Meedoen. sport en bewegen in de opvang. ik wil in de top 3 van de Dutch terechtkomen

Meedoen sport en bewegen in de opvang

‘ik wil in de top 3 van de Dutch Street Cup terechtkomen’

Cliënt Roy Willemsen ging in gesprek met ­ ­atletieklegende Churandy Martina

doorzetters vertellen

Vier cliënten, vier verhalen over wat sport voor hen betekent

speciale uitgave van

Successen uit de regio 3 jaar Meedoen! Sport en bewegen heeft effect

‘echt partnership gaan voelen’ Sportkoepel NOC*NSF over de vruchtbare ­samenwerking

sport in beeld#1

G4 stranddag

‘Zolang je in ­ beweging bent…’

10 mei 2010

Arnold Vanderlyde ambassadeur Sport en Bewegen Je bent drievoudig Euro­ pees kampioen boksen en drievoudig Olympisch bronzen medaillewin­ naar. Hoe kijk je terug op je carrière? ‘Met veel plezier en enige trots. Ik heb veel gewonnen, maar heb ook cruciale wedstrijden verloren. Het heeft me gemaakt tot de mens die ik nu ben.’ Je hebt aangegeven dat het boksen je zelfvertrou­ wen en integriteit heb­ ben gebracht. Hoe be­ langrijk zijn deze twee begrippen in je leven? ‘Het zijn fundamentele waarden voor mij. (Zelf) vertrouwen komt vooral voort uit integriteit. Integriteit naar jezelf en naar anderen. Dan wek je vertrouwen ten opzichte van je omgeving en dat is essentieel.’ Je zet je dagelijks in om mensen te coachen, onder andere met het program­ ma FIGHTING for Success! Waarom is dit zo belang­ rijk voor je? ‘Ik vind veel voldoening in het coachen van mensen. Het geeft me veel positieve energie als ik mensen kan motiveren en inspireren. En ik krijg er veel voor ­terug. Dat vind ik mooi.’  Je geeft presentaties, voordrachten, peptalks en motivatietrainingen. Wat

2

is de beste motivatie om te gaan sporten? ‘Mijn ­levensmotto is: “Zolang je in beweging bent, is de kans dat je geraakt wordt het kleinst.”’   In 2011 deed je mee aan onze sportdag op Papen­ dal. Wat viel je het mees­ te op in de c­ ontacten met cliënten? ‘Hun positivisme en openheid en dat ze zich kwetsbaar durfden op te stellen. En, niet te vergeten, hun gevoel voor humor. Maar ook ­inhoudelijk heb ik leuke gesprekken gevoerd.’ Je bent ook lid van het Comité van Aanbeveling van het programma MeeDoen! Sport en ­Bewegen. Waarom steun je ons programma? ‘Sport en bewegen zijn bouwstenen om je goed te voelen. Sporten en ­bewegen brengen mij altijd in een positieve “winning mood”.’ Heb je nog een sportieve boodschap voor de cliën­ ten in de opvang? ‘Eigenlijk is dat gewoon mijn levensmotto: “Zolang je in beweging bent, is de kans dat je geraakt wordt het kleinst.” En – ook heel erg belangrijk om je te realiseren – iedere knock down (tegenslag) biedt je altijd weer een kans om terug te komen!’ 3

Waarom een magazine over sport en bewegen?

Sport in Beeld Sportactiviteiten in de opvang

6-7 / 48-49

‘Hey Roy...’ & ‘Hey Churandy…’ Atletiek-legende Churandy Martina en cliënt Roy Willemsen in gesprek

8-9

Drie jaar Meedoen! Sport en Bewegen Facts & Figures

12-13

Steun van VWS Een overzicht van 2010-2016

vier ‘Good practices’ 18 Successen uit de regio

14-17

Terugblik op drie ­vruchtbare jaren Interview met Karen van Brunschot en Bert Deliën

28-29

Wat zegt de wetenschap? Niels Hermens en Paul Schnabel aan het woord

36-37

‘Echt ­partnership gaan voelen’ NOC*NSF over de samenwerking

46-47

Het Comité van ­Aanbeveling Zij verbinden hun naam aan het ­programma Sport en Bewegen

Papendal 

Niet zomaar een sportdag

30

50

Federatie Opvang: i­ eder mens telt Sport betekent meedoen in de samenleving

52-53

Ook dankzij... ... deze sponsoren, vrijwilligers en fondsen was het mogelijk

Doorzetters  Vier cliënten, vier verhalen

38

Meedoen! is een speciale uitgave van de Federatie Opvang, Amersfoort | oplage: circa 2.500 exemplaren | mei 2013 redactie Karen van Brunschot, Bert Deliën, Jan Dobbe, Karin van Leeuwen,Tina-Marie Schuurmans, Bernd Timmerman eindredactie Jan Dobbe art direction en vormgeving Martin Raven fotografie Hans Beuzel, Paul van der Klei, lidinstellingen Federatie Opvang (Fier Fryslân, Humanitas Onder Dak, Toevluchtsoord Emmen, HVO Querido, CVD, Kessler Stichting), Dopingautoriteit en pilot Harderwijk, Gert Muurling, Wilfred Robaard, Roderik Rotting, Ruben Timman, Monique Venhuis lithografie Mark Boon drukwerk IVA Groep © Federatie Opvang, 2013. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

4

Een speciale uitgave over sport en bewegen voor een bijzondere doelgroep. Dat is het magazine dat u nu in handen heeft. De ­cliënten in de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang verdienen deze aandacht. Jaarlijks doen zo’n 65.000 tot 70.000 mensen een beroep op instellingen van de Federatie Opvang. Het gaat om mensen die zich in een kwetsbare situatie bevinden. Die even – kort of lang – hulp nodig hebben. Mensen die worstelen met een aantal problemen, maar ook de kracht tonen om “er weer bovenop te komen”. De lidinstellingen van de Federatie Opvang bieden deze mensen opvang, zorg en begeleiding.

Sport en ­bewegen biedt mensen de kans op een betere gezondheid, maar ook op een betere kwaliteit van leven

De cliënten in de opvang willen zo snel en zo goed mogelijk weer volwaardig en actief meedoen aan de samenleving (waar zij natuurlijk altijd deel van uitmaken). Dat meedoen vullen wij samen met de ­cliënten breed in. Het gaat al lang niet meer om bed, bad en brood alleen. Sporten en bewegen is onderdeel geworden van het programma dat leden van de Federatie Opvang cliënten aanbieden. We begeleiden mensen zodat zij de stap – klein of groot – weer kunnen zetten om zelfstandig te functioneren. Om mensen zich weer goed te laten voelen, is het nodig dat er ook gekeken wordt naar hun fysieke en mentale gesteldheid. Sport en bewegen biedt mensen de kans op een betere gezondheid, maar ook op een betere kwaliteit van leven. Drie jaar geleden is de Federatie ­Opvang daarom met steun van het ministerie van VWS gestart met een speciaal programma: Meedoen! Daarbinnen vormen sport en bewegen een heel belangrijk onderdeel. Op lokaal ­niveau werden tal van mooie initiatieven ont-

Paul van der Klei

2-3 / 10-11 / 26-27 / 54-55

wikkeld. Landelijk kwam er een speciale training voor professionals in de opvang. En zowel landelijk als lokaal werd intensief samenwerking gezocht met partners uit de sport- en beweegwereld. Drie jaar later zijn er prachtige initia­ tieven die de Federatie Opvang met tal van ­samenwerkingspartners heeft neergezet. Een van de cliënten van de opvang zei tegen mij ‘Ik wil iets van mijn leven maken, ik wil mij weer goed voelen!’ Wat is er dan beter dan sporten en bewegen? Het helpt je om je weer goed te voelen, dat geldt trouwens voor ons allemaal. Op de jaarlijkse landelijke sport- en beweegdag, die de Federatie Opvang organiseert op Papendal, zie je wat sporten met mensen doet. Ik vind het altijd weer een hoogte­punt om al die cliënten van de opvang en hun begeleiders daar te zien en te spreken. Over Papendal en andere hoogtepunten uit drie jaar Meedoen! Sport en Bewegen leest u uitgebreid in dit magazine. En uiteraard komen cliënten, professionele sporters en partners aan het woord. Tot slot kijken we ook naar voren: Wat zijn de plannen en kansen in de toekomst? Ik hoop dat u een mooie blik krijgt in de sportwereld van de cliënten van de opvang! Jan Laurier Voorzitter Federatie Opvang 5

‘Hey Roy…’

Roy Willemsen (Heerlen 1981) heeft als levensmotto: nil nobis absurdum (niets is te gek). Op zijn vierde was hij al lid van een judovereniging, waar hij als 11-jarige zijn bruine band haalde. Daarna heeft hij al zijn ­passie in het voetbal gelegd. Roy maakt gebruik van de dagbesteding van RIMO en neemt deel aan de Dutch Street Cup.

Atletiek-legende Churandy Martina, ambassadeur van ­Meedoen! Sport en Bewegen, bevraagt, vanuit zijn stek in Amerika, cliënt Roy Willemsen.

C: ‘En heb je qua school of opleiding nog iets gedaan?’ R: ‘Na de middelbare school heb ik de studie Basiskennis Boekhouding afgerond.’ C: ‘Jij was heel goed in judo. Doe je daar nog iets mee?’ R: ‘Haha, alleen als ik onenig6

‘We doen ons best om in de top-3 te komen’ heid heb met mijn RIMO-­ begeleider. Dan leg ik hem in de houdgreep… Inderdaad heb ik lang geleden de bruine band gehaald. Maar uiteindelijk vond ik voetbal leuker.’ C: ‘Doet jullie Dutch Street Cup team het een beetje goed in het toernooi?’ R: ‘Uhmmm, het kan natuurlijk beter. We hebben veel blessureleed, maar desondanks staan we in het totaal-

klassement nu op de zevende plaats. We doen ons best om aan het eind van de rit in de top-3 te belanden. Ik zou het hartstikke leuk vinden als je een keer wilt komen kijken. Hierbij ben je van harte uit­ genodigd. Trouwens nog bedankt voor het opsturen van het shirt en petje!’ C: ‘Heb je nog wensen voor de toekomst?’ R: ‘Heel simpel: ik wens een goede gezondheid en geluk voor mij en mijn omgeving.’ ◆ Op pagina 48-49 staat het interview dat Roy met ­Churandy had.

ruben timman/nowords.nl

C: ‘Hey Roy, waar woon je momenteel?’ R: ‘In een appartement in Heerlen. Daarvoor zat ik acht maanden bij de stichting RIMO. Ondanks dat ik daar weg ben, maak ik wel nog gebruik van de dagbesteding van RIMO. Bijvoorbeeld om te sporten. Zo ga ik iedere dinsdag samen met andere cliënten naar wandellocaties om daar sportief aan de slag te gaan.’

7

Drie jaar Meedoen! Sport en Bewegen

Het Verwey-Jonker Instituut onderzocht in opdracht van Federatie ­Opvang trends en ontwikkelingen op het gebied van Sport en ­Bewegen in de opvang. In drie achtereenvolgende jaren (2010, 2011 en 2012) onderzocht men de opbrengsten van het programma ­Meedoen! Sport en Bewegen. Een greep uit de resultaten…

*

knelpunten

wist u dat ...

60%

…er 7.133 kinderen in de opvang jonger dan 18 jaar zijn?

Zes van de tien instellingen noemen onvoldoende budget als het belangrijkste knelpunt bij het creëren van een sport- en beweegaanbod.

300+200=

35%

Ander knelpunt is geen of niet beschikbare sport­faciliteiten.

175+325=

25%

Heeft geen netwerk met relevante instellingen of organisaties op het gebied van sport en bewegen.

125+375= 8

…er landelijk 9.000 jongeren zijn die geen “thuis” hebben en een zwervend bestaan leiden? …er in totaal 14.141 jongeren tot 23 jaar in de opvang verblijven …er 66.080 mensen een beroep doen op de opvang? …er jaarlijks 200.000 slachtoffers ­huiselijk geweld zijn?

7.133 9.000 14.141 66.080 200.000

* cijfers 2011

drempels Drempels die cliënten ervaren zijn: het voor de eerste keer deelnemen aan sport- en beweegactiviteiten, fysieke gesteldheid en contact met nieuwe mensen. Ook zijn er drempels van praktische aard, zoals kinder­opvang, privacy/ anonimiteit en veiligheid.

uitkomsten

11+89+u 11%

De deskundigheid van medewerkers is toegenomen: 11 procent geeft aan onvoldoende deskundigheid te hebben op het gebied van sport en bewegen. In 2010 was dat nog 23 procent.

25+75+u 25%

Inmiddels heeft een kwart van alle instellingen een apart sportbudget. In 2010 was dit nog 17 procent. Dit betekent dat driekwart van de instellingen nog geen sportbudget heeft…

84+16+u 84%

Van de instellingen met een sport- en beweeg­ aanbod heeft 84 procent medewerkers die sport en bewegen als vast onderdeel in hun takenpakket hebben. Daarvan heeft 16 procent sport en bewegen als hoofdtaak of enige taak. Bij 68 procent is het een neventaak.

87+13+u 87%

Van de instellingen hebben 87 procent een sport- en beweegaanbod voor hun cliënten. In 2010 was dat nog 67 procent.

samenwerking

80%

160+40=

46%

92+108=

39%

78+122=

36%

72+128=

Samenwerking met andere partijen op het gebied van sport en bewegen neemt licht toe: van circa 70 naar circa 80 procent.

Van de instellingen werkt 46 procent vooral samen met fitnesscentra, en 39 procent met sportaccommodaties als zwembaden en sport­hallen.

Ook de samenwerking met gemeenten kent een stijgende lijn van 20 naar 39 procent.

Hetzelfde geldt voor samenwerking met sportvereni­ gingen. Dit percentage stijgt van 15 naar 36 procent.

90+10+u 90%

Negen van de tien instellingen hebben een structureel en wekelijks terugkerend aanbod van sportactiviteiten.

100+0+u 100%

Alle instellingen vinden dat het welzijn van ­cliënten verbetert door deelname aan sporten beweegactiviteiten.

Bron: ‘Sport en bewegen in de opvang. Eindrapportage van drie jaar onderzoek’ (Verwey-Jonker Instituut, 2013) Drs. Rianne Verwijs en Drs. Niels Hermens 9

sport in beeld#2

Social Inclusion Games Netherlands 1 t/m 7 augustus 2010

10

‘Ik heb deze week ervaren dat ik veel meer kan dan ik dacht! Dit vertrouwen in mezelf heb ik mee naar huis genomen. Het heeft me geholpen om sterker in het leven te staan.’

11

2010 Marije van Houwe­ lingen, programmaleider Sport en ­Bewegen in de Buurt van het ministerie van VWS (Directie Sport), stond in 2010 aan de wieg van het project Meedoen! Sport en Bewegen. Ze kreeg de Tika-award, een prijs van de ­Federatie Opvang

voor mensen en organisaties die zich extra hebben ingezet om sport en bewegen voor kwetsbare groepen mogelijk te maken. Over de rol van het ministerie zegt ze: ‘VWS kan zaken op gang brengen. Maar daarna moet de vonk overspringen en moet het

2012

steun van VWS Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) ­ondersteunt Meedoen! van harte. Ook de komende drie jaar weer. Een kort chronologisch overzicht van de VWS-steun tot nu toe. 12

In 2012 opende de toenmalig staats­ secretaris Marlies Veldhuijzen van ­Zanten de sporten beweegdag op Papendal. Ze was erg enthousiast en ook enigszins verrast: ‘Toen ik mij voorbereidde op deze dag kwamen er vragen bij me op. Hoe beleven de cliënten van de opvang zo’n sportdag? Hebben zij niet vooral behoefte aan hele concrete dingen zoals een huis en een baan? Maar hier zie ik met eigen ogen

door de maatschappelijke organisaties worden opgepakt. Ik ben heel blij als ik zie dat anderen, zoals de Vereniging Sport en Gemeenten en NOC*NSF, dit voorbeeld noemen in hun berichten. Als we erin slagen de vonk over te brengen, dan gaat het lukken om sport

en bewegen een ­vaste plek te geven.’

2013-2016 dat deze dag ontzettend veel positieve energie geeft. Iedereen is zo gemotiveerd en serieus bezig! Sporten en bewegen is heel waardevol. Het kan de eigen kracht van mensen versterken op weg naar een zelfstandig bestaan. Ik ben echt onder de indruk van deze dag en al deze inspirerende mensen met hun eigen verhalen. Het zou prachtig zijn wanneer dit ­initiatief een vervolg kan krijgen.’

Linkerpagina: staats­secretaris Marlies ­Veldhuijzen van Z ­ anten tijdens de opening van de sport- en beweegdag in 2012.

Het enthousiasme van de Staatssecre­ taris is niet zonder gevolgen gebleven. VWS heeft voor drie jaar extra steun toegezegd aan het programma Meedoen!, waarin naast sport en bewegen, participatie en werk, zingeving en alfabetisering van groot belang zijn. Het is essentieel om ook sport en bewegen verder in te bedden in de begeleidingstrajecten van de opvang. De huidige bewindsvrouwe van VWS, Edith Schippers, trekt de positieve lijn door: ‘Sporten en bewegen kan mensen veel meer bieden dan alleen plezier.

Sporten en bewegen dragen in belangrijke mate bij aan een betere gezondheid en aan het verbeteren van leefbaarheid voor mensen. Ik ben dan ook van mening dat er voor iedereen een passend sport- en beweegaanbod aanwezig moet zijn. Het sportaanbod in de buurt is ook voor kwetsbare groepen.’ 13

Terugblik op drie ­vruchtbare jaren in gesprek met

Karen van Brunschot & Bert Deliën

Heb je het over Meedoen! Sport en Bewegen, dan heb je het over Karen van Brunschot (projectleider Meedoen!) en Bert Deliën (directeur/bestuurder van Humanitas Onder Dak). Als ­initiatiefnemers van het programma onderkenden zij het grote belang van sport en bewegen voor mensen in de ­opvang. Geïnspireerd door de Social Inclusion Games in ­Denemarken en in lijn met de inzichten die al breed binnen de Federatie Opvang leefden, kregen ze een mooi project van de grond. Jan Dobbe keek met hen terug op drie vruchtbare jaren.

Hoe begon het allemaal? Karen: ‘Zo’n drie, vier jaar geleden hadden we binnen de Federatie consensus over het belang van Meedoen en sport en bewegen, en ontstond het idee dat sport eigenlijk moest worden ingebed in de begeleiding van cliënten binnen de totale opvang. Alleen… waar begin je?’ Bert: ‘De Denen organiseerden in 2009 de ­eerste Social Inclusion Games in Odense en daarvoor kregen we een uitnodiging. Bij Humanitas Onder Dak waren we al actief met sport, dus hier zei iedereen: “We gaan!” We zijn er met een bus vol cliënten heen gegaan en die kwamen razend enthousiast terug. Sport dééd iets met die mensen…’ Karen: ‘De Denen, die al vijf jaar bezig waren, konden ons bovendien heel goed uitleggen hoe je sport als effectief middel in de begeleiding toepast. En dat die spelen een geweldig goede invloed hadden op het imago van mensen in de opvang.’ En toen viel het kwartje? Karen: ‘Jazeker! We wilden de spelen in 2010 naar Nederland halen. Dat we dat wilden doen

14

sprak het ministerie van VWS enorm aan. Ze wilden het project Meedoen! Sport en Bewegen drie jaar lang financieren. De spelen hebben echt als vliegwiel gewerkt.’ Bert: ‘De spelen werden een succes, met heel hard werken, lobbyen bij overheden en netwerken met diverse partners. VWS, Universiteit Twente, lokale middenstand, wooncorporatie, bedrijven – iedereen deed mee. We hadden maar liefst 1.000 deelnemers uit 10 landen – een groot succes! Je zag het op die sportvelden gebeuren: mensen die helemaal opbloeiden. Geweldig!’ Maar het ging niet alleen om deze spelen. Er was meer… Karen: ‘Natuurlijk. Dat stond ook centraal in onze onderhandelingen met VWS. Dat sport een belangrijk middel in de begeleiding moest worden, maar ook dat dit aangejaagd kon worden door sportevenementen. Niet alleen internationaal, maar juist ook regionaal en lokaal. Waarbij de directe omgeving – clubs, sport­ verenigingen, gemeentelijke instellingen – ook betrokken zou worden. Dus niet binnen je 15

‘Je zag het op die ­sportvelden gebeuren: ­mensen die ­helemaal ­opbloeiden’ eigen muren blijven zitten, maar naar buiten ­treden. Echte integratie.’ Bert: ‘Maar ook binnen de instellingen moest er nog een heel bewustwordingstraject worden afgelegd. Het besef dat sport helend werkt, was er bij veel begeleiders nog niet. “Wij zijn van de opvang” vond men. Sporten was slechts een extraatje. Nu is het inzicht er dat sport een essentiële bijdrage levert aan terugkeer in de maatschappij.’ Karen: ‘Om het bewustwordingsproces te bevorderen is er een task force opgericht, met daarin zo’n 100 enthousiastelingen die zaken van binnenuit opporren. Dat werkt uitstekend. Zo hebben we steeds doorgebouwd.’ En het nodige bereikt… Karen: ‘We hebben echt een slag gemaakt. Kijk maar naar Papendal, de jaarlijkse ­­sport- en beweegdag die de Federatie Opvang landelijk organiseert. In 2011, het eerste jaar, hadden we krap 800 deelnemers. In 2012 hadden we er 1.000 en nog eens 400 op de wachtlijst. Bijna een verdubbeling. Zoiets was een paar jaar eerder ondenkbaar.’ Bert: ‘Er wordt veel meer gesport, we werken samen met sportverenigingen, we maken goede deals. De mensen zijn enthousiast, ze willen meer en ze willen verder met pilots, en lokale netwerken opbouwen. Alles op basis van ‘winwin’: de sportvereniging biedt faciliteiten en begeleiding, onze cliënten helpen hen met allerlei hand- en spandiensten.’ Karen: ‘Meedoen! heeft ook de ondernemerszin verder gestimuleerd bij instellingen; je moet de boer op, netwerken, “vrienden maken”. De begeleiders zijn creatiever geworden op dit gebied.’ 16

Wat is voor sportverenigingen eigenlijk het motief om met jullie samen te werken? Het imago van de doelgroep is niet denderend… Bert: ‘Sportverenigingen realiseren zich dat ze iets kunnen betekenen voor de sociale cohesie, door middenin de samenleving te staan. We spreken dan van de vitale sportvereniging. ­Binnen die maatschappelijke rol past ook de samenwerking met onze c­ liënten. En er zit natuurlijk een weder­kerigheid in: onze cliënten kunnen ook iets voor hen betekenen.’ Karen: ‘Zeker, verenigingen hebben het best moeilijk, met name als het gaat om het werven van vrijwilligers – de kurk waarop zij drijven. Daarom zoeken zij naar nieuwe kansen en impulsen op dit gebied. Samenwerking met onze cliënten biedt zulke nieuwe kansen.’ Bert: ‘En dan hebben we het nog niet eens over grote professionele clubs. Schilderen met FC Twente hebben we hier gehad voor onze ­cliënten. Schilderen met een beroemde voetballer, dat spreekt aan. Als zo’n grote club zoiets wil inzetten als incentive, dan werkt dat hartstikke goed!’ Eigenlijk zijn jullie er al zo’n beetje? Bert: ‘Nou, er moet nog wel wat gebeuren hoor. Met name als het gaat om het borgen van sport en bewegen in de cliëntbegeleiding. ­Binnen sommige instellingen is het een ­moeizaam proces om de vereiste ‘klik’ bij het management te realiseren. En dat is natuurlijk wel een voorwaarde om zo’n programma op gang te brengen.’ Karen: ‘Fondsenwerving is ook een aandachtspunt. Geld is dezer dagen een probleem. Hoe ga je om met potentiële sponsors, hoe word je

een betrouwbare partner? Ben je alert op mogelijkheden? Welke mogelijkheden biedt bijvoorbeeld het Jeugdsportfonds, en is zo’n fonds ook voor volwassenen te realiseren? Daar zijn we nu volop mee bezig.’ Dus een doorstart? Karen: ‘Jazeker, we hebben van VWS al een toezegging dat men weer drie jaar wil financieren. Daar moeten we ook de andere twee deelprojecten van Meedoen! van bekostigen, dus blijft het zaak om de vleugels uit te slaan naar andere financiers.’ Bert: ‘We hebben een heel nieuw veld aan partners toegevoegd, zoals het Nederlands Instituut Sport en Bewegen, vereniging Sport en Gemeenten en Sportkracht 12 (koepel van provinciale sportfederaties, red.). En met NOC*NSF en Life Goals werken we aan een plan voor een nationale Regiegroep Sport voor Kwetsbare Groepen. Mooi toch?!’ Wat houdt jullie zo enthousiast? Bert: ‘Het feit dat de effecten van sport zo duidelijk zijn. Tijdens de Social Inclusion Games stonden op het terrein van de UT overal koepeltentjes. Op een ochtend had het enorm geregend en op het terrein stonden tentjes in 10 cm water. Er viel geen onvertogen woord! Met vereende krachten werden de tenten verplaatst, zonder morren. Die sfeer…’ Karen: ‘Mijn dochter Emma van 16 werkte mee als vrijwilliger. Ze zei: “Ik vind die mensen allemaal zo aardig. Volgens mij zijn ze helemaal niet gewend dat mensen aardig tegen hen zijn.” Vond ik ontroerend. En op Papendal kwam er na afloop een cliënt met opgestoken duim en een glimlach van oor tot oor naar me toe en riep: “Geweldig!”. We zijn echt bevoorrecht dat we met zo’n project bezig mogen zijn.’ ◆

‘Meedoen! stimuleert ook de ondernemerszin. Je moet de boer op, netwerken, vrienden maken’

Karen van Brunschot

Projectleider Meedoen! Werkt sinds 2004 voor de Federatie Opvang in Amersfoort. Over Meedoen zegt zij: ‘Meedoen in het algemeen is essentieel voor een mens. Meedoen staat voor erbij horen, meetellen, ­serieus genomen worden. Daarom is dit project zo belangrijk!’

Bert Deliën

Is sinds 1995 directeur/bestuurder van Humanitas Onder Dak in Hengelo. Sinds 2009 tevens voorzitter van het stichtingsbestuur van de Social Inclusion Games Nederland. Over Meedoen zegt Bert: ‘Via Meedoen worden cliënten in hun kracht gezet en kunnen zij zich van daaruit verder ontwikkelen.’

17

4

Good practices successen uit de regio

Humanitas Onder Dak

Hoe zet je een programma Sport en Bewegen op? Diverse instellingen zijn voortvarend met het project aan de slag gegaan. Dat leidt tot succesverhalen in de regio. We nemen een kijkje in Hengelo, Leeuwarden, Emmen en Amsterdam. Kijkt u mee?

18

19

Tex Town Tigers, here we come! Sport neemt een belangrijke plaats in bij Humanitas Onder Dak in Hengelo. De instelling vormt een mooie driehoek met de Enschedese honk- en softbalvereniging Tex Town Tigers en het Stedelijk Lyceum. Samen organiseren ze een jaarlijks softbaltoernooi voor mensen in de opvang. Maar ook met voetbal-, badminton- en atletiekverenigingen doen ze goede zaken. Het gonst daar in het oosten, reden waarom wij teamleider Ine Klumper van Humanitas vroegen hoe ze dit voor elkaar krijgen.

Hoe belangrijk is sport voor Humanitas? ‘Het wordt steeds belangrijker. Onze deelname aan de Social Inclusion Games in Denemarken, in 2009, was een aanjager. We zagen met eigen ogen welke positieve invloed sport had op het gedrag en de instelling van deze mensen. ­Ongelooflijk! Het volgende jaar organiseerde Humanitas onder Dak met de Federatie Opvang de Games in Nederland! De games kregen een plek in het project Meedoen! Sport en Bewegen van de federatie. Sindsdien is er een sportcommissie door cliënten zelf in het leven geroepen. Tevens hebben we vier parttime sportfunctionarissen aangesteld, die het sporten op de diverse opvanglocaties actief onder de aandacht brengen. En we benaderen scholen, ­verenigingen en sponsors, om de sport toegankelijker te maken en te houden.’ Wat doen jullie verder aan sport? ‘Momenteel sporten we minimaal driemaal per week. Zo is er elke woensdag volleybal, ­basketbal of badminton. Onder begeleiding van

‘Wij hebben heel veel aan de vrijwillige inzet van de cliënten’ Bertil Haage, leraar Nederlands op het Stedelijk Lyceum en bestuurslid Technische Zaken bij de Tex Town Tigers, is zeer enthousiast over de samenwerking: ‘Mijn topsportleerlingen geven clinics aan cliënten van Humanitas als voorbereiding op het jaarlijkse 20

toernooi. Sommige kinderen zijn pas 14 of 15 jaar oud en moeten mensen les geven die soms wel 40 jaar of ouder zijn en die niet tot de doorsnee burgers behoren. Dat gaat verbazend goed. De ­cliënten knappen zichtbaar op van de onbevangen, positieve

feedback, de complimentjes. Hun enthousiasme groeit, ze nemen anderen mee en leren snel. Ze kunnen echt meer na drie of vier trainingen. En andersom hebben wij heel veel aan de vrijwillige hulp van de cliënten; ze voorzien echt in een behoefte.’

een professionele vrijwilliger doen we aan hardlopen op de Fanny Blankers Koen-baan. We doen mee aan de vijf-kilometerloop van de marathon van Enschede en aan de sportweek van Hengelo. En we fitnessen tweemaal per week.’ Wat doet het met de cliënten? ‘Sport is een uitstekend middel om mensen te motiveren hun leven weer op de rails te krijgen. Het geeft ze zelfrespect, het motiveert ze om beter voor zichzelf te zorgen. Het leert ze om te gaan met zaken als je aan afspraken houden, beslissingen van een scheidsrechter accepteren, hygiëne, goede sportkleren regelen enzovoort. Veel cliënten zijn zo enthousiast, dat ze ook in de weekenden naar de Tex Town Tigers gaan om wedstrijden te kijken. Ze zijn echt betrokken.’ Ze hebben iets om voor te gaan? ‘Ja! Zo hebben ze geholpen met het Wereldkampioenschap voor softbaljunioren en het Europees softbalkampioenschap: onderhoud van de velden, schoonhouden van de kantine , legen van prullenbakken. En… ze worden gerespecteerd en gewaardeerd!’ ◆

2

Toevluchtsoord, Emmen

Humanitas Onder Dak

1

‘De samenwerking met de Tex Town Tigers stamt al uit 2007. We hebben toen een samenwerkingsconvenant met hen en met het Stedelijk Lyceum gesloten om ieder jaar een softbaltoernooi voor mensen in de opvang te organiseren. In ruil voor vrijwilligerswerk van onze cliënten levert Tex Town Tigers lidmaatschappen, accommodatie, begeleiding en materialen. Leerlingen van het lyceum geven als maatschappelijke stage vier tot vijf trainingen van circa 2,5 uur in de aanloop naar het toernooi. ‘Het toernooi is een echte trekker. Gemiddeld doen er nu van verschillende regionale organisaties zeven tot negen teams mee, zo’n honderd mensen in totaal. En het groeit nog elk jaar!’

Kinderen sporten mee in Emmen Het lukte stichting Toevluchtsoord in Emmen binnen twee jaar een aanbod aan sport- en beweging te realiseren voor kinderen van 0 tot 18 jaar en hun ouders. Eind 2012 waren er 23 kinderen uit de opvang lid van een sportvereniging. Bovendien produceerde men ‘Kinderen sporten mee’, een handleiding voor collega opvangorganisaties om een programma voor kinderen op te zetten. Kinderwerker Karin Mineur vertelt. Wat hebben jullie te bieden? ‘Voor de groep 0-4 jarigen is er babymassage, peuterzwemmen en -gymnastiek. De 4 tot 21

Mooi aanbod! Hoe doe je dat? ‘Enthousiaste medewerkers zijn een voorwaarde om cliënten blijvend te stimuleren aan sport­ activiteiten mee te doen. Daarnaast werken we nauw samen met de gemeente Emmen, die er met zogeheten combinatiefunctionarissen per wijk serieus werk van maakt om kinderen vanaf 6 jaar te laten kennismaken met sport en cultuur. Met hen bespreken we de mogelijkheden voor kinderen uit de opvang die willen sporten. We zijn actief in het netwerk van buurtwerk, jongerenwerk, de basisschool – brede school in de wijk en diverse sportverenigingen. ‘Sporten kost geld, dus besteden we veel aandacht aan fondsenwerving. We hebben met succes een beroep gedaan op het Jeugdsportfonds, stichting Leergeld, de gemeente Emmen, Rabobank Stimuleringsfonds, FC Emmen, Emmen Culinair en de Lady’s Circle. Alle beetjes helpen!’ Resultaat? ‘Op basis van onze ervaringen hebben we nu een handleiding voor het integreren van sport en bewegen in het hulpaanbod voor kinderen in de opvang, die gebruikt kan worden door andere opvangorganisaties. En dat is belangrijk. Cliënten en hun kinderen hebben veel meegemaakt en verkeren vaak in een groot isolement. Dit maakt dat activiteiten die niet direct met hun problematiek te maken hebben, laag op hun agenda staan. Maar als ze eenmaal meedoen, is dit een belangrijk begin van terugkeer in de maatschappij! Sporten wordt dan ook zeer positief ervaren door zowel ouders als kinderen. Dat nu 23 kinderen lid zijn van een sportvereniging, vinden wij een mooi resultaat – maar het is pas een begin.’ ◆ 22

HVO-Querido Toevluchtsoord, Emmen

12-jarigen kunnen meedoen aan woensdagmiddagactiviteiten, activiteiten van de Brede School, weerbaarheidstraining, wandelen en een voetbalclinic van de FC Emmen. Daarnaast kunnen ze lid worden van een sportvereniging. De 12 tot 18-jarigen kunnen naar de woensdagavondactiviteit, naar de sportschool, wandelen, of lid worden van een sportvereniging. De ouders kunnen naar fitness, wandelen, hardlopen, een wedstrijd van FC Emmen bezoeken of meedoen aan cursussen binnen de opvang, zoals de weerbaarheidscursus en de assertiviteitstraining.’

3

‘Beweeg je gezond’ in Amsterdam Bij HVO-Querido in Amsterdam gaat het goed met Sport en Bewegen. Het aantal sportende cliënten nam met 10 procent toe, maar ook het aantal locaties waar ze kunnen sporten groeide stevig. Opmerkelijk is de aanstelling van professionele activiteitenbegeleiders sport en het werken met ‘cliënt-ambassadeurs’, ervaringsdeskundigen die sport binnen de opvang promoten. ‘Zonder de activiteitenbegeleiders Geertjan Nijenhuis en Patrick Durrfeld was het nooit

gelukt’, aldus beleidsadviseur Harry Herfs. ‘Als professionals weten ze hoe je sportactiviteiten moet opstarten. Ze verzorgen de accommodaties, kleding, materialen en begeleiding. Dat doen ze totdat stagiaires of vrijwilligers het van hen kunnen overnemen. Dat werkt prima.’ Meedoen Voor 2013 streeft HVO-Querido ernaar dat 30 procent van de cliënten actief gaat sporten: ‘Met sport en bewegen verbetert hun fysieke en psychische gesteldheid. Ze worden weer trots op eigen lichaam, ontwikkelen een positiever zelfbeeld en ervaren een betere kwaliteit van leven. Wanneer het zelfbeeld verbetert en het meedoen in de samenleving toeneemt, wordt ook de negatieve beeldvorming doorbroken. Dit betekent een positiever imago voor onze cliënten en onze sector. Daar heeft iedereen baat bij. Daarom voeren we als motto: “Beweeg je gezond”.’ En gesport wordt er, iedere dag: hardlopen, fitness, sportroulette, voetbal, boogschieten, kanovaren en zwemmen. En als het even kan, wordt er met zo veel

mogelijk cliënten deelgenomen aan grote en kleine sportevenementen. Terug in de maatschappij HVO-Querido wil op iedere locatie een aandachtsfunctionaris “sport en bewegen” – ook wel cliënt-ambassadeur genoemd. ‘Liefst een cliënt die zelf actief sport en zo in staat is anderen te enthousiasmeren en te begeleiden. Zo iemand stimuleert aandacht voor dit onderwerp bij cliënten en collega’s. Zo leeft “Beweeg je gezond” binnen de opvang.’ Om een gezonde sociale interactie tussen cliënten en de sport­ wereld op gang te brengen, maakt HVO afspraken met sportclubs die bereid zijn een maatschappelijke rol te vervullen. Herfs: ‘Sporten moet middenin de maatschappij gebeuren. Daarom hebben we overeenkomsten met voetbal-, volleybal- en andere clubs om vrijwilligers van hen te laten sporten met onze cliënten, met als tegenprestatie dat cliënten meedraaien binnen hun organisatie. Dat kan zijn als sporter, maar ook als vrijwilliger. Zo bereiden de mensen zich voor op terugkeer in de maatschappij.’ ◆ 23

Federatie Opvang ondersteunt

en ook nog...

4

Fier Fryslân… een eigen Sports Academy!

In 2011 zette Fier Fryslân in Leeuwarden een eigen Sports Academy op voor vrouwen en meisjes in de opvang. Ze sporten in reguliere sportclubs om zo een gezonde basis te leggen om hun leven weer op te pakken. Federatie Opvang droeg financieel bij aan dit programma. En het is succesvol: na twee jaar zijn er al zo’n 120 meiden aan het sporten. Projectleider Annemarie van Rijn licht toe. ‘De heilzame werking van sport is bewezen. Sport is een prachtige methode voor herstel op geestelijk, sociaal en lichamelijk gebied. Sportende meiden doen weer mee, ze maken plezier, denken even niet aan dat afschuwelijke verleden. Op het sportveld zijn ze die jonge, 24

Rotterdam gezonde meiden die ze horen te zijn. We hebben inmiddels voetballers, boksers, zwemsters, basketballsters, turnsters, badmintonsters, streetdancers en noem maar op. En… een ­heuse ballerina! ‘Alle jonge meiden, vrouwen en kinderen in de opvang van Fier krijgen de kans om te sporten. De eerste tien weken volgen ze movement ­therapy, een intern sportprogramma dat zich richt op conditie en beweging. Na tien weken mogen ze hun eigen sport uitzoeken bij een club naar keuze. We werken samen met sporten dansclubs uit de stad, inmiddels al meer dan twintig. Zij nemen de meiden op als ‘normale’ sporters. De meiden moeten plezier hebben en niet als buitenbeentjes worden behandeld. ‘We kiezen voor reguliere sportclubs omdat de vrouwen af en toe de deur uit moeten. Ze zitten 24 uur per dag in een groep meiden met problemen. Het is goed voor ze om daar even niet mee bezig te zijn, maar met hun gezonde ik. Verder doen ze nieuwe en gezonde contacten op door naar een reguliere sportclub te gaan. Ze ontmoeten nieuwe mensen, maken vrienden, worden uitgenodigd voor feestjes. Kortom: ze werken aan een leven buiten de opvang.’ ◆ Meer informatie op www.fierfryslan.nl

In Rotterdam werkten meerdere partijen samen rondom sport en bewegen. Hierbij waren onder meer Centrum voor Dienstverlening, Leger des Heils, Rotterdam

Sportsupport en de Pameijerstichting betrokken. Gemeente Rotterdam (sportsupport) zet zich in voor sport voor kwetsbaren en ondersteunt verenigingen.

Zoals u op deze pagina’s ziet, zijn sommige instellingen al vergevorderd met de implementatie van Sport en Bewegen. Ze hebben de ­activiteiten al verre­gaand geïntegreerd binnen de hulpverlening. Andere instellingen staan in de startblokken. Om hen te helpen en te zorgen dat zij niet steeds opnieuw het wiel hoeven uit te vinden, biedt Federatie Opvang ondersteuning in de vorm van: • Opbouw landelijk en lokaal netwerk. • Trainingen. 100 mede­ werkers hebben deel­ genomen aan tweedaagse trainingen. • Netwerkdagen voor uitwisseling van informatie tussen de instellingen. • Ondersteuning bij ­projecten en pilots.

Pilot Harderwijk

Fier Fryslân

CVD

Twee andere mooie initiatieven die we in dit magazine niet onvermeld wilden laten, vinden we in Rotterdam en Harderwijk.

Harderwijk

Tenslotte is “het kleine broertje”van Papendal een heel mooi voorbeeld. Dankzij een initiatief van een enthousiaste cliënt werden in 2011 de Veluwegames georganiseerd in Harderwijk. Hierin werkten gemeenten en instellingen in de Noord-Veluwe met

succes samen om de band met verenigingen een extra impuls te geven. Deze games zullen zeker ook een vervolg krijgen, aldus de organisatoren. Zo versterken lokale / regionale initiatieven en landelijke initiatieven elkaar in sport en bewegen.

• Ontwikkeling digitale toolkit bestemd voor medewerkers van de instellingen. Hierin is informatie te vinden over bijvoorbeeld het motiveren van cliënten, mogelijkheden voor ­financiering en inbedden van de activiteiten binnen de instelling.

25

sport in beeld#3

Humanitas Onder Dak Meedoen! met Marti 23 oktober 2012

26

‘Ik zie wat sporten doet, het doet zo enorm veel goeds voor onze mensen’

27

Wat zegt de wetenschap?

Er zijn verschillende onderzoeken die de positieve effecten beschrijven van sport op mensen. Niels Hermens van het Verwey-Jonker Instituut en Paul Schnabel (voorheen directeur van het Sociaal Cultureel ­Plan­bureau) geven een beknopte doorkijk naar de wijze waarop sport en bewegen ingezet kunnen worden.

Toegevoegde waarde

Zelfwaardering

De belangrijkste toegevoegde waarde van sport en bewegen is natuurlijk dat ze een ­positief effect hebben op de gezondheid van mensen. Daarnaast lijkt sport een geschikte manier om bepaalde vaardigheden te ontwikkelen, zoals doelgericht samenwerken, zelfcontrole en kunnen plannen. Voor kwetsbare mensen zijn deze vaardigheden vervolgens weer belangrijk om mee te kunnen doen in de samenleving. Daarbij is het wel heel belangrijk dat de sportactiviteit plaatsvindt in een positieve en veilige omgeving. Anders kan sporten zelfs ook een negatief effect hebben. Voor mensen in de maatschappelijke opvang is het bijvoorbeeld heel belangrijk dat de sportbegeleiders hen positief benaderen. Daarnaast is het belangrijk dat de begeleiders aandacht besteden aan vaardigheden die ook buiten de sport bruikbaar zijn. Bijvoorbeeld door te benadrukken dat samenwerken belangrijk is in de sport, maar juist ook buiten de sport.

‘Steeds meer opvanginstellingen gebruiken sport in hun werkmethoden of behandelplannen’

De sector heeft de afgelopen drie jaar hard gewerkt om sport en bewegen voor cliënten op de kaart te zetten. Sport krijgt steeds vaker een structurele plaats, en steeds meer instellingen hebben een sport- en beweegaanbod. Daarnaast zie je dat de instellingen steeds meer aandacht krijgen voor het motiveren en activeren van cliënten om te participeren in de sport – geen sinecure. 28

Als onderzoeksinstituut willen wij graag nader kijken naar de ontwikkelingen binnen de opvanginstellingen. Steeds meer organisaties voor maatschappelijke opvang en vrouwenopvang gebruiken sport in hun werkmethoden of behandelplannen. Een volgende belangrijke stap is nu om te bekijken hoe dit gebeurt, en welke methoden de kans op succes vergroten. Dat zou helpen om sport en bewegen een structurele plek te laten krijgen binnen opvang­instellingen. Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het ­daarnaast erg interessant te bekijken wat de invloed van sportdeelname is op de zelfregulatieve vaardigheden van mensen, en onder ­welke condities de kans wordt vergroot dat de sportactiviteit een positieve invloed heeft. Dit is relevant omdat zelfregulatieve vaardigheden samen met IQ het toekomstperspectief van mensen bepaalt. Ik prijs me gelukkig dat ik dit de komende jaren mag onderzoeken voor jongeren binnen jeugdhulptrajecten. ◆

Drs. Niels Hermens is ­socioloog en werkt sinds begin 2009 als onderzoeker bij het Verwey-Jonker Instituut. Hij houdt zich daar vooral bezig met de maatschappelijke functie van sport, groot­ stedelijke vraagstukken en de leefbaarheid van buurten en wijken. Hij is co-auteur van ‘Sport en bewegen in de opvang: eindrapportage van drie

jaar onderzoek’. Zie voor meer publicaties van het Verwey-­ Jonker Instituut www.verwey-jonker.nl

Zelfwaardering en gezondheid hebben veel met elkaar te maken. Ongezondheid maakt mensen niet alleen kwetsbaar in de fysieke, maar ook in de psychische en sociale zin van het woord. Televisieprogramma’s als ‘Genante lijven’ zeggen al in de titel waar het om gaat: schaamte, afkeer van het eigen lichaam, zelfhaat. Het is wat te veel gezegd dat iedereen trots wil zijn op het eigen lichaam. Wie dat niet is en er ook geen behoefte aan heeft, is echter of afgezakt tot onverschilligheid ten opzichte van anderen of hoeft zich dankzij ­rijkdom of macht niet veel aan te trekken van het oordeel van anderen. Anders gezegd, het is heel moeilijk om achter de lelijkheid van het lichaam nog de schoonheid van de persoonlijkheid te herkennen.

‘Zelfwaardering en gezondheid hebben veel met elkaar te maken’

Voor preventieprogramma’s zou werken aan je gezondheid niet als het beginpunt van de actie gezien moeten worden (‘natuurlijk werk je aan je gezondheid’), maar als het probleem: ‘Waarom zou jij aan je gezondheid moeten werken?’. De tweede vraag is vervolgens hoe je dat dan doet. De inspanning moet in elk geval lonen, niet alleen op de lange, maar ook op de korte termijn. Wie begint met hardlopen onder­vindt daar zelden de bevrediging van en het verlangen ernaar dat de geoefende hard­loper ervaart. In het begin kan dan de steun van een trainer of een trainingsgroepje helpen de weerstand te overwinnen.

Verandering van gezondheidsgedrag is moeilijk, omdat er aan het nieuwe gedrag zelden een onmiddellijke beloning vastzit. Als dat al het geval is, is dat zelden merkbaar in een waarneembare verbetering van de gezondheidstoestand. Daar is meestal veel tijd voor nodig en de relatie met de gedragsverandering is ook dan meestal niet direct aanwijsbaar. Door de gezondheidsboodschap te verbinden met voor de betrokkene belangrijke en positieve aspecten van het leven, zoals meetellen in de samenleving, vergroot de kans dat de boodschap wordt aangenomen en uiteindelijk ook in gedrag verankerd raakt. Simpel gezegd, maar niet gemakkelijk gedaan, is het het mooiste wanneer mensen gezond gedrag zo vanzelfsprekend gaan vinden, dat er geen verbinding meer is met een specifiek gezondheidsdoel. Het is dan hun eigen gedrag geworden. ◆ (Extract uit ‘Een theorie voor preventie’, lezing gehouden tijdens de conferentie Prikkels in ­Preventie op 1 november 2011)

Socioloog Paul Schnabel (1948) was tot maart 2013 directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Tevens is hij hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Hij was columnist van NRC Handelsblad, Het Financieele Dagblad en schrijft nog steeds ­columns voor het historisch tijdschrift Maarten. In 2010 ontving hij de

penning van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, die tweejaarlijks wordt uitgereikt. 29

Papendal, niet zomaar een sportdag ‘de kers op de taart’

Het is het grootste en mooiste sportevenement voor cliënten van de opvang: de landelijke sporten beweegdag op Papendal, georganiseerd door de Federatie Opvang. Niet zomaar een sportdag. Je merkt het meteen. Met 25 events op het programma is dit de dag waar meer dan 1.000 mensen maanden naartoe hebben geleefd. Op 22 augustus 2012 was het weer zover…

30

Feestelijke opening Om half elf wordt het sportfestijn geopend door Marlies Veldhuijzen van Santen (VWS). Met een druk op de rode knop knalt het confettikanon en start een groep hiphopdansers een wervelende show. De staatssecretaris opent niet alleen het programma, zij blijft ook om te kijken naar al de sporters: ‘Ik ben echt onder de indruk van deze geweldige dag met deze sporters uit alle hoeken van Nederland’, zegt ze later op de dag. ‘Ik zie vrolijke mensen en spreek met ze en hoor hun eigen ver­ halen. Dit initiatief van de Federatie Opvang moet een vervolg krijgen’. De aanwezigheid van de staatssecretaris en de tijd die zij neemt om met veel mensen te praten is ook voor veel cliënten een hoogtepunt.

’Meedoen staat voor erbij horen en draagt bij aan een betere kwaliteit van leven’ 31

Visitekaartje Op de dag ontmoeten we ook Bernd Timmerman, hoofd public affairs & public relations van de Federatie Opvang. Hem vragen we waarom deze dag wordt georganiseerd. Bernd: ‘De landelijke sport en be­weegdag is onderdeel van het programma Meedoen!. Een van de belangrijkste doelen van dit programma is om de instellingen van de Federatie Opvang te helpen en te ondersteunen bij het opzetten van lokale sportprojecten. Lokaal werken 32

organisaties samen om cliënten van de opvang structureel kansen te bieden om te sporten en om zo met andere mensen in contact te komen. Zo’n landelijke sportdag is de kers op de taart. Mensen uit heel het land komen elkaar tegen en aan de buitenwereld wordt getoond dat mensen uit de opvang met kracht en veel inzet deel willen uitmaken van die samenleving. Het is een groot sportfeest voor de ­cliënten en een visitekaartje

van de sector. Dit is steeds weer het moment om te laten zien wat sport met mensen kan doen. Die 1.000 mannen en vrouwen zijn de ambassadeurs van de ruim 65.000 mensen die jaarlijks hulp krijgen van opvang­instellingen.’

’Ik wist niet dat ik het in mij had’, schalt over het sportveld

Ook voor de ­allerkleinsten Er is een prachtig, uit­gebreid ­kinderprogramma. Van verschillende sport­clinics voor de kleintjes tot een optreden van een goochelaar die de monden open doet ­vallen. De ­kinderen hebben een superdag en tegelijkertijd k­ unnen hun moeders zo lekker onbezorgd meedoen aan het sporten.

’Tientallen kinderen dansen en zingen op het veld’

TIKA award uitgereikt

De Federatie Opvang heeft een speciale TIKA award ontwikkeld. De award, vernoemd naar de mascotte van Meedoen! Sport en Bewegen, zet gemeenten, ­bedrijven, organisaties en instellingen die zich extra inzetten om sport en bewegen voor kwetsbare groepen en cliënten mogelijk te maken in het zonnetje. Hiermee stimuleert en waardeert de Federatie Opvang bijzondere initiatieven. In 2012 ontving Marije van Houwelingen (VWS) deze prijs voor haar enorme inzet voor het programma. 33

Zonder vrijwilligers geen sportdag Zo’n sportdag is onmogelijk te organiseren zonder de inzet van honderden vrijwilligers. ABN AMRO, DHL, Coresta – Living Vision, VWS en VNG, allemaal zetten zij medewerkers als vrijwilliger in. Manager Karin Lodder van Coresta-Living Vision geeft aan dat de sfeer fantastisch is en dat de sporters zo dankbaar, enthousiast en onderling zeer ­sociaal zijn: ‘De gemiddelde sporter in Nederland zou daar een voorbeeld aan kunnen nemen!’ En niet te vergeten: de collega’s van de Federatie Opvang dragen op deze mooie dag natuurlijk ook hun steentje bij… 34

Medailles ook voor inzet

‘die blijdschap op de gezichten van mensen die het best ­moeilijk hebben gehad. Het is een onvergetelijke dag ook voor mij, als vrijwilliger’’

Bij zo’n groot evenement hoort niet alleen een feestelijke opening, maar ook een onvergetelijke afsluiting. De sporters hebben niet alleen voor de eer gestreden. Het gaat – net zoals bij alle sportwedstrijden – ook gewoon om de medailles. Die worden na afloop van de wedstrijden ceremonieel uitgereikt. En bij de beoordeling gaat het niet alleen om wie er als eerste over de finish kwam of wie de meeste doelpunten heeft gemaakt. En daarom zijn er ook

medailles voor inzet, grenzen verleggen en goed meedoen. Jan Laurier, voorzitter van de Federatie Opvang, zegt het in zijn afsluiting van de dag pakkend: ‘Je kunt erover praten, schrijven of lezen, maar hier zie je en ervaar je hoe goed en mooi het thema Meedoen! werkelijk is. Bewegen is meedoen en erbij horen. Meer positieve uitstraling dan op zo’n dag krijg je niet snel. Tot de ­volgende keer in 2013, weer op Papendal!’

Het gaat ook ­gewoon om de medailles!

35

‘Wij zijn echt ­partnership gaan voelen’ Het project Meedoen! Sport en Bewegen heeft een stevige duw in de rug gekregen door de samenwerking met de s­ portkoepel NOC*NSF. Door hun inbreng is het programma op een nog hoger plan gekomen. We vroegen bestuurslid Wim Ludeke en expert maatschappelijke kwaliteit Lieke Vloet van NOC*NSF waarom hun organisatie het zo ­belangrijk vindt het project te ondersteunen.

Wat is voor NOC*NSF het belang van sport en bewegen? Wim: ‘Dit is echt breedtesport pur sang. Zoals onze voorzitter André Bolhuis spreekt over “sport en bewegen tot in alle haarvaten van de samenleving laten doordringen…” Dat gebeurt door dit soort mooie initiatieven en dat is prachtig. Er was ook sprake van patronage (beschermheerschap, red.) voor de Social ­Inclusion Games vanuit het IOC. Dat zegt wel wat over de kracht van zo’n evenement.’ Welke bijdrage levert NOC*NSF concreet? Lieke: ‘NOC*NSF heeft van begin af aan meegedacht en gefocust om opvanginstellingen te koppelen aan sportaanbieders. Ik heb deel uitgemaakt van de begeleidingscommissie die het project volgde en van advies voorzag. Ook hadden we vaak een-op-een contact met projectleider Karen van Brunschot. We zijn echt een partnership gaan voelen daardoor. 36

NOC*NSF heeft tweemaal het sportterrein op Papendal beschikbaar gesteld voor de landelijke Sport- & Beweegdag. Hierdoor is het belang van sport en bewegen voor mensen in de opvang goed onder de aandacht gebracht.’ Hoe hebben jullie de sportevenementen ervaren? Wim (aanwezig op de Social Inclusion Games in 2010): ‘Ik kon niet veel anders dan enthousiast zijn! Ik vond de Social Inclusion Games een indrukwekkende, maar ook een bevestigende ervaring. Bevestigend in de zin dat je de kracht van sport, wat sport teweeg kan brengen, terugziet. De “eigenaardigheden” van de doelgroep vallen dan weg. Blijven doen, zou ik zeggen en zeker ook een beroep doen op ons als dat relevant is!’ Wat kan Lieke daar aan toevoegen? Lieke: ‘De sport en beweegdag wordt ook wel “Bewegen is meedoen”-dag genoemd. Dat vind

ik een hele goede titel, want het dekt echt de lading. Het is een geweldig evenement. Ik had het geluk veel deelnemers te mogen spreken over wat sport voor hen betekent. Dat waren mooie, inspirerende verhalen. Het is natuurlijk het mooist als het niet een eenmalige activiteit is, maar dat het meehelpt om ze een leven lang te laten bewegen. In gesprek met deelnemers zie je dan wat sport en bewegen betekent in hun verdere leven of in de opbouw van een nieuw leven… Dus een evenement als dit kan een vliegwiel zijn, maar moet worden ingebed in een totale aanpak die het hele jaar doorgaat. Dat was ook de kracht van het programma Meedoen!Sport en Bewegen. Ik begreep dat VWS nog voor enkele jaren steun heeft toe­ gezegd en dat vind ik echt heel erg goed.’ Hoe zien jullie de toekomst? Lieke: ‘Van bewegen kun je enorm genieten en het kan je een grote persoonlijke winst opleveren. Daar willen we zo veel mogelijk mensen in Nederland van laten genieten. Dat geldt zeker ook voor kwetsbare groepen. Dat kan het best door zowel lokaal als landelijk de juiste partijen te laten samenwerken en structurele programma’s te ontwikkelen. NOC*NSF wil daar zeker aan meedoen.’ Wim: ‘NOC*NSF zou in het proces om deze doelgroep bij de sport te betrekken een verbindende schakel kunnen zijn. Nu zit de aandacht nog te veel in de hoek van de zorg. Dat moet mijn inziens veranderen door actief de verbinding met de wereld van de sport tot stand te brengen.’ Lieke: ‘Wij zijn in gesprek met verschillende partijen om te kijken of we een landelijke regiegroep kunnen formeren om sport en bewegen voor kwetsbare mensen structureel mogelijk te maken. Dat gaat natuurlijk breder dan de opvang, maar de Federatie Opvang is hierbij wel als partner betrokken.’ Wim (tevens bestuurslid Life Goals): ‘Life Goals is hierin een belangrijke initiator. Dat ik dit ­initiatief van harte ondersteun is dus heel logisch. Als we de krachten goed bundelen komen we vast heel ver. En dat is altijd zo! Een team is immers meer dan de som van ­individuele spelers…’ ◆

‘Ik kon niet veel anders dan enthousiast zijn’

Wim Ludeke

‘Dat waren mooie inspirerende verhalen’

Lieke Vloet

37

doorzetters

ruben timman/nowords.nl

vier cliënten, vier verhalen

38

Sport is de rode draad in m’n leven Naam: Amadeu Oliviera Leeftijd: 32 Instelling: HVO-Querido Wat deed je voordat je in de opvang terechtkwam? ‘Ik ben geboren in Angola. Op mijn 6e verhuisden we naar Lissabon, Por­ tugal. Daar ben ik opgegroeid. Als jongen was ik een fanatiek en getalenteerd voetballertje. Ik speelde bij Strella de Madora. Omdat ik niet kon doorbreken naar de profstatus, ben ik op mijn 18e naar Nederland gekomen, in de hoop dat ik hier wel een toekomst als profvoetballer had. Ik kwam op proef bij Go Ahead Eagles, maar ik kreeg geen contract. Later, in Den Haag, lukte het ook niet, hoe hard ik ook mijn best deed.’ Hoe kwam je in de opvang terecht? ‘Ik kwam in de opvang terecht nadat het uitging met mijn vriendin, met wie ik ook een zoontje heb. Na onze scheiding was ik twee jaar lang daken thuisloos. Ik zwierf van tijdelijk adres naar tijdelijk adres, verloor mijn werk. Er waren hele periodes zonder inkomen, ik kreeg schulden. Uitein­ delijk kwam ik in het ­Passantenverblijf van HVO-Querido terecht.’ Wat heeft de opvang je gebracht?

‘In de opvang heb ik geleerd hoe je omgaat met andere mensen: samen wonen, delen, rekening houden met elkaar, praten, hulp vragen. De rode draad in mijn leven is toch wel de sport gebleven, die helpt me alle ­problemen te boven te komen. Dat is altijd al zo geweest, en dat zal altijd wel zo blijven. Sporten is gezond, goed voor lichaam en geest. Het helpt stress te verminderen en prestaties te verhogen. Dat probeer ik ook over te brengen op de andere mensen in de opvang.’ Wat doe je nu aan sport? ‘Ik voetbal weer, in het team HVO-Querido. We trainen elke week en spelen in het weekend competitie in de Dutch Street Cup. Iedere dag loop ik hard en ik doe mee aan allerlei hardloopevenementen zoals de Dam tot Dam Loop. Als het even kan, pak ik ook andere sporten mee, zoals fitness, zwemmen en kanoën.’ Hoe kijk je naar de toekomst? ‘Voor de toekomst streef ik naar een eigen woning. Ook wil ik de opleiding tot sporttrainer volgen en naderhand wil ik beroepsmatig trainer worden. Omdat je daarvoor natuurlijk de Nederlandse taal goed moet beheersen, volg ik ook nog taalles.’ 39

Boksen voor een toekomst Hoe ben je in de opvang terechtgekomen? ‘Op mijn veertiende ben ik door mijn vader naar Irak gestuurd. Daar heb ik 2,5 jaar gewoond. Het was een hele moeilijke tijd voor me. Mijn vader was heel streng en ik moest volgens zijn regels leven. Na 2,5 jaar mocht ik eindelijk weer naar Nederland. Alleen voor een vakantie, daarna moest ik terugkomen. Maar ik wilde niet meer terug en ben toen gevlucht. Zo kwam ik in de opvang terecht bij Fier.’ Wat heeft de opvang je gebracht? ‘Het gaat nu goed met me. Als jong meisje wilde ik al boksen, maar dat mocht nooit omdat ik een meisje was. Toen ik bij Fier wel mocht boksen, dacht ik: dit is mijn kans. Het gaat heel goed. Ik vind het erg leuk en kan m’n agressie en frustratie erin kwijt.’ Wat doet sport met jou? ‘Mijn conditie was heel erg slecht toen ik hier kwam, maar nu is die veel beter. Hard trainen vind ik niet erg, want dan voel je tenminste dat je ergens moeite voor hebt gedaan. Na de training voel ik me 40

40

altijd heel erg goed. Soms heb ik geen zin om te gaan, maar als ik dan toch ben geweest ben ik zo blij. Alles is er even uit. ‘Ik ben lekker bezig, ga naar buiten, zie andere mensen en ben in een andere omgeving. Het is fijn om even in m’n eentje, zonder de groep, ergens anders te zijn. En ja, ik heb heus wel eens per ongeluk een klap op m’n neus gehad, maar dat hoort er nu eenmaal bij. Boksen is een stoere sport, maar ik ben niet alleen maar stoer hoor. Ik doe ook nog gewoon hakjes en een jurkje aan.’ En de toekomst? ‘Mijn beeld van de ­toekomst? Ik wil heel graag op mezelf wonen en mijn school afmaken. En ik hoop dat ik ooit aan bokswedstrijden kan meedoen.’

ruben timman/nowords.nl

Naam: Nancy Leeftijd: 18 jaar Instelling: Fier Fryslân

41

Straatvoetbal op de Dam… Naam: Suzanne Stel Leeftijd: 32 jaar Instelling: RIBW/RIMO

ruben timman/nowords.nl

Wat deed je voordat je in de opvang ­terechtkwam? ‘Voordat ik in de opvang terechtkwam, woonde ik bij mijn vader en werkte bij een invalidewerkplaats. Ik had veel last van psychotische klachten. Ik was niet actief, lag dagen in bed en was moeilijk vooruit te branden. Verder kookte ik voor mijn vader – dat was eigenlijk de enige daginvulling die ik had. Ik had een heel ongezond eetpatroon en at alles wat los en vast zat.’

42

Hoe kwam je in de opvang terecht? ‘Nadat ik een tijdje op mezelf had gewoond, begon ik te vereen­ zamen. Ik had weinig sociale contacten en ook geen dagbesteding. Zo kwam ik in de opvang terecht. Daar werkte ik aan mijn zelfvertrouwen en leerde ik grenzen aan te geven. In deze periode slikte ik antipsychotica, waardoor ik 140 kilo woog. Onder begeleiding ben ik overgestapt op andere medicatie en ben ik naar een psychiater gegaan. Ik heb nu binnen de RIBW een eigen appar-

tement. Daar ben ik supertrots op. Als je maar in jezelf blijft geloven is het allemaal mogelijk.’ Wat betekent sport voor jou? ‘Sporten geeft me meer zelfvertrouwen. Het betekent lekker bezig zijn en fanatiek worden. Het geeft me echt een kick. Ik doe aan straatvoetbal in de Dutch Street Cup, met het team Maastricht. Ik ben de enige vrouw van twee teams. En ik wandel. Op 30 maart heb ik de Kennedymars van 80 kilometer gelopen. Dat was wel een uitdaging.’ Wat doe je nu aan sport? ‘Mijn dagbesteding in de opvang bestaat ook grotendeels uit sport. En RIMO organiseert straatvoetval, zeskamp, sportdagen en nog veel meer. Ik doe er allemaal aan mee en vind alles leuk!’ En de toekomst? ‘Op mijn verlanglijstje staat nog het lopen van de Nijmeegse Vierdaagse. Vier dagen 40 kilometer per dag, dat is mijn uiteindelijke doel. En… met ons straatvoetbalteam Maastricht op de Dam in Amsterdam spelen.’ 43

Terug naar huisje, boompje, beestje

Hoe ben je in de opvang terechtgekomen? ‘Voordat ik in de opvang kwam, had ik huisje, boompje, beestje. Ik woonde samen met mijn ex-vrouw en onze tweeling in een eigen huis. Overdag werkte ik als standbouwer. Het ging mis doordat mijn vrouw vreemdging. Ik kon me daardoor niet meer concentreren op mijn werk en raakte mijn baan kwijt. En mijn huis.’ Wat heeft de opvang je gebracht? ‘Bij Omnizorg heb ik geleerd om zelfdiscipline te hebben. Je moet goed voor jezelf opkomen en sterk in je schoenen staan, anders red je het niet in de opvang. En ik ben aan het werk. Ik sta achter de bar. Ik schenk koffie en thee voor de andere ­cliënten, schrijf ze in voor een slaapplek en het eten, en maak een praatje met ze. Leuk om te doen, want stilzitten kan ik echt niet. Daarnaast werk ik bij een re-integratiebedrijf. Daar help ik de schapen verzorgen; en in de timmerwerkplaats maak ik van steigerplanken stoelen, tafels en plantenbakken.’

44

Wat betekent sport voor jou? ‘Sport is erg belangrijk voor me! Je bent even weg uit je omgeving en je kunt je zinnen verzetten. Sport is goed voor mijn gezondheid en geeft me meer energie. Vorig jaar ben ik mee geweest naar de sportdag op Papendal. Daar heb ik andere mensen leren kennen en kunnen “proeven” van andere sporten, zoals volleybal en boogschieten.’ Wat doe je nu aan sport? ‘Op dit moment zwem, dart, fiets en wandel ik. Bij Omnizorg kun je ook nog tafeltennissen, straatvoetballen en ­sportieve spellen doen op de Wii! Op vrijdag doe ik mee aan het theater­ atelier. Dit is theater voor mensen in de maatschappelijke opvang. Hier doen we veel aan warming-up spellen.’ Hoe kijk je naar de ­toekomst? ‘Voor de toekomst wens ik weer een huisje, boompje en een beestje. Een eigen huisje voor mezelf en de kinderen, en een kat en een hond. Dat zou ik graag willen. En een baan in de bosbouw en een abonnement op fitness. Fitnessen zou ik nu al graag willen, maar dat is te duur.’

ruben timman/nowords.nl

Naam: Joop van Slooten Leeftijd: 47 jaar Instelling: Omnizorg, Apeldoorn

45

Het Comité van ­Aanbeveling Het Comité van Aanbeveling bestaat uit personen die de ­doelstellingen van het programma Sport en Bewegen onderschrijven en hieraan hun naam willen verbinden. De Federatie Opvang vindt het fantastisch dat deze mensen laten zien dat zij de cliënten van de opvang steunen met hun sportieve missie.

Drs. Remco Boer

Directeur NISB ‘Zullen we samen een positieve beweging op gang brengen: een beweeg­ epidemie? Dus: deelnemen aan sporten beweeg­activiteiten wordt de positieve norm. Een actieve leefstijl is hot en hip. Ik geloof in de kracht van sport, ook omdat ik het zelf ook heb ervaren in mijn moeilijke puberteit en de jaren daarna: een beweeglijk, sportief leven maakt je gelukkiger en je leven r­ ijker. En juist kwetsbare mensen kunnen deze steun in de rug extra goed gebruiken. Daar zet ik me graag voor in.’

Drs. Jos van der Lans

Cultuurpsycholoog en publicist (oud senator Groen Links) ‘Als journalist zit ik lange tijd achter mijn beeldscherm. En als journalist werd ik tien jaar geleden dikker en ­dikker. En dikker. Op een dag ben ik gaan hardlopen bij een clubje. En ik werd niet alleen weer dunner, maar kreeg er vanzelf een hoop vrienden bij. Ik liep zelfs twee keer de marathon. En als ik nu met schrijven vastloop achter mijn beeldscherm, dan trek ik mijn renschoenen aan en ga hardlopen. Als ik na een uurtje terugkom, schrijf ik als vanzelf mijn stuk af. Een heerlijk gevoel. Dat gun ik iedereen. Bewegen houdt de geest lenig (en de buik op zijn plaats).’ 46

Trinko Keen

Ex-olympiër en directeur Jeugdsportfonds ‘Sport brengt mensen samen, geeft eigenwaarde, doel en gezondheid en is vooral ontzettend leuk! Ik heb in mijn eigen sportvereniging, waar ik ben opgegroeid, gezien wat sport betekent voor mensen. Ik heb er goed leren tafeltennissen, maar nog belangrijker heb ik veel eigenwaarde, sociale waarden en natuurlijk een gezonde levensstijl geleerd. Veel mensen, soms ook eenzame mensen, vinden hun plek in sport. Uiteindelijk moet iedereen het zelf doen, maar de bagage die sport letterlijk spelenderwijs geeft, helpt en geeft kracht.’

Prof. dr. Judith Wolf

Hoogleraar maatschappelijke ­vraagstukken ‘Werken aan eigen herstel betekent ook werken aan de eigen gezondheid en een goede conditie. In het zoeken en benutten van belangrijke bronnen voor een leven dat de moeite waard is geleefd te worden vormen sport en bewegen daarom onmisbare schakels.’

Drs. Clémence Ross

Oud-staatssecretaris VWS ‘Er is niks mooiers dan een kind gelukkig te zien worden van een leuke sport­ activiteit of een gezellige spelmiddag. In dat sportshirtje of dat trainingspak bén je iemand, is er ineens een applausje voor jou. Zonder bewegen en sporten is goed opgroeien niet denkbaar.’

Mr. Willem van Leeuwen

Voorzitter Buurtalliantie ‘Door te sporten ben je niet alleen gezond bezig maar ontmoet je ook mensen. Mensen uit je buurt die je anders niet ziet. Mensen waarmee je samen de buurt maakt. Een buurt waar het goed wonen is, maak je samen met anderen. Goed wonen is beter leven. Sporten in en met de buurt dus!’

Arnold Vanderlyde

3-voudig Europees Kampioen Boksen en 3-voudig Olympisch bronzen ­medaillewinnaar ‘De kracht van sport is groot. Juist voor mensen die kwetsbaar zijn, kan sport veel betekenen. Gezonder en sterker worden, beter in je vel zitten en meer gevoel van eigenwaarde ontwikkelen. Allemaal zaken die maken dat je beter mee kunt doen in de samenleving. Ik spreek uit ervaring en gun juist kwetsbare mensen deze positieve impuls! Daarom ben ik lid van het Comité van Aanbeveling van Sport en Bewegen.’

Wiljan Vloet

Voormalig directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau en hoogleraar aan de Universiteit Utrecht ‘Meedoen is meer doen en daarom erg belangrijk, juist als je kwetsbaar bent. Meedoen kan moeilijk zijn, maar is versterkend en verrijkend, zowel voor jezelf als voor wie met jou meedoet.’

Directeur Sparta ‘Sport is een uitstekend middel om het gedrag te beïnvloeden c.q. te veranderen. Tijdens sport laat je het een en ander van jezelf zien. Het is aan de ander om dat te ontdekken waardoor je uitstekend beïnvloed kunt worden. Door deze juiste beïnvloeding (maatwerk) verandert het gedrag op een natuurlijke wijze. Dit zag ik in de hulp­ verlening maar ook in de topsport.’  

Dr. Catharina Th. Bakker

Jochem Uytdehaage

Prof. dr. Paul Schnabel

Historica (auteur van onder andere het boek ‘Opvang en zorg onder één dak’) ‘Veel mensen staan in het dagelijks leven aan de zijlijn. Door omstandig­ heden nemen ze geen deel aan het ­normale sociale verkeer. Meedoen! geeft hen een duwtje in de rug. Op het sportveld, omringd door mensen die kampen met dezelfde moeilijkheden, is het de strijd om de beker die telt, niet de dagelijkse sores. Je kunt je uitleven, je grenzen verleggen en je geest verruimen. En je merkt: samen sta je sterk. Kortom: beweging is goed voor de mens en sport verbroedert. Dat weten we al heel lang. Daarom steun ik dit project.’

Tweevoudig Olympisch Kampioen schaatsen ‘Als oud-schaatser weet ik als geen ander wat sport voor ieder mens kan betekenen. In fysieke fitheid, maar ook voor welzijn en het vrije gevoel in het hoofd. Sport is goed voor een ieder!’

Tineke Bartels

Bestuurslid NOC*NSF ‘Meedoen! Daar is eigenlijk alles mee gezegd. Sporten en bewegen is supergoed voor je en ontzettend leuk!’

47

‘Hey Churandy…’ Cliënt Roy Willemsen bevraagt Churandy Martina over sport en bewegen. Per e-mail, want Churandy woont en traint in de USA. De techniek staat voor niets…

R: ‘Hey Churandy! Fijn dat je tijd neemt om wat vragen te beantwoorden. Ik kan me voorstellen dat je een druk trainingsschema hebt, zo vlak voor het seizoen?’ C: ‘Geen probleem man, voor zo’n belangrijk project als Sport en Bewegen maak ik gewoon tijd. En ik vind het leuk dat jij geïnteresseerd bent in wat ik te zeggen heb.’ R: ‘Wat heeft sport voor jou betekend en wat is je drijfveer om zo snel te rennen?’ C: ‘Sport betekent heel veel voor me. Het is mijn manier van leven. Mijn sport is mijn werk. Ik eet ervan en door mijn sport kan ik alle dingen doen die ik wil doen. Ik werk hard om al mijn dromen waar te maken. Dus mijn dromen zijn elke keer bij een wedstrijd mijn drijfveer om sneller te lopen!’ R: ‘Om onder de 9,91 seconden te “lopen” zul je wel een strak 48

‘Mijn dromen zijn mijn drijfveer’ schema hebben. Hoe ziet jouw trainingsweek eruit? C: ‘Mijn schema is druk, vijf dagen per week op de baan en vier dagen in het krachthonk. Ik train ‘s ochtends vanaf 9 uur op de baan en ga daarna meteen naar het krachthonk. Na beide trainingen ga ik lunchen en dan krijg ik een massage bij de fysio. Daarna ga ik naar huis om te rusten, te koken, tv te kijken en te slapen. Zo gaat het de hele week.’ R: ‘Als je niet het talent of mogelijkheden had gehad om topsporter te worden, voor welk beroep had je dan gekozen?’

C: ‘Ik zou in de computer­ branche een baan hebben en hard werken om directeur te worden van mijn eigen bedrijf.’   R: ‘Ben je zelf wel eens in de verleiding gekomen om drugs of doping te gebruiken?’ C: ‘Nee nooit.’   R: ‘Wat is jouw tip voor de mensen in de maatschappe­ lijke opvang?’ C: ‘Niet iedereen heeft het geluk een familie te hebben. Maak je eigen familie met alle mensen om je heen. Geniet van elke dag en werk hard om je droom waar te maken. Want alles is mogelijk, als je het maar echt wilt!’ ◆ Op pagina 6-7 staat het ­interview dat Churandy met Roy had.

Churandy Martina ­(Curaçao 1984) begon met volleybal, honkbal en voetbal en al snel bleek dat hij sportieve aanleg had. Op zijn 14e kwam hij in contact met a ­ tletiek en ontwikkelde zich razendsnel. Sinds de Spelen van Beijing is C ­ hurandy bekend bij het grote ­publiek. Hij liep daar een geweldige 200 meter en werd tweede achter Usain Bolt.

49

Federatie Opvang: ­ ieder mens telt

bouwen aan een beter voorzieningen­niveau rondom sport en bewegen voor onze ­cliënten samen met ketenpartners, landelijk maar vooral ook lokaal; het verder ontwikkelen van de infrastructuur. Het kan gaan om NOC*NSF, ­Vereniging sport en bewegen (VSG), sportbonden en verenigingen, gemeenten, welzijns­ organisaties, corporaties en andere ­partners.

D

e cliënten zijn afkomstig uit verschillende groepen. Naast de opvang van dak- en thuislozen is er gespecialiseerde opvang voor slachtoffers huiselijk geweld. Ook tienermoeders en zwerfjongeren vinden een plek in de opvang. Ruim driekwart van de cliënten is volwassen (lees ouder dan 23 jaar). In totaal worden ruim 14.000 jongeren tot 23 jaar in de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang opgevangen en begeleid. Van dit aantal zijn 7.133 kinderen jonger dan 18 jaar. Met name deze laatste groep is vaak kwetsbaar. Niet alleen binnen de instellingen maar juist ook daarbuiten worden mensen ondersteund en begeleid. De inzet is om mensen niet alleen op te vangen, maar juist weer actief deel te laten uitmaken van de samenleving. Dat gebeurt door in te zetten op de eigen kracht van cliënten. De begeleiding is er dan ook op gericht om aan te ­sluiten bij de mogelijkheden en kansen van mensen.

50

De Federatie Opvang behartigt de belangen van haar leden op nationaal niveau en adviseert en ondersteunt de leden op lokaal en regionaal niveau. Wij streven ernaar in een vroeg stadium betrokken te zijn bij de ontwikkeling van nieuwe wet- en regelgeving, beleid, innovaties en onder­ zoeken. De ontwikkelingen in het werkveld worden nauwlettend gevolgd, net zoals trends en knelpunten. Samenwerking met anderen is bijzonder belangrijk om de benodigde zorg, opvang en hulp te kunnen bieden aan ­cliënten. De Fede­ratie Opvang houdt zich dan ook bezig met kennisoverdracht, kennisontwikkeling en onderzoeksinformatie naast haar taken in de belangenbehartiging. Zo heeft de Federatie Opvang zich ­ontwikkeld tot een moderne, innovatieve en betrokken ­sector die een belangrijke ­bijdrage levert aan econo­ mische, sociale en maatschappelijke vraagstukken. Het bijdragen aan een positieve beeldvorming en profile-

ring van de sector en de cliënten is hierbij ook nadrukkelijk aan de orde. Het thema participatie (Meedoen!) is hierin een van de hoofdthema’s waarop wordt ingezet. De Federatie Opvang sluit hiermee nadrukkelijk aan bij het WMO-beleid en het concept van participatie, herstel en burgerschap. Het programma Meedoen! draagt hieraan bij. Het programma ging in 2010 van start en loopt door tot 2016, met steun van het ministerie van VWS. Cliënten als uitgangspunt Cliënten in de opvang willen graag actief meedoen en ­hebben daar ondersteuning en ­faciliteiten voor nodig. De Federatie Opvang startte daarom het programma ­MeeDoen! om zo een ­forse impuls te geven aan het actief meedoen in de samenleving van ­cliënten in de opvang. Het programma Meedoen ging in 2010 van start: Sport en Bewegen, ­Activering en Werk en Zin­geving en ­Cultuur waren de drie hoofd­ pijlers. Het deel­programma

Paul van der Klei

Bij de Federatie Opvang zijn 66 organisaties aangesloten met in totaal over de 1000 voorzieningen. De leden van de Federatie Opvang bieden opvang en ondersteuning aan mensen die het om diverse redenen niet zelfstandig redden in de maatschappij. Het gaat om ruim 66.000 mensen, waaronder een groot aantal kinderen en jongeren.

Sport en Bewegen ging als ­eerste van start. Sport en Bewegen De fysieke en mentale gesteldheid van de cliënten van de maatschappelijke opvang, vrouwenopvang, RIBW-en en andere kwetsbare groepen, is over het algemeen niet goed, de ervaren kwaliteit van leven eveneens. Sport en bewegen is voor cliënten dan ook bijzonder belangrijk. Het biedt namelijk de basis voor een betere gezondheid, meer welbevinden en een betere ­kwaliteit van leven. Sport en ­bewegen betekent ook meedoen in de samenleving. Onze visie Onderzoek toont aan dat sport en bewegen ook posi-

tief werken op hun psychische gesteldheid. Het gaat om het ontwikkelen van een positiever zelfbeeld en het ervaren van een betere kwaliteit van leven. Sport en bewegen zijn als middel dan ook belangrijke voorwaarden voor het succesvol ­begeleiden van cliënten in de opvang. Structureel en professioneel Toen het programma Sport en Bewegen in 2010 startte, bestonden er in diverse in­­ stellingen wel degelijk goede ­initiatieven. Met een programma rondom sport en bewegen wilden wij deze activiteiten verder uitbouwen, profes­sionaliseren en inte­ greren in onze aanpak van ­cliënten. Het gaat dan om het

Resultaten Anno 2013, drie jaar later, zijn we een heel eind op weg. Zo zijn er nu ieder jaar landelijke sportevenementen zoals de sport- en beweegdag op sportcomplex Papendal, die werken als vliegwiel voor het hele programma. Professionals in de opvang zijn getraind om sport en bewegen toe te passen. Er zijn substantieel meer cliënten actief gaan sporten en bewegen, er wordt meer samengewerkt met verenigingen, gemeenten en andere organisaties. Elders in dit blad leest u er meer over. Kansen Sport en Bewegen biedt aldus kansen voor iedereen. Maar wij geven met dit programma ook een extra impuls aan de ­bestaande infrastructuur rondom sport en bewegen, om juist met kwetsbare groepen beter aan de slag te kunnen. De eigen ervaring en inzet van ­cliënten, onze deskundigheid en jarenlange ervaring gekoppeld aan de kennis en kunde vanuit de sportwereld. Het beste van deze “werelden” bij e ­ lkaar brengen. Dat levert voor iedereen winst op. ◆ 51

ook dankzij... DHL Freight DHL Freight sponsorde de landelijke sport- en beweegdag op Papendal in 2011 en 2012 met een koeltrailer, zodat alle drankjes koel uitgeserveerd konden worden. In 2012 sponsorden zij ook de T-shirts van de deelnemers, en ­vonden ze het belangrijk om als management team een steentje bij te dragen. Michotte Lauwaars van DHL Freight: ‘Via ons netwerk zijn we in 2011 benaderd om bij te dragen aan de landelijk Sport- & Beweegdag op Papendal. Een uniek initiatief. In 2012 deden we weer mee, nu met ons management team. Met het hele team staken we de handen uit de mouwen om in slechts 30 minuten maar liefst 1.100 hongerige monden te voorzien van 900 hamburgers, 1.200 kipsaté’s, 1.100 kippenpoten en 900 kipfilets. Het was bijzonder om op deze manier iets voor anderen te kunnen betekenen en prachtig om te zien hoe de mensen genoten van deze geweldige dag. Ook al is het maar één dag dat we als team het verschil maken in het leven van deze mensen, het is een onbetaalbare herinnering!’ DHL Freight staat voor gegarandeerd betrouwbaar en efficiënt binnenlands en internationaal transport, voor zowel grote als kleine klanten. Of het nu gaat om grote of kleine vrachten, waardevolle zendingen, gekoeld transport of luchtvrachttransport. DHL Freight heeft altijd een passende oplossing. Zie ook www.dhl.nl

El Hambre ­Catering Op de landelijke Sport- & Beweegdagen heeft El Hambre catering met een team van ­dertig BBQ-professionals de ­deelnemers voorzien van heer­ lijke hapjes. Jacques in ’t Veld van El Hambre: ‘Het was bijzonder om te zien hoe sport daadwerkelijk verbroedert! Mensen krijgen zo veel meer eigenwaarde als ze zien waartoe ze zelf in staat zijn. De sportdag was een feest voor zowel de deelnemers als onze medewerkers. Vele blije gezichten en dankbare blikken hebben ervoor gezorgd dat we graag de komende jaren ons steentje ­willen blijven bijdragen aan dit bijzondere evenement.’ BBQ cateringbedrijf El Hambre van Jacques en Lies in ’t Veld is ­gespecialiseerd in culinair barbecueën. Zij organiseren familie­reünies, ­bedrijfsfeesten of particuliere BBQ’s. Zie ook www.el-hambre.nl

Een omvangrijk project als Meedoen! Sporten en Bewegen kost veel geld. Daarom is het geweldig dat wij kunnen terugvallen op de belangrijke steun van een aantal bedrijven en fondsen...

ABN AMRO Foundation De fondsen In 2012 hebben ruim 13.000 medewerkers van ABN AMRO zich met volle overgave ingezet voor maatschappelijke doelgroepen. Zo ook bij de ­landelijke Sport- & Beweegdag op Papendal. ­Dertig ABN AMRO-vrijwilligers kwamen uit verschillende delen van Nederland richting Papendal om ervoor te zorgen dat het een onvergetelijke dag zou worden voor de deelnemers. Sylvia Nieuwenburg van de ABN AMRO Foundation: ‘De dag overtrof onze verwachtingen. Ik denk dat het voor iedereen een succes is geweest. Voor de deelnemers één groot feest, waar even de beslommeringen van alledag vergeten worden. Maar zeker ook voor de vrijwilligers van ABN AMRO, die in aanraking kwamen met een groep mensen waar ze in het dagelijks leven niet makkelijk ­contact mee maken. Dat ik nu al mailtjes van medewerkers ontvang, met de vraag of we dit jaar weer meedoen, zegt eigenlijk alles.’

Behalve de financiële steun van VWS en diverse sponsors is er voor sporten en bewegen ook geld beschikbaar gesteld door diverse fondsen. Zo zijn er bijdragen van het Skanfonds en het Oranjefonds ontvangen om sport en opvang dichter bij elkaar te brengen en vooral samenwerking met verenigingen tot stand te brengen en te intensiveren. Speciaal voor kinderen werd door ­Stichting Fonds Kinderpostzegels en het Fonds Slachtofferhulp geld beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van een speciale sport-en spelaanpak voor kwetsbare kinderen (Guppiesport) en de aanschaf van prachtige speeltoestellen (de Multibox).

ABN AMRO Foundation geeft concreet invulling aan de maatschappelijke betrokkenheid van ABN AMRO. Het is een stichting die medewerkers van de bank ­stimuleert zich als vrijwilliger in te zetten voor maatschappelijke projecten. Het bevorderen van (financiële) zelfredzaamheid vormt een belangrijk thema bij veel van de activiteiten. Zie ook www.abnamro.com

AA_fullcolourC.eps ABN AMRO full-colour for coated paper Width shield: 20 mm Overlap: 0,05 mm

52

53

sport in beeld#4

‘Blijf dromen en volhouden…’

1 t/m 7 augustus 2010

Laura Smulders olympisch BMX’er en ambassadeur ­ Meedoen! Sport en Bewegen

Social Inclusion Games Netherlands

‘Als kind al was ik altijd in beweging. Tot mijn 12e deed ik aan tennis en BMX. Toen ik naar de middelbare school ging, moest ik kiezen. Het werd BMX, omdat het een sport is waarin snelheid, techniek en spanning elkaar afwisselen. Met acht ­rijders tegelijk over de hindernissen en dan kijken wie het snelst is. Stoer! ‘Ik sport omdat ik het heel erg leuk vind om in beweging te zijn. Ik kan mijn energie erin kwijt en ik voel me er fit door. Maar het is ook gewoon gezellig om met andere mensen samen te sporten. Ook dat is toch hartstikke belangrijk in je leven? ‘Met het behalen van de bronzen Olym­ pische medaille in 2012 kwam een droom uit. Ik heb vier jaar naar de spelen toegeleefd. Het is natuurlijk een supergevoel als je op het podium staat. Dat komt diep binnen. Een goed gevoel, dat niet meer weggaat. Ik wist niet dat dit zo veel teweeg zou brengen. ‘Tegenslagen heb ik ook gehad hoor! ­Blessures… Onder andere twee keer mijn pols gebroken. De laatste keer op het wereldkampioenschap in Pietermaritzburg in Zuid-Afrika. Ik werd daar geopereerd. En vervolgens moest ik revalideren. Een poos stilzitten en niet BMX’en. Dat was frustrerend! ‘Ik ben ambassadeur voor Meedoen! Sport en Bewegen omdat ik alle initiatieven steun waarbij sport en beweging gestimuleerd worden. Dus ook dit initiatief. Sporten is een belangrijke basis voor een gezond en fit leven. En zeker voor een groep die vaak een hoop problemen heeft gekend is het volgens mij extra belangrijk. Tegen hen zeg ik: “Dreams come true!”, het is ’t motto dat mij ook al jarenlang stimuleert. Dus blijf dromen en ­volhouden…’ 54

55

‘Sporten geeft me meer zelfvertrouwen. Het betekent lekker bezig zijn en fanatiek worden. Het geeft me echt een kick’ cliënt Suzanne Stel

ieder mens telt

‘voor zo’n belangrijk project als Sport en ­Bewegen maak ik tijd’ Churandy Martina, ambassadeur ­ Sport en Bewegen

‘Het is gewoon gezellig om samen te sporten. dat is toch ook belangrijk?’ Laura Smulders, ambassadeur ­ Sport en Bewegen

‘Sport en bewegen zijn bouwstenen om je goed te voelen’ Arnold Vanderlyde, ambassadeur ­ Sport en Bewegen