Melvin van Eldik
dryfsandforstinnen gedichten & lietteksten in ut Leewarders
P uitgeverij Perio
inhoud gedichten
Copyright © 2006 Melvin van Eldik. Alle rechten binne fan Melvin van Eldik. Fan disse útgave mag niks fermearderd wurde en/of openbaar maakt wurde deur druk, fotokopy, mikrofilm of internet of op welke andere manier dan oek, sonder foarafgaande, skriftleke toestemming fan de de útgever. Earste druk november 2006
skoan myn nocht 11 reïnkarnasy 13 Prunus serrulata 15 de blauwe glazemaker 17 fiske happe 19 Heracleum mantegazzianum 21 inquisitie anno 1964 23 Sint Johannes de Doper 25 koaningsfisserke 27 krúdemantsje 29 meester in onbeweeglekhyd 31 nachtbloei 33 Mercurius 35 wygeling 37 reminisênsys 39 straatmúzikantsje 41 wraakprînske 43 swart en wit 45 tussen spoarbruch en kikkereilandsje 47 wendingen 49 de gitaar 51 mayday mayday 53 dryfsandforstinnen 55 de hoeren gaan op stap 57 requiem foar un ferdronken teater 59 un pears poedeltsje 61 Willeminaplein 63
lietteksten Baukje Corrie fan de slager even un fette bek skore
67 69 71
Goudenregenstraat Prînsetún dou bliefst noait alleen un held út de Meenthe waarom hestou dat Tinus Moeke van der Veen op ‘e sonnewei op ‘e Weaze kermis op ‘e Skrááns stel dy foar Inge Húze Ballekonia
73 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 97
woard foaraf Grepen deur ut Leewarden-firus Bij gelegenhyd fan Nationale Gedichtendag 2004 skreef de Leeuwarder Courant tegare met de SLAL, de Stichting Litteraire Activiteiten Leeuwarden, un prysfraach út: wie kan de klassiker ‘A working class hero’ fan John Lennon ut moaist fertale in syn moeketaal? Ut regende insendingen, d’r kwamen 122 fertalingen binnen, de meeste in ut Hòllaans en ut Frys. Foar de jury pykte d’r mar een fer boven út, en dat was de fertaling fan Melvin van Eldik in ut Leewarders: ‘Un held út de Meenthe’. Dy fertaling ston as un hús. In toan en sfear kwam dy ut dichtst bij ut origineel; ut was Melvin heel goëd lukt om Lennons held foar de Leewarders herkenber te maken. Ut was gyn eendachsflych, soa bleek al gau, Melvin wurdde grepen deur ut Leewarden-firus en maakte in deselfde geest fertalingen fan un heel ristje bekende pophits. Se waren goëd foar un alderaardechst teaterprogrammaatsje en un seedeetsje, en as je dy faak genoech draaie, dan kanne je ‘Purple Rain’ fan Prince nyt mear hoare sonder an de Goudenregenstraat te denken. Melvin het dy straat, mar oek andere mear en minder bekende plakken en persoanen in oanze stad ‘op ’e kaart setten’, om soamar te sêgen. Al dy lietteksten stane oek in disse bundel, mar hiermet was foar Melvin de Leewarder koek noch nyt op. Want in stilte werkte hij, tussen syn muzikale besonjes deur, an syn gedichten. Oek hierfoar formden Leewarden en de Leewarders un onútputleke inspirasybron, en dus lei ut foar de han dat hij oek foar disse ferzen ut Leewarders brúkte. Dit taaltsje sou op sterven na doad weze, soa wurdt d’r wel seid. Mar dan lêge disse pessimisten hun oaren nyt goëd te lústeren. Melvin het dat wel deen, hy het un tydsje straatgelúden opnomen en kwam toen tot de ferrassende ontdekking dat feul jongeren met opsetsin wear Leewarders prate, omdat se
fine dat ut stoer, fet en cool klinkt. De fijftiger Melvin - hij is in 1954 op Java geboaren mar is al fanaf syn fierde levensjaar un echte Leewarder – kan ’m dat wel begripe, ut ‘bekt’ ommers ferhipte lekker! Jammer genoech is d’r nyt feul in boek- of andere skreven form fan ut Leewarders fastleid. Daarom is ut woardbeeld nyt idereen like fertroud. D’r bestaat sinds 1991 wel un woardeboekje fan de Fryske Akademy, mar dy spelling het noait echt ingang fonnen, omdat Leewarders eigenwys binne, se wille liefst de skryfwize brúke dy’t hun ut natuurlekst ankomt, en geef se es ongelyk. Melvin het wel soafeul mooglek de woardeboekspelling anhouden. Utgeverij Perio ferdient un groate plúm dat se na de bundel Leewarder gedichten fan Johan van Bergen, ‘Froeger leit inne foddesak’ út 2001, nou disse kloeke bundel ferskine laat. Hopelek blyft ut hier nyt bij, en wurdde oek anderen anstoken deur ut Leewarden-firus. De foto’s fan Minne Velstra, op fersoek fan Melvin spesjaal by syn gedichten maakt, kanne daar oek toe bijdrage. Laat mij beslúte met de woarden fan Melvin self, oait deen in un interview in ’e Leeuwarder Courant: ‘Ik bin riker as un materialist. Dy kan un Jaguar betale, mar ik hew myn fantasy en dy is nyt te koop.’ Pieter de Groot
gedichten
skoan myn nocht de stad leit ’r út de héle stad leit ’r út de hele stad leit ’r alwéar út skoan myn nocht waar mut ik langs sand waait op tussen Skraans en Brol karamboolgelúd op ’e Eewal de stad slibt dicht, de stad raakt fol menecheen, dy’t ut spite sal
10
klinkers en tegels, as doaie fiskes in un opdroogd rivierke lêge her en der ferspreid in onsamenhangend ferband op de fermoeide aarde mar oek keurech opstapeld in rijen fan fier, ses of acht teugen de stoeprand, dy’t as un nieuwe kraach fan un faak, ferstelde, fersleten ouwe jas beklemd leit tussen heden en ferleden tussen mòrgen en fandaach ut plein bloëdt de straat gúlt de laan wacht af hoe faak noch hoe lang noch de stad leit open de héle stad leit open de hele stad leit alwéar open skoan myn nocht
11
reïnkarnasy midden in ut park, nou trouwes straf omheind un woerd dy’t met syn wyfke in de fiver deint in kenneleke kontemplasie ferstild allenech syn steartsje, dat un bitsje trilt mar fergis dy nyt in ut fredech tafereel ferskoalen in feders brún, groënblauw of geel de wederfleeswurding fan ouwe bekenden, op ut water nou in stilte, mar faker met gesnater dat lykt Johan Willem Friso wel met syn Marijke Meu se kènne hun hús nyt mear in, och heden wat sneu en is dat Nynke nyt met Pieter Jelles dy komme hier se nou en dan noch wel es? 12
of Jan Jacob met Margaretha Geertruida, sú oek kènne ach laten we hunny mar eefkes ferwènne met un lekker stuk oud broad wat maakt ut út, se binne toch al doad wie ut oek binne laat se mar rustech drive dan kènne wij gewoan meensen blive of se nou wel of nyt herrezen as freemde eentsjes in ut byt se ware foar altyd rond in bovensinneleke eewechhyd
13
Prunus serrulata rôze besneeuwde namen in steen jaartallen in marmer dreven doadsgeur deur grafskrift heen herinnering ondeurgrondelek leven hoefeul tranen binne samenfloeid met swigende regen in lentefleugen de Japáánse kers, dy’t in berusting bloeit hield ut stromen noait teugen
14
15
de blauwe glazemaker fleugels fan kristal op hemels blauw engeltsje sweeft boven de gracht nim ’r skoanhyd in ogenskou suks hier noait ferwacht fan achter de Waach anflogen strykt se near op un terras deur broadkrúmeltsjes ansogen dacht eefkes dat se un muske was as blykt dat se ut nyt lust mut se snel wear jagen gaan sonder één momentsje rust achter de kleine flychjes aan 16
’t helikoptertsje hèt fanself leard om soa deur de lucht te rezen met ’r lange geelgroëne steart sal ’t wel de blauwe glazemaker weze
17
fiske happe meanderend folk op wech naar kantoar of febryk de fersnelling op ferskrikkeleke haast út doaskes op straat skalt arbeidsmúzyk dy’t tussen resten fanne nacht naar de middach raast de dach komt traach op gang un òchtend, dy’t nyt wakker wurde wil tussen bouplaatsgekletter en swanegesang un stad, dy’t leeft, beweegt… is noait stil na bloëd, swit en arbeidslust lykt de werkman sewat foldaan ases geniet-y fan syn ferdiende rust mar earst snel naar de Spanjaardslaan 18
foardat ut eten klaar is bij moeke thús nòch even un bakt fiske hale un lekkerbekje of skoltsje met naar hús en foar nou un sout hearinkje, dan gauw betale
19
Heracleum mantegazzianum één der earste allochtoanen kwam fia Kaukasus út Iraan hier in 1890 te woanen geniet nou monumentaal bestaan in tún, park en bermse gras pronkt 3m hooch, Hercules’ kroan syn ware aard ferskynt echter pas bij ontmanteling úterlek fertoan sonlicht en furocumarine kenst húdferbranning fan krije foarkom júkte en pine reuzebeareklauw gewoan mije 20
21
