners verzamelde om hun busjes in ambulances om te
toveren. En hoe we water kookten voor buurten die van schoon drinkwater waren verstoken. Wij Mexicanen slaan ons er samen doorheen.’ Bekijk Omars werk op www.omarrodriguez.net
MEXico-stad KUNST & DESIGN Waar vind je in Condesa en Roma de mooiste kunst- en designpareltjes? 10 OMR Een van de grondleggers van de bloeiende plaatselijke kunstscene. Breed scala aan schilderkunst, beeldhouwwerk en fotografie, Plaza Río de Janeiro 54, Roma, 55111179, www.galeriaomr.com 11 Galería Gaga Moderne kunst van jong talent, dikwijls met sociaal-politieke inslag, Durango 204, Roma, 55251435, www.houseofgaga.com 12 Museo Tamayo Arte Contemporáneo De belangrijkste moderne kunsttempel van het land ligt net buiten de wijk, in het lommerrijke Bosque de Chapultepec, Paseo de la Reforma y Gandhi, 52866519, www.museotamayo.org 13 Chic by Accident Prachtdesign (voornamelijk meubilair) uit de vorige eeuw, Colima 180, 55145723, www.chicbyaccident.com 14 La Romita is de naam van het noordwestelijke rafelrandje van Roma. Hier ligt een klein, aangenaam dorpspleintje, een kapel uit de zestiende eeuw en de Casa de Cultura de la Romita, een buurtcentrum dat uitblinkt in kunstexposities en culturele evenementen, Plaza Real de Romita 28, 50209143. Parque México vormt met het iets westelijker gelegen Parque España de groene longen van de buurt.
141
mexico-stad mexico
mexico mexico-stad
de Mex factor van nachtdiva Islandia
W
e waren al gewaarschuwd – de kleine bar/nachtclub Pata Negra, in het hart van Condesa, is in het weekend afgeladen vol. En inderdaad, bij binnenkomst worden we overvallen door een kolkende mensenmassa die danst op de opzwepende ritmes van cumbia. Het genre is een mengeling van Spaanse en Afrikaanse muziek die vanuit Colombia andere Latijns-Amerikaanse landen heeft veroverd. Op het podium leven een zestal dames, gestoken in tijgerprintjes en cowboyhoedjes, zich uit op gitaren en keyboards. Ze zingen met evenveel overgave over de vrouwenliefde als over zombies. ‘Wij zijn de Kumbia Queers!’ wordt luidkeels verkondigd. Het publiek slaat op tilt. Bij de artiesteningang grijpt een blonde schone in een laag uitgesneden, zwart avondjurkje ons bij de arm. Het is dj, theatermaker en allround diva Islandia. We hebben een afspraak met haar gemaakt om een kijkje achter de schermen van het nachtleven van Condesa en Roma te nemen. Islandia moet later vannacht het stokje van de Kumbia Queers overnemen maar is totaal niet nerveus. Achteroverleunend op een pluchen sofa vertelt ze backstage over de enorme kick die ze krijgt van haar dj-sets: ‘De energie van een zaal vol mensen
Met dank aan talenknobbel Esther Pascual.
142
die helemaal los gaan op mijn muziek is onbeschrijflijk’, glundert ze. ‘Al moet je bij mij niet aan komen zetten als je experimentele beats wilt horen – mijn stijl is eerder simpel en volkomen pretentieloos. Je moet je bij mij op je gemak kunnen voelen.’ Met haar muziekcarrière wil Islandia ook een politiek statement maken. Ze is een van de weinige vrouwelijke dj’s in een land dat nog steeds doorspekt is van machismo. ‘Ik wil laten zien dat iedereen dj kan worden. Geloof in jezelf en laat van je horen!’ Over het nachtleven van Mexico-stad, en van Condesa en Roma in het bijzonder, is Islandia positief. ‘Sommige mensen klagen over de ‘yuppificering’ van de buurt maar al dat nieuwe geld heeft het uitgaansaanbod juist verrijkt. Je kunt terecht in chique clubs en trendy lounges, maar ook in authentieke underground clubs en livemuziekzalen die zich richten op een specifiek genre als salsa of rock. Op de meeste uitgaansplekken heerst een gevoel van ontzettende vrijheid – modepopjes, bohemiens, homo’s, potten en punks – we gaan allemaal met elkaar uit ons dak.’ Islandia draait plaatjes in La Pata Negra, Tamaulipas 30, 52115563.
De straten rondom Parque México zijn dé plek om een terrasje te pikken.
MEXico-stad uitgaan Waar moet je in Condesa en Roma het nachtleven in duiken? 15 Multiforo Alicia Alternatieve (rock) muziektempel waar plaatselijke bands als Las Ultrasonicas en Lost Acapulco zijn doorgebroken, Av. Cuauhtemoc 91, Roma, 55112100, www.myspace.com/ foroalicia 16 Patrick Miller Grote, prettig gestoorde club met voorkeur voor lekker foute pophits uit de jaren tachtig en negentig. Veel travestieten, gezelligheid, laserlicht en bier in plastic bekertjes, alleen op vrijdag open, Mérida 17, Roma, 55115406, www.patrickmiller. com.mx 17 El Under Alternatieve muziekhotspot gerund door een stel goths en punkers. Het gemengde publiek komt af op de steengoede dj-sets, live bands en het goedkope bier, Monterrey 80, Roma, 55115475, www.myspace.com/el_under 18 Malva Populaire, vernieuwende club zonder kapsones. Trendsetters uit de Mexicaanse muziekscene organiseren hier cumbia-, electro- en popevenementen, Durango 181, Roma, www.malvaclub.com.mx De Cumbia Queers spelen voor een volle bak in de bar/nachtclub Pata Negra.
143
