MATIGE CIJFERS FARMAFONDSEN HARD AFGESTRAFT

BELEGGERS BELANGEN nr. 7 | 19 februari 2016 | €5,95

ACOMO maakt even pas op de plaats OCI wordt na zijn transformatie heel wat gemakkelijker te doorgronden TABAKSBEDRIJVEN hebben moeite de omzet en winst op peil te houden RIO TINTO kan zich gaan opmaken voor betere tijden na een slecht jaar AP

BITTERE PIL

MATIGE CIJFERS FARMAFONDSEN HARD AFGESTRAFT

16bel007z001 1

17-02-16 11:11

BELEGGERS BELANGEN

EEN NIEUWE WEBSITE

Gefeliciteerd. Uw abonnement op Beleggers Belangen is in één klap veel meer waard geworden.

Op onze vernieuwde website plaatsen we vanaf nu al onze artikelen zonder vertraging, zodat u altijd direct toegang heeft tot de meest actuele analyses en adviezen. Zo helpen we u om nóg betere beleggingsbeslissingen te nemen.

←

Wat zijn de voordelen? → → → →

Direct advies en achtergrondinformatie over actuele beleggingsthema’s Continu inzicht in al onze adviezen en het verloop daarvan Volledig inzicht in de opbouw en ontwikkeling van onze voorbeeldportefeuilles Alerts die u direct op de hoogte brengen van alle advieswijzigingen en portefeuilletransacties

BEKIJK DE NIEUWE WEBSITE: WWW.BELEGGERSBELANGEN.NL Het overgrote deel van onze website is uitsluitend toegankelijk voor abonnees van Beleggers Belangen. Om toegang te krijgen dient u in te loggen. Heeft u nog geen account? Ga naar www.beleggersbelangen.nl en meld u vandaag nog aan. Ga voor meer informatie over uw account, inloggen en het koppelen van uw account naar www.beleggersbelangen.nl of neem contact op met onze klantenservice via emailadres [email protected] of telefoonnummer 0314 358 358

INHOUD | 3

WEEK 7 | 19 februari 2016 19 | NEDERLAND

20 | NEDERLAND

30 | INTERNATIONAAL

33 | INTERNATIONAAL

ABN Amro weet niet te imponeren

OCI wordt beter te doorgronden

Tabaksindustrie vecht tegen krimp

Rio Tinto heeft het ergste gehad

De winstgevendheid van de bank in het vierde kwartaal viel tegen en de kosten liepen flink op.

Het van oorsprong Egyptische bedrijf maakt een zeer ingrijpende transformatie door.

Sigarettenproducenten moeten er hard aan trekken om hun omzet, winst en dividend op peil te houden.

De mijnbouwer presenteerde slechte resultaten over 2015, maar kan in het lopende jaar uit de rode cijfers komen.

16 | OMSLAGARTIKEL

INHOUD

Farma in mineur

04 Commentaar 04 Sociale media 05 Portefeuilles 06 Lezersvragen 08 Beurs en Economie 09 Assetallocatie 13 Tips 16 Omslagartikel 19 Aandelen Nederland 26 Analisten 30 Aandelen Internationaal 34 Update 36 Technische Analyse 40 Koerswijzer 46 Educatie 48 Service 50 Tot slot

5 | FMC -50,6%

De farmaceutische industrie blijkt bepaald niet immuun voor het slechte beursklimaat. De sector is hier voor een groot deel zelf debet aan, want de jaarcijfers van de grote farmabedrijven zijn over het algemeen niet denderend, de vooruitzichten voor dit jaar zijn matig en de introductie van nieuwe medicijnen verloopt niet vlekkeloos. Toch blijven meerdere farmareuzen koopwaardig.

9 | ALTICE +12,3%

13 | SWATCH GROUP MOOI INSTAPMOMENT 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z003 3

17-02-16 17:24

4 | COMMENTAAR

SOCIALE MEDIA

TRENDING TOPICS MEEST GELEZEN BLOG DEZE WEEK OP BELEGGERSBELANGEN.NL MET 'LOW VOL' IS HET GLAS HALFVOL hoofdredacteur: Johan Brinkman

VERMOGENSRENDEMENTSHEFFING JURIDISCH ONDER VUUR

Rekent u zich niet rijk E

r is nauwelijks een onderwerp te bedenken waarover beleggers zich meer kunnen opwinden dan over de vermogensrendementsheffing. Het fictieve rendement van 4% waarover 30% belasting wordt geheven, wordt zowel door beleggers als ook door spaarders steeds meer als onrealistisch en dus als onrechtvaardig ervaren, waarbij het woord 'diefstal' met enige regelmaat wordt gebezigd. Nu gaat die laatste term mij veel te ver, maar tegen de heffing – in de praktijk dus 1,2% over uw vermogen – zijn zeker de nodige bezwaren in te brengen. En die bezwaren komen bepaald niet alleen van 'gedupeerde' spaarders en beleggers, maar steeds meer ook uit de politiek en andere maatschappelijke geledingen. Afgelopen week stelde niemand minder dan de advocaat-generaal van de Hoge Raad dat onze belastingheffing op vermogen in strijd is met het recht van eigendom. Volgens deze adviseur van het hoogste rechtscollege leidt het fictieve rendement tot willekeur en zou de rechter – als de heffing op basis van een fictief rendement tot vermogensverlies leidt – kunnen beslissen dat de belasting niet mag worden geheven. Ik juich de discussie over de verandering van de heffing op rendementen toe, en plaats daarbij drie kanttekeningen. Mijn eerste kanttekening is dat beleggen en sparen door het kabinet niet ontmoedigd moet worden, maar ook niet hoeft te worden gestimuleerd. Laat particulieren zoveel mogelijk zelf kiezen of ze vermogen willen opbouwen of niet, en laat de fiscus daar buiten blijven. In de tweede plaats: als beleggers en spaarders hun mond houden in tijden waarin ze profiteren van een regeling, zoals in de jaren negentig, moeten ze niet zeuren als de rendementen daarna eens wat tegenvallen; it's all in the game. En in de derde plaats: als 'we' straks juichen als de huidige heffing wordt aangepast of verdwijnt, moeten we niet vreemd staan te kijken als de fiscus op andere terreinen toch weer toeslaat. De schatkist moet immers gevuld worden. Er zitten dus nogal wat haken en ogen aan de wijziging van de vermogensrendementsheffing, en geen enkele belegger mag zich op voorhand rijk rekenen met eventuele wijzigingen die waarschijnlijk pas over enkele jaren van kracht zullen worden. Maar dat de discussie op een steeds hoger niveau wordt gevoerd, is zeker winst. < [email protected]

De lage olieprijs, de groeivertraging in China, problemen in de Europese banken- en de Amerikaanse technologiesector: de factoren die momenteel een negatief beurssentiment in de hand werken zijn legio en onheilsprofeten vallen over elkaar heen met voorspellingen dat de verliezen nog veel verder kunnen oplopen. Strateeg Andrew Roberts van RBS voorziet een gemiddelde jaardaling voor aandelen van 20% en adviseert alles te verkopen. Ivan Snurer pleit er in zijn blog voor om niet mee te gaan in deze paniek. Beter is het om te kiezen voor aandelen met een lage volatiliteit, de zogenoemde 'lowvol-aandelen'. Als het noodlot op de beurzen toeslaat, zijn het deze vaak als wat saai ervaren aandelen die het hoofd boven water houden. <

Sligro is weinig volatiel.

MEEST BESPROKEN OP TWITTER VODAFONE EN ZIGGO FUSEREN En dat raakt vooral aandeelhouders KPN. @GoosR Vodafone lapt €1 miljard om op basis van gelijkwaardigheid in te kunnen stappen. @avrotrosradar De eerdere fusie met UPC is niet zonder problemen verlopen. @JMaasbach Zowel Vodafone als Ziggo wilden niet veel zeggen over KPN, maar beleggers KPN spreken wel; grootste daler op de AEX. @locuta 'Ziggo en Vodafone worden een geduchte concurrent van onder meer KPN.' 'Onder meer?' Juist amper concurrentie over. @Heyendael Vodafone en Ziggo gaan samen in Nederland en dat gaan de toezichthouders nooit goedkeuren! Te grote concurrent @KPN. @ACHelfensteijn KPN krijgt sterkere concurrent, maar Kepler is niet bezorgd - Market Talk. @telegraaf Topman América Móvil verkoopt KPN-aandelen.

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z004 4

17-02-16 17:56

In deze rubriek aandacht voor drie portefeuilles samengesteld door de redactie van Beleggers Belangen

PORTEFEUILLES | 5

DIVIDENDPORTEFEUILLE

PORTEFEUILLE NL

SNEL HERSTEL EN MOOIE KOOPKANS

Iets uitgelopen op de AEX

O

De dividendportefeuille wist in slechts enkele dagen tijd een verlies van 13% nagenoeg te halveren. De verkoopgolf op de wereldwijde effectenbeurzen die vorige week donderdag resulteerde in een voorlopig dieptepunt, leverde opnieuw een mooi koopmoment op voor de lange termijn.

tekst: Menno van Hoven

H

et mooie van beleggen is dat er altijd nieuwe koopkansen ontstaan voor sterke aandelen. Afgelopen week was het weer zo'n moment, toen de AEX-index intraday door de 380 punten zakte, om in de navolgende beursdagen weer razendsnel te herstellen. Wie bij de les was kon dan ook dankbaar profiteren van de tijdelijke koerszwakte, precies zoals ik op 11 februari op Twitter aankondigde ('vandaag weer een uitstekende dag om je dividendportefeuille verder uit te bouwen'). Op dat ogenblik was er een verlies van 13%, dat inmiddels is teruggebracht tot -7,3% na een aantal ijzersterke beursdagen. Als belegger is het dan ook zaak altijd alert te blijven en juist te profiteren van de momenten dat iedereen van zijn aandelen af wil. Elke (scherpe) koersdaling is dan ook een prima moment om stapsgewijs verder te bouwen aan een sterke portefeuille voor de lange termijn. Voor de dividendportefeuille is er inmiddels weer een zeer belangrijke periode aangebroken, waarin het gros van de Europese aandelen (die vaak slechts één keer dividend betalen)

ex-dividend gaat. Inmiddels werd er al €2,20 dividend ontvangen voor Sodexo, een van de laatste aankopen. Eind februari en begin maart volgen zwaargewichten Novartis en Roche, in april, mei en juni gevolgd door vrijwel alle overige Europese aandelen. Per saldo resulteert dat in een enorme piek qua dividendinkomen in de eerste jaarhelft, wat extra gunstig is in verband met herbeleggen gezien de koersdalingen voor de meeste aandelen. Echte uitblinkers zijn er in 2016 nauwelijks, met als grootste stijger Kellogg (+4%), dat in februari na sterke cijfers een hoogste koers ooit bereikte. Datzelfde geldt ook voor Reckitt-Benckiser (+3,5%) dat ruim 7% steeg na beter dan verwachte cijfers en een dividendverhoging van 12%. In februari verkocht ik de positie in SABMiller met een winst van 44%. De kaspositie van 2,9% zal binnenkort gebruikt worden voor de aankoop van minimaal één nieuw Europees aandeel. <

+104,9% (6 september 2011 16 februari 2016)

STIJGERS, DALERS, ASSETALLOCATIE EN PERFORMANCE (EXCLUSIEF VALUTA) GROOTSTE STIJGERS IN % PPG Industries +180,8 Walgreens BA +145,1 Reckitt-Benckiser+134,6 Microsoft+129,2 3M+125,3 GROOTSTE DALERS IN % FMC Corp. -50,6 Whitbread-23,1 Pentair-22,0 Chevron -21,3 Bayer-7,5

Verenigde Staten 58,4% Frankrijk 15,1% Verenigd Koninkrijk 10,8% Zwitserland 8,0% Nederland 7,6% Cash 0,1%

x 1000 €

220 200 180 160 140 120

2012

2013

2014

[email protected]

+34,2% (1 juli 2013 16 februari 2016) OFFENSIEVE PORTEFEUILLE

Minder in de min dan de AEX

D

e offensieve portefeuille blijft goed liggen in het beursgeweld van de afgelopen anderhalve maand. Terwijl de AEX total return sinds begin dit jaar 8,6% moet inleveren, doet onze portefeuille het beter met een min van 7,2%. Opvallend genoeg zijn het juist onze grondstofposities die met een min van 3,5% het meest op de AEX voorblijven, terwijl deze het vorig jaar zo slecht deden. Daarnaast helpt het dat ruim 18% in de vorm van liquide middelen wordt aangehouden. De small- en midcapposities laten het dit jaar met een min van 13,4% het meest afweten, terwijl dit vorig jaar nog de best presterende asset class was. Bij de individuele aandelen staan Adidas en Deere & Co nog in de plus. < [email protected]

+14,7% (2 november 2010 16 februari 2016)

2015

VERDELING WEGING

VERDELING WEGING

● Verenigde Staten ● Eurozone  ● Verenigd Koninkrijk

● Zwitserland ● Denemarken ● Cash

59,3% 17,9% 7,2%

nze portefeuille NL laat sinds het begin van het jaar een verlies zien van 8,3%, vergeleken met een min van 8,6% voor de AEX total return. Acomo maakte vorige week donderdag nabeurs gedegen jaarcijfers bekend. Een week eerder liet het bedrijf nog weten de Indiase theehandelaar Container Tea & Commodities (CT&C) over te nemen, waarmee het nu de mogelijkheid krijgt om in India en China vestigingen te openen. Woensdag maakt Wolters Kluwer de jaarcijfers bekend, waarna op donderdag in de boeken bij Aalberts mag worden gekeken. <

9,8%4,3% 2,6%4,1% 3,2% 3,2% 17,7% 3,2%

Kas Rusland Peru Indonesië Anders

VOLG OOK DE DAGELIJKSE UPDATE VAN ALLE PORTEFEUILLES OP BELEGGERSBELANGEN.NL 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z005 5

17-02-16 17:56

6 | LEZERSVRAGEN

LEZERSVRAGEN Graag ontvangen wij uw actuele beleggingsvragen op www.beleggersbelangen.nl/vraag. Wij zullen ze zo snel mogelijk beantwoorden.

hefboom op de goudprijs. Elke euro boven de break-evenprijs is immers pure winst en elke euro daaronder telt voor 100% mee in het verlies. Op 15 december hebben wij ons advies op goud verhoogd van 'verkopen' naar 'kopen'. Sindsdien is de goudprijs opgelopen met 16,6 %. Goudmijnaandelen, gemeten aan de hand van de GDX Index, stegen 38,2%. Waren wij belegd geweest in goudmijnaandelen en was de goudsector naar beneden gegaan, dan hadden wij echter tegen een groot verlies aan gekeken. Dat risico wilden wij niet lopen. Sinds de top van de goudmarkt in 2011, is de goudprijs met 40% gedaald. Goudmijnaandelen verloren echter 80%. Daarnaast doen ze het, over een volledige

cyclus gemeten, niet beter dan goud. Integendeel: in de afgelopen tien jaar liep de goudprijs met 66% op, terwijl de goudmijnaandelen met 61% daalden. Om dat verschil goed te maken zouden, bij een vlakke goudprijs, de goudmijnaandelen 250% moeten stijgen. Vanwege deze enorme achterstand van goudmijnaandelen, denken sommige beleggers dat deze fondsen aan de vooravond staan van een enorme run. Daar stellen wij een eenvoudige redenering tegenover. Beleggers verliezen het vertrouwen in centrale banken, wij willen rendement maken zonder risico op permanent verlies van kapitaal en tipten daarom de goudprijs en niet de goudmijnaandelen. < [email protected]

SLECHTE PRESTATIES VERKLAARBAAR DOOR SPECIFIEKE STIJL

Beleggen in de goudprijs is minder riskant dan beleggen in goudmijnen.

PERMANENT VERLIES VAN KAPITAAL UITSLUITEN

Waarom tippen jullie goud en niet de aandelen van goudmijnbedrijven? tekst: Karel Mercx

H

et belangrijkste uitgangspunt bij beleggen is het vermijden van permanent verlies van kapitaal. Daarmee bedoelen we een situatie waarin een belegging zó veel in waarde is gedaald, dat het onmogelijk is om weer in de plus te eindigen. Het bekendste voorbeeld van aandelen die zo ver 'onder water staan', zijn de Griekse banken. De index met alle beursgenoteerde Griekse banken noteert nu op 30 punten. De belegger die de Griekse bankenindex in 2010 kocht op een niveau van 30.000 punten, weet zeker dat

hij zijn verlies nooit meer goed kan maken. De belangrijkste oorzaak van permanent verlies van kapitaal is het beleggen in bedrijven met een hefboom. Bij de Griekse banken was die hefboom schuld. Zij leenden een veelvoud uit van elke euro die ze aan spaargeld ontvingen. Als in zo'n situatie slechts een paar procent van de mensen die geld hebben geleend, hun lening niet meer kunnen aflossen, smelt het eigen vermogen als sneeuw voor de zon weg. Goudmijnaandelen zijn een

Skagen Kon-Tiki werd niet vermeld in uw omslagartikel. Is het nog koopwaardig? tekst: Harry Geels, T&E inmaxxa

I

n het omslagartikel over opkomende markten van 5 februari was een tabel opgenomen met de selectie van de beste beleggingsfondsen in dit segment. Hierin werd inderdaad Skagen Kon-Tiki niet genoemd. De rangschikking in de desbetreffende tabel, die vergelijkbaar is met die in de rubriek Beleggingsfondsen, wordt gedaan aan de hand van 26 criteria, verdeeld over vijf blokken: Rendement, Risico, Soliditeit, Kosten en Morningstar-ratings. Op dit moment scoort Skagen Kon-Tiki niet goed in de blokken Rendement, Risico en Morningstar-ratings. Ook is het fonds bepaald niet goedkoop vergeleken met de meeste andere fondsen uit de 'peer group', de groep van de beste verge-

lijkbare fondsen. Zo rekent het fonds een beheervergoeding die iets boven het gemiddelde ligt en werkt het bovendien met een prestatievergoeding, wat niet gebruikelijk is voor de beleggingscategorie opkomende markten. Van een prestatievergoeding is nu overigens geen sprake, want de prestaties zijn de laatste jaren slecht: in 2012, 2014, 2015, en tot nu toe ook dit jaar, bleven de rendementen achter bij de benchmark en bij de peer group. Alleen in 2013 heeft het fonds een mooie relatieve prestatie neergezet. Puur op basis van de kwantitatieve screening van de zesentwintig criteria scoort het fonds dus niet goed. Beoordelen we het fonds kwalitatief, dan ontstaat een

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z006 6

17-02-16 18:09

LEZERSVRAGEN | 7

genuanceerder beeld. Zo is het positief dat Skagen onafhankelijk is (niet gebonden aan een financieel conglomeraat) en dat het grotendeels in handen is van eigen personeel. Bovendien specialiseert Skagen zich in bepaalde markten. Doorgaans komen deze kenmerken (onafhankelijkheid en specialisatie) de resultaten op de lange termijn ten goede. Verder heeft het fonds een specifieke beleggingsstijl die de huidige slechte prestaties kan verklaren. Het

fonds belegt in aandelen die 'underresearched', 'unloved' en 'undervalued' (3 U's) zijn. Aandelen worden puur fundamenteel (bottom-up) geselecteerd, en de beheerders deinen niet op sentimenten mee. Soms kan het lange tijd duren voordat de waarde ook door gewone beleggers wordt ontdekt. Het geduld wordt bij deze stijl soms lange tijd op de proef gesteld. Ons advies gaat momenteel niet verder dan 'houden'. < [email protected]

MEEST GESTELDE VRAAG

FIRST SOLAR EN SUNPOWER BETERE KEUZE DAN BREDE ETF

Welke kansen biedt de markt voor zonne-energie?

GROOT AFBREUKRISICO EN SLECHTE VERHANDELBAARHEID

Waarom daalt de koers van Social Commerce Group zo sterk, en is instappen slim? tekst: Freek Tewes

S

ocial Commerce Group is een Duits venture-capitalbedrijf. Het investeert in bedrijven die zich bezighouden met de marketing voor sporters, zoals 3D geprinte poppetjes, digitale marketing, toepassingen en games. Het bedrijf ging 18 mei vorig jaar naar de beurs voor €9,10 en steeg de eerste dagen naar een koers boven de €14. Daarna is het aandeel alleen maar gedaald en inmiddels staat de koers iets boven de €4. Social Commerce Group is een jong bedrijf dat nog geen winst maakt en een negatieve operationele kasstroom heeft. Zoals bij dit soort bedrijven vaak het geval is, moet eerst de omzet flink toenemen, waarvoor het

nodige geld wordt 'verbrand' en verliezen in de eerste jaren op de koop toe worden genomen. Het heeft er alle schijn van dat de winst per aandeel pas in 2017 positief zal zijn. Hoewel de activiteiten interessant zijn en in potentie snel kunnen groeien, is het afbreukrisico ook groot. Daarbij is de free float van het bedrijf laag (34%), wat de verhandelbaarheid niet ten goede komt en een discount op de waardering rechtvaardigt. Wij vinden het aandeel zeer speculatief en raden u af erin te beleggen. Er zijn teveel voorbeelden van dergelijke bedrijven die het uiteindelijk niet redden. < [email protected]

tekst: Michiel Pekelharing

H

et klimaatakkoord dat bijna tweehonderd landen vorig jaar sloten in Parijs maakt de weg vrij voor een verdere groei van duurzame energiebronnen zoals windmolens en zonnepanelen. In de Verenigde Staten is de capaciteit van generatoren op basis van zonne-energie in het afgelopen decennium al met een factor dertig gegroeid, naar 20 miljoen megawatt-uur, maar daarmee is deze energiebron, ondanks de groei, nog maar goed voor slechts 0,5% van de totale energieconsumptie van het land. Ook in andere regio’s is zulke snelle groei vanaf een laag niveau zichtbaar. Desondanks is de sector op de beurs bepaald nog geen succes. In China is de productie van zonnecellen de laatste jaren flink opgeschroefd en de overcapaciteit die hierdoor is ontstaan speelt een grote rol bij de forse daling van zonne-ETF’s als de Guggenheim Solar ETF, die in de afgelopen vijf jaar met ruim driekwart is gedaald. Een andere factor achter die correctie is de forse terugval van de olieprijs, die ook de prijzen van concurrerende energievormen onder druk zet. Hierdoor heeft zelfs het akkoord in Parijs niet kunnen voorkomen dat de ETF met ongeveer 50% onderuit is gegaan ten opzichte van februari 2015. Tegenwind door (Chinese) overcapaciteit en de lage olieprijs maakt het onverstandig om de sector te bespelen via een breder mandje aandelen. Daar komt bij dat er veel bedrijven actief zijn die moeite hebben om de hoge verwachtingen waar te maken. Een goed voorbeeld is Solar City (SCTY). De koers van dit aandeel veerde vanaf begin november met bijna 100% op dankzij nieuwe Amerikaanse regelgeving, maar is sinds eind 2015 met ruim 70% gedaald als gevolg van grotere vertragingen bij de bouw van eigen productiefaciliteiten. First Solar (FSLR) en SunPower (SPWR) zijn betere keuzes dan Solar City. Beide ondernemingen zijn winstgevend en hebben bovendien ruime ervaring met het produceren van zonnecellen en het opvoeren van de effectiviteit. Dat laatste is de sleutel voor succes in deze bedrijfstak. SunPower is actief in het hele segment – van de kleinste dakinstallatie tot de grote velden met generatoren in de woestijn – en wordt verhandeld voor iets meer dan 13 maal de verwachte winst. First Solar richt zich voornamelijk op grote projecten, waarbij er langlopende contracten worden afgesloten voor de energielevering. Dankzij de stabielere kasstroom ligt de k/w bij dit aandeel (16) iets hoger dan bij SunPower. <

[email protected] 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z007 7

17-02-16 18:09

8 | BEURS EN ECONOMIE

AANDELEN MET HOGE KORTING BLIJKEN VAAK ROMMEL

Koopjesjacht

ANGLO AMERICAN

3000

Wanneer aandelenmarkten herstellen van forse dalingen, valt vaak de term 'koopjesjagers'. Het gaat dan om slimme beleggers die gebruikmaken van de koersdalingen om goedkoop aandelen in te slaan. Die strategie is in de praktijk echter wat minder eenvoudig en lucratief dan vaak wordt gedacht.

2000

1000

auteur: Stephen Hendriks

B

egin deze week werd de kredietwaardigheid van Anglo American verlaagd naar 'junk', of rommel. De aandeelhouders van de Zuid-Afrikaans/Britse mijnbouwer lagen daar echter bepaald niet van wakker. Het aandeel steeg maandag met nog eens 5%, waarmee de koersstijging van Anglo American over de afgelopen drie weken op bijna 80% kwam. Een indrukwekkende stijging, behalve als je de grafiek van Anglo America tot een jaar uitrekt, zo schreef Bloomberg eerder deze week. Dan resulteert namelijk een verlies van 70%. Bovendien, wie had Anglo American op 20 januari van dit jaar op een koers van ruim 221 pence durven kopen? Dat had toen gevoeld als het vangen van een vallend mes – beleggersjargon voor afgestrafte aandelen waarvan de daling mogelijk nog niet ten einde is.

Nu bestaat het beheerteam van het Schroders Recovery Fund uit verstandige en geduldige beleggers die echt niet schrikken van (tijdelijk) zwaar verliesgevende posities, maar het roept toch wel de vraag op of het vangen van vallende messen wel zo'n goede strategie is. Andrew Lapthorne, kwantitatief strateeg bij Société Générale (SG), onderzocht deze vraag en kwam tot een eenduidige conclusie: vallende messen presteren per saldo niet beter dan de rest van de markt. De strateeg berekende het rendement van strategieën waarin werd belegd in aandelen uit de FTSE World Index die 20, 30, 40 en 50% waren gedaald ten opzichte van de hoogste stand van de voorgaande twaalf maanden. De weging in deze strategieën werd iedere maand opnieuw vastgesteld.

Een portefeuille die bestaat uit vallende messen blijkt niet beter te presteren dan de markt als geheel

EVEN SLIKKEN Nick Kirrage, fondsbeheerder bij Schroders, is naar eigen zeggen een specialist in dit metier, zo vertelde hij ons vorig jaar herfst. Maar zelfs deze ervaren en geharde fondsbeheerder heeft waarschijnlijk toch wel even moeten slikken bij het koersverloop van Anglo American. Uit data van Bloomberg blijkt dat het door Kirrage beheerde Schroders Recovery Fund in februari 2015 een positie in Anglo American heeft geopend tegen een koers van zo'n 1120 pence. In de herfst van afgelopen jaar breidde het fonds zijn positie in Anglo American verder uit. Dat ging tegen een aanmerkelijk lagere koers, ongeveer 540 pence, maar nog wel fors hoger dan de huidige koers van ongeveer 364 pence.

Uit het onderzoek van Lapthorne bleek dat er perioden zijn waarin beleggers zich inderdaad vol op zwaar afgestrafte aandelen storten, maar over de wat langere termijn presteren alle door Lapthorne samengestelde portefeuilles slechter dan de algemene index. Bovendien worden de resultaten van de 'vallende messen-portefeuille' nog positief vertekend door het simpele feit dat sommige aandelen die met meer dan 50% zijn gedaald, later zelfs helemaal van de beurs zijn verdwenen. De strateeg stelde ook nog een portefeuille samen van aandelen die sinds januari 2008 met meer dan 50% waren gedaald. Het voordeel van deze exercitie is dat het aantal aandelen in portefeuille ongeveer

2011

2012

2013

2014

2015

Eerst gehalveerd, vervolgens nog eens 60% gedaald.

gelijk is gebleven. De conclusie verschilt echter niet veel van de eerdere aanpak. Ook nu blijkt een portefeuille bestaande uit vallende messen niet beter te presteren dan de markt als geheel. Integendeel zelfs.

NIET GRAPPIG Toch trekt een groot verschil tussen de huidige koers ten opzichte van de recente geschiedenis vaak de aandacht van beleggers en wakkert het de hoop op terugkeer naar vorige toppen aan, zegt Lapthorne, of het nu gaat om goud, biotechaandelen of Apple. In de gedragseconomie staat dit bekend als 'anchoring', het verankeren van een bepaalde prijs op basis waarvan een beslissing wordt genomen – bijvoorbeeld de beslissing om een afgestraft aandeel in portefeuille te nemen. In zijn rapport herhaalt Lapthorne de oude grap onder beleggers. 'Wat is de definitie van een aandeel dat 80% is gedaald? Een aandeel dat eerst is gehalveerd en vervolgens nog eens 60% is gedaald'. Voor fondsbeheerder Kirrage en anderen die Anglo American hebben gekocht, is deze grap misschien wat wrang. Toen de fondsbeheerder het aandeel kocht, was de koers sinds begin 2013 bijna gehalveerd. Een jaar later staat het aandeel nog eens meer dan 60% lager. Dat is niet grappig meer. Het zet beleggers hopelijk aan het denken voordat zij in de toekomst besluiten om een vallend mes te vangen. <

VOOR MEER PRIKKELENDE OPINIES, GA NAAR BELEGGERSBELANGEN.NL

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z008 8

17-02-16 17:23

ASSETALLOCATIE | 9

EXTREME MONETAIRE MAATREGELEN BEGINNEN NORMAAL TE KLINKEN

VOORUITZICHTEN NIET ROOSKLEURIG Op de staatsobligatiemarkt waren de afgelopen weken weer recessieachtige taferelen te zien, maar zoals altijd kunnen beleggers profiteren van het grillige koersverloop in de diverse assetcategorieën. tekst: Johan Brinkman

N

a twee maanden met zeer veel bewegelijkheid kwamen de financiële markten de afgelopen week weer wat tot rust. Op de Europese aandelenmarkt namen de banken vooral de Zuid-Europese indices, maar ook de AEX op sleeptouw. Desalniettemin zijn de vooruitzichten niet zo rooskleurig. Op de markt voor staatsobligaties spelen zich recessieachtige taferelen af en ook de markt voor bedrijfsobligaties heeft wederom een bewogen week achter de rug. De macro-economische cijfers uit China blijven tegenvallen, terwijl extreme monetaire maatregelen steeds normaler beginnen te klinken. Kortom: na een rustige beursweek is de rust bepaald nog niet teruggekeerd. Maar zoals altijd kunnen beleggers profiteren van het grillige koersverloop in de diverse assetcategorieën. <

AANDELEN NEDERLAND tekst: Jeroen Boogaard

D

e afgelopen week kwamen de aandelenmarkten na een turbulente periode eindelijk weer in rustiger vaarwater. De AEX-index sloot over de vijf handelsdagen tot en met dinsdag 2,7% hoger; de Midkap eindigde 2,3% in de plus. De laatste tijd werden de beurzen geplaagd door zorgen over de lage olieprijs, de staat van de wereldeconomie en de gezondheid van

WEEKPERFORMANCE AEX PER 16 FEB. GROOTSTE STIJGERS Altice Vopak ING

IN % +12,3% +8,9% +8,4%

GROOTSTE DALERS Delta Lloyd Heineken Akzo Nobel

IN % -11,8% -2,5% -2,3%

met name de Europese banken. Vooral het herstel van de olieprijs bracht deze beursweek opluchting onder beleggers. Er werd volop gespeculeerd op een productieverlaging door de OPEC, na diverse berichten in de media. De concrete maatregelen vallen vooralsnog echter tegen. Zo hebben de twee grootste olieproducenten Saoedi-Arabië en Rusland afgesproken om de olieproductie te bevriezen, waar de markt eigenlijk op een verlaging had gerekend. Belangrijk voor het sentiment was ook het herstel van de bankaandelen. De aankondiging van Deutsche Bank en Credit Suisse om eigen obligaties terug te kopen, deed het vertrouwen in de sector goed. Met een winst van 8,4% behoorde ING tot de grootste stijgers in de AEX. Haar voormalige verzekeringsdochter NN Groep kreeg er op weekbasis 4,8% bij. Niet alle financials deelden echter in de vreugde. Delta Lloyd verloor bijna 12% nu de kans toeneemt dat de voorgenomen claimemissie niet slaagt.

Volgens Reuters vertegenwoordigt de groep aandeelhouders die de emissie niet ziet zitten inmiddels 32% van het kapitaal. Daardoor wordt het voor de verzekeraar lastig om de plannen er op de aandeelhoudersvergadering door te krijgen. Het eveneens zwaar gehavende Altice wist wel te profiteren van het betere sentiment op de beurzen en ging met een winst van 12,3% aan kop in de hoofdgraadmeter. Vopak (+8,9%) en zwaargewicht Shell (+6,8%) waren gewild dankzij het herstel van de olieprijs. Een divisie lager in de Midkap kreeg SBM Offshore (-11,7%) rake klappen nadat bekend werd dat de Amerikaanse autoriteiten het onderzoek naar het bedrijf weer hebben geopend. Een schikking in Brazilië is juist nabij en ook de hervatting van de dividenduitkering is positief. De jaarcijfers van TomTom (-7,5%) en Binck (-4,0%) werden eveneens negatief onthaald. Bij de fabrikant van navigatiekastjes speelde vooral de behoudende vooruitzichten voor 2016 een rol. Ook Aperam liet zich voorzichtig uit over 2016, maar de roestvrijstaalfabrikant wist dankzij degelijke jaarcijfers, een sterke schuldreductie en de hervatting van de dividenduitkering beleggers toch te overtuigen. Het aandeel ging met een winst van 13,5% aan kop in de Midkap. Sligro (+8,3%) legt door de overname van branchegenoot Java Foodservice een goede basis voor verdere expansie in België. De acquisitie voegt circa 5% aan de omzet toe en levert direct een bijdrage aan de winst per aandeel. Op de lokale markt was Intertrust (+9,6%) in trek. De jaarcijfers van de financiële dienstverlener voldeden aan de verwachtingen en ook de outlook werd bevestigd. Het bedrijf wil op de middellange termijn de marktgroei van circa 5% per jaar licht overtreffen. De komende week kunnen beleggers uitkijken naar een hele reeks van jaarcijfers van onder meer Wolters Kluwer, Randstad, ­ASMI, Aalberts Industries en Aegon. <

VOLG OOK DE DAGELIJKSE ANALYSE OP BELEGGERSBELANGEN.NL 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z009 9

17-02-16 18:14

10 | ASSETALLOCATIE

AANDELEN INTERNATIONAAL

STAATSOBLIGATIES

VS, NL, ITALIË EN GRIEKENLAND

tekst: Johan Brinkman

tekst: Jaap Barendregt

140

N

adat februari slecht was begonnen, beleefden de internationale aandelenbeurzen afgelopen week – slotkoersen van dinsdag – weer eens een reeks goede dagen. Zoals wel vaker in dit soort situaties rendeerden daarin de indices en sectoren die in de voorgaande periode het zwaarst waren getroffen het beste. Afgelopen week behoorden onder meer de Griekse ASE (+7,1%) en de Italiaanse FTSE MIB (+6,6%) tot de top-10 van de 93 hoofdgraadmeters waarvan persbureau Bloomberg de rangschikking bijhoudt. Echter, ondanks de goede prestaties gedurende de laatste vijf handelsdagen blijven – gemeten over geheel 2016 – de beurzen van Athene (-23,5%) en van Milaan (-20,8%) binnen dezelfde rangschikking de twee slechtst presterende. Ze zijn deze maand ingehaald door de Shanghai Composite (-19,9% dit jaar tot nu toe), die in februari goed is blijven liggen en die afgelopen week zelfs +2,6% rendeerde. De herstelrally van de afgelopen week werd aangejaagd door het herstel van de olieprijs en, vooral in Europa, door de steun die Mario Draghi uitsprak voor de financiële markten. De ECB-president suggereerde maandag de geldkraan weer verder open te zetten, waardoor meer liquiditeiten naar de aandelenmarkten kunnen stromen. Logischerwijs waren het de Europese banken die daarna op de beursvloeren de kar trokken. Binnen de pan-Europese Stoxx600 (+3,6% afgelopen week) werd de top-10 overheerst door Zuid-Europese financiële instellingen met weekrendementen tussen +20,0 en +35,0%. En ook de Stoxx50 (+3,1% afgelopen week) van vijftig meest verhandelde Europese aandelen werd aangevoerd door een kwartet bankaandelen: Unicredit (+23,5%), Deutsche Bank (+15,0%), Intesa Sanpaolo (+13,7%) en ING (+8,4%). Desondanks staan deze grote banken over geheel 2016 gemeten diep in het rood: Unicredit -33,4%, Deutsche Bank -32,5%, Intesa Sanpaolo -20,1% en ING -18,0%. En ook de Stoxx50 maakt beleggers ondanks de fraaie recente handelsdagen in 2016 nog steeds niet vrolijk: -13,7%. De grote vraag die beleggers bezighoudt is of de opbeurende woorden van Draghi – net als onder meer in de zomer van 2012 en de

100

60

2011 ■ S&P

2012 ■ AEX

2013 ■ FTSE MIB

2014

2015

■ ASE

Dat QE in de VS structureler herstel teweeg bracht dan in Europa, is duidelijk te zien.

eerste maanden van 2015 – ook deze keer gaan zorgen voor een langdurige opgaande beurslijn. We zijn daarover sceptisch: het ECB-beleid heeft er de afgelopen vijf jaar voor gezorgd dat de Europese economie niet is ingestort en dat beleggers mooie rendementen hebben kunnen boeken. Maar voor langdurig stijgende koersen moeten de stimuleringsmaatregelen daadwerkelijk positieve effecten hebben op de economie, zoals de afgelopen jaren in de Verenigde Staten. Ook hier heeft de centrale bank de financiële markten jarenlang aangejaagd met een overvloed aan liquiditeiten, maar het herstel is hier de laatste jaren zeker robuuster geweest dan in Europa. En dat is te zien aan het verschil in koersverloop van onder meer de breed samengestelde Amerikaanse S&P500 en bijvoorbeeld de Griekse ASE, de Italiaanse FTSE MIB en zelfs onze eigen AEX (zie grafiek). Het is een kenmerk van dalende markten dat de daling niet in één rechte lijn verloopt, maar juist schoksgewijs. Met een paar bemoedigende woorden van de ECB-president zijn de vooruitzichten voor de Europese banken, de groeiproblemen in China en de lage olieprijs niet als bij toverslag verdwenen. De huidige dip blijft een uitgelezen kans om de fondsen waarop wij in de Koerswijzer een koopaanbeveling hebben op te rapen, maar voor de markten als geheel zullen beleggers rekening moeten blijven houden met forse schommelingen. Zeker nu het jaarcijferseizoen de afronding nadert, zullen de angst voor een Chinese en/of wereldwijde economische teruggang en het verloop van de olieprijs het sentiment meer beïnvloeden dan het ECB-beleid. <

R

ecessieachtige taferelen spelen zich af in de markten voor staatsobligaties. De rentetarieven van de veilige Amerikaanse, Duitse en Nederlandse staatsobligaties hebben weer eens een dieptepunt bereikt (en hun koersen zijn dus fors gestegen). We schreven er vorige week ook over en doen dat dus deze week niet. Deze bijdrage benutten we om kanttekeningen te zetten bij de bestaande angst van de beleggers. In de eerste plaats, een recessie wordt gedefinieerd als negatieve economische groei. Daar is vooralsnog geen sprake van. Zowel in Europa als in de VS is er positieve – zij het matig-positieve – economische groei. De groeivoet in de opkomende markten is zelfs nog beter, ondanks de problemen die er zijn. China groeit zelfs nog stevig. De kans op een recessie lijkt bij de bestaande economische ontwikkelingen dus beperkt aanwezig. De angst wordt vooral gevoed door de kans dat er toch negatieve groei ontstaat. Maar ook die kans is voor de ontwikkelde markten beperkt. Door de lage olieprijs krijgt de consument bij wijze van spreken geld in de schoot geworpen dat hij kan gaan besteden. Bovendien is in verschillende landen sprake van afnemende werkloosheid. De consumptie van goederen en diensten is een dominante pijler in het economische groeicijfer. Bedrijfsprestaties zijn eveneens

TIENJAARSRENTE VS %

2,25

2,00

1,75

dec ‘15

jan ‘16

feb ‘16

De Amerikaanse tienjaarsrente vertoont in 2016 een spectaculaire daling.

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z010 10

17-02-16 18:14

COLUMN | 11

belangrijk. Vooral in de VS zijn zij matig. Dit komt echter vooral door de slechte prestaties in de olie- en gassector. Het belangrijkst volgens ons is dat het niet misloopt in de opkomend markten, want dan zou het beleggingssentiment fors verslechteren. De kans daarop is wel aanwezig, zoals we eerder in het omslagverhaal van 5 februari aangaven. De kans dat dit probleem beperkt blijft tot een klein aantal landen zoals Brazilië is echter groot. Kortom, wij zijn niet pessimistisch over de wereldeconomie en verwachten dus in de loop van 2016 normalisering van de koers­ ontwikkelingen en het beleggersgedrag. Wanneer dat zal zijn, is echter moeilijk te voorspellen. Wij zijn niet ontevreden over de koersontwikkeling van de drie tips van staatsobligatiefondsen die in de Koerswijzer zijn opgenomen. Zij blijven door hun beleggingsmix redelijk goed liggen. <

BEDRIJFSOBLIGATIES tekst: Jeroen Boogaard

ca 6,32%, ofwel 43 basispunten hoger dan een week geleden. Op maandag en dinsdag kenterde echter het sentiment en nam de risicobereidheid onder beleggers weer toe. Risico-opslagen daalden daardoor. Dit was te danken aan onder meer het lichte herstel van de olieprijs, sussende geluiden van enkele Europese banken en hints van president Mario Draghi van de Europese Centrale Bank op meer stimuleringen in maart. Vooral de geplaagde ‘coco’s', diep achtergestelde bankleningen die in aandelen kunnen worden omgezet, wisten zich te herpakken, gedreven door de mededeling van Deutsche Bank dat het eigen obligaties gaat terugkopen. Klaart de lucht boven de beurzen de komende tijd verder op, dan ligt een daling van de risico-opslagen in de bedrijfsobligatiemarkt voor de hand. De yields op investment-gradeleningen zijn relatief aantrekkelijk vergeleken met vijf- en tienjarige Duitse staatsobligaties, die een effectief rendement bieden van respectievelijk -0,32% en +0,25%, terwijl de risico’s te overzien zijn. Zo is het percentage wanbetalingen in Europa volgens Moody’s in januari gedaald van 3,49% naar 3,29% en dit blijft naar verwachting in de rest van het jaar min of meer stabiel. <

D

e Europese markt voor bedrijfsobligaties heeft wederom een bewogen week achter de rug. Een nieuwe recessie in de Verenigde Staten, een harde landing van de Chinese economie, de lage olieprijzen en de gezondheid van de Europese banken; beleggers maken zich druk over tal van zaken en stappen daardoor uit risicovollere beleggingen. In euro’s genoteerde bedrijfsobligaties van goede kwaliteit – het zogenoemde investment-grade-segment – houden zich nog relatief goed staande. Het effectieve rendement op de iBoxx Corporates Index liep afgelopen week slechts met 3 basispunten op naar 1,77% op vrijdag. De daling van de onderliggende Duitse staatsrente bood daarbij tegenwicht aan de stijgende risico-opslagen. Junk­leningen ofwel ‘high yield’ moesten echter wederom terrein prijsgeven. Ze zijn minder gecorreleerd aan de Duitse staatsobligaties. De risicopremie is niet alleen groter en derhalve belangrijker voor het rendement, ook is de looptijd langer ten opzichte van het investment-gradesegment. Hoe langer de looptijd, des te groter de rentegevoeligheid. Door de stijging van de risico-opslagen eindigde de ‘yield’ op de iBoxx High Yield Corporates index afgelopen vrijdag op cir-

COMMODITIES tekst: Karel Mercx

D

e economie van China is de belangrijkste motor van de grondstoffenmarkt, en daarom volgen wij de situatie in dit land op de voet. Deze week maakte de Chinese overheid bekend dat de exportcijfers in januari 18,8% lager lagen liggen dan een jaar eerder; de verwachting was -1,8%. Ook de importcijfers stelden zwaar teleur: analisten dachten dat die met 1,8% zouden dalen, maar het werd een krimp van 11,2%. Deze cijfers zijn voor ons geen verrassing. Wij hebben het in deze rubriek regelmatig over de Baltic Dry Index, die de prijs meet van goederenvervoer via bulkscheepvaart. De belangrijkste factor voor het bepalen van de prijs is hoeveel vracht er van en naar China gaat. De index bereikte vorige week met 290 een nieuwe laagste stand ooit. Deze week werd ook bekend dat China alles op alles zet om deze economische teruggang te stuiten. Chinese banken leenden

auteur: Karel Mercx

BELEGGERS KOMEN TOT INKEER

Centrale bank is niet heilig

I

n de afgelopen jaren reageerden beleggers telkens dolenthousiast op stimulerende maatregelen van centrale bankiers, maar de laatste weken is er iets veranderd. Op 28 januari kondigde de Japanse centrale bank een negatieve rente af, en in de twee weken erna daalde de Japanse bankenindex met 28%. Ik ben blij dat beleggers het vertrouwen in centrale bankiers hebben verloren. Het kan immers niet zo zijn dat de koersen in Europa flink hoger staan dan in 2011, terwijl de winsten flink lager zijn. Dat is echter wel de realiteit, en de stijgende koers-winstverhouding die hiervan het gevolg is, is slecht voor bijna elke belegger. Zo moet de langetermijndividendbelegger de dividenduitkering herbeleggen tegen hogere koersen, waardoor hij minder aandelen krijgt en zijn langetermijnrendement daalt. De beginnende belegger koopt tegen te hoge koersen, net als beleggers die bijvoorbeeld elk kwartaal een mandje aandelen kopen. Iedereen die op lange termijn het beste voor heeft met de economie, moet nu blij zijn. Veel te lang hebben stimulerende maatregelen er namelijk voor gezorgd dat onhoudbare bedrijfsvoering houdbaar is. De lage rente, in combinatie met liquiditeit voor iedereen, heeft ervoor gezorgd dat zwakke bedrijven eenvoudig konden overleven. Het verlies van vertrouwen in centrale banken zorgt ervoor dat deze bedrijven omvallen. Goed ondernemerschap wordt dus eindelijk weer beloond. De hoge koersen van dit moment zorgen er daarnaast voor dat pensioenfondsen onrealistische aannames kunnen doen. De dekkingsgraad is immers een stuk hoger doordat centrale banken de koersen hebben opgestuwd. Hoe langer een zeepbel blijft groeien, hoe groter de gevolgen zullen zijn als hij knapt. Ik ben blij dat beleggers hebben besloten om niet langer mee te bouwen aan die zeepbel. < [email protected] 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z011 11

17-02-16 18:14

12 | ASSETALLOCATIE

bijvoorbeeld in de maand januari CNY2,5 bln uit. Bij een CNY/USD-wisselkoers van 6,5 komt dat neer op $385 mrd. Nooit eerder in de geschiedenis leenden Chinese banken in één maand zo veel geld uit. De balansen van Chinese banken zijn drie keer groter dan de Chinese economie. Europa en de Verenigde Staten zijn nooit verder gekomen dan een verhouding van 1:1. De balansen van Chinese banken zijn in de afgelopen tien jaar met 1000% gegroeid. Als de Chinese economie afkoelt, wordt duidelijk hoeveel kapitaal er moet worden afgeboekt. Met dit soort groeipercentages en dit soort megabalansen is het namelijk onmogelijk dat al het geld goed is geïnvesteerd. Mocht de Chinese groei duidelijk aantrekken, dan zullen wij ons verkoopadvies voor grondstoffen verhogen, maar daar is het nu nog duidelijk te vroeg voor. Wel is de grondstoffenmarkt tot rust gekomen, nu er in de afgelopen maand geen nieuw dieptepunt is bereikt. De twee belangrijkste olieproducerende landen, Saoedi-Arabië en Rusland, hebben afgesproken om hun productie niet verder te verhogen en het productieniveau van januari aan te houden, wat neerkomt op ruim 10 miljoen vaten per dag. De olieprijs steeg na dit nieuws van vlak onder de $30 naar $31,50, maar gleed vervolgens naar $28,70. Beleggers hebben er blijkbaar geen vertrouwen in dat de deal op lange termijn een bodem legt in de olieprijs. Wij denken er net zo over. Saoedi-Arabië heeft een begrotingstekort van 20% dat op de een of andere manier zal moeten worden gefinancierd. Een paar vaten extra omhoog halen is de eenvoudigste oplossing. <

BLOOMBERG COMMODITIES INDEX

VALUTA’S tekst: Hildo Laman

EUR/SEK

9,6

E

xtreme monetaire maatregelen beginnen al normaal te klinken; de centrale bank van Zweden, de Riksbank, heeft vorige week de rente nog verder verlaagd, van -0,35% naar -0,50%. Zweden wil de waarde van de eigen munt, de kroon, zo laag mogelijk houden in een poging de inflatie aan te jagen. Zweden heeft nu vrijwel geen inflatie, het laatste cijfer was 0,1%. Ondanks dat deze maatregel niet meer verrassend genoemd kan worden, vinden we het wel vreemd. De waarde van de Zweedse kroon ten opzichte van de euro is de laatste paar jaar gedaald (zie grafiek) met ongeveer 6%. Tegenover de Amerikaanse dollar heeft de kroon nog meer waarde verloren in die periode. De meest waarschijnlijke reden voor de renteverlaging is dat de Riksbank voorziet dat de ECB extra monetaire verruimende maatregelen gaat aankondigen. De algemene verwachting op de financiële markten is dat de ECB in maart met een dergelijke aankondiging komt. Voor valutahandelaren maakt het Zweedse beleid de EUR/SEK niet heel erg interessant. De Zweedse centrale bank wil de waarde van de kroon niet te veel laten bewegen, en als het beweegt moet het omlaag zijn. Het heeft geen officiële koers of bandbreedte waar het aan wil vasthouden, wat vaak tot problemen leidt. Maar zonder een dergelijk formeel beleid krijgt de Riksbank toch zijn zin; een lagere waarde van de kroon.

9,4 9,2 9,0

2014

2015

De Zweedse kroon is minder waard geworden ten opzichte van de euro.

Een valutabelegger kan natuurlijk gebruikmaken van de situatie door een shortpositie in te nemen op de Zweedse kroon. Bijvoorbeeld door een long-positie in de EUR/SEK te nemen (hogere EUR/SEK betekent een lagere waarde van de kroon). Afgaande op de afgelopen jaren kan dat een rendement van twee of drie procent per jaar opleveren. Dat vinden we niet interessant; het verwachte rendement is niet erg hoog, terwijl het risico van een koersdaling van 10 of 15% bestaat, bijvoorbeeld als de euro volledig uit gratie raakt bij beleggers. Een mogelijkheid is om een hefboom te gebruiken om het potentiële rendement te vergoten. Maar daarmee wordt het risico navenant groter. Met een hefboom van bijvoorbeeld 3 wordt een koersdaling van 10% een verlies van 30%. Kortom, we vinden de risico-rendementverhouding niet aantrekkelijk. <

OMZET NAM VOOR ZESDE KWARTAAL OP RIJ AF

Nederlandse industrie kwakkelt door 100

90

80

mrt

mei

jul

sep

nov

jan

De vrije val is gestuit, maar van herstel is nog geen sprake.

D

e omzet van de Nederlandse industrie is door een tegenvallende binnenlandse vraag in het vierde kwartaal van 2015 voor het zesde kwartaal op rij afgenomen. De omzet daalde in de gehele industrie met 1,4% ten opzichte van het vierde kwartaal van 2014, meldde het CBS woensdag. Vooral in de transportindustrie en de aardolie-industrie liep de omzet terug. De omzet in de voedingsbranche en textielbranche steeg wel. Binnen de landsgrenzen daalde de omzet met 4,7% en de omzetstijging van 0,5 procent buiten Nederland kon die daling niet compenseren. Beursgenoteerde bedrijven in de sector deden het overigens in lijn met het toenmalige beurssentiment prima in het vierde kwartaal, met eigenlijk als enige uitzondering ArcelorMittal (-16,4%). In het eerste kwartaal tot nu toe is het beeld, wederom in lijn met het algehele sentiment, radicaal omgeslagen; geen enkel Nederlands industrieel aandeel heeft in 2016 beleggers met een positief rendement kunnen verblijden.

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z012 12

17-02-16 18:14

TIPS | 13

TIP VAN DE WEEK SWATCH GROUP

TIPTERUGBLIK J.P.Morgan US Smaller Companies Fund 11 februari 2015

BODEMVISSEN BIJ AANDEEL ZWITSERSE HORLOGEMAKER Swatch Group zakte in februari naar een nieuw dieptepunt. De ijzersterke financiële positie en sterke kasstroom maken het aandeel koopwaardig.

tekst: Menno van Hoven

H

et bedrijf achter (naast Swatch) bekende merken als Tissot, Longines, Rado en Omega piekte in 2013 nog met een hoogste koers ooit van ongeveer CHF600, en noteert inmiddels op CHF314. Een opeenvolging van negatieve ontwikkelingen ligt ten grondslag aan de forse koersdaling. Naast de sterke Zwitserse frank en zorgen over de luxegoederenmarkt in het algemeen is ook de opkomst van 'smart-watches' via grote spelers als Apple een pijnpunt.

SWATCH GROUP

400

350

mrt

mei

jul

sep

nov

jan

Deze maand bereikte het aandeel een nieuw dieptepunt op CHF310.

SWATCH GROUP Fondscode (ISIN) CH0012255151 Beurs SMI Hoogste koers 12 mnd* CHF446,20 Laagste koers 12 mnd* CHF310,00 Beurswaarde 17,3 mrd Koers-winstverhouding 2016 (t) 13,4 Dividendrendement (t) 2,4% * intraday

Op 3 februari rapporteerde Swatch de eerste omzetdaling in zes jaar tijd. Een afzwakkende vraag uit China ('s werelds grootste markt voor luxe horloges) en de sterke Zwitserse frank zorgden voor een omzetdaling van CHF8,7 mrd in 2014 naar CHF8,5 mrd vorig jaar, nog onder de gemiddelde analistentaxatie van CHF8,6 mrd. Ook de winst van CHF1,1 mrd (CHF1,4 mrd in 2014) kwam lager uit dan verwacht. De vraag naar luxe horloges uit Zwitserland blijft zwak in belangrijke markten als Hong Kong, waarbij het negatieve wisselkoerseffect ook nog forse prijsverschillen oplevert (Swatch produceert hoofdzakelijk in Zwitserland). Ook het wegblijven van toeristen zet de verkopen onder druk. De export van Zwitserse horloges daalde in 2015 met 3,3%. Desalniettemin voorspelt Swatch voor 2016 een omzetgroei van 5% (exclusief wisselkoerseffecten), volgens veel analisten te optimistisch. Ook gaat het bedrijf voor CHF1 mrd aan eigen aandelen inkopen, waarbij het profiteert van de fors gedaalde beurskoers. Interessant is verder dat Swatch, ondanks de teleurstellende resultaten, wel gewoon het dividend handhaaft op CHF7,50. Gezien de sterke financiële positie (Swatch heeft een geschatte nettokaspositie van ruim CHF1,6 mrd) is dat ook niet meer dan normaal. Het jaarlijkse dividend (CHF412 mln) wordt ruimschoots gedekt door de royale (vrije) kasstroom, die door analisten wordt ingeschat op meer dan CHF1 mrd in 2016. Het aandeel Swatch verdient na de scherpe koersval met een k/w van slechts 13,4 en een dividendrendement van 2,4% dan ook het voordeel van de twijfel. <

tekst: Michiel Pekelharing

W

e tipten het J.P.Morgan US Smaller Companies Fund een jaar geleden om in te haken op de aantrekkende economische groei in de Verenigde Staten. Het fonds belegt in kleinere ondernemingen, die gewoonlijk een groter deel van de omzet op de thuismarkt boeken dan grote multinationals. Beheerder Don San Jose heeft een goed trackrecord en legt de nadruk op meer cyclische ondernemingen. Hoewel het fonds in de afgelopen twaalf maanden het gemiddelde rendement van andere fondsen in dit segment, en dat van de index, met respectievelijk 3,5 en 4,5% is voorgebleven, is de koers met meer dan 10% gedaald als gevolg van de ellende op de beurzen. Binnen het segment blijft het J.P.Morgan US Smaller Companies Fund favoriet, maar de vooruitzichten voor de Amerikaanse economie zijn de afgelopen twaalf maanden behoorlijk verslechterd door de klap die de schalie-industrie krijgt als gevolg van de lage olieprijs. Het fonds krijgt een verkoopadvies. <

[email protected]

-13,6%

US Sm. Comp.: verkopen

JPM US SMALLER COMPANIES FUND Fondscode (ISIN) Beurs Hoogste NAV 12 mnd Laagste NAV 12 mnd Fondsomvang Koers-winstverhouding 2015 (t) Dividendrendement (t)

LU0973547317 Fundsettle $125,97 $100,11 $376,1 mln 19,7 1,1%

Swatch Group: kopen openingskoers 17 februari: CHF342,40 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z013 13

17-02-16 17:25

ADVERTORIAL

HEt ondERscHEidEnd vERmogEn van ig

Beleggingsinstrument met ongekende mogelijkheden

S

teeds meer beleggers kiezen ervoor om op de beurs zelf het heft in handen te nemen in plaats van te blijven hangen bij de bank die ze vroeger moesten bellen als ze aandelen wilden kopen of ver­ kopen. Een nieuwe wereld die daarbij voor hen opengaat, is de kennis­ making met het handelsplatform van IG Nederland en het Contract For Difference (CFD, zie kader). ‘Toen we hier vier jaar geleden van start gingen,’ vertelt IG Nederland­ directeur Claudio Serra, ‘wisten de professionele handelaren ons heel snel te vinden. Nu zie je dat de laag actie­ ve beleggers daaronder steeds meer bekend raakt met IG. Via internet kan vliegensvlug gehandeld worden en bovendien is er online een schat aan informatie te vinden over aan­

Contract For Difference

delen, valuta’s, grondstoffen en nog veel meer. Je ziet dat grootbanken deze markt steeds vaker overlaten aan specialistische partijen. Aan de ene kant is dat een gunstige ontwikkeling voor een broker als IG, aan de andere kant proberen ook sommige Cyprio­ tische partijen in die ruimte te duiken met aanbiedingen als een inschrijf­ bonus. Vaak is de spread echter rela­ tief hoog en zijn ze niet bereid om echt te investeren in een klantrelatie.’ Razendsnelle app De snelle groei van handelsplatforms voor CFD’s is deels te danken aan de bekendheid die Nederlandse beleggers het afgelopen decennium hebben op­ gedaan met hefboomproducten als de turbo, die in 2004 door ABN Amro werd gelanceerd. ‘De turbo is een

Een Contract For Difference (CFD) is een hefboomproduct waarmee beleggers kunnen inspelen op een stijging of daling van een aandeel, beursindex, valuta, grondstof of andere onderliggende waarde. Het contract heeft geen vaste einddatum en de belegger kiest zelf wanneer de positie gesloten wordt. Op dat moment vindt ook de afrekening plaats. Om er zeker van te zijn dat een investeerder voldoende middelen heeft om dan aan zijn verplichtingen te voldoen, zal de CFD-broker voor elke positie een bepaald bedrag als margin op de beleggersrekening reserveren. Een groot voordeel van CFD’s is dat beleggers 24 uur per dag kunnen handelen in valuta’s en indices, zonder te moeten wachten op de openingsgong van lokale beurzen om in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen. IG Nederland-directeur Claudio Serra verwoordt het zo: ‘Het is een risicovol product, maar met de juiste hulpmiddelen en goed risicomanagement is het een ideaal instrument om in te spelen op bijna alle ontwikkelingen op financiële markten.’

mooi beleggingsproduct dat natuur­ lijk fantastisch in de markt is gezet,’ zegt Serra. ‘Maar het product is nau­ welijks veranderd, terwijl het in mijn ogen toch wat tekortkomingen heeft. In tegenstelling tot CFD’s kunnen beleggers bijvoorbeeld niet zelf het niveau bepalen waarop zij verliezen automatisch afkappen. De flexibi­ liteit is minder groot en het aantal markten waarop je met turbo’s kunt handelen is kleiner dan bij CFD’s. Bij IG kunnen beleggers via een app op de smartphone razendsnel in CFD’s handelen.’ schaalvoordelen Het hoofdkantoor van IG Group staat in Londen en het bedrijf is actief in achttien landen. Die schaalgrootte heeft allerlei voordelen. Zo hoeft er niet in alle landen afzonderlijk een handelssysteem gebouwd te worden. Dat gebeurt centraal op het hoofd­ kantoor, waarna IG het handelsplat­ form overal ter wereld kan uitrollen. Klanten krijgen zo toegang tot een systeem dat veel meer functionalitei­ ten heeft dan wanneer het door een lokale partij zou zijn gebouwd. ‘Ook in andere opzichten hebben Neder­ landse beleggers er baat bij dat IG overal ter wereld actief is,’ legt Serra uit. ‘We bieden de mogelijkheid om positie te kiezen in valuta’s en grond­ stoffen, zoals goud, waarin 24 uur per dag wordt gehandeld. Als een

Herman van Heusden

Handelen in Contracts For Difference biedt veel voordelen ten opzichte van het traditionele beleggen in aandelen. Klanten van broker IG kunnen ook positie kiezen in indices, valuta’s en grondstoffen, zonder vast te zitten aan de handelstijden van de beurs. Claudio Serra, directeur van IG Nederland: ‘Het is een ideaal instrument om in te spelen op bijna alle ontwikkelingen op financiële markten.’

Herman van Heusden

‘Vermogensgroei op de lange termijn is een veel betere basis voor een echte klantrelatie dan een snelle winst die zo kan omslaan in verlies.’

belegger die midden in de nacht wil in­ of uitstappen tegen een probleem aanloopt, kan hij gewoon ons lokale nummer bellen. Dat gesprek komt dan automatisch bij onze vestiging in Australië terecht, zodat er meteen een oplossing gevonden kan worden.’ Dit soort goede ondersteuning, de ruime en snelle handelsmogelijkheden en de lage kosten maken het platform van IG zeer populair bij actieve han­ delaren. ‘Sommige klanten handelen een keer of twee, drie per week, maar er zitten ook mensen tussen die eigen handelssystemen ontwikkelen en dagelijks meer dan 300 transacties doorvoeren. Door die actieve handel kijken veel marktanalisten naar de bewegingen van de IG­Future als indicatie voor de opening van de AEX­index,’ aldus Serra. Educatie en relatie Door de hoge hefboom van CFD’s kan een kleine positie een flinke

winst of een flink verlies opleveren. Het beleggingsproduct is dan ook in de eerste plaats geschikt voor meer ervaren beleggers. ‘We investeren veel energie in educatie en het opbouwen van een relatie met onze klanten,’ benadrukt Serra. ‘Onlangs vertelde een van hen trots dat hij binnen een week 100 procent rendement had gehaald. Onze marktanalist Ron van der Does feliciteerde hem uiteraard, maar merkte meteen op dat hij dan wel heel veel risico moest hebben genomen. Ron stelde de belegger voor om te bekijken of er mogelijkheden zijn om de handelsstrategie wat bij te stellen, zodat hij niet meteen tegen een fors verlies aanloopt als de markt eens niet meezit. We willen echt een relatie opbouwen met onze klanten. Vermogensgroei op de lange termijn is daarvoor een veel betere basis dan een snelle winst die zo kan omslaan in een verlies.’ <

Elke vorm van beleggen kent risico's. Denk eraan uw exposure te beheren. CFD's zijn hefboomproducten en kunnen resulteren in verliezen die uw inleg overstijgen.

IG: Van goudhandel tot CFD-marktleider

D

e letters IG in de naam van de broker staan voor Investors Gold. Het bedrijf werd in 1974 opgericht als IG Index om beleggers de mogelijkheid te bieden positie te kiezen in goud. Drie jaar daarvoor had de Verenigde Staten de goudstandaard losgelaten en de goudprijs was in de tussenliggende periode ruimschoots verdrievoudigd. De enige manier waarop particuliere beleggers voor de komst van IG Index op deze opmars konden inspelen was via het kopen van fysiek goud. De broker bood beleggers de mogelijkheid om via spread betting met een klein bedrag positie te kiezen voor een stijging of daling van de goudprijs, zonder dat ze daadwerkelijk het edelmetaal hoefden te kopen. In de jaren tachtig introduceerde IG Index vervolgens spread betting op beursindices en later ook op individuele aandelen. In 2002 lanceerde het bedrijf in Australië de handel in CFD’s en in de jaren die volgden werden de activiteiten uitgebreid naar andere landen en met nieuwe diensten, zoals de handel in aandelen en bitcoins. Tegenwoordig staat het bedrijf als IG Group genoteerd aan de Britse beurs met een marktwaarde van bijna € 3,5 miljard. Klanten kunnen op meer dan 10.000 markten handelen en de broker is de grootste speler in de wereldwijde handel in CFD’s.

foto: ANP

16 | OMSLAGARTIKEL

Een bittere pil voor de farmasector: de slechte cijfers, in combinatie met het slechte beursklimaat, hebben gezorgd voor ongewoon felle koerscorrecties.

MATIGE CIJFERS, HOGE WAARDERING EN TRAGE INTRODUCTIE NIEUWE MEDICIJNEN

Farmasector zingt een toontje lager op de beurs De algehele beursmalaise gaat ook bepaald niet aan de farmasector voorbij. De sector is echter zelf mede schuldig aan de koersdruk. De jaarcijfers waren niet denderend, de vooruitzichten voor dit jaar zijn aan de magere kant en de introductie van nieuwe medicijnen verloopt niet vlekkeloos. tekst: Stephen Hendriks

D

e farmasector heeft een lange weg van herstel afgelegd. In 2011 lag de waardering – uitgedrukt in de koerswinstverhouding – nog duidelijk onder die van de markt als geheel, maar inmiddels is dat waarderingsgat grotendeels gedicht. De sector leek destijds weer een lastige periode tegemoet te gaan als gevolg van teruglopende productiviteit van de onder-

zoeksafdelingen en van aflopende patenten op medicijnen met zeer hoge omzetten en marges. Wij zagen in 2011 het herstel van de sector echter al langzaam maar zeker op gang komen. Een verbetering in de pijplijn van nieuwe producten en een uiterst aantrekkelijke waardering rechtvaardigden een positievere blik op de sector. Dat werd de jaren na 2011 ook bewaarheid, maar me-

dio augustus 2015 concludeerden wij dat de hoge waardering en magere verwachte winstgroei het opwaarts potentieel van de sector beperkten. Daar zijn recent nog de niet bijster sterke jaarcijfers bijgekomen, en de wat magere winstprognoses en niet vlekkeloos uitgevoerde marktintroducties van nieuwe, op zichzelf veelbelovende medicijnen. Daarbij is het beursklimaat ook nog eens heel slecht. Dat alles heeft voor ongebruikelijk forse koerscorrecties van farma-aandelen gezorgd.

WEINIG MEEVALLERS De afgelopen drie weken hebben alle grote farmaceuten de jaarcijfers gepubliceerd, en die droegen over het algemeen bepaald niet bij aan een positief sentiment rond de sector. De cijfers van Novartis werden verreweg het slechtst ontvangen. De Zwitsers behaalden een 3% lagere winst per aandeel van $5,01 uit de voortgezette activiteiten over 2015, op een 5% lagere omzet van $49,4 mrd. Valutabewegingen speelden een grote rol: tegen constante wisselkoersen zou de omzet met 5% en de winst per aandeel met 10% zijn gestegen. Dat neemt niet weg dat de $5,01 wel onder onze in oktober fors verlaagde taxatie van $5,09 lag. Grootste tegenvaller was de oogheelkundige divisie Alcon. Novartis kondigde een 'reparatie' van Alcon aan in de vorm van extra investeringen van $200 mln dit jaar, en het verplaatsen van

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z016 16

17-02-16 17:27

OMSLAGARTIKEL | 17

de ooggeneesmiddelen van Alcon naar de farmadivisie van het concern. Mogelijk is de opsplitsing van de activiteiten van Alcon een opmaat naar desinvestering van het niet-farmadeel van deze divisie, mocht de reorganisatie niet het gewenste resultaat opleveren. Sinds begin deze maand is er ook nog eens generieke concurrentie voor het Novartismedicijn Gleevec in de VS, waar de omzet van dit middel tegen leukemie afgelopen jaar maar liefst $2,5 mrd bedroeg. Novartis verwacht dit jaar dan ook geen groei van omzet en operationele winst (tegen constante wisselkoersen). Omzet van nieuwe medicijnen zou het wegvallen van de omzet van Gleevec moeten compenseren, maar ook op dat vlak kon Novartis beleggers niet helemaal geruststellen. Dat geldt vooral Entresto, een baanbrekend middel tegen langdurig hartfalen. Entresto had met een omzet van $21 mln afgelopen jaar bepaald geen vliegende start, zo gaf Novartis zelf ook toe. De Zwitsers hebben opmerkelijk genoeg hun verkoopapparaat dit jaar opnieuw moeten trainen en verwachten daar pas in de tweede helft van dit jaar resultaat van. Novartis verklaarde dat de gemiddelde omzetverwachting van analisten voor Entresto voor dit jaar aan de hoge kant is. Credit Suisse paste daarop prompt zijn prognoses voor Entresto voor het lopende jaar aan van $600 mln tot $400 mln, en zal daarmee niet de laatste zijn.

VALSE START Eenzelfde discussie als bij Novartis, deed zich voor bij Sanofi. De Franse farmaceut behaalde afgelopen jaar een winst per aan-

De jaarcijfers van de laatste weken droegen niet bij aan een positief beeld van de farmasector

600 850 580

■ Legenda

800

560 540

750

520 700

500 480

deel van €5,64 en de omzet nam met 9,7% toe tot €37,5 mrd. Tegen constante wisselkoersen steeg de omzet echter met slechts 2,2% en bleef de winst per aandeel ongewijzigd. Prijsdruk op de insuline Lantus en generieke concurrentie voor de bloedverdunner Plavix op de Japanse markt spelen de Fransen parten. De hoop is vooral gevestigd op Praluent. Dit is een innovatief cholesterolverlagend middel, waarvan de omzet het afgelopen jaar echter slechts €9 mln bedroeg. Sanofi werd stevig door analisten aan de tand gevoeld over de trage start van deze potentiële verkooptopper. Volgens Sanofi is Praluent dermate nieuw dat het tijd kost om bewustzijn voor dit middel te creëren. De Fransen verklaarden echter ook dat sommige zorginkopers eerst willen dat patiënten het standaardmedicijn – de goedkopere statines – proberen alvorens op Praluent over te stappen. De Fransen verwachten een lastige eerste jaarhelft en een betere tweede, waardoor de winst per aandeel – tegen constante wisselkoersen – op hetzelfde niveau zal liggen als afgelopen jaar.

OOK IN 2015 WEER MILJARDEN AAN DIVIDENDEN EN AANDELENINKOOP

Farmaceuten als geldautomaten

D

FARMA EN GEZONDHEIDSZORG

e grote farmaceuten kenmerken zich onder meer door een enorm hoog cash genererend vermogen. Het afgelopen jaar hebben de vijf farmabedrijven in onze Koerswijzer voor bijna $41 mrd aan dividend uitgekeerd en aan eigen aandelen ingekocht. De Europese farmaceuten hebben bij de publicatie van de jaarcijfers ook het dividend over 2015 bekendgemaakt. Als gevolg van de wat magere winsten kasstroomontwikkeling en valuta-effecten, verhoogde Roche het dividend met slechts 1,3% tot CHF8,10. Novartis (+3,9% tot CHF2,70) en Sanofi (+2,8% tot €2,93) lieten het dividend ook slechts bescheiden stijgen. Eerstgenoemde liet weten voor dit jaar nog geen nieuw inkoopprogramma te plannen. Novartis moet eerst nog de overname van de oncologie-activiteiten van GlaxoSmithKline verteren. Sanofi zal vermoedelijk dit jaar opnieuw voor €1,7-1,8 mrd aan eigen aandelen inkopen, maar daar is maar liefst €1,3 mrd al van voltooid. Pfizer zal dit jaar voor $5 mrd aan eigen aandelen inkopen, iets waar in de wpa-prognose al rekening mee is gehouden.

17 feb ‘15 29 apr 8 jul 16 sep 25 nov ■ Stoxx Europe 600 Health Care Index ■ NYSE ARCA Pharmaceutical Index

5 feb ‘16

De indices voor de sectoren Gezondheidszorg en Farma zijn dit jaar in een vrije val geraakt.

Magere omzetverwachtingen speelden ook de Amerikaanse farmaceuten Merck en Pfizer parten. Eerstgenoemde deed over 2015 weinig verkeerd. Merck verhoogde zelfs enkele keren de winstverwachting over 2015 en wist de laatste prognose ook nog eens te overtreffen. Afgelopen jaar verdiende het bedrijf $3,59 – $0,09 boven onze prognose – op een 6% lagere omzet van $39,5 mrd. Tegen constante wisselkoersen lag de omzet op hetzelfde niveau als in 2014. De Amerikanen gaven echter een wat teleurstellende omzetprognose. Merck gaat uit van een omzet tussen $38,7 mrd en $40,2 mrd voor het lopende jaar, inclusief een negatief valutaeffect van 3%. Voor de winst per aandeel rekenen de Amerikanen in 2016 op een bandbreedte van $3,60-3,75. Merck krijgt dit jaar opnieuw met generieke concurrentie te ma-

UITKERING VERSUS KASSTROOM 12000

% 100

8000 60 4000 20

Merck ($)**

Novartis ($)

Pfizer ($)**

Roche (CHF)

Sanofi (€)

■ dividend ■ aandeleninkoop* ■ % van operationele kasstroom * netto

** eerste 9 maanden van 2015

Gezien de forse uitkeringen vallen er de komende tijd geen grote verhogingen te verwachten.

19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z017 17

17-02-16 17:27

18 | OMSLAGARTIKEL

ken, voor cholesterolremmer Zetia (dat een omzet genereert van zo'n $2,3 mrd). Ook heeft het bedrijf last van zogeheten biosimilars (goedkopere versies van biotechmedicijnen; zie kader), vooral voor Remicade, een middel tegen reumatoïde artritis met een omzet van $1,8 mrd. Ook Pfizer heeft dit jaar nog met generieke concurrentie te maken en dat weerspiegelde zich in een behoudende prognose. De Amerikaanse farmaceut behaalde afgelopen jaar een 2% lagere omzet van $48,8 mrd (+6% tegen constante wisselkoersen) waarop een winst per aandeel van $2,20 werd verdiend. Dat was ruim boven onze prognose van $2,04. Voor het lopende jaar is Pfizer echter voorzichtig. De Amerikanen gaan uit van een omzet van $49-51 mrd, inclusief negatieve valuta-effecten van $2,3 mrd en omzetverlies door generieke concurrentie van eveneens $2,3 mrd. Naast generieke concurrentie en valuta-effecten is de voorzichtige prognose van Pfizer ook terug te voeren op het succes van Prevnar, een vaccin tegen pneumokokken, waarvan de omzet afgelopen jaar met liefst 400% groeide tot $6,2 mrd. Een dergelijke groei zit er dit jaar niet meer in, zo waarschuwde Pfizer terecht. De afgegeven bandbreedte voor de winst per aandeel is $2,20-2,30, en dat is ook nog eens inclusief een geplande inkoop van eigen aandelen van zo'n $5 mrd. Ook het aandeel Roche kwam onder druk na publicatie van de jaarcijfers. De Zwitserse farmaceut behaalde een 1% hogere omzet van CHF48,1 mrd, maar tegen constante wisselkoersen was de omzetgroei 5%, zoals min of meer was beloofd. De winst

per aandeel daalde met 6% tot CHF13,49 en dat was zo'n 5% onder onze verwachting (tegen constante wisselkoersen nam de winst per aandeel met 4% toe). Dat was deels terug te voeren op fiscale factoren. Roche zag met name de omzet in de VS sterk groeien en daar ligt de belastingvoet hoger, zo verklaarden de Zwitsers. Bovendien leed Roche onder negatieve valutaeffecten in Venezuela en Argentinië. Deze laatste post zorgde voor verwarring bij de afgegeven prognose. Roche voorziet voor het lopende jaar een 'lage tot middelcijferige omzetgroei' en een iets snellere stijging van de winst per aandeel (beide tegen constante wisselkoersen). Dat is een voorzichtige inschatting, zeker vanaf een basis van CHF13,49 per aandeel. Tijdens de toelichting op de cijfers werd na enig doorvragen duidelijk dat Roche echter niet CHF13,49, maar de voor valuta-verliezen in Argentinië en Venezuela gecorrigeerde CHF13,87 als basis voor de winstgroei voor dit jaar ziet.

NIET VERKOPEN De jaarcijfers en vooruitzichten van de vijf door ons gevolgde farmaceuten stemmen niet heel optimistisch. Ieder heeft bovendien zijn eigen probleem. Novartis en Sanofi moeten de markt nog overtuigen van het succes van hun nieuwe, veelbelovende medicijnen, en bij Novartis hangt bovendien de divisie Alcon nog als een molensteen om de nek. Merck, Pfizer maar ook Novartis en Sanofi hebben ook dit jaar met generieke concurrentie op enkele belangrijke medicijnen te maken. Pfizer probeert dat probleem op te lossen met de mammoetovername van Allergan, die het bedrijf ook/

KOPIEËN OP BIOTECH-BASIS LASTIGER TE MAKEN DAN OP CHEMISCHE BASIS

Biosimilars rukken op

D

e farmaceutische industrie heeft al jaren te maken met generieke concurrentie: goedkope kopieën van middelen waarvan het patent is verlopen. Medicijnen die op chemische basis zijn ontwikkeld zijn eenvoudiger na te maken dan middelen op biotechnologische basis. Tot voor kort hadden biotech-medicijnen daarom minder last van generieke concurrentie, 'biosimilars' genoemd. 'Biosimilars vereisen namelijk enige genetische aanpassingen', zoals broker Citi stelt. De ontwikkeling is de afgelopen twee jaar echter hard gegaan, waardoor ook biotechmedicijnen in toenemende mate met generieke concurrentie te maken krijgen. Van de grote farmaceuten heeft Roche de grootste portefeuille biotechmedicijnen, maar het Zwitserse bedrijf maakt zich vooralsnog weinig zorgen. Mogelijk komt dat omdat de oncologiemedicijnen op biotech-basis door de koppeling van suikerketens aan eiwitten lastiger zijn na te maken dan monoklonale antilichamen zoals het door Merck geproduceerde Remicade, een middel tegen reumatoïde artritis.

WINST EN WAARDERING wpa ’15 wpa ’16 k/w ’16 k/w aug ’15 Merck $3,59 $3,75 13,0 16,7 Novartis $5,01 $5,00 14,4 19,3 Pfizer $2,20 $2,25 12,9 17,2 Roche CHF13,49 CHF14,7 16,4 19,0 Sanofi €5,64 €5,62 12,0 17,8

vooral om belastingtechnische redenen heel aantrekkelijk vindt. Wij zijn minder enthousiast, en dat geldt ook voor de Amerikaanse overheid. Sommige analisten vrezen nog overheidsinmenging in deze transactie, maar Pfizer gaat daar zelf niet van uit. We vrezen verder dat, naast Pfizer, ook Sanofi de stagnerende omzet- en winstgroei mede via forse acquisities wil oplossen. Merck heeft met Keytruda – een oncologiemedicijn uit het innovatieve immunooncologiesegment – en met Zapatier (tegen hepatitis-C) twee kansrijke medicijnen in huis. Het moet echter wel opboksen tegen twee eerder geïntroduceerde zeer succesvolle medicijnen van Bristol-Myers (immuno-oncologie) en Gilead (hepatitis-C). Roche krijgt op termijn mogelijk te maken met het snelgroeiende biosimilar-segment. Maar op één punt is de situatie ten opzichte van augustus vorig jaar enorm verbeterd: de aandelen zijn (op basis van onze winsttaxaties voor 2016) aanmerkelijk goedkoper geworden (zie tabel). <

CONCLUSIE

Van verkoopadviezen is geen sprake. De kasstroom van de sector blijft goed, de waardering is eindelijk weer aantrekkelijk en het dividend is zeker. Op basis van onze inschatting van risico en rendement blijven de adviezen ongewijzigd, al zal Novartis de komende maanden als 'dood geld' ogen.

Merck: kopen slotkoers 16 februari: $49,78 Sanofi: houden openingskoers 17 februari: €69,85 Novartis: kopen openingskoers 17 februari: CHF72,85 Roche: kopen openingskoers 17 februari: CHF250,80 Pfizer: houden slotkoers 16 februari: $29,81

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z018 18

17-02-16 17:27

AANDELEN NEDERLAND | 19

COST/INCOME RATIO % 75

■ Legenda

70 65 60 55

foto: ANP

2012

2013

2014

2015

Kostencontrole blijkt nog steeds de achilles­ hiel te zijn van ABN Amro.

Het onderdeel Retail Banking voldoet aan de kostendoelstelling, maar is daarmee een uitzondering.

TWIJFELS OVER WINSTPOTENTIEEL NEMEN TOE

ABN AMRO IMPONEERT NIET Het vierde kwartaal van ABN Amro was qua winstgevendheid bepaald niet het beste. Het waren vooral de lagere voorzieningen voor slechte leningen die voor een verbetering onder de streep moesten zorgen. Intussen zijn de kosten in het vierde kwartaal weer flink opgelopen. tekst: Freek Tewes

A

BN Amro maakte woensdag magere jaarresultaten bekend, deels door eenmalige posten, deels door onvoldoende kostencontrole. De onderliggende nettowinst steeg in 2015 met 24% tot €1,92 mrd, lager dan onze taxatie van €1,94 mrd. Dat resulteerde in een winst per aandeel van €2,03, vergeleken met een consensus van €2,06. Hiervan zal ABN Amro €0,81 als dividend uitkeren, wat iets lager is dan onze taxatie en de consensus van €0,83. De onverwacht lage winst wordt deels verklaard door hogere regelgevingskosten ten bedrage van €190 mln. ABN Amro ging bij de beursgang echter nog uit van een bedrag van €210 mln. Incidenteel zijn deze kosten niet, want ze komen in 2016 weer terug en dan is het bedrag nog hoger.

JAARCIJFERS In mln € Operationele inkomsten Operationele kosten Operationele winst

2015 8455 5228 3227

2014 8055 4849 3206

2013 7446 4733 2713

LAGE KWALITEIT INKOMSTEN De netto rente-inkomsten stegen in 2015 met 1% tot €6,08 mrd. De netto-rentemarge was met 147 basispunten in het vierde kwartaal iets lager dan de 149 uit het derde kwartaal, en was gelijk aan de marge die ING rapporteerde. De commissie-inkomsten stegen het afgelopen jaar met 8% tot €1,83 mrd. Tezamen met overige inkomsten leidde dat tot een stijging van 5% van de operationele inkomsten. De operationele kosten stegen echter harder, namelijk met 8%. De personeelskosten liepen met 4% op en de overige kosten zelfs met 12%. Het operationeel resultaat verbeterde dan ook met slechts een procent in 2015. De echte winstbijdrage kwam van de verlaging van de voorzieningen voor slechte leningen, die met meer dan de helft daalden naar €505 mln. Hoewel niet buitengewoon, is dit niet het soort posten dat je graag de winst ziet opdrijven. Het zijn immers geen inkomsten, maar verlaagde kosten. Er komt een moment – wellicht dit jaar al – dat deze post is genormaliseerd. Dan moeten rente-inkomsten en commissie-in-

komsten de kar gaan trekken en wij vrezen dat dit de winst flink zal drukken.

KOSTEN (WEER) NIET ONDER CONTROLE De kosten liepen in het vierde kwartaal fors op. Dat resulteerde in een cost/income ratio van 61,8%, vergeleken met 60,2% in 2014. In het vierde kwartaal piekte de ratio op 74,5% (zie grafiek). Dat is toe te schrijven aan de hogere regelgevingskosten, maar ook als deze buiten beschouwing worden gelaten, resulteert er nog steeds een ratio van 63,8%. De doelstelling om tegen 2017 een ratio te hebben van 56-60% is dus nog bepaald niet in zicht. Retail Banking voldoet de laatste twee jaar wel aan deze doelstelling. In het vierde kwartaal bedroeg de ratio – gecorrigeerd voor de hogere regelgevingskosten – 59%. Private Banking zit al twee jaar stevig boven de doelstelling en noteerde – zelfs na correctie – een ratio van 85% in het vierde kwartaal. Ook Corporate Banking voldoet nog niet aan de target, met ratio’s van meer dan 60% over de laatste twee jaar. In het vierde kwartaal ging de ratio door het dak, en bereikte een waarde van 79,5%. Gecorrigeerd bleef er nog een forse 67% over. <

CONCLUSIE

Wij verlagen onze taxaties voor de komende jaren. De balans van de bank is redelijk sterk, maar de winstvooruitzichten laten te wensen over. Het neerwaartse risico is bij een k/w van 9 redelijk beperkt, zodat wij ons houd­ advies niet verlagen.

ABN Amro: houden openingskoers 17 februari: €16,49 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z019 19

17-02-16 17:22

20 | AANDELEN NEDERLAND

Lagere prijzen voor grondstoffen beperken de investeringsmogelijkheden voor Amerikaanse boeren, met grote gevolgen voor CF Industries.

AANSTAANDE VERKOOP KUNSTMESTACTIVITEITEN ZET KOERS ONDER DRUK

TRANSFORMATIE MAAKT OCI BETER TE DOORGRONDEN In de kleine drie jaar dat OCI genoteerd staat aan de Amsterdamse beurs heeft het concern een ingrijpende gedaanteverandering ondergaan. De nadruk ligt straks op de productie van methanol in plaats van op de oorspronkelijke bouw- en kunstmestactiviteiten. tekst: Michiel Pekelharing

A

EX-fonds OCI staat sinds begin 2013 genoteerd aan de Amsterdamse beurs, en is daarna begonnen aan een flinke gedaanteverandering die voorlopig nog niet is afgerond. De eerste grote zet was het afsplitsen van de bouwactiviteiten. In het voorjaar van 2015 werden die ondergebracht in de nieuwe onderneming Orascom Construction, die genoteerd staat aan de beurzen van Egypte en Dubai. Aandeelhouders OCI ontvingen

op 6 maart vorig jaar voor elke twee stukken een aandeel Orascom. De volgende stap is het verkopen van het grootste gedeelte van de kunstmestactiviteiten aan het Amerikaanse CF Industries. Beide ondernemingen zijn actief in hetzelfde segment van deze markt en de combinatie levert een grotere schaalomvang op, en synergievoordelen van circa $500 mln per jaar. Daar komt bij dat het belastingtarief van CF Industries omlaag gaat van de

ongeveer 34% die in de Verenigde Staten betaald wordt tot de 25% die gebruikelijk is onder het Nederlandse regime, want het hoofdkantoor komt op papier in ons land te staan. Een akkoord over het samengaan werd begin augustus bereikt, en in december kreeg de transactie de goedkeuring van de Amerikaanse toezichthouder. Daarmee is de belangrijkste horde genomen. De volgende drempel is de aandeelhoudersvergadering, waar duidelijk wordt of de plannen kunnen rekenen op steun van de aandeelhouders. De kans is groot dat OCI dan groen licht krijgt voor het afronden van de transactie, wat vervolgens enkele maanden later zal gebeuren. Aandeelhouders OCI krijgen dan ruim een kwart in de nieuwe combinatie, het overige deel komt in handen van beleggers in CF Industries. Die verhouding verklaart waarom de beurskoers van OCI de afgelopen maanden goeddeels in lijn beweegt met die van het Amerikaanse beursfonds. CF Industries is sinds half juli met 50% onderuit gegaan door zorgen over afnemende kunstmestverkopen. De Amerikaanse markt is veruit het belangrijkste afzetgebied voor de nieuwe combinatie. Door een paar goede oogstjaren zijn de voorraden van maïs en sojabonen opgelopen tot het hoogste niveau in bijna tien jaar. De prijzen van deze gewassen zijn de laatste twee

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z020 20

17-02-16 17:27

AANDELEN NEDERLAND | 21

jaar met respectievelijk circa 50 en 40% gekelderd. De inkomsten van Amerikaanse boeren staan door de lage prijzen onder druk, zodat er minder middelen zijn voor investeringen in opbrengstverhogende zaken als kunstmest. De beurskoersen van andere kunstmestfabrikanten, zoals Potash Corporation en Saskatchewan en Mosaic, staan eveneens sterk onder druk, met koersdalingen die vergelijkbaar zijn met die van CF Industries. Er is echter een belangrijk verschil tussen het laatstgenoemde concern en de sectorgenoten: CF Industries onderscheidt zich via de productie van kunstmest met stikstof in plaats van kaliumnitraat. Het middel van CF Industries moet hierdoor voor elk zaaiseizoen opnieuw worden aangebracht, terwijl andere varianten minder vaak gebruikt hoeven te worden. Dit verschaft CF een stabielere inkomstenstroom. Ook het productieproces is verschillend. Kaliumnitraat wordt gewonnen via grote mijnbouwoperaties, terwijl de fabricage van kunstmest met stikstof plaatsvindt in chemische fabrieken. Daarbij vormt aardgas veruit de belangrijkste grondstof, en CF Industries is naar eigen zeggen de grootste verbruiker van deze energievorm in de Verenigde Staten. In Noord-Amerika ligt de vraag van kunstmest op basis van stikstof ongeveer de helft hoger dan de productie ervan, zodat het bedrijf als lokale producent op de belangrijkste markt het voordeel heeft van lagere transport- en invoerkosten ten opzichte van buitenlandse bedrijven. Daar komt bij dat de aardgaskosten in de Verenigde Staten ruim een derde lager liggen dan het gemiddelde in de rest van de wereld. De laatste kwartalen worden deze voordelen overigens voor een deel teniet gedaan doordat de valuta's van landen die stikstofkunstmest uitvoeren, zoals China en Rusland, behoorlijk zijn gedaald ten opzichte van de Amerikaanse dollar. In de vorm van nieuwe capaciteit met relatief lage kosten heeft het concern echter nog een troef achter de hand. Binnen een periode van 24 maanden gaat het productievermogen met ongeveer tweederde toenemen door de oplevering van verschillende nieuwe faciliteiten.

LEIDENDE SPELER Door de combinatie van een groot deel van OCI en CF Industries ontstaat zo een leidende speler in een interessant segment van de kunstmestmarkt. OCI ontvangt $518 mln voor een aandeel van 45% in methanolproject Natgasoline en een belang van ten minste 25,6% in het nieuwe CF Industries. Dat percentage kan nog verder oplopen, want het laatste deel van de overnamesom bestaat uit

Nederlandse beleggers hebben niets gemerkt van het succes van OCI, aangezien de koers sinds de introductie in 2013 met 65% is gedaald

$700 mln die het Amerikaanse concern naar keuze in aandelen of contanten kan voldoen bij het afronden van de transactie, terwijl CF Industries ook bijna $2 mrd aan nettoschuld overneemt. Door de forse daling van de aandelenkoers van het Amerikaanse bedrijf is de totale overnamewaarde – inclusief schulden – teruggelopen van $8 mrd bij de aankondiging naar circa $5,5 mrd half februari. De resterende activiteiten van OCI vallen na het afronden van de transactie in twee groepen uiteen. Aan de ene kant houdt de onderneming de kunstmestactiviteiten in Noord-Afrika, zoals een belang van 51% in het Algerijnse Sorfert en productiefaciliteiten in Egypte. Aan de andere kant blijft OCI eigenaar van de resterende 55% in Natgasoline en van BioMCN – een van de grootste producenten van methanol in Europa. Methanol kan, net als bijvoorbeeld ethanol, gebruikt worden als biobrandstof. Deze markt heeft op de lange termijn behoorlijk wat potentieel die er op de korte termijn niet uit komt omdat brandstofprijzen onder druk staan door de val van de olieprijs. Het opwaarts potentieel is overigens niet oneindig, aangezien CF Industries de optie heeft om het resterende belang in Natgasoline over te nemen voor $633 mln. Dat bedrag neemt elk jaar met 10% toe. Deze afspraak is illustratief voor de transacties waarmee topman Nassef Sawiris – die al sinds 1982 actief is bij de voorloper van OCI, waar hij in 1998 aan het roer kwam te staan – waarde creëert bij het concern. Naar eigen zeggen haalt het bedrijf een gemiddeld rendement van 40% in dollars sinds het in 1999 een notering kreeg aan de beurs van Egypte. Nederlandse beleggers hebben daar echter niets van gemerkt, aangezien de koers sinds introductie met 65% is gedaald. Daar komt

bij dat OCI zich door de vele transacties lastig laat doorgronden. Door onzekerheid over het doorgaan en de timing van de verkoop van de kunstmestactiviteiten is het bijvoorbeeld heel lastig een schatting te maken van de winst in het lopende jaar. Bovendien is die winst ook niet heel relevant, aangezien enkele grote projecten nog opgeleverd moeten worden. Zo wordt de methanolfabriek van Natgasoline pas volgend jaar in gebruik genomen. Hoe de kasstroom er dan uitziet, hangt voor een groot deel af van de ontwikkeling van de olieprijs. Met een goeddeels door de link met CF Industries veroorzaakte koersdaling van ruim 50% in de afgelopen twaalf maanden, prijzen beleggers nu echter wel een heel zwart scenario in wat betreft de opbrengst van de kunstmestpoot en de waarde van de overgebleven activiteiten. <

CONCLUSIE

Het afronden van de transactie met CF Industries maakt het straks veel makkelijker om OCI te doorgronden. Samen met de lage waardering (de verwachte k/w is circa 9) en de overdreven koersafstraffing, is dat vooruitzicht aanleiding om het advies te verhogen naar 'houden'.

OCI: houden openingskoers 17 februari: €13,99 PRODUCTIECIJFERS Kunstmest Methanol

jan-sep 2015 3325,6 433,5

jan-sep 2014 3010,2 462,5

cijfers x1000 ton / bron: OCI

OCI

■ Legenda

30 25 20 15

2013

2014

2015

Dit jaar heeft de koers nog geen enkele opleving gekend op de weg naar beneden.

19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z021 21

17-02-16 17:27

22 | AANDELEN NEDERLAND

REDEN VOOR OPTIMISME ONDANKS MATIGE JAARRESULTATEN

NEDAP KIJKT VOORAL VOORUIT

NEDAP

■ Legenda

Met een hogere omzet en lagere winst waren de jaarcijfers van Nedap wat lauw. Voor dit jaar wordt weer groei voorzien. Wij rekenen op hogere winst.

33

tekst: Hildo Laman

N

edap heeft in 2015 2,1% omzetgroei gerealiseerd. Ondanks deze toename zakte de nettowinst met 74,0% naar €4,7 mln (was €17,9 mln), wat neerkomt op €0,70 per aandeel. De forse daling wordt deels verklaard door een eenmalige bate in 2014, waardoor de winst in dat jaar uitzonderlijk hoog was. Daarnaast heeft Nedap een bedrag van €9,2 mln uitgegeven aan herinrichting van de supply chain, wat ten koste gaat van de winst. Zonder bijzondere posten in de afgelopen jaren was er een winststijging van 28,8% in de boeken gekomen. Het dividend wordt iets verhoogd naar €1,28. De omzet zal in 2016 toenemen, zo verwacht Nedap, waarbij de activiteiten van

30

het onderdeel Energy Systems in de loop van het jaar zullen worden ingekrompen. Dat zal kosten met zich meebrengen, en daarom verlagen wij onze wpa-taxatie voor 2016 naar €1,70 (was 1,86). Op basis van onze taxatie is de k/w ongeveer 18, en het dividendrendement 4,2%. Dat geeft het aandeel een gunstige waardering, maar niet zo aantrekkelijk dat we een koopadvies op zijn plaats achten. De omzetgroei was de laatste jaren niet indrukwekkend, en Nedap heeft regelmatig te maken met eenmalige posten die de winst beïnvloeden. Dat maakt de zekerheid over toekomstige winsten minder groot. We vinden de huidige waardering daarom niet vreemd, en blijven bij ons eerdere houdadvies. <

FLINKE VERSCHUIVING WINSTAANDEEL PRODUCTCATEGORIEËN

VLAKKE JAARRESULTATEN EN VOORUITZICHTEN ACOMO Handelshuis Acomo kende in 2015 een lichte nettowinstdaling, bij een gunstige dollarontwikkeling. We handhaven toch ons houdadvies. tekst: Jaap Barendregt

H

oewel het operationeel resultaat (ebitda) en de nettowinst over 2015 bijna hetzelfde waren als in 2014 (zie tabel), is er toch veel gebeurd bij Acomo. Dat wordt zichtbaar bij een analyse van de samenstelling van de nettowinst. De omzetpercentages van de verschillende categorieën producten veranderden licht, maar het nettowinstaandeel van het onderdeel Specerijen en Noten

JAARCIJFERS In mln € 2015 2014 2013 Omzet 682 619 584 Nettowinst 32,3 33,1 27,4 Gewoon div. per aandeel (in €) 1,00 1,00 0,77

steeg met 9 procentpunt, naar 60% (bij een omzetaandeel van 51%). Bij Eetbare Zaden, met 27% qua omzet de tweede activiteit, daalde het winstaandeel juist fors, van 34 naar 20%. Thee en Voedingsingrediënten zagen hun aandeel in de nettowinst wel licht stijgen, naar respectievelijk 14 en 6%.

SPREIDING De grotere afhankelijkheid van Acomo van Specerijen en Noten lijkt wellicht zorgwekkend, maar de categorie is divers. Het gaat om activiteiten van verschillende dochterondernemingen in verschillende producten, zoals specerijen, geraspte kokos, noten, gedroogde vruchten en rijstcrackers. Er is dus wel sprake van spreiding binnen de categorie.

mrt

mei

jul

sep

nov

jan

Het aandeel beweegt al weken rond het niveau van €30.

CONCLUSIE

De omzet van Nedap blijft groeien, maar de winst schommelt. Voor dit jaar verwachten we een veel hogere winst dan in 2015, maar niet zo hoog dat we een koopadvies verantwoord vinden. We handhaven ons houdadvies.

Nedap: houden openingskoers 17 februari: €29,60

Bij Eetbare Zaden had Acomo last van overvloedige oogsten van zonnebloemzaad. Daarnaast stonden de resultaten bij vogelzaadmixen onder druk. Daarbij kwam dat hun export vanuit de VS bemoeilijkt werd door de sterker wordende dollar. De dollar verklaart €53 mln van de jaaromzetstijging van €63 mln, naar €682 mln, en was goed voor een positief nettowinsteffect van €2,6 mln bij een daling van die winst met €0,8 mln, tot €32,3 mln. Na negen maanden was er nog wel sprake van een lichte nettowinststijging. Acomo meldde tevens dat 2016 net zo van start is gegaan als 2015, maar het bedrijf gaf geen echte vooruitblik. Bij een k/w van 16 en de beperkte winstgroei, blijven wij bij ons houdadvies. <

CONCLUSIE

De jaarresulaten betekenden een pas op de plaats. Het sterke bedrijfsverleden en de k/w van 15,8 rechtvaardigen echter enig geduld, bij een nettowinst die naar verwachting vooralsnog slechts minimaal zal stijgen. We handhaven daarom ons houdadvies.

Acomo: houden openingskoers 17 februari: €21,92

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z022 22

17-02-16 17:23

AANDELEN NEDERLAND | 23

OMZETDALING IN VIERDE KWARTAAL BAART ZORGEN

BEURSTIK VOOR EURONEXT

EURONEXT

45

De omzetontwikkeling in het vierde kwartaal wijst erop dat Euronext minder immuun is voor een zwakker beursklimaat dan beleggers hopen.

40 35

tekst: Michiel Pekelharing

M

et een omzet van €518,5 mln (+5%) in 2015 ligt Euronext een jaar voor op schema wat betreft de eigen doelstelling om in 2016 een omzet van ten minste €500 mln te boeken. De inkomsten namen toe door een hogere handelsactiviteit en dankzij grote beursintroducties, zoals die van ABN Amro, GrandVision en Amundi. De operationele winst voor buitengewone posten nam met 28% toe tot €277,8 mln en de nettowinst groeide met 46% tot €172,7 mln, wat neerkomt op €2,46 per aandeel. Het bedrijf stelt voor om daarvan €1,24 als dividend uit te keren. Beleggers waren niet onder de indruk van de resultaten, want het aandeel viel al snel na opening met meer dan 10% terug. Die forse

daling wordt veroorzaakt doordat de resultaten over het vierde kwartaal minder fraai zijn dan over de rest van 2015. De omzet daalde in de laatste drie maanden bijvoorbeeld met 4% naar €125,4 mln en de groei van de operationele winst met 12% tot €57,4 mln lag nog niet half zo hoog als in de eerste drie kwartalen. Topman Stephane Boujnah vertelde dat de handelsactiviteit ondanks het zwakke beursklimaat goed op peil blijft en dat er in het tweede kwartaal een nieuw strategisch plan wordt ontvouwen. Beleggers hoopten eerder duidelijkheid te krijgen over de strategische koers van de onderneming en bovendien is Euronext niet immuun voor een afnemende handelsactiviteit als het beursklimaat langere tijd slecht blijft. <

STABILISERING VASTGOEDWAARDEN EN HOGER DIRECT RESULTAAT

VOORZICHTIGE OMMEKEER IN PORTEFEUILLE NIEUWE STEEN De waarde van de kantoren van NSI is eindelijk gestabiliseerd en het operationele resultaat zit in de lift, maar de groeivooruitzichten blijven zwak. tekst: Jeroen Boogaard

V

astgoedfonds Nieuwe Steen Investments (NSI) heeft het jaar afgesloten met een direct beleggingsresultaat van €50,6 mln (+4%). Per aandeel steeg het resultaat van €0,34 naar €0,35, in lijn met de verwachting van het bedrijf. Het is voor het eerst sinds 2008 dat de operationele winst per aandeel weer stijgt. Dit is echter grotendeels te danken aan lagere financieringslasten en

JAARCIJFERS Per aandeel in € Direct beleggingsresultaat Intrinsieke waarde Dividend

2015 0,35 4,61 0,27

2014 0,34 4,41 0,25

twee eenmalige posten. Onderliggend blijft het beeld zwak, met een autonome daling van de brutohuuropbrengsten van 2%. Bij de Nederlandse kantoren (64% van de portefeuille) liepen de huren op deze basis met ruim 6% terug, bij de winkels was er een plus van 4,3%.

HOGE LEEGSTAND De bezettingsgraad bleef stabiel op een laag niveau van 77,3%, waarbij een verbetering bij de kantoren een hogere leegstand bij de winkels compenseerde. De hogere bezettingsgraad van de kantoren is te danken aan de verkoop van grotendeels leegstaande panden en de aankoop van betere kantoren. De markt blijft kampen met een structureel overaanbod. Toch ziet NSI kans om de bezet-

30 mrt

mei

jul

sep

nov

jan

Ondanks de koersverliezen van de laatste tijd staat het aandeel flink hoger dan een jaar terug.

CONCLUSIE

De omzetdaling in het vierde kwartaal is een tegenvaller en bij de vrij hoge waardering (k/w 16) komt slecht nieuws hard aan. In afwachting van de strategische plannen is er geen aanleiding het verkoopadvies aan te passen.

Euronext: verkopen openingskoers 17 februari: €39,81

tingsgraad van de hele portefeuille dit jaar te verhogen. Grote slagen verwachten wij hier echter niet. Door de structureel lastige markt zien we voorlopig ook weinig ruimte voor een betere autonome huurontwikkeling. Daarvoor moet de kwaliteit van de portefeuille eerst verder omhoog. Na de verkoop van het belang in de Belgische dochter staat NSI er financieel weer sterker voor. De druk op de balans is ook afgenomen nu de kantoren voor het eerst sinds jaren weer meer waard werden. Helaas stond daar een afwaardering van de winkels tegenover, zodat de opwaardering van de portefeuille per saldo slechts €0,4 mln bedroeg. Het dividend wordt opgetrokken naar €0,27 per aandeel (2014: €0,25). <

CONCLUSIE

NSI laat een winstherstel zien, maar wij vrezen dat de bezetting en de huren voorlopig onder druk blijven staan. Bij een disagio van circa 20% en een dividendrendement van 7% is echter al veel slecht nieuws in de koers verwerkt, zodat wij ons houdadvies herhalen.

NSI: houden openingskoers 17 februari: €3,71 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z023 23

17-02-16 17:23

24 | AANDELEN NEDERLAND

LEEGSTAND LEIDT TOT AANZIENLIJKE WINSTDALING

FLINKE TEGENWIND VOOR GROOTHANDELSGEBOUWEN

GROOTHANDELSGEBOUWEN

■ Legenda

40

Groothandelsgebouwen kon vorig jaar het vertrek van een grote huurder niet opvangen en zag daardoor de bezettingsgraad flink dalen.

35

tekst: Jeroen Boogaard

H

et directe beleggingsresultaat van Groothandelsgebouwen, dat het gelijknamige kantoorpand in Rotterdam exploiteert, is in 2015 gedaald met 39,3% naar €2,8 mln. Exclusief een eenmalige last kwam de winst ruim 7% lager uit, op circa €4,3 mln of €2,82 per aandeel. Groothandelsgebouwen werd geraakt door het vertrek van LyondellBasell, een van zijn grootste huurders, waardoor de bezettingsgraad terugliep van 82,3 naar 71,2%. Bovendien brachten nieuwe huurcontracten gemiddeld lagere huren met zich mee. Toch steeg de waarde van het pand met 7,1% naar €159,4 mln, doordat de nieuwe taxateur CBRE het pand hoger taxeert.

Met het Cambridge Innovation Center (CIC) wist Groothandelsgebouwen begin dit jaar een nieuwe grote huurder aan te trekken, zodat de bezettingsgraad naar verwachting weer duidelijk zal toenemen. De huuropbrengsten zullen in 2016 echter slechts gering stijgen. Er wordt geen dividend uitgekeerd. Dit heeft te maken met de onzekere uitkomst van de lopende gesprekken over een overname van het fonds of verkoop van het pand. Mislukken die gesprekken, dan is een renovatie van het pand noodzakelijk. Dit zou een investering van €28 mln vergen, zo concludeerde IBUS, die op verzoek van een aantal grootaandeelhouders het pand vorig jaar onder de loep nam. <

DIVISIES KUNNEN IN 2016 BEIDE WEER RESULTAATGROEI LATEN ZIEN

WINST DSM LIJKT OVER DIEPTEPUNT HEEN TE ZIJN DSM kan in 2016 profiteren van betere prijsomstandigheden en lagere kosten, maar het bedrijf verhoogde het dividend niet. Wij blijven bij 'houden'. tekst: Jaap Barendregt

D

e belangrijkste activiteit, Nutrition, dat circa tweederde van de omzet vormt, vertoonde voor het eerst in vele kwartalen weer een positief beeld. Dan hebben we het niet alleen over de omzet, maar ook over het operationeel resultaat (ebitda). De divisie maakt onder meer voedings- en gezondheidsproducten voor mens en dier. Bij de Nutrition-omzet profiteerde DSM vooral

JAARCIJFERS In mln € Omzet voortgez. activ'n Ebitda voortgez. activ'n Nettowinst voortgez. act'n

2015 7722 1075 383

2014 7051 +10% 1038 +4% 414 -7%

van hoeveelheidsstijging en wisselkoersen, waardoor de jaaromzet met 14% steeg.

DALING OPERATIONELE MARGE Het bedrijf heeft wel last van prijsconcurrentie bij vitamine-E. Bij de ebitda heeft het bedrijf door veel productiekosten in Zwitserland juist last gehad van negatieve effecten van de wisselkoers van de in januari 2015 sterk geapprecieerde Zwitserse frank. In het vierde kwartaal steeg de ebitda echter toch, voor het eerst. Maar DSM kon de kwartaalomzetstijging niet een-op-een doorzetten bij de ebitda – de operationele marge daalde van 17,8% naar 16,3%. De vitamine-E-prijs lijkt in 2015 op €5 per kg te zijn uitgebodemd en de Zwitserse frank vertoont sinds

mrt

mei

jul

sep

nov

jan

Veel handel is er niet, maar dat doet het koersbeeld bepaald geen kwaad.

CONCLUSIE

Groothandelsgebouwen heeft het erg lastig. Voor de aandeelhouders is het te hopen dat er een beurs-exit komt. Een bod onder intrinsiek (€49) is echter reëel. Wij volstaan daarom met een houdadvies.

Groothandelsgebouwen: houden openingskoers 17 februari: €40,69

januari verzwakking tegenover de euro. Beide effecten zullen dus in 2016 minder groot zijn, met positieve effecten voor de winstgevendheid van DSM. De tweede divisie, Performance Materials, die is gespecialiseerd in hoogwaardige kunststoffen, vezels en coatings voor oppervlaktebehandeling, zag de jaaromzet met 3% stijgen en de ebitda door kostenbesparingen met 19%. De omzet vertoonde eind 2015 een opleving. Voor 2016 denkt DSM te voldoen aan haar doelstelling van een ebitda-stijging van meer dan 5%. De winstdaling over 2015 (zie tabel) was echter aanleiding om het dividend niet te verhogen. Wij blijven na deze cijfers bij ons houdadvies. <

CONCLUSIE

Het perspectief voor 2016 is goed, maar dat komt vooral door de niet-autonome factor van de wisselkoers van de Zwitserse frank en door de vitamine-E-prijs. Bij een k/w van 14,5 en een dividendrendement van 3,9% handhaven we daarom ons houdadvies.

DSM: houden openingskoers 17 februari: €45,45

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z024 24

17-02-16 17:23

BELEGGERS BELANGEN

26 | ANALISTEN

tekst: Christian Slagter

Goldman Sachs

GOUD Goldman Sachs adviseert beleggers uit goud te stappen omdat de angst uit de markt verdwijnt.

D

e afgelopen weken hebben zorgen over de ontwikkeling van de olieprijzen en de Chinese economie plaatsgemaakt voor vrees voor negatieve rentetarieven en potentiële risico's van banken. Hierdoor liet de goudprijs de sterkste stijging zien sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2008. Het edelmetaal steeg vorige week tot $1260,60 per troy ounce. Goldman Sachs stelt dat de angsten in de markt de goudprijs op korte termijn verder kunnen opdrijven, maar verwacht dat rapporten in de komende weken zullen laten zien dat de economische groei weliswaar vertraagt, maar niet in elkaar stort. Ook verwacht de Amerikaanse zakenbank niet dat beleggers zullen schrikken wanneer de olieprijzen verder dalen. Sinds het begin van dit jaar zijn de aandelenmarkten in navolging van de olieprijzen gedaald omdat beleggers er ongerust over zijn dat de volatiliteit zich kan verspreiden naar andere onderdelen van de economie, zoals de bancaire sector. Goldman Sachs verwacht echter dat deze angsten zullen wegebben. Banken hebben bijvoorbeeld voldoende liquiditeit om een hogere kapitalisatie te financieren, terwijl de negatieve macro-effecten van de lage olieprijzen al achter ons liggen. Zo hebben Saoedi-Arabië – de grootmacht binnen oliekartel OPEC – en Rusland afgesproken hun oliepro-

 BELEGGINGSADVIEZEN

Skagen

AANDELEN Skagen ziet door de recente koersdalingen wereldwijd vooral koopkansen voor langetermijnbeleggers.

I

n januari daalde de World Index (MSCI) in euro's met 6,6% en verloren aandelen wereldwijd bijna $8 bln aan waarde. De opkomende markten presteerden met een daling van 6,5% slechts marginaal beter. Beleggers maken zich vooral zorgen over de vertraging van de economische groei van China en de vrees dat de Amerikaanse economie het momentum niet zal weten vast te houden. Het International Monetair Fonds houdt rekening met een groei van het wereldwijde bruto nationaal product van 3,4% in 2016 en 3,6% in 2017. Skagen wordt voor-

AGN

AH

ATC

BOKA

DL

DSM

GTO

HEIA

INGA

KPN

MT

NN

OCI

H

H

H

H

H

O

K

K

K

O

H

K

H

H

H

O

O O O H H O O V K O

K H K K K K K K K H

K K H O K O H K V H

K K K K H K K O K V

K H H K H K K K K K

H H K K K K O O O O

O O O H H O O H V K

K H H H H H H K V O

K K H H H K H O K H

O V H V K K H K O H

K H K H K K K K V K

K K K H O K H K V K

K H K K K H K K V K

H H H H(V)1 H(K)1 H(K)1 V K V K

H K K H O K H K V O

O O H O O O H O O O

V = verkopen

H = houden

AKZA ASML

al getroffen door de behoudende uitspraken van grote centrale banken over hun monetaire beleid, als gevolg van de toenemende wereldwijde economische onzekerheid. De Federal Reserve zal dit jaar naar verwachting slechts één keer de rente verhogen, de Bank of Japan geeft aan gebruik te gaan maken van een negatieve rente en de Europese Centrale Bank gaat in maart door met zijn stimuleringsprogramma. Volgens Skagen was hierdoor de stemming op beurzen wereldwijd nogal aan wisseling onderhevig. De sterke correlatie tussen de aandelenmarkten en olieprijzen treft met name bedrijven in de energie- en grondstoffensector, en bedrijven in de financiële sector worden weer met hun problemen geconfronteerd. Skagen is echter niet verrast door de slechte start van het beursjaar of de ontwikkelingen in China. Volgens de analisten is dit niets anders dan een mondiale correctie, die periodiek optreedt en waardoor de niet al te hoog gewaardeerde aandelenmarkten nog iets goedkoper zijn geworden. De vermogensbeheerder ziet dan ook vooral koopkansen. Skagen Global heeft het belang in Citigroup, de op een na grootste positie in de portefeuille, verder uitgebreid. Volgens de analisten is de 20% koersdaling van de Amerikaanse bank in januari vooral het gevolg van de zorgen over opkomende markten en China, maar is de blootstelling van Citigroup in China laag. Skagen Focus heeft ondertussen zijn belang in het Braziliaanse JBS, de grootste vleesverwerker ter wereld, verder uitgebreid. Hier zouden kansen liggen doordat Brazilië in een recessie is beland en de beurs fors omlaag is gegaan. Tegelijkertijd is Skagen Focus ook ingestapt in Pilgrim's Pride, de grootste kippenvleesproducent van de Verenigde Staten en voor 75% in bezit van JBS. <

AALB

ABN Amro Citigroup Credit Suisse Deutsche Bank Goldman Sachs ING J.P.Morgan Morgan Stanley SNS Securities Theodoor Gilissen UBS K = kopen

ductie voorlopig te bevriezen. Tegelijkertijd profiteert India als een van de grootste netto-importeurs van de lage olieprijzen en passeerde het met een economische groei van 7,5% in 2015 China, dat bleef steken op 6,9%. India zou daardoor een nieuwe groeimotor voor de wereldeconomie kunnen worden. De risico's van de vertragende economische groei in China voor de wereldeconomie zijn volgens Goldman Sachs daarnaast beperkt, terwijl de kans op een recessie in de Verenigde Staten door de Amerikaanse bank wordt geschat op slechts 15-20%. Goldman Sachs verwacht dat de goudprijs in de komende drie maanden zal dalen naar $1100 per troy ounce en in de 9 maanden daarna tot $1000. Zij adviseren beleggers om short te gaan in het edelmetaal. <

O = tijdelijk geen oordeel

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z026 26

17-02-16 17:44

COLUMN | 27

Société Générale

Jefferies

OBLIGATIES

PHILIPS

De recente volatiliteit speelt volgens Société Générale sommige bankobligaties in de kaart.

Jefferies heeft zijn advies voor Philips bijgesteld van 'hold' naar 'underperform' en het koersdoel met 25% verlaagd tot 18 euro.

D

iverse Europese banken kwamen de afgelopen periode met tegenvallende berichten naar buiten. Zo presenteerde Deutsche Bank voor het eerst sinds 2008 een jaarverlies, terwijl de winst van RBS werd gedrukt door miljardenvoorzieningen. De STOXX Europe 600 index bereikte mede daardoor op 11 februari het laagste niveau sinds 2012. ECB-president Mario Draghi kondigde kort daarna aan dat de centrale bank niet zal aarzelen om op te treden, wat leidde tot een herstel van de index. Volgens Société Générale zijn er mede door de recente volatiliteit in Tier 2-bank­ obligaties koopkansen. De Franse zakenbank wijst erop dat de koersen van Tier 2-obligaties minder onder druk staan dan Tier 1-obligaties, die meer risico's dragen. Beleggers hoeven zich daarbij volgens de marktvorsers geen zorgen te maken of de buffers en de uitkeringscapaciteit voldoende zijn om de couponrente te kunnen betalen, omdat couponrentes op Tier 2-obligaties verplicht zijn. Société Générale geeft de voorkeur aan Tier 2-obligaties in euro's van onder andere Standard Chartered, Barclays, UBS, RBS, HSBC, BNP Paribas en SEB. Verder is de bank positief over Tier 2-obligaties in Amerikaanse dollars van Barclays, Deutsche Bank, ABN AMRO, Crédit Agricole, HSBC en Deutsche Bank. <

PHIA RAND RDSA

auteur: Christian Slagter

J

efferies stelt dat Philips in het vierde kwartaal van 2015 beter heeft gepresteerd dan verwacht. De ebita kwam 2% hoger uit dan waar de analisten vooraf op rekenden. Daartegenover stond volgens Jefferies echter een aantal negatieve bijstellingen. Allereerst wijzen de analisten op de autonome groei van 1,8%. Dat is op sectorniveau goed, maar het is in belangrijke mate te danken aan een makkelijke vergelijkingsbasis. Jefferies stelt dat in het vierde kwartaal de divisie Consumer Lifestyle opnieuw de best presterende divisie van Philips was, maar dat vooral de divisie Healthcare niet kon voldoen aan de verwachtingen. De gezondheidsdivisie realiseerde een autonome omzetgroei van 3,4%, terwijl dat bij concurrent Siemens over dezelfde periode 11% was. Daarnaast vindt Jefferies de Lumiledsdivisie een zwakte van Philips. Nu de verkoop aan een Chinese kandidaat is afgeblazen moet Philips een nieuwe koper zoeken en de activiteiten in de tussentijd opnieuw opstarten. Door macro- en micro-economische tegenwind verwachten de analisten van Jeffries dat de groei zal afzwakken en vrezen ze dat de uiteindelijke verkoopprijs zal halveren tot circa €1,5 mrd. Jefferies heeft zijn ramingen voor de ebit van Philips voor 2016 verlaagd met 12% tot €2,2 mrd en voor 2017 met 4% tot €2,7 mrd. <

REN

TNTE

UL

UNA

VPK

WKL

K

K

K

H

H

H

H

K

K

De analisten van Goldman Sachs,

K K H K H K K O V H

H H V K K H V O K H

K K K O H O O O K K

K H K K H K K H K H

H H O O H O H O V H

V K H V H H H H O H

H H K V H K H V K H

O K H H H H K K V K

H V K V K V K K K K

J.P.Morgan en ING hebben het ad-

Diverse analisten

1

vies voor ArcelorMittal aangepast naar 'houden', vanwege onder meer de geplande claimemissie en de wereldwijd zwakke staalmarkten. Bij J.P.Morgan en ING luidde het advies eerder nog 'kopen'. Goldman Sachs bewandelt de omgekeerde weg, en haalt het aandeel van de verkooplijst. adviezen per 14 februari

KANS OP RECESSIE WERKELIJK 92%?

Het R-woord is terug

M

et de slechte start van het beursjaar 2016 zijn analisten en beleggers bezorgd over de perspectieven voor de rest van dit jaar en daarna. Uit een poll van Bloomberg blijkt dat één op de vijf Amerikanen verwacht dat de VS dit jaar in een recessie belanden. Deze onzekerheid heeft geleid tot de nodige volatiliteit en maakt bedrijven voorzichtiger in hun verwachtingen voor dit jaar. Een dalende aandelenmarkt kan echter zowel oorzaak als gevolg zijn van een verzwakkende economie. De Amerikaanse econoom George Perry schreef begin februari een artikel waarin hij liet zien dat er de laatste vijftig jaar zeven bearmarkten zijn geweest, waarvan er vijf resulteerden in een recessie. Deze recessies begonnen in 1969, 1973, 1981, 2001 en 2007. De bearmarkten van 1966 en 1987 werden niet gevolgd door een recessie, terwijl de recessies in 1980 en 1990 niet werden voorspeld door bearmarkten. Intussen duikt het 'R-woord' steeds vaker op in de krantenkoppen, en het sombere sentiment wordt nog versterkt door recente ontwikkelingen, zoals het faillissement van V&D. Onderzoek uit januari laat echter zien dat de economie in de eurozone zijn hoofd boven water weet te houden. Hoewel de inkoopmanagersindex en de economische sentimentindicator van de Europese Commissie in januari een dip lieten zien, blijven de verwachtingen voor heel 2016 positief. Ook over de Amerikaanse economie bestaan echter twijfels. Zo schat analist Michael Feroli van J.P.Morgan de kans dat de Amerikaanse economie het komende jaar in een recessie belandt op 92%. Veel economen denken echter niet dat er een recessie komt. Zij menen dat de aandelenmarkten overdreven hebben gereageerd op een aantal tegenvallende rapporten en zien de toekomst met vertrouwen tegemoet. < [email protected] 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z027 27

17-02-16 17:44

BIJLAGE VAN SIMPLED CARD

Bespaar tijd én geld met de nieuwe zakelijke betaalpas Het indienen, corrigeren en verwerken van declaraties kost een bedrijf al snel 35 minuten per declaratie. Met Simpled Card geeft u zelf betaalpassen uit, beheert u online de bestedingsruimte per pas en wordt het bonnetje gemakkelijk aan de transactie gekoppeld en verwerkt in uw boekhouding. Hierdoor duurt een declaratie slechts 20 seconden, voorkomt u misbruik en bespaart u tijd en geld.

Beheer online de bestedingsruimte De wereldwijd geaccepteerde betaalpassen van Simpled Card geeft u zelf uit en de bestedingsruimte van iedere pas kunt u realtime online beheren. Bovendien ziet u gelijk waar het geld aan wordt uitgegeven. Met Simpled Card worden zakelijke uitgaven nooit meer voorgeschoten door medewerkers en is het verwerken van uitbetalingen verleden tijd.

Declareer in enkele seconden Nadat uw medewerker een zakelijke uitgave heeft gedaan duurt het slechts enkele seconden om het

bonnetje via de mobiele app aan de transactie te koppelen. Discussies over de rechtmatigheid van uitgaven en het ongenoegen van medewerkers die op hun vrije avond noodgedwongen declaratieformulieren invullen zijn niet meer aan de orde.

Direct in de boekhouding Alle zakelijke transacties worden digitaal verzonden of via de mobiele app verwerkt. Daarbij koppelt Simpled Card automatisch met uw boekhoudpakket waardoor transacties meteen met de juiste referentie in uw financiële administratie worden verwerkt.

BIJLAGE VAN SIMPLED CARD

HET NIEUWE ZAKELIJKE BETALEN

€ 1191

30 | AANDELEN INTERNATIONAAL

OMSTREDEN SECTOR PAAIT AANDEELHOUDER MET HOGE DIVIDENDUITKERINGEN

TABAKSINDUSTRIE VECHT TEGEN KRIMP Door het ontmoedigingsbeleid van overheden en gezondheidsorganisaties, alsmede de opkomst van elektronische en nicotinevrije sigaretten, staat de omzet in de tabaksindustrie structureel onder druk. De grote beursgenoteerde spelers moeten zich hier voortdurend tegen wapenen.

foto: ANP

tekst: Peter Schutte

Tabak is geen groeimarkt, zodat vooral prijsverhogingen de omzet en winst op peil moeten houden.

V

anwege de zeer negatieve gezond­ heidseffecten die roken met zich mee­ brengt, is beleggen in de tabaksindus­ trie voor velen 'not done'. Wie de sector echter door een pure rendementsbril bekijkt, komt tot een ander oordeel. Ondanks de structurele marktkrimp en immer aanwezige dreiging van de toekenning van schadeclaims, blijkt een investering in de tabaksindustrie de laat­ ste jaren zeer lucratief te zijn geweest. Ook in het huidige beursklimaat weet de sector zich goed staande te houden. Door grote 'pricing power' en kostenbesparingen weten de sec­ torgiganten jaar in jaar uit de resultaten te ver­ hogen. Verdere consolidatie kan nog waarde toevoegen, al heeft de top-4 reeds 70% van de mondiale markt in handen, exclusief China.

Het laatste gerucht is dat British American Tobacco interesse zou hebben in Imperial Tobacco

Niettemin rekenen wij op verdere consolida­ tie, om de risico's terug te dringen en de kos­ ten van nieuwe ontwikkelingen te spreiden. Het laatste gerucht is dat de nummer 3, Bri­

tish American Tobacco (BAT), interesse zou hebben in het Britse Imperial Tobacco, de nummer 6. Het bericht bezorgde Imperial een koersrecord. Overnames zijn een belangrijke factor in de goede koersprestaties.

HOGE TOTAALRENDEMENTEN De minst gunstige belegging onder de grote tabaksbedrijven is wereldmarktleider Philip Morris International (PMI, beurswaarde €136 mrd). Het aandeel is de laatste drie jaar per saldo nauwelijks van zijn plaats gekomen. Dit komt in grote mate door de sterke dollar, die een flink deel van de winst afroomde. Echter, dit heeft de fabrikant van onder meer top­ merk Marlboro er niet van weerhouden hoge winstuitkeringen te blijven doen: de aandeel­ houder heeft dividendrendementen van 4% of meer kunnen bijschrijven. De nummer 2, Altria (beurswaarde €117 mrd), het voorma­ lige moederconcern van PMI, heeft de koers de afgelopen drie jaar met 73% zien oplopen. Daarbij werden eveneens stevige winstuitke­ ringen gedaan. BAT (beurswaarde €98 mrd), bekend van merken als Lucky Strike, Pall Mall en Dunhill, noteert momenteel circa 4% ho­ ger dan drie jaar geleden, maar ook aandeel­ houders BAT hebben jaarlijks een direct ren­ dement van ruim 4% opgestreken. De koers van de nummer 4, Japan Tobacco (beurswaar­ de €76 mrd), is in de afgelopen drie jaar maar liefst 70% gestegen. Opvallend is ook de sterke koersstijging dit jaar. Japan Tobacco ontstond in 1999, toen het de internationale tak van R.J. Reynolds kocht. In 2007 nam het bedrijf Gal­ laher over, waarmee het in omvang verdub­ belde. Japan Tobacco keerde tot op heden de helft van de winst uit, maar de pay-out gaat omhoog. Het dividendrendement bedraagt circa 2,8%. Imperial Tobacco (beurswaarde €47 mrd), bekend van merken als Davidoff, Drum en Van Nelle, is de afgelopen drie jaar bijna de helft meer waard geworden. Het divi­ dendrendement is hier met 2,7% ook wat ge­ matigder, maar daar zal niemand over klagen. Het laatste koerszetje kwam door het reeds genoemde overnamegerucht.

CIJFERS EN DIVIDENDEN SOLIDE Altria, dat sinds de afsplitsing van PMI in maart 2008 nog uitsluitend de Amerikaanse markt bedient, kan terugkijken op een uitste­ kend 2015. Bij een omzettoename van 3,9%, tot $22,8 mrd, wist het bedrijf de winst per aandeel met een fraaie 8,9% op te voeren tot $2,80. De omzet werd vooral gestuwd door prijsverhogingen; volumes lagen 0,5% hoger. Altria wist daarmee marktaandeel te winnen, want het bedrijf schat dat de totale sigaretten­

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z030 30

17-02-16 17:26

AANDELEN INTERNATIONAAL | 31

verkopen in de Verenigde Staten het afgelopen jaar met 0,5% zijn gedaald. Marlboro won 0,2% marktaandeel, tot 44,0%, terwijl andere Altria-merken wat terrein verloren. Inclusief het dividendrendement van 3,9% heeft een belegging in Altria aandeelhouders over 2015 een rendement van 23,1% opgeleverd, ruim beter dan de S&P500 en de S&P500 Food, Beverage and Tobacco Index. Het was het derde jaar op rij voor Altria met een totaalrendement van ruim 20%. Altria verwacht de pay-out van circa 80% te kunnen handhaven, en rekent voor dit jaar op een winst per aandeel van $3,00-3,05, waarmee het dividend rond $2,44 zou uitkomen. Op de huidige koers van $60 geeft dat een dividendrendement van 4,1%. Naast deze mooie uitkering loopt er dit jaar ook nog een aandeleninkoopprogramma van $1 mrd. Altria kan dit goed betalen, want haar omvangrijke belang van 27% in biergigant SABMiller levert door het samengaan met AB Inbev $2,5 mrd cash op, en een aandelenbelang van 10,5% in de nieuwe combinatie. Philip Morris heeft het afgelopen jaar de sigarettenverkoop met 1% zien teruglopen, vooral ook in Azië. De omzet daalde met 10% tot $26,8 mrd. Gecorrigeerd voor het sterke dollareffect steeg de omzet met 5,8%. De winst per aandeel daalde met 7,1% tot $4,42. Voor dit jaar wordt een winst per aandeel verwacht van $4,25-4,35. Gecorrigeerd voor valutaverliezen zou dat neerkomen op een groei van 10-12%. Mede daarom gaat het dividend met 2% omhoog tot een jaaruitkering van $4,08, goed voor een direct rendement van 4,6%. Japan Tobacco zag bij een 1% lagere omzet de operationele winst met 23,4% dalen tot $3,26 mrd. Gecorrigeerd voor negatieve valuta-effecten steeg het operationeel resultaat juist met 10,8% tot $4,7 mrd. Voor dit jaar rekent het concern op een vlak resultaat, hetgeen de markt wat tegenviel. <

SUPERSTOCK

TABAKSREUZEN

22nd Century Group

16 februari 2015 = 100

115

100

mrt

mei

jul

sep

nov

jan

■ Japan Tobacca ■ Altria ■ Philip Morris ■ BAT

Westerse sigarettenfabrikanten leggen het op de beurs af tegen de Aziatische concurrent.

CONCLUSIE

Teruglopende groei in de belangrijkste afzetlanden China, Rusland, VS, Indonesië en Japan zorgt ervoor dat de tabaksindustrie er hard aan zal moeten blijven trekken. Na de sterke koersprestaties van de laatste tijd volstaan wij met houdadviezen voor Philip Morris International (k/w 20), Altria (k/w 22), British American Tobacco (k/w 17) en Japan Tobacco (k/w 19).

Philip Morris International: houden slotkoers 16 februari: $90,12 Altria: houden slotkoers 16 februari: $60,30 British American Tobacco: houden openingskoers 17 februari: 3859p Japan Tobacco: houden openingskoers 17 februari: JPY4365

SECTOR ZAL MOETEN BLIJVEN INVESTEREN IN NIEUWE INITIATIEVEN

Bedreigingen te over voor tabaksindustrie

O

ndanks de hoge rendementen voor aandeelhouders, heeft de tabakssector het toch behoorlijk benauwd vanwege een structurele daling in de mondiale sigarettenverkoop. Met name China lijkt een groeimarkt, maar het land is slechts mondjesmaat opengesteld voor buitenlandse spelers. Vooral strengere regels op het terrein van gezondheid spelen de industrie in het Westen parten. Intussen rukt de elektronische sigaret op. De grote fabrikanten, BAT voorop, investeren hier volop in. 'E-smoking' blijkt echter niet geheel onschadelijk voor de gezondheid. Een andere innovatie is de nicotinevrije sigaret die is ontwikkeld door het Amerikaanse biotechbedrijf 22nd Century Group. Het product staat nog in de kinderschoenen, maar kan op termijn een nieuwe bedreiging voor de tabaksindustrie vormen.

tekst: Peter Schutte

H

et Amerikaanse 22nd Century Group is een biotechbedrijf dat in 2011 de gang naar de beurs maakte om geld op te halen voor de ontwikkeling van nicotine-arme sigaretten. 22nd Century Group is nog verlieslatend ($8,17 mln, gelijk aan $0,12 per aandeel over de eerste negen maanden van 2015). Het is zeker te omschrijven als een uiterst speculatieve belegging, maar kansen zijn er wel degelijk. Nicotine voedt immers de verslaving van rokers, en schaadt daarmee hun gezondheid, al verschaft het ze ook genot. Het bedrijf heeft ruim tweehonderd patenten en vijftig lopende patentaanvragen over de gehele wereld op technieken die het nicotingehalte in tabak kunnen reguleren. De producten die 22nd Century Group nu in de markt heeft, kenmerken zich door een grote variëteit aan nicotinegehalte. De belangrijkste mijlpaal tot op heden is een licentiedeal met sigarettenfabrikant BAT. Dit jaar schommelt de beurskoers van 22nd Century Group tussen de $1,00 en $1,40, wat een goede illustratie is van het speculatieve karakter van het aandeel. In maart 2013 reikte de koers zelfs even boven de $5, toen het gerucht ging dat de Amerikaanse toezichthouder stevig zou optreden tegen nicotinegebruik. Dat bericht bleek echter overdreven. Over 2015 heeft het bedrijf naar onze verwachting een omzet behaald van circa $8 mln. De onderneming hoopt binnenkort goedkeuring van de FDA te krijgen voor een sigaret die 95% minder nicotine bevat dan gewone sigaretten. Het gebruik van nicotinearme sigaretten zou een grotere vlucht kunnen nemen als de accijnzen hierop ook omlaag gaan. <

22TH CENTURY GROUP Fondscode (ticker) Beurs Koers Beurswaarde K/w 2016 (t) Hoogste koers* Laagste koers* Dividendrendement Jaaromzet Nettowinst www.xxiicentury.com

XXII New York $1,05 $90,5 mln $1,75 $0,56 $8 mln * 12 maanden, intraday

19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z031 31

17-02-16 17:26

ER IS NOG ZO VEEL TE ONTDEKKEN

MEER WERELD, MEER WETEN

3x

€10 3 NUMMERS JUIST + LACHEN! CADEAU VAN € 32,80 NU VOOR €10

Bestel via: www.elsevierjuist.nl/ontdek

AANDELEN INTERNATIONAAL | 33

BIJ EEN STIJGENDE LIJN IS DE HUIDIGE WAARDERING NIET HOOG

RIO TINTO SCHRIJFT DIT JAAR WEL ZWARTE CIJFERS

RIO TINTO

3000

De jaarcijfers van Rio Tinto waren slecht, met een forse omzetdaling en een verlies. De grondstoffenmarkt blijft ook dit jaar matig, maar het ergste lijkt achter de rug. Kostenbesparingen kunnen dit jaar de resultaten opkrikken, en het dividendrendement blijft ondanks een verlaging nog aantrekkelijk.

2500

2000

tekst: Hildo Laman mrt

D

e omzet van Rio Tinto van vorig jaar was de laagste in acht jaar tijd. De grote mijnbouwer verkocht voor $34,8 mrd aan grondstoffen, maar liefst 26,9% minder dan het jaar ervoor. Dankzij de forse omzetdaling werd er een verlies geboekt van $1,7 mrd. Het slechte resultaat is te wijten aan de lage prijzen op de grondstoffenmarkten; volgens Rio Tinto bedroeg het negatieve effect hiervan op het operationeel resultaat maar liefst $7,7 mrd ten opzichte van 2014. Als we bedenken dat de nettowinst in dat jaar $6,5 mrd was, is het verlies daarmee grotendeels verklaard. Ondanks het verlies keert Rio Tinto in totaal $2,15 per aandeel aan dividend uit over 2015. Naar alle waarschijnlijkheid zal het dividend over 2016 echter een stuk lager zijn. Rio Tinto heeft aangegeven dat het dividend ten minste $1,10 zal zijn. Mocht deze ondergrens ook daadwerkelijk het dividend worden, dan komt dat neer op een rendement van ruim 4%. Dat is nog altijd aantrekkelijk. Naar onze mening is de verlaging noodzakelijk. De resultaten zijn drastisch verslechterd, en het lijkt er niet op dat de grondstoffenmarkten snel zullen verbeteren. Kostenmaatregelen en investeringsbeperkingen zullen voor verbetering kunnen zorgen, maar dat is niet genoeg om de dividendbetalingen even hoog te houden als in voorgaande jaren.

GRONDSTOFFENMARKT BLIJFT MATIG We gaan ervan uit dat de grondstoffenmarkt dit jaar niet substantieel zal verbeteren. Wel denken we dat de meest spectaculaire dalingen inmiddels achter de rug zijn. Toch behoort een daling van 10 of 20% voor bepaalde grondstoffen nog altijd nadrukkelijk tot de mogelijkheden. Door het slechte marktklimaat neemt de toename van het aanbod al af, en zullen er zeer waarschijn-

mei

jul

sep

nov

jan

Na een lange periode van koersverlies lijkt het aandeel nu de weg omhoog te vinden.

Mijnen worden niet vaak gesloten. lijk mijnen gesloten worden. Mijnbouwbedrijven zijn hier doorgaans zeer terughoudend mee, vanwege de kosten die erbij komen kijken. Blijven produceren is vaak op korte termijn de beste keuze. Door geleidelijke afname van de groei, of zelfs krimp van het aanbod, kunnen de grondstoffenmarkten in rustiger vaarwater komen, maar dit proces kost jaren. Het is niet duidelijk of de bodem dit jaar bereikt wordt, volgend jaar of zelfs nog later. In ieder geval zien we geen reden voor een forse opleving dit jaar en volgend jaar. Net als vrijwel elk andere bedrijf in de sector, snijdt Rio Tinto in de kosten: voor dit jaar gaat het bedrijf uit van $1 mrd aan kostenbesparingen. Voor volgend jaar moet naar verwachting eenzelfde bedrag worden bespaard, zodat er in 2017 $2 mrd minder kosten gemaakt zouden moeten worden.

Als Rio Tinto werk blijft maken van schuldreductie, kunnen de rentelasten ook afnemen. Ook de investeringen komen op een lager niveau te staan, en daardoor kan er dit jaar weer winst gemaakt worden. We gaan uit van een winst per aandeel in 2016 van $0,95, waarmee we een stuk lager zitten dan de meeste analisten . Op basis van onze schatting is de k/w ongeveer 26, en daarmee is Rio Tinto zeker geen koopje. Maar beleggers zullen ook kijken naar de ontwikkeling van de resultaten. Bij een stijgende lijn is de huidige waardering niet erg hoog. Voor beleggers met een lange adem kan het aandeel op de huidige koers aantrekkelijk zijn. Ook een bijna gehalveerd dividend resulteert nog in een rendement dat aanmerkelijk hoger ligt dan de rente op veel obligaties. Het koersrisico blijft natuurlijk wel bestaan: het zou ons verbazen als de grondstoffen nu ineens een toonbeeld van stabiliteit zouden worden. Beleggers die niet goed met deze schommelingen kunnen omgaan of het risico niet acceptabel vinden, kunnen het aandeel beter links laten liggen. Voor anderen kan Rio Tinto voor de lange termijn interessant zijn. <

CONCLUSIE

De jaarcijfers van Rio Tinto zijn geen vrolijke kost. De lage grondstofprijzen vertalen zich in omzetkrimp en een verlies. Het dividend zal in 2016 waarschijnlijk ook lager liggen. Toch blijft Rio ons favoriete aandeel onder de grote mijnbouwbedrijven. Het advies blijft 'kopen'.

Rio Tinto: kopen openingskoers 17 februari: 1870p 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z033 33

17-02-16 17:23

34 | UPDATE

UPDATE ARTIKELEN + TIPS ORANGE Het Franse telecombedrijf vindt langzaam de weg omhoog. tekst: Jaap Barendregt

H

et herstel dat wij in Beleggers Belangen nummer 2 schetsten, stagneerde licht in het vierde kwartaal. In 2013 daalde de vergelijkbare omzet met 4,4%, in 2014 was dat 2,5% en in 2015 kwam de daling per kwartaal gemiddeld uit op 0,1%. Maar de eerste omzetstijging in jaren die in het derde kwartaal van 2015 optrad (+0,5%), werd in het vierde kwartaal met een toename van 0,1% niet geëvenaard. De grootste verbetering trad op in Frankrijk (bijna 50% van de jaaromzet). Daar was de omzet in het eerste kwartaal van 2014 vooral door de concurrentiestrijd nog met 5% gedaald; in het eerste kwartaal van 2015 was dat nog maar 1,8%, in het tweede 0,8% en in het derde kwartaal 0,6%. In het afgelopen kwartaal is de omzetdaling verder verminderd tot 0,1%. De drijvende kracht in Frankrijk was de verkoop van telefoons, met een stijging over 2015 van 22% (naar €730 mln), zij het dus vanaf een kleine omzetbasis. In 2015 daalden nog wel de mobiele (-0,6%) en vaste telefoondiensten (-1,4%). Door kostenreducties steeg het operationeel inkomen (ebitda) er met 1%. Belangrijk is tevens dat Orange de omzetdaling in de zakelijke markt ook steeds meer beperkt weet te houden: van -5,3% in 2013 naar -2,3% in 2014 en -0,9% in 2015. Deze markt vormt 15% van de omzet. Groei wordt gevonden in Afrika/Midden Oosten, dat 12% van de omzet uitmaakt. Daar vindt ook expansie door acquisities plaats, zoals in Burkina Faso, Sierra Leone en Liberia. De vergelijkbare omzet in de regio steeg met ruim 5%, net als de ebitda. In de resterende landen in Europa was het beeld vrij eenduidig. De omzet en de ebitda daalden er, met een enkele uitzondering. De vergelijkbare totale jaaromzet nam dus met 0,1% af, naar €40,2 mrd, met Afrika/ Midden Oosten en Centraal Europa als enige groeiers. De ebitda steeg met 0,1%, tot €12,4 mrd, door Frankrijk en Afrika/Mid-

den Oosten. De nettowinst uit voortgezette activiteiten verdubbelde echter bijna naar €2,5 mrd, als gevolg van eenmalig veel lagere fiscale lasten. Daar kwam nog een nettowinst van €448 mln bij uit de inmiddels voor bijna €6 mrd (inclusief aandelen BT) aan BT verkochte Engelse joint venture EE (tegen een verlies van €135 mln in 2014). De verkoop van EE heeft niet geleid tot de aankondiging van een hoger dividend per aandeel. Met €0,60 heeft Orange wel een aantrekkelijk dividendrendement (3,9%). Bij een k/w van 15 en de geringe toename van de ebitda handhaven wij daarom ons houdadvies. <

advies 13 januari: houden openingskoers: €16,06 advies 17 februari: houden openingskoers: €15,46

AKZONOBEL AkzoNobel neemt de coating­ activiteiten van BASF over. tekst: Michiel Pekelharing

E

en week na publicatie van de jaarcijfers heeft AkzoNobel bekendgemaakt dat het voor €475 mln de industriële coatingactiviteiten van BASF koopt. Het Duitse concern wil zich meer richten op activiteiten met een hogere toegevoegde waarde, zoals gewasbescherming, terwijl de overname ook heel goed past in de strategie van AkzoNobel om schaalgrootte in de drie focussegmenten (naast performance coatings zijn dat decorative paints en specialty chemicals) verder uit te bouwen. De onderneming krijgt patenten, technologieën en fabrieken in het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Afrika in handen. Topman Ton Büchner legde in een toelichting de nadruk op de positie op de belangrijke markt voor coil coatings, die dankzij de transactie wordt versterkt. De omzet van de overgenomen activiteiten was vorig jaar €300 mln en cijfers over de winstgevendheid werden niet naar buiten gebracht. Dat maakt het lastig om een financieel oordeel te vellen over de transactie, maar strategisch

is het een mooie zet en bovendien biedt de sterke financiële positie van AkzoNobel alle ruimte voor dit soort kleinere aankopen. Het houdadvies wordt herhaald. <

advies 10 februari: houden slotkoers: €52,38 advies 17 februari: houden openingskoers: €52,52

HOLLAND COLOURS Holland Colours ziet de omzet bijna met een percentage in de dubbele cijfers stijgen. tekst: Michiel Pekelharing

K

leurstoffabrikant Holland Colours heeft de omzet in het derde kwartaal van het gebroken boekjaar 2015/2016 met 9% opgeschroefd. Dat is voor het overgrote deel het gevolg van de opmars van de dollar ten opzichte van veel andere munten. Zonder valuta-effecten zouden de inkomsten slechts met 2% zijn toegenomen. In Europa stegen de inkomsten in de segmenten bouwen siliconen & elastomeren en dat geldt ook voor de Amerikaanse bouwmarkt. In andere segmenten stokte de omzetgroei, terwijl de inkomsten in Azië onder druk stonden. De brutomarge liep licht op en de rentelasten daalden. Dat leidt tot een toename van het bedrijfsresultaat en de nettowinst. Hoeveel precies onderaan de streep overblijft wordt duidelijk bij de publicatie van de jaarcijfers op 26 mei. Hoewel de k/w van 9 aantrekkelijk oogt, moeten beleggers rekening houden met de hoge spread als gevolg van het lage handelsvolume en de dominante positie van (grootaandeelhouder) Holland Pigments. Daar komt voorlopig geen verandering in – evenmin als in het houdadvies. <

advies 27 januari: houden openingskoers: €47,00 advies 17 februari: houden openingskoers: €44,16

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z034 34

17-02-16 17:21

UPDATE | 35

APERAM

ECP

In een lastig klimaat slaagt Aperam er goed in om de winst op te voeren.

De vastgoedportefeuille van

tekst: Michiel Pekelharing

tekst: Jeroen Boogaard

Eurocommercial Properties (ECP) boekt een fraaie waardestijging.

A

perams vierdekwartaalomzet van $1,1 mrd betekent een daling met 16% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Deze daling wordt voornamelijk veroorzaakt door de kracht van de dollar en de daling van de nikkelprijs. In vergelijking met de voorgaande drie maanden lagen de inkomsten 3% lager, maar de hoeveelheid roestvrij staal die Aperam verscheepte (476.000 ton) lag juist 5% hoger dankzij een groeiende vraag vanuit Europa. Onderaan de streep steeg het bedrijfsresultaat ten opzichte van een jaar eerder met 23% naar $65 mln, en de nettowinst van €33 mln lag zelfs 74% hoger. De scherpe verbetering is onder meer te danken aan kostenbesparingen en lagere rentelasten. De nettoschuldpositie van $316 mln lag aanzienlijk lager dan de $536 mln van eind 2014. Het concern voorspelde dat die schuld in het eerste kwartaal licht zal stijgen, zoals seizoensmatig gebruikelijk is. Het bedrijfsresultaat laat naar verwachting ook een kleine toename zien, hoewel de prijzen van bewerkt staal onder druk staan. De onderneming houdt een slag om de arm met het oog op de malaise op de aandelenmarkten en het risico van een economische terugval. Dankzij de meevallende resultaten en de positieve ondertoon bij de cijferpresentatie was het aandeel op 11 februari zo ongeveer de enige stijger op een flink lager Damrak (AEX: -3%). Hoewel Aperam gevoelig is voor de malaise in de grondstofsector, zijn de zeer degelijke resultaten aanleiding om het houdadvies te herhalen. <

O Foodservice is marktleider in Nederland.

SLIGRO De groothandelaar en grootgrutter doet een overname in België. tekst: Jaap Barendregt

S

ligro heeft voor de divisie Foodservice (groothandel en levering aan ziekenhuizen, hotels en restaurants) een overname in België gedaan. Het bedrijf is marktleider in Nederland en had al bekendgemaakt ook in België te willen werken. Het gaat om Java Foodservice, met een jaaromzet van €129 mln. Sligro bezorgt zichzelf met Java een vliegende start in België: het zelf opzetten van een nieuwe tak had meer moeite gekost. Nu kan Sligro gebruikmaken van de kennis en vaardigheden van Java. Er valt nog aan omzet te winnen, want om een indruk te geven: Sligro zelf kent bij Foodservice een jaaromzet van €1,8 mrd. Sligro verwacht dat de overname direct aan de winst per aandeel gaat bijdragen. De acquisitie is een belangrijke stap, maar gezien de k/w van 17,8 blijven we wel bij ons houdadvies. <

ver het afgelopen halfjaar heeft ECP het direct beleggingsresultaat met 14% weten op te voeren naar €48,8 mln. De sterke winststijging is naast de bijdrage van overnames vooral te danken aan lagere financieringslasten. Door de plaatsing van nieuwe aandelen bleef de winst per aandeel steken op €1,03 (+1%). Op eigen kracht wist ECP de huren als gevolg van de lage indexatie met slechts 0,7% te verhogen. Dat is toch wat teleurstellend. De winkeliers draaien echter goed (winkelverkopen +4,5% op jaarbasis), waardoor er nauwelijks leegstand is en het huurherzieningspotentieel positief blijft. De kwaliteit van de portefeuille wordt nog eens onderstreept door de sterke autonome waardegroei van 6% vergeleken met eind 2014. Dit was te danken aan een verdere daling van de aanvangsrendementen. Vanwege de extreem lage rente blijft de vraag naar eersteklas winkelcentra voorlopig sterk. De recente aankopen in Italië en Zweden zullen gaan bijdragen in de tweede helft van het lopende boekjaar, zodat we onze winsttaxatie van €2,15 per aandeel kunnen laten staan. Daarvan kan €2,08 worden uitgekeerd. ECP blijft vanuit een sterke financiële positie op zoek naar acquisities en kan de gemiddelde rentelasten van nu 2,7% nog verder verlagen. Dat zal de winstgroei ondersteunen. Het aandeel noteert tegen een bescheiden agio van circa 5% en biedt een dividendrendement van 5,5%. Daarmee blijft ECP koopwaardig. < De auteur heeft een positie in ECP.

advies 30 september: houden openingskoers: €23,74

advies 27 januari: houden openingskoers: €33,30

advies 13 januari: kopen openingskoers €40,00

advies 17 februari: houden openingskoers: €29,75

advies 17 februari: houden openingskoers: €35,20

advies 17 februari: kopen openingskoers: €37,65

19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z035 35

17-02-16 17:21

36 | TECHNISCHE ANALYSE

BEURSBAROMETER AEX BEREIKT HET BREEKPUNT

AEX

tekst: Hendrik Jan Davids, directeur VDVM research & consultancy. Data: vwd group

H

et technische beeld van de AEX-index kreeg bij ons het voordeel van de twijfel, zolang het steunniveau rond 405 stand zou weten te houden. Dat laatste is nu niet meer het geval na een scherpe beweging onder dit belangrijke grafiektechnische ijkpunt. In de weekgrafiek start daarmee formeel een nieuwe dalende trend met als definitie een opeenvolging van lagere toppen en bodems. Andere onderdelen van het technische beeld bevestigen de nieuwe dalende trend, zoals de neerwaartse richting van het 40-weeks gemiddelde en de negatieve positie van de MACD-indicator. Voor de komende maanden levert dat een somber beeld op voor de Nederlandse beursgraadmeter. Een verdere daling op termijn naar 350 behoort daarbij zeker tot de mogelijkheden. Tussentijdse herstelbewegingen boven het 405-niveau maken het negatieve technische beeld helaas niet ongedaan. Daarvoor is het nodig dat de AEX

ACCELL

uitstijgt boven 450. De gemiddeldelijn en de bovenkant van het dalende trendkanaal bundelen daar hun krachten. Elders in de wereld is het niet veel beter. Zeker niet in Japan. Daar laat de Nikkei-index een technisch beeld zien dat vergelijkbaar is met dat van de AEX. Het belangrijke ijkpunt daar was het steunniveau rond 17.000. Het belang van de neerwaartse doorbraak van dit niveau wordt kracht bijgezet door de bovengemiddelde omzetten tijdens de beursdaling. Hogere omzetten bij een beursdaling duiden op een grotere betrokkenheid van verkopers. In de komende maanden hoeft daarom weinig ondersteuning te worden verwacht van de Japanse aandelenbeurs. De nieuwe dalende trend zal niet in een rechte lijn op zoek gaan naar het koersdoel rond 14.000. Herstelbewegingen horen erbij maar deze zullen weerstand ondervinden van het oude steunniveau, dat nu dienst doet als weerstand rond 17.000. <

NIKKEI

NEDERLAND STIJGENDE TRENDS TEN EINDE De grote verkoopgolf op de beurs kostte een flink aantal stijgende trends de kop. AkzoNobel is zelfs aan het dalen geslagen. Het technische beeld van het Nederlandse universum draait in de verkeerde richting.

ACCELL liet vanaf eind 2014 een fraaie AKZONOBEL

stijgende trend zien. Eind december werd zelfs nog een nieuw hoogtepunt binnen die trend opgetekend waarmee het beursrecord uit 2011 werd geëvenaard. Nu blijkt dat deze oude koerstop toch voor winstnemingen heeft gezorgd. In korte tijd is het aandeel hard gedaald. Daarbij zijn enkele grafiektechnische steunpunten gesneuveld. Vooral de recente val onder het horizontale steunniveau rond €18 is een aanwijzing dat de stijgende trend is afgebroken. Dit wordt ondersteund door de onderliggende MACD-indicator die zich voor het eerst in lange tijd weer onder de nullijn beweegt. In de komende weken kan de koersdruk nog even aanhouden, maar van

een structurele dalende trend is nog geen sprake. Waarschijnlijk zal het koersverloop uiteindelijk gaan stabiliseren. Een volgend richtpunt daarvoor is het steunniveau rond €16. In ieder geval is het technische beeld dusdanig beschadigd dat we het advies verlagen naar 'houden'.

AKZONOBEL liet in de loop van 2015 al zien dat de koopinteresse onder beleggers was afgenomen. Een belangrijke aanwijzing daarvoor was de vorming van een lagere koerstop in november die niet hoger wist uit te komen dan het 40-weeks gemiddelde. Deze gemiddeldelijn kent sindsdien ook een dalend verloop. Van recente datum is de val onder het steunniveau rond €56.

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z036 36

17-02-16 17:27

TECHNISCHE ANALYSE | 37

Naast de lagere koerstop wordt ook een lagere bodem gevormd en hiermee voldoet de weekgrafiek van AkzoNobel aan de definitie van een dalende trend. In de komende weken tot maanden verwachten wij dat de koersdruk op het aandeel zal aanhouden en de stijgende trend zich zal uitbouwen. Op de wat langere termijn houden wij daarvoor een koersdoel aan rond €42. In dat geval is AkzoNobel weer terug bij het dieptepunt van 2013. Eventuele herstelbewegingen zullen weerstand ondervinden nabij de oude steun rond €46 die nu dienstdoet als weerstand. Het advies wordt verlaagd naar 'verkopen'.

CORBION toonde sinds oktober 2014 een felle stijging, die in de loop van 2015 het karakter kreeg van een duurzame stijgende trend. Eind december leek het er nog op dat Corbion de stijgende trend verder zou kunnen uitbouwen. Zover is het niet gekomen en in de laatste weken is het technische beeld flink beschadigd. Als eerste brak in januari de oplopende steunlijn onder een aantal koersbodems. Van meer recente datum is de val onder het 40-weeks gemiddelde. Daarmee geven beleggers aan onvoldoende vertrouwen te hebben in de toekomstige koersontwikkeling van het aandeel. Als aanvulling op de beschadiging van het technische beeld is de MACD-indicator voor het eerst in meer dan een jaar onder de nullijn gekruist. Ook dat suggereert dat het opwaartse momentum volledig verloren is gegaan. In de komende weken verwachten wij meer koersdruk, waarbij het volgende steunniveau uitkomt rond €17. Van een structurele dalende trend is evenmin als bij Accell sprake, waardoor de adviesverlaging zich beperkt tot 'houden'.

TOMTOM is lange tijd een beurslieveling geweest van velen. In december werd zelfs

nog een meerjarig hoogtepunt gevierd. Maar aan deze euforie is in 2016 snel een einde gekomen. In korte tijd heeft zich een aantal tastbare verslechteringen voorgedaan in het technische beeld. De eerste aanwijzing kwam medio januari toen het 40-weeks gemiddelde, samen met de oplopende steunlijn, onvoldoende bestand bleek tegen het overtollige aanbod op dat moment. Vorige week is de verkoopdruk in een stroomversnelling geraakt waardoor ook het steunniveau rond €8 is gesneuveld. Daarmee komt een definitief einde aan de stijgende trend. De komende weken zullen moeten uitwijzen of de verzwakking van het technische beeld zich zal doorzetten. Gelet op de extreme snelheid van de daling is een herstelbeweging realistisch. Maar deze herstelbeweging zal niet overgaan in een structurele stijgende trend. Daarvoor is het technische beeld teveel beschadigd. We verlagen het advies naar 'houden'.

VAN LANSCHOT sluit zich aan in de lange rij met aandelen die tot recent nog een positief technisch beeld lieten zien. Begin februari gingen wij er nog van uit dat de correctie in de weekgrafiek van tijdelijke aard zou zijn. Immers, het 40-weeks gemiddelde kende nog een opwaarts verloop en de stijgende trend hield stand. De verwachting dat de stijgende trend wordt voortgezet, kan nu echt het raam uit. Met een krachtige beweging is Van Lanschot zowel onder de gemiddeldelijn als onder de oplopende steunlijn gezakt. Hierdoor treedt een flinke verzwakking op van het technische beeld. Ook de MACD-indicator kruist de nullijn in de verkeerde richting. Dat alles betekent dat hogere koersen in de komende maanden niet waarschijnlijk zijn. Waar het aandeel zal stabiliseren in de komende weken is afwachten maar het advies wordt per direct verlaagd naar 'houden'. <

CORBION

TOMTOM

VAN LANSCHOT

ADVIEZEN NEDERLAND Accell AkzoNobel Corbion TomTom Van Lanschot BinckBank VastNed TKH Beter Bed DSM

advies houden verkopen houden houden houden verkopen verkopen houden houden verkopen

adviesdatum 12-feb-16 12-feb-16 12-feb-16 12-feb-16 12-feb-16 12-feb-16 12-feb-16 12-feb-16 2-okt-15 18-sep-15

startkoers €17,19 €50,17 €18,40 €7,13 €19,03 €5,59 €37,45 €29,55 €19,42 €43,16

koersdoel €42,00 €4,00 €30,00 €37,00

resultaat -4,3% 0,4% -1,6% -0,6%

opmerking breekt met stijgende trend start dalende trend breekt met stijgende trend breekt met stijgende trend breekt met stijgende trend nieuwe dalende trend nieuwe dalende trend breekt met stijgende trend blijft goed liggen blijft in dalende trend

19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z037 37

17-02-16 17:27

38 | TECHNISCHE ANALYSE

EUROPA SCHADE BLIJFT BEPERKT

ALLIANZ

Net als in Nederland krijgen ook in de rest van Europa verschillende aandelen te maken met een verzwakking van de trend. Toch valt de schade relatief gezien mee.

ALLIANZ heeft overduidelijk geleden on­ der de koersdruk die vanaf begin dit jaar op meerdere Europese beurzen zichtbaar was. Daarbij hadden wij de verwachting dat het steunniveau rond €135 nieuwe koopinteresse zou brengen. In ieder ge­ val was dat een logisch niveau om de ver­ koopdruk op te vangen. Het tegendeel is gebeurd. Met bovengemiddelde omzet­ ten, zoals blijkt uit het onderste deel van de grafiek, is Allianz onder het steunni­ veau rond €135 gedoken. Daarmee is een nieuwe dalende trend van start gegaan. In de komende weken verwachten wij dat deze verder wordt uitgebouwd. Op basis van het voorafgaande horizontale koers­ patroon ligt op de langere termijn een verdere daling naar €105 in het verschiet. Daarmee is er geen alternatief meer voor een verkoopadvies.

DEUTSCHE TELEKOM hebben wij lange tijd het voordeel gegeven van de twijfel. De twijfel ontstond doordat het aandeel eind vorig jaar niet in staat bleek om een hogere koerstop boven het hoogtepunt uit 2015 rond €17,50 te bereiken. Bij een ge­ zonde stijgende trend zijn hogere koers­ toppen een belangrijke voorwaarde. Om­ dat Deutsche Telekom zich tot recent nog wel boven de steunlijn bevond was de kans op een voortzetting van de stijgende trend nog niet verkeken. Nu is dat wel het

geval. Op de kortere termijn kan het aan­ deel verder afglijden naar het steunniveau rond €13,50. Toch verwachten we niet dat nog lagere koersen op de borden komen te staan. De omzetten liggen al maandenlang onder het gemiddelde waardoor er feite­ lijk weinig belangstelling is van beleggers voor het aandeel. In de komende maanden verwachten wij dan ook dat Deutsche Tele­ kom zich in zijwaartse richting zal voortbe­ wegen met €13,50 als ondergrens. Daarbij past een nieuw houdadvies.

DEUTSCHE TELEKOM

BP heeft vanzelfsprekend sterk geleden onder de daling van de olieprijs. Toch lijkt het erop dat het overtollige aanbod in aan­ delen BP goed wordt opgevangen rond 320 pence. Dat is een eerste aanwijzing dat de kracht van de dalende trend afneemt. Voor­ lopig is dat echter nog onvoldoende om het bestaande verkoopadvies aan te passen. Dat gebeurt pas wanneer BP boven de weer­ stand rond 380 pence breekt. Dan keert het aandeel terug boven het 40-weeks gemid­ delde en boven de dalende weerstandslijn. Zover is het nog niet en ondanks de eerste hoopgevende ontwikkelingen is de kans op een voortzetting van de dalende trend nog niet verkeken. Daarvan is sprake wan­ neer het steunniveau rond 320 pence op ba­ sis van een weekslotkoers duidelijk wordt doorbroken. Voorlopig laten wij daarom het verkoopadvies staan. <

BP

ADVIEZEN EUROPA Allianz BP Deutsche Telekom AXA Orange Vinci L'Oréal Telefónica LVMH Danone

advies verkopen verkopen houden verkopen kopen kopen houden verkopen houden houden

adviesdatum 12-feb-16 21-aug-15 12-feb-16 12-feb-16 6-nov-15 13-feb-15 18-sep-15 2-okt-15 21-aug-15 21-aug-15

startkoers €129,00 357p €14,50 €19,35 €16,43 €51,71 €146,75 €10,60 €145,70 €56,60

koersdoel €105,00 300p €20,00 €62,00 €9,00 -

resultaat -2,5% 6,8% -4,1% -6,5% 16,7% 13,7% -

opmerking start dalende trend dalende trend stagneert houdt stijgende trend niet vol start dalende trend gematigd stijgende trend goede steun rond 57 trendbeeld neutraal dalende trend bevestigd veert op vanaf 135 steunniveau neutraal koersbeeld

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z038 38

17-02-16 17:27

TECHNISCHE ANALYSE | 39

VERENIGDE STATEN UITERST STORMBESTENDIG

GENERAL MOTORS

Een aantal aandelen in de VS is ijzersterk blijven liggen gedurende de beursstorm van begin dit jaar. Defensieve aandelen als Coca-Cola en Philip Morris maken hun reputatie waar.

GENERAL MOTORS (GM) is het enige aandeel in de Verenigde Staten dat een nieuwe dalende trend is gestart. Dat werd duidelijk toen het steunniveau rond $29 op basis van een weekslotkoers bezweek. De kansen op een uiteindelijke doorbraak waren ook wel toegenomen. Zo is in de weekgrafiek te zien dat de belangrijkste koerstoppen vanaf 2014 telkens op een lager niveau zijn geplaatst. Ook veelzeggend is dat het 40-weeks gemiddelde een neerwaarts verloop heeft gekregen in de laatste maanden. Nu het steunniveau rond $29 is gesneuveld, verwachten wij dat de dalende trend verder wordt uitgebouwd, met lagere koersen als gevolg. Op de langere termijn kan het aandeel op zoek naar het koersdoel rond $21. Tussentijdse herstelbewegingen zijn zeker niet uitgesloten, gelet op de sterke dalingen van de laatste tijd. Deze herstelbewegingen zijn een ideaal moment om aandelen General Motors te verwijderen uit de portefeuille. Het advies wordt verlaagd naar 'verkopen'.

COCA-COLA (KO) maakt zijn naam als defensief aandeel waar. Tot dusver is het aandeel in 2016 gestegen, in tegenstelling tot het merendeel van het Amerikaanse universum. Hierdoor blijft het neutrale technische beeld gehandhaafd. Positief is dat Coca-Cola al maandenlang boven het 40-weeks gemiddelde beweegt. Wellicht

kan in de komende weken het aandeel een poging doen om het topniveau van 2014 te evenaren. Dat betekent dat er nog ruimte is voor een stijging naar $45. Pas wanneer Coca-Cola deze belangrijke barrière doorbreekt ontstaat een nieuwe stijgende trend. Voorlopig is het nog niet zover en handhaven wij het houdadvies. Bij een val onder de gemiddeldelijn rond $41,50 verslechtert het technische beeld en riskeert Coca-Cola een verdere daling naar $37.

COCA-COLA

PHILIP MORRIS (PM) is eind oktober door ons van een koopadvies voorzien. Dat was nadat het aandeel met kracht boven de weerstand rond $86,50 wist te breken. Sindsdien is Philip Morris weinig opgeschoten. Maar misschien is dat niet eens een slecht resultaat, gelet op de zware storm op de beurzen. Zodra het beurssentiment wat vriendelijker wordt zal Philip Morris naar onze verwachting de opgaande lijn weer oppakken. Het bereiken van het koersdoel op $92 moet dan ook haalbaar zijn in de komende weken. Op een langere termijn verwachten wij dat het aandeel verder kan oplopen naar het hoogtepunt uit 2013 op $96,50. Mocht Philip Morris toch nog onder druk komen te staan dan voorziet de voormalige weerstand rond $86,50 in een belangrijk steunniveau. Voorlopig houden wij dan ook alle vertrouwen in het bestaande koopadvies. <

PHILIP MORRIS

ADVIEZEN VERENIGDE STATEN Coca-Cola General Motors Philip Morris JPMorgan Chase ExxonMobil Merck Wal-Mart Biogen Petrobras Teva

advies houden verkopen kopen houden verkopen verkopen verkopen verkopen verkopen houden

adviesdatum 23-okt-15 12-feb-16 23-okt-15 2-okt-15 13-mrt-15 28-aug-15 21-aug-15 25-sep-15 11-sep-15 23-okt-15

startkoers $42,79 $27,71 $89,63 $60,81 $83,87 $55,37 $66,54 $284,79 $4,56 $59,55

koersdoel $21,00 $92,00 $73,00 $45,00 $56,00 $200,00 $3,50 -

resultaat -0,6% 3,4% 11,5% 0,5% 13,2% 31,6% -

opmerking stevige weerstand rond 45 nieuwe dalende trend positief technisch beeld goede steun rond 54,50 dalende trend zwakt af dalende trend domineert dalende trend zwakt af zet dalende trend voort koersdoel op 3,50 bereikt goede steun rond 55

19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z039 39

17-02-16 17:27

40 | KOERSWIJZER

AANDELEN AMSTERDAMSE BEURS advies

advies

advies

koers

verschil

beurs-

omzet

eigen ver-

dividend

dividend

div. rend.

winst

winst

winst

k/w

zie

FA

TA

16-02

ult. in %

waarde

gem.

mogen '14

2014

2015

2015 in %

2014

2015 (t)

2016 (t)

2015

nr.

BOUW & INFRASTRUCTUUR Arcadis

h

v

11,80

-36,44

1034,8

352.589

10,67

0,60

0,60

5,08

1,23

1,60

1,80

7,4

4

Ballast Nedam

v

v

0,30

20,00

66,1

62.959

0,05

-

-

-

-7,10

0,01

0,50

60,0

50

BAM

k

k

4,82

-6,06

1328,7

1.737.207

3,07

-

0,10

2,08

-0,02

0,30

0,40

16,1

5

Boskalis Westminster

h

v

33,28

-11,56

4246,8

456.717

25,15

1,60

1,65

4,96

2,76

2,90

3,09

11,5

47

Heijmans

h

0

7,05

-13,78

149,8

123.810

12,11

-

0,10

1,42

-2,70

0,50

1,10

14,1

4

OCI

h

v

14,03

-38,46

3015,8

415.124

12,07

-

0,00

0,00

0,74

1,21

2,24

11,6

7

Oranjewoud

v

v

4,80

1,91

281,9

349

7,00

-

-

-

-0,47

-

-

-

21

CHEMIE & (BIO)FARMA AkzoNobel

h

v

52,15

-15,45

13126,0

1.250.589

25,17

1,45

1,60

3,07

2,16

4,60

4,50

11,3

7

DSM

h

v

43,67

-5,65

7689,7

1.023.012

32,72

1,65

1,70

3,89

0,62

2,40

3,00

18,2

7

Esperite

h

o

2,04

-13,36

21,3

25.244

2,08

-

-

-

-0,52

-0,55

-0,15

-

35

Galapagos

h

k

36,45

-35,78

1778,0

303.196

4,50

-

-

-

-1,14

0,35

1,02

104,1

4

Kiadis Pharma

h

o

10,50

-14,32

141,0

2.985

0,20

-

-

-

-0,59

-1,20

-0,80

-

49

Pharming

h

o

0,23

-20,21

93,5

1.660.013

0,07

-

-

-

-0,02

-0,10

-0,01

-

42

DETACHERING Brunel

h

h

14,61

-13,04

741,0

59.290

6,57

0,70

0,75

5,13

0,99

1,09

1,23

13,4

34

DPA

o

o

1,56

-7,08

78,1

8.407

1,02

0,05

0,08

5,12

0,03

0,09

0,12

17,3

14 3

Randstad

k

v

43,20

-24,91

7989,7

813.733

18,10

1,29

1,60

3,70

2,54

3,26

3,84

13,3

Source Group

o

o

2,12

-9,79

16,3

31

-0,45

-

-

-

0,49

-

-

-

-

USG People

k

h

17,14

-0,23

1388,8

353.972

5,90

0,16

0,20

1,17

0,89

0,96

1,20

17,9

1

FINANCIËLE INSTELLINGEN ABN Amro

h

o

17,04

-17,59

15651,0

1.914.040

15,83

0,43

0,83

4,87

1,67

2,06

2,19

8,3

7

Aegon

h

v

4,23

-19,04

9238,5

13.558.590

13,10

0,23

0,24

5,67

0,60

0,66

0,74

6,4

2

Bever

o

o

2,72

-9,93

46,4

0

4,97

-

-

-

0,16

-

-

-

-

BinckBank

h

v

5,67

-28,67

406,5

642.432

6,20

0,41

0,45

7,94

0,74

0,80

0,89

7,1

6

Delta Lloyd

v

v

4,11

-24,44

953,8

5.548.852

12,01

1,03

0,42

10,21

1,90

1,40

1,60

2,9

2

Euronext ^

v

o

39,81

-15,81

2508,1

171.162

4,88

0,84

1,10

2,76

1,69

2,20

2,30

18,1

7 47

Flow Traders

h

o

44,38

-2,13

2035,7

111.736

-

-

1,35

3,04

1,46

2,70

3,00

16,4

ING

h

v

10,21

-18,03

39920,9

32.361.020

15,11

-

0,40

3,92

1,00

1,10

1,16

9,3

6

Intertrust

h

o

18,75

-7,45

1589,8

121.093

-0,09

-

-

-

0,61

0,88

1,34

21,3

6

KAS Bank

v

v

9,36

-12,93

150,6

15.070

12,38

0,64

0,64

6,84

0,72

1,46

1,60

6,4

34

NN Group

v

k

27,76

-14,72

9396,2

1.295.238

64,21

0,57

1,10

3,96

1,72

1,89

2,06

14,7

48

Van Lanschot

v

h

19,76

-6,92

801,9

6.774

32,93

0,40

0,45

2,28

1,28

1,40

1,53

14,1

7

HANDEL (CONSUMENTEN) Ahold

h

k

19,70

1,13

16591,5

3.903.405

5,81

0,48

0,53

2,71

0,90

1,06

1,15

18,6

4

Beter Bed

k

h

20,81

-7,45

456,8

15.306

3,13

0,65

0,92

4,41

0,77

1,04

1,33

20,0

3

GrandVision

h

o

24,67

-

6356,0

105.269

2,63

-

0,27

1,09

12,86

0,89

1,00

27,6

4

Macintosh º

v

o

0,03

50,00

0,5

279.257

4,38

-

-

-

-4,20

-0,49

-

-

1

Sligro

h

h

35,30

6,01

1571,1

26.048

12,88

1,10

1,20

3,40

1,58

1,84

2,06

19,2

7 7

HANDEL (ZAKELIJK) Acomo

h

h

21,77

-6,16

525,4

18.337

6,33

1,10

1,15

5,28

1,40

1,45

1,60

15,0

Fagron ^

h

v

5,16

-26,93

161,6

305.966

4,89

1,00

-

-

1,52

0,50

0,00

10,3

6

Reesink

h

o

98,70

26,38

136,4

1.447

63,64

3,50

4,00

4,05

7,10

8,00

8,00

12,3

6

Stern

h

o

17,25

-4,83

101,3

3.772

23,72

-

0,75

4,35

0,64

1,50

1,70

11,5

47

AKZONOBEL

Het Nederlandse verf- en chemieconcern neemt een deel van de coatingactiviteiten van BASF over. Deze passen goed bij de bestaande activiteiten en versterken de positie.

TNT EXPRESS

Het onderliggende resultaat daalde met 28% en de netto kaspositie is geslonken. Gelukkig hebben aandeelhouders daar weinig last van zolang de overname door FedEx doorgaat.

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z040 40

17-02-16 18:47

KOERSWIJZER | 41

AANDELEN AMSTERDAMSE BEURS advies

advies

advies

koers

verschil

beurs-

omzet

eigen ver-

dividend

dividend

div. rend.

winst

winst

winst

k/w

zie

FA

TA

16-02

ult. in %

waarde

gem.

mogen '14

2014

2015

2015 in %

2014

2015 (t)

2016 (t)

2015

nr.

INDUSTRIE Aalberts

k

k

27,96

-12,05

3146,6

337.598

10,63

0,46

0,52

1,86

1,52

1,76

1,96

15,9

4

Accell

h

h

18,39

-12,70

464,8

22.389

10,92

0,61

0,71

3,86

1,06

1,25

1,45

14,7

7

Accsys #

h

o

0,81

-15,63

71,0

41.042

0,53

-

-

-

-0,07

-

-

-

31

AMG

h

k

7,87

-12,74

221,7

59.236

3,66

-

-

-

0,60

0,85

0,98

9,3

20 7

Aperam

h

k

29,53

-10,22

2325,5

772.970

34,29

-

1,26

4,27

0,91

2,10

2,40

14,1

ArcelorMittal

h

h

2,97

-23,92

5521,9

26.298.560

25,04

0,18

0,00

0,00

-0,46

-0,50

0,50

-

6

Batenburg

h

v

19,02

-1,45

45,8

167

15,11

0,60

0,80

4,21

0,81

1,10

1,75

17,3

50

Holland Colours #

h

h

44,15

-8,01

38,0

238

30,21

2,00

2,10

4,76

4,02

5,00

5,50

8,8

7

Hunter Douglas

k

o

37,19

2,74

1311,0

1.086

28,13

1,24

1,35

3,63

3,31

3,30

-

11,3

20

Hydratec

o

o

33,00

3,13

40,3

104

31,32

1,37

-

-

2,91

3,00

-

11,0

-

Inverko

v

o

2,50

-9,09

2,4

676

5,83

-

-

-

-0,50

-

-

-

40 47

Kendrion

h

o

20,41

-15,78

273,0

15.606

11,62

0,85

1,00

4,90

1,56

1,70

2,00

12,0

Nedap

h

o

29,75

-3,43

198,1

2.443

8,46

1,25

1,28

4,30

1,46

0,70

1,70

42,5

7

Porceleyne Fles º

o

v

8,98

6,90

6,9

0

12,41

-

-

-

0,20

-

-

-

11

VNC (Roto Smeets)

v

h

1,60

-21,95

5,8

280

8,92

-

-

-

-

-

-

-

35

Ten Cate

a

o

26,09

8,91

714,4

14.268

16,31

0,50

0,50

1,92

0,91

1,20

1,50

21,7

2

Air France-KLM ^

v

h

7,29

3,86

2264,6

2.842.253

-2,11

-

-

-

-1,81

-0,33

0,50

-

3

IMCD

v

0

31,50

-7,53

1667,4

28.977

10,09

0,20

0,47

1,50

0,72

1,66

1,92

19,0

49

LOGISTIEK

PostNL

h

h

3,33

-4,74

1505,8

3.438.217

-1,07

-

-

-

0,51

0,44

0,40

7,6

2

TNT Express

a

o

7,92

1,60

4343,4

2.697.272

4,96

0,08

0,05

0,63

-0,36

-0,09

0,24

-

43

Vopak

h

h

40,02

0,87

5233,6

455.026

14,88

0,90

0,92

2,29

2,20

2,45

2,46

16,3

48

MEDIA, RECREATIE & ENTERTAINMENT Ajax #

o

o

8,27

-2,72

151,6

758

4,80

-

-

-

1,20

-

-

-

49

Brill, Koninklijke

h

o

21,50

-7,94

40,3

613

14,37

1,15

1,17

5,44

1,31

-

-

-

9

IEX Group

o

k

3,82

-16,96

13,9

488

1,06

-

-

-

-

-

-

-

-

RELX

h

k

14,35

-7,69

32340,3

3.200.387

2,62

0,36

0,41

2,83

0,55

0,83

0,90

17,2

31

Snowworld #

h

o

6,65

-4,97

19,5

289

2,54

-

-

-

0,61

0,64

0,83

10,4

2

Telegraaf Media Groep

v

v

3,80

1,33

169,2

9.703

5,41

-

-

-

-0,73

0,04

0,25

88,4

27

Thunderbird Resorts ($)

o

o

0,25

-16,67

6,0

220

0,34

-

-

-

-0,49

-0,16

-0,06

-

-

Wolters Kluwer

h

k

29,93

-3,34

9227,5

876.457

7,03

0,71

0,75

2,51

1,58

1,87

2,01

16,0

38 33

OLIE & OFFSHORE Fugro º

h

v

11,27

-25,17

967,9

1.166.619

17,88

-

0,75

6,65

2,04

2,16

2,40

5,2

Royal Dutch Shell (*€) º

h

v

20,21

-4,20

160269,7

16.070.740

41,05

1,88

1,88

8,35

3,57

2,50

2,90

9,0

6

SBM Offshore (*€)

h

v

10,51

-9,86

2248,2

1.946.113

14,87

-

-

-

1,67

1,29

1,16

9,1

40

PARTICIPATIEMAATSCHAPPIJEN AP Alternative Inv. ($)

o

o

26,49

-16,06

2022,0

29.039

26,99

-

-

-

-

-

-

-

-

HAL Trust

h

o

158,50

-3,83

12184,2

7.845

85,12

5,05

6,34

4,00

7,64

8,12

9,19

19,5

14

Kardan (*€)

h

v

0,16

-11,36

19,2

83.600

0,79

-

-

-

0,05

-

-

-

49

Pershing Square ($)

k

o

16,00

-21,03

3842,1

208.145

27,08

-

-

-

-

-

-

-

24

Tetragon ($)

h

o

8,99

-9,28

1230,9

117.643

13,19

0,63

0,63

7,01

1,00

1,41

2,32

6,4

26

Value8

k

v

9,15

-3,69

73,7

8.431

8,50

0,13

0,14

1,53

0,81

0,85

-

10,8

1 45

TECHNOLOGIE ASM International

k

h

34,20

-5,42

2227,5

205.516

26,49

0,54

0,60

1,75

2,16

2,60

2,20

13,2

ASM Lithography

h

h

74,44

-9,82

32531,3

1.570.383

17,55

0,70

0,75

1,01

2,74

3,10

3,90

24,0

3

BE Semiconductors

k

h

18,06

-2,69

739,0

178.582

8,21

1,50

0,50

2,77

1,90

1,17

0,90

15,4

6

Docdata

v

h

0,94

-2,86

6,6

10.627

6,31

0,55

21,55

-

1,05

-

-

-

42

Neways

h

o

7,00

-6,67

79,8

1.998

5,79

0,24

0,15

2,14

0,66

0,57

1,00

12,3

10 7

Philips

h

h

21,61

-8,28

20424,3

5.105.414

11,78

0,80

0,80

3,70

0,46

0,70

1,10

30,9

RoodMicrotec

h

o

0,22

-17,04

12,3

84.757

0,07

-

-

-

-0,04

-0,02

0,01

-

2

TKH

k

h

30,74

-17,91

1324,6

155.131

12,45

1,00

1,15

3,74

2,23

2,36

2,60

13,0

46

TomTom

h

h

7,49

-35,50

1791,3

2.033.348

3,91

-

-

-

0,10

0,08

0,14

93,6

7

8,29

-0,75

29,8

11.809

3,49

-

-

-

0,69

0,70

0,75

11,8

47

TECHNOLOGIE (SOFTWARE & DIENSTVERLENING) AND

k

o

19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z041 41

17-02-16 18:47

42 | KOERSWIJZER

AANDELEN AMSTERDAMSE BEURS advies

advies

advies

koers

verschil

beurs-

omzet

eigen ver-

dividend

dividend

div. rend.

winst

winst

winst

k/w

zie

FA

TA

16-02

ult. in %

waarde

gem.

mogen '14

2014

2015

2015 in %

2014

2015 (t)

2016 (t)

2015

nr.

TECHNOLOGIE (SOFTWARE & DIENSTVERLENING) Ctac

o

o

2,08

-11,28

26,0

4.966

0,93

-

-

-

0,14

0,17

0,17

12,2

-

Gemalto

h

v

53,42

-3,35

4809,1

378.738

26,92

0,42

0,48

0,90

2,55

2,50

2,80

21,4

51

ICT Automatisering

h

k

7,97

-5,14

69,4

4.534

3,88

0,23

0,23

2,89

0,56

0,60

0,65

13,3

47

Imtech

h

o

0,02

0,00

1,2

277.345

2,33

-

-

-

-19,90

-1,07

-0,12

-

33

Nedsense

o

o

0,10

42,86

3,0

29.285

0,11

-

-

-

-0,11

-

-

-

-

Ordina º

v

v

0,77

-27,33

75,3

219.346

1,56

0,02

-

-

0,01

0,05

0,05

15,4

49

Tie Kinetix #

o

o

10,00

9,65

15,6

310

4,16

-

-

-

0,41

-2,01

-

-

22

TELECOMMUNICATIE Altice

v

v

12,83

-4,25

14531,9

781.031

19,08

-

-

-

-0,49

0,39

0,30

33,3

49

KPN

h

k

3,34

-4,30

14531,7

16.606.760

1,08

0,07

0,11

3,29

0,04

0,11

0,09

30,4

5

VASTGOEDBELEGGINGSFONDSEN Eurocommercial Properties #

k

h

37,60

-5,53

1839,8

65.792

28,73

1,98

1,96

5,21

1,96

2,04

2,15

18,4

7

Groothandelsgebouwen

h

o

40,69

3,01

61,8

33

43,69

1,55

-

-

2,85

2,82

3,00

14,4

7

Klépierre ^

h

v

37,25

-9,14

11846,5

932.757

11,34

1,60

1,72

4,62

3,30

2,15

2,20

17,3

2

Nieuwe Steen Investments

h

h

3,73

-6,06

539,0

160.905

5,50

0,25

0,23

6,16

-0,96

0,35

0,33

10,7

7

Unibail-Rodamco

h

h

220,15

-6,08

21959,4

465.325

171,57

9,60

9,70

4,41

10,92

10,46

11,50

21,0

5

Vastned Retail

h

v

38,08

-10,09

731,9

24.688

45,49

2,00

2,12

5,56

2,45

2,55

2,60

14,9

4

Wereldhave

h

v

44,70

-13,54

1821,7

245.308

49,07

2,87

2,98

6,66

2,97

3,25

3,45

13,8

6

Yatra Capital #

v

o

5,50

-9,84

26,8

0

5,59

-

-

-

-

-

-

-

24

Corbion

h

h

18,84

-15,57

1139,7

125.902

8,49

1,02

0,56

2,99

-0,34

1,18

1,21

16,0

7

Lucas Bols #

h

k

19,94

-10,56

249,5

26.681

12,26

-

0,70

3,51

0,42

1,10

1,37

18,1

47

VOEDING & DRANK

Heineken

k

k

73,32

-6,92

42647,2

935.694

23,35

1,10

1,26

1,72

3,05

3,31

3,80

22,2

6

Refresco-Gerber

h

o

14,83

-6,49

1202,0

61.700

4,45

-

-

-

-

0,78

1,10

19,0

34

Unilever

v

h

38,26

-4,60

116124,4

5.371.177

5,02

1,14

1,20

3,14

1,82

1,73

1,73

22,1

3

Wessanen

h

h

7,83

-16,25

618,4

207.017

2,03

0,10

0,10

1,28

0,28

0,31

0,35

25,3

44

INTERNATIONALE AANDELEN advies

advies

advies

koers

verschil

beurs-

omzet

eigen ver-

dividend

dividend

div. rend.

winst

winst

winst

k/w

zie

FA

TA

16-02

ult. in %

waarde

gem.

mogen '14

2014

2015

2015 in %

2014

2015 (t)

2016 (t)

2015

nr.

CHEMIE & (BIO)FARMA Air Liquide

h

v

91,83

-11,40

31637,5

1.591.142

34,36

2,55

2,67

2,91

4,85

5,40

5,58

17,0

2

BASF

h

v

58,65

-17,07

53923,9

3.759.809

30,70

2,80

2,86

4,88

5,61

5,50

6,00

10,7

2

Bayer

k

v

95,90

-17,19

78791,6

2.998.108

24,45

2,25

2,50

2,61

4,14

7,25

8,10

13,2

35

Biogen ($)

k

v

247,22

-19,30

56093,9

2.105.067

49,45

-

-

-

12,42

15,38

18,55

16,1

37 51

DuPont ($)

h

h

58,40

-12,31

51307,1

4.825.512

15,35

1,84

1,87

3,20

4,01

3,10

3,50

18,8

Gilead Sciences ($)

k

v

89,44

-11,61

131363,6

12.877.621

10,98

-

1,29

1,44

7,95

12,37

12,17

7,2

5

Johnson & Johnson ($)

k

h

101,82

-0,88

283113,7

10.366.267

25,21

2,80

2,95

2,90

5,80

5,95

6,52

17,1

42

Linde

h

v

119,11

-11,04

22028,0

643.222

76,81

3,15

3,39

2,85

5,91

8,45

8,12

14,1

49

Merck ($)

k

v

49,03

-7,18

139062,6

11.557.615

17,47

1,76

1,81

3,68

3,49

3,49

3,71

14,0

7

KPN

De fusiepoging van de Nederlandse activiteiten van Vodafone en Ziggo laat zien dat de bedrijven afzonderlijk moeite hebben te concurreren met KPN, dat het aantal abonnees ziet groeien.

ARCELORMITTAL

Zonder 'eenmalige' posten van $6,2 mrd blijft er een verlies van $300 mln over. De opbrengst van verkopen gaat op aan het verlagen van de schuld, terwijl het resultaat niet verbetert.

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z042 42

17-02-16 18:47

KOERSWIJZER | 43

INTERNATIONALE AANDELEN advies

advies

advies

koers

verschil

beurs-

omzet

eigen ver-

dividend

dividend

div. rend.

winst

winst

winst

k/w

zie

FA

TA

16-02

ult. in %

waarde

gem.

mogen '14

2014

2015

2015 in %

2014

2015 (t)

2016 (t)

2015

nr.

CHEMIE & (BIO)FARMA Novartis (****)

k

v

72,30

-16,71

193680,4

6.865.209

26,46

2,60

2,68

3,71

5,23

5,27

4,95

13,9

7

Pfizer ($)

h

v

29,36

-9,05

184017,2

41.318.160

11,60

1,04

1,12

3,81

2,26

2,00

2,28

14,7

7

Roche (CHF)

k

h

248,50

-10,09

215333,9

1.632.119

30,68

8,00

8,25

3,32

14,29

14,25

14,66

17,4

7

Sanofi

h

v

69,45

-11,64

91189,9

3.608.635

43,09

2,85

2,99

4,31

5,50

5,55

5,60

12,5

7

Teva ($)

h

h

55,75

-15,07

50947,1

7.233.308

25,73

1,38

1,37

2,46

0,00

5,44

5,67

10,3

31

DETACHERING Adecco (***CHF)

h

v

55,50

-19,45

9779,3

1.154.983

22,00

2,36

2,25

4,47

3,62

4,40

5,00

11,4

4

Manpowergroup ($)

k

v

72,74

-13,70

5526,3

774.613

39,98

0,98

1,60

2,20

5,30

5,40

6,10

13,5

5

FINANCIËLE INSTELLINGEN Allianz

k

v

131,51

-19,59

59935,6

2.132.342

139,39

6,85

7,20

5,47

13,71

14,35

15,06

9,2

7

AXA

h

v

20,02

-20,65

49306,3

10.491.660

28,04

0,95

1,00

5,00

2,14

2,26

2,36

8,9

50

Bank of America ($)

v

v

11,95

-29,00

BNP Paribas

h

v

40,30

-22,84

127552,9 257.932.528

23,38

0,12

0,20

1,67

0,36

1,30

1,50

9,2

4

50946,1

7.760.748

75,13

1,70

1,60

3,97

4,70

5,46

5,90

7,4

36

Deutsche Bank

h

v

15,40

-31,61

21061,5

23.140.000

53,09

0,75

1,50

9,74

1,34

2,80

3,50

5,5

6

Experian # (*p)

k

h

1126,00

-6,24

11008,8

1.842.796

3,23

0,40

0,44

3,91

0,95

1,06

1,19

10,6

5

Goldman Sachs ($)

h

v

146,13

-18,92

66365,0

8.797.689

195,06

2,10

2,40

1,64

17,07

18,09

19,35

8,1

2

HSBC (*p)

k

v

448,20

-16,41

88174,2

36.836.100

10,16

0,50

0,55

12,27

0,83

0,90

0,96

5,0

45

JPMorgan Chase ($)

k

h

57,49

-12,93

214793,9

30.753.268

63,04

1,58

1,72

2,99

5,29

5,96

6,29

9,6

3

Santander

v

v

3,60

-20,95

52469,4

145.606.900

6,22

0,60

0,20

5,55

0,48

0,54

0,60

6,7

4

HANDEL (CONSUMENTEN) Carrefour

h

v

23,29

-12,61

17450,1

3.989.944

13,85

0,68

0,74

3,18

1,55

1,62

1,76

14,3

43

Home Depot # ($)

k

k

116,32

-12,05

151423,1

6.331.121

9,88

1,88

2,36

2,03

4,49

5,23

6,00

22,2

49

LVMH

k

h

149,35

3,07

76832,9

1.274.810

45,37

3,19

3,52

2,36

11,80

7,11

8,31

21,0

5

Tesco # (p)

v

v

180,55

20,77

14881,9

37.076.160

1,81

-

-

-

9,40

8,90

11,72

20,3

3

Wal-Mart # ($)

v

v

66,18

7,96

211004,8

11.318.851

25,40

1,96

2,00

3,02

4,99

4,89

5,16

13,5

49 41

INDUSTRIE Airbus

h

h

53,78

-13,26

42377,8

3.408.994

9,01

1,07

1,38

2,57

2,99

3,40

3,48

15,8

Caterpillar ($)

v

v

63,15

-7,08

37973,2

5.553.127

28,89

2,80

3,01

4,77

5,88

4,60

4,70

13,7

5

Daimler

h

v

62,70

-19,18

67891,9

5.820.957

41,67

2,45

3,12

4,98

6,51

7,00

8,61

9,0

40 43

General Electric ($)

h

k

28,26

-9,28

272377,0

50.987.716

14,50

0,88

0,92

3,26

1,53

1,72

1,51

16,4

General Motors ($)

k

v

27,71

-18,52

44141,6

17.530.158

23,32

1,20

1,38

4,98

1,75

4,50

5,49

6,2

7

Hochtief

h

k

84,03

-2,14

5889,9

177.122

44,89

1,72

1,90

2,26

3,64

3,75

4,40

22,4

4

Siemens #

h

v

82,45

-8,27

73052,5

2.833.072

35,77

3,30

3,53

4,28

6,12

6,50

6,67

12,7

4

Vinci

h

k

61,39

3,80

36946,9

2.064.387

25,23

2,22

1,85

3,01

3,40

3,50

3,85

17,5

4

Volkswagen

v

v

100,85

-24,60

56253,5

1.657.534

437,37

4,80

-

-

21,84

13,81

16,12

7,3

1

LOGISTIEK Deutsche Post

h

v

21,40

-17,54

25765,0

5.849.280

7,90

0,85

0,88

4,11

1,71

1,88

1,91

11,4

4

Lufthansa

h

k

12,69

-12,90

5895,0

4.006.620

8,68

-

0,47

3,73

0,12

2,82

2,71

4,5

43

MEDIA, RECREATIE & ENTERTAINMENT Disney # ($)

k

v

91,15

-13,26

151589,2

17.849.588

29,53

0,86

1,51

1,66

4,31

4,95

5,80

18,4

46

Vivendi

v

v

17,88

-9,99

24773,5

7.203.456

16,80

1,00

1,99

11,14

0,46

0,51

0,52

35,4

51

MIJNBOUW BHP Billiton # (*p)

h

v

693,00

-8,82

40256,3

13.960.070

40,45

1,23

1,25

17,98

2,80

1,41

1,87

4,9

35

Glencore (*p)

v

v

102,95

13,78

15769,4

74.434.250

3,58

0,17

0,06

5,83

0,33

0,40

0,05

2,6

51

CISCO

De omzet steeg met 2% en de winst nam met 7% toe, reden voor de bedrijfsleiding om het dividend met 24% te verhogen en voor $15 mrd extra aandelen in te kopen.

AIR LIQUIDE

Een hogere winst voor Air Liquide is positief, maar de timing van de aankoop van het Amerikaanse Airgas is erg ongelukkig geweest. De prijs is te hoog en zal de balans verzwakken.

19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z043 43

17-02-16 18:47

44 | KOERSWIJZER

INTERNATIONALE AANDELEN advies

advies

advies

koers

verschil

beurs-

omzet

eigen ver-

dividend

dividend

div. rend.

winst

winst

winst

k/w

zie

FA

TA

16-02

ult. in %

waarde

gem.

mogen '14

2014

2015

2015 in %

2014

2015 (t)

2016 (t)

2015

nr.

MEDIA, RECREATIE & ENTERTAINMENT Rio Tinto (*p)

k

v

1852,00

-6,44

34845,8

6.289.370

39,73

2,13

2,15

11,61

3,51

-0,48

0,95

-

7

Vale (ADR) ($)

h

v

2,63

-20,06

12986,1

22.145.898

46,50

0,31

0,27

10,27

0,08

0,32

0,51

8,2

47

NUTSBEDRIJVEN Eon

h

v

8,91

-0,27

17416,7

17.453.260

13,35

0,50

0,50

5,61

0,84

0,78

0,81

11,4

38

Engie

h

v

13,91

-14,79

34033,1

8.089.678

22,98

1,00

1,00

7,19

1,14

1,14

1,16

12,2

38

OLIE & OFFSHORE BP (*p)

v

v

337,40

-4,69

62349,2

45.553.770

6,09

0,39

0,34

10,08

0,66

0,40

0,50

8,4

7

Exxon Mobil ($)

v

v

81,03

3,95

338113,9

17.392.134

43,49

2,70

2,70

3,33

7,60

4,50

5,50

18,0

45 21

Petrobras (ADR) ($)

v

v

3,12

-27,44

17381,1

27.039.038

-

-

-

-

1,20 (t)

1,00

1,10

3,1

Schlumberger ($)

h

v

70,31

0,80

90035,0

10.382.749

30,32

1,60

1,60

2,28

5,57

3,37

2,40

20,9

4

Total

h

v

38,78

-6,03

93608,0

12.042.480

31,50

2,44

2,44

6,29

4,24

4,00

3,00

9,7

2

L'Oréal

h

h

154,35

-0,61

87403,2

1.118.522

35,86

2,70

3,09

2,00

5,09

6,16

6,50

25,1

45

Procter & Gamble # ($)

h

k

80,99

1,99

220341,0

11.179.378

25,87

2,63

2,70

3,33

4,01

3,83

4,31

21,1

42

PERSOONLIJKE VERZORGING

TECHNOLOGIE Alphabet ($)

h

k

682,40

-10,08

483414,2

2.786.472

301,26

-

-

-

21,37

28,95

24,50

23,6

5

Amazon ($)

h

k

507,08

-24,98

245355,8

6.352.955

22,81

-

-

-

-0,52

1,50

3,00

338,1

5

Apple # ($)

h

v

93,99

-10,71

535828,5

45.231.760

20,12

1,84

2,00

2,13

6,49

9,28

9,00

10,1

4

Cisco Systems # ($)

h

v

25,11

-7,53

131165,9

50.102.916

11,16

0,74

0,80

3,18

1,50

1,76

1,84

14,3

2

Facebook ($)

h

k

102,01

-2,53

289210,6

46.684.600

15,73

-

-

-

1,12

1,31

1,95

77,9

5

Hewlett-Packard Enterp. # ($)

h

v

12,29

-19,14

21450,6

9.005.957

21,37

-

0,07

0,57

2,66

0,35

1,25

35,1

48

IBM ($)

h

v

121,04

-12,05

119071,3

5.746.373

12,39

4,40

4,55

3,76

15,68

15,00

14,00

8,1

4

Intel ($)

h

h

28,64

-16,87

135956,7

25.804.970

12,02

0,96

0,96

3,35

2,39

2,20

2,45

13,0

3

Microsoft # ($)

h

k

50,50

-8,98

404086,3

41.078.104

11,35

1,05

1,27

2,51

2,66

1,49

2,55

33,9

51

Oracle # ($)

h

v

35,54

-2,71

149983,6

17.118.484

11,29

0,54

0,60

1,69

2,27

2,52

2,56

14,1

39

SAP

h

k

67,99

-7,35

83599,7

3.439.440

15,95

1,03

1,15

1,69

2,75

3,05

3,25

22,3

2 34

TELECOMMUNICATIE AT&T ($)

v

k

36,47

5,99

225470,8

31.705.202

14,13

1,85

1,89

5,17

2,51

2,37

2,84

15,4

Deutsche Telekom

k

h

14,70

-11,95

67856,0

11.829.730

7,39

0,50

0,53

3,63

0,65

0,76

0,88

19,3

7

Orange

h

k

15,38

-0,68

41481,5

9.708.119

11,97

0,60

0,61

3,95

0,49

0,77

1,03

19,9

7

Telefónica

v

v

9,14

-10,70

45975,8

27.797.490

6,09

0,74

0,74

8,07

0,64

0,78

0,68

11,8

2

Verizon ($)

v

h

50,11

8,42

204420,2

21.827.784

3,36

2,14

2,22

4,43

3,35

4,38

3,98

11,4

34

Vodafone # (p)

v

h

211,00

-4,52

56577,9

59.608.440

270,30

12,47

11,00

5,21

5,60

5,81

6,44

36,3

2 48

VOEDING, DRANK & TABAK AB Inbev

h

k

104,40

-8,74

170473,7

1.948.311

33,74

3,00

3,52

3,37

4,18

4,60

4,60

22,7

Coca-Cola ($)

h

h

43,11

0,35

188572,0

17.261.418

7,03

1,22

1,32

3,06

2,05

1,67

1,95

25,8

7

Danone

h

h

59,96

-3,73

39657,3

1.807.873

17,93

1,45

1,57

2,62

2,63

2,89

3,07

20,7

43

McDonald's ($)

h

k

117,93

-0,18

109434,6

8.041.859

14,00

3,29

3,44

2,92

4,85

4,80

5,38

24,6

6

Nestlé (CHF)

h

k

73,05

-2,01

234028,6

6.672.599

22,55

2,24

2,25

3,08

3,44

3,39

3,50

21,5

43

Philip Morris International ($)

h

k

89,06

1,31

139622,5

4.487.844

-7,23

3,80

3,88

4,36

4,76

5,25

4,38

17,0

7

- koersen en kerncijfers zijn in €, tenzij anders vermeld. - ADR: zie www.beleggersbelangen.nl/adr.htm - k/w en divi dendrendement berekend met recentste slotkoers valuta. - beurswaarde: totale marktwaarde van alle uitstaande aandelen, in miljoenen. - omzet: gemiddelde dagomzet in aandelen van de afgelopen vijf dagen. - eigen vermogen: totaal eigen vermogen gedeeld door het aantal uitstaande aandelen. - dividend over het boekjaar. - dividendrendement: dividend boekjaar gedeeld door de

meest recente koers (maal 100%). - het boekjaar wordt bepaald aan de hand van het jaar waarin het grootste deel valt; een boekjaar eindigend in maart krijgt dus de naam van het jaar ervoor. - winst: winst per aandeel; (t) = taxatie. - k/w: meest recente koers gedeeld door de taxatie voor winst per aandeel over boekjaar. FA = langetermijnadvies, circa een jaar, op basis van fundamentele analyse. TA = advies op basis van technische analyse van weekdata en langetermijntrends (3 à 6 maanden). k = kopen v = verkopen h = houden a = aanmelden

o = geen oordeel, niet gevolgd * = koers in aangegeven valuta, kerncijfers in $. ** = koers in €, kerncijfers in aangegeven valuta. *** = koers in aangegeven valuta, kerncijfers in €. **** = koers en dividend in CHF, winst in $. 0 = keuzedividend # = gebroken boekjaar 1 = vastgoedbeleggingsfondsen: 'winst' is direct beleggingsresultaat (dbr) per aandeel. ^ = geen hoofdnotering in Amsterdam, maar in Brussel of Parijs. • = eigen vermogen 2013

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z044 44

17-02-16 18:47

KOERSWIJZER | 45

OBLIGATIES EN COMMODITIES positie

ISIN-code

positie

openings

positie

koers

resultaat

zie

geopend

koers

gesloten

16-02

in %*

nr.

STAATSOBLIGATIES Inflation-linked

DB x-tracker iBoxx Global Inflation-linked ETF

LU0290357929

9-nov-10

€174,81

-

€213,07

21,9

4

Europa

iBoxx Euro Sovereigns Yield Plus ETF

LU0524480265

21-jul-15

€162,35

-

€167,53

3,2

3

Europa

Amundi ETF Govr BondLowest Rated EuroMTS IG

FR0010892190

21-jul-15

€216,44

-

€223,23

3,1

7

BEDRIJFSOBLIGATIES Gedekte obligaties

Nordea-1 European Covered Bond Fund BP EUR

LU0733667710

24-feb-15

€12,00

-

€12,09

0,7

5

Investment grade

ABN Amro Covered Bond 3,625% 22/6/2020

XS0519053184

1-jul-11

€97,51

-

€115,77

33,6

5

Investment grade

Credit Suisse 7,875% 02/24/2041

XS0595225318

18-feb-14

$107,38

-

$99,50

0,0

6

Investment grade

Rabobank Ledencertificaat 6,5%

XS1002121454

18-feb-14

€105,95

-

€108,49

14,7

7

Investment grade

Véolia Environnement 4,45% 01/29/2049

FR0011391820

18-feb-14

€100,00

-

€100,85

6,1

5

Investment grade

Delta Lloyd 9% 08/29/42

XS0821168423

17-jun-15

€122,50

-

€102,60

-15,0

3

RABOBANK LEDENCERTIFICAAT 6,5%

AMUNDI ETF GOVR BONDLOWEST RTD

115

ETFS SOYBEAN ETC

226

23

222

22

218

21

214

20

110

mrt

mei

jul

sep

nov

jan

De beurs maakt zich zorgen om de banken en trekt onterecht Rabobank mee.

mrt

mei

jul

sep

nov

jan

mrt

Nieuwe vlucht naar zekerheid raakt de obligaties van de minst veilige eurolanden niet.

mei

jul

sep

nov

jan

De lage prijzen van sojabonen zorgen ervoor dat het gebruik ervan toeneemt in India.

COMMODITIES Cacao

ETFS Cocoa ETC

JE00B2QXZK10

18-jun-13

$2,68

-

$3,23

20,5

6

Katoen

ETFS Cotton ETC

GB00B15KXT11

19-nov-14

$1,98

-

$1,94

-2,2

4

Maïs

ETFS Corn ETC

GB00B15KXS04

29-jul-14

$1,33

-

$1,09

-18,1

6

Palladium

ETFS Physical Palladium ETC

JE00B1VS3002

16-okt-12

$62,16

-

$48,87

-21,4

5

Sojabonen

ETFS Soybean ETC

GB00B15KY542

14-okt-15

$20,72

-

$19,96

-3,7

7

Tarwe

ETFS Short Wheat ETC

DE000A0V9YA0

17-jun-15

$92,16

-

$95,07

3,2

4

Zilver

iShares Silver Trust

US46428Q1094

6-jan-12

$27,91

-

$14,51

-48,0

3

* inclusief ontvangen coupon

19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z045 45

17-02-16 18:47

46 | EDUCATIE

INFORMATIEVOORZIENING, TOEZICHT EN KWALITEIT CRUCIAAL BIJ SELECTIE

HOE KIES IK EEN VASTGOEDFONDS? Niet-beursgenoteerd vastgoed is een zeer fraudegevoelige sector gebleken. Duizenden Nederlanders zijn al het schip in gegaan met dubieuze vastgoedmaatschappen, -cv’s en -obligaties. Om zeperds te voorkomen, is een kritische blik noodzakelijk. Vijf aandachtspunten.

auteur: Jeroen Boogaard

N

a een aantal rustige jaren, komen er de laatste tijd meer niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen naar de markt. Beleggers zijn door de lage rente en wispelturige aandelenmarkten op zoek naar alternatieve beleggingen. Ook het herstel van de vastgoedmarkten draagt bij aan de hernieuwde interesse in deze producten. De opleving in de sector trekt echter ook 'snelle jongens' aan die makkelijk geld willen verdienen. De kans op fraude is groot, blijkt uit het verleden. Hoe kunnen beleggers zeer risicovolle en mogelijk frauduleuze producten ontlopen? Vier tips.

TIP 1

KIES VOOR AFM-TOEZICHT Over het algemeen is het verstandig om alleen in zee te gaan met partijen die onder toezicht staan van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Let daarbij op dat het aangeboden product zelf ook onder het toezicht valt, zodat er een goedgekeurd prospectus is en de vergunning dus niet als een marketinginstrument wordt ingezet. Toezicht van de AFM is weliswaar geen kwaliteitsstempel, maar verkleint de kans op fraude aanzienlijk. Is er een vergunning van de AFM, dan voldoet de aanbieder aan de minimale kapitaalvereisten, zijn de bestuurders getoetst op hun integriteit en deskundigheid en is de publicatie van

een jaarrekening verplicht. Controleer wel of de jaarrekening een accountantsverklaring bevat. Helaas zijn er nog veel aanbieders die vrijgesteld zijn van toezicht omdat ze een minimale investering van €100.000 hanteren of in totaal minder dan €2,5 mln willen ophalen.

TIP 2

BEOORDEEL DE INFORMATIE Het prospectus bevat essentiële informatie over de risico's, het onderliggende vastgoed, de financiële prognoses, de zekerheden en kosten voor beleggers en de financiële positie van de aanbieder/beheerder, en moet dus goed worden bestudeerd. Louter op basis van een kort informatiememorandum of een brochure is een goede beoordeling van het product niet mogelijk. Fraudeurs geven veel aandacht aan een professionele presentatie, met bijvoorbeeld een gelikte website en glanzende brochure, maar de inhoudelijke informatie laat veelal te wensen over. Over de risico's wordt bijvoorbeeld niet gerept, de prognoses zijn niet of slecht onderbouwd of het is niet duidelijk waarin beleggers nu eigenlijk hun geld steken. Als de aanbieder is vrijgesteld van toezicht, dan is het zaak om zelf gegevens op te vragen bij de Kamer van Koophandel. Partijen die er zwak voor staan of geen recente jaarrekening hebben gedeponeerd, moet u uiteraard mijden. Doe sowieso onderzoek naar de personen achter de aanbieding. Hun trackrecord en ervaring zijn van doorslaggevend belang voor het succes van een belegging. Zoek op internet naar de namen van de bestuurders en kijk naar hun netwerk op LinkedIn. Hoe lang bestaat het bedrijf al en waar is gevestigd? Ga gerust op bezoek. Banken hebben meer mogelijkhe-

den om personen te screenen, zodat het een voordeel is als het vastgoed deels wordt gefinancierd met een hypotheek van een van de Nederlandse grootbanken.

TIP 3

SELECTEER OP KWALITEIT Het onderliggende vastgoed dient het beoogde rendement te genereren en moet dus kritisch worden bekeken. In de brochures en advertenties spreken de aanbieders vaak over hoogwaardig vastgoed, maar regelmatig betreft het panden op minder goede locaties. Aangezien de tweedeling tussen de top en de onderkant van de markt alleen maar toeneemt, schuilt daarin een gevaar. Van groot belang is dat het vastgoed langjarig is verhuurd aan kredietwaardige partijen, waarbij de gemiddelde looptijd van de huurcontracten de looptijd van het product ruimschoots overstijgt. Omwille van een goede risicospreiding, is het een voordeel als er meerdere panden en huurders zijn. Kijk ook of er een taxatierapport van een onafhankelijke taxateur aanwezig is. Investeer bij voorkeur niet in buitenlandse projecten, want die zijn vanwege de gebrekkige controlemogelijkheden erg gevoelig voor fraude.

TIP 4

CONTROLEER DE PROGNOSES Fraudeurs lokken beleggers meestal met hoge rendementen en garanties. Risico en rendement gaan echter hand in hand, en garanties stellen in de praktijk weinig voor. Kijk daarom goed naar de onderbouwing van de prognoses. Met welke huurgroei houdt de aanbieder rekening en is die prognose realistisch, gezien de inflatie? Is er in de exploitatie ruimte voor tegenvallers, zoals onvoorzien onderhoud of leegstand? Op welke waardering is de verkoopwinst gebaseerd en valt de geplande exit niet samen met de expiratie van een groot huurcontract? Lopen er tijdens de looptijd leningen af, dan brengt dit uiteraard ook een risico met zich mee. Mijd fondsen met een hoge schuldgraad. Die kan weliswaar het rendement flink opkrikken, maar brengt een fonds ook in de problemen als de markt verslechtert. Het eigen vermogen wordt dan namelijk snel weggevaagd, waardoor herfinanciering lastig is en banken mogelijk tot gedwongen verkoop van het vastgoed overgaan. Investeer tot slot alleen als er een echt onafhankelijke stichting of liefst een externe partij is, die het juridische eigendom van het vastgoed bewaart en de geldstromen controleert. <

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z046 46

17-02-16 17:51

EDUCATIE | 47

Besloten fondsen foto: ANP

MARKTHERSTEL

De verdachten in de Weststaete-zaak.

De Nederlandse commerciële vastgoedmarkt trekt na jaren van malaise weer aan. Het beleggingsvolume over 2015 zal naar verwachting zeker hoger zijn dan de €9,5 mrd van 2014.

RENDEMENT Een directe vastgoedbelegging in Nederland zonder financiering gaf vorig jaar een totaalrendement van 8,6%. foto: ANP

VERLIEZEN AFM-toezicht verkleint de kans op fraude.

RECENT DEBACLE Van tijd tot tijd duiken er in de besloten vastgoedsector nieuwe fraudezaken op. Zo legde het Openbaar Ministerie eind vorig jaar lange celstraffen op aan diverse leden van de familie achter Weststaete. De vastgoedfondsen van dit vehikel zouden investeren in Duitse winkels en woningen, maar in de praktijk werd slechts een fractie van de inleg belegd. 700 beleggers gingen in totaal voor €24 mln het schip in.

Veel besloten vastgoedfondsen profiteren nauwelijks van het herstel omdat ze met name in secundaire kantoren hebben belegd. Afwaarderingen leiden hier tot grote problemen.

MARKTOMVANG Nederlandse particuliere beleggers hadden in 2011 circa €5,5 mrd in besloten vastgoedfondsen gestoken.

2000

1500

2012

2013

2014

Nauwelijks zekerheden

Een groot nadeel van besloten vastgoedfondsen is de vaak ingewikkelde juridische structuur, die de transparantie beperkt. Beleggers denken zo vaak onterecht dat ze mede-eigenaar worden van een kantoor- of winkelpand. Via diverse bv’s wordt hun inleg doorgeleend aan een entiteit die het vastgoed daadwerkelijk in bezit heeft. Dit levert onbekende tegenpartijrisico’s op, terwijl er nauwelijks zekerheden zijn. Met de invoering van de Europese richtlijn AIFMD moeten aanbieders die onder toezicht staan van de AFM een externe bewaarder aanstellen. Die heeft het juridische eigendom van het vastgoed en controleert de geldstromen. Een noodzakelijk vangnet.

Alternatieven

Wie overweegt om in een besloten vastgoedfonds te investeren, doet er altijd verstandig aan om te kijken of er geen beursgenoteerde alternatieven voorhanden zijn. Vastgoed is bij uitstek een illiquide belegging en vraagt dus om een lange beleggingshorizon, hetgeen strijdig is met de korte looptijd van de meeste besloten fondsen. Beursgenoteerde vastgoedaandelen zitten bovendien vooral in het topsegment, kennen een brede risicospreiding, een goede corporate governance, lage kosten en hebben over het algemeen een lagere leverage. Bovendien kunnen beleggers dagelijks in- en uitstappen, terwijl besloten vastgoed niet of nauwelijks verhandelbaar is.

Favoriete structuur

FTSE EPRA/NAREIT DEVELOPED EUROPE INDEX

2011

Niet-beursgenoteerde of besloten vastgoedfondsen komen voornamelijk voor in de vorm van een commanditaire vennootschap (CV), een maatschap of een obligatie. Voor de financiering van het vastgoed brengen de participanten het eigen vermogen in, veelal aangevuld met een hypothecaire lening. De beheerders investeren de inleg, nemen de exploitatie voor hun rekening en proberen het vastgoed na een periode van gemiddeld tussen de vijf en tien jaar weer te verkopen. Participanten delen mee in de huuropbrengsten en meestal ook in het verkoopresultaat.

▲ een CV of maatschap worden beleggers economisch In het geval van eigenaar van het vastgoed, zodat deze structuur de meeste zekerheid biedt. Een onafhankelijke stichting of, beter nog, een externe bewaarder moet hier de belangen van de participanten waarborgen. Vastgoedobligaties zijn doorgaans niet interessant. Participanten brengen hier het eigen vermogen in, maar delen meestal niet mee in de verkoopwinst. Ook hebben ze weinig zekerheden en zeggenschap. Garanties over de hoofdsom en vaste rentebetalingen zijn met een korreltje zout te nemen.

2015

Beursgenoteerde vastgoedaandelen hebben de wind mee, terwijl de verliezen in de besloten vastgoedsector zich opstapelen.

DIT IS DE 91STE AFLEVERING VAN EDUCATIE. TE ZIJNER TIJD ZULLEN WE ALLE AFLEVERINGEN BUNDELEN OP BELEGGERSBELANGEN.NL 19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z047 47

17-02-16 17:51

48 | SERVICE

24 februari komt Delta Lloyd met haar jaarresultaat. 2015 was een dramatisch jaar voor Delta Lloyd als gevolg van de te lage kapitaalbuffers. Waarschijnlijk komt er nu meer duidelijkheid.

AGENDA 22 februari 23 februari

24 februari

25 februai

foto: ANP



REGISTER FONDSPAG

FONDSPAG

22nd Century Group 31 19 ABN Amro 36 Accell 22 Acomo 34, 36 AkzoNobel 38 Allianz 30 Altria 35 Aperam 38 BP British American 30 Tobacco 39 Coca-Cola 37 Corbion 38 Deutsche Telekom 24 DSM Eurocommercial 35 Properties 23 Euronext FTSE EPRA/NAREIT Developed Europe 46 Index 39 General Motors 6, 26 Goud 6 Goudmijnen 24 Groothandelsgebouwen

34 Holland Colours J.P.Morgan US Smaller 13 Companies Fund 30 Japan Tobacco 17 Merck 22 Nedap Nieuwe Steen 23 Investments 17 Novartis 20 OCI 34 Oranje 17 Pfizer 30, 39 Philip Morris 27 Philips 33 Rio Tinto 17 Roche 17 Sanofi 6 Skagen Kon-Tiki 35 Sligro Social Commerce Group 7 13 Swatch Group 37 TomTom 37 Van Lanschot 7 Zonne-energie

26 februari

Allergan, jaarresultaat ASM, jaarresultaat Danone, jaarresultaat Docdata, jaarresultaat Home Depot, jaarresultaat Philips, jaarverslag Neways, jaaresultaat Airbus, jaarresultaat Flow Traders, jaarresultaat Wolters Kluwer, jaarresultaat Delta Lloyd, jaarresultaat AB InBev, jaarresultaat AXA, jaarresultaat Ballast Nedam, laatste handelsdag Bayer, jaarresultaat Besi, jaarresultaat Heijmans, jaarresultaat NN Group, jaarresultaat RELX, jaarresultaat Aalberts, jaarresultaat Deutsche Telekom, jaarresultaat KAS Bank, jaarresultaat Engie, jaarresultaat Kendrion, jaarresultaat Accell, jaarresultaat BASF, jaarresultaat Ten Cate, jaarresultaat Vopak, jaarresultaat Telefónica, jaarresultaat Fugro, jaarresultaat USG People, jaarresultaat

EX-DIVIDEND 26 februari

McDonald's $0,89(k)

k = kwartaal, h = halfjaar, j = jaar

MACROCIJFERS 22 februari

Huizenprijzenindex Nederland (verwacht: - ; vorig: 3,2%) Productie PMI eurozone (verwacht: - ; vorig: 52,3) Service PMI eurozone (verwacht: - ; vorig: 53,6) Samengesteld PMI eurozone (verwacht: - ; vorig: 53,6) Consumenten prijs index UK (verwacht: - ; vorig: 0,3%)

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z048 48

17-02-16 18:31

SERVICE | 49

23 februari 25 februari

foto: ANP

26 februari

Kern CPI UK (verwacht: - vorig: 1,2%) Consumentenvertrouwen VS (verwacht: 97,5 ; vorig: 98,1) Groei geldhoeveelheid eurozone (verwacht: - ; vorig: 4,7%) Consumentenprijsindex eurozone (verwacht: - ; vorig: 0,2%) Kern CPI eurozone (verwacht: - ; vorig: 1,0%) Duurzame goederen VS (verwacht: 2,8% ; vorig: -5,0%) Duurzame goederen exclusief transport VS (verwacht: -0,3% ; vorig: -1,0%) Producentenvertrouwen Nederland (verwacht: - ; vorig: 3,2) Vertrouwen industrie eurozone (verwacht: - ; vorig: -3,2) Vertrouwen service sector eurozone (verwacht: - ; vorig: 11,6) Handelsbalans VS (verwacht: -$61,0mrd ; vorig: -61,5mrd) Consumenteninkomen VS (verwacht: 0,4% ; vorig: 0,3%) Consumentenuitgaven VS (verwacht: 0,2% ; vorig: 0,0%)

22 februari komen er cijfers over de Nederlandse huizenmarkt. De huizenprijzen zijn vorig jaar met 3,2% gestegen en gezien het economisch herstel en de historisch lage hypotheekrente is de kans groot dat de groei doorzet. Verwacht echter geen eindeloze groei, want hogere prijzen trekken ook de aandacht van gemeentes, projectontwikkelaars en pensioenfondsen die met nieuwbouw het aanbod gaan verhogen en daarmee de prijs drukken.

COLOFON

JAARGANG 60, NUMMER 7

POSTADRES Postbus 152, 1000 AD Amsterdam E-MAIL [email protected] WEBSITE www.beleggersbelangen.nl / www.reedbusiness.nl UITGEVER/HOOFDREDACTEUR Johan Brinkman, [email protected] ADJUNCT-HOOFDREDACTEUR Stephen Hendriks, [email protected] EINDREDACTIE Take Ligteringen; Jacqueline Hoefnagels, Marnix Quee, Gerhard Verduijn WEB- EN VIDEOREDACTIE Anneloes Viskil, Marnix Quee REDACTIE Jaap Barendregt, [email protected] Menno van Hoven, [email protected] Hildo Laman, [email protected] Karel Mercx, [email protected] Freek Tewes, [email protected] VORMGEVING Engel Kluis, Mimi Sugarman, Paula Tel, Mieke Vaas MEDEWERKERS Erwin Blok, Wubbe Bos, Hendrik Jan Davids, Ellen Engelhart, Harry Geels, Erik Jansen, Ivan Snurer, Harriët Verbeek, Froukje Wattel Financieel journalisten: Jeroen Boogaard, Michiel Pekelharing, Peter Schutte, Christian Slagter MANAGING DIRECTOR Erwin van Luit MARKETING Arnold Verschoor, [email protected] PRODUCTIE EN DISTRIBUTIE Natalie Leenstra-Drost, Loes Mes DRUKKERIJ Senefelder Misset Doetinchem GRAFIEKEN EN TABELLEN Data: Bloomberg (tenzij anders vermeld) ABONNEMENTSPRIJZEN Digitaal: jaar €340,20; halfjaar €171,54; kwartaal €86,97 Print & Digitaal: jaar €355,90; halfjaar €179,78; kwartaal €93,61 Buitenlandse abonnementen kennen een verzendtoeslag. Losse nummers €5,95. Automatische incasso is gratis; een acceptgiro kost €2,50. ABONNEMENTEN, BEZORGING EN NABESTELLINGEN Telefoon 0314 358 358 (tussen 8.30 en 17.00 uur) Website www.beleggersbelangen.nl/klantenservice Adres Postbus 808, 7000 AV Doetinchem BNP Paribas NL88BNPA0227989597 Abonnees kunnen het tijdschrift elke donderdag vanaf 10 uur lezen op www.beleggersbelangen.nl. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via website of bij Klantenservice: Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk dertig dagen voor de vervaldatum telefonisch wordt opgezegd bij Klantenservice. Voor informatie over uw lopende abonnement kunt u eveneens contact opnemen met Klantenservice. Adreswijziging s.v.p. drie weken van tevoren schriftelijk doorgeven, bijvoorbeeld via een TNT Post Verhuisbericht. Oude nummers zijn uitsluitend telefonisch te bestellen, ad €6,65. ADVERTENTIE VERKOOP Elsevier Media Telefoon 020 515 96 11 E-mail [email protected] Website www.elseviermedia.nl ADVERTENTIE AFHANDELING (TRAFFIC) Telefoon 0314 349 743 © 2016 REED BUSINESS Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd door middel van boekdruk, foto-offset, fotokopie, microfilm of welke andere methode dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Reed Business bv zijn van toepassing de algemene voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel in Amsterdam, Handelsregister Amsterdam nr. 33.293.475. De algemene voorwaarden die van toepassing zijn op uw abonnement zijn per 1 december 2011 op enkele onderdelen gewijzigd. De belangrijkste wijzigingen zijn dat de tekst in lijn is gebracht met de relevante huidige wettelijke bepalingen en dat voor consumenten de nieuwe wettelijke regeling met betrekking tot het opzeggen van abonnementen is verwerkt. De algemene voorwaarden zijn in te zien op www.reedbusiness.nl/contact/voorwaarden, waar u deze kunt printen en opslaan. Beleggers Belangen bevat informatie en wenken, die met de meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. Reed Business en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of aanbiedingen door Reed Business en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst, gelieve u een briefje te sturen naar Reed Business, t.a.v. Adresregistratie, Postbus 808, 7000 AV Doetinchem.

19 februari 2016 | BELEGGERS BELANGEN 7

16bel007z049 49

17-02-16 18:31

50 | TOT SLOT

Bent ook u bereid deze tien vragen te beantwoorden, stuur dan een mailtje naar [email protected] Vergeet uw telefoonnummer niet te vermelden. Bij voorbaat dank.

10 VRAGEN BELEGGER VAN DE WEEK

Student Floris de Groot (23) is bezig met zijn master Financial Economics. Hij belegt om de academische theorie in de praktijk te toetsen en om ervaring op te doen.

tekst: Froukje Wattel De Groot denkt dat de beurs de komende tijd blijft doormodderen.

1 Waarom bent u met beleggen begonnen? 'Tijdens mijn bachelor economie kreeg ik de nodige theorie over beleggen en de markt. Ik wilde weten hoe dat in de praktijk werkt, en er gevoel bij krijgen door zelf te beleggen. Toen ben ik lid geworden van studentenbeleggingsclub Mutual Fund. Er zijn zo'n vijftig leden en die leggen allemaal €500 tot €1000 in. We komen maandelijks bij elkaar en bespreken dan de economie en ons hele portfolio, en mensen houden buy & sell- pitches.'

2 Waarom bent u nu een actieve belegger? 'Toen ik doorging voor mijn master, kreeg ik onder andere het vak Advanced Investments. Dat betekent: empirisch onderzoek doen naar verschillende beleggingsstrategieën en meedoen aan een beleggingsspel waar je met academische strategieën een zo hoog mogelijk rendement moet maken. Heel interessant. Je krijgt een cijfer voor de beste strategie en het beste rendement, en voor de presentatie die je erover geeft. Intussen ben ik ook maar met een privé-portefeuille begonnen, om nog meer ervaring op te doen.'

3 Wat was uw grootste succes? 'In dat beleggingsspel heb ik de momentumstrategie toegepast: short gaan in de grootste verliezers van 2015 en long gaan in de grootste winnaars. Dat leverde in korte tijd flinke winst op, vooral omdat de aandelen van de grootste verliezers – de oliemaatschappijen – ook na 2015 maar bleven dalen.'

7

'We leven in interessante tijden, met de Chinese ontwikkelingen, de olieprijs en de rente'

Wat is uw grootste ergernis? 'Ik erger me wel aan mensen die bijvoorbeeld op feestjes over een "gouden" aandeel staan te praten, een aandeel dat ze iedereen aanraden! Vaak zijn dit de populaire namen zoals Apple. Daar geloof ik niet zo in, want alle verwachtingen zijn daar allang in de koers ingeprijsd. Wist je dat de grootste stijging in dertig jaar gerealiseerd is door een bedrijf dat niemand kent? Het bedrijf heet Balchem Corporation.'

8

zouden zijn omdat consumenten meer geld te besteden hadden vanwege de lage olieprijs. Ik dacht dus dat ze meer zouden kopen, eind 2015 en begin 2016. Maar dat viel tegen.'

5 Hoeveel tijd besteedt u aan beleggen? 'Op dit moment ben ik er best veel tijd aan kwijt, zo'n anderhalf uur per dag. Dat komt deels door de studie, en deels door mijn eigen interesse en portfolio. Bovendien zit ik in de macro-economische commissie van onze beleggingsclub, dus ik moet de economie goed bijhouden. Ik lees daarom de Wall Street Journal en dergelijke. Daarnaast geef ik rondleidingen op Euronext. We leven in interessante tijden, met de Chinese ontwikkelingen, de olieprijs en de rente.'

4 Wat was uw grootste teleurstelling? 'De beleggingen in de Amerikaanse retailsector, zoals Macy's, Nordstrom en J.C. Penny. Ik dacht dat de consumentenverkopen goed

daar komt het op neer. Kortom: vooral veel op je handen zitten.'

6 Wat is uw beleggingsstijl? 'Nogal afwachtend. Stilzitten, aan de lange termijn denken en je risico goed spreiden,

Welke belegger bewondert u het meest? 'Dan kom ik toch weer met het standaard antwoord: Warren Buffett. Er zijn best hedgefundmanagers die het een tijdje heel erg goed doen, maar er is niemand die het zo'n lange tijd zo goed gedaan heeft als Buffett.'

9 Wat verwacht u de komende tijd van de beurs? 'Dat het een beetje doormodderen blijft. Veel zal afhangen van een aantal cruciale vragen. Gaat de rente in Amerika omhoog? Wat voor resultaten en nieuws komen er uit China? En komen de OPEC-landen bijeen om over de olieprijs te overleggen? Dat zijn de belangrijkste factoren voor de komende tijd.'

10 Welke tip hebt u voor andere beleggers? 'Ik merk zelf dat ik de neiging moet weerstaan om, als ik een positie heb ingenomen die gaat dalen, meteen aan het verkopen te slaan. Vaak is het echt beter om het op de lange termijn te bekijken. En nog een andere tip: beleg zo veel mogelijk gespreid, en niet alleen in je eigen land.' <

BELEGGERS BELANGEN 7 | 19 februari 2016

16bel007z050 50

17-02-16 17:26

Elsevier proeven? Stopt automatisch!

10

WEKEN VOOR MAAR 15 EURO

Ga naar www.elsevier.nl/helder voor een proefabonnement en krijg de Speciale Editie Ons Engeland t.w.v. € 8,95 cadeau!

NATIONALPARK CHALETS NEUKIRCHEN AM GROSSVENEDIGER

Uw eigen Oostenrijkse chalet aan de piste De Nationalpark Chalets in Neukirchen am Grossvenediger liggen op een unieke panoramalocatie aan de voet van één van Europa’s grootste natuurgebieden: het nationale park de Hohe Tauern. Gelegen in een veelzijdige vakantieregio en in de winter zelfs 100% Ski-in & Ski-out - kan hier gerust gesproken worden van een topbestemming. Niet alleen voor uw eigen vakantie, maar zeker ook als het gaat om gedegen investeren. De Nationalpark Chalets worden gerealiseerd in de stijl van een idyllisch Oostenrijks chaletdorp. De chalets worden uitgevoerd in verschillende varianten, zoals bijvoorbeeld in twee of drie woonlagen. Dankzij de ligging op de berghelling hebben alle chalets een adembenemend uitzicht. Grote ramen en ruime terrassen maken dat u hiervan optimaal kunt genieten. Geen van de chalets wordt gelijk dankzij de grote keuze in uitvoering en afwerking. Van traditioneel Schindel-dak tot pannendak, van Oostenrijkse klokkentoren tot aan uiteenlopende soorten hout als oud-hout, gebrand hout of lariks. U bepaalt hoe uw droomchalet er uit komt te zien.

n formere Laat u in ze op on

OW H S D A O 6 R 8-02-201 2 Zondag 0 - 17:00

13:0 rg ze-Tilbu Hotel Gil 8 d itserlan Klein Zw Gilze 5126 TA

Neukirchen am Grossvenediger is een geliefde vakantiebestemming in het Oostenrijkse Salzburgerland. De trend in de verhuur gaat steeds meer naar ruime en vrijstaande vakantiechalets. De professionele Nederlandse verhuurorganisatie ChaletsPlus is al vele jaren met succes actief in deze regio en is dan ook de aangewezen partij om uw chalet te gaan verhuren. Dankzij de verhuur is uw eigen chalet niet alleen een fijn vakantiehuis (het eigen gebruik is onbeperkt), maar ook een renderende investering in Oostenrijks vastgoed. Nieuwsgierig naar de Nationalpark Chalets? Wij nodigen u van harte uit om onze website en/of Roadshow te bezoeken.

Verkoop & informatie: Eric van Lanschot [email protected] +31 (0)6 55 70 13 66 www.alpendreams.eu