mei 2008 Voorwoord Actualiteit Internationaal gevelbouw congres in Delft: 5 juni 2008
2
Algemene Ledenvergadering 5 juni 2008
2
Communicatie en PR Gevelbouw Prestatieboek 2008
3
A5-kaart contactpersoon Collectief Communiceren
3
Terugblik regiobijeenkomsten
4
IN-EXPO (Internationale Bouwbeurs 2009)
4
Bestuur en politiek Technische Commissie FAECF voorspoedig van start
5
Verantwoordelijkheid gevelindustrie bij plantoetsing
7
Opleiding en onderwijs Cursus Bouwfysica II
8
Cursus Actuele Technische Onderwerpen
8
Techniek Kwaliteitsverbetering bij VMRG-leden
10
Referentiedetails VMRG-Kwal.enAdv. dig. besch.baar bij SBR 10 Woonkeur
11
Werkgroep Eurocodes
12
Tabellenboek Glas
12
Juridische zaken Nieuwsbericht REACH
13
De markt en cijfers Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2008
15
Innovatie
16
Bedrijfseconomische cijfers van Bouwbedrijven
17
Productie elders
18
CBS Producentenprijzen
18
Leden en begunstigers Wijzigingen in ledenbestand
20
Wijzigingen in begunstigersbestand
22
‘Even voorstellen’
22
Antwoordfax
Voorwoord Laatst in een discussie werd ons afnemende enthousiasme om weer te gaan roepen en schrijven dat de VMRG-bedrijven goed zijn nieuw leven in geblazen. In dit tijdperk, waarin de overload aan informatie een soort deflatie van aandacht veroorzaakt en ook vaak negatieve berichten wel de aandacht krijgen, kun je toch niet vaak genoeg blijven roepen. Dat gaan we doen en dat blijven we doen. De boodschap dat de VMRG en de VMRG-bedrijven met alle medewerkers zorgen voor prima producten en een heldere visie hebben op de toekomst van de gevelbouw blijft ons uithangbord. We zullen niet aflaten dit feit te communiceren. Onze sector zal aan belang winnen omdat de vraagstukken waarmee de bouw wordt geconfronteerd vooral op te lossen zijn door en met behulp van onze industrie. In een internationaal overleg reageerde de Duitse voorzitter met de opmerking dat de Europese gevelbouw geen industrie is. Een mening gebaseerd op het feit dat er tienduizenden eenmansbedrijven in Europa ramen en deuren leveren. De VMRG staat in Europa aan de kop. Wij zijn een industrie. Samen met onze toeleveranciers werken we hard aan een modern aanbod en we initiëren ontwikkelingen. Natuurlijk besteden we aandacht aan elk type bedrijf binnen onze vereniging en stellen communicatie en interactie zeer op prijs. Ieder moet zich bij ons thuis voelen. Maar graag nemen we een voortrekkersrol en helpen de sector, het collectief vooruit. De VMRG kan dit slechts doen als de aangesloten bedrijven (zowel leden als begunstigers) daar samen met ons inhoud aan geven. Samen de gevelbouwmarkt nieuwe dimensies geven en samen nieuwe mogelijkheden scheppen helpt ons allen vooruit in een groot en kansrijk Europa. Europa dat steeds meer concurrentie ondervindt vanuit het verre Oosten: bedrijven hier ver vandaan betreden de Europese markt met hun gevelproducten. Volgens de eerste signalen zijn ze in staat om tenders te winnen en projecten in opdracht te krijgen. Ook hier geldt: vooruitstrevendheid schept concurrentiekracht en defensief optreden is niet aan de orde. Via de regiobijeenkomsten, via alle communicatiemiddelen, via de onlangs gehouden begunstigersbijeenkomst werken we aan ons concurrentiële vermogen, in een tijd waarin alle grenzen lijken te vervagen maar waarin ze ook weer dreigen te ontstaan zodra je te ver op afstand komt te staan. Graag onderhouden we met u allen contact en wisselen informatie uit om de voorsprong van onze sector uit te bouwen. Met vriendelijke groet,
Actualiteit
Internationaal gevelbouw congres in Delft: 5 juni 2008 Eind april hebt u allen een uitnodiging ontvangen voor het internationale gevelbouw congres ‘The Future Envelope 2’, dat op 5 juni aanstaande plaatsvindt op de TU Delft. Bij de uitnodiging zat een oranje flyer met meer informatie over het congres (onder andere de sprekers) en een antwoordformulier. Hebt u zich nog niet aangemeld, dan kunt u het antwoordformulier nog tot 28 mei retour sturen naar de VMRG! Het congres wordt georganiseerd door de TU Delft, in samenwerking met de VMRG en FAECF, onze nationale en Europese gevelbouworganisaties. Onderwerp van het congres is de ‘skin’ van een gebouw. Thema is de relatie tussen Architecture, Climate, Skin en Energy. Tijdens het congres vindt tevens de presentatie van de allereerste editie van het Gevelbouw Prestatieboek plaats. Ondanks de brand vorige week in de faculteit Bouwkunde op de TU Delft gaat het congres gewoon door. Deze vindt namelijk in een ander gebouw plaats. De mensen die zich hebben aangemeld worden om 9.00 uur verwacht in Delft. Een routebeschrijving wordt samen met de bevestiging van tevoren toegestuurd. Wij achten het voor u allen van belang om naar de toekomst van de gevelbouw te kijken. Meld u dus aan!
Algemene Ledenvergadering 5 juni 2008 Tijdens het internationale congres vindt tevens de Algemene Ledenvergadering 2008 plaats. Deze is alleen toegankelijk voor leden van de VMRG. Leden die zich nog niet hebben aangemeld, kunnen dat met hetzelfde antwoordformulier doen. Alle leden hebben de agenda inmiddels ontvangen. In de volgende VMRG-Informatie zullen wij u verslag doen van beslissingen die genomen zijn op de ALV.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
2
Communicatie en PR
Gevelbouw Prestatieboek 2008 Tijdens het internationale congres op 5 juni wordt ook het Gevelbouw Prestatieboek 2008 gepresenteerd. Het boek geeft een beeld van projecten die VMRG-leden en begunstigers in het afgelopen jaar hebben vervaardigd. Het is de allereerste editie van een boek vol prachtige foto’s van aansprekende projecten. Een beeld zegt immers meer dan duizend woorden. De boodschap die in de getoonde projecten besloten ligt is: kwaliteit. Kwaliteit die leden en begunstigers van de VMRG leveren in de metalen (stalen en aluminium) gevelbouw. De foto’s in het boek spreken wat dat betreft voor zichzelf. Elk lid en begunstiger van de VMRG ontvangt in juni een exemplaar van het Gevelbouw Prestatieboek 2008. Op 5 juni tijdens het congres wordt het boek officieel gepresenteerd.
A5-kaart contactpersoon Collectief Communiceren Op de regiobijeenkomst heeft Cristel van Maarsseveen een presentatie gegeven over collectieve communicatie van de VMRG. De boodschap is simpel: de VMRG heeft zeer veel communicatiemiddelen tot haar beschikking (o.a. magazine Gevelbouw, pagina’s in diverse vakbladen, persberichten, Woningbouwcampagne, nieuwsbrieven, websites en het Gevelbouw Prestatieboek). Om aan al deze middelen invulling te geven willen wij graag uw input! Wij willen samen met u collectief communiceren. Daarmee vergroot u uw communicatiekracht. De eerste stap van Collectief Communiceren is dat we graag willen weten wie bij uw bedrijf de contactpersoon voor marketing en communicatie is. Daartoe heeft u reeds, of zal u binnenkort, een kaart in A5-formaat ontvangen.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
3
Communicatie en PR
Ons verzoek aan u: op de achterzijde van deze kaart de contactpersoon marketing/communicatie invullen en de kaart naar ons terugsturen. Wij zullen de betreffende persoon dan in onze database opnemen als aanspreekpunt voor communicatieactiviteiten van de VMRG.
Terugblik regiobijeenkomsten Op 10, 17 en 24 april vond her en der in het land verspreid de VMRG-regiobijeenkomst plaats. Diverse leden en begunstigers van de VMRG hebben deze bijgewoond. Ontwikkelingen en actualiteiten zijn besproken, er is uiteengezet wat collectief communiceren met de VMRG inhoudt, de laatste ontwikkelingen met betrekking tot het Hoogbouw Convenant zijn gepresenteerd en er is uitgebreid stilgestaan bij het energievraagstuk (wat zijn de toekomstperspectieven en welke rol speelt de gevelbouw daarin). Alle presentaties zijn als PDF te downloaden van de website van de VMRG: http://www.vmrg.nl/paginas/algemeen/downloads.
IN-EXPO (Internationale Bouwbeurs 2009) In de afgelopen maanden heeft het team van de VMRG er hard aan gewerkt om de aangesloten bedrijven enthousiast te maken over IN-EXPO, het communicatiecollectief met een fysieke aanwezigheid op de Internationale Bouwbeurs in 2009. Met inspanning van de andere branches hadden wij het project met circa 40 bedrijven (nog los van de bedrijven die in paviljoens deelnemen) willen uitvoeren. Maar IN-EXPO bleek zowel financieel als qua betrokkenheid niet haalbaar. Ook heeft de VMRG er zelf van afgezien een beurscollectief te vormen met de door haar geworven bedrijven, omdat er ook in dit geval geen sprake is van een collectieve presentatie van de sector gevelbouw. De VMRG heeft zich dus teruggetrokken uit IN-EXPO. Of de overige branches het project nog wel zullen voortzetten is nog niet bekend.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
4
Bestuur en politiek
Technische Commissie FAECF voorspoedig van start Onder de bezielende leiding van de nieuwe secretaris-generaal van de FAECF, dhr. Bert Lieverse, ging tijdens de VETECO beurs in Madrid op 7 mei de eerste vergadering van de Technische Commissie van de FAECF van dit jaar voorspoedig van start.
deelnemers aan de Technische Commissie vergadering van de FAECF
De volgende personen zijn lid van de Technische Commissie van de FAECF (niet allemaal zijn ze op bovenstaande foto te zien): Oostenrijk AMFT AG Metall, Fenster, Türen Toren Herr DI Karlheinz Rink Verenigd Koninkrijk CAB - Council for Aluminium in Building Mr. David Earle
Zweden GBF Glasbranchföreningen Mr. Johan Strand Verenigd Koninkrijk GGF Glass and Glazing Federation Mr. Giles Willson
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
5
Bestuur & politiek
Roemenië PPTT Mrs. Dipl. Arch. Anca Popa Mrs. Dipl. Eng. Irina Cornelia Vrânceanu Griekenland SEKA Mr. Special Consultant George M. Mylonakis Frankrijk SNFA Monsieur Jean Luc Marchand Zwitserland SZFF Herr Dipl. Arch. ETH Walter Enkerli Herr Dr. Paul Schneiter
Italië UNCSAAL Mr. Paolo Rigone België UTMM/TUMS Mr. Felix van Eyken Duitsland Verband der Fenster- und Fassadenhersteller e.V. Herr Dipl.-Ing. Frank Koos Nederland VMRG Mr. Dipl.-Ing. Olaf T.H. van Panhuys
Om u een indruk te geven van de onderwerpen die besproken worden is hieronder de agenda van deze vergadering weergegeven:
FAECF meeting, 7th May 2008, Madrid Draft agenda Item 1. Opening of the meeting (10.30 h) 2. Roll call of delegates and e-mail 3. Approval of the draft agenda 4. Approval of the Minutes of the TC meeting on 12 th June 2007 in Milan 5. Standardisation o Reports on CEN/TC 33 and WG6 meetings in April 2008 o FAECF proposal for “reaction to fire” (document TC(08)08) o EXAPs for windows, aluminium doors and curtain walling o ISO/TC 162 meeting in Beijing October 2008 Quick Lunch 6. CE marking o New Construction Products Regulation o Enhancement of FAQ list on CE marking o Enquiry on CE requirements of EU member states (see MC) 7. Energy labeling of windows o Support of MC with listing of advantages and disadvantages o EuroWindoors position on the consultation on the revision of the Energy Labelling Directive 92/75/EEC (document EWD(08)05 and EWD(08)06) o Position on UEMV proposal “The European house needs better windows” (document MC(08)05) o ISO/TC 162/SC02 work on ISO 18292 8. CEN/TC 350 “Sustainability of construction works” o prEN 15804 “Sustainability of construction works – Environmental product declarations – Product Category Rules” (CEN Enquiry from 2008-04-10 to 2008-09-10) 9. Overview of technical details of notified bodies for curtain walling o Updated questionnaire from Paolo Rigone 10. Status of implementation of EPBD and requirements for energy saving in the member states o Result of enquiry from Josef Luthiger for information 11. Miscellaneous 12. Date and place of the next meeting 13. Closure of the meeting (16.00 h)
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
6
Bestuur & politiek
Verantwoordelijkheid gevelindustrie bij plantoetsing Onlangs verscheen het rapport van de commissie Dekker. Daarin werden voorstellen gedaan om meer dynamiek in de bouw te brengen door de regelgeving te veranderen. De toetsing die Bouw- en Woningtoezicht onder de naam ‘plantoetsing’ uitvoert zou volgens de voorstellen verlegd moeten worden naar zowel de bouw als daarbinnen de Toeleverende Industrie (inderdaad met hoofdletters geschreven). Zij krijgen hierdoor de kans om meer verantwoordelijkheid te nemen. De VMRG ziet hierin een bevestiging van de volwassenheid van een sector, de bouw, en tevens een uitdaging voor een ieder die bijdraagt aan die bouw en de bouwwerken. Het is de taak van de bouw en de Toeleverende Industrie om aan alle klanten (dus aan heel Nederland) een productenpakket aan te bieden, waarvan men zonder zorg kan genieten en waarvan de productie volwassen en modern verloopt. Nergens worden overheid en opdrachtgever zo intens bij het produceren en de productieproblematiek betrokken als in de bouw. Hier ligt dus een kans om zelfstandig en volwassen te gaan werken. Het is ook een kans om negatieve imago’s van de bouw te verbeteren. Gezien het grote aandeel van de Toeleverende Industrie in de bouw (circa 70-80%) kan zij zich binnen de bouwsector ook als eigenlijke drager van deze verantwoordelijkheid etaleren. Voor de Gevelsector is dat geen enkel probleem: zij vult deze verantwoordelijkheid altijd al in met haar kwaliteitszorgsystematiek (VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen® en het VMRGKeurmerk®).
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
7
Opleiding en onderwijs
Cursus Bouwfysica II Het Kennis Centrum Gevelbouw geeft dit jaar weer een vervolgcursus op de welbekende module Bouwfysica uit de Geveltechniek reeks. De cursus heet Bouwfysica II. Deze tweedaagse cursus is bedoeld voor een ieder die na het volgen van de reguliere cursus Bouwfysica meer behoefte aan diepgang heeft. Het is geen vereiste om de reguliere cursus Bouwfysica gevolgd te hebben. Een ieder die meer van bouwfysica wil afweten is welkom op deze cursus. Onderwerpen die aan de orde komen zijn: Eenheden, Geleiding, Straling, Convectie, Infrarood, Straling van de zon, Ventilatie, Jaarlijkse energievraag, Luchtvochtigheid en Dynamische bouwfysica. De cursus zal op 1 oktober en 8 oktober 2008 worden gehouden bij het KCG te Nieuwegein. De cursustijden zijn identiek aan de reguliere cursus Bouwfysica. We beginnen om 16.00 uur tot 18.00 uur. Daarna is er tijd voor een broodje en een kopje soep, waarna we om 18.30 uur doorgaan tot 20.30 uur. De cursusprijs bedraagt € 295,00. Heeft u interesse, meld u dan aan via het aanmeldingsformulier in de KCG cursusmap, of via www.kenniscentrumgevelbouw.nl – aanmelden.
Cursus Actuele Technische Onderwerpen De cursus Actuele Technische Onderwerpen brengt cursisten op de hoogte van de laatste stand van zaken omtrent door hen zelf gekozen onderwerpen. 1.
Oppervlaktebehandeling (o.a.)
Aan -de orde komen: oppervlaktebehandelingstechnieken -
corrosie laagdiktes (hoe, wat, wanneer….) normen en kwaliteit
Opleiding en onderwijs 2. -
Inbraakwerendheid (o.a.) NEN 5087 en NEN 5096 Politie Keurmerk Veilig Wonen
-
Reiniging en Onderhoud (o.a.) frequentie en vuilbelasting
3.
4. -
Doorvalbeveiliging en Veiligheidsbeglazing (o.a.) het verschil wat zijn de eisen? Bouwbesluit en NEN 3569
-
Brandveiligheid (o.a.) paniekdeuren en nooddeuren rookwerendheid en WBDBO
5.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
8
Opleiding en onderwijs
Afhankelijk van het aantal gekozen onderwerpen kan dieper ingegaan worden op de materie. Cursisten kunnen één week voor de cursus een aantal vragen uit de praktijk insturen waar antwoord op gegeven zal worden tijdens de cursus. Een aantal mensen heeft zich reeds aangemeld voor deze cursus. Zodra de cursus voldoende aanmeldingen heeft zal hij worden ingepland en wordt een cursusdatum geprikt. Heeft u interesse, meld u dan aan via het aanmeldingsformulier in de KCG cursusmap, of via www.kenniscentrumgevelbouw.nl – aanmelden.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
9
Techniek
Kwaliteitsverbetering bij VMRG-leden Alle leden van de VMRG zijn in het bezit van het VMRG-Keurmerk®. Het keurmerk is een garantie voor kwaliteit. Om te waarborgen dat het VMRG-bedrijf zijn kwaliteit behoudt, vinden er jaarlijks periodieke kwaliteitscontroles plaats. Deze worden ondersteund door technische begeleiding vanuit het Kennis Centrum Gevelbouw. De resultaten van de kwaliteitscontroles die in 2007 zijn uitgevoerd zijn vergeleken met de resultaten uit het jaar ervoor. Conclusie: er is in 2007 ten opzichte van 2006 aanzienlijke verbetering zichtbaar in het kwaliteitsniveau van de VMRG-leden. Het niveau van de branche wordt op een hoger niveau getild, doordat VMRG-bedrijven ondersteuning krijgen in de kwaliteitsborging van hun producten. Het KCG bewijst zijn toegevoegde waarde in het ondersteunen van bedrijven die een hoge kwaliteit met het VMRG-Keurmerk nastreven. De VMRG zal deze positieve bevindingen in verschillende vakbladen gaan communiceren. Het is positief nieuws over de kwaliteit van VMRG-lidbedrijven, dat best naar buiten gebracht mag worden.
Referentiedetails uit VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen digitaal beschikbaar bij SBR In de VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen 2008® staan sinds dit jaar een serie referentiedetails met aluminium gevelelementen met betrekking tot woningbouwprojecten. Deze referentiedetails kunnen gebruikt worden door gevelbouwers, architecten, aannemers, etc. als uitgangspunt voor een te ontwerpen detail. Uiteraard zijn de details ‘standaard’ en dienen deze per project projectspecifiek gemaakt te worden. Desalniettemin geven deze details een schat aan informatie. In de VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen 2008 is bij de details meer ingezoomd op de zone waarin de aansluitingen op het bouwkundig kader zich bevinden. De volledige details zijn vanaf nu bij de SBR (www.sbr.nl) te bestellen of te downloaden. Naast de detaillering beschikt de SBR ook over de complete bouwfysische eigenschappen van het detail.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
10
Techniek
Woonkeur Regelmatig dienen gebouwen met een woonfunctie gebouwd te worden op een wijze, waarop voldaan wordt aan het eisenpakket van Woonkeur. Het is vaak niet duidelijk wat daar precies mee bedoeld wordt. Het eisenpakket van Woonkeur is samengesteld uit de eisen van vier bekende eisenpakketten voor nieuwbouw met een woonfunctie: o Het seniorenlabel; o Het Politiekeurmerk Veilig Wonen voor nieuwbouw (PKVW); o De VAC-Kwaliteitswijzer; o Het handboek voor toegankelijkheid. Het Woonkeur bestaat uit een basispakket met eisen betreffende de directe woonomgeving (A-eisen), voor zover die onder verantwoordelijkheid van de opdrachtgever vallen. Daarnaast bevat dit basispakket eisen aan het woongebouw (B-eisen) en de woning (Ceisen). Verder zijn er drie pluspakketten op het gebied van: o Veiligheid; o Gebruikskwaliteit; o Toekomstwaarde. In het pluspakket ‘veiligheid’ staan met name de eisen uit het PKVW, die nog niet in het basispakket zijn opgenomen. De veiligheidseisen uit het basispakket en het pluspakket veiligheid zijn samen de eisen van het PKVW. Indien u vragen heeft over de eisen uit de pakketten van het Woonkeur kunt u contact opnemen met SKW Certificatie BV te Almere-Haven (036-5402204), of kijk op de website www.woonkeur.nl. LET OP: Alle eisenpakketten van Woonkeur zijn privaatrechtelijke eisen en zijn alleen van toepassing op een project, wanneer deze expliciet door de opdrachtgever van toepassing worden verklaard. Deze eisen staan dan ook niet in het Bouwbesluit of in andere Nederlandse normen.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
11
Techniek
Werkgroep Eurocodes De VMRG heeft onlangs de werkgroep Eurocodes ingericht om alle ontwikkelingen omtrent de Eurocodes te volgen en te beoordelen. In deze werkgroep zitten vertegenwoordigers vanuit de gevelbranche, kenniscentra en keurings- en testinstituten. De taak van de werkgroep Eurocodes is om een aantal documenten aan te passen aan de Eurocodes en zijn Nationale Bijlagen. Binnen de werkgroep zal met name gekeken worden naar het aanpassen van de VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen® en de brochure Gevels en Statica. Beide documenten zullen Eurocode-proof gemaakt worden. Naar verwachting zullen deze documenten halverwege 2009 gereed zijn.
Tabellenboek Glas Het tabellenboek NEN 2608 is inmiddels beschikbaar. Het tabellenboek bevat 63 tabellen van mogelijke glassamenstellingen bij verschillende opleggingen, hellingshoeken en belastingen. De tabellen zijn gemaakt op basis van twee reeds definitieve en gepubliceerde normen: NEN 2608-1: 2007 ‘vlakglas voor gebouwen deel 1: Weerstand tegen windbelastingeisen en bepalingsmethode’ en NEN 2608-2: 2007 ‘vlakglas voor gebouwen deel 2: Nietverticaal geplaatst glas – Weerstand tegen eigen gewicht, wind- en sneeuwbelasting en isochore druk – Eisen en bepalingsmethode’. Aan de hand van de opgenomen tabellen zijn voor de volgende praktijksituaties glassamenstellingen te bepalen: o Verticaal geplaatst glas met vier of twee opgelegde zijden (berekend op windbelasting); o Dakbeglazing met vier of twee opgelegde zijden (berekend op wind, sneeuw en eigen gewicht); o Dakbeglazing met vier opgelegde zijden incidenteel begaanbaar voor onderhoud en reparatie. Uitgangspunt voor dit tabellenboek is dat de genoemde uitkomst altijd zal voldoen voor de omschreven situatie. Het is bedoeld als maatstaf als partijen zonder berekening willen voldoen aan de gestelde eisen. Een exacte berekening kan altijd leiden tot nog dunnere glassamenstellingen. Bij de toepassing van meerdere ruiten, dus grotere projecten, wordt dan ook geadviseerd een berekening te laten uitvoeren. De VMRG heeft een groot aantal boeken aangeschaft (normale prijs € 135 per stuk). Alle leden en begunstigers van de VMRG ontvangen binnenkort gratis een exemplaar.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
12
Juridische zaken
Nieuwsbericht REACH Dit is een gezamenlijk bericht van de Arbeidsinspectie, de Voedsel en Waren Autoriteit en de VROM-Inspectie
Drie inspectiediensten controleren REACH-regelgeving De drie inspectiediensten Arbeidsinspectie (AI), Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) en de VROM-Inspectie (VI) voeren dit jaar gerichte controles uit op de naleving van REACHregelgeving door bedrijven. REACH (Registratie, Evaluatie en Autoristatie van Chemische stoffen) is op 1 juni 2007 gefaseerd in werking getreden en geldt voor alle bedrijven die beroepshalve chemische stoffen of preparaten (mengsels van stoffen) produceren, in de EU importeren, distribueren of professioneel gebruiken. De controles vinden het hele jaar plaats. De controles vinden plaats bij producenten, importeurs, handelaren en professionele gebruikers van stoffen, preparaten en voorwerpen. Belangrijke aandachtspunten voor 2008 zijn de controle op het gebruik van veiligheidsinformatiebladen (VIB’s) en het doorgeven van informatie over stoffen en preparaten in de keten. Omdat het om nieuwe regelgeving gaat, leggen de inspecties tijdens de controles de regels uit. De inspectiediensten ontwikkelen voor de verschillende categorieën bedrijven een factsheet waarin te lezen is wat er van de bedrijven wordt verwacht en wat zij kunnen doen om aan de regelgeving te voldoen. Verder verzamelen de inspecties tijdens de controles informatie over de keten, om zo een analyse van de keten te kunnen maken en vervolgacties te kunnen bepalen. Ook worden de onderdelen van de bestaande regelgeving die nog van toepassing zijn gecontroleerd. De inspecties treden handhavend op daar waar overtredingen worden geconstateerd. De bedrijven die worden gecontroleerd zijn onderverdeeld in vijf categorieën: 1. Producenten van stoffen en georganiseerde importeurs van stoffen, preparaten en voorwerpen, zoals producenten van basischemicaliën en oplosmiddelen. 2. Distributeurs (handelaren), voorbeelden hiervan zijn handelaren in kleurstoffen. 3. Producenten van preparaten en voorwerpen, met als voorbeeld de verfindustrie. 4. Niet georganiseerde importeurs van stoffen, preparaten en voorwerpen van onder meer grondstoffen voor chemische industrie. 5. Professionele toepassers, bijvoorbeeld schildersbedrijven, scheepswerven, etc. Een compleet overzicht van de controles vindt u op de volgende pagina.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
13
Juridische zaken
Algemene informatie over REACH kunt u vinden op: www.helpdesk-REACH.nl Specifieke vragen over de handhaving van REACH kunt u stellen op
[email protected].
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
14
De markt en cijfers
Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2008 Bouwproductie nadert recordhoogte De bouwproductie is in de afgelopen twee jaar in totaal met meer dan 10 procent gegroeid. De productiewaarde is daarbij opgelopen tot bijna 55 miljard euro. Vrijwel alle segmenten zaten stevig in de lift, maar het meest uitbundig is de nieuwbouw van woningen, kantoren en bedrijfsgebouwen. Zo zijn het afgelopen jaar naar verwachting bijna 80.000 nieuwe woningen opgeleverd, waarmee de kabinetsdoelstellingen op dit punt in zicht beginnen te komen. De groei van de utiliteitsnieuwbouw was in sommige segmenten (kantoren, industrie) zelfs nog uitbundiger dan die van de woningbouw. De arbeidsmarkt heeft - ondanks alle berichten over knelpunten - geen (belangrijke) rem op de ontwikkelingen gezet. Er zijn in twee jaar tijd 30.000 arbeidsjaren bijgekomen in de bouwnijverheid. Het beeld voor 2008 is opnieuw gunstig. Weliswaar vlakt de groei van het bouwvolume af naar 3 procent, maar tegen de achtergrond van de hoge productieniveaus die inmiddels zijn bereikt, kan ook 2008 als een topjaar worden bestempeld. Op middellange termijn zal de bouwmarkt zich naar verwachting op dit hoge productieniveau kunnen handhaven. Dit concludeert het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid in het zojuist gepubliceerde rapport ‘Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2008’. Het EIB geeft jaarlijks een vooruitblik op de ontwikkelingen die de bouw te wachten staan. Meest in het oog springend in 2007 was de groei van de utiliteitsbouw en de woningbouw. Hier gingen hoge groeicijfers bij de nieuwbouw gepaard met stevige tot hoge groei bij de herstel- en verbouwproductie. Naar verwachting zijn in het afgelopen jaar bijna 80.000 nieuwe woningen opgeleverd. Ten opzichte van het dieptepunt van 60.000 nieuwe woningen in 2003 heeft de woningbouwmarkt zich krachtig hersteld. In de grond-, water- en wegenbouw was de groei in 2007 stevig, maar minder uitbundig omdat deze uitsluitend op de nieuwbouw betrekking had. De onderhoudsmarkt voor gebouwen groeide in vergelijking tot de investeringscategorieën eveneens minder krachtig, maar in historisch perspectief is de groei in deze sector in 2007 ook bovengemiddeld te noemen. In 2008 laat de woningbouw naar verwachting opnieuw de sterkste groei zien. Zowel de groei van de nieuwbouwproductie als de investeringen in woningverbetering ligt rond de 4 tot 4,5 procent. Afgaande op de verleende bouwvergunningen zal het aantal nieuwe woningen in 2008 nog iets verder toenemen. De groei in de utiliteitsbouw vlakt dit jaar af en bedraagt naar verwachting 2 tot 2,5 procent.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
15
De markt en cijfers
Binnen de utiliteitsbouw vertonen de investeringen in de kantorensector nog een stevige dynamiek door de verder teruglopende leegstand en de aanhoudend vrij krachtige werkgelegenheidsgroei in de totale economie. Ook de industrie en de gezondheidszorg dragen positief bij aan de groei. De inframarkt laat dit jaar naar verwachting een lagere groei zien. Weliswaar neemt de productie van nieuwe werken met 2 procent toe, maar het onderhoud van de bestaande infrastructuur loopt wel terug door het aflopen van de intensiveringen van het onderhoud door het rijk. Op middellange termijn vlakt de groei van het bouwvolume af. De economische groei ligt naar verwachting rond de 2 procent op jaarbasis. Met uitzondering van het onderhoud van gebouwen impliceert dit teruglopende productie in de nieuwbouw van zowel de woningsector als de utiliteitssector. In 2006 werd een duidelijke omslag zichtbaar op de bouwarbeidsmarkt. De totale werkgelegenheid in de bouw- en installatiesector groeide in 2006 en 2007 tezamen met bijna 30.000 arbeidsjaren naar een niveau van 482.000. In beide jaren is de werkgelegenheid van zelfstandigen en vormen van flexibele arbeid het hardst gegroeid. In 2007 nam ook de werkgelegenheid bij de bouwbedrijven weer toe (+1,5 procent). Door de stijgende vraag op de bouwmarkt groeit de werkgelegenheid dit jaar met 7.000 arbeidsjaren naar een niveau van 489.000 arbeidsjaren. Het afvlakken van de productiegroei op middellange termijn heeft belangrijke gevolgen voor de bouwarbeidsmarkt. Na de sterke groei van de werkgelegenheid in recente jaren komt ook de bouwarbeidsmarkt op middellange termijn in rustiger vaarwater terecht. De werkgelegenheid van zelfstandigen neemt in de komende jaren nog toe, de werkgelegenheid van werknemers zal echter weer iets teruglopen.
Innovatie Het EIB onderzocht laatst in hoeverre de bouw innoveert. Vaak begint een dergelijke analyse met de juridische hindernissen en niet passende contractvormen. Maar wij weten dat innovatie, zeker in de gevelbouw, gewoon begint met de creatieve vondsten binnen onze bedrijven. Uit het onderzoek werd wel geconstateerd dat contractvormen die vernieuwing stimuleren niet toenamen. Met andere woorden: de hindernissen blijven intact. De toeleveranciers waartoe wij ons mogen rekenen scoren volgens het EIB het hoogst op alle kenmerken van innovatief ondernemen. Bij bouwbedrijven (meestal onze opdrachtgevers) komen innovaties zelden voor, ze kopen ze in.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
16
De markt en cijfers
Ook blijkt dat winstgevendheid voor moderne bedrijven in de ontwerp- en toeleverende industrie hoger is. Klantentevredenheid scoort hoog bij ontwerp- en adviesbureaus binnen de groep moderne (innoverende) bedrijven. De meer traditionele bedrijven hebben dit beter op orde dan de moderne andere innoverende bedrijven. Toch nog iets om aan te werken zou je denken. De meeste bedrijven mijden risico’s, maar de innoverende bedrijven bieden hun klanten ongevraagd alternatieven en ideeën. Toch neemt in zijn algemeenheid de bereidheid om risico’s te nemen af. Een politiek standpunt voor onze sector is dat we door innovatie een nieuwe marktvorm creëren, die als nichemarkt kan worden gezien binnen de bouw. Een vergelijkbare sterke en meer onafhankelijke positie in het bouwproces ligt dan voor de hand. De installatiewereld is ons hierin voorgegaan. Maar u weet dat echte innovatie voortkomt uit de wisselwerking met andere disciplines en met andere kennisgebieden. Kansen zijn er te over op dit moment. Energie als thema geeft daarbij de richting aan.
Bedrijfseconomische cijfers van Bouwbedrijven Het is altijd goed om te weten hoe het met je opdrachtgever gaat. Het EIB onderzocht dit onlangs en hierbij vindt u de conclusies van deze gegevens van hoofdaannemingsbedrijven. De omzet van de B&U bedrijven steeg in 2006 met 4,9 %. Men zet meer personeel van derden in en besteedt meer uit. De productiviteit neemt toe en het winstpercentage bleef op 3,5%. De liquiditeitspositie bleef op hetzelfde niveau en ruim boven de hiervoor gestelde normen. Interessant in dit kader is de ondertaande tabel, die aangeeft hoe snel men de toeleverende industrie betaalt vanuit het geld dat men van de opdrachtgever krijgt. Liquiditeit van hoofdaannemers Jaar 2002 2003 2004 2005 2006
current ratio 135 136 143 138 138
debiteuren crediteuren in dagen in dagen 48 61 45 56 43 55 48 62 48 62
verschil 27 19 25 19 25
U ziet dat de termijn tussen inkomsten en uitgaven weer oploopt. Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
17
De markt en cijfers
Productie elders Momenteel vindt er veel productie plaats buiten de feitelijke fabriek. Natuurlijk is de grote vraag in de markt daar debet aan. Er wordt veel uitbesteed en productie wordt elders ondergebracht. Dit is voordelig voor het oplossen van capaciteitsvraagstukken, maar kan ook nieuwe risico’s met zich mee brengen. Zeker wanneer deze productie in het buitenland plaatsvindt. De VMRG heeft een taak met haar VMRG-Keurmerk om te waken over de kwaliteitsrisico’s. Daartoe bezoeken de inspecteurs van het Kennis Centrum Gevelbouw de bedrijven. Via hun rapportages heeft de ondernemer een bepaalde mate van zekerheid dat conform de afgesproken normen wordt gewerkt. Deze controles vinden plaats bij alle VMRG-bedrijven. Bij onderlinge leveringen tussen VMRG-bedrijven is de systematiek sluitend. Echter, wanneer productie verplaatst wordt naar buitenlandse bedrijven of naar bedrijven die niet bij de VMRG zijn aangesloten, ontstaat er een lacune. Vaak gaat een deel van de productie rechtstreeks naar bouwprojecten en onttrekt zich daardoor aan de overigens steekproefsgewijze controles. Belangrijker is echter dat de controle van het kwaliteitssysteem van deze bedrijven afwezig is. Hierdoor blijven systeemfouten onontdekt en kan niet vastgesteld worden of men de normen kent dan wel begrijpt. Ook is geen beeld van de aanwezige deskundigheid aanwezig. De uitbestedende bedrijven kunnen hier op verschillende manieren oplossingen bieden. Of men neemt de kwaliteitsborging van het toeleverende bedrijf op in de eigen systematiek en laat ter plaatse controleren of men stimuleert dat dergelijke toeleverden bedrijven VMRG-lid worden. Uiteraard zijn er meer methoden om de kwaliteit van het VMRG Keurmerk te bewaken. Hierover zal de komende tijd binnen de VMRG worden nagedacht en er zullen wijzigingen van de kwaliteitssystematiek plaatsvinden.
CBS Producentenprijzen Voor de prijsinflatie wordt in de VMRG - Algemene Voorwaarden verwezen naar CBSgegevens met betrekking tot de producentenprijzen. Deze gegevens zijn via het CBS opvraagbaar. Dit cijfer is echter op een geheel getal afgerond.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
18
De markt en cijfers
De VMRG ontvangt maandelijks met één cijfer achter de komma het prijsindexcijfer van groep 28.12.0000 van het CBS. Opgemerkt dient te worden dat de cijfers pas na vijf maanden definitief zijn. Het betreft hier gegevens over binnenlandse (Nederlandse) productie voor de binnenlandse (Nederlandse) markt. Dit zijn de meest recente cijfers:
Wij adviseren alle bedrijven om vast te houden aan de tekst van de Algemene voorwaarden VMRG. Voor de volledigheid is deze hierna weergegeven: Artikel 7: Prijswijziging 7.1. Als er zich na de datum waarop de overeenkomst is gesloten prijsverhogingen voordoen, bijvoorbeeld door veranderende wet- en regelgeving van de overheid, en de nakoming van de overeenkomst is door opdrachtnemer nog niet voltooid,dan mag opdrachtnemer een stijging in de prijsbepalende factoren doorberekenen aan opdrachtgever. 7.2. De in lid 1 genoemde prijsverhoging wordt berekend aan de hand van de stijging van het CBS indexcijfer "producentenprijzen 28120000 metalen constructiewerken voor de bouw", door het Centraal Bureau voor de Statistiek op de meest recente tijdsbasis vastgesteld. 7.3. Als opdrachtgever een consument is, zijnde een natuurlijk persoon die niet handelt in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf, en de in lid 1 bedoelde prijsverhoging zich voordoet binnen drie maanden na de datum waarop de overeenkomst gesloten is, dan heeft opdrachtgever het recht om de overeenkomst te ontbinden.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
19
Leden en begunstigers
Wijzigingen in ledenbestand
Mutaties leden Naamswijzigingen: Alkura BV wordt CAP BV Nieuw adres: Wiltonstraat 21, 2722 NG Zoetermeer Telefoonnummer gewijzigd in: 079 – 343 31 69 Faxnummer gewijzigd in: 079 – 343 31 70 E-mail gewijzigd in:
[email protected] Contactpersoon gewijzigd in: D. Leeksma Constructiebedrijf Anzo BV wordt Anzo BV Postbus gewijzigd in: Postbus 966, 7040 AB ‘s-Heerenberg Telefoonnummer gewijzigd in: 088 - 020 30 40 Faxnummer gewijzigd in: 088 - 020 30 50 E-mail gewijzigd in:
[email protected]
Adreswijziging: BV Metaalbouw Börger Nieuw adres: Ampereweg 1, 9503 GS Stadskanaal E-mail gewijzigd in:
[email protected] Internet gewijzigd in: www.ggbs.nl
Vervallen leden Per 24-4-2008: Smits Gevelbouw BV te Beers
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
20
Leden en begunstigers
Persbericht De Leeuw Baarn in andere handen Nieuwegein, 22 april 2008 - Na 32 jaar heeft Arie de Leeuw van Constructiewerkplaats De Leeuw BV(lid van de VMRG) het managementstokje en de aandelen van het bedrijf overgedragen aan Roeland Heijmerink. Het gaat daarbij om het moederbedrijf, De Leeuw Beheer Baarn, en de dochters Constructiewerkplaats De Leeuw en Metaalbescherming Baarn. Roeland Heijmerink, afkomstig uit de papierbranche, zal trachten de opgaande lijn voort te zetten wat betreft de omzet en de interne innovatieve ontwikkeling. Constructiewerkplaats De Leeuw BV produceert al meer dan een halve eeuw staalconstructies, stalen ramen, deuren, trappen en hekwerken voor de industrie, de bouw en particulieren. Daarnaast houdt het bedrijf zich bezig met het conserveren van metalen producten door middel van staalstralen, verzinken en natlakken. De rol van De Leeuw is die van een groeiende specialist, waar afnemers vragen om op maat gemaakte metaalconstructies en vaak bijzondere ontwerpen. Iedereen kent wel het kunstwerk: de grote metalen bol, naar ontwerp van Escher, midden op de rotonde vanaf de A1. Een prachtig „staaltje‟ vakwerk van De Leeuw. Het bedrijf heeft een imago opgebouwd, welke gekenmerkt wordt door vakmanschap, degelijkheid en integriteit. De onderneming is niet alleen in de regio, maar door heel Nederland actief. Zowel de bedrijfsnamen als de vestigingsplaats van de bedrijven zullen ongewijzigd blijven. De bedrijven zijn gevestigd in een modern bedrijfspand op industrieterrein De Noordschil in Baarn. Er wordt gewerkt met een bezetting van 25 mensen. Voor de huidige relaties van De Leeuw houdt de overname in, dat de huidige lijn zal worden voortgezet en dat er tevens gewerkt zal worden aan nieuwe specialiteiten. De vertrouwde hoge kwaliteit van de op maat gemaakte producten zal onverminderd gehandhaafd blijven. Onder leiding van Roeland Heijmerink zal, mede afhankelijk van de ontwikkelingen in de bouwmarkt, worden ingespeeld op de vraag naar de specialistische kennis, kunde en producten die de beide bedrijven van De Leeuw kunnen bieden.
Noot voor de redactie: voor meer informatie kunt u contact opnemen met De Leeuw te Baarn, de heer R. Heijmerink. Telefoon 035-5488288 of e-mail
[email protected].
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
21
Leden en begunstigers
Wijzigingen in begunstigersbestand
Nieuwe begunstigers Per 25-4-2008: Duco Projects NV Bedrijvenlaan 2, B-8630 Veurne (België) Tel.: 0032 – 58 33 00 66 Fax: 0032 – 58 33 00 67 E-mail:
[email protected] Internet: www.duco.eu Contactpersoon: René van Genderen
Per 8-4-2008: Würth Nederland BV Het Sterrenbeeld 35, 5215 MK Den Bosch Tel.: 073 – 629 15 30 Fax: 073 – 629 19 52 E-mail:
[email protected] Internet: www.wurth.nl Contactpersoon: de heer J. Verhoeven
‘Even voorstellen’ Het leden- en begunstigersbestand van de VMRG blijft groeien! Elk nieuw lid of begunstiger wordt altijd vermeld in de VMRG-Informatie. Maar naast deze standaard vermelding, hebben nieuwe leden of begunstigers ook een extra mogelijkheid om hun bedrijf onder de aandacht te brengen. Zij krijgen daartoe een volledige A4-pagina tot hun beschikking in de rubriek ‘Even voorstellen’. In deze editie van de VMRG-Informatie stellen Duco Projects NV en Würth Nederland BV, twee nieuwe begunstigers, zich voor.
Hebt u zich al aangemeld voor het internationale congres op 5 juni? Deadline is 28 mei!
22
Duco ‘Ventilation & Sun Control’ is gestart in 1991 en gevestigd in een ultramoderne bedrijfsinfrastructuur in Veurne. Het bedrijf is in Europa uitgegroeid tot een toonaangevend producent van ‘natuurlijke’ ventilatie- en zonweringsystemen die garant staan voor een aangenaam woon- en werkklimaat. Gezondheid, leefcomfort en energiezuinigheid zijn de basisingrediënten in Duco’s ‘Green Building Solution’. Of het nu om basisventilatie, intensieve ventilatie, geluidbeheersing of klimaatbeheersing gaat… Duco biedt op een ‘Natuurlijke’ manier het gepaste antwoord. Dit recept vertaalt zich in een compleet en trendsettend productmenu. De natuurlijke systemen van Duco voorkomen dat binnen gebouwen het zogenaamde ‘sick-building’ syndroom ontstaat. Temperatuur, geluidbeperking, hoeveelheid zonlicht, vochtigheidsgraad en luchtverversing zijn bepalend voor een aangenaam verblijf in een ruimte. De juiste combinatie van zonwering en natuurlijke ventilatie via de gevel is een manier om een gebouw ‘gezond, comfortabel en energiezuinig’ te maken. Vanaf het eerste ontwerp tot het afleveren van het product bij de klant, heeft Duco alles in eigen beheer. Duco biedt dan ook een marktgericht gamma innovatieve en design-geavanceerde systemen aan, onderverdeeld in volgende groepen : Natuurlijke Ventilatie, Vraaggestuurde Natuurlijke Ventilatie ‘VNV’ (DucoTronic SystemCO2), Geluiddempende Ventilatie, Aluminium Muurroosters (DucoGrille), Aluminium Lamellenwandsystemen (DucoWall) en Architecturale Zonweringsystemen (DucoSun en DucoSlide).
Würth Nederland B.V. is een dochteronderneming van het Duitse concern A.Würth GmbH & Co. KG, wereldwijd marktleider op het gebied van de bevestigings- en montagetechniek. Het concern heeft wereldwijd vestigingen in 86 landen en biedt werk aan 65.000 mensen. De totale omzet van het concern bedroeg in 2007 meer dan 8,5 miljard euro. Würth levert aan hout- en metaalverwerkende bedrijven, de bouw- en installatiebranche, de automotivebranche, de transportsector en vele andere takken van nijverheid en industrie.
Tot het leveringsprogramma behoren bevestigingsmaterialen, ankers en pluggen, onderhouds-, lijm- en kitproducten, elektrische-, perslucht- en handgereedschappen, persoonlijke beschermingsmiddelen, verspanende gereedschappen, werkplaatsuitrusting, opbergsystemen, meubel- en bouwbeslag en bedrijfswageninrichtingen.
In de afgelopen 30 jaar heeft de bevestigingstechniekbranche zich tot één van de innovatiefste branches in de bouwwereld ontwikkeld. Het aantal Europese Technische goedkeuringen voor producten uit de bevestigingstechniek stijgt gestaag, terwijl het aantal Duitse goedkeuringen terugloopt. Ondanks deze ontwikkelingen is de bevestigingstechniek nog altijd een relatief nieuwe discipline. De berekening volgt in de regel volgens algemene Duitse goedkeuringen alsook Europese Technische goedkeuringen.
Voor de gebruiker bestaan er een groot aantal verschillende bevestigingsmaterialen welke voor specifieke toepassingsgebieden ontwikkeld zijn. Würth speelt in deze ontwikkeling een belangrijke en vooruitstrevende rol. Würth Nederland B.V. kan buiten zijn standaard assortiment ook speciale producten leveren die klantspecifieke problemen oplossen. Wij bieden onze klanten de juiste technische ondersteuning. Dit gebeurt door middel van advies en demonstratie van mogelijke toepassingen bij de bouwprojecten op locatie. Vaak speelt de montage van bevestigingsmiddelen een ondergeschikte rol en berust puur op ervaringen uit het verleden. Belangrijk is natuurlijk de kwaliteit en duurzaamheid van de verbinding, alsmede snelheid en eenvoudige montage.
Antwoordfax behorende bij VMRG-Informatie mei 2008 Kruis aan over welk artikel u meer informatie wilt, en de VMRG neemt contact met u op. Actualiteit Internationaal gevelbouw congres in Delft: 5 juni 2008 Algemene Ledenvergadering 5 juni 2008 Communicatie en PR Gevelbouw Prestatieboek 2008 A5-kaart contactpersoon Collectief Communiceren Terugblik regiobijeenkomsten IN-EXPO (Internationale Bouwbeurs 2009) Bestuur en politiek Technische Commissie FAECF voorspoedig van start Verantwoordelijkheid gevelindustrie bij plantoetsing Opleiding en onderwijs Cursus Bouwfysica II Cursus Actuele Technische Onderwerpen
Juridische zaken Nieuwsbericht REACH De markt en cijfers Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2008 Innovatie Productie elders Bedrijfseconomische cijfers van Bouwbedrijven CBS Producentenprijzen Leden en begunstigers Wijzigingen in ledenbestand Wijzigingen in begunstigersbestand ‘Even voorstellen’
Techniek Kwaliteitsverbetering bij VMRG-leden Referentiedetails uit VMRG-Kwal. en Adv. digitaal beschikbaar bij SBR Dit formulier kunt u sturen of faxen naar: VMRG Mw. Cristel van Maarsseveen Postbus 1496 3430 BL Nieuwegein
Woonkeur Werkgroep Eurocodes Tabellenboek Glas
Tel. 030-6053644 Fax 030-6053260 E-mail
[email protected]
Overig, namelijk _______________________ Uw bedrijfsnaam
______________________________
Contactpersoon
______________________________
Telefoonnummer
__________________________
E-mail
__________________________