Merite is een uitgave van Rabobank Land van Cuijk & Maasduinen. Jaargang 1 | Nr 1 | januari 2014
Merite. Goed geregeld je leven leven.
Merite.
Inhoud
06
nummer 1
10
04 De bedrijfscultuur zit bij ons alle vier in de genen Gebr. Janssen Installatie uit Beugen 06 Voedseltekort roept om wereldwijde aanpak 10 Met 950 vrouwen aan tafel Marilena van der Horst vertelt over het belang van netwerken 12 Economische vooruitzichten Snel herstel of opnieuw onzekerheid?
16
COLOFON REDACTIEADRES Rabobank Land van Cuijk & Maasduinen Afdeling: Coöperatie & Communicatie Postbus 168, 5830 AD Boxmeer Telefoon (0485) 450 045 E-mail:
[email protected] Website: www.rabobank.nl/lvcm
14 Familie de Vet uit Mill heeft het goed geregeld International finance deal gesloten in samenwerking met Rabobank International Business Support 16 Gezond voor volk en varken Mark Sommers over het antibiotica project, een jaar later 18 Stamppot met speenvarken Harry Martens kookt zijn lievelingsgerecht
18
CONCEPT & CREATIE Maek | communicatie_concept_creatie
20 Wij geven niet om meer en meer Ellen van de Brand heeft veel succes met haar webwinkel www.brandforgirls.nl 22 Al meer dan tien jaar het verschil maken Welzijnsorganisatie Radius in het Land van Cuijk 24 Hoe werkt de Rabo Beleggen App?
Copyright Rabobank Land van Cuijk & Maasduinen. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, zonder schriftelijk toestemming van Rabobank Land van Cuijk & Maasduinen.
26
26 In beeld Een interview met Emiel Roemer
03
02
Familiebedrijven zijn er in allerlei soorten en maten. Een bijzonder exemplaar vinden we in Beugen: Gebr. Janssen bv. Het bedrijf – actief in dakbedekking, installatie- en riooltechniek – is inmiddels in handen van de vijfde generatie. En hoewel bij twee van de vier directieleden geen Janssen-bloed door de aderen stroomt, is ook bij hen het familiegevoel altijd en overal aanwezig. “Als je hier zo lang werkt, ga je vanzelf deel uitmaken van de familie.”
“Wij zijn geen u-bedrijf. Vakmanschap, hard werken en afspraken nakomen hebben ons gebracht waar we nu zijn.”
De bedrijfscultuur zit bij ons ALLE VIER in de genen 04
De historie van Gebr. Janssen voert terug naar 1886, toen Johannes Janssen zijn dakdekkersbedrijf oprichtte. Zoon Jacob nam het bedrijf in 1914 over, maar overleed op 45-jarige leeftijd na een noodlottige val van het dak. Zijn zoon Jan nam het stokje over en in 1971 kwam de vierde generatie aan het roer: de drie broers Janssen. Later trad de vierde broer toe tot de directie, en weer wat later ook hun zwager Jan van den Heuvel. Die laatste bracht de huidige opvolgers voort: Robert (42) en Leo (37) van den Heuvel. Sinds 2010 vormen zij samen met Peter van Houtum (47) en Theo Huijbers (52) de directie van het bedrijf. Peter werkt al sinds 1984 bij Gebr. Janssen. “Ik had het geluk dat mijn vader al in het bedrijf werkte toen ik van school kwam. De jeugdwerkloosheid was hoog en ik kreeg de kans om hier te beginnen. Ik heb nog heel wat jaren onder de gebroeders Janssen gewerkt.” Dat geldt ook voor Theo, die in 1986 in dienst kwam. “Het gedachtegoed en de bedrijfscultuur hebben zich in de loop der jaren in mijn genen genesteld. Dit is ook óns familiebedrijf.” De broers Robert en
Leo van den Heuvel, die van kleins af aan op de werkplaats rondliepen en het vak met de paplepel ingegeven kregen, kwamen het bedrijf in de jaren 90 versterken. “Wij hebben natuurlijk veel meegekregen van ons pap, maar de keus om hier te komen werken was altijd van onszelf”, vertelt Robert. “Bij ons aan de keukentafel werd nooit over werk gepraat.” Hoe is het voor de broers om het bedrijf met twee niet-familieleden voort te zetten? En hoe ervaren de twee ‘buitenstaanders’ dat? “Voor ons is dit de ideale mix”, vertelt Robert. “Als broers communiceer je net even anders met elkaar. Theo en Peter staan er wat verder vanaf en dat helpt om zaken goed af te stemmen.” Leo lacht: “Vroeger was ons pap soms de scheidsrechter tussen de vier gebroeders Janssen. Het verschil is dat we nu twee scheidsrechters hebben op twee broers.” Volgens Theo zit de kracht van de samenwerking ook in de goede rolverdeling. Robert is algemeen directeur en verantwoordelijk voor de installatietak, Leo legt zich toe op de commercie, logistiek en inkoop, Peter gaat over de financiën en perso-
neelszaken en Theo is verantwoordelijk voor alles wat met de dakdekkersdiscipline te maken heeft. “We doen alle vier waar we goed in zijn en waarderen elkaars kwaliteiten”, aldus Theo. “Qua visie zitten we heel goed op één lijn”, zegt Peter. “En zijn we het een keertje oneens? Dan is het aan Robert om de knoop door te hakken. De rest schaart zich daar dan achter; zo simpel is het.” Robert vult hem aan: “Gelukkig zijn we het meestal eens. De continuïteit staat voorop. Wij zijn daarin een typisch familiebedrijf; onze beslissingen zijn gericht op de lange termijn. Je ziet het ook aan de betrokkenheid van onze mensen. Ik ken weinig kantoren waar de bezetting zo groot is voor zeven uur ’s ochtends en na vijf uur ’s avonds.” Natuurlijk geeft het viertal zelf het goede voorbeeld. Bij Gebr. Janssen heerst een cultuur van ‘de mouwen opstropen’. “Wij zijn geen u-bedrijf”, besluit Leo. “Vakmanschap, hard werken en afspraken nakomen hebben ons gebracht waar we nu zijn. Het is aan ons vieren om die koers voort te zetten.”
05
Meer ruimte gewenst voor feiten in discussie veehouderij
Voedseltekort roept om wereldwijde aanpak
‘de vraag naar voedsel neemt de komende decennia enorm toe’
“De vraag naar voedsel neemt de komende decennia enorm toe. Niet alleen vanwege de groei van de wereldbevolking, maar ook vanwege de toename in welvaart in met name de opkomende economieën. Deze welvaartsgroei brengt bovendien met zich mee, dat de vraag naar hoogwaardige dierlijke eiwitten als zuivel en vlees sterk zal groeien. Wat te doen? Zorgen dat wereldwijd de land- en tuinbouw hoogproductiever en intensiever wordt. Ook in Nederland!”
HUMANITAIRE ÉN ECONOMISCHE NOODZAAK Aalt Dijkhuizen en Martien van Kempen spraken op het Rabobankseminar ‘Zonder voer geen boer’, waarin de toenemende schaarste van grondstoffen centraal stond. Jan de Haas, varkenshouder uit Beers, was één van de 250 aanwezigen en herkende de problematiek rond de schaarste en de oplopende kosten van grondstoffen. “Twee jaar geleden betaalde ik €55,- per ton voer, nu €90,-. Op een bedrijf als het mijne praat je dan al snel over een kostenstijging van enkele tonnen per jaar. Er is dus een humanitaire én een economische noodzaak om een stevige discussie te voeren over hoe om te gaan met grondstoffen en de veehouderij.”
06
Durf dat nog maar eens te roepen! Want zeker de intensieve veehouderij staat tegenwoordig voor veel mensen synoniem voor co2-uitstoot, onvoldoende dierenwelzijn en vervuiling van het buitengebied en wat al niet meer. Een onterecht beeld, volgens Aalt Dijkhuizen, voorzitter van de Raad van Bestuur van Wageningen UR, althans als je naar de feiten kijkt. “We zijn doorgeslagen in het geloven in beeldvorming. Maar de feiten liegen niet; des te hoger de productiviteit van een boerenbedrijf, des te minder grond en grondstoffen er nodig zijn per kg product en des te minder ook de uitstoot aan broeikasgassen. Meer met minder dus.” Veehouderij wegjagen uit Nederland is egoïstisch “We zouden er juist trots op moeten zijn dat wij als klein land wereldwijd de tweede exporteur zijn van voedsel en dat we koploper zijn als het gaat om duurzaamheid, dankzij onze hoge productiviteit en innovatie. Maar wat doen we in Nederland? We maken het de agrarische sector steeds moeilijker en drijven het daarmee het land uit. Maar dat lost het probleem niet op. Want als we de productie verplaatsen naar andere landen, dan hebben we per dier dat we uit Nederland verbannen, elders 2 tot 3 drie dieren nodig om hetzelfde te produceren. Kortom, een stuk minder duurzaam en veelal ook met minder
07
Productiever “Ook in Nederland kan het nog beter. Ter illustratie; bij de 25% beste melkveehouders is de productiviteit 50% hoger dan bij de 25% slechtste melkveehouders. Vergelijkbare verschillen tref je aan in andere sectoren. Als het ons lukt iedereen naar de top te brengen, dan wel de productiecapaciteit daarheen te verschuiven, dan zijn we pas echt problemen aan het oplossen. Nogmaals, de beste bedrijven gebruiken per kg product de minste grond en grondstoffen en stoten ook de minste broeikasgassen uit. Meer met minder dus. Precies wat we nodig hebben om de mensen te voeden en maximaal ruimte over te houden voor natuur, leefruimte en andere zaken!” Eerlijke informatie De veehouder is meer dan wie ook zelf aan zet, beseft ook Martien van Kempen, varkenshouder in Leunen. “Wij moeten met de gehele keten de feiten op orde hebben en beter vertellen. Als er dan andere keuzes gemaakt worden, prima, maar
08
‘want alleen een boer die geld verdient, kan investeren in voedselveiligheid, duurzaamheid en dierenwelzijn’
dierenwelzijn dan hier in Nederland. We spelen dan wel in op de wensen van een aantal nongouvernementele organisaties (ngo’s) en politieke stromingen hier, maar vergroten het wereldprobleem. Nogal egoïstisch.”
De feiten op een rijtje Internationale context
• Wereldbevolking groeit van 7 naar 9 miljard; 90% van de groei in Azië en Afrika • Toename welvaart en verstedelijking (naar 70% in 2050) • Sterk toenemende vraag naar dierlijke eiwitten Positie Nederland • Nederland tweede exporteur van voedsel ter wereld • 10% van de werkgelegenheid én van het Bruto Nationaal Product komt tot stand in de food & agrisector. Deze sector creëert verder 25% van de exportwaarde en meer dan dan is de discussie wel gevoerd op basis van eerlijke informatie. Daarnaast is het écht zaak dat wij als ondernemers, kritischer zijn op het voer voor onze dieren. Want hoe effectiever we daarmee omgaan, hoe minder grondstoffen er nodig zijn. En, misschien nog wel belangrijker, dan zijn we ook in staat duurzaam ons resultaat te verbeteren. Want alleen een boer die geld verdient, kan investeren in voedselveiligheid, duurzaamheid en dierenwelzijn.” Veehouders zijn onderdeel van de oplossing, niet van het probleem Daarom verbaast het Martien van Kempen ook dat boeren onvoldoende de regie in handen nemen als het gaat om voer. “Daar waar we als consument alles online vergelijken en uitzoeken, daar vertrouwen we als ondernemer volledig onze leveranciers op hun blauwe ogen. Terwijl er echt winst te halen is op zowel rendement als op kwaliteit als we met zijn allen durven bewust voer in te kopen. Want als wij onze voerleveranciers scherp houden op prijs én kwaliteit, zullen zij ook zorgvuldiger omgaan met de inkoop ervan. Door het heft in eigen handen te nemen kunnen we de verantwoordelijkheid voor ons resultaat nemen én een bijdrage leveren aan de wereldwijde voedselproblematiek. Want laat duidelijk zijn dat we ons onderdeel van de oplossing voelen!”
de helft van het exportoverschot van Nederland. Productiviteit en duurzaamheid • Bij een hogere productie per hectare is er minder grond nodig om het voedsel te produceren • Bij een hogere productie per dier bespaar je op onderhoudsvoer en zijn er minder grondstoffen nodig per kg product, en dus ook minder grond Voorbeeld: een koe van tienduizend kilo heeft per kilo melk 30% minder energie nodig dan
twee koeien van vijfduizend • De hogere productie per ha en per dier leidt tot een lagere uitstoot aan broeikasgassen per kg product CO2 • Het aantal kilogram CO2-uitstoot per kilogram product is voor rundvlees uit Brazilië 59, voor rundvlees uit Nederland 16 • Hoe beter een dier wordt ‘benut’ (productiviteit) des te lager de CO2-uitstoot • Een biologische kip stoot 60% meer CO2 uit per kilogram product dan een ‘reguliere’ kip. • Een scharrelkip 20% meer. De productie van een kg melk nu in vergelijking met 1950 • 90% minder land nodig • 80% minder dieren nodig • 75% minder voer nodig • 65% minder water nodig • 65% minder CO2-uitstoot
Scan de QR-code om bijbehorende filmpje te bekijken.
09
Het begon met twee ondernemende vrouwen die vonden dat netwerken anders moest kunnen. Dat leidde tot 950 deelneemsters die negen keer per jaar bij elkaar komen op drie locaties: Nijmegen, Arnhem en Boxmeer. Marilena van der Horst, samen met Attis van der Horst initiatiefneemster van de vrouwentafel, vertelt vol enthousiasme over dit bijzonder succesvolle initiatief.
met 950 vrouwen
Aan tafel
“De succesformule van de vrouwentafel? Lekker eten op een mooie locatie terwijl je andere ondernemende vrouwen ontmoet.” Als goede onderneemster behoor je te netwerken. En dan het liefst natuurlijk op een manier die bij je past. “Attis en ik zijn geen familie. Wel hebben we allebei nooit anders gedaan dan ondernemen”, zegt Marilena. “Ik met mijn winkel Partydress en Attis als aankoopmakelaar. Maar vaak is het zoeken naar een goede connectie tijdens zo’n netwerkbijeenkomst enorm vermoeiend. Wij dachten: dat kan anders. Gerichter, beter gestructureerd waardoor je meer nuttige contacten opdoet. Bij de vrouwentafel zitten dames met z’n zessen aan tafel, dat is meteen al minder overweldigend. Bovendien kiezen we altijd een locatie waar deelneemsters zich prettig voelen. En ondertussen wordt er ook nog eens heerlijk getafeld!” Maar een intieme setting, lekker eten en een mooie locatie zijn nog niet alle succesfactoren. De juiste matches moeten ook nog gemaakt worden. Marilena: “Ik maak vooraf een indeling op basis van de beroepen. Zo creëer ik gerichte contacten waar deelneemsters echt iets aan kunnen hebben. Die indeling maken, dat vind ik zelf het leukste gedeelte. Helemaal als ik achteraf hoor dat dames goede contacten hebben opgedaan. Tijdens de avond vertelt iedereen in één minuut wat zij doet aan haar tafelgenoten. Na
10
één gang wissel je van tafel en van tafelgenoten. Zo kom je drie keer met verschillende dames in gesprek. Na afloop krijgt iedereen een goodiebag mee; we blijven tenslotte vrouwen! In die goodiebag doen alle dames vooraf een klein cadeautje, aanbieding of kortingsactie.” Tijdens de bijeenkomsten van de vrouwentafel zijn mannen vanzelfsprekend nergens te bekennen. Maar waarom eigenlijk niet? “Vanwege twee redenen. Ten eerste was het voor Attis en mij handig om heel veel vrouwen in ons netwerk te hebben. Ik verkoop in mijn winkel immers jurken voor vrouwen. En Attis heeft als aankoopmakelaar ook vooral met vrouwen te maken: het zijn vaak de vrouwen die beslissen. Maar daarnaast leek het ons leuk om een netwerk alleen voor vrouwen op te zetten omdat vrouwen toch anders netwerken dan mannen; subtieler, minder direct, meer vanuit hun gevoel. Daar wilden we alle ruimte aan bieden!” Een groot netwerk als de vrouwentafel ontstaat natuurlijk niet vanzelf. “Attis en ik begonnen met het idee: als we 25 vrouwen aan tafel krijgen, is ons initiatief geslaagd. Toen er de eerste keer 90 deelneemsters waren, was dat dus een enorme verrassing! De behoefte
die wij zelf hadden, bestond dus bij veel meer dames. Nu zitten we in Nijmegen meestal met 60 vrouwen aan tafel. In Boxmeer en Arnhem ligt dat aantal rond de 40. Sommige deelneemsters komen iedere keer of op verschillende locaties, anderen komen slechts af en toe. Waardoor we zo succesvol zijn is moeilijk te zeggen. Misschien omdat Attis en ik een chemie hebben, waardoor alles wat we aanpakken makkelijk gaat en iets oplevert.” Toekomstplannen zijn er genoeg, volgens de onderneemster. “We willen op korte termijn bijeenkomsten in Uden en Cuijk organiseren. We merken namelijk dat de mentaliteit in een dorp zoals Boxmeer anders is dan in een stad; het is gemoedelijker en er is meer verbondenheid. Vandaar dat we uitbreiding in het Land van Cuijk zoeken. Daarnaast willen we dat ons vrouwennetwerk buiten de bijeenkomsten om beter zichtbaar wordt. En dat er tussen de verschillende locaties meer uitwisseling ontstaat.”
Wil jij als onderneemster of ondernemende vrouw ook een keer een vrouwentafel bijwonen? Kijk dan op www.vrouwentafel.nl voor de data en om je aan te melden.
11
De Nederlandse economie kruipt langzaam uit de zwaarste recessie sinds de Tweede Wereldoorlog. In de loop van 2013 waren er al steeds meer positieve geluiden te horen. Is optimisme op zijn plaats? Welke financiële en economische ontwikkelingen staan ons te wachten in 2014?
ECONOMISCHE VISIE
ECONOMISCHEVOORUITZICHTEN en de gevolgen voor uw beleggingen
De economie in 2014: snel herstel of opnieuw onzekerheid?
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen en de invloed daarvan op jouw beleggingen? Scan de QR code of kijk op www.rabobank.nl/privatebanking/producten/ beleggen/update_financiele_markten/ Hier vind je elke week een update van belangrijke ontwikkelingen in de financiële wereld.
12
De Rabobank presenteerde voor de jaarwisseling haar economische visie op 2014. Net zoals voorgaande jaren spelen de politiek, de centrale bank in de VS en ontwikkelingen rond Europese integratie een belangrijke rol. De politieke impasse in het Amerikaanse Congres en het afbouwen van het extreem ruime monetaire beleid, zorgen voor onzekerheid. Wat betreft de Europese integratie overheersen vooral de scepsis over dit Europese project en de onzekerheid over de afloop van de nog altijd sluimerende crisis. De wereldeconomie groeide in 2013 minder hard dan verwacht. De belangrijkste reden is dat het herstel in de eurozone vrij lang op zich liet wachten. Maar gelukkig is de weg naar boven gevonden. Mede door de verwachte groeiversnelling in de VS kunnen we er dan ook van uitgaan dat de mondiale groei in 2014 verder aantrekt. Volgens deskundigen is dit een mooi duwtje in de rug voor de Nederlandse economie, maar biedt deze ontwikkeling helaas geen volledig tegenwicht voor de binnenlandse problemen. Een laag consumentenvertrouwen, terughoudendheid bij banken en balansproblemen bij de overheid staan een krachtig herstel in de weg. Het beleid van de overheid is bovendien sterk gericht op het terugdringen van het begrotingstekort op de korte termijn.
Toch kunnen we ervan uitgaan dat er dit jaar een einde komt aan de krimp van de Nederlandse economie. Aan die verwachting kleven weliswaar grote onzekerheden. Moeilijk voorspelbare uitkomsten van politieke besluitvormingsprocessen in de VS, Europa en Nederland kunnen de ontwikkelingen sterk beïnvloeden. In Europa kunnen ook de zwakke bankbalansen en probleemkredieten het herstel parten spelen. En dan is er natuurlijk nog het monetaire beleid van de Federal Reserve, het Amerikaanse stelsel van centrale banken. Ook dit kan afwijken van de ramingen, wat mogelijk een grote invloed heeft op de renteontwikkeling en op wisselkoersen wereldwijd. Al deze onzekerheden hebben effect op de groeiprestaties van de Nederlandse economie. Daarbij kunnen de binnenlandse ontwikkelingen in Nederland ook gunstiger uitpakken dan geraamd. Een krachtiger opveren van de woningmarkt dan nu voorzien, heeft positieve effecten op de balansen van huishoudens en de binnenlandse bestedingen. Op de schouders van politici en beleidsmakers blijft een grote verantwoordelijkheid rusten. Als zij de juiste besluiten nemen, dan ligt er een beter economisch jaar in het verschiet. Een jaar waarin het misschien zelfs lukt om de neerwaartse risico’s om te zetten in opwaarts potentieel.
13
“De vorige drie generaties hebben een mooi bedrijf opgebouwd. Het is een eer om dat te mogen voortzetten.”
“Wij blijven betrokken, maar wel op afstand. We willen niemand voor de voeten lopen.”
14
Peter (63) en Rini (59) de Vet,
Dirk (32), Michiel (33) en Thijs (36) de Vet,
voormalig directie
nieuwe directie
“Een jaar of vijf geleden voerden we de eerste verkennende gesprekken over de overdracht van ons bedrijf. Door verhalen van collegaondernemers wisten we dat zo’n proces lang kan duren. Dat is ook logisch. De expertise die wij in de loop der jaren verzameld hebben draag je niet zomaar even over. Daar gaan jaren overheen. We hebben het van meet af aan zorgvuldig aangepakt. Via een assessment zijn bijvoorbeeld de sterke en minder sterke kanten van Dirk, Michiel en Thijs in kaart gebracht. Dat was heel waardevol. Het helpt je om de rolverdeling scherp te krijgen. Dirk legt zich vooral toe op de financiën, Michiel op kwaliteit, arbo, milieu en personeelszaken, en Thijs is algemeen directeur. 28 jaar geleden, toen wij het bedrijf overnamen
van onze vader, ging het er heel anders aan toe. Toen ging je niet uitgebreid met elkaar om de tafel. Het is fijn dat het nu anders is. Onze kinderen hebben altijd de vrijheid gehad om hun eigen keuzes te maken. Ze moeten vooral doen wat ze leuk vinden. Natuurlijk is het geweldig dat ze nu de zaak overnemen. Daar ben je als vader toch trots op. We hebben goede jaren achter de rug en we kunnen ze een gezond bedrijf meegeven. De overdracht is nu net afgerond. Of we ergens wakker van hebben gelegen? Geen moment. Onze opvolgers zijn er klaar voor en wij hebben er alle vertrouwen in. De komende jaren staan nog in het teken van begeleiding. Zo nemen we geleidelijk afscheid. Natuurlijk blijven we betrokken, maar wel op afstand. We willen niemand voor de voeten lopen.
“Bij een bedrijfsovername komt heel wat kijken. Zeker als je ook nog familie bent. Onze familie is best hecht en in de weekenden komen we geregeld bij elkaar over de vloer. Het is belangrijk dat alles in goede harmonie gebeurt. Uiteindelijk wil je met kerst wel allemaal samen aan tafel zitten. Een adviseur heeft ons geholpen om ieders kwaliteiten boven tafel te krijgen en die slim in te zetten. Het was een goede zet om extern advies in te winnen. Zo hou je de vaart erin. Ook leer je om beter met elkaar te communiceren. Een zakelijk gesprek voeren is soms best lastig, maar als je je argumenten goed onderbouwt hoeft het helemaal niet vervelend te zijn. Samen met de accountant en de Rabobank hebben we de boel goed dichtgetimmerd en
dat is prettig. Alles is goed geregeld; zowel voor ons als voor onze ouders. Wat er ook gebeurt, hun pensioen is veilig. Dat vinden wij alle drie ontzettend belangrijk. Het is een eer om het familiebedrijf te mogen voortzetten. Dit jaar hebben we ons negentigjarig bestaan gevierd. Onze vaders hebben mooi werk verricht. Volgens hen zijn het vooral opa en zijn vader – de oprichter – die de credits verdienen, maar dat is natuurlijk niet zo. Kijk naar de verhuizing in 1991 en onze vestiging in Duitsland; die stappen hebben we aan Peter en Rini te danken. Zij kunnen nu van hun welverdiende pensioen gaan genieten; nu is het aan ons om waarde toe te voegen. Wij zien genoeg kansen en we hebben er heel veel zin in. Op naar de honderd jaar!”
15
Gezond voor volk en
16
varken
Minimale toediening van medicijnen bij dieren zorgt voor een blijvend effectieve medische behandeling van mensen. Mark Sommers uit Sint Anthonis heeft daarom het antibioticagebruik op zijn varkensfokkerij drastisch verlaagd met 88 procent. En dat is in het belang van de volksgezondheid én zijn varkens.
“ Nieuw leven, nieuwe biggen: ik vul er graag mijn dagen mee”
Voor Mark Sommers uit Sint Anthonis is het vanzelfsprekend om zo min mogelijk antibiotica te gebruiken op hun varkensfokbedrijf. Zo verminderen ze de kans op de verspreiding van resistente bacteriën via het eten van varkensvlees, waardoor medicijnen bij mensen effectief blijven. “Volksgezondheid is voor ons heel voornaam”, aldus Mark. “Varkensvlees mag niet anders dan volledig voedselveilig zijn.”
Ziektes als longontsteking of blaasontsteking kunnen door resistente bacteriën weer levensbedreigend worden. Mark besloot daarom enkele jaren geleden deel te nemen aan het antibioticaproject van Rabobank Land van Cuijk & Maasduinen. Anderhalf jaar lang kreeg hij begeleiding van adviesbureau DLV en zijn eigen dierenarts om het medicatiegebruik op zijn boerderij omlaag te brengen. Inmiddels zet Mark de aanpak alweer een jaar zelfstandig voort. Dankzij de inspanningen gebruikt Mark nu 88 procent minder antibiotica dan in 2009. Dat is veel meer dan de wettelijk verplichte halvering. Mark vindt het mooie cijfers, maar ziet vooral de verandering bij zijn varkens. “Met de zeugen en de biggen gaat het zichtbaar beter”, vertelt hij. “In vijf jaar tijd werpt een zeug nu bijvoorbeeld meer biggetjes dan voorheen. De nestgrootte is overigens niet zo veel veranderd: het zijn er meestal rond de 13, maar een nest met 24 van die roze biggetjes komt ook voor. Met zijn allen warm bij elkaar, lekker drinkend bij hun moeder en helemaal gezond; gewoon zoals een varken hoort te zijn. Daar doe ik het voor.” Mark probeert ook de mensen om hem heen aan het denken te zetten over gezond en duurzaam varkensvlees. “Wij laten graag schoolklassen komen om kinderen te laten zien waar vlees vandaan komt”, zegt Mark. “Niet uit een supermarktverpakking of van een stinkende boerderij waar dieren dicht op elkaar zitten in vieze hokken. Onze varkens hebben meer bewegingsruimte en daglicht, lopen lekker rond in grote groepen en krijgen geen overbodige medicatie. En vorig jaar hebben we een biologische luchtwasser laten aanleggen die de stallucht zuivert. Daardoor is de verspreiding van ammoniak, stof en geur met 85 procent afgenomen. Op onze boerderij ziet iedereen dat de productie van vlees anders kan, met meer oog voor het welzijn van mens én dier.” “De discussie rondom duurzaam vlees verdient aandacht”, vindt Mark. “Het is goed dat er steeds meer eisen gesteld worden aan vlees als voedselproduct en daar hoort een eerlijke prijs bij. Tegelijkertijd hoop ik dat de regelgeving binnen de perken blijft. In mijn ogen slaan we bijvoorbeeld door als antibiotica alleen nog maar door de dierenarts toegediend mag worden. Dat zou betekenen dat hij iedere dag deze kant op moet komen voor misschien één ziek dier. Laat mij dat dan gewoon doen, zodat het dier niet met pijn op een prik ligt te wachten. Zoals het nu gaat, werkt het prima in de praktijk van alledag. Niet veranderen wat goed gaat; dat is een kwestie van gezond boerenverstand.” Ook op andere fronten is Mark kritisch. “Transporteurs komen alleen nog maar ons terrein op met een schone en lege wagen. Dan hebben we minder kans op zieke dieren door invloeden van buitenaf. Om dezelfde reden komen de zeugen en beren waarmee we fokken allemaal van onze eigen boerderij. Ze zijn stuk voor stuk hier geboren. Ik vind het geweldig om me bezig te houden met nieuw leven. Niets zo mooi als een nest kleine biggetjes. Wat dat betreft ben ik een varkensboer van de oude stempel; ik hou gewoon van het werken met dieren. En dan het liefst met het jonge grut.”
17
Harry Martens Chef-kok
“ Onze inspiratie halen we uit alle hoeken van de wereld. Zo komen we met hedendaagse producten tot eigenzinnige gerechten.”
Harry en Anne-Marie Martens schotelen hun gasten al bijna zeventien jaar de lekkerste gerechten voor in hun restaurant Bloemenhof in Sint Anthonis. “Bij ons kun je heerlijk eten in een bijzondere huiskamersfeer”, vertelt Harry. “Ongedwongen chic, zo omschrijf ik het meestal. Onze keuken heeft een Franse en Italiaanse inslag, met wereldse invloeden. Inspiratie doen we vooral op als we op reis zijn. Het liefst in Azië, daar ligt ons hart. Sommige gerechtjes hebben een Surinaamse twist, vanwege de roots van Anne-Marie. Die ideeën vertalen we naar gerechtjes met een kwinkslag, in onze eigen stijl. Verder gaat er veel aandacht uit naar inrichting en goede bediening. Zo maken we van eten een beleving.”
Stamppotje BOODSCHAPPENLIJST Hoofdgerecht voor 4 personen • 300-400 gram speenbigfilet • 400-500 gram speenrack
postelein, aardappel en crosne, met gemarineerde speenbigfilet en speenrack, en een saus van sinaasappel en Grand Marnier
• 1 minimetworstje
DE BEREIDING
• 4 grote aardappelen
Stap 1 Leg de speenbigfilet en het speenrack
• 400 gram postelein • 1 zoete aardappel of wortelbrunoise
(voor de kleur)
• 32 crosnes
Voor de saus • 2 dl jus d’orange • 0,5 dl Grand Marnier • 2 eetlepels rietsuiker • 1 eetlepel oude mosterd
in een schaal en plaats deze in de oven. Laat het vlees langzaam garen op 90ºC, totdat het een kerntemperatuur van 68ºC heeft bereikt. Dit kan 1,5 tot 3 uur duren, afhankelijk van de dikte van het vlees.
Stap 2 Doe de jus d’orange, Grand Marnier, rietsuiker en mosterd in een pan en laat het mengsel inkoken tot een siroop. Strijk de speenbigfilet hiermee in en bewaar een gedeelte van de siroop voor de saus.
Stap 3 Schil de aardappelen, kook ze en pureer ze. Kook ondertussen ook de zoete aardappel (in kleine blokjes) of de wortelbrunoise, en meng
deze door de aardappelpuree. In een derde pan kookt u de crosnes beetgaar. Was de postelein, droog deze en voeg twee derde deel ervan toe aan de puree. Breng de puree op smaak met zout en peper.
Stap 4 Heeft de kern van het vlees een temperatuur van 63ºC bereikt? Leg dan nog wat broodkruim op het speenrack, zodat dit in de oven een krokant korstje vormt. Bij een kerntemperatuur van 68ºC haal je het vlees uit de oven. Dresseer het gerecht op de borden, breng eventueel op smaak met zout en peper, en schenk de saus eroverheen. Gebruik de crosnes en de resterende postelein voor een feestelijke garnering.
Eet smakelijk! 18
19
Wij geven niet om meer en meer Als kind gaf ze spullen al graag iets persoonlijks. Van jongs af aan is Ellen van den Brand gefascineerd door dessins en stoffen. Ellen zette haar creativiteit in voor haar eigen kinderkledingmerk. Br@nd is sinds 2006 uitgegroeid tot een enorm succes. In 2012 stond Ellen als enige vrouw in de finale van de prestigieuze Entrepreneur Of The Year Award.
“Vroeger maakte mijn moeder soms kleding voor me. Heel lief natuurlijk, maar in mijn ogen klopte het vaak nét niet”, zo begint Ellen haar verhaal. “Ik vroeg me dan af of er nog een andere manier was. Nu doe ik dat bij veel dingen nog steeds. Eigenlijk is ons bedrijf ook vanuit zo’n gedachte ontstaan.” Eenmaal zelf moeder vond Ellen het lastig om kinderkleding te vinden; comfortabel en eenvoudig, met hier en daar een eigenwijs detail. Ze besloot daarom zelf kleding te gaan ontwerpen. “In eerste instantie natuurlijk voor onze dochters”, zegt haar man Johan van Leusden, “maar al snel werd duidelijk dat Ellen niet de enige was die zocht naar mooie en betaalbare kinderkleding. Zo ontstond bij ons het idee voor een eigen merk met verkoop via het internet. We vonden een productielocatie in Portugal en snel was de eerste collectie werkelijkheid. De gemaakte kleding werd in de beginjaren bij ons thuis afgeleverd. Voordat we het wisten, stonden we avonden alle bestellingen te verpakken om deze netjes bij de klant te krijgen.” Inmiddels verzorgt een ander bedrijf de distributie. Het gaat om ongeveer 80.000 kledingstukken per jaar. Deze gaan direct naar de
klant die besteld heeft via www.brandforgirls.nl of naar een van de veertig exclusieve verkooppunten in Nederland. Ergens helemaal voor gaan en er hard voor werken. Dat is volgens Ellen een belangrijke sleutel tot succes. “En creativiteit. Iets oplossen vanuit een andere invalshoek, gewoon dingen proberen die in je opkomen. De cijfers tellen niet altijd, vind ik. Wat dat betreft zie je mijn eigenwijsheid niet alleen terug in mijn ontwerpen, maar ook in onze bedrijfsvoering. Nu geven we bijvoorbeeld kleine cadeautjes weg bij een online bestelling. Dat kost uiteraard wat, maar ik vind het leuk. Dat is voor mij de kick van een eigen bedrijf: wat je bedenkt, wordt werkelijkheid. Regelmatig lopen we ergens en dan roepen onze kinderen: ‘Kijk mam, jouw kleertjes’. Ik ben dan toch altijd een beetje van mijn stuk. Want hoe geweldig is dat! Daar loopt inderdaad weer iemand in míjn kleding!” Bescheidenheid siert een ondernemer. Ellen en Johan vertellen dat ze kennis van anderen goed inzetten en met de juiste experts schakelen. “In het beginstadium van Br@nd hadden we geen kaas gegeten van ondernemen”, zegt Johan. “Nu
nog huren we met regelmaat een adviseur in om onze vragen te beantwoorden. Zo gaat het ook met de stofinkopen en de kledingproductie. Wij werken vanuit de gedachte van lean-and-mean om de capaciteiten van verschillende mensen optimaal te benutten. Met goede keuzes en een beetje geluk hebben we zo de juiste contacten gelegd, waardoor we nu op een eerlijke manier bijzondere kleding kunnen maken.” Ellens liefde voor textiel zorgde ervoor dat ze dessins en stoffen in handen kreeg waarvan ze zelf ook wel een blouse wilde. Daarom brengt ze per jaar ook één collectie Mrs Br@nd uit met eenvoudige en vrolijke ontwerpen voor dames. “Br@nd is op dit moment al meer dan ik had durven dromen”, zegt Ellen. “Ik werk thuis lekker aan tafel, verzin van alles nieuws en Johan springt bij en vindt niets gek genoeg. Ook met de kinderen is het allemaal prima te behappen. Het is heerlijk dat ik werk heb gecreëerd rondom mijn gezin. En het is geweldig dat Br@nd gedragen wordt en dat het allemaal zó ontzettend goed gaat. Wat wil een mens dan nog meer? Dat betekent niet dat ik geen dromen heb en dat we niet vooruitkijken. Wij zijn alleen niet zo van meer, meer, meer.”
In 2006 begon textielontwerpster Ellen van den Brand aan de keukentafel thuis het kinderkledingmerk Br@nd. Vanaf het begin valt Br@nd in de smaak. Wat maakt het merk bijzonder? En hoe zien Ellen en haar echtgenoot Johan van Leusden hun onderneming? 20
“Onze bedrijfsvoering is soms wat eigenwijs, net als mijn ontwerpen” 21
“ We maken geregeld het verschil voor iemand of een groep mensen. Dat is natuurlijk fantastisch.” Mieke Vloet en Karin Werts, werken beiden al meer dan tien jaar bij Radius; een brede welzijnsorganisatie in het Land van Cuijk. Hoe is het om zo lang voor Radius te werken? Wat maakt het welzijnswerk zo boeiend? En wat is eigenlijk het nut van welzijnswerk? Mieke en Karin vertellen er alles over.
Al meer dan tien jaar het verschil maken
Beide dames zijn ‘in het veld’ begonnen en groeiden van jongerenwerker en stagiaire door tot manager. “Ik werk al sinds 1998 bij Radius”, vertelt Mieke met trots. “Ik begon als jongerenwerker in de gemeente Sint Anthonis. Vervolgens voerde ik verschillende innovatieprojecten uit en twee jaar geleden werd ik manager van de teams in de gemeenten Sint Anthonis, Grave, Mill en Sint Hubert.” Karin begon een paar jaar later, in 2003, bij Radius. “Ik begon als stagiaire bij Vluchtelingenwerk. Daarna kreeg ik een baan als ouderenwerker. Van daaruit ben ik doorgegroeid tot manager van de teams in de gemeenten Boxmeer en Cuijk.” “Dat we ‘in het veld’ begonnen zijn, heeft ontzettend veel voordelen!”, vertelt Mieke. “Dankzij die ervaring ben je je bewust van hoe het er in de praktijk aan toe gaat.”
dingen niet problematiseren. Dat is het mooiste aspect van ons werk”, vertelt Karin. “Soms hebben mensen gewoon een vraag. Dan moet je kijken naar wat zij precies willen en wat ze zelf of hun omgeving hierin kunnen betekenen. Dat is vaak meer dan je denkt! Dankzij zo’n positieve aanpak ziet Radius kansen en mogelijkheden.” Mieke valt bij: “Ons werk doet er echt toe. We maken geregeld het verschil voor iemand of een groep mensen. Dat is natuurlijk fantastisch”. Karin vervolgt: “Erbij horen wil iedereen. Als iemand bijvoorbeeld de buurman mag helpen door zijn stoepje te vegen, dan helpt dat diegene om uit zijn isolement te komen. Waardoor hij zich belangrijk, vrolijker en gezonder voelt en dus minder gebruikmaakt van zorg. Radius of eigenlijk welzijnswerk zal dus altijd nodig zijn.”
Meer dan tien jaar werken voor één organisatie; dan moet het wel liefde zijn. “In al die jaren heb ik een echt Radius-hart gekregen”, zegt Mieke. “Het fijnste aan mijn werk vind ik, dat Radius zo’n brede dienstverlening heeft. Van jongeren tot ouderen en van vluchtelingen tot vrijwilligers; we zijn er met onze dienstverlening voor alle kwetsbare inwoners van het Land van Cuijk.” Karin vult aan: “Ik heb nog nooit ergens tien jaar gewerkt, behalve nu bij Radius. Het laat wel zien hoeveel hart ik heb voor welzijnswerk. Maar daarbij is Radius een fijne organisatie om voor te werken. We zijn een professionele organisatie, onze medewerkers zijn goed geschoold en we vallen ook financieel bij een zuchtje tegenwind niet meteen om. Dat is een geruststellend idee.”
Radius of eigenlijk welzijnswerk raakt nooit overbodig, maar de tijden veranderen. “En Radius verandert mee”, vertelt Mieke. “Zo zijn we een stuk ondernemender geworden als organisatie. Bijvoorbeeld door samen te werken met zorg- en welzijnspartners en het bedrijfsleven. Samen komen we tot nieuwe, creatieve en innovatieve oplossingen.” Karin vult aan: “Voor mensen betekent ‘met de tijd meegaan’ dat Radius hen motiveert om eerst zelf voor een oplossing te zorgen. Dat is natuurlijk niet altijd even makkelijk. Daarom ondersteunen wij daar waar nodig.” Mieke geeft een voorbeeld: “Stel: iemand zoekt vervoer. Dan vragen we eerst: is er niemand uit de buurt die u kan wegbrengen? Misschien kunt u in ruil daarvoor een extra maaltijd koken? Dan ontdekken mensen dat ze zelf meer kunnen oplossen dan ze denken. En dat ze ook een wederdienst kunnen bieden. En daar moeten we natuurlijk steeds meer naartoe: we moeten het met elkaar en voor elkaar doen!”
Het verschil maken dankzij een positieve aanpak. Dat is waar Radius voor staat. “Het belangrijkste in onze aanpak is dat wij de
Heb jij een goed idee op het gebied van leefbaarheid? Grote kans dat Radius erbij wil helpen! Stuur een e-mail naar:
[email protected] Of bel 0485 - 57 44 40.
22
23
HOE WERK T
DE RABO BELEGGEN APP Beleg je bij de Rabobank? En wil je altijd en overal je beleggingen inzien? Dan hebben wij voor jou de Rabo Beleggen App. Hiermee heb je direct inzicht in de status van je beleggingen. Als je belegt via Rabo Select Beleggen, Rabo Direct Beleggen, Rabo Product Beleggen of Rabo RendeMix, kun je bovendien orders plaatsen wanneer het jou uitkomt.
Voorbeeld van de inlogpagina.
24
De portefeuille - Toelichting bij stap 4.
Order plaatsen - Toelichting bij stap 5.
Download de app gratis in de App Store of in Google Play Om gebruik te maken van de Rabo Beleggen App, heb je een toestel nodig met internetverbinding, een Rabo Effecten-rekening en Rabo Internetbankieren. Klaar om aan de slag te gaan? Doorloop dan onderstaande zes stappen.
Lopende orders- Toelichting bij stap 6.
STAP 1 DOWNLOADEN
STAP 2 REGISTREREN
STAP 3 INLOGGEN
Stap 4 Beleggingsportefeuille inzien
Stap 5 Order plaatsen
Stap 6 Lopende orders bekijken
Zoek op ‘Rabo Beleggen App’. Je herkent de app aan deze afbeelding hier boven. Download de app gratis in de App Store of in Google Play.
Registreer je toestel eenmalig met behulp van je bankpas en de Random Reader. Dit geldt voor elk toestel waarop je de Rabo Beleggen App wilt gebruiken.
In de Rabo Beleggen App maak je een toegangscode aan. Hiermee kun je inloggen. Maak je al gebruik van de Rabo Bankieren App? Dan kun je dezelfde toegangscode gebruiken.
Na het inloggen kom je in het portefeuillescherm. Hier zie je de posities op je effectenrekeningen en de waarde daarvan. Het saldo op de tegenrekening staat onderaan.
Klik op ‘Nieuwe order’ in het linkermenu en voer een aankoop- of verkooporder in. Heb je de beleggingstitel al in je portefeuille? Dan is het sneller om direct vanuit je portefeuille naar het detailscherm van de titel te gaan. Wil je orders ingeven zonder je Random Reader te gebruiken? Dat kan. Deze keuze bevestig je eenmalig met de Random Reader. Uiteraard kun je deze instelling altijd weer wijzigen.
Onder ‘Recente orders’ in het linkermenu zie je alle lopende orders, periodieke orders en orders die de laatste week zijn uitgevoerd. Meer weten over een bepaalde order? Klik dan op >. Een lopende order wijzigen is niet mogelijk via de app. Dit kan alleen door de order eerst te royeren en vervolgens een nieuwe order aan te maken.
25
Emile Roemer (51) politicus
04 05 02 01
n beeld
03
26
Emile Roemer is een man met een moraal, een missie en een duidelijke mening. Maar wat raakt hem persoonlijk? De persoon Emile Roemer in beeld aan de hand van vijf voorwerpen.
01 Emiles muzieksmaak is breed. In de auto luistert hij graag naar Metallica en zelf speelde hij jarenlang saxofoon bij de harmonie van Sambeek. “Semper Unitas speelt op het hoogste amateurniveau van Nederland. Een ongekende prestatie, zeker in zo’n klein dorp.” 02 “Dit verzetskruisje is van mijn vader. Ongeveer twintig jaar geleden heb ik het voor hem aangevraagd. De trots in zijn ogen toen ik het hem gaf, vergeet ik nooit meer.” Inmiddels is pa Roemer overleden. Zijn verzetskruisje bleef bij Emile in het hoofd malen. “Ik wilde mijn vaders verhaal achterhalen. Via twee historici ben ik meer te weten gekomen over zijn verzetswerk. In 1943 werd hij met twee anderen opgepakt door de Duitsers. Hun veroordeling tot de kogel zou het einde van het verzet in Rotterdam betekenen. Daarom zetten hun kameraden in een paar dagen tijd een bevrijdingsactie op touw, gepland op de vooravond van de executie. Het hele verhaal lijkt wel een film, maar het was dé redding voor mijn vader.” 03 Niet mokkend aan de kant staan, maar jezelf en anderen mobiliseren door een daad te stellen. Martin Luther King is een onuitputtelijke inspiratiebron voor Emile. 04 Emile is trots op de idealen van zijn partij. “Samenleven is samen leven; iedereen binnen de SP draagt dit uit. En met succes. Zo hebben we de komende gemeenteraadsverkiezingen voor het eerst ook afdelingen in Cuijk en Gennep.” 05 “Water, zee, wind en natuur. Texel heeft alles om je hoofd leeg te maken.”
27
