Materiaal, tips & trucs

Natuurwetenschappen bvl vrij onderwijs isbn: 978- 90-804-8951-6

Materiaal, tips & trucs • •

• •

Uiteraard behoren het leerwerkboek, kleurpotloden, een bord en een voldoende variatie aan krijt of bordstiften tot de basisuitrusting van elke les. Een smartboard waarop de cursus interactief als bordboek wordt getoond (met meer dan 100 links die bij de besproken thema's met 1 druk op het smartboard kunnen opgeroepen worden) is natuurlijk het neusje van de zalm. Iedere CD- bordboek bevat - het leerwerkboek in WORD (niet ingevuld) - het leerwerkboek in WORD (ingevuld) - het leerwerkboek in pdf (niet ingevuld) - het leerwerkboek in pdf (ingevuld) - het leerwerkboek in notebook voor SMARTBOARD (niet ingevuld, wèl voorzien van de links) - het leerwerkboek in notebook voor SMARTBOARD (ingevuld en voorzien van de links) Grasduin zeker eens in de lijst van websites die vermeld staan bij "didactisch materiaal" Achteraan in het leerwerkboek bevinden zich een aantal pagina's met kleurfoto's die door de leerlingen op de gepaste plaats in hun werkboek moeten worden opgeplakt. De ervaring leert ons dat je best tijdens de eerste les ALLE foto's laat uitknippen en bewaren in een (brief)omslag die geperforeerd mee in het kaft wordt gestoken

Het didactisch fotomateriaal dat de leerlingen in het leerwerkboek kunnen gebruiken, kunnen zij o.a. van het internet halen; wij stellen nl. een aantal bruikbare foto's en extra materiaal voor op http://www.werkgroepwetenschappen.be/ Je collega ITC kan met de leerlingen zeker in de lesonderdelen "internet" eens op zoek gaan in die website en hun leren hoe ze de foto's kunnen binnenhalen en gebruiken in hun werkstructuur. Soms wordt er verwezen naar een uitvergroting; het gaat dan om uitvergrotingen van de tekeningen uit de cursus die je op transparant kan zetten of schijnen via een beamer of powerpoint. Alle uitvergrotingen voor a'kunde en wetenschappen (1B en bvl) staan op 1 cd die je kan bestellen aan € 5. (zie: "Hoe bestellen" op de startpagina) • Op 3 DVD's (zie inhoud volgende pagina) verzamelden we een aantal filmfragmenten die zeer bruikbaar zijn bij de lessen natuurwetenschappen 1B en bvl; iedere DVD kost € 5 en kan worden besteld via de website. (zie: "Hoe bestellen" op de startpagina) •

Alle op- en aanmerkingen die kunnen bijdragen om deze tips & trucs te optimaliseren of uit te breiden worden in dank aanvaard op [email protected]

wetenschappen bvl vrij onderwijs

1

tips & trucs

DVD 1 1- OVER MIJN LIJF a. skelet b. gebit c. spijsvertering d. huid (onvolledige opname) e. bloed

29' 24' 28' 9' 26'

2- DE GROEIENDE PLANT 18' voor het 1ste jaar A en B: oud, maar oerdegelijk 3- WORTEL, STENGEL, BLAD 23' proefjes i.v.m. de functies van de verschillende organen van de plant; zelfde opmerking als hierboven! 4- HOE WORDT EEN WEERBERICHT GEMAAKT? 24' uit de reeks "de Peulschil" met Chris Van Den Durpel 5- MET DE CAMERA IN 50' a. de luchtwegen en de longen b. de slokdarm en de maag c. de neus d. de dikke darm e. de prostaatklier f. de nieren g. de baarmoeder en de eileider h. de buikholte (lever, gal, maag, middenrif, dunne darm)

DVD 2 ALLE PROEVEN UIT POP-ELEKTRON (MET BART PEETERS) Vermits ieder item maar een tiental minuten duurt, is alles in 3 tracks gemonteerd (track 1 en 2 staan op DVD 2; track 3 op DVD 3) en moet je een beetje zoeken naar het juiste item. Wat zeer bruikbaar is voor de 1ste graad (A en B-stroom) staat in het blauw gedrukt. Gezien de jonge leeftijd van Bart Peeters , begrijp je dat dit collectoritem een zekere "leeftijd" heeft; soms is het dan ook nodig verouderd cijfermateriaal wat aan te passen. Ik denk dat ook je collega's aardrijkskunde, biologie en zeker fysica/chemie van de 1ste en 2de graad interesse zullen vertonen voor de getoonde experimenten. Veel kijkplezier

TITEL 1: ONDERWERPEN 1
28 1234567891011121314151617181920-

(3 uur)

peristaltiek computer en chips wandelende takken vuur maken met water verslaving en drugs ontploffen smelten door afkoelen telemetrie van vogels (draadloze telecommunicatie) een keten is zo sterk, als zijn zwakste schakel avonturen in het scheikundelab astronomie stroboscoop en bewegende delen reactie en reflex uitzetting van vaste stoffen vleermuizen goochelen met chemie Pascal en de hydrostatische druk Bart loopt op batterijen warmtepomp voedselpiramide en het boemerangeffect

wetenschappen bvl vrij onderwijs

2122232425262728-

adembewegingen soorten van licht een sprookje: biologisch licht stalagmieten en stalagtieten de wereld is NIET plat van koemest tot biogas Bart gaat op "pierenjacht" het winnen van zout met natrium

TITEL 2: ONDERWERPEN 29
34

(36')

29- verdwijnen van het regenwoud: prijsvraag (antwoord bij 34) 30- hulp van de fysica in het dagelijks leven 31- telegeleide race-wagens 32- van alchemist tot goud 33- Bart gaat door de geluidsmuur 34- verdwijnen van het regenwoud

2

tips & trucs

DVD 3 TITEL 1: ONDERWERPEN 35
42 1- reclame voor waspoeder 2- een luchtballon in je huiskamer 3- roken, gebroken, gewroken 4- de verrassende zijde van aluminium 5- survival of the fittest: Darwin 6- Bart in het circus 7- de quiz der onwetendheid, zuren 8- de beklaagde is zure regen TITEL 2:

BIOBITS

de man

10'

TITEL 3:

BIOBITS

de vrouw

10'

TITEL 4:

BIOBITS

zwangerschap

8'

TITEL 5:

BIOBITS

de huid

10'

TITEL 6:

ZAP OP ROOK

TITEL 7:

ALS DAT NIET GEWELDIG IS 19' de grote rokersquiz (met Bart De Pauw)

TITEL 8:

WAT GEBEURT ER MET MIJ? 27' heel plezante tekenfilm over de puberteit

TITEL 9:

AIDS TOT HIER EN NIET VERDER (cijfergegevens aanpassen: aantal gekende HIV-patiënten in België op 1/1/09: 22 000; aantal gekende AIDS-patiënten in België op 1/1/09: 3 892

22'

TITEL 10: OVER LEVEN: mirakel van een liefde 42' opnames in het ♂ en ♀ voortplantingsstelsel van de mens

ALGEMEEN: • http://www.nieuwsuitdenatuur.nl/spelletjes/ groot aanbod aan kruiswoordpuzzels en woordzoekers • www.shutterstock.com: meer dan 1 miljoen zeer scherpe foto's over "alles en nog meer"; helaas staat op elke foto "shutterstock" vermeld, maar laat dit de pret niet (altijd) drukken! • www.memoryspelen.nl/index.php?show: kies onderwijs en dan een categorie; er zitten voor elk thema wel een memory tussen!

THEMA 1 VOORTPLANTING MENS Spellen: -Aidsbekerspel: - doel: leren inzien hoe (snel) het HIV-virus zich verspreidt , visuele manier om de snelle verspreiding van HIV te verduidelijken. - te koop: (25 euro) bij Centrum informatieve spelen (www.spelinfo.be) wetenschappen bvl vrij onderwijs

3

tips & trucs

- omschrijving: elke speler krijgt een rolbeschrijving (kussen, huidcontact, niezen, muggen, …) met veilig en onveilig vrijgedrag. De spelers imiteren wisselende seksuele contacten door het mengen van bekers met vloeistof. Een van de bekers bevat bij het begin een product dat zich tijdens het spel over de bekers verspreidt. Op het einde van het spel wordt het product zichtbaar gemaakt en blijkt wie onveilig vrijde. -Het grote voortplantingsspel (sensoa) : spel rond seksuele voorlichting gecombineerd met wetenschappelijke inhoud. Wie als eerste zaadcel de kern van de eicel bereikt is winnaar. Moeilijk spel! -domino's over voortplanting en voorbehoedsmiddelen: zie CD bordboek. -I HIV YOU spel : http://weljongniethetero.be/ihivyou/ - www.eitje.nl/ :

zaadcel moet eicel proberen te ontwijken ; ontdek je kansen om (online) ongewenst zwanger te geraken.

Materiaal: -interessante sites: www.sensoa.be:

informatie over AIDS, HIV, SOA, veilig vrijen, voorbehoedsmiddelen; anticonceptiefiches; ontlenen van lesmateriaal, voorbehoedsmiddelenkoffer. www.kinderpleinen.nl/showPlein.php?plnId=28 info, spelletjes, foto’s , filmpjes en allerlei rond seksuele voorlichting en verliefd zijn. www.jeugdenseksualiteit.be : info en spel. www.explania.com/nl/animaties : eenvoudige en duidelijke filmpjes , o.a. Wat is aids, Welke anticonceptiemiddelen bestaan er, … Documentatie: Boek “LEVEN” van Lennart Nilsson, uitgeverij Ploegsma Amsterdam : spectaculaire foto’s over bevruchting, embryo, foetus, geboorte (ook over DNA, chromosomen, hormonen, organen, hersenen en zenuwen, zintuigen, spieren, botten, haar, tand, spijsvertering, bacteriën, kanker, atmosferische deeltjes, virussen,)… 1 De voortplantingsorganen bij jongens en meisjes pag.9

- CD uitvergroting pag.11: de vrouwelijke voortplantingsorganen - CD uitvergroting pag.13:kalender december - CD uitvergroting pag.14-18:zaadcel - eicel - CD uitvergroting pag.15: de mannelijke voortplantingsorganen - CD uitvergroting pag.17: geslachtsgemeenschap - CD uitvergroting pag.28: rad van fortuin - ev. modellen van de man. en vrouwelijke voortplantingsorganen (in kunststof!) te vinden op www.leermiddelen.be/) 3 Ook nog goed om weten pag.24

- minstens de voorbehoedsmiddelen die in de tekst worden besproken ( de pil, condoom, spiraaltje maandverband ( inwendig , uitwendig ) ALS BEELDMATERIAAL KAN BIJ DIT THEMA GEWERKT WORDEN MET 0.A. de filmpjes die wij verzameld hebben op onze DVD (zie pag. 2-3 hierboven) - Bij de boekenreeks: "Zo werkt je lichaam" ( 50 kleine deeltjes op niveau van onze leerlingen, waarin alle organen en zintuigen worden behandeld ) is er een video te wetenschappen bvl vrij onderwijs

4

tips & trucs

verkrijgen (tekenfilm) 1. De oorsprong van het leven 2.De geboorte. Deze films werden al herhaaldelijk op TV aangeboden in de reeks " Er was eens ... het leven "

THEMA 2 ETEN EN GEGETEN WORDEN Spellen: EET JE FIT:

educatief bordspel van Kellogg’s met vragen (weetkaarten, denkkaarten, fitkaarten en energiekaarten) en antwoorden rond eten en bewegen. Spelborden gratis aan te vragen, kaartjes zelf downloaden via http://www.eetjefit.com/.

www.gezondheidstest.be volgens leeftijd verschillende voedings- en beweegtesten. www.proefjes.nl : allerlei eenvoudige en leuke proefjes. www.explania.com/nl/animaties: eenvoudige en duidelijke filmpjes, o.a. Wat is de voedingspiramide, gezonde voeding, waarom is water zo gezond, bereken je Body Mass Index. www.kudzo.be:

site die tal van producten aanbiedt waarmee je op een hippe manier milieubewust door het leven kan gaan.

www.mmk.be

klik bij downloads fiches gezondheid en milieu: korte samenvattingen over milieu gerelateerde gezondheidsrisico’s (wat is het, hoe word je blootgesteld, hoe kan je het risico op blootstelling beperken, invloed op de gezondheid).

Materiaal: Schedelmodellen van konijn, kat en everzwijn of afbeeldingen ervan; Zie ook: www.bioplek.org
inhoud
algemeen
inhoud (overzicht)
onderbouw theorie
Gebit knipkiezen plooikiezen knobbelkiezen

Bij het samenstellen van hun menu en vooral bij het zoeken naar de herkomst of samenstelling duiken de klassieke FAQ's op. De computer biedt hier echt wel een meerwaarde: nagenoeg alle voedingsmiddelen én hun herkomst kunnen gegoogeld of gewickipediat worden. Voldoende PC's om het voedsel van de gevraagde dieren op te sporen • CDuitvergrotingen: tekeningen van pag.34 (schedels) • CDuitvergrotingen: tekeningen van pag.36 (voedselweb) • CDuitvergrotingen: tekeningen van pag.40 (voedselkringloop) • CDuitvergrotingen: tekeningen van pag.45 (voedingsdriehoek) • CDuitvergrotingen: tovervierkant pag.50

THEMA 3 MENS EN MILIEU Materiaal: • papier én voorbeelden van origami. • voldoende PC's om ICTtaken van pag.60-62-63 op te lossen. Interessante sites www.kudzo.be: site die tal van producten aanbiedt waarmee je op een hippe manier milieubewust door het leven kan gaan. wetenschappen bvl vrij onderwijs

5

tips & trucs

www.mmk.be

klik bij downloads fiches gezondheid en milieu:korte samenvattingen over milieu gerelateerde gezondheidsrisico’s (wat is het, hoe word je blootgesteld, hoe kan je het risico op blootstelling beperken, invloed op de gezondheid).

www.explania.com/nl/animaties: eenvoudige en duidelijke filmpjes , o.a. Waarom is water zo gezond, Waarom kiezen voor bio, vouwen van verschillende figuurtjes.

THEMA 4 ENERGIE interessante sites: www.leshulp.nl: kies natuurkennis, de bliksems, netwerkspelletjes: spelletjes over energie www.energiesparen.be: bouwen en verbouwen, zuinig met energie, milieuvriendelijke energie : info en tips http://www.eandis.be/nl/klant/energie-besparen/meer-energie-besparen/bezoek-hetvirtueel-energiehuis breng een virtueel bezoek aan het energiehuis en ontdek hoe je energie kan besparen www.energycity.be: veel leuke spelletjesspel om bewust te leren omgaan met energie; www.knutsellab.nl:site met leuke knutselopdrachten, o.a. mini hovercraft, windmolen draaischijf van EANDIS : op deze schijf is onze oefening met energiebesparende tips in de woning gebaseerd. Schijf zelf kan je aanvragen bij eandis, ref WEB-20101008-51397427 www.speeltech.nl : leuke proefjes over "veel". www.explania.com/nl/animaties/detail/wat-is-groene-energie: animatiefilmpje over groene energie ; tik bij google “groene energie” in en je vindt in de lijst sites tal van filmpjes over groene energie http://mail.suprabazar.be/shop/15398543-alternatieve-energie.html speldoos : alternatieve energie (16.35 € -Clementoni): bevat een huis en auto die werken op zonne-energie, een dynamo om zelf elektriciteit te maken www.memoryspelen.nl/index.php?show=2496 : memoryspelen over o.a. energie, milieu www.proefjes.nl : allerlei eenvoudige en leuke proefjes leuke affiche waar je met je klas kan aankondigen dat je deelneemt aan “DIKKE TRUIENDAG” vind je op site www.lne.be/campagnes/dikke-truiendag/meerinformatie/eduactief-materiaal/afbeeldingen-en-documenten/doenmee.pdf Materiaal Pag 74: citroen, lamphouder, lampje 4,5V of 6V, plaatje koper, plaatje zink, 2 snoeren met krokodillenklemmetjes, platte batterij van 4,5V , Pag 75: plastiek fles, leeg brik van fruitsap, schaar, dus ijzeren staafje, kurk, hobbymes, plakband, stevig garen, klein gewichtje, kan water, groot bord of schaal; Pag 79: voorbeelden van gloeilampen, spaarlampen, leds, • CDuitvergrotingen: pag. 85 (energie besparen) • CDuitvergrotingen: pag. 91 (woordzoeker) • CDuitvergrotingen: begrippenkaart energie (na pagina 117)

Thema 5 STOFFEN KUNNEN VERANDEREN interessante sites: Op you tube : coke zero & menthos : tal van filmpjes waar de coke zero fonteinen laat spuiten http://www.youtube.com/watch?v=5yjEDihEuZI : Youtube filmpje toont op speelse wijze voorbeelden uit ons dagelijks leven van fysische en chemische veranderingen; laat de leerlingen zoveel mogelijk veranderingen in een lijstje noteren en ze later indelen in fysische en chemische verschijnselen. Je kan ook zelf een verzameling foto’s maken van verschijnselen die de lln dan moeten indelen in groepen (levende natuur, niet-levende wetenschappen bvl vrij onderwijs

6

tips & trucs

natuur en fysisch verschijnsel, chemisch verschijnsel)Vb: stollen van lava, roesten van ijzer, geboorte baby, opstijgen rook uit vulkaan, afsterven bomen, regenboog, bij die nectar zuigt, brandende kaars, licht weerkaatst op spiegel, smeltend ijs, leeuw eet prooi op, bliksem, zure regen tast gebouw aan, .. Roestvrij staal ( inox) of 18/8 bevat 74 % ijzer , 18 % chroom en 8 % nikkel www.speeltech.nl: leuke proefjes over "veel". www.proefjes.nl: allerlei eenvoudige en leuke proefjes Alternatieve proefjes voor uitzetting van stoffen: Metalen plaatje met gleuf waar munt van 5 eurocent precies in past, op glas met water leggen, munt verwarmen, op gleuf leggen: past er niet meer door; enkele druppels water met pipet erop druppelen: munt valt weer door gleuf U-vormig plankje, aan elke zijde een schroef waartussen je een dunne koperdraad spant. Middenin een papierclips aan koperdraad hangen, op 2 plaatsen een theelichtje onder de koperdraad laten branden: draad zet onmiddellijk uit en papierclips zakt tot tegen de grond Bimetaal demonstreren en toepassingen bespreken (schakelaar en thermostaat in huishoudapparaten, waakvlam gaskachel) Materiaal • CDuitvergrotingen: • CDuitvergrotingen: • CDuitvergrotingen: • CDuitvergrotingen: • CDuitvergrotingen:

tekeningen tekeningen tekeningen tekeningen tekeningen

van van van van van

pag.96 (uitzetting vloeistoffen) pag.97 (uitzetting gassen) pag.99 (praktische voorbeelden) pag.103-104 (geleiding- isolatie / stroming) pag.108-109 (warm en koud)

Uitzetting: bol van ’s Gravesande, gasbrander, rondbodemkolf, gekleurd water (vb met KMnO4 ) , doorboorde stop, dun glazen buisje, grote maatbeker of bak met water, gebogen glazen buisje, muntstuk 2 €, paperclip, plankje, kaars en lucifers, ijzerdraadje, hamer en spijkers, ovenwant of houten wasknijper, stift, confituurpotje, plastiek strootje, klei of siliconen, lege glazen fles van frisdrank (1liter) Voortplanting: muntstuk 2 €, lucifers, gasbrander, metalen breinaald, was, kaarsvet of paraffine, krijt, glazen buisje of staafje, blokje steen, grote maatbeker, kleurstofkorrels of gekleurd krijt, glazen toestel om stroming aan te tonen, reeks stoffen om proefbuizen mee te bekleden (zoals kurk, wol, glaswol, leder, katoen, isomo, nylon, papier , bont, dons ), 5 thermometers, kokend water, thermosfles, Chemische verschijnselen: papier, lucifers of gasbrander, bord of schoteltje, spijker, beker met water, voorwerp of plaatje van geoxideerd koper, inox voorwerp, rode koolsap, lakmoespapier, universeel indicatorpapier, citroensap, ammoniak, azijn, kraantjeswater, proefbuizen of kleine bekertjes, bakpoeder, rozijnen, azijn, maatbeker, lepel,

wetenschappen bvl vrij onderwijs

7

tips & trucs