Met de hele klas naar het EcoNexis huis Handleiding voor leerkrachten groep 7 en 8
EcoNexis huis: op bezoek in het huis-van-nu
Onderwijskundige informatie
De manier waarop we in Nederland energie maken, vervoeren en verbruiken, verandert als nooit tevoren. Gelukkig daalt het energieverbruik per huishouden behoorlijk snel. Sinds 2012 kunt u in het EcoNexis huis met uw leerlingen zien hoe je je eigen energie maakt. En hoe je niet meer afhankelijk hoeft te zijn van fossiele brandstoffen. En misschien nog wel belangrijker: het EcoNexis huis laat zien hoe alle energieproducerende en -verbruikende apparatuur in een smart grid samenwerkt om het energieverbruik zo laag mogelijk te houden. Een technisch hoogstandje.
Doelen van het bezoek Tijdens het bezoek ontdekken leerlingen hoe het EcoNexis huis met energie omgaat. Belangrijk, want zo leren kinderen hoe zíj nu en in de toekomst om kunnen gaan met energie. Het gaat om drie concrete zaken: De energievraag beperken (zuiniger omgaan met energie) Méér duurzame energie opwekken (voor- en nadelen van bestaande energiebronnen) Fossiele energiebronnen zo efficiënt mogelijk gebruiken (verfijning van bestaande energiebronnen en -technieken)
De lesdoelen van het bezoek aan het EcoNexis huis zijn:
Een bezoek aan het EcoNexis huis is gratis. Eerder was speciaal voor leerlingen van vmbo, havo, vwo en mbo een onderwijsprogramma samengesteld voor een bezoek aan het EcoNexis huis. Sinds kort is er ook een programma voor de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs. Hierover méér in deze handleiding. Het EcoNexis huis biedt u een locatie bij u in de buurt, in Zwolle. Een plek waar actuele abstracte thema’s als energiebesparing, duurzame energie en een duurzame leefomgeving tastbaar gemaakt zijn in een gezinswoning. Een bijzonder type woning dat de komende jaren wat Enexis betreft steeds vaker te zien zal zijn in Nederlandse woonwijken.
Aan het einde van het bezoek aan het EcoNexis huis kennen de leerlingen de volgende drie technieken van duurzame energieproductie: zonnepanelen, zonnecollectoren en aardwarmteputten. Aan het einde van het bezoek aan het EcoNexis huis kennen de leerlingen verschillende vormen van zuinig omgaan met energie, warmte en water: bijvoorbeeld opslag van regenwater, muurisolatie, raamisolatie en terugwinning van warmte uit douchewater. Aan het einde van het bezoek aan het EcoNexis huis kunnen de leerlingen het begrip ‘pieken in het net’ uitleggen en kunnen zij uitleggen hoe hier met een slimme wasmachine op ingespeeld kan worden. Aan het einde van het bezoek aan het EcoNexis huis hebben de leerlingen ervaren dat de energie van een draaibeweging met een dynamo kan worden omgezet in elektriciteit.
Aansluiting op de kerndoelen Het bezoek aan het EcoNexis huis sluit aan op de volgende kerndoelen van het basisonderwijs: Kerndoel 39
De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu.
Kerndoel 42
De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur.
Kerndoel 45
De leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren.
Opzet lesmaterialen Het educatief programma bestaat uit de volgende onderdelen: De docentenhandleiding. Deze ligt vóór u. Hierin vindt u onderwijstechnische informatie, tips, achtergrondinformatie en méér over het bezoek aan het EcoNexis huis. De poster van het EcoNexis huis. Met deze illustratie krijgt u een voorproefje van wat u met uw leerlingen kunt zien en beleven in het EcoNexis huis. Deze kunt u gebruiken als voorbereiding op het bezoek. U vindt de poster ook terug op www.econexis.nl. De rondleiding. Tijdens de rondleiding krijgen de kinderen informatie over het EcoNexis huis, aan de hand van uitleg, filmpjes en een praktische opdracht. De website. Op www.econexis.nl vindt u achtergrondinformatie die ook geschikt is voor het basisonderwijs.
Achtergrondinformatie De wereldwijde vraag naar energie stijgt dankzij de bevolkingsgroei en toegenomen welvaart. Daar tegenover staat dat de manieren waarop we die energie kunnen maken, eindig zijn. Het overgrote deel van onze energieproductie leunt op niet-hernieuwbare bronnen. Voor die bronnen zijn we afhankelijk van fossiele brandstoffen (aardolie, aardgas, steenkool) of kernenergie (uranium). Die brandstoffen worden steeds schaarser. Het verbruik van al deze fossiele brandstoffen levert ook vervuiling op: vooral koolstofdioxide, een restproduct bij de verbranding van deze brandstoffen. Koolstofdioxide is een ongevaarlijk gas, maar het heeft een groot nadeel: teveel ervan in de lucht levert een grote bijdrage aan klimaatverandering. In Nederland betekent die klimaatverandering nattere winters en drogere zomers. En een stijgende zeespiegel, want ook het poolijs smelt. Het is dus hoog tijd om kritisch te kijken naar de manier waarop we energie maken, vervoeren en verbruiken. En hoe we die kunnen veranderen. Dat noemen we energietransitie.
Gedragsverandering nodig
U kunt het bezoek aan het EcoNexis huis voorbereiden in uw klas. Bijvoorbeeld aan de hand van de poster, of in de vorm van een klassengesprek. Ook kunt u het bezoek zien als onderdeel van een themadag of -week over (duurzame) energie.
Om de energietransitie van oude naar nieuwe energie mogelijk te maken, is ook een gedragstransitie nodig. We moeten met zijn allen anders leren denken, en anders omgaan met stroomverbruik. Door vooruit te plannen. Bijvoorbeeld door je elektrische auto op te laden op momenten dat er weinig energie van het net gevraagd wordt. Je moet dus ruimer van tevoren de beslissing maken om dat te doen. En de gegevens hebben om te bepalen wanneer dat het beste kan.
Tijdens het bezoek:
EcoNexis huis: slimme woning
Naar het EcoNexis huis
Aankomst. Bij aankomst ontvangt een medewerker van Enexis u en uw leerlingen. In het EcoNexis huis is een afsluitbare ruimte aanwezig voor het opbergen van tassen, jassen, etc. Introductie. Leerlingen krijgen eerst uitleg over het EcoNexis huis in het bijzonder, en over energie in Nederland. Vervolgens wordt een filmpje getoond. Na afloop kunnen leerlingen vragen stellen. Rondleiding. De klas wordt in tweeën gedeeld. De ene groep begint beneden in het huis en de andere groep gaat naar boven. Tijdens de rondleiding worden de technische ruimtes en de kamers in het huis getoond. Daarbij vergelijkt de rondleider ze met de huizen waarin de kinderen zélf wonen. Krachtmeting. Krachtmeting is een praktische lesopdracht. Leerlingen krijgen een dynamo met een stroommeter. Zij moeten zélf bedenken op welke manieren ze stroom kunnen maken, en de meter kunnen doen uitslaan. Ter inspiratie is er een filmpje. Quiz. Het bezoek wordt afgesloten met een korte quiz. Er worden vragen gesteld over de informatie die de kinderen gekregen hebben. Voor de winnaar is er nog een klein prijsje.
Lestips Is de reisafstand een drempel voor u? Combineer uw bezoek aan het EcoNexis huis dan met een andere bestemming in Zwolle. Zo slaat u twee vliegen in een klap. Denk daarbij aan een aansluitende bestemming, zoals de workshops en lessen over ecologie die door vrijwilligers in de naastgelegen Nooterhof gegeven worden. Of een totaal andere, maar daarom niet minder interessante, bestemming, bijvoorbeeld het museum De Fundatie, het Stedelijk Museum of één van de vele toegankelijke rijksmonumenten. Gebruik het bezoek aan het EcoNexis huis als opening of afsluiter van een projectweek over energie of duurzaamheid. Zo kunnen leerlingen inspiratie opdoen.
De vele afzonderlijke inspirerende mogelijkheden voor duurzaam wonen zijn door Enexis onder één dak gebracht in het EcoNexis huis. Een huis dat volledig zelfvoorzienend is en onafhankelijk van fossiele brandstoffen. We laten u graag zien hoe slim omgaan met energie voor iedereen haalbaar en betaalbaar kan zijn! In het EcoNexis huis kunt u zien hoe we grote energiewinst kunnen behalen: De energievraag beperken. In het EcoNexis huis ziet u hoe slimme apparaten en systemen samenwerken in een slim netwerk. Dat bepaalt hoe energie zo efficiënt mogelijk gebruikt kan worden, en de energievraag zo laag mogelijk blijft. Zo wordt bijvoorbeeld restwarmte uit het douchewater gebruikt om vers water te verwarmen, en de restwarmte uit gebruikte lucht ingezet als voorverwarming of -koeling voor frisse lucht. Dat scheelt behoorlijk wat energieverbruik. Steeds meer duurzame energie opwekken. Verwarming en koeling van het EcoNexis huis gebeurt met aardwarmte, uit putten van 120 meter diep. Ook heeft het huis zonnecollectoren en zonnecellen. Die laatste leveren voldoende om het huis van stroom te voorzien, en nog over te houden voor de elektrische auto. Ongebruikte elektriciteit wordt teruggeleverd aan het stroomnet, zodat andere woningen die kunnen gebruiken. Fossiele energiebronnen zo efficiënt mogelijk gebruiken. Het EcoNexis huis is niet aangesloten op het aardgasnetwerk. En het maakt zijn eigen elektriciteit en warmte. Ook het slimme netwerk speelt een grote rol in het efficiënter gebruiken van energie. Hierop kunt u eenvoudig aflezen wanneer het bijvoorbeeld voordelig is om een was te draaien, of de elektrische auto op te laden.
Feiten over het EcoNexis huis
Praktische informatie
Het EcoNexis huis is zelfvoorzienend, en niet afhankelijk van fossiele brandstoffen voor energievoorziening.
Het EcoNexis huis is vrij toegankelijk. Voor vragen kunt u contact opnemen met Kea Broeksema op (06) 50 266 665. Meer informatie, openingstijden en een routebeschrijving vindt u op www.econexis.nl.
Meer dan 100 m2 zonnepanelen zorgen voor 10.000 kWh elektriciteit per jaar. Genoeg om de hele woning van elektriciteit te voorzien, en de elektrische auto op te laden voor 15.000 tot 25.000 kilometer per jaar.
Bereikbaarheid
Er is geen cv-systeem. Het huis gebruikt aardwarmte voor koeling en verwarming.
U vindt het EcoNexis huis aan de Weteringkade in Zwolle. Het EcoNexis huis ligt op een half uur lopen vanaf NS-station Zwolle. De bus is ook een optie: enkele bushaltes liggen op korte afstand. Plan uw route op www.ov9292.nl.
Het huis heeft een smart grid, een slim netwerk. Alle apparatuur en techniek zijn op dit netwerk aangesloten. Het netwerk bepaalt de meest efficiënte manier om energie te gebruiken. De warmteterugwininstallatie gebruikt afgevoerd warm douchewater om vers water te voorverwarmen. Zo wordt ook het laatste restje energie gebruikt. De muurisolatie van het huis is 30 centimeter dik. Die van het dak zelfs 45 centimeter. De ramen zijn drielaagsglas. Zo lekt er geen warmte of koelte weg naar buiten. Het waterverbruik is drastisch omlaag gebracht dankzij een opvangtank van 5.000 liter voor regenwater. Dit wordt na filtering hergebruikt voor het toilet, de was en het kraantje in de tuin. Het EcoNexis huis is een passief huis. Dat betekent dat de ligging van het huis geörienteerd is op het zuiden, om zoveel mogelijk energie van de zon te gebruiken als verwarming.
Over Enexis Enexis brengt stroom en gas tot in huizen en bedrijven in Noord-, Oost- en Zuid-Nederland. Via onze eigen kabels en leidingen; het wegennet voor energie. We zorgen voor onderhoud en leggen nieuwe verbindingen aan wanneer dat nodig is. Zodat onze klanten altijd beschikken over de energie die ze nodig hebben, en storingen tot een minimum beperkt blijven. Bovendien maken we ons netwerk geschikt voor steeds weer nieuwe toepassingen. Stroom tanken voor elektrische auto’s bijvoorbeeld. Of transport van zonne-energie als onze klanten zelf teveel hebben opgewekt. Het EcoNexis huis is de plek waar we u laten zien welke toepassingen er nú al mogelijk zijn.
Energie in goede banen De beschikbaarheid van energie bepaalt in grote mate hoe we leven, werken, produceren en ons verplaatsen. Daarmee vervult energie een centrale plek in de samenleving. Wat ons bij Enexis drijft is energie te kunnen brengen naar de plekken waar mensen licht en warmte nodig hebben. Elke dag weer werken we aan een slimmer, duurzamer en veilig energienetwerk. Dat doen we met vakmanschap en vanuit betrokkenheid.
Het EcoNexis huis is een initiatief van Enexis, de netbeheerder in Noord-, Oost- en Zuid-Nederland. Enexis brengt stroom en gas bij u thuis. EcoNexis huis Weteringkade Zwolle
[email protected] econexis.nl enexis.nl
