Metaforen voor autisme in film en (auto)biografieën: een kans voor een nieuwe taal?

Metaforen voor autisme in film en (auto)biografieën: een kans voor een nieuwe taal? HANNAH EBBEN SHEFFIELD HALLAM UNIVERSITY AUTMINDS 2015: “EENSTEMMIG EN MEERSTEMMING”

© Hannah Ebben. Gelieve niet te citeren en te parafraseren zonder toestemming van de auteur, bereikbaar via [email protected]

Inhoud  Mijn bestudering van autisme  Bestuderen van culturele representaties van autisme

 Metaforen: kenmerken, voorbeelden, nadelen  Contrametafoor als verzetsmiddel?  Mijn eigen contrametafoor © Hannah Ebben. Gelieve niet te citeren en te parafraseren zonder toestemming van de auteur, bereikbaar via [email protected]

Wat bestudeer ik? Autisme versus ‘Autisme’  Autisme: materiële werkelijkheid, wetenschappelijk

studieobject, oorsprong in het lichaam, symptomen in mensen

 ‘Autisme’: woord dat gebruikt wordt om bovenstaande

aan te duiden, onderhevig aan verandering en interpretatie

 Geen ‘verdinglijking’ van een abstract concept als

‘autisme’, maar kijken naar concrete woorden, beelden, ervaringen in de waarneembare werkelijkheid

 Kennis? © Hannah Ebben. Gelieve niet te citeren en te parafraseren zonder toestemming van de auteur, bereikbaar via [email protected]

Beeldvorming: wie bepaalt wat “autisme” is?


Cultuur: hoe analyseer ik een casus?  Taal over en rondom

autisme wordt ingekaderd en beperkt door de manier waarop een film of boek gemaakt is

 Rain Man: duidelijke grens

tussen ‘deskundigen’ in Wallbrook en ‘leken’ als hoofdpersoon Charlie

 Latere films: minder

begrensd, ieder personage biedt eigen interpretatie


Representatie: “Wij” kijken naar “hen”  DSM: “appear”  Feministische

filmwetenschap: male gaze  “Men look at women.

Women watch themselves being looked at” (Berger, 1972: 47)  “Fascinatie” voor

autisme (Murray, 2008)


Belangrijk taalelement: metaforen  Beeldspraak op basis van vergelijking, zegt veel over

manier waarop mensen tegen iets aankijken  Vaak is de vergelijking (het is als…) niet verduidelijkt

en soms verborgen  Susan Sontag: metaforen over ziekte  Metaforen over autisme: Mitzi Waltz, Alicia

Broderick en Ari Ne’eman © Hannah Ebben. Gelieve niet te citeren en te parafraseren zonder toestemming van de auteur, bereikbaar via [email protected]

Veel voorkomende metaforen  Het niet-menselijke (alien,

computer, wilde)

 De puzzel (puzzelstukjes

als logo’s)

 Ruimtelijk: van een andere

planeet komen, opgesloten zitten, terugtrekken uit het sociale leven, een ‘reis’ maken door ‘autisme’

  niet alleen in populaire

cultuur


Mogelijke gevolgen van metaforen  Sturen en beperken het taalgebruik  Stellen autisme voor als een tastbaar ding, een

monoliet of een te bezoeken ‘wereld’  Vaak niet geformuleerd met en door mensen met

autisme  Autistische mensen als de Ander © Hannah Ebben. Gelieve niet te citeren en te parafraseren zonder toestemming van de auteur, bereikbaar via [email protected]

Metaforen liggen dicht bij het woord ‘autisme’ zelf  Autisme  autos  Bleuler: extreem teruggetrokken bestaan, op het zelf

gekeerd zijn

 Psychoanalyse: opgesloten in een ‘lege burcht’, een

therapeut kan ‘bevrijden’

 Medisch model: autisme als raadselachtig ding

 Wat als leven met autisme wordt benoemd zonder het

woord ‘autisme’?


Een mogelijk alternatief: contrametafoor  Zelfbedachte woorden (of beelden, kunst, dans…) om

de alledaagse werkelijkheid te beschrijven

 Een ‘schone lei’ voor autistische mensen zelf

 Maakt onbewust taalgebruik bewust  Vervangt ‘autisme’ niet, maar vormt een verbreding

van de taal en biedt zo meer expressievrijheid

 Kan binnen en buiten academische wereld bedacht

worden door mensen met autisme


Mijn eigen contrametafoor: van ‘autos’ naar ‘atopos’  A-topos: niet-ruimtevreemd, misplaatst  Gericht op ruimte ipv zelf  Atopie: allergiehoogsensitiviteit  Atopia: wereld zonder grenzenbuitenlander in je eigen

land?

 Nieuwe denkwijze, wetenschap, praktijkDichter bij

alledaagse belevingswereld?


Voorbeeld: Amanda Baggs  Beweging is niet

betekenisloos, maar is haar taal!  Bewegen in de ruimte

wordt significant  Erkenning voor haar

eigen beleving van de wereld, breuk met vooroordelen © Hannah Ebben. Gelieve niet te citeren en te parafraseren zonder toestemming van de auteur, bereikbaar via [email protected]

En jullie?  Heeft u wel eens ervaren dat het woord ‘autisme’ tekort

schoot in het verwoorden van ervaringen en uitdagingen?

 Weet u woorden die passend zijn voor uw alledaagse

leven en dat van andere autistische personen?

 Welk uitingsmiddel zou u prefereren? Woorden,

tekenen, zingen, dansen, fotograferen?

 Waar kunnen contrametaforen worden ingezet? In

kunstzinnige therapie, het onderwijs, onderzoek?


Vragen?


Metaforen voor autisme in film en (auto)biografieën: een kans voor een nieuwe taal?

Recommend Documents