Mest onder zeil 3 Herstel van verdwenen dijken 5 Week van de Zee 10 Braakman-Zuid wordt mooier 13 Bodemkwaliteit in beeld 14

uitgave

maart 2011

vierde jaargang

nummer 1

Mest onder zeil • 3 Herstel van verdwenen dijken • 5 Week van de Zee • 10 Braakman-Zuid wordt mooier • 13 Bodemkwaliteit in beeld • 14

.6 Pa g

-9 -7-8

Natuur&Zo Magazine is een uitgave van de gemeenten Terneuzen en Hulst, natuurorganisaties en Natuur&Zo en wordt mede mogelijk gemaakt door adverteerders.

  Ð Ð Ð P[[bWdZI[Wfehji HX]ZaeZceVY' =VkZc&&*& EdhiWjh&(' )*(%68IZgcZjoZc I%&&*+),)%% ;%&&*+),*%% edgi©oZZaVcY"hZVedgih#Xdb lll#oZZaVcY"hZVedgih#Xdb

Rotterdam Vlissingen Terneuzen Antwerpen

De havens van Terneuzen en Vlissingen zijn het derde zeehavengebied van Nederland. Vernieuwingen, uitbreidingen en investeringen zijn er aan de orde van de dag. Zeeland Seaports geeft sturing aan die ontwikkelingen om garant te staan voor werkgelegenheid en welvaart. Nieuwe bedrijven accommoderen en het gevestigde bedrijfsleven van dienst zijn. Dat zijn de belangrijkste activiteiten van havenschap Zeeland Seaports. Net zoals een coach die wil bedrijven. Zorg voor een goede infrastructuur speelt daarbij een grote rol. Denk aan het ontwikkelen en beheren van havenbekkens, kades, wegen, spoorwegen en pijpleidingen. Ook werkt het havenschap voortdurend aan plannen voor nieuwe ontwikkelingen: in het belang van de havens én de omgeving. Zo kunnen de beide havens op een verantwoorde manier hun bijdrage (blijven) leveren aan de Zeeuwse economie.

080810

presteren met zijn team, schept Zeeland Seaports de voorwaarden voor het succes van de haven- en industrie-

Mest onder zeil

Het voorjaar is weer aangebroken en in de ZeeuwsVlaamse polders zijn veel landbouwers druk aan het werk. Om de grond te bemesten wordt gebruik gemaakt van dierlijke of andere organische meststoffen. En dat ruik je. Daarom zijn er allerlei regels voor tijdelijke mestopslag. Voordat de mest wordt uitgereden op het land, wordt deze vaak tijdelijk opgeslagen in een depot. Maar dit mag niet zomaar. Een landbouwer moet de gemeente op de hoogte brengen wanneer de vaste mest langer dan twee weken maar korter dan een half jaar in depot ligt. De opslag moet dan goed worden afgedekt, zodat direct contact met hemelwater wordt voorkomen. Ook moet de boer een bepaalde afstand tot gebouwen aanhouden en de meststoffen op minimaal vijf meter van een sloot of watergang leggen. Wanneer een ondernemer meer mest wil opslaan dan de toegestane hoeveelheid, moet hij of zij een vergunning aanvragen. Aan de vergunning zijn extra voorschriften verbonden.

Controle Regelmatig controleren handhavers van de ZeeuwsVlaamse gemeenten deze tijdelijke mestopslagen. Voor vloeibare mest gelden nog meer regels. Deze moet worden opgeslagen in een mestbassin, mestzak of mestsilo. De gemeente kijkt van tevoren of een dergelijke opslag past binnen het bestemmingsplan. Als dit is toegestaan moet de ondernemer een melding indienen of een vergunning aanvragen. Hieraan zitten uiteraard voorschriften vast. De gemeenten controleren periodiek of de voorschriften worden nageleefd. Ook het uitrijden van mest is niet zonder meer toegestaan. Vloeibare mest moet bijvoorbeeld worden geïnjecteerd en vaste mest moet direct worden ondergewerkt. Wanneer de grond bevroren is, mag het land niet worden bemest. De Algemene Inspectie Dienst (AID) controleert op deze regels, maar meestal neemt de politie Zeeland deze taak waar. Meer informatie via de websites van de drie ZeeuwsVlaamse gemeenten.

3

Hazen op het pad Een van onze meest markante dieren in de polders is de haas. Reeds eeuwen spreekt dit dier tot de verbeelding. Bij de Kelten werd het dier vereenzelvigd met de godin Freya en met vruchtbaarheid. Waarschijnlijk omdat de paartijd bij hazen van begin december tot eind augustus loopt.

Aan het einde van de winter en in de vroege lente is er nog een vrij en weids uitzicht over de polders. De grote gestalte van een haas valt dan vlug op. Een vrouwtje (moer) kan verschillende mannetjes (rammelaar) aantrekken. Het is dus niet verwonderlijk om in een weiland meerdere hazen samen te zien. Een ander fenomeen dat men nu kan zien, is het ‘boksen’ van hazen. Twee hazen gaan elkaar te lijf. Ze staan op de achterpoten en verkopen elkaar enkele klappen met de voorpoten. Het meest opmerkelijke is dat dit geen twee mannetjes zijn die vechten om de gunst van een vrouwtje, maar een vrouwtje dat een al te opdringerig mannetje op afstand houdt. Jongen Na 41 tot 44 dagen worden de jongen geboren. Het aantal varieert van één tot vijf jongen per worp. Een haas kan wel drie keer per jaar baren, maar de grootste worp is die in het voorjaar. De jongen redden het lang niet altijd: slechts vijftig procent haalt het volgende jaar. Geniet er dus van als er zo’n snelle jongen over een weiland sprint. Geef uw waarnemingen door aan de zoogdierwerkgroep via www.duumpje.nl.

Warm onthaal voor Groene Meisjes De Groene Meisjes van de ZMf en Natuur&Zo brachten begin februari een bezoek aan Zeeuws-Vlaanderen. Zij overtuigden een groot aantal winkeliers op een ludieke en enthousiaste manier van het nut om energie en kosten te gaan besparen door de entree dicht te houden. Een openstaande winkeldeur kost gemiddeld zo’n 4.000 euro per jaar extra aan verwarmings- en koelingskosten, aan een entree met luchtgordijn die het hele jaar open staat is een winkelier al snel 5.400 euro kwijt. Winkeliers die de deuren gesloten hielden, werden in het zonnetje gezet. De Groene Meisjes deelden aan de winkeliers gratis deurbordjes uit met de tekst: ‘Natuurlijk zijn wij OPEN, de deur is alleen dicht om energie te besparen’. Ook ontvingen de ondernemers een checklist voor het goed afstellen van luchtgordijnen. Zij kregen naast een deurbordje ook een pluim, een pauwenveer. De winkeliers én het winkelend publiek in Oostburg, Hulst, Axel en Terneuzen reageerden enthousiast op het initiatief. In totaal zijn er in Zeeuws-Vlaanderen al zo’n 200 bordjes uitgereikt.

4

Deurbordjes nabestellen? Elke winkelier in Zeeuws-Vlaanderen die zijn deuren tijdens openingstijden dicht houdt, kan gratis een deurbordje bestellen bij Natuur&Zo, tel. 0115-649520 of [email protected], zolang de voorraad strekt.

Herstel van verdwenen dijken

Vanaf eind 2004 wordt gewerkt aan een sociale en economische impuls voor West-Zeeuws-Vlaanderen. In eerste instantie wordt dan vaak gedacht aan nieuwe bedrijvigheid, uitbreidingen in de recreatiesector en woningbouw. Het landschap zelf kan echter ook een oppepper gebruiken. Investeren in het landschap betekent een toekomstbestendig en gebruiksvriendelijk landelijk gebied. Is dat landschap dan niet goed op dit moment? Jazeker, maar de wensen van bewoners en met name toeristen veranderen; het landelijk gebied is steeds meer van en voor ons allemaal. In het Gebiedsplan van de gemeente Sluis is onder meer gekozen voor het herstel van een aantal dijken die in de loop der jaren om uiteenlopende redenen zijn verdwenen: de klei werd gebruikt in een steenbakkerij of om een kreek te dempen. De Dienst Landelijk Gebied maakt niet alle historische binnendijken weer zichtbaar, maar wel een aantal cruciale stukken. Dit gebeurt in opdracht van de gemeente Sluis en de provincie. Daarbij worden twee vliegen in één klap geslagen: de grond die vrij kwam bij het afgraven van een aantal gedempte kreken, kon mooi worden gebruikt voor het opnieuw aanleggen van de dijken. Liniedijken De vorm van de herstelde dijken is gebaseerd op oude tekeningen. De dijken zijn bijna altijd vijftien meter breed en zo’n twee meter hoog. Aan de zijde waar oorspronkelijk de zee tegenaan sloeg, is het talud minder steil dan aan de landzijde.

Naast de zogenaamde inpolderingsdijken zijn ook voormalige liniedijken hersteld. Deze hadden een militaire functie met name in de Tachtigjarige oorlog. Zo’n bijzondere dijk is te zien ten zuiden van IJzendijke. Langs de Schapenmenne, vlakbij het tankstation is deze speciale dijkvorm in beton zichtbaar gemaakt. Een bezoekje meer dan waard! Ruggengraat Met het herstel van deze dijken hopen de provincie en de gemeente de historie en het ontstaan van WestZeeuws-Vlaanderen beter zichtbaar te maken. De dijken vormen de ruggengraat van ons landschap. Ze zijn te vinden in de Austerlitzpolder, tussen Tragel en Scherpbier, langs de oude haveningang van de Aardenburgsche Havenpolder, ten zuiden van het Groote Gat van Oostburg en tussen de Kleine en Groote Boompolder ten noorden van St. Kruis. Vrijwel alle dijken zijn toegankelijk, soms lopen er koeien. Mensen kunnen er wandelen, fietsen of als ruiter van genieten.

Meer informatie bij projectleider Joera de Moree, [email protected].

5

Zondag 3 april ontdekt u de stoere struinnatuur in Braakman-Noord. Braakman-Noord staat vol met zeldzame planten. Er worden regelmatig zeldzame vogels gesignaleerd. Dit jaar worden de recreatieve voorzieningen aangebracht (wandelpaden, speelplaats, gluurmuur, bankjes en een grote parkeerplaats). Iedereen is welkom: ga mee op excursie of kom zelf lekker struinen. De excursie van Staatsbosbeheer begint om 14.00 uur bij de Braakmanboerderij van Staatsbosbeheer aan de Braakmanweg 5. Aanmelden via boswachter M. Lieman 0117-306068 of M.Lieman@ Staatsbosbeheer.nl. Trek laarzen of stevig schoeisel aan. Deelname is gratis. Zaterdag 9 april om 10.00 uur organiseert stichting Het Zeeuwse Landschap een lezing in strandpaviljoen De Zeemeeuw met aansluitend een fossielenexcursie in natuurgebied ‘t Zwin. Deelname volwassenen: € 3,00,

kinderen tot 16 jaar € 1,50. Aanmelden verplicht tot uiterlijk donderdagmiddag voorafgaand aan de excursie bij: c.van. [email protected] of tel. 0113-569110. Zaterdag 9 april is er om 11.00 uur een

excursie in het unieke getijdengebied Het Verdronken Land van Saeftinghe. Kinderen jonger dan 10 jaar en mensen die niet al te gezond of slecht ter been zijn worden niet toegelaten. Zorg voor liefst kniehoge laarzen en droge kleding voor na de tocht. Kosten bedragen voor volwassenen € 6,00 p.p. en kinderen 1016 jaar € 3,00 p.p. Donateurs van Het Zeeuwse Landschap en hun huisgenoten kunnen op vertoon van hun lidmaatschapsbewijs gratis aan de excursies deelnemen. Vooraf aanmelden verplicht via [email protected] of 0031)(0)114-633110. Startpunt: bezoekerscentrum Saeftinghe, Emmaweg 4, Nieuw-Namen. Op vrijdag 15 april gaan kinderen sa-

men met de jeugdgroep ’t Stekkertje/ Tussengaaien op zoek naar dieren in de avondschemering bij het Groot Eiland. Wie weet wat er allemaal langs komt: een muisstille uil, een luid snuffelende egel, een groepje rennende reeën of misschien wel een snelle vos? Verzamelen om 19.00 uur bij het Groot Eiland aan de Nieuwezeedijk. Trek laarzen of stevig schoeisel aan en neem een verrekijker mee. Contact: Marjon Spruyt, 0114-314280 of [email protected]. kunt u het vroeg uit de veren om te gaan speuren naar reeën in Smitsschorre. Alleen als het stil genoeg is tijdens de wandeling zul-

Zaterdag 16 april

6

len de reeën of andere dieren zich laten zien. Aanmelden noodzakelijk, want er kunnen maximaal 20 personen mee. Vol = vol. Verzamelen om 06.00 uur bij de Watertoren in Axel. Contact: Boswachter Marijke Lieman 0117 – 306068 / [email protected]. De excursie is gratis. Trek laarzen of stevig schoeisel aan. Zondag 17 april kunt u een kijkje nemen in het Eiland van de Meijer. De afwisseling van open stukken met grazend vee en doorkijkjes op de kreek maakt dat het Eiland een leuk wandelgebied is geworden. Verzamelen om 14.00 uur bij de molen van Spui. Aanmelden kan bij

activiteiten april - mei de gids, Ina van Harn, tel. 0115-562016 of bij boswachter Marijke Lieman, tel. 0117306066 of [email protected]. Trek laarzen of stevig schoeisel aan. Kosten: volwassenen € 2,00 en kinderen tot 12 jaar € 1,00. Zaterdag 23 april organiseert de vogel-

werkgroep van natuurbeschermingsvereniging ’t Duumpje een excursie in de Sophiapolder. Verzamelen om 10.00 uur bij de Vogelkijksteiger langs de Isabelladijk in de Sophiapolder (oostelijk van de N58 tussen Oostburg-Draaibrug). Gids is Jaap Poortvliet. Info: 0117-442077. Zaterdag 23 april is er om 11.00 uur een

excursie in het unieke getijdengebied Het Verdronken Land van Saeftinghe. Zie zaterdag 9 april.

Verzamelen om 21.30 uur bij de parkeerplaats aan de Knokkertweg in Nieuwvliet. Aanmelden bij Marijke Lieman 0117-306068 of [email protected]. Kosten: volwassenen € 2,00 en kinderen tot 12 jaar € 1,00.

Dinsdag 26 april kunt u een nachtwan-

deling maken met Staatsbosbeheer, in de hoop uilen en vleermuizen tegen te komen. Dat zijn namelijk de belangrijke bewoners van natuurgebied de Knokkert.

ontdekt u de stoere struinnatuur in Braakman-Noord. Zie zondag 3 april. Zondag 1 mei

Dinsdag 3 mei kunt u een nachtwande-

ling maken in natuurgebied De Knokkert in Nieuwvliet. Zie dinsdag 26 april. Woensdag 4 mei om 09.30 uur is er een excursie in het unieke getijdengebied Het Verdronken Land van Saeftinghe. Zie zaterdag 9 april. Zondag 8 mei gaat De Steltkluut kijken

naar het natuurontwikkelingsproject Pereboomsgat-Noord bij Koewacht. In 2010 is hier circa 9 hectare nieuwe natuur ingericht, voornamelijk bloemrijk grasland met enkele poelen en kreekarmen. Duur van de excursie 1 à 1.5 uur. Verzamelen om 10.30 uur bij het Kruispad 26, Koewacht. Contact: Luud Persijn 0114362521 of [email protected] Zondag 8 mei organiseert de vogelwerk-

groep van natuurbeschermingsvereniging ‘t Duumpje een vroege vogelexcursie in de Groese Duintjes. Verzamelen om 7.30 uur in de Groese Duintjes op de parkeerplaats t.o. ingang van Strandcamping Groede. Gids is Lucien Boerjan. Info: 0117-453678.

7

Zondag 8 mei neemt een gids geïnte-

resseerden mee door natuurgebied Canisvliet onder Westdorpe. Canisvliet, op de grens in Zeeuws-Vlaanderen, is sinds 1995 gegroeid van 40 hectaren naar bijna 100 hectare. Startpunt van de excursie – om 14.00 uur - is de huiskamer van de boswachter in De Baeckermat aan de Bernhardstraat 80 in Westdorpe. Aanmelden via natuurgids Joke den Blijker, tel. 0115-617486 of boswachter Marijke Lieman 0117-306068 / [email protected]. Kosten: volwassenen € 2,00 en kinderen tot 12 jaar € 1,00. Op zondag 15 mei kunt u een kijkje nemen in het Eiland van de Meijer. Zie zondag 17 april.

[email protected]. Voor deze activiteit kunnen we veel verse groene bamboestokken, holle takjes, bakstenen met gaatjes , hooi en oude stenen bloempotten gebruiken. Zondag 22 mei kunt u orchideeën kijken bij de Vlaamse Kreek. Een bijzondere excursie want eigenlijk is dit gedeelte afgesloten voor het publiek. Alleen deze keer mag het natuurgebied met bijzondere planten bezocht worden onder begeleiding van een gids van Staatsbosbeheer. Wie 22 mei niet mee gaat moet weer een jaar wachten. Verzamelen om 09.30 uur bij de parkeerplaats van de Vlaamse Kreek aan de Beerweg nabij Zandberg. Contact: boswachter Marijke Lieman 0117 – 306068 / M.Lieman@ Staatsbosbeheer.nl. Deelname is gratis.

Zaterdag 21 mei kunnen kinderen met

Jeugdgroep ’t Stekkertje/Tussengaaien een insectenflat bouwen bij de plantenkas van kinderboerderij van Tragel Zorg aan de Sterredreef 50 in Clinge. Verzamelen om 10.00 uur. Contact: Anja van der Giesen, 0115-617524 of

excursie in het unieke getijdengebied Het Verdronken Land van Saeftinghe. Zie zaterdag 9 april. Zondag 12 juni neemt een gids geïn-

teresseerden mee door natuurgebied Canisvliet onder Westdorpe. Zie zondag 8 mei.

Woensdag 25 mei is er om 13.30 uur een

excursie in het unieke getijdengebied Het Verdronken Land van Saeftinghe. Zie zaterdag 9 april.

Zondag 19 juni kunt u een kijkje nemen

Zondag 5 juni organiseert de vogel-

Woensdag 22 juni is er om 13.00 uur een excursie in het unieke getijdengebied Het Verdronken Land van Saeftinghe. Zie zaterdag 9 april.

werkgroep van natuurbeschermingsvereniging ’t Duumpje een vogelexcursie in en rond de Herdijkte Zwarte Polder. Om 10.00 uur verzamelen op de parkeerplaats t.o. frituur ‘t Gemaal aan de Zeedijk in Nieuwvliet. Gids is Lucien Boerjan. Info: 0117-453678. Zondag 5 juni kunt u met De Steltkluut

mee naar het natuurontwikkelingsproject Pereboomsgat-Noord bij Koewacht. Zie zondag 8 mei. Zondag 5 juni ontdekt u de stoere struinnatuur in Braakman-Noord. Zie zondag 3 april.

8

Woensdag 8 juni is er om 13.30 uur een

in het Eiland van de Meijer. Zie zondag 17 april.

activiteiten mei - juni Donderdag 23 juni kunnen belangstel-

Zaterdag 25 en zondag 26 juni gaat de Jeugdgroep ’t Stekkertje/Tussengaaien op muizenkamp aan de Kruisdreef in Zuiddorpe. De deelnemers gaan valletjes zetten om muizen te vangen, maar gaan ook vleermuizen luisteren en nachtvlinders lokken met fruitstroop. Contact: Anja van der Giesen, 0115617524 of [email protected]. Er kunnen maximaal 25 kinderen mee.

lenden om 10.00 uur met stichting Het Zeeuwse Landschap Het Zwin in. Iedere vloed komt zeewater Het Zwin binnen, dat zich via de zandige strandvlakten een weg baant naar de slibrijke schorren. Kledingadvies: oude gymschoenen of laarzen. Duur: ca. 2,5 uur. Kosten: volwassenen € 3,00 p.p., kinderen tot 16 jaar € 1,50. Donateurs van Het Zeeuwse Landschap en hun huisgenoten zijn gratis. De excursie start bij strandpaviljoen De Zeemeeuw in Cadzand. Parkeren kan bij de parking aan de G. v/d Hoekestraat 2 in Retranchement. Aanmelden niet nodig.

Donderdag 30 juni kunnen belangstel-

lenden om 10.00 uur met stichting Het Zeeuwse Landschap Het Zwin in. Zie donderdag 23 juni.

Donderdag 23 juni organiseert Staat-

bosbeheer een vleermuizenexcursie. 2011 is het Europese Jaar van de Vleermuis. Door middel van extra excursies wil Staatsbosbeheer iedereen kennis laten maken met dit zoogdier. Want een dier dat kan vliegen met zijn handen, kan zien met zijn oren en dat slapend aan zijn tenen hangt; dat moet wel een bijzon-

der dier zijn. Aanvang om 21.00 uur bij het pad naar het eiland aan de Kraagdijk tussen Spui en Terneuzen. Contact: Marijke Lieman 0117 – 306068/ M.Lieman@ Staatsbosbeheer.nl. Deelname is gratis.

Donderdag 30 juni kunt u mee met een gids van Staatbosbeheer op vleermuizenexcursie. Dit keer aan de Zoete Vaart, parkeerplaats Reynaertland aan de Kreekzoom in Hulst. Zie ook donderdag 23 juni.

Tentoonstellingen Argus fototentoonstelling 2010 De mooiste foto’s van 2010. Te zien van 26 april tot en met 28 mei in de Watertoren in Axel.

Vlinders Van 1 juni t/m 11 juli loopt in de Watertoren in Axel de expositie ‘Vlinders’. De expositie gaat over de verschillende soorten, de relatie van de vlinder met haar leefgebied en de invloed van de mens. Natuurlijk gaat de tentoonstelling ook in op de raadselachtige gedaanteverwisseling van deze kleurige fladderaars.

9

Leve de zee! Van 29 april tot en met 15 mei 2011 is het weer Week van de Zee. In deze twee weken zijn er tal van excursies, fietstochten en sportieve wandelingen. Restaurants serveren duurzame vis, de marktkooplui laat u proeven aan de kraam, u kunt meevaren met een passagiersboot door de haven van Zeebrugge, creatief fotograferen aan de kust en nog veel meer. De brochure met het complete programma is begin april te verkrijgen bij de VVV-kantoren en de bibliotheken in Zeeuws-Vlaanderen en is ook te downloaden via www.natuurenzo.nl.

en respect voor de zee, duinen en het strand soms nog op een laag pitje staan. Het programma is tot stand gekomen door samenwerking tussen Natuur&Zo, VVV Zeeuws-Vlaanderen en de gemeenten Sluis, Hulst en Terneuzen.

Actief De Week van de Zee is een jaarlijks terugkerend evenement dat tot doel heeft een breed publiek op veelzijdige wijze te informeren en actief betrekken bij de (natuur)waarden van de kust en de Noordzee. De Week van de Zee is opgericht vanuit het besef dat weliswaar veel mensen naar zee trekken, maar dat zorg, kennis

Klein hoefblad zonnetje in de berm Met knalgele bloemetjes zorgt het klein hoefblad in het vroege voorjaar voor een vrolijke noot in de wegberm. Het klein hoefblad is een pionier, die het ook prima doet op kale grond en braakliggende terreinen.

De gele bloemetjes zijn een van de lentebodes. Ze verschijnen rond maart. Klein hoefblad behoort tot de ‘naaktbloeiers’. Meestal verschijnen bij bloemen eerst de bladeren en pas later de bloemen. Maar bij het klein hoefblad verschijnt eerst de steel, waarop zich de bloem ontwikkelt. Tijdens de bloei zijn de bladeren zichtbaar als korte, roodgroene schubjes langs de stengel. Na de bloei ontwikkelen deze zich tot ovale, aan de onderkant viltig behaarde bladeren. Deze staan in de vorm van een rozet rond de steel. Hoesten Het eerste deel van zijn naam is te verklaren door het feit dat hij nog een grotere broer heeft: het groot hoefblad. Wellicht verwijst het tweede deel naar de ronde bladvorm die wel iets weg heeft van een paardenhoef. Dat het plantje tot de verbeelding spreekt, blijkt uit de vele namen die het toegekend kreeg: ezelspoot, hoeveblaren, dauwkool of paardenhoef. De Latijnse naam Tussilago farfare geeft geen informatie over de Nederlandse naam, maar wel over het gebruik in vroegere tijden. Tussilago is afgeleid van tussis (= hoesten) en agere betekent verdrijven. Klein hoefblad werd dus gebruikt als hoestverdrijvend middel. www.hetzeeuwselandschap.nl

10

Biodiversiteit onder de aandacht Zonder biodiversiteit geen voedsel, geen zuurstof, geen medicijnen, geen leven. Zonder bijen, geen appels en peren. En zonder natuurlijke vijanden – insecten - in de landbouw moet een boer heel wat meer spuiten. Een grote verscheidenheid aan planten en dieren is ook vanuit economisch opzicht van levensbelang. Elf Zeeuwse gemeenten - onder wie de drie ZeeuwsVlaamse gemeenten - de provincie Zeeland en een aantal grote bedrijven, zoals DOW en Yara, hebben eind 2010 de verklaring biodiversiteit ondertekend. Landelijk zijn inmiddels meer dan 200 partners aangesloten bij de Coalitie biodiversiteit. Doel is om met uiteenlopende activiteiten de term biodiversiteit bij een breed publiek onder de aandacht te brengen. Kleine schaal Biodiversiteit betekent niet alleen een grote variatie aan dieren en planten, maar ook een gevarieerde inrichting van woonomgeving en buitengebied. Op de wereldkaart stelt Zeeuws-Vlaanderen misschien weinig voor, maar ook deze regio maakt deel uit van het grotere geheel.

Werken aan biodiversiteit kan ook op kleine schaal. Zo leggen de Zeeuws-Vlaamse gemeenten samen met de Stichting Landschapsbeheer Zeeland collectieboomgaarden aan waarin oude fruitrassen worden gekoesterd. Ook financieren zij Natuur&Zo, het natuur- en milieueducatiecentrum. Vanuit dit centrum worden activiteiten georganiseerd op het gebied van biodiversiteit. In februari konden inwoners van de gemeente Terneuzen bijvoorbeeld goedkoop een nestkastje aanschaffen. De gemeenten kijken niet alleen binnen hun eigen grenzen. Ze werken samen aan de realisatie van een Zeeuws wandelnetwerk. Meer informatie op de website van de Coalitie biodiversiteit www.biodiversiteit.nl

11

Paddentrek weer op gang De weg van hun winterverblijf naar een voortplantingswater in de buurt is voor veel padden en andere amfibieën niet zonder gevaren. Niet zelden ligt er tussen deze gebieden die amper enkele honderden meters uit elkaar liggen, een drukke verkeersweg. De paddentrek is weer begonnen en dus is er werk aan de winkel voor de Paddenwerkgroep Zeeuws-Vlaanderen. Willie Ekkenbus-Jansen heeft het er vanaf eind februari tot begin april op vochtige en warme (vanaf 8 tot 10 graden) dagen maar druk mee. Samen met andere vrijwilligers helpt zij avond na avond tientallen padden, kikkers en salamanders de Van Wuijckhuiseweg tussen Mauritsfort en Philippine over. De padden komen bij gunstige weersomstandigheden massaal tevoorschijn om vanaf de Valput naar de Nol aan de overkant te hoppen.

de klaar-overs de diertjes letterlijk op om de oversteek te maken. Speciaal voor de actie parkeert de firma Guiljam haar vrachtwagens tijdelijk elders. Topjaar Willie Ekkenbus meldt de resultaten bij www.padden. nu, een site waarop de paddenwerkgroepen in Nederland ervaringen uitwisselen en tellingen doorgeven. Vorig jaar was een topjaar. In amper een week tijd redden Zeeuws-Vlaamse vrijwilligers zo’n 300 padden, groene kikkers en salamanders.

Met een scherm en enkele tientallen emmers, beschikbaar gesteld door Natuur&Zo, voorkomen de vrijwilligers dat de padden en kikkers in hun paringsdrift de weg oprennen en worden platgewalst door voorbij scheurende auto’s. Naast het scherm wachten

Heeft u een streekeigen erf? Een rij knotwilgen langs de sloot, een drinkput met helder en zoet water, een boomgaard met hoogstamfruitbomen. Stuk voor stuk landschapselementen die thuishoren op een streekeigen erf. Bent u in het bezit van een varkenshok, wagenhuis of een oud damhek bij de oprit? Deze kleine cultuurhistorische elementen dragen bij aan de historische waarde van uw erf.

En dat niet alleen: de landschapselementen en cultuurhistorische bouwwerken hebben ook een belangrijke natuurwaarde. Bij huizen in het buitengebied horen meestal grote erven. In sommige gevallen zullen (landschaps)elementen al aanwezig zijn, maar deze kunnen ook in de loop van de jaren geheel of gedeeltelijk zijn verdwenen. Dat laatste is heel eenvoudig te veranderen door de aanplant van nieuwe bomen en planten. Cursus Stichting Landschapsbeheer Zeeland geeft geheel vrijblijvend advies op het gebied van de inrichting en het onderhoud van streekeigen erven. Daarnaast organiseert SLZ jaarlijks een cursus om mensen te helpen hun erven zo goed mogelijk in te passen in het landschap. Heeft u vragen over het aanleggen of onderhouden van kleine landschapselementen of bent u juist geïnteresseerd in de cursus? Kijk dan voor meer informatie op www.landschapsbeheerzeeland.nl.

12

Vroege bloeiers luiden voorjaar in Een lekker voorjaarszonnetje, een dikke hommel vliegt voorbij en ineens het besef dat het weer voorjaar is. Al in februari kunnen planten als speenkruid de natuur een vrolijke tint geven. Een prachtige plek om van voorjaarsbloeiers te genieten is Hof te Zande in Kloosterzande. In het bosje met de vele schilderachtige oude bomen groeien duizenden sneeuwklokjes, lenteklokjes en winterakonieten. In maart beginnen de wilgen te bloeien. Rond de bloemen gonst het vaak van de hommels, bijen en zweefvliegen. Vroeg in april staan de sleedoorns in bloei. Het kan dan nog best flink koud zijn, maar de felle witte bloesem in de hagen geven aan dat het lentefeest in alle hevigheid kan uitbarsten.

Ergens eind april gaan ook de meidoorns en het fluitenkruid bloeien. Deze zijn zo massaal aanwezig dat hele dijken wit kleuren. De zoete bloesemgeur hangt op veel plaatsen. Vogels als merels, lijsters en zwartkoppen zingen de longen uit hun lijf. Het voorjaar is een heerlijke tijd. www.steltkluut.nl

Axelse bos Mooie plekken om in deze tijd te bezoeken zijn de Elderschans bij Aardenburg en het Axelse bos. De bomen zijn nog kaal, maar de bosbodem kan al bedekt zijn met een pakket aan bloemetjes.

Braakman-Zuid wordt nog mooier Al jaren trekken de bossen van Braakman-Zuid vele bezoekers aan voor een wandeling. Vanaf dit voorjaar wordt Braakman-Zuid in Philippine nóg mooier. Staatsbosbeheer voegt nog eens drie voormalige akkerbouwpercelen toe aan het bosgebied. Staatsbosbeheer begint dit voorjaar met de inrichting van de percelen. Dit gebeurt voor een deel in verband met natuurcompensatie voor de verbreding van de N61. De overgang van het bos naar het omliggende landschap wordt geleidelijker gemaakt met de aan-

plant van struiken. In het meest zuidelijke deel komen een grote uitkijk- en speelheuvel, een vleermuisbunker en wandel-, ruiter- en mountainbikepaden. In de twee noordelijke percelen van Braakman-Zuid gaan de nieuwe wandelpaden door open graslanden en door nieuw bos. Regenboogbos Kinderen van de stichting De Regenboogboom beplanten op 26 maart de uitkijkheuvel. Deze stichting helpt kinderen die te maken hebben met ziekte, trauma of handicap, de kwaliteit van hun leven te verbeteren. De uitkijkheuvel wordt geen herdenkingsbos – er komt dus geen bordje voor elk ziek of overleden kind – maar een natuurlijk gedenkbos. Na de aanplant neemt de natuur, bijgestaan door Staatsbosbeheer, het Regenboogbos over. De Braakmanpolder is een van de jongste polders van Zeeland. Na het afdammen van de Braakmankreek zijn op de zandige gronden die niet geschikt waren voor de landbouw, bomen geplant. Ondertussen zijn deze bomen uitgegroeid tot een mooi bos vol met konijnen, eekhoorns en vogels.

13

Hoe staat het met de kwaliteit van uw grond? Hoe staat het met de kwaliteit van uw grond? De drie Zeeuws-Vlaamse gemeenten hebben de kwaliteit van de bodem in heel Zeeuws-Vlaanderen in kaart gebracht met een bodemkwaliteitskaart. Bedrijven en burgers kunnen met deze kaart en historisch onderzoek van de gemeente een inschatting maken of hun grond verdacht is of niet. Dit kan grote voordelen hebben: een duur bodemonderzoek is in veel gevallen niet meer nodig. Wanneer iemand grond moet afvoeren bij een verbouwing, bij nieuwbouw of bij het veranderen van de tuin kan de bodemkwaliteitskaart gebruikt worden als bewijsmiddel dat de grond een bepaalde kwaliteit heeft. De grond kan dan als schone grond worden afgevoerd. Blijkt dat de bodem verdacht is, omdat er bijvoorbeeld in het verleden een bedrijf was gevestigd

of omdat in de directe omgeving vervuiling zit, dan is een bodemonderzoek alsnog noodzakelijk. Ook wanneer iemand een nieuw huis koopt, is de bodemkwaliteitskaart nuttig: is de grond onder dit huis niet vervuild? Vaak wordt deze informatie opgevraagd door makelaars. Zekerheid Bedrijven gebruiken de bodemkwaliteitskaart vaak als zij grote partijen grond willen afvoeren. In het verleden moesten er altijd bodemonderzoeken aanwezig zijn, nu kunnen zij veel geld besparen door gebruik te maken van de bodemkwaliteitskaart. De bodemkwaliteitskaart en een historisch onderzoek geven echter nooit honderd procent zekerheid. Ze geven een indicatie. Een burger kan dus de gemeente nooit aansprakelijk stellen op grond van deze gegevens. De meeste zekerheid geeft een bodemonderzoek. De keuze om dit wel of niet uit te voeren, ligt altijd bij degene die de grond ontvangt of koopt. Meer informatie kunt u krijgen via de websites van de gemeenten.

Puzzel Op 23 maart was het landelijke Boomfeestdag. Ook in Zeeuws-Vlaanderen plantten veel schoolkinderen bomen of gingen op zoek naar bomen in hun woonomgeving. Streep de woorden weg waar je voor óf achter het woord BOOM of BLAD kunt zetten. De twee woorden die overblijven, vormen samen de oplossing. Uit de goede inzendingen trekt de redactie drie winnaars. Zij krijgen een leuke prijs toegestuurd. Bron: kids4trees.nl

Oplossing vorige puzzel De puzzel in het vorige Natuur&Zo Magazine was een moeilijke. Veel inzenders dachten dat een van de winterbloemen een paardenbloem, akoniet of gele anemoon was. De juiste namen van de bloemen waren sneeuwklokje, speenkruid, krokus en klein hoefblad.

14

De winnaars zijn: • I. ter Bold uit Terneuzen • Ina van Gijs uit Biervliet • J. Ramstijn uit Zaamslag

Het jaar van de Boerenzwaluw De boerenzwaluw krijgt dit jaar extra aandacht. SOVON en de Vogelbescherming Nederland hebben 2011 uitgeroepen tot het jaar van de Boerenzwaluw. Deze typische boerenlandvogel is allang niet meer zo algemeen als vroeger. De populatie is de afgelopen veertig jaar met 50 tot 75 procent afgenomen.

groep van het Duumpje of De Steltkluut, via websites www.steltkluut.nl of www.duumpje.nl. Op de website www.jaarvandeboerenzwaluw.nl is veel informatie te vinden hoe u de boerenzwaluw kunt helpen.

De reden van de afname is niet geheel bekend. Daarom wordt er dit jaar extra onderzoek uitgevoerd. Als er bij u boerenzwaluwen broeden kunt u meedoen met een onderzoekje. Er is een laagdrempelige publiekstelling. Wie een extra inspanning wil leveren kan meedoen met een onderzoek naar de nestplaatskeuze of een meerjarig monitoringsprogramma opzetten. Mochten er bij u geen boerenzwaluwen broeden, maar wilt u toch meedoen met het onderzoek, neem dan contact op met de lokale vogelwerk-

Colofon Natuur&Zo Magazine Redactieadres: Natuur&Zo, Oostkant 1 4531 HA Terneuzen Tel. 0115-649 520 E-mail: [email protected]

Productie: Oplage:

Beeldmerk, Terneuzen 50.000 ex.

Natuur&Zo Magazine wordt gedrukt op FSC-papier.

Het FSC-keurmerk geeft zekerheid dat het hout geVormgeving: Beeldmerk, Terneuzen bruikt voor de papierproductie van het magazine Fotografie: Brenda de Haan, Luciën Calle, Ilona Baart, afkomstig is uit goed beheerde bossen. Ronny Bouwens, M. van Pamelen-Rijk en deelnemende organisaties Natuur&Zo Magazine online: www.gemeentehulst.nl, www.terneuzen.nl Foto omslag: Chiel Jacobusse en www.natuurenzo.nl Bijdrage: Gemeente Sluis Natuur&Zo Magazine wordt huis aan huis verspreid in Zeeuws-Vlaanderen en is verkrijgbaar bij alle Zeeuws-Vlaamse bibliotheken, gemeentehuizen en VVV-kantoren en -folderposten.

15

presentaties

websites

belettering

drukwerk logo’s - huisstijlen

Huisstijl ontwerp Huisstijl ontwerp beeld.merk is een bureau in communicatie en huisstijlmanagement dat zich vooral richt op kleine en middelgrote ondernemingen. Vanuit een modern en goed geoutilleerd gebouw legt een team van vier deskundige mensen zich toe op logo ontwerp, huisstijl ontwerp, websites en het implementeren en beheren van huisstijlen.

Logo ontwerp Moio Beach realisatie 2011

Bij beeld.merk komen de communicatie-uitingen samen in één bureau. Eén vast aanspreekpunt bespaart de klant tijd en geeft rust en zekerheid. Wij hechten aan een persoonlijke benadering als eerste stap naar een goede relatie voor de lange termijn.

Drukwerk / websites Drukwerk / websites

Brochure “Nederland in 2023” realisatie 2010

Website ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen realisatie 2010

Signing

Signing Wij bieden een totaalpakket. Naast het ontwerp draagt beeld.media zorg voor de implementatie in de vorm van drukwerk, belettering, advertenties en beurspresentaties. De diensten zijn op maat gesneden.

Lange Reksestraat 21d | 4538 AZ Terneuzen | +31 (0)115 - 616 317 [email protected] | www.beeldmerk.org | twitter.com/beeldmerktweets