Mededeling Oproep Themanummer "vreemdelingen". Toen Columbus in 1492 Amerika ontdekte, werd de aarde groter en kleiner tegelijk. Het Amerikaanse vasteland lag verder weg danverwacht en strekte zich onmetelijk ver uit. Nauwelijks had men echter de schaal van de oceanen en het continent tot zich laten doordringen, of in 1522 keerde Magellan vande eerste rondreis omde aarde temg. Vanaf 1526 verschenen globen met zijn rondreis erop. Europeanen kregen het gevoel dat de nieuwe ruimten in kaart en onder controle konden worden gebracht. De aarde begon op een hol te lijken die je in je hand kon houden. Typerend is de verschijning, in 1599, van een hoek over 'Las Indias' van de hand van de Spaanse kapitein Bernardo de Vargas Muchaca, waarin deze trots op de titelplaat prijkt. Over een aardbol houdt hij een kompas en daaronder bevindt zich een motto met de onsterfelijke woorden: A la espada y el compds/Mds y n& y y &s ("Aan het zwaard en het kompas-/meer en meer en meer en meer"). beheersing en expansie, zo luidde het devies van de generaties na Columbus. In het kielzog van dit streven is de wereld voortdurend kleiner geworden. Sommigen menen dat ze zelfs een global village is geworden. Fout. Boodschappen, produkten en geld mogen in ongekende hoeveelheden met ongekende snelheid de planeet rondrazen, voor de meeste bewoners geldt dat niet. Die worden juist steeds meer in hun bewegingsvrijheid beperkt Alleen voor de machtigen lijkt de aarde op een dorp. De wereld begint eerder op een verzameling forten te lijken. Daarbinnen hebben de bewoners zich angstig tegen de rest van de wereld verschanst. Elke dag berichten de media over grote drommen vluchtelingen aan de poort. Vreemdelingen zijn ongewenste personen geworden. Niet zo lang geleden trachtten filosofen als Foucault of Deleuze, en schrijvers als Rnshdie of Van Weelden van de nomade of de migrant een geuzennaam te maken. Ze hebben het gevecht verloren. Of hoogstens voor de metaforische migrant gewonnen De echte migrant is inmiddels een criminele illegaal geworden, die met harde hand het land moet worden uitgezet. Zonder identiteitsbewijsben je tegenwoordig nergens. In Nederland mag je er binnenkort uit twee kiezen. Als filosofen kunnen we weinig tegen deze verstarring en opkomende vreemdelingenhaat beginnen. We hebben geen verstand van beleid. Maar we kunnen wel iets zeggen over nationale en internationalerechtvaardigheid, over echte en metaforische muren, over de migrant in ons bewustzijn en de migrant op straat, over het ontstaan van bet fort Europa, over verhuizing en vernieuwing, over grenzeloze rijkdom en ghetto's van armoede, over nationale en internationale vormen van zorg, over kosmopolitisme en het goede leven, en over de waaide van pluraliteit. Krisis wil een breed themanummer over "vreemdelingen"maken. We zoeken naar kom observaties, artikelen en boekbesprekingen. Wie denkt een bijdrage aan dit themanummer te kunnen leveren: stuur uw voorstel op een A4-tje aan de redactie, v&r 15 januari 1993.
Scriptierubriek
Na de vermelding in nummer 48, dat we met de scriptìerubrie zouden stoppen,h a men er nog twee aankondigingen binnen, die we hierbij als 'nagekomen mededelingen' opnemen.
'Techniekbeheersingtussen maken en handelen. De betekenis van Technology Assessment in het licht van H m h Arendts kultuurkritiek', door Martijntje Smits, P.A. van Deldenstraat 34,7523 HE Enschede, tel. 053 - 338026 (p) of 055 - 493499 (TNOSTB) (afgestudeerd als wijsgerig ingenieur aan de Universiteit Twente). The H w m Condition kan gelezen worden als techniekkritiek. In tegenstellingtot de techmekkritieken van Duintjer. Van der Wal en Heidegger hekelt Arendt niet zozeer het aktivisme, maar de eenzijdigheid van dit aktivisme in deze tijd. Met Arendt wordt gepoogd een beoordeling te geven van de recente verschuiving in bet denken over techniekbeheersing, zoals dit tot uitdrukking komt in het 'Constmctive Technology Assessment'. Conclusie is dat de vraag naar de techniekbeheersingvan vraag naar de juiste methode verbieed moet worden tot de waag naar de kwaliteit van de politieke praxis. 'Grens, ervaring en transgressie en de filosofie', door G. van Spaensdonck, Pijkestraat 39,6511 BN Nijmegen, tel. 080 - 241843 (afgestudeerd aan de Katholieke Universiteit Nijmegen). De scriptie heeft een dubbele opzet: de explicitering van onderscheid en overeenkomst van ervaren en ervaring en toetsing daarvan aan de theorie'n van Gadamer, Bataille en Foucault. (Scriptie te veiktijgen hij de auteur.)
Personalia
Marianne Boenink is verbonden aan de vakgroep Praktische Filosofie van de Faculteit der Wijsbegeerte, Universiteit van Amsterdam, Nieuwe Doelenstraat 15, 1012 CP Amsterdam. RenÃBoomkens is werkzaam bij de Balie, Centrum voor cultuur en politiek in Amsterdam, en aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Katholieke Universiteit van Nijmegen, Thomas van Aquinostraat 3,6525 GD Nijmegen. Ren6 Gabriels is verbonden aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Utrecht, Heidelberglaan l , 3584 CS Utrecht J.K.M. Gevers is voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit van Amsterdam. Jan van Heemst is verbonden aan de Academie voor Beeldende Kunst, Blaak 10,301 1 TA Rotterdam. Alwin Hietbrink studeert politicologie en filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Honthorstiaan 4,1816 TB Alkmaar. Cris van der Hoek is als part-time docente verbonden aan de Algemene Hogeschool Amsterdam, Faculteit Informatie en Communicatie, Herengracht 333, Amsterdam. Jozef Keulam is werkzaam bij de vakgroep Praktische Filosofie van de Faculteit der Wijsbegeerte, Universiteit van Amsterdam, Nieuwe Doelenstraat 15, 1012 CP Amsterdam. Michiel Korthals is verbonden aan de vakgroep Algemene Pedagogiek van de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Leiden, Postbus 9555,2300 RB Leiden. Kees Neefjes is politicoloog, en werkzaam bij het Komitee Zuidelijk Afrika, Oudezijds Achterburgwal 173,1012 DJ Amsterdam. Pieter Pekelharing is werkzaam bij de vakgroep Praktische Filosofie van de Faculteit der Wijsbegeerte, Universiteit van Amsterdam, Nieuwe Doelenstraat 15,1012 CP Amsterdam. Even Smit is verbonden aan de vakgroep Economische sociologie en psychologie van de Economische Faculteit. Erasmus Universiteit Rotterdam. Postbus 1738,3000 DR Rotterdam.
Inhoudsopgave 12e jaargang Krisis (1992) Artikelen
nummer Wint Dubbink, Doodvriezen op weg naar de hemel Sympathie voor dieren 48 Ger Groot, Tzvetan Todomv, of de temgkeer van de deugd 48 Cris van der Hoek Erfenis zonder testament Twee feministische lezingen van Hannah Arendt 49 Jan van Heemst, Schlemielen. Hannah Arendt leest Rahel Levin Varnhagen en Heinrich Heine 49 Alwin Hietbrink en Jozef Keulart~ Van 'solus-ipse' naar 'inter-esse' De andere 'Kehre' van Hannah Arendt 49 Jozef Keulartz. en Alwin Hietbrink Van 'solus-ipse' naar 'inter'esse' De andere 'Kehre' van Hannah Arendt 49 Rudi Laermans, Emile Zola als schrijvend intellectueel Kleine trilogie over waarheid, werkelijkheid en moderniteit 46 Jessica Mesman. Machines en moraal Verslag van een ondeizoekservaring 48 Pieter Pekharing, Over slaapwandelaars, banaliteit en onsterfelijkheid Hannah Arendt en de politiek 49 Bankje Prins, Over cyborgs, perverse koppelingen en heteroglossia. Of: de ironievan een politiek manifest 48 Lieve de Recht & Co., Camembert, rechtvaardigen en geweldloze liefde. Het politiek-filosofisch-economisch-sociologischantropologisch raster van LUCBoltanski en Laurent Thkvenot 47 Marin Terpstra, Het oog dat van zichzelf wegkijkt. Kohdylis versus Buve: over de mogelijkheden en grenzen van het descriptief decisionisme 47 Renévan de Vall, Wat kan men zeggen dat niet gegeven is? Over het werk van Barnett Newman 46 Judith Vega, De filosofen van het dagelijks kwaad 47 Odile Verhaar, The worlds according to Th6venot en Boltanski. Over het rechtvaardigen en bekritiseren van de voorkeurs47 behandeling và vrouwen
Discussie Mieke Aerrs, verglijdingen Rosi Braidotti, Van subject veranderen. Metafysica en metabolisme Renà Gabriik, Jozef Keulartz' De verkeerde wereld van Jiirgen Habermas. Inleiding: Theater en macht Jozef Keulare, Is de maatschappij een leerschool? Michiel Korthals, Is de wereld van Jiirgen Habermas verkeerd? Ham'e Kunneman, Braidotti en verder Lolle Nauta, De ongedekte cheque van Braidotti Bankje Prins, Rosi Braidotii's Beelden van de Leegte. Inleiding BauQe Prins, Passie en paradox van het vrouwelijk subject
pagina
19 32 42
30
5 5
19 5 18
74
Columns
RenÃBoomkens, Weg met de ethiek! J K.M. Gevers, De verweesde universiteit Inge Marie T r m , Einigkeit und Ruil' und Reinheit Review
R i j s Jansen, Literatuur en het pad der deugd Interview
Paul van den Berg, Van oppergerechtshof tot onderklasse De politieke ethiek van Michael Walzer - een interview Recensies
Ruud Abma, Thuis Marc Berg, Wie is er bang voor Shrdu? Marianne BoenìnkDe flexibiliteit van conunon sense RenlBoomkens, Tussen verstilling en kritiek. Eric Bolle over architectuuren filosofie RenéBoomkensBlikvoer in de buitenwijken Bert van denBrink, Ethiek, moraal, politiek Maarten Doomurn, Verlangen naar kunst Caroline van Eck, Van kabinet naar vitrine Katharina Freyni, Het linkerbeen van de kunst Willem Halffman, De marginale professie Liesbeth van Hamelen, 'In een groen groen groen groen knollenknollenland ...' Marli Huijer, Ziekte als epistemologischeconstructie Henk van Luijk, .Te bent jong, maar wil je ook wat? Kees Neefjes, Van rechten naar belangen Evert Smit, De twee gezichten van Georges Sorel Rian Voet, Zijn alle vormen van universele ethiek anti-feministisch? Beeldmateriaal
Frits Dijcks, Het gesprek
47
Frans Hartensveld Een beknopte, maar zeer heldere inleiding tot het godsdiensüilosofiscdenken van Abraham Joshua Heschel, een van de belangrijke Joodse denkers van de twintigste eeuw, die echter in vergelijking met tijgenoten - zoals Buber, Levmas - lang in de schaduw 1s gebleven Deze inleiding handelt over het centrale thema in Heschels denken- 'de opdracht tot menswording'.
88 blz.,
f 17,50
Verkrijgbaar bij uw boekhandelaar of rechtstreeks bil:
Het voorkeursbeleidr m n e d . Differentie versus PositieveAcad Marp Loomans
Fabels van een coverflun Ger Groot
Feminisme en Biologisch onderzoek naar sekseverschillen M a m n e van de Wjtguard Verbeteren en handelen. Soaaal-wetenschappelijkonderzoek in het postmoderne
Geert ten Dam Sekse en populairecultuur (besprekingsarukel) Liesbet van Zoonen Kwaliteiten kredlet(opimebijdrage) Margo 8muns
Losnummer"f 175.0. Jxarabonnemencf 54.50. 1609, U i w v e r i l SUN, P&6501 BP Nijmegen, tel. (080) 2217W.
