MEDIUM. CW afgestudeerd en vervolgens uitkering? Virtueel geweld. Bittere strijd om religieuze zendtijd. loopt ernstig uit de hand JAARGANG

MEDIUM Tijdschrift voor communicatiewetenschap

JAARGANG 19 NUMMER 3 mei 2005

Bittere strijd om religieuze zendtijd

CW afgestudeerd en vervolgens uitkering? Virtueel geweld

loopt ernstig uit de hand

Geen Story is nog Privé 1382466X

voorwoordSchandalig Voorwoord Nina Brink en een veelzijdige Hermès-shawl, Xander de Buisonjé en relatie(s), Prins Bernard en nóg een paar kinderen, WimLex en Inge de Bruin, drank en respectievelijk Katja Schuurman en Marco Bakker. Hier slechts een snufje van de beerput der schandalen, waarbij de kern van waarheid soms week is. In ieder geval werden bovenstaande zaken breed uitgemeten in het roddelcircuit. Nederland smult ervan; van de softe variant in de vorm van RTL Boulevard en van de hardere variant in de vorm van Privé, Story en Weekend. Dikke vette oplages, maar niemand – en zeker niet studerend of afgestudeerd Nederland - leest deze bladen. Op de School voor de Journalistiek is het zelfs verboden om stage te lopen in het roddelcircuit. Waar hebben de redacteuren van pakweg Privé dan hun opleiding genoten en waar hebben ze hun schrijfervaring opgedaan? Nou, dichterbij dan je denkt, lees maar eens het artikel over CW-afgestudeerde Boris. Schandalig! Ook ik werd onlangs benaderd door een persoon (naam is bekend op de redactie van Medium) om een schandaal in Medium aan het licht te brengen. Aanleiding hiervoor was het artikel in dit nummer over de herverdeling van de zendtijd van religieuze omroepen zoals de Humanistische Omroep Stichting, de IKON en de NMO. Over de laatstgenoemde omroep wilde deze persoon – iets te graag - een boekje opendoen; iets over miljoenenfraude en grijze wolven. Maar helaas, geen vette scoop in dit nummer. Wel interessante artikelen over weblogs, Boomerangkaarten, computergames, buitenreclame, Medium bij de Spinawards, een gastcolumn van Jan Maarten Buissant, hoofdredacteur van Z Magazine, interviewtip 3 van Reza en uiteraard de vaste CW-rubrieken. Om van te smullen… Dennis Mijnheer P.S. In het kader van de roddeljournalistiek zijn er foto’s opgespoord van enkele geheime minnaars, minnaressen en buitenechtelijke kids van onderstaande redactieleden.

colofon Dennis Mijnheer Hoofdredacteur

Joice van Casteren Eindredacteur

Krista Cornelis Eindredacteur

Jerry Houtman Redacteur

Amy van Zutphen Redacteur

Laurens de Roode Coördinator Mercurius

Maureen Sampat Redacteur

Ester Meerman Redacteur

Sander Ritman Redacteur

Eelke Mol Redacteur

Sylvie van Nieuwerburgh Redacteur

Samga Nguyen Redacteur

Redacteuren: Suzanne Monkel

Remko Vellenga Vormgeving i.o.: Reza Kartosen Redacteur

Kristin van de Poel Illustratie / Fotografie

Esther Rutten Vormgeving

Redactieraad: Remko Smid, Jan-Harmen Meijerink, Jasper Karman Fotografie: Emiel Martens, Mark Jonker Illustratie: Tjeerd Royaards, Gabriela Guzman Acquisitie: Mariëlle Peeters

Lotte Huijg Fotografie

Lisanne de Geus

Cover Fotografie: Elmar Krop Styling: Kim & Jeroen (event entertainment) Modellen: Vincent en Priscilla

dit nummer G e e n S t or y is nog Priv é 4

Roddeljournalisten genieten over het algemeen maar weinig erkenning. Terecht of niet?

B u i t e n r ec lame 6

Wie is hiervoor verantwoordelijk? En hoe en in hoeverre kan de Nederlandse bevolking bereikt worden met dit intrigerende medium? In gesprek met de product manager van Viacom Outdoor.

w e B L O G 10

Schreef je vroeger alles in je dagboek, tegenwoordig vind je dit op internet in de vorm van een weblog. De weblog is in opkomst!

M e d i u m is erbij 12

Spinawards 2004 en de ontwikkeling van online marketing.

Strijd om de levensbeschouwelijke zendtijd 13 De levensbeschouwelijke zendtijd gaat op de schop en daar zijn niet alle omroepen even blij mee. Tijd voor een overzicht van de feiten.

Virtueel geweld 20

Games krijgen de schuld van gewelddadige incidenten, terecht of onterecht? En waarom domineert geweld het gamesaanbod?

A f ge s t u deerd en dan? 2 3

Een kritische kijk op onze studie door de bril van de arbeidsmarkt. Medium brengt je in beweging voor je toekomst na het lezen van dit artikel.

B o o m e r ang aange kaard 29

vaste rubrieken Cw scriptie 9

Cw afgestudeerde 16

Boris van Zonneveld, tijdens studietijd mediumredacteur, nu redacteur bij Privé. How come?

Verzameling korte artikelen 18 Cw meningen 26 Cw medewerker 28 Gastcolumn 31

Jan-Maarten Buissant, hoofdredacteur van het Amsterdams Straatmagazine Z.

Tips van Reza 32 Mercurius pagina 34

é v i r P g o and l n r e s d i e y an bekend N r o t S een jand v

G

ste t o o r g De

vi

en

tph an Zu v y m Tekst A

mar afie El Fotogr

Krop

Roddelbladen. Caroline Tensen vindt ze niet leuk. Nico Zwinkels ook niet. Deze kant van het verhaal kennen we ondertussen wel. Ook vanuit andere hoeken is er veel kritiek op de roddelbladen in Nederland. We benaderen de - in iets positievere bewoordingen - populaire journalistiek daarom eens vanuit een ander perspectief.

De ‘kappersbladen’ kunnen over het algemeen rekenen op weinig waardering: het publiek heeft vaak geen goed woord over voor de roddelbladen. Het is sociaal algemeen geaccepteerd jezelf boven dit soort flauwekul te stellen en (te pretenderen) deze bladen niet te lezen. Tóch worden de roddels verbazingwekkend goed verkocht. Gemiddeld zelfs beter dan de gerenommeerde opiniebladen die ons land rijk is. De hypocrisie van de lezer die in de huiskamer het Algemeen Dagblad leest maar daaronder de Weekend bewaart, is misschien nog enigszins voor te stellen. Maar de kranten die de roddeljournalistiek openlijk afkeuren, zouden wellicht iets minder allergisch kunnen reageren. Want steeds meer van deze geaccepteerde kranten komen met verkapte roddelrubrieken. Een voorbeeld hiervan is ‘Leven Etcetera’ in het NRC. Vaak wordt er dan nieuws uit de roddelbladen overgenomen, zonder hiervoor enig onderzoek te verrichten. Een paradox.

Muilkorf Een groot punt van kritiek op de populaire journalistiek is dat het principe van hoor en wederhoor slechts mondjesmaat wordt toegepast. Het is een cultuur van rechtszaken en rectificaties. Om het publiek attent te maken op eenzijdige berichtgeving is TG Blender, een groep jonge theatermakers, een actie gestart. Ze willen de media die eenzijdig berichten een soort kijkwijzerachtig symbool laten dragen. Dit symbool is een tekening van een muilkorf, omdat het voor de slachtoffers van de

Medium mei 2005

4

roddels vaak moeilijk is zich te verdedigen tegen deze berichtgeving. Als eerste zullen tijdschriften als Privé en Story eraan moeten geloven met een muilkorfsticker. Ook moeten RTL Boulevard en websites als Zijonline.nl het ontgelden als het aan TG Blender ligt. Binnen de journalistiek heeft een roddelblad het zwaar te verduren. De serieuze journalisten kijken neer op de gemiddelde roddeljournalist. Op de meeste hogescholen voor journalistiek is het zelfs verboden om stage te lopen bij een roddelblad. Onterecht, vindt communicatie-wetenschapper Mark Deuze, die promoveerde op Nederlandse journalistiek en het boek ‘Wat is journalistiek’ schreef. ‘Want’, zo zegt hij, ‘als je echt iets wilt leren, moet je daar juíst gaan werken.’ Hij meent dat er in de populaire journalistiek meer sprake is van onderzoeksjournalistiek dan bij de gemiddelde hooggewaardeerde krant: ‘Het is vele malen makkelijker om bij een persconferentie uitspraken van politici op te schrijven.’ Privé-redacteur Boris van Zonneveld beaamt dit en voegt toe: ‘Schrijven voor Privé is ongelofelijk leuk, altijd weer een uitdaging de waarheid over de BN’ers uit te zoeken en te onthullen, want ze verbergen een hoop.’ Een baan bij een roddelblad is misschien wel een vrijbrief om te ontkomen aan bepaalde sociale normen en het overschrijden van de algemene etiquetteregels voor het houden van interviews. Maar volgens Mark Deuze is het iets heel anders wat de gemiddelde roddeljournalist onderscheidt van de zogenaamd politiek correctere collega’s. Uit zijn onderzoek kwam namelijk vooral naar voren dat binnen de populaire journalistiek having fun

centraal staat. Men gaat met plezier naar het werk, is vrolijk en enthousiast. Aanstekelijk enthousiasme dat volgens hem bij de meeste dagbladen ver te zoeken is.

matigdheid

Nederlandse ge

Als we om ons heen kijken, blijkt dat Nederland wat gematigder is dan zijn buurlanden. In landen als Engeland en Duitsland zijn landelijke tabloids als respectievelijk The Sun en Bild veel groter in oplage en ook stukken harder van mentaliteit dan hier. Is dit te verklaren? Deuze denkt dat dit te wijten is aan de behoudende consensuscultuur in Nederland en het feit dat iedereen hier elkaar de hand boven het hoofd probeert te houden. Huub Evers doceert het vak Communicatie Ethiek aan de UvA en schreef het boek Media-ethiek, Morele dilemma’s in journalistiek, communicatie en reclame. Ook hij geeft aan dat een echte yellow press, zoals men een dergelijk tabloidblad noemt, niet haalbaar is in Nederland: ‘Mensen kapot maken, de grond in boren... Dat willen we blijkbaar niet. Onze roddeljournalistiek is grosso modo toch erg braaf.’ Van Zonneveld geeft echter aan niets of niemand te ontzien: ‘Sommige collega’s schrijven over bepaalde BN’ers nooit negatief omdat ze die te vriend willen houden, maar daar heb ik niet zoveel mee.’ Andersom proberen BN’ers ook bij de tijdschriften in een goed blaadje te komen. Niet alleen om negatieve publiciteit te voorkomen, maar ook om positief in beeld te kunnen komen. Bladen als Privé hebben met hun oplage immers de macht om carrières te maken en te breken: Xander de Buisonjé bedroog in 2002 zijn zwangere verloofde Wendy van Dijk. Tot op de dag van vandaag doet hij pogingen om zijn imago te herstellen. Maar toch is ook de Nederlandse cultuur aan het verharden. We deinzen niet meer terug voor emotionele zaken zoals scheidingen, affaires en onechte kinderen. Betekent dit dat we met de Nederlandse bladen ook de kant op gaan van de buitenlandse tabloids? Deuze denkt dat het wel mee zal vallen. Volgens hem gaan we meer toe naar een mengvorm: ‘Tien jaar geleden kon je nog duidelijk zeggen wat in welke categorie hoorde. Nu gaan kranten op televisieschermen lijken en websites op kranten.’ Veel mediavormen zijn niet goed meer te definiëren als al dan niet populaire journalistiek. ‘Daarom moet de School voor Journalistiek ook entertainmentvakken gaan geven,’ zegt Deuze hierover. Want dat is waar we naartoe gaan, entertainment wordt steeds meer echt nieuws. Ook Evers onderkent de toename van infotainment. De vraag is of dit per definitie goed of slecht is. Evers meent van niet,

maar is wel iets voorzichtiger dan Deuze: ‘Het zou pas kwalijk worden als ook het serieuze nieuws alleen nog maar op de infotainment-manier gebracht zou kunnen worden, als mensen alleen nog maar tot zich nemen wat leuk is en het alleen nog maar gaat om ‘nice to know’ en niet meer om ‘need to know’.’ De verschuiving naar infotainment is al merkbaar. Dagbladen besteden steeds meer aandacht aan human interest verhalen en een bericht over de vermeende scheiding van Brad Pitt en Jennifer Aniston is algemeen geaccepteerd dagelijks nieuws. Ook de updates van de liefdeslevens van onze kroonprins en zijn broertje Friso zijn voorpaginavullers. Daarnaast worden politici steeds meer behandeld als BN’ers. De scheidingslijn tussen echte journalistiek en populaire journalistiek is duidelijk aan het vervagen.

Bindmiddel Ten slotte kunnen we ons afvragen waarom we toch zo graag over de sterren willen lezen. Is het een vorm van identificatie? Willen we ons verkneukelen om hun lot? Zien dat zij ook mensen zijn? Mark Deuze kiest een andere invalshoek. Hij denkt dat het de lezers er vooral om gaat ‘iets te hebben om over te praten’. ‘Nieuws over Brad Pitt is niet interessant omdat het zo’n goede acteur is, maar omdat iedereen hem kent.’ Populaire journalistiek zou daarmee een niet te onderschatten bindmiddel zijn voor de samenleving. De serieuzere journalisten hebben vaak moeite dit te accepteren, maar zouden hier volgens Deuze juist van kunnen leren. Berichtgeving over bijvoorbeeld Irak zou meer benaderd kunnen worden vanuit een human interest perspectief. Niet alleen het opsommen van feiten, maar ook het creëren van een gespreksonderwerp. Het persoonlijke verhaal van een militair spreekt mensen meer aan dan reportages over dodenaantallen en aanvalsdoelen. Dagbladen en roddeltijdschriften – het zijn op het eerste gezicht misschien twee uitersten, maar ze overlappen elkaar meer en meer. Het is dan ook onterecht dat de roddeljournalisten niet voor vol worden aangezien door de serieuze collega’s. Toch gaan de roddeljournalisten niet helemaal vrijuit. De pot verwijt de ketel namelijk dat hij zwart ziet, dat blijkt wel uit het onderzoek van Mark Deuze onder de verschillende bladen: vrijwel niemand heeft een goed woord over voor de ‘duimzuigerij’ van Party. Zelfs binnen de beroepsgroep bestaat er dus een duidelijke hiërarchie.

5

Medium mei 2005

Het kostte weinig moeite als Medium-redacteur om een interview te regelen met JanPieter Komen, de productmanager van Viacom Outdoor, de marktleider op het gebied van buitenreclame. Als productmanager houdt hij zich bezig met onder andere product-, prijs- en marktanalyse en marktbenadering. Tijdens het interview vertelde hij alles over de reclame die we om ons heen zien als we ook maar een stap buiten de deur zetten.

Buitenreclame

De exploitatie en aankleding van onze openbare ruimtes

Tekst Sander Ritman Fotografie Emiel Martens

Ene J.C. Decaux heeft ooit het idee van de abri-reclame ontwikkeld. Abri is het Franse woord voor schuilhokje, waardoor de posters in bushokjes later deze benaming kregen. Decaux bood enkele Franse gemeentes aan om nieuwe bushokjes te plaatsen en in ruil daarvoor mocht hij de reclameruimte in dat bushokje verhuren. Zo is het hele concept van buitenreclame, door via de gemeente reclameruimte te exploiteren, ontstaan. Hiermee is ook meteen de professionalisering van buitenreclame begonnen. In het verleden werden er natuurlijk altijd al posters op muren geplakt, maar vanaf toen werden er voor het eerst openbare ruimtes geëxploiteerd voor buitenreclame en werd daar steeds planmatiger mee omgegaan. Ook in Nederland zag men geld in dit concept en later zou zelfs ‘s werelds grootste mediaonderneming Viacom zich daar mee gaan bemoeien.

Medium mei 2005

6

Op de site van Viacom Outdoor staat: Buitenreclame is tegenwoordig een van de belangrijkste massamedia. Jaarlijks neemt buitenreclame een groeiend deel van de mediabestedingen voor haar rekening: in 2004 bedroeg de totale bruto-omzet bijna 175 miljoen euro . Buitenreclame speelt dus een grote rol binnen de marketingmix van bedrijven. Het is immers een redelijk stabiel medium met relatief lage kosten voor het aantal mensen dat ermee bereikt wordt. Bereiksonderzoek uit 1997 door het onderzoeksbureau Summo laat bijvoorbeeld zien dat zowel zware, gemiddelde als lichte tv-kijkers worden bereikt met buitenreclame. Dat gaat zeker niet op voor alle mediumtypen. Uit onderzoek van NSS/Research en Platform ’95 blijkt ook dat de Nederlandse bevolking meent dat het medium buitenreclame het straatbeeld verlevendigt door het

creatieve uiterlijk. Daarnaast veroorzaakt het weinig irritatie in vergelijking met andere reclame. Ondanks de teruglopende economie blijven bedrijven dan ook vertrouwen hebben in buitenreclame. Bovendien kunnen bedrijven met buitenreclame reclameboodschappen in andere, duurdere media ondersteunen. Dick Braam bevestigt dit in het boek Media en Reclame van Den Boon en Neijens (2003): ‘Buitenreclame wordt doorgaans ingeschakeld in combinatie met andere media en heeft dan een deeltaak in de communicatiedoelstelling.’

Bereik We krijgen onbewust ongeveer zesduizend signalen binnen per dag, waar reclame zeker een deel van uitmaakt. De vraag is welk aandeel de buitenreclame hierin heeft. Er wordt veel onderzoek gedaan naar mediabereik en daarvoor worden verschillende middelen ingezet. Bereik wordt bijvoorbeeld gemeten naar opportunities to see; dat zijn de contactkansen. Per doelgroep kan er dan zo bekeken worden wat het bereik is van een bepaald reclameproduct of productpakket. In opdracht van de buitenreclame-exploitanten wordt hier door Intomart onderzoek naar gedaan. Zo’n onderzoek gaat als volgt: heel Nederland is ingedeeld in een aantal kwadranten, welke steeds kleiner worden naarmate een gebied dichterbevolkt is. In Amsterdam worden bijvoorbeeld veel meer kwadranten onderscheiden dan in plattelandsgebieden. In de kwadranten wordt gekeken hoe de mensen zich precies bewegen en waar alle buitenreclameobjecten zich bevinden. Aan de hand van zo’n zevenduizend participanten wordt het verplaatsingsgedrag geanalyseerd. Vervolgens berekenen de onderzoekers door middel van deze gegevens de contactkansen met de objecten. In de praktijk: aan de hand van de route die jij elke dag naar school aflegt, wordt er gekeken met welke objecten jij in ‘oogcontact’ zou kunnen komen. Elk object krijgt een waarderingscijfer voor bijvoorbeeld grootte en opvallendheid. Zo zal de niet-instap zijde van een bus een hogere waardering krijgen dan een andere zijde of de achterkant. Door deze zichtbaarheidswaardering te vermenigvuldigen met het brutobereik (presence in the street, oftewel het aantal mensen dat voorbijkomt) wordt er een nettobereik gedefinieerd. Zo is te zien of mensen regelmatig in contact komen met een bepaalde reclameboodschap. Ter aanvulling van het mediabereiksonderzoek zou

er onderzocht kunnen worden of de contacten met een object blijven hangen in het geheugen van respondenten. Dit zogenaamde Recall-onderzoek kan gebeuren door respondenten een soort dagboek bij te laten houden, waarin ze aangeven wanneer en waar ze een bepaald object hebben gezien. Hier kleven wel een aantal nadelen aan, bijvoorbeeld het feit dat mensen worden aangespoord om op reclame-uitingen te gaan letten.

Onderzoek Naast onderzoek naar de contactkansen zijn er nog een aantal andere onderzoeken die gedaan kunnen worden naar het bereik en de effecten van buitenreclameproducten. Al deze onderzoeken moeten door de klant worden aangekocht. Daarom wordt er altijd eerst overlegd of de klant voorafgaand aan de reclame of daarna pas onderzoek wil laten uitvoeren. Jan-Pieter Komen noemde enkele soorten onderzoek op die Viacom Outdoor aanbiedt, welke ook beschreven zijn in het boek Media en Reclame van Den Boon en Neijens (2003). Ook het zogenaamde Maximiser Pretest poster onderzoek wordt door verschillende auteurs behandeld. Zoals Braam het verwoordt: ‘Het is een pretest van de belangrijkste elementen van de creatieve uiting.’ Bij dit onderzoek wordt er door een onderzoeksgroep gekeken naar het ontwerp van een reclameposter. De product- en merkherkenning wordt gemeten en ook de aantrekkelijkheid van de posters, de interesse in het merk en of de poster nieuwe informatie verschaft. De Maximiser geeft als het ware advies over hoe de poster aangepast moet worden om dit alles te verbeteren. Een klant kan ook kiezen voor een Verify Outdoor Pretest waarbij gebruik wordt gemaakt van geavanceerde eyetracking apparatuur. Mensen zijn namelijk vaak op zoek naar informatie; ogen zijn gericht op personen en gezichten, maar blikken gaan ook naar bijvoorbeeld reclame. Tot slot is er de Performance Monitor, waarbij de effecten worden getest van de campagne. Er wordt hierbij gebruik gemaakt van een nul en één meting door vijfhonderd respondenten voor en na de campagne te ondervragen. Het selecteren van respondenten gebeurt door professionele onderzoeksbureaus, die ervoor zorgen dat de onderzoeksgroep zo representatief mogelijk is.

7

Medium mei 2005

Reclameproduct

Toekomst

Bij het invullen van reclamecampagnes hangt de mediumkeuze sterk af van het budget van het bedrijf, hoeveel mensen en welke doelgroepen er bereikt moeten worden. De productkeuzemogelijkheden bij buitenreclame zijn erg groot en kunnen hiermee een grote verscheidenheid aan bereik bewerkstelligen. Over billboards wordt wel eens gezegd dat het een echt business to business medium is. Ze staan veelal bij inen uitvalswegen en bedrijventerreinen; de locaties die voornamelijk gericht zijn op automobilisten, mensen die naar hun werk gaan. Maar iemand die naar het werk gaat, sport bijvoorbeeld ook en doet ook wel eens boodschappen, waardoor er ook op andere momenten met ze gecommuniceerd kan worden. Bijvoorbeeld met abri’s die veelal in de centra staan, zoals bij supermarkten. Het wil echter niet zeggen dat billboards per definitie het grootste bereik hebben. Er zijn namelijk pakketten billboards waarmee minder mensen bereikt worden dan

Hoe zal de toekomst eruit zien voor buitenreclame? Iets wat we nu steeds vaker zien is de digitalisering van het medium, zoals de LCD-schermpjes in de nieuwe trams van de GVB. Ook is Viacom Outdoor met pilots bezig, een soort digitale verkeersborden waarop de ANWB langs de weg informatie over weer en verkeer geeft. De helft van deze borden wordt dan gereserveerd voor reclameboodschappen. Ten tweede zal er waarschijnlijk een toename plaatsvinden in de interactiviteit van het medium. Via bluetooth zal het in de toekomst misschien mogelijk zijn om via abri’s berichten naar een mobiele telefoon te sturen. Je komt ergens langs (billboard of abri) en krijgt een persoonlijke reclameboodschap toegestuurd als je je profiel opgegeven hebt bij een database die toegankelijk is voor bedrijven. In de praktijk: je loopt bijvoorbeeld langs een poster van McDonald’s die jou identificeert. Als jij als doelgroep herkend wordt, stuurt McDonald’s je bijvoorbeeld een berichtje met

met abri’s. Met 45 honderd abri’s, het grootste pakket, kan bijvoorbeeld 69,4 procent van de Nederlandse bevolking bereikt worden. Met het grootste pakket billboards, driehonderd vlakken, ongeveer 31,4 procent van de Nederlanders. Dit is uiteraard berust op de pakketten die Viacom Outdoor aanbiedt. Het bekijken van de impact is een manier om producten afzonderlijk met elkaar te vergelijken, aangezien het bereik ook afhangt van volume en omgeving. Toen ik Jan-Pieter Komen vroeg om zijn favoriete of meest interessante product, baseerde hij zijn keuze ook op deze mate van impact. Komen vond de totaal bestickerde tram, zoals je die hoogstwaarschijnlijk wel eens rond hebt zien rijden in Amsterdam, daarom het meest interessant.

een aanbieding. Dit alles is nu nog toekomstmuziek en zal, als het ooit gerealiseerd wordt, pas over vele jaren beschikbaar zijn.

Medium mei 2005

8

Digitalisering en interactiviteit moeten buitenreclame dus nog verder naar ‘buiten’ brengen. Steeds meer verschillende en gemoderniseerde media zullen de aandacht van de consument proberen te trekken. Hoe ons straatbeeld zich in dat opzicht zal ontwikkelen hangt af van vele factoren. Iedereen is er tenslotte mee gemoeid. De vraag is dan ook, in hoeverre de exploitatie en aankleding van onze openbare ruimte kan en mag gaan.

cw scriptie

Tekst Sylvie van Nieuwerburgh Naam

: Pauline Withagen

Afstudeerdatum

: Juni 2004

Afstudeerrichting

: Commerciële communicatie en voorlichting

Scriptiebegeleider : Otto Scholten en Betteke van Ruler Eindcijfer

: 6,5

Ahold communiceert continu met zijn klanten.

uit de Volkskrant en het Algemeen Dagblad onderzocht in de

Denk bijvoorbeeld maar aan de AllerHande,

periode van het boekhoudschandaal, van 25 februari tot 25

de Bonusblaadjes of de reclameboodschappen

april 2003.’

op

televisie.

Ahold

doet

aan

enorme

marketingcampagnes, maar als er een schandaal

Spreken is goud?

boven

organisatie

Uit de resultaten van haar onderzoek kwamen interessante

volledig. Een interessante ontwikkeling die Pauline

zaken naar voren. Ten tijde van een crisis wordt er bijvoorbeeld

Withagen samen met een andere CW-student onder

veel meer bericht over de desbetreffende organisatie. Zo

de loep nam.

bleek ook dat als de organisatie er bewust of onbewust voor

water

komt,

verkramt

de

koos om geen bodschappen te verspreiden, de berichtgeving In 2003 was de financiële wereld geschokt na de ontdekking

negatiever was. Pauline verklaart dat de media in die gevallen

van een groot boekhoudschandaal bij een van de meest

dan een beroep moeten doen op externe bronnen om

solide Nederlandse ondernemingen, Ahold. Een dochter van

nieuwtjes te verkrijgen. Deze externe bronnen zijn echter niet

Ahold, US Foodservice, stelde de inkomsten van vijfhonderd

altijd even betrouwbaar of behartigen afwijkende belangen.

miljoen dollar te hoog voor. Als gevolg hiervan stapte onder

Bovendien verliest een bedrijf op die manier de controle over

andere topman Van der Hoeven op en kelderde de koers op

de berichtgeving. Volgens Pauline is het echter zeer belangrijk

de beurs.

om invloed te blijven behouden op wat er belicht wordt in de

Journalisten duiken op dit soort nieuws als duiven op een

media: ‘De theorie adviseert dus om naar buiten te treden met

broodkruimel. Zoiets komt dus onvermijdelijk in de publiciteit.

een schandaal, maar wat Ahold betreft is het een logische

Pauline licht toe: ‘Je kunt hier niet zomaar openheid aan geven;

stap geweest om niet voor deze strategie te kiezen. De gehele

je moet een bepaalde koerslijn volgen. De onderneming

organisatie was overgenomen door juristen en accountants

moest trachten te vermijden dat de goede reputatie die Ahold

die andere doelen in het vizier hadden en alles wat Ahold

in meer dan honderd jaar op had gebouwd niet in één klap

zou zeggen tegen de pers, had tegen de organisatie gebruikt

weggeveegd zou worden. Deze situatie bracht me op het idee

kunnen worden in onder meer rechtszaken.’

te onderzoeken wat het effect van zulke schandalen is op de mediaberichtgeving: hoeveel aandacht wordt eraan besteed

Gat in de markt

en wat is de toon ervan?’

Pauline is van mening dat haar scriptie bijzonder interessant is voor communicatieadviseurs: ‘Er wordt immers vaak gepraat

Crisisstrategieën

over hoe er al dan niet gecommuniceerd moet worden, maar

Pauline vertelt dat er zes verschillende strategieën zijn die een

er wordt nooit gekeken naar wat je ermee kunt bereiken, op

onderneming in tijden van crisis kan volgen. De mogelijkheden

welke manier er het beste naar buiten getreden kan worden en

zijn zwijgen, ontkennen, het ontwijken van verantwoordelijkheid,

welke belemmeringen deze keuze met zich meebrengt in de

het reduceren van gevolgen, corrigerende actie ondernemen en

praktijk. Theorie hierover is redelijk schaars tot niet bestaand,

verontschuldigingen aanbieden. Zelf heeft ze hier de strategie

daarom zou ik in de toekomst nog meer inzicht willen verkrijgen

‘niets doen’ aan toegevoegd, omdat dit ook vaak voorkomt bij

in deze materie. Crisiscommunicatie is een zeer boeiend vak.’

bedrijven, zo blijkt uit haar onderzoek. Pauline: ‘De strategieën zijn in drie groepen te verdelen. Ten eerste is het mogelijk geen

Tenslotte heeft deze afgestudeerde nog een tip voor de

enkele reactie vanuit de organisatie naar buiten te brengen. Ten

komende scriptiestudent: doorzetten! Een scriptie schrijft zich

tweede zijn er organisaties die weigeren commentaar te geven

niet vanzelf; de begeleider stuurt je alleen en verder moet je

en tenslotte zijn er organisaties die de media van een reactie

het echt zelf doen. En dat is lang niet zo erg als vele mensen

voorzien. Voor mijn onderzoek heb ik 130 krantenartikelen

denken.

9

Medium mei 2005

weBLOG

Tekst Samga Nuygen Beeld Kristin van de Poel

Schreef je vroeger al je zielenroerselen in je lieve dagboek met slotje, tegenwoordig vind je al deze openbaringen en onthullingen op internet in de vorm van een weblog, ook wel blog genoemd, de digitale versie van een dagboek. Aan iedereen laten weten dat je bestaat en hoe interessant je leven wel niet is, een opsomming van je favoriete vakantiebestemmingen, alle boeken die je bezit op alfabetische volgorde; je kunt het zo gek niet bedenken of er is een grote kans dat het op internet staat onder de noemer weblog. Een weblog is een website die regelmatig wordt vernieuwd door de maker, de weblogger, en waarop de geboden informatie in chronologische volgorde wordt weergegeven. Als je een weblog bezoekt, vind je meestal op de voorpagina de meest recente bijdrage. Veel weblogs bevinden zich in de categorie lifelog, dat het best te vergelijken is met een veredeld dagboek. De weblogger kan in de lifelog alles kwijt: het gaat vaak over alledaagse dingen, het nieuws of een mix van alledaagse en soms iets zwaardere zaken die de blogger wil delen met de bezoekers. Sommigen hopen met hun stukjes de lezer aan te zetten tot nadenken. Veel weblogs krijgen na verloop van tijd een vast publiek, uiteenlopend van enkele tientallen tot duizenden bezoekers per dag, dat regelmatig komt kijken of er nieuws is. Het genre lifelogs wordt gedomineerd door (jonge) vrouwen en kan bestaan uit korte dagboekteksten in gezelschap van honderden smileys, uitroeptekens, hartjes en andere vrolijke emoticons. Dat is allemaal leuk en wel, maar een echte goede weblog houdt zich verre van kinderlijke plaatjes, is overzichtelijk, serieus, zit inhoudelijk goed in elkaar en is up-to-date. Nederlands populairste lifelog is die van Merel Roze. Haar tweeduizend bezoekers per dag dankt ze aan een toegankelijke schrijfstijl en de regelmaat waarmee ze teksten op het web zet. Met drieëneenhalf jaar ervaring is ze een doorgewinterde blogger die haar kick vooral haalt uit de mogelijkheid om alles wat er in haar opkomt in een vorm te gieten die voor veel mensen interessant is.

Medium mei 2005

10

Ook bekende Nederlanders hebben de weblog gevonden. VVD-politicus Gerrit Zalm is er bijvoorbeeld één van. Op zijn weblog bij het ministerie van Financiën gaat hij regelmatig met bezoekers in discussie. Ook Lodewijk de Waal van de FNV heeft een individuele weblog, net als Wim de Bie, Adam Curry en Erik de Vlieger. Weblogs van deze BN’ers worden druk bezocht en de inhoud van hun logs haalt met enige regelmaat de media. Niet alleen de politiek, maar ook het bedrijfsleven heeft de weblog ontdekt. Het wordt ingezet als handig marketingmiddel: veel bedrijven hebben een weblog voor hun klanten in het leven geroepen. Op deze manier kunnen bedrijven makkelijk toegang krijgen tot nieuwe gemeenschappen en nieuwe kennis. Daarnaast hopen bedrijven met de weblog het menselijke karakter en daarmee het sociale imago te verbeteren. Eerder nog zijn veel bedrijven intern een weblog begonnen voor de eigen medewerkers. Hiermee hopen zij overleg en onderlinge saamhorigheid te stimuleren en kennis beter te verdelen. Ondanks alle voordelen lopen de grote multinationals in Nederland er nog niet warm voor. In het buitenland wint de weblog wel aan populariteit. Google was de eerste organisatie met een externe weblog. De Franse krant Le Monde opende als een van de eerste kranten ter wereld eveneens een weblog dat zowel door personeel als door krantenlezers kan worden gevuld. Lezers kunnen bij Le Monde een weblog beginnen onder het merk van dit dagblad.

De populariteit van weblogs komt vooral door het persoonlijke karakter ervan. We zijn het dankzij realitytv gewend om tijdens de intiemste momenten mee te leven met wereldvreemden. Het is de combinatie van leedvermaak en voyeurisme die scoort. Een andere verklaring voor de populariteit van weblogs is het toegenomen individualisme. Zeker in de grote steden voelen mensen zich steeds eenzamer; dan is het prettig de illusie te hebben dat je toch aandacht krijgt. Voor anderen fungeert de weblog eerder als portfolio en dient het vooral als platform om het eigen werk te tonen en eventueel om meer opdrachten binnen te halen. Ook veelgehoord is de wens om ontdekt te worden als schrijver. Vermaken of shockeren De meeste online dagboeken zijn inhoudelijk vrij braaf uit angst voor engerds, schuine mailtjes en stalkers. Er wordt niet te veel prijsgegeven, zeker geen persoonlijke dingen zoals een telefoonnummer, woonadres, berichten over vriendjes en gedetailleerde verhalen over waar je werkt. En terwijl bij de dames de nuance regeert, zien we bij de heren juist een geheel ander fenomeen, namelijk dat van de shocklogs. Dit zijn weblogs met een compleet eigen (mannelijke) redactie. Door middel van schokkende en agressieve artikelen proberen deze weblogs veel publiek te trekken. Bekende shocklogs zijn Retecool.com, Hersenscheet.com, Volkomenkut.com en Geenstijl.nl. Onlangs is de laatste beloond met de prijs voor de beste Nederlandse weblog 2004: de Dutch Bloggies, de jaarlijkse prijzen voor de beste Nederlandse weblogs. Volgens de makers van Geen stijl is hun blog een journalistieke productie voor ‘de andere kant van het nieuws’. Met een half miljoen bezoekers per maand wordt het even druk bezocht als de sites van Parool en Trouw. Samen met Retecool (beste muzieklog), Flabber en Volkomenkut behoort deze shocklog dan ook tot de populairste weblogs van dit moment. Kritisch, objectief of genuanceerd zijn niet de beste termen voor het beschrijven van spraakmakende weblogs als Geenstijl en Retecool. Ze staan vol met nieuws, maar ook met roddels en geruchten. Artikelen verschijnen snel, zonder bron, niet altijd gecontroleerd en zonder wederhoor en soms zelfs met commentaar. Objectiviteit en journalistieke integriteit zijn bij deze weblogs ver te zoeken. Daarin ligt juist een verklaring voor het succes. Columnist Nico Dijkshoor van Geenstijl beaamt dit: ‘Nuance trekt geen publiek.’ Hij noemt de bestbezochte weblog van Nederland ‘ongeleid, vernieuwend, verfrissend, smakeloos, arrogant, maar messcherp’. De jury van de Dutch Bloggies drukt zich wat voorzichtiger uit

en houdt het bij ‘omstreden’. Vanuit kritische hoek wordt er liever gesproken over populistisch en ordinair. Door het gebrek aan zelfkritiek en journalistieke verantwoording dragen Nederlandse weblogs dan ook niet bij aan de journalistiek. Er bestaat zelfs de angst dat het kan aanzetten tot een hetze tegen publieke personen, omdat de wind voornamelijk uit de rechtse hoek komt. Zelf bloggen Voor mensen die enthousiast zijn geraakt en zelf ook een dringende behoefte voelen om hun gedachtes op het net uit te storten, volgen hier een aantal tips. De beste sites voor het aanmaken van een eigen weblog zijn Blogger. nl, Punt.nl en Web-log.nl. Ook bij BNN kun je een eigen weblog beginnen op www.bnn.nl, zie Top of the logs. De meeste webloggers maken voor het bijhouden van hun site gratis gebruik van online diensten, waarvan Blogger.nl de meest populaire is. Beginnende bloggers kunnen heel eenvoudig via een web-interface hun artikelen plaatsen. Meer ervaren bloggers kunnen daarvoor gebruik maken van speciaal ontwikkelde software zoals WorldPress, MoveableType, Nucleus CMS, Pivot of pMachine. Met deze software, die op een eigen serverruimte dient te worden geïnstalleerd, kan de eigen weblog geheel naar eigen inzicht vormgegeven worden. De meeste software is gratis, maar er is ook software die gehosted wordt en dus bij een provider op de server staat. Een voorbeeld hiervan is TypePad. Je hebt dan geen omkijken meer naar de software en het beheer. Nu rest je alleen nog inspiratie te vinden voor een goed stuk. Mocht je het even niet meer weten of last hebben van een writersblock, troost je dan met de gedachte dat het op de meeste weblogs negen van de tien keer helemaal nergens over gaat, maar dat is nog altijd beter dan doelloos voor de buis hangen. Links Merel Roze www.merelroze.com Wim de Bie www.bieslog.vpro.nl Onopgemerkt nieuws gebundeld door negen bloggers www.sargasso.nl Overzicht van bloggende politici www.politiekblog.com Opmerkelijkste nieuws op internet www.mijnkopthee.nl www.blogger.nl www.geenstijl.nl www.Retecool.com www.flabber.nl www.volkomenkut.com www.hersenscheet.com

11

Medium mei 2005

Tekst en beeld: Remko Smid

Medium is erbij:

De Spinawards 2004 online marketing uit de kinderschoenen

Het is nog niet zo lang geleden dat het vertrouwen in internet als effectief reclamemedium behoorlijk laag was. Ja, er werd zo nu en dan eens een bannertje op een website geplaatst om te zien hoe vaak er op geklikt werd. En dat was vrijwel nooit. Maar nu lijkt dat stadium dan toch echt gepasseerd en wordt internet als een volwassen medium benaderd. Unilever heeft namelijk met MSN en Metrixlab onderzoek gedaan naar de effectiviteit van online campagnes en de resultaten daarvan zijn zo bemoedigend dat Unilever haar bestedingen op internet zal verdrievoudigen. Adverteren op internet heeft de laaste jaren een ontzettende vlucht genomen. De statische banners hebben plaats gemaakt voor virale filmpjes, weblogs en onzinnige, maar verslavende spelletjes, die de aandacht toch zeker enkele minuten weten vast te houden. Niet alleen bewezen effectief, maar ook veel goedkoper: voor adverteren op televisie moet een veelvoudig bedrag worden neergelegd. Extra duur als je bedenkt dat commercials nauwelijks nog worden bekeken, zoals de schokkende cijfers van het BVAonderzoek (Bond Van Adverteerders) begin dit jaar duidelijk maakten. Vorige maand werden in Amsterdam de Spinawards uitgereikt. Deze ‘oscars’ voor nieuwe media en marketing maken duidelijk dat bedrijven eindelijk geleerd hebben hoe internet als marketingkanaal gebruikt kan worden. De bureaus die hiervoor worden ingeschakeld hebben namen als Qi, Mediamonks, La Communidad en Lost Boys. Geen grijze pakken, maar reclamejongens die hun presentatie voor de vakjury’s in jeans en sneakers geven. De bureaus laten zien dat ze de campagnes op zeer creatieve manieren weten te vertalen naar het web. Grote winnaar dit jaar is Heineken, die samen met reclamebureau Qi zowel goud (Schreeuw Heineken naar de cup) als zilver (Beertender) won in de categorie Beste Online Campagne. MSN messenger werd bij beide Heinekencampagnes intensief ingezet en ook andere grote bedrijven zien MSN als een zeer belangrijk advertentiekanaal. Het biedt voor adverteerders steeds meer mogelijkheden, zoals ingebouwde tabs met spelletjes en filmpjes.

De advertentie-inkomsten van MSN namen afgelopen jaar dan ook met tweehonderd procent toe. Net als Unilever deed ook Heineken, die tevens de publieksprijs voor Beste Online Adverteerder won, onderzoek naar de effectiviteit van marketing via nieuwe media en vanaf nu zullen viral marketing, mobiel en messaging opgenomen worden in de vaste strategie. Online reclamemaken alleen is echter niet genoeg; het gaat om de complete marketingmix. Of zoals Heineken het zelf zegt: ‘Online is het kloppend hart voor inspelen op de actualiteit en het activeren van consumenten.’ De reden waarom Heineken uiteindelijk zo goed scoorde, is omdat duidelijk werd aangetoond dat de internetcampagnes echt effectief zijn geweest. Zo nam de bekendheid van de beertender met vijftien procent toe en was er sprake van een bewezen viraal effect. Harde cijfers die de jury nogal eens miste bij de presentaties van de andere campagnes. Die jury had overigens geen makkelijke taak en moest uit totaal 242 inzenders de beste websites, campagnes en banners kiezen. Vooral de categorie Beste Website was een lastige, omdat de genomineerden zo divers waren. Van de erg mooie non-profit site first8 (www.first8.org) tot de gelikte Mercedes-site voor het nieuwste model en alles daar tussenin. Uiteindelijk ging het online spel Beukenlaan 35, bedoeld om meidenblad Tina te verhippen, er met de spin voor de beste website vandoor. De jury roemt de integratie van adverteerders in het creatieve concept en spreekt van ‘een mooie case op het gebied van business en branding.’

Beste online campagne Goud: Heineken EK campagne 2004 (Heineken, Qi) Zilver: BeerTender (Heineken, Qi) Zilver: Sms is de boodschap (KPN Mobiel Hi, Proximity) Beste website concept Goud: Beukenlaan35 (Tina/Sanoma Uitgevers, Pixelpixies) Zilver: BUUTVRIJ FOR LIFE (Buutvrij For Life, Rhinofly) Zilver: Surfbijbel.nl (Nederlands Bijbelgenootschap, Henk Dokter Creative Associates) Beste mobiele concept Zilver: Nametones (Heineken Nederland BV, Qi) Zilver: 2GOTV, Nederlandse eerste mobiele tv-zender (Vodafone, Media Republic) Beste crossmedia campagne Zilver: CV - Vingers in de lucht (Stichting Consument & Veiligheid, TBWA Interaction Company) Zilver: AnderZorg Ziekenfonds (AnderZorg (Menzis), La Comunidad) Publieksprijs beste online adverteerder Heineken Publieksprijs beste website VARA Kassa

12 2005 2005 april Medium mei Medium

12

Tekst Ester Meerman Illustratie Tjeerd Royaards

Gevecht om de zendtijd Het kan je de afgelopen weken niet ontgaan zijn dat er weer ruzie is in publiek omroepland. Mag Ter land ter zee en in de lucht nou wel of niet blijven en is Kopspijkers opinie of alleen maar volksvermaak? En wat te doen met het derde net? Het moddergooien en zwarte pieten van de ‘grote’ publieke zenders overschaduwt echter een andere ruzie die in een klein hoekje van Hilversum gaande is: het gevecht om de levensbeschouwelijke zendtijd.

Terwijl de gehele vaderlandse pers heen en weer rent over het

aanspraak mogen maken op zendtijd: boeddhisme, hindoeïsme,

mediapark om sappige quotes te halen bij de grote bazen

humanisme, islam, jodendom, katholicisme en protestantisme.

van de publieke omroep, wordt een ander, wat ouder conflict

Elk van deze stromingen wordt vertegenwoordigd door een

naar de achtergrond verdrongen. De zendtijd bestemd voor

stichting, die een aanvraag voor zendtijd bij het CvdM mag

de kerkgenootschappen en genootschappen met geestelijke

doen. De toegewezen zendtijd geven deze stichtingen op hun

grondslag, ook wel de levensbeschouwelijke zendtijd genoemd,

beurt weer door aan zeven omroepstichtingen, die uiteindelijk

moet dit jaar opnieuw verdeeld worden en dat gaat niet zonder

de zendtijd invullen: de Interkerkelijke Omroep Nederland

slag of stoot. De meeste omroepen gaan er in zendtijd op

(IKON), de Humanistische Omroep Stichting (HOS), de Rooms

vooruit, maar dit gaat ten koste van enkele andere zenders die

Katholieke Kerkgenootschappen (RKK), de Nederlandse

dit natuurlijk niet over hun kant laten gaan. Zoals wel vaker

Moslim Omroep (NMO)1, de Organisatie voor Hindoe Media

het geval is bij de Nederlandse publieke omroep, blijkt ook

(OHM), het Nieuw Israëlitisch Kerkgenootschap (NIKMedia)

deze zendtijdverdeling een nogal complexe aangelegenheid.

en de Boeddhistische Omroep Stichting (BOS).

Tijd voor een overzicht van de feiten.

De kwestie Op 1 september 2005 gaat hij in: de nieuwe herverdeling

De spelers

van de levensbeschouwelijke en godsdienstige zendtijd.

Allereerst is er het Commissariaat voor de Media (CvdM), het

In december vorig jaar kwam het CvdM met een verdeling

orgaan dat de verdeling van de zendtijd regelt. Daarnaast zijn

waarbij de meeste omroepen erop vooruitgingen behalve de

er de levensbeschouwelijke stromingen waarover de zendtijd

IKON en de HOS.

verdeeld moet worden. Volgens artikel 39f van de mediawet

De totale jaarlijkse zendtijd voor geestelijke stromingen neemt

zijn er momenteel zeven levensbeschouwelijke stromingen die

in 2005 toe van 1057 uur televisie en 351 uur radio naar

Herverdeeld Televisie

BOS

52

25

13

78

OHM

104

25

20

91

dubbele van wat zij nu heeft en NIKMedia verviervoudigt haar

HOS

160

32

40

130

NMO

156

65

52

195

NIKMedia

13

25

10

78

RKK

234

94

86

286

IKON

338

104

130

286

Nu Televisie

Omroep

Herverdeeld Radio

van het CvdM (zie tabel) gaat de protestantse IKON er in

Nu Radio

1144 uur televisie en 370 uur radio. In de nieuwe verdeling totaal 78 uur op achteruit; de HOS verliest 38 zenduren. OHM levert bij televisie iets in, maar krijgt daarvoor flink wat radio-uren terug. De RKK gaat er iets op vooruit, net zoals de NMO, die vooral meer radiotijd krijgt. De BOS krijgt bijna het zendtijd zelfs bijna. Van de zeven levensbeschouwelijke omroepen krijgen er dus vijf meer zendtijd en twee minder. De HOS en de IKON hebben inmiddels bezwaar ingediend bij het Commissariaat voor de Media.

Zendtijdverdeling in aantal uren per jaar. Bron: IKON

13

Medium mei 2005

Om de omroepstichtingen te laten wennen aan de overgang

zijn niet zo makkelijk te tellen, want die worden niet op zo’n

naar een nieuw aantal zenduren, is er een overgangsperiode

manier geregistreerd en daar zijn wij nu de dupe van en zitten

van twee jaar ingesteld. De herverdeling is geldig tot september

we in de kleinste categorie. Wij zouden ook in de B-categorie

2008.

moeten zitten, want er zijn veel meer humanisten in Nederland dan moslims.’

De berekening

Martin Fröberg, directeur van de IKON, herkent de klachten

Om te kunnen bepalen hoeveel zendtijd iedere stroming

van Janssens: ‘De systematiek die het Commissariaat voor

toegewezen krijgt, heeft het CvdM een onderverdeling

de Media gebruikt om de zendtijd mee te verdelen klopt

gemaakt in drie categorieën aan de hand waarvan zij een

niet. Bij de ene stroming tellen ze leden, bij de andere

berekening maakt. In de A-categorie zitten de grootste levensbeschouwelijke stromingen met een achterban van meer dan twee miljoen leden. Op dit moment zitten twee van de zeven stromingen in deze categorie: het protestantisme en het katholicisme. De volgende categorie is de B-categorie, voor stromingen met vijfhonderdduizend tot twee miljoen aanhangers. Hieronder valt momenteel alleen de islam. De kleinste stromingen worden ondergebracht in de C-categorie. Hierin zitten het humanisme, boeddhisme, hindoeïsme en het jodendom. Elke stroming krijgt standaard 25 uur televisie en 76 uur radio per jaar. Afhankelijk van in welke categorie de stroming zit, komt daar nog een bepaald aantal uren bij.

De bezwaren

stroming is het land van herkomst al voldoende. Daar zit een

Bert Janssens, directeur van de HOS, is het met deze berekening

ongelijksoortigheid in.’

van het CvdM helemaal niet eens, en dan niet zozeer omdat deze nadelig uitvalt voor zijn omroep, maar vooral omdat

Het Commissariaat wil er met de herverdeling voor zorgen

de berekening volgens hem ‘fundamenteel verkeerd’ is.

dat de hoeveelheid zendtijd een afspiegeling vormt van de

Janssens: ‘Van die hele beleidslijn van het Commissariaat

omvang van de betreffende stroming in de samenleving en

klopt niks. Het Commissariaat is er alleen maar om wetten uit

dat kleinere genootschappen redelijk herkenbaar en vindbaar

te voeren. Kwaliteit mag volgens de wet geen rol spelen; alleen

zijn. Janssens vindt dat het Commissariaat dat met deze

kwantitatieve toedeling is taak van het CvdM. Nu hebben ze

verdeling juist niet heeft gedaan: ‘Ik vind het heel curieus dat

wel kwalitatieve criteria gebruikt: vindbaarheid en herkenning

in een seculariserende samenleving zo’n klein gedeelte van de

van de stroming. Dat mag volgens de wet niet.’

zendtijd naar de enige niet-religieuze zendgemachtigde gaat.

Het grootste probleem ligt bij de berekening van de grootte

Vooral in deze tijd van normen en waarden is humanisme

van de achterban, meent Janssens. ‘Iedereen die bij zijn

heel belangrijk. Neem tolerantie. Die waarde is binnen de

geboorte gedoopt is, wordt opgenomen in het doopregister

humanistische traditie heel lang een verheven morele norm

en meegeteld als aanhang voor de RKK. Ik geloof niet dat

geweest. Dat is een zwaard waar we zelf in zijn gevallen. We

iedereen die ooit gedoopt is nu praktiserend katholiek is en

komen erachter dat tolerantie ook betekent dat je vaststelt

dus bij de achterban van de RKK hoort.’ Het bepalen van het

wanneer je niet tolerant bent. Je moet beseffen dat in de

aantal islamieten in Nederland wordt volgens Janssens op al

hiërarchie van waarden tolerantie soms even niet telt en

even dubieuze wijze gedaan: ‘Je wordt meegeteld als moslim

een andere waarde wel. Dat is bij uitstek een humanistisch

als je één grootouder hebt die in een islamitisch land is

debat.’

geboren. Maar er zijn ook christenen in islamitische landen en

Fröberg vindt ook dat het CvdM de plank misslaat bij het

die tellen nu toch mee voor islamitische zendtijd. Humanisten

uitvoeren van haar doelstelling: ‘Ik misgun niemand zijn

Medium mei 2005

14

zendtijd, maar dit is simpelweg niet eerlijk. Het valt niet te

via e-mail bevestigen hoeveel zendtijd de omroep zou kunnen

rijmen dat er op zo’n onzorgvuldige manier bepaald wordt

verliezen. Een medewerker van NIKMedia roept vrolijk door

hoe groot de omroepen zijn.’

de hoorn ‘dat er heel veel tijd bij komt’, maar bij de vraag

De door de IKON en HOS bekritiseerde NMO was moeilijk

hoeveel dan precies blijft het angstvallig stil.

voor commentaar bereikbaar. Na lang aandringen laat directeur Frank William in een een-regelige e-mail weten het ‘volledig eens’ te zijn ‘met de insteek van de IKON en de

De rechter

Human’.

Eind april krijgen de IKON en de HOS van het CvdM te horen of hun bezwaarschriften gehonoreerd worden. Mocht het

Bart

Bijvank

van

het

CvdM

ziet

daarentegen

niets

Commissariaat bij haar besluit blijven om de Humanistische

verkeerds in de herverdeling: ‘Het Commissariaat telt zelf

Omroep minder zendtijd te geven, dan overweegt Janssens

de grootte van de stromingen niet. Wij gaan af op wat de

naar de rechter te stappen. ‘Ik vind dat we in ons recht staan.

aanvragers zelf aangeven en laten ons adviseren door drie

Er is geen enkel zinnig bewijs aan te voeren dat bijvoorbeeld

godsdienstsociologen, die zich weer baseren op gegevens van

de NMO een grotere omroep zou zijn dan de Humanistische

het CBS. Naar aanleiding van hun bevindingen zijn wij op

Omroep en dus ook recht zou hebben op meer zendtijd. Er

deze herverdeling uitgekomen. Als je de door de verschillende

zijn veel meer humanisten in Nederland dan dat er moslims

hoofdstromingen geclaimde aanhang bij elkaar zou optellen,

zijn. Er zijn vijfhonderd moskeeën in Nederland en een

dan hebben we veel meer dan zestien miljoen mensen in

miljoen moslims volgens de berekening van het CBS. Dat zou

Nederland.’

betekenen dat er in elke moskee tweeduizend mensen zouden moeten zitten. Ben je wel eens in een moskee geweest? Daar

Frappant detail in deze hele zaak is dat de zendgemachtigden

zitten echt geen tweeduizend moslims.’

bij navraag zelf niet eens zo goed blijken te weten hoeveel uur

Ook

zendtijd per jaar er op het spel staat. Janssens: ‘Ik ben niet zo

Commissariaat voor de Media de huidige toewijzing van het

goed met getalletjes. Volgens mij verliezen we de helft. Er wordt

aantal uren voor de IKON ongewijzigd laat. Fröberg denkt

bij het CvdM gewerkt met een wirwar van cijfers; het ene jaar

voor de rechter een sterke zaak te hebben: ‘Ik wil daar nog

krijg je dit, het andere jaar dat. Een gezonde bedrijfsvoering

niet te veel over zeggen, maar we zouden natuurlijk geen

voor de toekomst kunnen we niet uitzetten, omdat we niet

geld steken in een rechtszaak als we er geen winst in zouden

weten waar we aan toe zijn.’ Ook de directeur van de IKON

zien.’

Fröberg

overweegt

juridische

stappen

als

moet eerst even in zijn paperrassen zoeken en kan pas later

BOS (Boeddhistische Omroep Stichting)

OHM (Omroep voor Hindoe Media)

HOS (Humanistische Omroep Stichting)

NMO (Nederlandse Moslim Omroep)

NIKMedia (Nieuw Israëlitisch Kerkgenootschap)

RKK (Rooms Katholieke Kerkgenootschappen)

IKON (Interkerkelijke Omroep Nederland)

Omdat er zoveel verschillende stromingen van het boeddhisme zijn houdt de BOS zich vooral bezig met het algemeen rmuleren van inzichten van het boeddhisme. De programma’s van de BOS besteden vooral aandacht aan inhoud en nemen de tijd voor diepgang. De BOS noemt het zelf een “selectieve verlangzaming van informatieoverdracht”.

De OHM brengt programma’s die geïnspireerd zijn door de Hindoefilosofie. Uitgangspunt is respect voor alle leven met behulp van het handelen (karma) van de mens en het moreel juiste gedrag (Dharma).

Het humanisme is een levensovertuiging die leven en wereld probeert te begrijpen met menselijke vermogens. Een mens geeft zelf zin, doel en inhoud aan zijn leven. In haar uitzendingen probeert de HOS mensen te helpen bij hun orientatie op de samenleving door vanuit humanistisch perspectief aandacht te geven aan belangrijke vraagstukken in politiek, samenleving en cultuur.

De NMO heeft zichzelf tot doel gesteld informatieve religieuze programma’s over de islam voor moslims en voor niet-moslims te maken. De ‘ontmoeting tussen culturen’ is hierin erg belangrijk.

Het thema van de uitzendingen van NIKMedia is de joodse cultuur in de breedste zin van het woord. Het overbrengen van kennis over het jodendom - in welke vorm dan ook - staat hierin centraal.

De RKK is er voor het Rooms Katholieke deel van de bevolking, de leer van het katholicisme is dan ook het uitgangspunt van haar programma’s.

Doelstelling van de IKON is op ‘kritische manier aandacht besteden aan de grote vragen die het moderne leven stelt’. Daarbij laat de protestantse IKON zich inspireren door het evangelie. IKON-programma’s besteden veel aandacht aan begrippen als rechtvaardigheid, gelijkheid van alle mensen, respect voor de ander en het milieu.

15

Medium mei 2005

het

foto: Albert den Iseger

Naam

Boris van Zonneveld

Leeftijd

26 jaar

Afstudeerdatum

December 2003

Afstudeerrichting

‘Van alle richtingen wat’

Tekst Amy van Zutphen

Hij begon ooit bij Medium, nu is hij een onder

Plaatjes draaien

BN’ers beruchte journalist. Waarschijnlijk

Boris kwam na zijn studie bij zijn oude stage-

niet

de

plaats Yorin FM terecht. Hij werkte vanaf dat

gemiddelde CW-er verwacht te belanden.

moment als producer bij Jensen in de Ochtend

Daarom wellicht des te interessanter. Zijn

en kreeg ook zijn eigen radioprogramma.

artikelen in Privé maken van tijd tot tijd heel

Toch was hij als dj uiteindelijk niet helemaal

wat los in glamourland. Een interview met

op zijn plek: ‘Omdat fulltime radio maken toch

CW-afgestudeerde Boris van Zonneveld.

minder leuk was dan ik dacht - plaatjes aan- en

bepaald

in

de

sector

waarin

afkondigen stompt na een jaar toch redelijk af Boris is inmiddels 26 jaar en voltooide eind

en ik ‘s nachts en ‘s ochtends op onchristelijke

2003 de opleiding communicatiewetenschap

tijden werkte, ben ik na een jaar - in overleg

aan de UvA. Tijdens zijn studie was hij druk

met de radiozender - gestopt.’

aan het netwerken en deed hij veel ervaring op in de entertainmentsector. Vijf jaar geleden

Inmiddels had hij een netwerk van BN’ers

begon hij bij het radiostation Fresh FM, waar

opgebouwd bij Yorin en hij schreef altijd al als

hij als dj werkte. Voor zijn stage toonde zowel

freelancer, waardoor hij af en toe wat leuke

Yorin FM als platenmaatschappij BMG interesse

nieuwtjes opving. Deze informatie bood hij dan

en hij koos ten slotte voor een stageplaats bij

aan bij diverse bladen. Privé toonde interesse

Yorin.

en nodigde hem uit voor een gesprek. Van het een kwam het ander…

Na de stage is Boris fulltime aan zijn scriptie gaan werken en na vier maanden was deze af.

Tegenwoordig

Zijn scriptie ging over een actueel onderwerp.

freelance

journalist,

Hij heeft namelijk - onder begeleiding van

naamste

werkgever.

Cees Hamelink – onderzoek gedaan naar

hij voor geschreven heeft zijn onder andere

de berichtgeving over de oorlog in Irak: ‘De

Music Maker (een vakblad voor artiesten),

conclusie was dat het merendeel van het

het

studentenblad

nieuws over die oorlog Amerikaans gekleurd

het

populair

was. De oorzaak hiervan was dat vrijwel al het

Kijk. Toch bestaat er voor hem een duidelijk

nieuws dat hierover beschikbaar kwam door

verschil tussen het schrijven voor Privé en

de Amerikanen de wereld in gestuurd werd.

andersoortige bladen of kranten. Schrijven

Vaak pure propaganda.’

voor Privé is volgens Boris uitdagender: ‘Het

Medium mei 2005

16

werkt

hij met

nog

steeds

Privé

Andere

Nobiles

als

als

voor-

bladen

waar

Magazine

wetenschappelijk

en

maandblad

afgestudeerde

cw

is echte onderzoeksjournalistiek, je moet zaken

Gullit van Amsterdam naar Rotterdam. ‘Dit was

onthullen, geheimen blootleggen en je niet in de

gemeld door een tipgever, compleet met hun nieuwe

luren laten leggen door voorlichters en managers.’

adres. Navraag leverde bevestiging noch ontkenning

Ook verschilt de manier waarop hij schrijft. Voor Privé

op, dus had ik zoiets geschreven dat Estelle dan

schrijft hij de verhalen niet kaal en feitelijk, maar net

wel erg ver weg van haar geliefde PC Hooftstraat en

wat smeuïger.

huisvriend en kapper Leco Zadelhoff zou komen te wonen. Misschien was het daarom dat ze gewoon in

Communicatiewetenschap

Amsterdam bleven wonen...’

Boris, die afstudeerde in ‘van alle richtingen wat’ ziet af en toe dingen terug van zijn studie in zijn huidige

Maar of de verhalen waar zijn of niet, oppassen blijft

werk: ‘Je bent gauw geneigd te zeggen van niet, want

het wel met gevoelige zaken. ‘Ik heb vorig jaar één

je leert niet hoe je verhalen moet schrijven - als dat

keer voor de rechter gestaan vanwege de affaire Nico

al te leren valt - maar toch krijg je door CW wel een

Zwinkels (de klusser uit Eigen Huis en Tuin) en die

bepaalde houding en basiskennis mee en dat heeft

zaak hebben we gewonnen. Ik zeg altijd tegen de

absoluut voordelen.’

mensen die ik interview: ‘Als je niets te verbergen

Vooral

de

colleges

over

hebt, heb je van mij niets te vrezen. Maar anders…’

goed

Om die reden zijn onder andere Adam Curry, Patricia

bijgebleven: ‘Cees staat bijzonder kritisch tegenover

Paay, Sylvana Simons, Nico Zwinkels en Marcel van

de media en hun werkwijzen, en liet zien dat nieuws

Dam niet zo blij met de onderzoekspraktijken van

vaak geconstrueerd wordt. Ook legde hij uit dat

Boris. Het lijkt hem niet te deren. Maar hij geeft wel

media vaak voor het karretje gespannen worden van

aan voorzichtig om te springen met informatie, want:

derden, zoals politici. Cees geeft je een dosis kennis

‘De AIVD tapt de telefoon van de Privé-redactie en

mee waar je in de praktijk jaren over zou doen om die

haar verslaggevers af. Gevoelige informatie geven

te vergaren.’ Boris verwijst hierbij naar zijn scriptie:

wij daarom niet meer per telefoon aan elkaar door.

’Veel mensen zijn toch vaak geneigd te denken dat

Vreemd dat afluisteren zomaar mag trouwens, zo

als een belangrijk persoon iets zegt, het wel waar

‘vrij’ is ons land dus ook weer niet.’

internationale

van

Cees

communicatie

Hamelink

zijn

Boris

zal zijn. Neem de oorlog in Irak, bijna al het nieuws dat daarover in de media verscheen was pure, goed

Bekende Nederlanders kennen de impact van een

getimede propaganda.’

blad als Privé. Dit geeft de redacteurs een raar soort macht mee. Bij interviews zijn de BN’ers over het

Verzonnen

algemeen dus erg voorzichtig. Boris vertelt dat ze

Maar geeft Boris zelf dan nooit valse of zelfs ver-

de tekst van een officieel interview voor publicatie

zonnen informatie? Zelf zegt hij van niet: ‘Dat denkt

vaak willen lezen en willen controleren op ‘feitelijke

iedereen, maar dat is niet het geval. Hooguit is het

onjuistheden’: ‘Dit is vaak een groot drama. Zo had ik

zo dat je je bewijsmateriaal niet honderd procent

een interview met soapie Bas Muijs en die veegde de

rond krijgt, dat bronnen niet willen getuigen voor de

vloer aan met heel bekend Nederland. Ik dacht: wat

rechter of dat bronnen keihard liegen.’ Als voorbeeld

leuk, wat een lef, dat zie je niet vaak. Totdat hij de

geeft hij de prostituee die beweerde een kind te

tekst gelezen had: hij wilde zowat iedere zin wijzigen

hebben van Ron Brandsteder:‘ Ze bracht het zo

in het voordeel van zijn slachtoffers. Blijkbaar vond

geloofwaardig en gedetailleerd dat we nog maar net

hij zijn uitspraken niet zo verstandig meer.’ Een hoop

op tijd – middels een valse notarisverklaring - konden

gesteggel met Muijs’ manager, Endemol én Goede

ontdekken dat ze over het kind loog.’ Boris beweert

Tijden Slechte Tijden was het gevolg. Maar Privé was

slechts één keer per ongeluk iets geschreven te

meedogenloos, want dat wat op tape staat, is nu

hebben wat echt niet waar was. Dit was een verhaal

eenmaal niet zo makkelijk meer aan te vechten.

over een vermeende verhuizing van Ruud en Estelle

Voor nog meer informatie kun je kijken op www.borisvanzonneveld.nl

17

Medium mei 2005

kortKort Kort Kort Riooljournalistiek: WC-Magazine Afgelopen

jaar

hield

onderzoeksbureau

Blauw

Nieuwe master journalistiek

Research een toiletonderzoek. Aan 535 mensen

Bijna klaar met je bachelor CW en geïnteresseerd in

werd gevraagd wat ze graag doen op het kleinste

studeren in het buitenland? Voor de avontuurlijk ingestelde

kamertje in huis. De Toilet Toptien die zo ontstond,

student met journalistieke ambities die er na drie jaar

bood verrassende resultaten: dingen die we graag

communicatiewetenschap nog wel een paar jaar studie

doen tijdens het toiletbezoek zijn bijvoorbeeld op de

achteraan wil plakken, heeft de UvA een nieuw programma

verjaardagskalender kijken, rustig nadenken, roken,

in de aanbieding: de tweejarige master Journalism and Media

kletsen en computerspelletjes spelen (!). De absolute

within Globalization: The European Perspective. Dat is een

nummer één is lezen. Uitgever Georgia-Pacific zag

hele mond vol, maar waar het eigenlijk op neerkomt is een

zijn kans schoon en bracht daarom een nieuw product

master journalistiek met veel aandacht voor mediaglobalisatie

op de markt. De oplettende toiletbezoeker heeft dit

en Europese politiek. Leuke bijkomstigheid is dat je de

product wellicht al gezien: het WC Magazine. Het

gelegenheid krijgt om in minimaal drie verschillende Europese

WC Magazine is een gratis glossy tijdschrift in een

landen te studeren.

klein formaat, dat voorlopig vier keer per jaar in een oplage van 170 duizend exemplaren zal verschijnen

De master begint in de Deense stad Aarhus, waar vooral

en verspreid zal worden via grote verpakkingen Lotus

aandacht besteed zal worden aan globalisatie in de media.

Finesse toiletpapier. Mocht het tijdschrift aanslaan,

Het tweede semester wordt gevolgd in Amsterdam, waar de

dan zal het over enige tijd ook bij de kiosk te vinden

seminars vooral gericht zullen zijn op politiek en internationale

zijn. In het magazine is er echter weinig poep, pies en

ontwikkelingen binnen de journalistiek en media in het

aanverwante zaken te vinden. In plaats daarvan is het

algemeen.

blad gevuld met niet-tijdgebonden artikelen over diverse algemene onderwerpen, zoals auto’s, reizen, showbizz

Het laatste jaar van de studie is bedoeld om te specialiseren.

en, onvermijdelijk, een heuse mooiste-kleinste-kamer-

Er zijn drie richtingen in twee verschillende landen: voor de

van-Nederland-verkiezing. Ook is er een speciale

richting Media Systems, Journalism and Public Spheres in a

kinderrubriek en raadsels, rebussen en breinbrekers

Comparative Perspective verkas je naar Hamburg en om

passeren eveneens de revue. De artikelen hebben een

af te studeren op journalistiek gericht op de zakelijke markt

leesduur van zo’n vier tot zes minuten, precies de duur

verhuis je naar Londen. Als je interesse meer op het gebied

van een, uit het toiletonderzoek gebleken, gemiddeld

van oorlogsjournalistiek ligt, kun je naar het eveneens Britse

toiletbezoek. In die vier tot zes minuten kunnen die

Swansea.

oude Donald Ducks dus echt niet meer. Voortaan lees je in stijl op de pot. (KC)

De selectie voor de master is zeer streng, want per studiejaar is er ruimte voor slechts veertig studenten, waarvan twintig studenten uit de Europese Unie. Ervaring in de journalistiek is een vereiste, net zoals een uitstekende kennis van het Engels, wat uiteraard de voertaal van de opleiding is. Mocht je interesse in de master hebben, dan is het aan te raden om nu alvast te beginnen met sparen: de master kost – schrik niet – achtduizend euro aan collegegeld per jaar. Voor die smak geld krijg je dan wel aan het eind van de opleiding twee diploma’s: een van de universiteit in Aarhus en een van de universiteit waar je je specialisatie gedaan hebt (EM). Meer informatie over de master kun je vinden op: w w w. m u n d u s j o u r n a l i s m . c o m

Medium mei 2005

18

kortKort Kort Kort De slag om 020 De Amsterdammer die graag wil weten wat er in de stad op cultureel gebied leeft, heeft nu de keuze uit twee gratis bladen. De een, NL20, noemt zichzelf op de cover ‘uitmagazine voor Amsterdam’, de ander heet Zone020 en profileert zich als ‘gratis stadsmagazine’. Hoewel de laatste de nieuwkomer is, daagde het stadsmagazine NL20, dat al haar eerste verjaardag vierde, voor de rechter. Zone, dat ook een blad in Rotterdam gelanceerd heeft onder de naam Zone010, is van de Persgroep. Deze uitgever van Belgische dagbladen (mede-eigenaar van Het Parool) en tijdschriften geeft al sinds enkele jaren een stadsblad uit in Antwerpen, Brussel en Gent en beschuldigt nu NL20 (uitgegeven door PCM) van het schaamteloos kopiëren van de formule. Inzet van de strijd zijn voornamelijk de zogenaamde displays (zie foto) die gebruikt worden voor de distributie. De rechter heeft besloten dat NL20 deze moet vervangen omdat ze te veel lijken op de displays van de concurrent. ‘Logisch,’ zegt Hidde van der Louw, hoofdredacteur van NL20, ‘wij bestellen die displays toevallig bij dezelfde leverancier.’ Behalve het kengetal in de titel zijn de overeenkomsten talrijk. Beide bladen hebben een uitgaansagenda, nieuwtjes, interviews, recensies en achtergrondartikelen over nieuwe trends. Dat beide bladen uit dezelfde vijver vissen, wordt pijnlijk duidelijk als de eerste editie van Zone020 in dezelfde week als NL20 een interview met de Haarlemse band Relax publiceert. Dat was vast niet zo afgesproken. Is er wel ruimte voor twee van deze stadsbladen? De hoofdredacteuren van Zone010 en Zone020 hebben er vertrouwen in en zeggen op een iets oudere doelgroep te mikken. Spits en Metro bestaan na al die jaren ook nog steeds, dus het is best mogelijk. NL20 heeft een voorsprong omdat het langer bestaat, maar de lezers zullen beide gratis bladen wel meenemen. De echte slag zal gaan om de adverteerder. Ondertussen heeft het strijdtoneel zich uitgebreid naar het zuiden, want PCM lanceerde daar onlangs ook een stadsmagazine voor Rotterdam met de naam, je raadt het

MEDIUM

al, NL10 (RS).

Download deze en oude Medium edities op: www.studieverenigingmercurius.org Voor vragen, adreswijziging, adverteren of ingezonden stukken kunt u een email sturen aan: [email protected]

19

Medium mei 2005

Virtueel geweld: een illusie of realiteit?

Games staan volop in de schijnwerpers: tegenwoordig hebben zelfs omroepbladen een gamesrubriek. Videospellen krijgen de schuld van incidenten zoals de schietpartij op Columbine High in Littleton. Zijn die beschuldigingen wel helemaal terecht?

Tekst Jerry Houtman Ongeduldig tel ik de seconden af tot ik weer

knallen, maar meer om de spanning en bijkomende

respawn. Acht, zeven, zes…wordt het een uzi of

verwarrende gevoelens die je ervaart. En dat is

toch maar de Panzerfaust…drie, twee, één, actie!

tamelijk uniek. In games ben je eigenlijk de architect

De kogels vliegen me gelijk om de oren; voor

van je eigen reacties.’ Het ondergaan van gevoelens

nu lijkt het beter om me even schuil te houden.

bij media-aanbod is niet nieuw, integendeel. Het

Dan, in een flits, zie ik een tegenstander in mijn

verschil tussen games en film is alleen dat je in de

vizier. Met een welgemikt headshot verlos ik

game zelf bepaalt wat er gebeurt en indirect dus

hem uit zijn lijden. Mijn behoefte is voorlopig

ook je gevoelens daarbij.

weer even bevredigd… Vroeger was alles beter Bovenstaand stukje zal een hoop mensen

De bloedspetters en afgerukte ledematen hebben

ongetwijfeld bekend voorkomen. Ditmaal was het

niet altíjd de beeldschermen gedomineerd. Toen

‘In games ben je de architect van je eigen reacties’ toevallig Wolfenstein: Enemy Territory, maar het

ondergetekende nog een klein jongetje was, zag

had net zo goed elke andere first-person shooter

de gameswereld er namelijk heel anders uit. Van

kunnen zijn. Niet zo verwonderlijk als je bedenkt

Counterstrike had nog niemand ooit gehoord,

dat dit soort spellen tot de populairste games

Grand Theft Auto had slechts een simpele top-down

behoort.

view en Wolfenstein was alleen maar leuk omdat je er in de godmode ongelimiteerd nazi’s mee kon

Het is maar een spelletje

slachten. De games waarmee men zich toentertijd

Waarom zijn het juist de gewelddadige games die

door de verveling heen vocht, waren de welbekende

zo populair zijn? Volgens Jeroen Jansz, die voor de

point & click adventures waar vooral LucasArts veel

ASCoR onderzoek doet naar de aantrekkingskracht

succes mee had, zoals de Monkey Island-reeks.

en sociale effecten van games, heeft het vooral te

Geweld was in deze games bijzaak, humor was het

maken met de snelheid van het spel. ‘Het feit dat

belangrijkst. Diehard gamer Floris (25): ‘Je moest

je snel moet reageren geeft je de mogelijkheid om

echt nadenken om verder te komen, al voerde

dingen te doen die je in het dagelijks leven niet

humor meestal toch de boventoon. Zo kon je vaak

zo snel zou doen. Het gaat er dan niet zozeer om

een weliswaar verkeerde, maar toch erg grappige

dat je uitprobeert hoe het is om iemand neer te

keuze maken.’ Adventuregames waren namelijk

Medium mei 2005

20

nogal lineair. Complete walkthroughs gingen van hand tot hand, die voor sommigen noodzakelijk

Gezelligheid kent geen tijd

waren om de game uit te spelen. Het was dus

De publieke opinie mag dan anders doen

veelal noodzakelijk om je in te leven in de wereld

vermoeden, gamen is natuurlijk niet alleen maar

van het spel. Bij actiespellen is dat veel minder

dood en verderf; er is ook nog een sociale kant.

het geval. Jansz: ‘Als het gaat over actiespellen

Gamen is namelijk allang niet meer iets wat

met veel geweld, de first person shooters, dan is

uitsluitend

het meestal een combinatie van het bevredigen

op muffe

van de behoefte aan competitie en het bevredigen

zolderkamers

van de behoefte aan uitdaging. Bij puzzelgames

wordt gedaan.

kun je veel beter opgaan in een andere wereld.’

Zo kunnen

Verschillende motieven voor verschillende spellen

gamers in

dus.

Amsterdam al sinds 1997

Geweld verkoopt

terecht bij The

Wat wel vaker gebeurt bij nieuwe media is helaas

Mad Processor.

ook het geval bij videogaming: gewelddadige

Dit gamecafé,

games krijgen de schuld van het toenemende

sinds 2001

geweld in de maatschappij. Gebeurtenissen als de

gevestigd in de Kinkerstraat, is ooit klein begonnen

eerder genoemde slachting op Columbine High

als wat vrienden die een netwerkje hadden

worden al gauw, misschien wel té gauw, geweten

aangelegd. Inmiddels is het uitgegroeid tot een zaak

aan games. Wie zegt echter dat het niet andersom

met 24 pc’s die standaard voor gamen zijn bedoeld,

werkt? De media zijn tenslotte een afspiegeling

met daarnaast nog een ruimte die als internetcafé

van de maatschappij, dus waarom zou dat bij

dient. Medewerker Harum Karakus: ‘We hebben hier

games anders zijn? Jansz: ‘Dat type aanbod heeft

erg veel games. World of Warcraft en Battlefield

inderdaad effect, maar het is niet zo dat media

Vietnam doen het erg goed, maar ook Counterstrike

een maatschappelijke vorm van gewelddadigheid

is nog erg populair.’ Dat trekt een hoop vaste

of agressiviteit veroorzaken. Zo machtig zijn

klanten, zeker omdat je er mag roken en zelfs een

media niet. Afspiegeling is natuurlijk wel aan de

jointje is geen probleem. ‘En als het om twee uur ´s

orde; er kan

nachts nog gezellig druk is, blijven we gewoon wat

tegenwoordig

langer open,’ aldus Karakus.

meer dan een paar jaar geleden. Er kan technisch ook meer en als het

Grens tussen virtuele wereld en werkelijkheid zal vervagen

gaat om games, kun je tegenwoordig

Een iets andere, extremere en vaak ook

dingen veel

grootschaligere uiting van sociaal gamen is de

realistischer in beeld brengen.’ En dus hebben we

LAN-party. Een LAN-party is een bijeenkomst van

inmiddels zo ongeveer elke oorlog die deze wereld

veel of weinig jongeren die gek zijn van computers

geplaagd heeft wel na kunnen spelen. Want wat is

in het algemeen en gamen in het bijzonder.

er nu leuker dan het virtueel nabeleven van al dat

CW-er Vincent Lau schrijft zijn scriptie over dit

lijden? Kennelijk erg weinig: ‘Het interessante blijft

fenomeen. ‘Een LAN-party is puur sociaal, al komt

dat er ook een markt voor is. Want die games zijn

het competitieaspect toch nog op de eerste plaats.’

misschien niet zo goed als The Sims of FIFA 2005,

Hij ziet LAN-party’s steeds groter worden en de

maar ze verkopen wel heel goed,’ zegt Jansz.

drempel steeds lager. Jansz beaamt dit: ‘Er komen

21

Medium mei 2005

meer gespecialiseerde LAN-party’s: verschillende

stemherkenning zullen hun intrede doen, maar

games, verschillende LAN-party’s. Er worden ook

ook zal de kunstmatige intelligentie in games

talloze andere activiteiten zeer intensief beoefend,

steeds geavanceerder worden. Dit zal zorgen voor

zoals bijvoorbeeld het downloaden van films. Dat is

nog meer realisme in games. Jansz denkt dat

natuurlijk hartstikke illegaal, maar het gebeurt wel

technologische ontwikkelingen ertoe zullen leiden

veel. En het benadrukt allemaal dat voor heel veel

dat de grens tussen virtuele wereld en werkelijkheid

gamers LAN-party’s een gezellige aangelegenheid,

zal vervagen: ‘Dat hoeft overigens geen probleem te

een social event zijn.’ Lau stelt: ‘LAN-party’s kunnen

zijn. De meeste vechtsportbeoefenaars bijvoorbeeld

zowel amateuristisch als professioneel zijn. Het

zijn totaal niet van plan er buiten de sportschool op

aantal deelnemers loopt van enkele tientallen tot

los te slaan.’

vele duizenden.’ Zo wordt in de VS elk jaar de QuakeCon gehouden. Hier is plaats voor maar liefst

Game over?

32 honderd bring-your-own pc’s. Probeer dan maar

In ieder geval is met zekerheid te zeggen dat

eens niet te struikelen over de bedrading.

gewelddadige incidenten worden uitvergroot door de media. Men denkt nog altijd dat games

Misschien hoeven ouders zich met al die

meer effect hebben wat betreft agressie dan

gezelligheid rond gamen toch niet zo veel zorgen

film en tv. Jansz is het hier niet mee eens: ‘Het

Ouders over GTA: ‘pief paf poef en iets met auto’s?’ te maken als wel wordt beweerd. Jeroen Jansz is van

wetenschappelijke vastgestelde effect van film en

mening dat het contrast tussen ouders en kinderen

tv aan de ene en games aan de andere kant legt

minder groot wordt, al zijn veel ouders vaak

de nadruk op film en tv. Er wordt namelijk meer

niet goed op de hoogte van wat voor games hun

gedaan aan identificatie: meeslepen in het verhaal.’

kinderen spelen. Jansz: ‘Als ik aan ouders vraag of

Het drama in Littleton in april 1999 is hier een

ze enig idee hebben wat Grand Theft Auto inhoudt,

goed voorbeeld van. De daders zouden enorme

blijkt dat ze vaak geen idee hebben: ‘Ja, meestal

Doom-fanaten zijn geweest, maar toen ze die dag

een beetje pief paf poef en er is ook iets met auto’s,

de school binnenliepen leek hun outfit rechtstreeks

maar het is

van The Matrix te zijn gekopieerd: The Trench Coat

maar een

Mafia.

cartoon.’

Het is nu eenmaal een feit dat kinderen opgewonden

Dan kan ik

raken van gamen. Vervolgens moeten ze daar

mijn lachen

iets mee doen. Om dan meteen te concluderen

al haast

dat gamen de oorzaak is van het agressieve of

niet meer

gewelddadige gedrag gaat een beetje te ver. Jansz

inhouden.’

beaamt dit: ‘Het is een klassiek voorbeeld van de

Eén troost:

injectienaaldtheorie: dit specifieke aanbod heeft

‘Het sociale

dit specifieke effect. Al zolang als er media zijn,

aspect van

worden ze beschuldigd van het veroorzaken van

gamen laat

maatschappelijk geweld en agressiviteit. Dat is

zien dat de doorsnee gamer zich heel erg goed

gewoon niet terecht.’ En de ouders? ‘Die denken dat

bewust is van het feit dat het maar een spelletje

het allemaal wel meevalt, terwijl zij de enige zijn die

is, en dat er dus een enorme kloof ligt tussen wat

het gedrag van kinderen in de hand hebben.’

er in het dagelijks leven gebeurt en wat we in het

De beschuldigende vinger mag dan niet helemaal de

dagelijks leven doen en wat ze in de game doen.’

juiste kant op wijzen, maar ik denk dat ik voor de

Het ziet er echter naar uit dat die kloof in de

zekerheid toch maar even het virtuele geweld uit de

toekomst steeds smaller zal worden. Nieuwe

weg ga. Je weet maar nooit.

ontwikkelingen zoals Virtual Reality en

Medium mei 2005

22

Tekst Maureen Sampat Illustratie Tjeerd Royaards

Afgestudeerd! En dan? Eindelijk is het zover: na jaren ploeteren mag je neus uit de boeken. Na keer op keer puzzelen met euro’s is het nu tijd voor het luxe leven. Gooi al je jeans in de kledingbak en maak plaats voor het (mantel)pak. Je bent afgestudeerd en met nieuwe energie klaar voor de arbeidsmarkt. Het blijkt echter dat het verre van goed gaat met de arbeidsmarkt voor pas afgestudeerden.

De media berichten over

de ver-

Afgestudeerde cw-ers zijn nu ook

Imago communicatiewetenschap

slechterde economie, dat werknemers

makkelijk te vinden, wat nadelig is

Het beeld dat werkgevers van cw-

worden ontslagen door reorganisaties

voor de verhouding tussen het aantal

ers hebben maakt het voor ons

en afgestudeerde kennissen en vrienden

vacatures en het aantal kandidaten.‘

nog een stap ingewikkelder op de

zitten nog steeds op de bank. Hoe ziet

Daarnaast is de relevantie van de

arbeidsmarkt. Van de Velde maakt

het er dan eigenlijk voor ons uit, straks

studie communicatiewetenschap voor

duidelijk dat het beeld dat over de

als

communicatie-

de arbeidsmarkt over de jaren heen

studie

wetenschappers? Is er reden voor

afgestudeerde

nooit echt hoog geweest vergeleken

bestaat niet voordelig is voor de

paniek of kunnen we verder gaan met

met andere vakgebieden, volgens SEO-

mogelijkheden op de arbeidsmarkt: ‘Ik

ons zorgeloze studentenleven?

onderzoek. ‘Communicatie blijft toch

kan niet echt zoveel voostelling maken

communicatiewetenschap

‘Communicatiewetenschap is geen moeilijke studie’ Communicatie is bijzaak

een ondersteunende afdeling binnen

van hoe je vier jaar bezig kan zijn met

Terwijl communicatiewetenschappers in

bedrijven,’

Huisman,

dat kleine stukje.’ Ook Thewessen is

2003 al na vier maanden aan de bak

consultant bij werving- en selectiebureau

niet onder de indruk van de studie:

waren, konden afgestudeerde cw-ers

Ebbinge & Company. Huisman is een

’Communicatiewetenschap

volgens de Stichting voor Economisch

van die vele net afgestudeerde comm

niet echt een moeilijke studie. Daarbij

Onderzoek (SEO) in 2004 wel zes tot

unicatiewetenschappers. In november

zijn communicatiewetenschappers niet

zelfs twaalf maanden bezig zijn met

2004 is hij begonnen met oriënteren

echt creatief, wat wel weer belangrijk

het zoeken naar een passende baan

en zoeken en werkt nu inmiddels

is voor de communicatiebranche.’ Dit

op eigen niveau. Rogier Thewessen

een maand bij Ebbinge & Company.

negatieve is te wijten aan de breedte

van

selectiebureau

‘Binnen het grote bedrijfsleven draait

van de studie: ‘Omdat de studie zo

CareerNetwork recruitment denkt dat

het toch allereerst om cijfers,’ vult

breed is, is het moeilijk een eenduidig

de verslechterde economie inmiddels

Sacco van de Velde, manager campus

beeld te vormen van een afgestudeerde

weer aantrekt. Desondanks blijft het

van Ebbinge & Company hem aan.

communicatiewetenschapper en zijn of

voor startende communicatiewetensch

Wijsheid is je al ver van tevoren bezig

haar vaardigheden en capaciteiten.’

appers een ongunstige arbeidsmarkt:

te houden met je mogelijkheden op de

De

‘Er zijn momenteel weinig vacatures

arbeidsmarkt; window-shoppen zou

overigens op de Vrije Universiteit meer

te vinden in de communicatiebranche.

dus geen tijdsverspilling zijn.

gespecialiseerd dan op de Universiteit

werving-

en

vertelt

Spike

studie

is

23

volgens

is

toch

Huisman

Medium mei 2005

‘studie is maar een onderdeel van

Aangezien niet enkel en alleen de

jonge

je persoonlijkheid. Bedrijven kijken

afgeronde studie belangrijk is, is er

werknemers die makkelijk te vormen

daarnaast ook naar de interesses,

nog hoop. Werkervaring blijkt namelijk

zijn naar de werkwijzen van het bedrijf,

ambities, motivatie en intelligentie

zeer relevant te zijn. Bijbaantjes in de

geven werkgevers ook de voorkeur aan

van een kandidaat.’ De motivatie en

supermarkt tellen echter niet mee.

masters. ‘Werkgevers hebben bij een

enthousiasme

‘Relevante werkervaring ontbreekt vaak

bachelor op academisch niveau vaak

wetenschappers

volgens

in de cv’s van afgestudeerde cw-ers.

het idee dat de opleiding eigenlijk nog

Thewessen vaak nogal laag. Iemand

Vaardigheden en capaciteiten moeten

niet is afgerond. Het is dus verstandig

die weet wat hij of zij wil en daar voor

toetsbaar

om door te gaan met je master,’ legt

gaat, is wat bedrijven graag willen.

ervaringen,’

Van de Velde uit. Ook bij het werving-

‘Werkgevers nemen het liefst iemand

afgestudeerde zonder enige relevante

en selectiebureau Newpeople is er een

aan die lang zal blijven. Een kandidaat

vakgerelateerde ervaring is voor het

voorkeur voor masters: ‘De intelligentie,

die zich heeft gespecialiseerd in een

werving- en selectiebureau Ebbinge

het analytisch vermogen, de capaciteiten

bepaald vakgebied weet wat hij of zij

& Company niet goed genoeg en

en denkwijzen van academici zijn toch

wil en daarmee is het risico voor de

maakt er zelfs nauwelijks kans. Echte

wel te onderscheiden van dat van

werkgever kleiner dat zo’n werknemer

toppers zijn tussen de afgestudeerde

HBO-ers,’ vertelt consultant Evelyn

snel uit het bedrijf vertrekt,’ zegt Van

communicatie-wetenschappers zelden

Steenbergen.

de Velde. Communicatiewetenschap

te vinden. Thewessen: ‘Toppers hebben

De voordeelpositie van werkgevers op

levert echter geen specialisten in hun

het voor het kiezen. Zij beschikken over

de huidige arbeidsmarkt geeft ze de

vakgebied op. Uit de WO-monitor van

het papiertje, de ervaring, de motivatie

mogelijkheid om veeleisend te zijn. Zij

het Researchcentrum voor Onderwijs en

en ambitie.’

hebben namelijk kandidaten voor het

Arbeidsmarkt (ROA, in opdracht van de

uitkiezen, waar dan ook goed gebruik

Vereniging van Universiteiten) blijkt dat

CV-building

van wordt gemaakt. Waar werkgevers

de ingangseis van banen waarin cw-

Waar kun je je eerste communicatie-

naar zoeken in een kandidaat gaat

ers terecht zijn gekomen niet specifiek

ervaring

verder dan de afgeronde studie.

en uitsluitend deze studie is. Niet zo’n

Loopbaanadviseur van de Universiteit

‘Het gaat om het totaalbeeld van de

bijzondere studie dus?

van Amsterdam, Anouk Bogers, heeft

van Amsterdam het geval is. Naast

de

voorkeur

voor

kandidaat,’ weet Huisman te vertellen,

Medium mei 2005

24

van

communicatieblijkt

zijn

dan

in

stelt

het

vakgerelateerde Thewessen.

beste

Een

opdoen?

het antwoord: ‘Studenten realiseren

zich veel te weinig wat het nut is van

leuke

geweldig

marketing werken. Omdat op de

nevenactiviteiten,

zich

kunnen communiceren, goede cijfers,

huidige arbeidsmarkt weinig vacatures

tijdens hun studie nog nauwelijks

buitenlandervaring en een geweldige

hierin te vinden zijn, komen zij echter

bezighouden

stagebeoordeling heb je een topprofiel,’

voornamelijk terecht in de werving-

vertelt Van de Velde.

en

met

tperspectieven.’ en

doordat de

Ook

selectiebureaus

zij

arbeidsmark de

werving-

persoonlijkheid,

benadrukken

selectie

en

uitzendbranche.’

Kennissen

en

het belang van nevenactiviteiten en

Waar komen we terecht?

Huisman,

ook

ervaringen naast de studie. ‘Vooral

Volgens het onderzoek van het ROA in

communicatiewetenschap,

vanwege de grote concurrentie in het

2003 beschikt iets meer dan de helft

als hij ook goed terechtgekomen:

overschot aan communicatiewetensch

van de afgestudeerde communicatie-

één als vertegenwoordiger van de

appers is het belangrijk om je kansen

wetenschappers anderhalf jaar na

Nederlandse vegetariërsbond, één bij

op de arbeidsmarkt te vergroten.

afstuderen en na een gemiddelde

een internationaal reclamebureau in

Studenten zouden zich meer moeten

zoekduur van vier maanden over

Londen en één op de marketingafdeling

bezighouden

een vaste aanstelling bij een bedrijf.

van Coca Cola. De functies en branches

met

nevenactiviteiten,

vrienden afgestudeerd zijn

van in net

‘Met communicatiewetenschap ben je niet ergens heel goed in’ denk bijvoorbeeld aan het organiseren

Ongeveer

van

evenementen,

freelance

zestig

procent

van

de

waar wij terecht zullen komen zijn dus

werk

afgestudeerde cw-ers komt terecht in

voor bedrijven, websites opzetten en

grote bedrijven met meer dan honderd

ook goede stages kunnen helpen,’

werknemers. De gemiddelde werkduur

Vergrijzing

adviseert Thewessen. Ook Huisman

per week is 36 uur en het bijbehorende

Aan de slag dus maar met de

heeft tijdens zijn studie aandacht

maandsalaris ligt gemiddeld rond de

nevenactiviteiten, de vakgerelateerde

besteed aan nevenactiviteiten, zoals

2000 euro. Volgens het salariskompas

ervaringen en ons topprofiel, zodat we

het ontwikkelen van organisatorische

van de website van Intermediair verdien

er wat van kunnen maken zodra wij

vaardigheden

uiteenlopend.

het

je als je jonger bent dan 25, werkzaam

klaar zijn voor de arbeidsmarkt, het

studentenleven. Zo is hij bijvoorbeeld

bent in de PR of communicatiebranche

luxe leven en het (mantel) pak zou je

een paar maanden in het buitenland

en met een academische opleiding

bijna denken. De nu nog studerenden

geweest voor vrijwilligerswerk. ‘Bij je

rond de 2300 euro netto per maand.

hebben echter een joker om in te zetten,

studie leer je geen vak; je bent je aan

De loonindicator van de website van

een vrije kaart om mee te spelen, bijna

het ontwikkelen. Het is niet zo dat je

jobnews geeft een soortgelijk salaris

een troef in de hand. Wat roept het

ergens heel goed in bent,’ legt hij uit.

van 2200 euro per maand voor de

woord babyboom bij je op? De effecten

Het onderzoek van SEO geeft echter

functie van communicatiemedewerker.

van de vergrijzing op de arbeidsmarkt

aan dat bijvoorbeeld bestuurservaring

Volgens

kunnen

worden al in 2006 verwacht met het

niet van invloed blijkt te zijn bij het

afgestudeerde cw-ers in alle branches

hoogtepunt in 2010. Een gigantische

zoeken naar een passende baan, in

terecht, omdat er zich binnen alle

uistroom van pensioengerechtigden

tegenstelling tot relevante werkervaring

bedrijven een communicatieafdeling

laat een gat achter in het bedrijfsleven

en een korte studieduur, wat het vinden

bevindt:

voor de jonge pas afgestudeerden om

van een baan wel vergemakkelijkt.

wetenschappers

‘Met honderd nevenactiviteiten, een

evenementen organiseren en in de

in

en

rondom

Thewessen

’Veel

communicatiewillen

graag

op te vullen. En daartoe zijn wij best bereid.

25

Medium mei 2005

cw meningen

Tekst Krista Cornelis Fotografie Lotte Huijg

s r a a j e t s r e e , l e o R Heb je bij je studiekeuze rekening gehouden met de kansen op een baan later? Nee!

Doe je aan cv-building via een interessante bijbaan, stage of via extra-curriculaire activiteiten? Een baantje in de richting van mijn studie is natuurlijk erg interessant, maar ik hou me hier nu nog niet zo mee bezig. Ik doe ook niet aan extra activiteiten. Ik denk wel dat je hierdoor sneller mensen leert kennen binnen dezelfde sector. Denk je dat werkgevers zitten te wachten op de zoveelste afgestudeerde communicatiewetenschapper? Daar hou ik me eigenlijk ook nog niet echt mee bezig, maar ik denk dat je met communicatiewetenschap zoveel kanten uit kunt dat er waarschijnlijk altijd wel banen te vinden zijn die aansluiten op deze studie.

Davina, vierdejaars Heb je bij je studiekeuze rekening gehouden met de kansen op een baan later? Nee, ik begon aan deze studie omdat het mij een leuke studie leek. Natuurlijk ben ik wel met het toekomstperspectief bezig, maar ik denk dat je dit vooral binnen de studie zelf in de hand hebt.

Doe je aan cv-building via een interessante bijbaan, stage of via extra-curriculaire activiteiten? Ik zit in het bestuur van mijn dispuut en daarvoor heb ik ook het lustrum georganiseerd. Verder ga ik rond januari een half jaar stage lopen op Curaçao of in Zuid-Afrika. Ik hoor van verschillende mensen dat dit goed op je cv staat. Denk je dat werkgevers zitten te wachten op de zoveelste afgestudeerde communicatiewetenschapper? Er zijn natuurlijk veel studenten die binnen communicatiewetenschap afstuderen, maar door extra dingen te doen, zoals stage lopen in het buitenland of extra activiteiten, onderscheid je je van andere studenten en maak je meer kans op een baan. Tenminste, dat hoop ik!

s r a a j e t s r e e Jesse, Heb je bij je studiekeuze rekening gehouden met de kansen op een baan later? Ja, eigenlijk wel. Al zou ik liever een baan in het buitenland betrekken. En hoe de kansen op werk daar zijn? Geen idee.

Doe je aan cv-building via een interessante bijbaan, stage of via extra-curriculaire activiteiten? Ik werk in de telemarketing, maar of dat nu een netwerk opbouwen is…Ik zit wel bij de Commissie Weekenden en Uitjes (CWU). Ik denk niet dat dit helpt om later sneller aan een baan te komen, maar je leert er wel veel van. Denk je dat werkgevers zitten te wachten op de zoveelste afgestudeerde communicatiewetenschapper? Nee, die kans is nihil, maar op mij wel, haha! Ik wil het liefst gaan werken bij een reclamebureau in Barcelona. Dat is mijn utopie. Barcelona is een hele mooie stad. Gaudi, baby!

Wieteke, vie

rdejaars

Heb je bij je studiekeuze rekening gehouden met de kansen op een baan later? Eigenlijk niet. Eerlijk gezegd was ik nogal naïef toen ik met deze studie begon. Ik dacht dat er wel genoeg banen zouden zijn als ik afgestudeerd zou zijn. Nu het bijna zover is, blijkt dit wat tegen te vallen. Ik denk er dan ook aan om verder te studeren. Doe je aan cv-building via een interessante bijbaan, stage of via extra-curriculaire activiteiten? Ik ambieer een baan in het wetenschappelijke circuit en loop momenteel dan ook stage bij ASCoR. Bestuurswerk heb ik nooit gedaan. Het trok mij niet echt en voor een baan in het onderzoek leek het mij belangrijk dat ik mijn studie voorspoedig zou doorlopen. Denk je dat werkgevers zitten te wachten op de zoveelste afgestudeerde communicatiewetenschapper? Ik wil de wetenschap in, dus ik ben een beetje huiverig voor de bezuinigingen binnen de UvA. Er zullen dan niet snel nieuwe wetenschappers aangetrokken worden. Het feit dat maar weinig studenten echt onderzoek willen doen, is wel weer positief voor mij.

s r a a j e t s r e e a r Lau

Heb je bij je studiekeuze rekening gehouden met de kansen op een baan later? Totaal niet. Wel wist ik dat dit een brede opleiding is en omdat het communicatiegebied zo groot is, maak ik me eigenlijk geen zorgen om later een baan te kunnen vinden. Doe je aan cv-building via een interessante bijbaan, stage of via extra-curriculaire activiteiten? Op dit moment werk ik bij een bakker, dus dat heeft weinig te maken met mijn latere werkterrein. Wel zit ik in de Commissie Weekenden en Uitjes. Ik leer er veel van en het staat zeker leuk op mijn cv. Denk je dat werkgevers zitten te wachten op de zoveelste afgestudeerde communicatiewetenschapper? Ja, want communicatiewetenschap blijft zich ontwikkelen, net zoals de media. Er zullen steeds nieuwe werkterreinen ontwikkeld worden, waardoor er een grote kans op werk zal blijven bestaan voor communicatiewetenschappers.

Medium mei 2005

26

-advertentie-

Naam

Edith Smit

Leeftijd

37

Opleiding

Communicatiewetenschap

Dit jaar bestaat de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Commerciële Communicatie (SWOCC) tien jaar. Een mijlpaal waar iedere CW-er trots op kan zijn. Zo ook SWOCC-directeur Edith Smit. Medium ging op de koffie. Tekst Jerry Houtman Fotografie Lotte Huijg Wie is Edith Smit? Edith Smit, 37 jaar, is inmiddels alweer een tijdje aan de UvA verbonden. Begonnen met psychologie stapte ze in 1989 over naar communicatiewetenschap ‘omdat dat toch eigenlijk wel een leukere studie was’ en daarmee is niks te veel gezegd. In 1992 is ze aan de UvA afgestudeerd, maar haar afwezigheid was echter maar van korte duur. Ze keerde namelijk al snel terug om als docente aan de slag te gaan. Na haar promoveren heeft ze een jaar bij Intomart GfK gewerkt, om in 2001 wederom bij de UvA terug te keren. Binnen de UvA is Edith Smit universitair hoofddocent in de afstudeerrichting Commerciële Communicatie en Voorlichting. Twee dagen per week wordt ze door de UvA uitgeleend aan SWOCC, waar ze de directeur van is. Wat doet SWOCC precies? ‘SWOCC is gelieerd aan de afdeling communicatiewetenschap van de UvA, maar het is wel een zelfstandige stichting. Het doel van SWOCC is de kennis over commerciële communicatie te vergroten door middel van wetenschappelijk onderzoek. De stichting begeleidt onderzoekers en verstrekt hen beurzen. SWOCC wordt financieel ondersteund door begunstigers uit de reclamebranche en uitgeverijen, door marktonderzoekbureaus en adverteerders.’ Kunt u wat voorbeelden van SWOCC-onderzoeken geven? ‘Ons onderzoek wordt gefinancierd door ongeveer honderd bedrijven. Met dat geld hebben we onderzoek gedaan naar merkrelaties: in hoeverre ervaren mensen, consumenten, relaties met merken en maakt het uit wat voor soort merk het is? Een voorbeeld: het blijkt bijvoorbeeld dat je met een auto iets kan opbouwen wat lijkt op een mens-mens relatie. Je voelt liefde voor een merk, een bepaalde binding. Dat ligt lastiger met bijvoorbeeld shampoo. Een ander voorbeeld is merkstretching. Merkstretching houdt in dat een fabrikant een merk doortrekt, uitbreidt, naar een andere productcategorie. Stel je eens voor dat Completa naast koffiemelk ook koekjes gaat maken. Hoe ver kun je hiermee gaan? Onderzoek heeft

Medium mei 2005

28

uitgewezen dat je sommige merken gewoon niet te ver kunt uitstrekken.’ Wat houdt communicatiewetenschap voor u in? ‘CW is voor mij een multidisciplinaire opleiding, een multidisciplinaire wetenschap waar communicatie vanuit verschillende gezichtspunten wordt bestudeerd. Bij CW worden productie, proces, ontvangst en effecten bestudeerd vanuit verschillende benaderingen, bijvoorbeeld de politieke, culturele of psychologische benadering. Ik ben met name geïnteresseerd in de ontvangerskant. Al is de merkenkant toch meer een aanhangsel; het is niet de kern van CW. Er is ook niet de ruimte om dat soort deelgebieden te behandelen. Volgend jaar ga ik het masterseminar Marktstrategieën ombouwen tot het masterseminar Merken, Communicatie en Consumenten (MCC). Het zal iets minder strategie behandelen en iets meer neigen naar merk en communicatie. Zo vermijd je het spanningsveld.’ Met bijvoorbeeld marketing of media en cultuur? ‘Dat is het probleem met een multidisciplinaire studie als CW; mensen die er werken en studeren krijgen interesse in aanpalende vakgebieden. Aan de andere kant is CW ook op die manier ontstaan: vanuit de verschillende vakgebieden is men op basis van gemeenschappelijke interesse in communicatieaspecten met elkaar gaan samenwerken.’ Wat is nou het leukste aan uw werkzaamheden? ‘Het zijn vooral de nieuwe en uitdagende dingen die interessant en leuk zijn. Lesgeven en onderzoeken doe ik al zo lang. Toch vind ik het doen van onderzoek het leukst. De uitdaging ligt erin om het bedrijfsleven zo ver te krijgen dat mijn onderzoek gefinancierd wordt, dat ik dan zelf op een wetenschappelijke manier kan doen.’ Dat kunnen wij ons best voorstellen. Bedankt voor de koffie! Kijk voor meer informatie op www.swocc.nl.

What goes around comes around...

...Boomerang

Tekst Eelke Mol

Iedereen kent ze wel, want in bijna elke

en Ernst Koenen bedachten het concept

publieke gelegenheid kom je ze tegen:

dat sindsdien is uitgegroeid tot een

de Boomerang kaartenhouders. De ene

internationaal bedrijf.’

keer zitten er wat leukere kaarten in dan de andere, maar je kijkt toch altijd

Er zijn verschillende soorten kaarten

even…Wie komt er nou op het idee van

verkrijgbaar. Studycards bijvoorbeeld

het verstrekken van gratis kaarten waar

zijn alleen te vinden op universiteiten en

bovendien nogal ongebruikelijke teksten

hogescholen. Je hebt ook nog Schoolcards,

op staan?

voor op de middelbare scholen en Freecards, die te vinden zijn in horecagelegenheden.

Pascale Bosboom, verantwoordelijk voor

Iedere maand verschijnen er Cultcards

de redactie van Boomerang, vertelt hoe het

en Sportcards, in respectievelijk theaters

is begonnen: ‘Het idee voor Boomerang

en sportcentra. Van de meeste soorten

kaarten is ontstaan op een zolderkamertje

verschijnen elke twee weken nieuwe

aan de Prinsengracht, in 1993. Pierre Karsten

exemplaren, maar de Beachcards zijn alleen

(eigenaar), Olivier Wegloop (hoofdredacteur)

in de zomer verkrijgbaar.

29

Medium mei 2005

Op de redactie wordt onderscheid gemaakt tussen

kaarten per bestelling. Als je geen zin hebt om te

redactionele en commerciële kaarten. Redactionele

gaan sparen kun je ook gewoon een leuk idee voor

kaarten worden door Boomerang bedacht, of door

een kaart insturen. Dit moet je dan in lage resolutie

mensen die een leuk idee hadden en dat op hebben

naar [email protected] sturen en binnen twee

gestuurd. De commerciële kaarten zijn die van de

weken krijg je een reactie. Het is zeker de moeite

betalende klanten, de adverteerders.

waard: als jouw idee wordt uitgekozen om op een kaart te zetten, wordt hij verspreid en ontvang je

Maar hoe verdien je nou geld met gratis kaarten?

zelf vijfhonderd stuks voor eigen gebruik.

Pascale: ‘Een bedrijf kan bij Boomerang een bestelling plaatsen. Ze geven zelf aan voor welke

Kaartje op je shirt?

doelgroep de kaart bestemd is. De redactie van

De site http://www.boomerang.nl/ is in de loop

Boomerang geeft vervolgens richtlijnen voor

der jaren aardig veranderd. Er zijn ontzettend

ideeën voor kaarten. Niet alles is geoorloofd:

veel e-cards te zien en te versturen. Ook komt

bedrijven mogen bijvoorbeeld geen logo’s op de

Boomerang met een agenda voor 2005/2006,

voorkant plaatsen en ook moet de achterkant zo

waarin je zelf kaarten kunt doen om hem te

leeg mogelijk blijven. Het gaat er namelijk nog

customizen.

steeds om dat de kaart ook echt beschreven kan

Een ander idee van Boomerang: de populairste

worden. Als het bedrijf met de ideeën instemt,

kaartteksten zijn op T-shirts gezet en te bestellen

duurt het ongeveer drie weken voordat de kaart in

via internet. In totaal zijn er een stuk of dertien

de rekken ligt.’ Boomerang heeft een aantal vaste

verschillende opdrukken.

klanten. De Kunstbende wordt bijvoorbeeld door hen gesponsord en verschillende designers zijn

Doordat er iedere twee weken nieuwe kaarten

verantwoordelijk voor de redactionele kaarten. Via

worden gedrukt, blijft Boomerang actueel, maar

de adverteerders verdient Boomerang het geld waar

tegelijkertijd is het bedrijf ook vernieuwend door

de kunstenaars mee gefinancierd kunnen worden.

de ideeën van de agenda en de T-shirts. Ten tijde van de ramp in Azië is er een T-shirt ontworpen

Iedereen kan in principe een Boomerangkaart laten

waarvan een deel van de opbrengst op giro 555

maken. Klein nadeel is dat je wel diep in de buidel

werd gestort. Boomerang is dus lekker op weg. Op

moet tasten; als je de kaart landelijk wilt laten

de heenweg welteverstaan.

verspreiden gaat het namelijk om zo’n 240 duizend

Medium mei 2005

30

gastcolumn

Hoofdredacteur Z Magazine: Jan-Maarten Buissant

Er moet nog even snel een foto gemaakt worden voor een artikel over gebouwen die de oorlog niet hebben doorstaan. Ik spring op de fiets en loop een half uur later door de Van der Pekstraat in Amsterdam Noord. En inderdaad, niets meer van te zien. De panden zijn herbouwd, alle sporen uitgewist. Het is zondagmiddag en ik vraag me af wat ik hier doe. En ik ben niet de enige. In de deuropening van de Turkse snackbar staat een man met snor me al een tijdje in de gaten te houden. Er zijn ook wat gordijnen even opengeschoven en snel weer dichtgetrokken en de jochies die lopen te voetballen op de stoep hebben nauwelijks aandacht voor de bal. Een vent met een camera, wat mot dat hier? SBS6? Niks van aantrekken en beter kijken, er moet toch iets te vinden zijn? Plots staat er een man, een paar stappen van me verwijderd, wat te friemelen aan een kartonnen bord dat aan een boom vastgebonden zit. Hij kijkt daarbij mijn richting op en het wil dus niet zo lukken. Een mooi beeld, maar daar was ik niet voor gekomen. Gewoon negeren dus. Een minuut later loopt hij met het bord een zijstraat in. Op het karton staat met onhandige letters ‘ROmmelMarkt’ geschreven, met daaronder een pijl en een onleesbaar adres. Goed beeld, moesten we ook maar eens gaan kijken, wat een mooie treurigheid. Dan zegt de man over zijn schouder iets onverstaanbaars tegen me. Altijd reageren en meteen uitleggen wat je komt doen; dat voorkomt ellende. ‘Goeiemiddag. Ik kom wat foto’s maken, voor de Daklozenkrant, van huizen die in de oorlog gebombardeerd zijn.’ ‘Oh ja, dan moet je ook effies verderop wezen. Hier links en dan, effe zien, onder het poortje door, daar is nog zo’n huis.’ (...) ‘Daar is toen een vliegenier met een parachute door het dak… Die heb het overleefd en is hier nog geweest. Dat was…Toch goed dat ze ons bevrijd hebben. Een tante van mijn is met zo’n Amerikaan uit de oorlog getrouwd. Die woont daar en als ik genoeg geld heb man, dan ga ik ze opzoeken.’ ‘Wanneer was dat, toen die man…’ ‘Toen leefde ‘ie nog, toen het veertig jaar geleden was. Maar of ‘ie nu nog leeft? Die oom van me, die heb een toeval gehad en die zit nu in een rolstoel. Daarom mag hij niet vliegen. Zo zijn hun regeltjes hè. Anders was ‘ie ook hier gekomen.’ Vijf minuten later weet ik dat de dochter van oom in de Twin Towers werkte en de hele familie, ook hier, helemaal ziek was van de spanning omdat ze dagenlang vermist bleef. Oom is er z’n verstand van kwijtgeraakt. Ik denk niet dat die foto’s geplaatst zullen worden. De hoofdredacteur ziet er het nut niet van in en denkt dat er eigenlijk een beter verhaal in zat. En ja, ze heeft het overleefd.

31

Medium mei 2005

par t reza3 Tips van Tip 3:

Neem een leuke chick mee (of twee) Reza Kartosen heeft radioprogramma’s en reportages gemaakt voor onder meer de Wereldomroep en BBC Worldservice. Ook interviewde hij voor bladen als Veronica Magazine en Strictly vele r&b- en hiphop-sterren zoals Jay-Z en Beyoncé. In Medium geeft Reza interviewtips. Voor als je ooit met Snoop of Christina zit opgescheept.

Fotografie Lotte Huijg

als

aanknopingspunten die tot een on-Hitkrants interview

serieuze muziekjournalist. Ten eerste leveren ze

zouden kunnen leiden. En ten derde gedragen ze

– vaak ongehinderd door enig muzikaal talent –

zich vaak als vervelende pubers. Ook tegenover

inwisselbaar lopendebandwerk af waar simpelweg

journalisten.

geen interviewvraag aan verspild zou mogen worden

Dat vervelende pubergedrag komt je op verschillende

(behalve natuurlijk een welgemeend ‘What were you

manieren tegemoet. Zo zijn veel leden van boybands

thinkin’?!?!’). Ten tweede zijn de bandleden over

verwend, verveeld, ongeïnteresseerd en onbeleefd.

het algemeen ook niet te betrappen op diepzinnige

En dat steken ze ook niet onder stoelen of banken.

gedachten,

inspirerende

Korte antwoorden, veel zuchten, tv-kijken, bladeren

Medium mei 2005

32

Boybands.

Erger

kun

je

het

niet

statements

krijgen

of

andere

door tijdschriften; de volle aandacht schenken aan de

‘till the eeeeend of the road’ zouden gaan voor een

journalist staat niet erg hoog op hun prioriteitenlijstje.

meisje, waren kennelijk net zo horny als de eerste

Dat gedrag wordt natuurlijk ook versterkt doordat

de beste rockster.

het om groepjes jongens gaat. De bandleden steken elkaar aan en willen niet voor elkaar onderdoen als

Vandaar dus dat ik altijd een leuk meisje meenam

het om tof doen gaat. En dat gedrag gaat je snel

naar interviews met boybands. Onder het mom van

op de zenuwen werken of nog erger: het maakt je

‘dit is onze nieuwe redactie-stagiaire’ leidde ik ze

onzeker. Dat laastste gebeurt met name wanneer de

langs de publiciteitsmedewerkers, (tour)managers

bandleden er een sport van maken om de journalist

en andere gatekeepers. En op hun beurt leidden

een ongemakkelijk gevoel te geven. Ze hebben dan

‘mijn meisjes’ de vervelendste jongens af, zodat ik

onderonsjes tijdens het interview, maken grappen die

de meest serieuze leden van de bands rustig kon

je niet begrijpt en sluiten je bewust uit, waardoor je

interviewen. Terwijl vier uiterst glibberige en irritante

elke keer weer opnieuw het gesprek moet beginnen.

leden van Az Yet (die van de tearjerker Last Night) zich bekommerden om mijn kortgerokte lokaas, had

Zelf heb ik gelukkig niet al te veel boybands hoeven

ik met het vijfde lid een redelijk goed gesprek over

te interviewen. En als het dan moest, beschikten

hun ervaringen met de muziekindustrie. En dankzij

ze meestal ook over echt talent en waren ze het

een bevallige nubian princess had ik ook een van

predikaat boybands ontstegen, zoals baanbrekende

mijn beste interviews met BLACKstreet oprichter en

groepen als Boys II Men en BLACKstreet. Maar helaas

leider Teddy Riley. De dames moesten in de meeste

heb ik ook nare ervaringen met boybands gehad.

gevallen een hoop zoete praatjes aanhoren. Zinnen

Vooral de patsertjes van de nu totaal vergeten Britse

als ‘Sugar, we definitely need some beautiful Dutch

boyband Another Level bezorgden mij een onnodig

flowers in the States. So I wanna take you home with

vervelend en onzeker half uurtje. En dat wilde ik niet

me and grow a whole field of you’ vlogen door de

nog een keer meemaken.

hotelkamer. Treurig, doorzichtig, nietszeggend en

Ik moest er dus op de een of andere manier voor

lachwekkend ja, maar de dames hadden zo te zien

zorgen dat ik met een of meerdere bandleden een

geen enkel probleem met al die aandacht...

redelijk normaal interview zou kunnen doen. Ik

En daarmee komen we bij het kiezen van het lokaas.

moest ze afleiden, nee, misleiden. Maar waarmee?

Het moge duidelijk zijn, naast aantrekkelijk moeten

Het antwoord was simpel en sleazy: met chicks!

de meisjes ook een beetje easy & sleazy zijn. En ze

Want dat is waar mannen non-stop in geïnteresseerd

moeten dat hele sterrengedoe interessant vinden.

zijn. En artiesten gaan daarin nog een stapje verder.

Ik had wat dat betreft niet zo’n moeite met het

Ze weten namelijk dat er (tijdelijk) hordes gewillige

vinden van gegadigden. Zo waren er enkele exen

dames op ze staan te wachten. En ze maken daar ook

die achteraf gezien toch wel makkelijk waren. En

graag en zoveel mogelijk gebruik van. Hoe meer hoe

de meeste vrouwen in mijn omgeving begonnen te

beter. Elke leuke vrouw is een doelwit.

stralen zodra ik het over een ontmoeting met de een

Vooral beginnende boybands kunnen hun geluk niet

of andere boyband had.

op, maar ook ervaren bands neuken er op los. Een

Seksistisch? Jazeker. Bedenkelijk? Zonder meer. Maar

vertegenwoordiger van een platenlabel vertelde me

om je doel te bereiken moet je als journalist soms

bijvoorbeeld dat de mannen van Boys II Men ook

nou eenmaal naar onconventionele en twijfelachtige

schaamteloos aan de slag gingen toen ze een keer

middelen grijpen. En laten we eerlijk wezen, voor

in Amsterdam waren. Ze hadden een etage in een

alle betrokkenen pakt het goed uit. Jij je interview,

hotel in de binnenstad en lieten alle deuren van hun

zij haar aandacht (en soms meer) en de bandleden

hotelkamers openstaan. Om vervolgens een van

de kans om hun mannelijkheid te etaleren. Een

hun medewerkers te zeggen dat hij alle groupies

journalistiek verantwoorde win-win situatie dus.

naar boven kon sturen en dat ze gewoon een kamer binnen konden lopen. De boys lagen er al klaar voor. Die vier zachtmoedige romantici die in hun knullige

Will be continued...

bermuda’s met colbertjes vol overgave zongen dat ze

33

Medium mei 2005

Mercurius Pagina

Studeren is een feest

Tekst Laurens de Roode

Elke woensdagavond in Club More: INC.

27 april Symposium:

Zoals jullie misschien wel en misschien ook niet

De Rol van de Communicatieadviseur in de Politiek

meegekregen

op

Wie spreekt er: de politicus of zijn spindoctor? Op

woensdagavond meer te doen in Amsterdam dan de

27 april verzorgt de Symposiumcommissie (Symco)

Classic Noodlanding. Elke woensdagavond geven

een middagvullend programma met verschillende

wekelijks verschillende dj’s tegenwicht aan het o-zo-

sprekers, waaronder de communicatieadviseur van Jan

vertrouwde Paradiso-plezier door in Club More platen

Peter Balkenende.

hebben,

is

er

tegenwoordig

te draaien in hun eigen stijl. INC. is een initiatief van een aantal samenwerkende studieverenigingen en

29 april De Telegraaf

Club More om de woensdag als uitgaansavond leuker

Dat er met het maken van een krant meer gemoeid is

en gevarieerder te maken. Met dj’s als Brian S. Xtralarz,

dan enkele scherpe waarnemers, wat machines en een

onze eigen MissingLinks en studentenprijzen voor de

ongelukkige die elke ochtend om vijf uur moet opstaan, weten we inmiddels wel. Maar wie weet wat er eigenlijk precies gebeurt bij de Telegraaf? De Stuco neemt je daarom mee voor een kijkje achter de schermen bij de populairste krant van Nederland. Voor vragen over activiteiten of gewoon een gezellig praatje, kom langs tussen twaalf en twee op de Mercuriusbalie, mail naar [email protected] of check de site www.studieverenigingmercurius.org. Feest

entree (vijf euro) en de drank (bier voor 1,50 euro)

Studeren is een feest. Zo is het altijd geweest en zo

hopen we dat Amsterdam zijn naam als studentenstad

zal het ook altijd blijven. Daar kan geen rugzakje

weer wat meer glans geeft. Woensdag leeft!

van Rutten iets aan afdoen. Ook het verzwaren van onderwijsprogramma’s om zo de studenten meer te

Agenda

laten doen voor het felbegeerde diploma mocht niet

11 mei

baten; studenten blijven doorgaan met feesten alsof

In het Atrium: In Charge II

hun leven ervan afhangt. Hier hebben ze natuurlijk ook

Toegegeven, het is geen pure Mercurius-activiteit,

gelijk in, want niet zelden neemt het leven beslissende

maar

een

wendingen tijdens een goede avond doorzakken. Zo

studievereniging.

hebben we de hopeloze romantici die van een avond

In Charge II staat dan ook in het teken van de

DE avond maken, de zingende zuiplappen die zingen

verkiezingen van de verschillende studentenraden.

tot ze ontdekt worden, de losgeslagen lamlendigen

Op het feest kun je stemmen op degene die jou als

die ‘s nachts leren zweten op de dansvloer, de kittige

student het best vertegenwoordigt. Bovendien zijn er

kotsgragen die ondanks de zure smaak op één avond

niet veel gelegenheden waar je een top dj als Marco

net zoveel zoenen als een tante op een verjaardag

V. van zo dichtbij mee kan maken voor zo weinig geld

en natuurlijk de notoire nachtbrakers die tijdens een

(zes euro in de voorverkoop bij de participerende

nachtelijke braak het licht zien.

studenteninspraak

belangrijk

onderdeel

studieverenigingen,

van

is

natuurlijk

onze

waaronder

wel

Mercurius).

Vorig

jaar stond het Atrium letterlijk te schudden op zijn

Studeren is een feest, laat het alsjeblieft zo blijven.

grondvesten met als boosdoeners Per en Cor Fijneman.

Niet alleen voor de lol die zo nodig is om je daarna

Ook dit jaar zullen de dj’s van Dansen bij Jansen het

weer te kunnen concentreren op tentamens, maar

Atriumcafé voorzien van de nodige hiphop.

vooral omdat de ervaringen die je opdoet je vormen voor de rest van je leven.

Medium mei 2005

34

Kunst en Media Café de Pool heeft het allebei. Een vaste kunstexpositie, gezelligheid, intimiteit, dichters, studenten communicatiewetenschap, buurtgenoten, allemaal één ding gemeen…Café de Pool. Café de Pool is een warm, artistiek en communicatief

Maar 50 m. om de hoek van het Bushuis!

café in hartje Amsterdam. Openingstijden:

Afstudeerborrel organiseren in Café de Pool? Kom gerust langs voor meer informatie.

Zondag - Donderdag: 11:00 - 1:00 Vrijdag - Zaterdag: 11:00 - 3:00 Oude Hoogstraat 8 1012 CE Amsterdam www.cafedepool.nl

Tijdschrift voor studenten en docenten communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Medium is een uitgave van Mercurius, studievereniging communicatiewetenschap en verschijnt vier keer per jaar met medewerking van hoofdsponsor Rabobank Amsterdam. Oplage 1300 stuks. Drukkerij Wilco, Amersfoort. Adres Medium: Kloveniersburgwal 48, 1012 CX Amsterdam. Email: mediummail@gmail. com. Abonnementen: per jaar 10 euro voor vier nummers overmaken op rekeningnummer 393851818 bij Rabobank ten name van Mercurius Amsterdam onder vermelding van ‘Medium abonnement’. ISSN-nummer:1382466X. Voor meer informatie over adverteren kunt u een email sturen naar bovengenoemd adres of bellen naar 020-5253988 en vragen naar Medium. De meningen vertolkt in de opgenomen artikelen zijn niet noodzakelijk gelijk aan die van de redactie. Voor reacties of vragen kunt u ons eveneens per telefoon of e-mail bereiken. Medium behoudt zich het recht voor ingezonden brieven in te korten of niet te plaatsen. www.studieverenigingmercurius.org

Hoofdsponsor van Mercurius