Manuele geneeskunde en manuele therapie

R Gaymans [email protected]

Manuele geneeskunde en manuele therapie De werking van en het werken met manuele behandelmethoden

R. Gaymans

142

Inleiding

stonden. Deze nieuw ontwikkelde stromingen

In de manuele geneeskunde staat de opvatting cen-

waren veelal gebaseerd op persoonlijke vaardighe-

traal dat het houdings- en bewegingsapparaat een

den en inzichten van de behandelaars. Later wer-

grote plaats inneemt in het functioneren van de

den de osteopathie en chiropractie ook weer in de

mens. Gewrichten, bij uitstek gewrichten van de

originele vorm ingevoerd.

wervelkolom, spelen daarin een belangrijke rol.

In deze verschillende MG/MT-werkgebieden heer-

Stoornissen van deze gewrichten, in hun stand of

sen afwisselend reguliere en alternatieve standpun-

beweging, worden met gerichte handgrepen en be-

ten over ziekte en gezondheid, en in het bijzonder

wegingen vastgesteld en met soortgelijke handgre-

over de rol daarin van het bewegingsapparaat.

pen hersteld. Aangezien er in dit werkgebied meer-

De manuele methodieken werden niet op acade-

dere benaderingen zijn, is het niet mogelijk één om-

misch niveau ontwikkeld of onderwezen en hadden

schrijving of definitie te geven die op alle methodes

zeker aanvankelijk andere uitgangspunten dan in

van toepassing is.

het ‘grote leerboek’ vermeld stonden.

Door de verscheidenheid in benamingen wordt hier

Dus werden ze als ‘alternatieve geneeswijze’ be-

gekozen voor de termen manuele geneeskunde

schouwd.

(MG) wanneer het door artsen wordt uitgeoefend,

Hoewel de wetenschappelijke ontwikkeling hier-

en manuele therapie (MT) voor toepassing door

door traag van de grond kwam, liftte de manuele

paramedische beroepsbeoefenaar.

benadering wel in hoog tempo mee met de alterna-

In Nederland is manuele geneeskunde in de vijfti-

tieve belangstelling van enthousiaste paramedici

ger jaren van de vorige eeuw geïntroduceerd en als

en ‘patiënten’.

het ware ontdekt. Aan de basis van de ontwikkeling

De snelle ontwikkeling die in Nederland heeft

van de manuele geneeskunde stonden vaardighe-

plaatsgevonden, is in hoge mate beïnvloed door

den als massage en bewegingsmethodieken. Deze

het feit dat, anders dan in omringende landen,

werden toen schoorvoetend toegepast. De behan-

fysiotherapeuten vanaf de beginperiode in de gele-

delmethoden osteopathie (Greenman, 2003) en

genheid werden gesteld opgeleid te worden en kan-

chiropractie (Peper, 1954) zoals die in de Verenigde

sen kregen om de technieken toe te passen. Met

Staten werden ontwikkeld, kwamen na de tweede

deze voorsprong ten opzichte van omringende lan-

wereldoorlog met het Amerikaanse leger mee naar

den is bovendien door de paramedische sector een

Europa en Nederland. Met deze vorm van genees-

heel grote bijdrage geleverd aan de inhoudelijke

kunde was men hier toen nog maar in zeer beperkte

opbouw en de maatschappelijke acceptatie van ma-

mate bekend. De technieken werden zodanig over-

nuele therapie.

genomen en gecombineerd dat er mengvormen ont-

Het resultaat is dat de MG/MT een grote vlucht heb-

TIG jaargang 20 | nr. 2 | 2004

R. Gaymans

Manuele geneeskunde en manuele therapie

ben genomen en het manuele pakket uitgegroeid is

Functioneel model

tot een economisch belangrijke en naar resultaten

Uitgebreider en gecompliceerder is de opvatting dat

hoog scorende vaardigheid binnen de eerstelijns

een gewricht onderdeel is van een actieve keten

geneeskunde.

van weefsels en bewegende elementen. Het begrip

>

wervelkolomsegment speelt hierin een belangrijke

Theoretische Basis

rol. Ruggenmergszenuwen zijn onder meer verant-

Welke theoretische onderbouwing wordt er gehan-

woordelijk voor de organisatie van lichaamsfuncties

teerd bij de benadering van ziekte en gezondheid

binnen hun bereik aan beide zijden van het li-

door de manuele geneeskunde en manuele thera-

chaam. Zenuwbanen, spieren, gewrichten, huidele-

pie? En waarom komen we daar zulke verschillende

menten, en hun functies worden, in lagen, tot een

standpunten tegen?

eigen gebied geïntegreerd. Onder segment kunnen we dan verstaan de weefsels en de werking van die

Mechanisch model

weefsels die binnen deze organisatie vallen. Dit ge-

De meest eenvoudige opvatting is: een gewricht

bied wordt benoemd naar de wervel waarlangs de

moet in rust én in beweging aan bepaalde eisen

bijbehorende zenuwen buiten het wervelkanaal tre-

voldoen. Een soort normaal patroon. Als daaraan

den. Veranderingen in een segment kunnen betrek-

niet is voldaan, wordt dat als afwijking beschouwd,

king hebben op alle andere onderdelen ook al lig-

en functiestoornis, blokkering, of scheefstand ge-

gen die ver verwijderd van de wervelkolom. Tevens

noemd. Het gaat dan niet over objectieve medische

is er door de schakelfunctie van het ruggenmerg

pathologie zoals bijvoorbeeld botbreuk, ontsteking,

een invloed op het gedeelte van het segment aan

bottumor, artrose, of osteoporose, maar over een

de andere zijde van het lichaam. De koppeling van

herstelbare afwijkende mechanische bevinding.

zulke uiteenlopende gebieden en taken wordt als

Deze afwijking, die door middel van manueel

keten beschreven.

onderzoek wordt vastgesteld, is het uitgangspunt

Verstoring van onderdelen van die keten leidt tot

voor de behandeling. De therapie bij uitstek is de

een verstoring van die keten als geheel. Herstel van

manipulatie waarmee de stoornis hersteld wordt en

stand én beweging van deze keten is dan ook het

waardoor ook de klachten kunnen verdwijnen. Een

doel van de behandeling. De therapie geeft effect

zuiver mechanische benadering dus.

op de plaats van behandeling en bovendien in het verloop van de hele keten.

143

Reflexgeneeskundig model Afbeelding 1 Een houding voor wervelkolommanipulatie

De meest omvattende visie is dat alle processen in het lichaam verbanden hebben met elkaar en verlopen via onderlinge informatie-uitwisseling. De wervelkolom heeft door zijn strategische ligging een erg belangrijke rol in deze sturende communicatie. De behandeling van de wervelkolom en daarbij horende weefselstructuren mikt op een gunstig effect, dat niet alleen ter plaatse optreedt, maar dat tezamen met bovenbedoelde onderdelen het algehele

Illustratie uit: Voorman, B.J., Manipulatietechnieken van de wervelkolom, ArtsenLeergangen Manuele Geneeskunde, Eindhoven

functioneren moet verbeteren. Van belang hierbij is dat lichamelijke en psychische aspecten hier gezien worden als een geïntegreerd patroon en zeker niet


>

R. Gaymans


casus 1 Een man van 42 maakte een virusinfectie door

als afzonderlijke pakketten. Het is met name deze

met veel klachten over de luchtwegen. Op een

laatste, holistische, benadering die door de regulie-

zeker moment werd zelfs longontsteking over-

re geneeskunde uiterst kritisch wordt bekeken en

wogen. Hij herstelde geleidelijk maar na twee

beoordeeld, terwijl deze in de alternatieve hoek

maanden vond hij zich weer méér kortademig.

juist het meest aanspreekt.

Soms was hij zweterig en had een wat beklemd

De ketenbenadering en deze ‘holistische’ opvatting

gevoel ergens in zijn keel en borst. Daarnaast

gaan uit van onbewuste functiekoppelingen en re-

voelde hij wat tintelingen in zijn rechterarm.

flexmatige reacties waarin het houdings- en bewe-

Röntgenonderzoek was normaal, evenals de la-

gingsapparaat een beïnvloedbare rol speelt. Boven-

boratoriumtests. Een eenvoudige longfunctie-

dien treden er ook verbindingen op met andere

blaastest was goed. Kortom, hij en de dokter

functies op het lichamelijk én emotionele vlak. Om

wisten het niet. Via geleidelijke fitnessoefenin-

die reden wordt hier ook wel gesproken over reflex-

gen en conditieopbouw zou het herstel mis-

geneeskunde (Lewit, 1981).

schien versneld kunnen worden. Tot zijn teleur-

In de praktijk zullen vaak combinaties van deze be-

stelling veranderde het echter niet ten goede.

naderingen worden gehanteerd.

Mogelijk werden zijn klachten zelfs iets erger

Hoewel sommige opvattingen in dit veld inderdaad

doordat het een obsessie voor hem leek te wor-

aanzienlijk afwijken van de reguliere universitaire

den.

uitgangspunten lijkt er toch een verschuiving plaats

De huisarts verwijst hem naar de fysiotherapeu-

te vinden vanuit de alternatieve hoek naar de regu-

te die ook gespecialiseerd is in manuele thera-

liere geneeskunde en naar ‘evidence based medici-

pie. Bij haar onderzoek blijkt dat er afwijkende

ne’. De reguliere en alternatieve opvattingen in het

bevindingen zijn in het bovenste borstwervelge-

MG/MT gebied zijn sterk naar elkaar toe gegroeid.

bied. De schouderbladspieren zijn erg gespan-

Hierdoor is momenteel eerder sprake van additieve

nen. De borstwandspieren aan de voorkant

geneeskunde dan van alternatieve geneeskunde.

eveneens. Bovendien is er een stoornis in de stand en beweging van de eerste rib aan de rechterkant. De behandeling richt zich op de eerste rib en de daarbij behorende spieren. Het

144

onderzoek en de behandeling roepen een gevoel van herkenning en opluchting op bij de patiënt. De stand en functie van de eerste rib wordt met manuele technieken gecorrigeerd. Ook worden de bovenste borstwervels ‘losgemaakt’. Als resultaat daarvan zijn na drie behandelingen, verspreid over een periode van vier weken, de klachten zo goed als verdwenen. Hij voelt zich weer goed ‘in zijn vel zitten’.


Afbeelding 2 Voorbeeld van manipulatietechniek van de eerste rib

R. Gaymans


>

casus 2 Werkwijze

Een 37-jarige man werkt lekker in de tuin. Na af-

Vanuit bovengenoemde uitgangspunten worden

loop, bij het opruimen van zijn gereedschap, schiet

klachten en verschijnselen van de patiënt geïnte-

het ineens in zijn rug. Hij kan niet meer rechtop

greerd tot een MG/MT-diagnose. Karakteristiek

overeind komen en ook niet meer bukken, en ‘ver-

daarbij is dat het grootste deel van de diagnosti-

rekt plotseling van de pijn’. Er is geen uitstraling

sche gegevens door middel van palpatie en bewe-

naar zijn been of voet, ook niet met hoesten of nie-

gingsonderzoek handmatig worden verkregen.

zen, tekenen waarvan hij gehoord heeft dat ze op

Vanuit de gestelde diagnose zal vervolgens bijna

een rug-hernia kunnen wijzen. In de hoop dat het

vanzelfsprekend een manueel behandelingsplan

vanzelf over gaat, wacht hij af. Als zijn toestand na

opgesteld kunnen worden.

enkele dagen echter niet beter is en hij het gevoel

De behandeling, die het meest opmerkelijke deel

heeft dat er iets vast blijft zitten, en hij bovendien

van dit manueel geneeskundig proces vormt, is

scheef staat, wil hij het ‘los laten maken’. Een be-

sterk afhankelijk van de stroming of opleidingsrich-

vriende arts vertelde hem dat dit kan. Hij neemt in

ting van de MG/MT van waaruit de behandelaar

overleg met, en op advies van zijn huisarts, contact

werkzaam is. Sommigen hanteren als het belang-

op met een manueel deskundige. Deze gaat hem

rijkste punt dat de wervelkolomgewrichten goed be-

onderzoeken, een diagnose stellen, en mogelijk be-

wegen. Anderen gaan van het principe uit dat de

handelen.

stand van de wervels ten opzichte van elkaar juist

Hoe komt het hiernaast beschreven verschil in be-

moet zijn.

handeling nu tot uiting?

Bij behandeling zal in het ene geval de beweging

In het ene geval zoals boven aangegeven doet de

normaal gemaakt moeten worden, en in het andere

MG/MT-behandelaar een onderzoek en stelt vast

geval zullen de wervels rechtgezet moeten worden.

dat er een wervel scheef staat en dat dit op een

Dit kan tot verschil in behandeling leiden.

zenuw drukt en daardoor pijn doet. De wervel moet

Aan dit rechtzetten en aan het herstellen van de be-

met een gerichte snelle handgreep worden rechtge-

wegingsfunctie wordt de werkzaamheid van de

zet: de manipulatie. De kracht en snelheid die daar-

MG/MT-methode toegeschreven. Ook wordt er veel

voor nodig is zal vervolgens door de therapeut wor-

aandacht gegeven aan de symmetrie in stand en

den vastgesteld en toegepast.

beweging van het lichaam in zijn totaliteit en per ni-

In het andere geval zal gevonden worden dat het

veau van de wervelkolom.

bewegingspatroon verstoord is, wat samengaat met overprikkelbaarheid van alle direct verwante weef-

Aanvullend Onderzoek

sels, ook zenuwen. De beweging moet weer nor-

De vraag komt dan op in hoeverre het manueel

maal plaats kunnen vinden. Hier zal met een hand-

onderzoek toereikend is voor het stellen van een

greep of beweging gewerkt worden om de beweeg-

diagnose en het opstellen van een behandelings-

lijkheid te herstellen. Ook kan bij deze benadering,

plan.

een zogenaamde mobilisatie toegepast worden. Dit

Eerder genoemde ziekteprocessen zoals gewrichts-

gaat geleidelijker zonder snelle beweging en zonder

ontstekingen, tumoren, arthrose, en botontkalking,

kraakgeluiden. Bovendien kan de patiënt op een

worden door manuele therapie niet beter en komen

actievere manier bij de behandeling en het bewe-

daarom als zodanig niet voor behandeling in aan-

gingsherstel betrokken worden.

merking. Uit oogpunt van zorgvuldigheid en veilig-

In het geval van onze patiënt zullen beide mogelijk-

heid moet dus bekend zijn of deze ziektebeelden

heden goed toepasbaar en succesvol kunnen zijn.

145

inderdaad afwezig zijn. Wanneer bij een patiënt onvoldoende onderzoek is


>

R. Gaymans


verricht om deze ziektes uit te sluiten, moet dit als-

re is wetenschappelijk nog niet aangetoond. Bij we-

nog plaatsvinden alvorens MG/MT-behandeling toe-

tenschappelijke beoordeling middels gebundelde

gepast wordt.

resultaatbeoordeling (systematic reviews) worden

De waarde van röntgenonderzoek hierbij is dat het

de bovengenoemde verschillen, of vermeende ver-

onopgemerkte ziekteprocessen aan het licht kan

schillen, tussen stromingen en leerscholen in ma-

brengen. Als hulpmiddel bij het stellen van de dia-

nuele benaderingen dan ook als niet van wezenlijk

gnose is het echter controversieel. In de chiroprac-

belang geacht.

tie wordt er veel waarde aan toegekend, terwijl an-

Binnen deze stromingen wordt naast de manipula-

dere stromingen het diagnostisch nut niet zo zien.

tie- en mobilisatiebehandeling ook in wisselende

De inbreng van de nieuwste beeldvormende tech-

mate gebruik gemaakt van therapeutische oefenme-

nieken voor het stellen van een MG/MT-diagnose is

thodieken. Oefeningen kunnen ten eerste het pri-

nog niet aangetoond.

maire doel –behandeling– dienen, ten tweede gericht zijn op het vasthouden van voorlopig bereikte

Toepassingsvormen

resultaten, en ten derde gericht zijn op het voorko-

De mate waarin manipulatie en mobilisatie hun uit-

men van nieuwe klachten.

werking op ‘de patiënt’ uitoefenen, hangt nauw

Bij de opbouw van een behandelprogramma kan de

samen met de toegepaste methodiek en is daarmee

eerste keer soms als een proefbehandeling be-

sterk wisselend van intensiteit.

schouwd worden. De reactie op de eerste behande-

De meest uitgesproken vorm is manipulatie onder

ling wordt benut om te beoordelen of de diagnose

narcose. Dit wordt alleen toegepast op het schou-

en gevolgde werkwijze correct zijn. Het verhoogt de

dergewricht.

trefzekerheid om het verdere behandelingsplan op

Wanneer we de gebruikte kracht en/of snelheid als

te bouwen.

richtlijn aanhouden, is er een groep van manipulatie methodieken waarbij de patiënt en het te behandelen gewricht zorgvuldig in uiterste veilige positie geplaatst worden, en waarbij vervolgens een gerichte snelle bewegingsimpuls gegeven wordt. Hierbij zijn knakken en kraken vanuit het gewricht-

146

Afbeelding 3 Actieve mobilisatietechniek

gebied, normale geluidseffecten (manuele geneeskunde, manuele therapie, methode cyriax, chiropractie). Minder op snelheid en kracht gebaseerd en meer op houdingscorrectie gericht en daardoor minder begeleid door geluidseffecten, zijn methodieken die bekend staan als orthomanuele geneeskunde, osteopathie, craniële osteopathie, McKenzie-, Marsman-, Van der Bijl-, muscle energy-, en neuromusculaire technieken. De karakteristieken van deze verschillende werkwijzen zijn elders (Van Dijk, 2003) beschreven en op de desbetreffende websites uitgewerkt. Daarom worden deze hier niet in detail beschreven. Of de ene methode beter werkzaam is dan de ande-


Herhaalde, actieve mobilisatie van het segment occiput-C1 in laterale richting volgens Gaymans. a Isometrische druk met het opzij gedraaide hoofd tegen de weerstand van de therapeut naar achteren. b Uitvoering van de mobilisatiebeweging. De pijlen geven de richting aan. c Zuiver actieve uitvoering van de mobilisatiebeweging met heterolaterale draaiing van het hoofd. Illustratie uit: Lewit, K. (1981) Manuele Therapie 2, Paramedische Bibliotheek

R. Gaymans


Afbeelding 4 Extensieoefening volgens McKenzie (Donelson, 1990)

daarop gebaseerde vermelding wat er gevonden is,

>

en ook dat er in ieder geval niets ernstigs aan de hand is. Dat er wel bevindingen bij onderzoek zijn die de klachten kunnen verklaren én dat er een behandeling is die daarop aansluit is eveneens geruststellend: het ‘er is iets aan te doen’ effect. Het wegnemen van de bij de pijn en klachten behorende angst en spanning heeft op zichzelf een sterk positief effect op het goed verlopen van bewegingspatronen. Bijgevolg kan de patiënt hierdoor alleen al beter functioneren. Een belangrijk deel van manuele behandelingen

Effect

vindt plaats daar waar de klachten zich bevinden,

Wat gebeurt er, en wat vindt de behandelaar dat er

aan de achterzijde van het lichaam en dus buiten

gebeurt?

gezichtsbereik van de patiënt. Het roept vragen op

De claim van MG/MT dat het ‘allemaal weer recht

zoals: Wat is er te vinden? Wat is er te zien? Wat ge-

staat’ of dat ‘alles weer normaal beweegt’ is moei-

beurt er nu? Waarom heeft de vorige onderzoeker

lijk hard te maken. Röntgenonderzoek vóór en na

dat niet gezien? Is het anders dan vorige keer?

behandeling levert onvoldoende zekerheid op over

Het delen van informatie naar aanleiding van deze

de opgetreden veranderingen. Toch is de ervaring

en dergelijke vragen, in combinatie met de intensie-

uit de praktijk dat er wel degelijk wijzigingen optre-

ve aanraking met de behandelaar, hebben een ster-

den ten aanzien van de eerdere bevindingen zoals

ke invloed op het contact tussen arts en patiënt.

die in de diagnose gehanteerd zijn. Ook geven be-

Over het algemeen kunnen we verwachten dat ma-

handelde patiënten aan dat er verbeteringen in

nuele behandeling inderdaad effect heeft.

stand en beweging voelbaar en waarneembaar zijn. De tevredenheid die dan vaak aanwezig is bij be-

Effect-beoordeling

handelaar en patiënt wordt daarentegen wel wat ge-

Hoe kan het effect van een toegepaste behandeling

temperd door epidemiologisch onderzoek. Over

objectief beoordeeld worden?

grote groepen patiënten beoordeeld, zijn de posi-

Soms leidt manuele behandeling tot een onmiddel-

tieve effecten slechts gering in vergelijking met pla-

lijk positief succes. Dit spreekt erg aan en draagt

cebotherapie en zelfs met niet-behandelen.

dan ook in hoge mate bij aan de gunstige beeldvor-

Voor de patiënt is eigenlijk het enige belangrijke om

ming van de groep methodieken als geheel. Vaker

nu, of anders zo gauw mogelijk, van de klachten af

echter zullen de klachten en verschijnselen niet zo

te komen. De MG/MT-ervaring en de wetenschappe-

onmiddellijk gunstig reageren.

lijke gegevens wijzen er op dat er inderdaad een

Er kan zelfs een tijdelijke toename van klachten op-

versnelde klachtenvermindering plaatsvindt. Of dit

treden. Soms zien we een verplaatsing van het

op langere duur ook aanhoudt is minder zeker. Voor

klachtenpatroon. Uitleg over dit verschijnsel en de

de individuele patiënt die een zorgvuldig op hem of

betekenis ervan is dan van het grootste belang voor

haar afgestemde behandeling heeft gehad, zijn

de patiënt om het resultaat van de plaatsgevonden

deze diffuse epidemiologische gegevens echter van

behandeling te kunnen beoordelen.

ondergeschikt belang.

Een richtlijn zou kunnen zijn dat na drie tot vier be-

Een ander, weinig genoemd effect, is de geruststel-

handelingen een positieve reactie merkbaar zou

ling die uitgaat van een deskundig onderzoek en de

moeten zijn. Wanneer dit niet het geval is en er

147


>

R. Gaymans


meer behandelingen nodig zijn, zou het goed zijn

de te verwachte effecten en het verloop van de be-

als de MG/MT-behandelaar kan aangeven waaróm

handeling is ook in dit verband van groot belang.

er meer behandelingen nodig zijn. Doorgaan met manuele technieken bij een onsuccesvolle behan-

Bijwerkingen

deling is dan niet voor de hand liggend.

De meest geduchte bijwerking wordt gemeld bij her-

Opmerkelijk is overigens dat het beoordelingspa-

haalde, in draaibeweging uitgevoerde, snelle mani-

troon van de therapeut afgestemd kan zijn op

pulaties in de halswervelkolom (Smith ea, 2003).

‘rechtzetten’ of herstellen van ‘beweging en func-

Hierbij kan (naar schatting in 1 op de 1.000.000 be-

tie’, terwijl de patiënt eigenlijk alleen maar wil

handelingen) een beschadiging ontstaan in de

weten: wanneer is het beter, helpt het wel of helpt

binnenwand van bloedvaten die tussen de halswer-

het niet?

vels lopen om de hersens van bloed te voorzien.

Vaak worden combinaties van behandelingen toe-

Beschadiging kan die bloedvoorziening in gevaar

gepast hetgeen het beoordelen van het resultaat

brengen, met ernstige gevolgen vandien. Signalen

van de therapie voor de patiënt moeilijk, zo niet on-

die hierbij aandacht verdienen, zijn ongebruikelijke

mogelijk, maakt. Hetzelfde geldt eigenlijk ook voor

hoofdpijn en duizeligheid en onwel voelen na mani-

een wetenschappelijke beoordeling! Ook daarmee

pulatie in het halswervelgebied.

is vaak niet goed vast te stellen of er effect optreedt

Een andere ongewenste bijwerking treedt op bij

en waaraan dit effect dan precies kan worden toe-

klachten die berusten op een uitpuilende tussen-

geschreven. Tevens is het moeilijk vast te stellen of

wervelschijf. Wanneer tijdens een behandeling een

er onderlinge effectverschillen tussen behandelin-

op zichzelf correcte en juiste kracht wordt uitgeoe-

gen zijn. De claim dat de ene (mijn!) behandeling

fend op dat gebied, kan het uitpuilende deel als het

beter werkt dan de andere (vorige) is tot nu toe niet

ware ‘doorbreken’ en een hernia veroorzaken.

wetenschappelijk hard te maken.

Wanneer dit tevoren als risico besproken is en geaccepteerd wordt, geldt het verergeren van de klach-

Neveneffecten

ten toch niet als kunstfout.

Bovengenoemde normale mogelijke neveneffecten

148

kunnen, zoals mag worden verwacht, verband hou-

Verhouding tot andere behandelingen

den met de juistheid van de diagnose en ook met

Hoe sluiten manuele benaderingen aan bij andere

de soort behandeling die is toegepast. Met name

gezondheids- en ziekteconcepten?

de kracht en de snelheid van de toegediende im-

De oorspronkelijke manuele werkgebieden hanteer-

puls kan daarmee te maken hebben. Verschillende

den (en hanteren) uitgangspunten en leerstellingen

methodes proberen daarom zo zacht mogelijk te

die niet of nauwelijks verenigbaar waren met de re-

behandelen.

guliere geneeskunde en met daar heersende opvat-

De optredende neveneffecten zijn vaak symptomen

tingen over gezondheid en ziekte – dit werd bijvoor-

die de patiënt bekend voorkomen, omdat dezelfde

beeld hierboven bij de beschrijving van de holisti-

soort klachten voorheen ook wel aanwezig geweest

sche benadering al aangegeven.

zijn en toen aan overbelasting of onjuist gebruik

Door de toenemende wetenschappelijke benade-

werden toegeschreven. Het is te beschouwen als

ring met betrekking tot de werkwijze en resultaten

een vorm van napijn.

van manuele benadering komt er meer overeen-

De ervaring van bijwerkingen, of de kans er op, kun-

stemming over gehanteerde begrippen en termen.

nen in sterke mate de keuze van de behandeling

Hierdoor worden MG/MT-diagnose en -behandelin-

beïnvloeden, zowel voor de behandelaar als voor

gen nu beter bespreekbaar in termen die ook bui-

de patiënt. Correcte informatie aan de patiënt over

ten het directe vakgebied acceptabel, objectiveer-


R. Gaymans


baar, en uitwisselbaar zijn. Daarbij blijken dan de

geneeskunde. Met het alternatieve geneeskundige

overgangen van orthopedie, neurologie, reumatolo-

veld zijn er eveneens duidelijke verwantschappen.

gie, sportgeneeskunde, en revalidatiegeneeskunde,

Van de mogelijkheid om manuele behandelingen

naar manuele geneeskunde en -therapie, en terug,

toe te passen in combinatie met alternatieve thera-

bijna moeiteloos te kunnen plaatsvinden.

pievormen wordt veelvuldig gebruik gemaakt.

Dit vergemakkelijkt de contacten naar de reguliere

Patiënten worden soms geconfronteerd met steeds

>

casus 3 Geachte Collega,

slaapregio. Kijken en draaien naar rechts is beperkt en pijnlijk. Het wervelkolomsegment tussen cervica-

Hierbij stuur ik u het verslag van de behandeling

le 5 en 6 vertoont de meest uitgesproken sympto-

van Mevrouw M.A. Nueel, geb: 01- 11- 55.

men. Ook in de lumbale wervelkolom is er een

Ze kwam met uw verwijzing vanwege hoofd- en nek-

spierspanningsverschil (links meer dan rechts).

pijn rechts, met uitbreidende klachten naar het

Diagnose —De voorlopige diagnose werd gesteld op

rechter schouderbladgebied. Dank voor het meege-

stoornis niveau C5- C6 met als gevolg hiervan ka-

ven van de gegevens uit haar digitaal medisch dos-

rakteristieke doortrekkende pijnpatronen naar

sier, waaruit blijkt dat bloed- en röntgenonderzoek

boven en naar beneden.

werden verricht en normaal zijn.

Behandeling —Behandeling bestond uit manipula-

Klacht —Sinds drie jaar bestaande rechtszijdige

tie van het niveau C5 – C6. De bovenste borstwer-

nekpijn doortrekkend naar haar achterhoofd, soms

vels werden met spiertechnieken gemobiliseerd.

ook naast het oog. Bij vermoeidheid trekt de pijn en

Ook in de overgang tussen bekken (sacrum) en

stijfheid ook naar het gebied tussen haar schouder-

lumbale wervelkolom was een stoornis aanwezig

bladen. Moeite met achteromkijken rechts leidde

die met manipulatie behandeld werd. De reactie op

tot een botsinkje met haar auto tegen een garage-

behandeling was gunstig wat betreft haar houding

pad-paaltje. Dit gaf verergering van haar klachten

en beweging, maar de pijnklachten bleven bijna on-

en leidde tot een onverwachte emotionele ontrege-

veranderd bestaan. Er bleek een zogenaamd trigger

ling. Het probleem lijkt ontstaan te zijn na een on-

point in het gebied van de monnikskapspier aan de

schuldige val tijdens een dansfeestje. Uw medicatie

rechterkant aanwezig te zijn. Dit werd behandeld

in de vorm van pijnstillers en spierontspanners

met locaal anaesthetische injecties (twee maal).

(diazepam) leek succesvol maar slechts zeer kort-

Hierop verbeterde ook de nek-, hoofd-, en schou-

durend. Fysiotherapie idem.

derpijn. Ik gaf haar oefeningen mee om thuis toe te

Onderzoek —In stand helt het bovenlichaam gering

passen. Hiermee is mijn interventie afgerond.

naar links en het hoofd naar rechts. Bij palpatie is

Wanneer u het zinvol vindt, zie ik haar graag in de

er in het overgangsgebied nek-thorax een duidelijk

toekomst terug.

vermeerderde spanning in de spieren aan de rech-

Met vriendelijke groet,

149

terkant. Dit gebied is drukpijnlijk, evenals het nekachterhoofdgebied rechts. Bij diepe palpatie is de

Emgee Emtee,

pijn op te roepen. Deze trekt door naar de rechter

Arts voor Manuele Geneeskunde


>

R. Gaymans


Afbeelding 5 Illustratie van een triggerpoint [TP1] als oorzaak van het onderhouden van een pijnklacht

ken in deze zones, biedt dan soms de oplossing. Even zo succesrijk kunnen combinaties zijn met andere methodieken die blokkeringen opheffen, energieverstoringen oplossen, of balans herstellen, zoals acupunctuur, homeopathie en natuurgeneeswijzen.

Toepassingsgebieden Aanvankelijk werden de MG/MT-behandelingsvormen gezien als een methode om bij overigens gezonde volwassenen houdings- en gewrichtsklachten te behandelen. Personen dus die bij een overigens goed functionerend lichaam ergens geblokkeerd waren of een afwijkende stand vertoonden. GeleiIllustratie uit: Travell, J.G. ea (1983) Myofascial Pain and Dysfunction.The Trigger Point Manual

delijk is echter het besef ontstaan dat relevante verstoringpatronen op iedere leeftijd kunnen voorkomen en langdurig blijven voortbestaan. In verschillende leeftijdsgroeperingen worden we dan wel telkens met andere problemen geconfronteerd. De ca-

terugkerende klachten van het bewegingsapparaat

tegorieën van patiënten die in aanmerking komen

waarbij manuele therapie maar (te) tijdelijk helpt.

voor manuele behandeling zijn per leeftijdsklasse

Stoornissen of blokkeringen in ogenschijnlijk goed

aangegeven in tabel 1.

functionerende lichaamsgebieden en weefsels in

Deze tabel geeft aan dat MG/MT behalve als behan-

het lichaam blijken in staat te zijn het klachtenpa-

delvorm voor acute klachten ook een duidelijke

troon in stand te houden en weer op te roepen na

(ondersteunende) plaats heeft bij chronische stoor-

een behandeling. Uitbreiding van de behandeling

nissen. Dus niet alleen behandeling maar ook bege-

met neuraaltherapie in de vorm van injectietechnie-

leiding van problematiek van het houdings- en be-

150 Tabel 1

Levensloop beoordeeld vanuit MG/MT-gezichtspunt

leeftijd 0

15 Geboorte-incidenten

Deformaties

Groeistoornissen

houdings- en bewe-

KISS

gingsapparaat

Groeistoornissen

Ongevallen

30

45

60 >

Ongevallen en jeug-

Ongevallen

Degeneratie

dige overbelasting

Overbelasting

Medische

Ontwikkelings-

Begin degeneratie

stoornis

Stress-gerelateerde klachten


Medische ingrepen

complicaties

Vermindering belastbaarheid

Ziekteprocessen

Onjuist gebruik

R. Gaymans


>

casus 4 wegingsapparaat door de jaren heen bij uiteenlo-

Arthur wordt bij zijn geboorte een beetje gehol-

pende klachten en omstandigheden.

pen met een zuignap-extractie omdat de beval-

Hoofdpijn, nekpijn, lage rugpijn, en schouderpijn,

ling voor hem en zijn moeder veel te lang gaat

vormen het merendeel van de klachten die voor

duren. Behalve met een hematoom, ‘een blauw

MG/MT in aanmerking komen. Verder: houdingsaf-

petje’ op zijn achterhoofd, waar de zuignap

wijkingen, aspecifieke pijn in arm en hand, heup,

heeft gezeten, wordt hij in perfecte gezondheid

knie, en voetklachten en duizeligheid. Uiteindelijk

geboren. Na enkele dagen vindt zijn moeder

gaat het dus niet uitsluitend over behandeling van

toch dat hij veel huilt, soms bijna krijst en

‘de wervelkolom’ maar evenzeer over zogenaamd

moeilijk troostbaar is. Wat ze ook probeert hij

perifere gewrichten van armen en benen.

blijft op zijn linkerkant draaien en kan alleen zo slapen, en dan nog onrustig. De deskundigen,

Wetenschappelijke Aspecten

oma’s, vriendinnen, het consultatiebureau en

De wetenschappelijke resultaten aangaande onder-

de huisarts vinden niets bijzonders en ze weten

zoek en behandeling met manuele geneeskunde

uit ervaring: het is vervelend maar het gaat van-

geven positieve resultaten te zien (Assendelft,

zelf over. Er zijn nu eenmaal huilbaby’s.

2003). Dit geldt zowel voor de groep aspecifieke

Een televisieprogramma, met bijgegeven websi-

rugklachten en nekklachten, als voor spannings-

te, gaat over behandeling door een bepaalde

hoofdpijn, schouderklachten en tenniselleboog.

vorm van fysiotherapie, eigenlijk manuele the-

Beoordeeld vanuit de huidige kennis en criteria van

rapie.

de wetenschappelijke benadering, worden de posi-

Wanneer de moeder na enig zoeken beland is

tieve resultaten echter afgezwakt. Desondanks

bij een deskundige die een manueel gericht

geeft de Richtlijn aspecifieke lage rugklachten uitge-

onderzoek instelt blijkt dat er bij palpatie in de

geven door het kwaliteitsinstituut voor de Volks-

bovenste halswervels een aanmerkelijk verschil

gezondheid CBO (2003) een aanbeveling voor

is tussen links en rechts. Bij voorzichtig met

MG/MT. De tekst luidt als volgt: “Manipulatie kan

zijn hoofdje draaien naar rechts gaat hij gewel-

worden gebruikt als onderdeel van een activerend

dig tegenspartelen en krijsen. Ook wil hij niet

beleid bij patiënten met acute lage rugklachten die

dat er met zijn bekken naar rechts gedraaid

niet terugkeren naar hun normale activiteitenni-

wordt.

veau.”

Met als diagnose stoornis in het ‘kopgewrich-

Wetenschappelijke beoordeling wordt beïnvloed

tengebied’ na gebeurtenissen bij de geboorte

door de omstandigheid dat de diagnose/behandel-

(KISS-syndroom), wordt een serie manuele be-

combinaties die in MG/MT worden toegepast, zeer

handelingen ingesteld. Gericht op het bewerk-

uiteenlopend zijn voor wat betreft naamgeving en

stelligen van een symmetrie tussen bewegin-

praktische uitvoering. Diagnose- en testprocedures

gen en spierspanning aan beide kanten. Het re-

zijn niet uniform en vertonen variatie bij dezelfde

sultaat is binnen twee weken merkbaar. Arthur

onderzoeker en bij vergelijking met andere onder-

huilt normaal en kan stabiel op beide zijden lig-

zoekers (Patijn ea, 2003). Die individuele benade-

gen en slapen. De onrust en onevenwichtigheid

ring brengt met zich mee dat persoonlijke factoren

zijn als het ware uit zijn gestel verdwenen.

151

van de kant van de behandelaar en van de kant van de patiënt aanwezig zijn, zodat eenduidige weten-

Kinematic Imbalances in Suboccipital Strain.

schappelijke beoordeling bemoeilijkt wordt. De re-

KISS syndroom (Biedermann, 1992)

sultaten worden daardoor minder scherp en mogelijk onbetrouwbaar.


>

152

R. Gaymans


casus 5

casus 6

De schoolarts vond indertijd dat Manuela wellicht een

Oma van 83 struikelt over haar poes en breekt daar-

‘beenlengte verschil’ had. Omdat ze nergens last van

bij haar linkerpols. Ze blijkt bij het verrichte rönt-

had en het ook voor de ouders en de huisarts niet erg

genonderzoek behalve een botbreuk ook een bot-

opvallend was, werd het op zijn beloop gelaten.

ontkalking te hebben. Nader onderzoek bevestigt

Na een groeispurt die ze op haar veertiende jaar door-

dat er ook in haar heup en wervelkolom een matig

maakte, begon het toch wel meer op te vallen. Ook had

ernstige osteoporose is, zonder andere afwijkingen.

ze na actieve inspanning bij sport pijn in haar onderrug

In haar familie kwam osteoporose en daarvoor ver-

en rechter bil.

dachte klachten bij meerde vrouwen voor. Moeder

De huisarts vindt nu bij onderzoek van haar houding

en tantes werden met het ouder worden fors kleiner

inderdaad een meer opvallende asymmetrie dan de vo-

en hadden veel botpijnen op oudere leeftijd.

rige keer (zes jaar geleden). Mogelijk toch een korter

De polsbreuk herstelt goed en snel.

been links?

Bij navraag bleek ze gevallen te zijn omdat ze de

Hij verwijst Manuela naar de orthopedisch chirurg voor

laatste tijd nauwelijks naar links kon draaien met

advies. Deze komt tot de conclusie dat haar rechter

haar hoofd en de poes niet had zien aankomen.

bekkenkam wat hoger staat dan links en dat ten gevol-

Gericht MG/MT onderzoek toonde aan dat ze moge-

ge daarvan haar lendenwervelkolom, om haar bovenli-

lijk ten gevolge van de osteoporose drukpijn over

chaam toch recht te houden, een scoliose vertoont.

de lendenwervels vertoonde. Maar bovendien was

Met een verhoging van iets minder dan een centimeter

er in haar halswervelkolom een voorkeursstand

onder haar linker voet lijkt het probleem opgelost. Zijn

naar rechts en bewegingsbeperking bij draaien naar

advies is om een hakverhoging onder de linker voet te

links. Met zachte bewegings- en spiertechnieken

gaan dragen en over drie maanden terug te komen.

werd de nekproblematiek succesvol behandeld.

Na deze drie maanden is het zeurderige klachtenpa-

Hierdoor verbeterde de draaimogelijkheid van haar

troon echter niet verbeterd en gaat het ook in haar lies

nek. Ook haar algehele bewegingspatroon werd sta-

en bovenbeen wat meer vervelen. De houding is eigen-

bieler. Bovendien sliep ze nu veel beter.

lijk wel zodanig verbeterd dat de orthopeed liefst wil

Hoewel osteoporose een reden tot grote voorzich-

afwachten en zeker geen ingrijpende therapie advi-

tigheid is voor het toepassen van MG/MT, zijn er

seert. Toch wijzen de klachten nu in de richting van

voldoende zachte manuele technieken. Hierbij

haar sacroiliacaal gewricht – de verbinding tussen het

hoeft geen kracht uitgeoefend te worden en is er

heiligbeen en de rechter bekkenhelft –. Misschien is

geen risico voor verdere beschadiging.

dat best te behandelen door een manuele therapie?

Osteoporose, en het daarbij horende risico bij val-

Gespecialiseerd MG/MT onderzoek levert op dat haar

len, was hier eerder een reden om wél te behande-

bekken inderdaad de bron van haar houdingsafwijking

len dan om niets te doen.

en van haar klachten lijkt te zijn. Navraag leert dat ze toen ze acht jaar oud was in het zwembad een heel gemene val op haar rechterbil heeft gemaakt en toen ook een tijdje last heeft gehad. Corrigerende manipulaties van het sacroiliacaal gewricht blijken verbazend succesvol te verlopen. Uiteindelijk wordt door de orthopeed ook besloten de hakverhoging achterwege te laten. Na een jaar is er toch nog een minimaal rechts- links verschil in haar bekken en beenlengte ten nadele van links, maar ze is klachtenvrij.


R. Gaymans


Gezamenlijke beoordeling van de best uitgevoerde

De ziektekostenverzekeraar zal in de meeste geval-

studies (systematic review) levert minder positieve

len de kosten, of een deel daarvan, vergoeden.

eindresultaten op dan veel aparte studies suggere-

Professionele erkenning van de behandelaar, al dan

ren. Jammer genoeg worden zo ook positieve resul-

niet via een beschikbare lijst, is daarbij van belang.

taten mogelijk naar beneden afgevlakt.

Wanneer een MG/MT-behandeling in het buitenland

Toch leidt deze manier van wetenschappelijke be-

overwogen wordt, is goede informatie over kosten en

oordeling tot conclusies die aangeven dat MG/MT

vergoeding eveneens aan te bevelen.

>

bij aspecifieke lage rugpijn en bij nekpijn de voorkeur verdient boven de meeste andere benaderin-

Literatuur

gen van deze klachten (Tuut, 2002).

138, pp.871-880

bruikbaarheid, effectiviteit, en toepasbaarheid van manuele diagnostiek en behandeling wordt vanuit

Medicine, 6, pp.151-156

besteed. Zo is bijvoorbeeld voor de wijze van het

of Orthopaedic Medicine, 25(1), pp.32-35

lijke gegevens komt niet alleen van de kant van pa

Lewit, K. (1981) Manuele Therapie, Paramedische Bibliotheek, De Tijdstroom

met de grote groep personen met klachten waar MG/MT van toepassing is.

Greenman, P.E. (2003) Principles of Manual Medicine, Wilkins Publishers

kant van beleidsmakers. Financiers, overheden, en bedrijfsleven, willen weten hoe ze moeten omgaan

FIMM Scientific Committee (2003) Efficacy-trials in Low-Back pain patients. A Protocol Format, The J.

De belangstelling voor betrouwbare wetenschappetiënten en behandelaars maar ook zeer sterk van de

Donelson, R., Silva, G., Murphy, K. (1990) Centralising Phenomenon, Spine, 15, pp.63-65

rein recent een zorgvuldig uitgewerkt protocol gepubliceerd.(FIMM, 2003).

Biedermann, H. (1992) Kinematic Imbalance due to Suboccipital Strain in newborns, J. Manual

de beroepsgroepen momenteel zeer veel aandacht opzetten en uitvoeren van een onderzoek op dit ter-

Assendelft, W.J.J. et al (2003) Spinal Manipulative Therapy for Low Back Pain, Ann. Int. Medicine,

Aan het zichtbaar maken van de betrouwbaarheid,

Patijn, J.R. et al (2000) The Diagnostic Value of

Enig chauvinisme is zeer zeker gerechtvaardigd.

Sacroiliac Tests in Patients with Non-specific Low

Nederlandse onderzoekers vervullen op het terrein

Back Pain, The J. of Orthopaedic Medicine, 22, pp.10-15

van de systematic reviews ten aanzien van MG/MT een wereldwijd erkende, belangrijke rol.

Peper, W. (1954) Technik der Chiropraktik, Haug Verlag

Kostenaspect

De keuze van de behandelaar of de behandelmethode kan beïnvloed worden door de hieraan ver-

Smith, W.S. et al (2003) Spinal manipulative therapy is an independent risk factor for vertebral ar-

daarop van toepassing is. Navraag bij de beroeps-

tery dissection, Neurology, 60, pp.1424-1428

Tuut, M.K. (2002) Aspecifieke Lage-rugklachten, Medisch Contact, 57, pp.1016-1019

een en variërend aantal tarieven op. De totale kosten per behandeling wisselen zodanig dat

Richtlijn Aspecifieke lage rugklachten (2003) Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg, CBO

bonden kosten en de vergoedingsmethodiek die verenigingen omtrent de behandelkosten leveren

153

van Dijk, P.A. (2003) Geneeswijzen in Nederland, Ankh Hermes, Deventer

binnen het kader van deze beschrijving geen overzichtelijke richtlijn aangegeven kan worden. Zelf navragen bij de beroepsvereniging of ziektekosten

Glossarium

verzekeraar lijkt de enige bruikbare methode te

zijn.

Balans —Een normaal functionerend gewricht en bewegingselement geeft naar de bijbehorende


>

R. Gaymans


in staat de bewegingen op te vangen en raakt

weefsels zoals spieren een zodanig signaal dat

daardoor gemakkelijk overbelast.

daarbij een normale spierspanning optreedt. Hierbij hoort een evenwicht tussen buigspieren

gen van gewrichten kunnen knappende geluiden

en strekspieren. Verstoring kan leiden tot dysba-

optreden.

lans of blokkering, beide met afwijkende signaalvorming en mogelijk pijn.

bewegingen knakgeluiden vanuit gewrichten zelf

bare lengte in vergelijking met de andere kant.

oproepen. Wanneer de persoon ervaart dat dit

Dit hoeft in staande houding niet tot hoogtever-

bewegingspatroon schijnbaar helpt, leidt dat tot

schil op het niveau van de bekkenkam te leiden.

een herhaald toepassen. Omdat dit effect echter

Bekkenscheefstand —Ongelijke hoogte van het

niet blijvend is kan het leiden tot een heel vaak

hoogste punt van de bekkenkam in stand geme-

herhaalde gewoonte. Dit kan het negatieve ge-

ten. Dit kan verschillende oorzaken hebben en is

volg hebben dat de bestaande klachten onder-

Blokkering —Het niet plaatsvinden van een nor-

houden worden als het ware door napijn.

sen gewrichtsvlakken waarvan de behandelaar

combinatie met een onverwacht harde stop in

vermoedt dat het beter is dat ze los zijn (het li-

gingsonderzoek. Tevens hoort hierbij de ver-

chaam zelf heeft ze vastgezet!).

sen van een handgreep gericht op een gebied dat

gaan bewegen en de juiste stand kan innemen.

in een voorbereidende beweging al tot de uiter-

Deblokkering —Losmaken van blokkering door

ste normale grens voor beweeglijkheid geplaatst

gen.

154

Manipulatie —Het met kracht of snelheid toepas-

onderstelling dat het weefsel/gewricht wel kán

een van de vele manuele technieken of oefenin

Losmaken —Het vergroten van de beweging tus-

male gewrichtsbeweging die verwacht wordt, in het bewegingstraject bij het palpatie- en bewe-

‘Losknakken’ —Een patiënt kan met specifieke

Beenlengte verschil —De aan het ene been meet-

niet hetzelfde als beenlengteverschil.

Kraken —Door uiterste en soms heftige bewegin-

is.

Mobilisatie —Het groter maken van bewegings-

Diagnose —Conclusie van onderzoek van de pati-

mogelijkheden van een gewricht zonder daarbij

ënt gevormd door gegevens van gerichte vragen

kracht te zetten en zonder de normale grens van

en manueel onderzoek. In de manuele genees-

de beweging te overschrijden. Het doel is herstel

kunde hangt de waarde van de diagnose mede af

van een verstoord bewegingspatroon door be-

van de reactie op de behandeling! Wanneer be-

handeling die gericht is op banden, kapsel, en

handeling niet het verwachte effect heeft, wordt

spieren en minder op de stand van de botstuk-

de diagnose aangepast.

ken van het gewricht.

Dysbalans —Zie balans.

Funktiestoornis —Met betrekking tot gewrichten

ling of te sterke belasting. Hiervoor geldt niet ‘dit

wordt daarmee bedoeld dat aan het bot, kraak-

hoort erbij’. Rekking, van een spiergroep die

been, of kapsel geen afwijkingen gevonden wor-

langdurig ‘te kort’ geweest zoals bij sporttraining

den, maar het gewricht toch niet de juiste bewe-

kan spierpijn geven. Een soortgelijk effect kan bij

gingen kan maken.

een juiste behandeling normaal zijn (‘delayed

Impuls —Soort en intensiteit van de toegepaste handgreep tijdens maniplulatiebehandeling.

Napijn —Toename van klachten na een behande-

onset muscle ache’).

Oorzaak van de pijn —Gebieden naast en om de

Instabiliteit —Een te grote beweeglijkheid van

wervelkolom staan in zeer nauw contact met el-

een gewricht of groep gewrichten met klachten

kaar. Bij een afwijkende bevinding is het daarom

als gevolg. Het steunweefsel eromheen (ge-

vaak niet mogelijk om te weten of de oorzaak van

wrichtskapsel, banden, spieren) is onvoldoende

de pijn gelegen is in de aangegeven weefsel-


R. Gaymans


verloren hebben, zodat bewegen slechts in een

structuur dan wel een gevolg is van een stoornis

richting, of helemaal niet meer plaatsvindt

elders.

Proefbehandeling —Behandeling op basis van

waarbij met behulp van bundeling van resultaten

Rechtzetten —Deze term wordt gebruikt voor het

van een zo groot mogelijk aantal scherp geselec-

plaatselijk behandelen van de wervelkolom met

teerde wetenschappelijke publicaties een conclu-

het doel botstukken in een juiste verhouding tot

sie gezocht wordt die krachtiger en betrouwbaarder is dan met een enkele studie mogelijk is.

elkaar te brengen. Ook is de term van toepassing

Weke delen —In MG/MT-terminologie worden

wervelkolom ten gunste beïnvloed wordt door

daarmee bedoeld de weefsels die van belang zijn

een behandelmethodiek.

bij de mate van beweeglijkheid en stabiliteit van

Recidief —Het opnieuw optreden van verschijnse-

onderliggende gewrichten. Deze worden ook

len die op een eerder moment aanwezig geweest

benut om te voelen of er verschillen aanwezig

zijn en (door behandeling?) verdwenen waren.

zijn ten opzichte van andere zijde, of van omlig-

Reflex —Niet bewust gecontroleerde gebeurtenis

gende weefsels. Deze mogelijke verschillen leve-

waarbij een actie op een daarvoor gevoelig punt een reactie oproept in een ander weefsel of ge-

Systematic review —Wetenschappelijke methode

een nog niet definitieve diagnose.

wanneer een onevenwichtige stand van de hele

>

ren zeer belangrijke bijdrage aan de diagnose.

Zenuw in de klem —Er zijn plaatsen in het li-

bied. De ruggemergzenuwen spelen daarbij een

chaam waar zenuwkabels van opzij onder druk

belangrijke rol.

staan met de daarbij passende klachten. Er zijn

Registratie —Wijze waarop de beroepsvereningin-

ook plaatsen waar de zenuwdraden, en -banen,

gen MG/MT vastleggen en aangeven welke beoe-

in de lengterichting belemmerd zijn om mee te

fenaars voldoen aan het eisenpakket dat opge-

bewegen.

steld is ten aanzien van opleiding en beroepsuitoefening.

Beroepsverenigingen

Rotatie —Draaibeweging.

Iedere beroepsvereniging heeft zijn eigen opleiding

Sacroiliacaal gewricht —Verbinding tussen het

en nascholing. Hier wordt veel aandacht geschon-

heiligbeen en de beide bekkenhelften.

ken aan de professionele deskundigheid zoals deze

Scheef staan —Een waargenomen afwijkende

in het wettelijke kader van de Beroepsuitoefening

plaats of stand van een overigens gezond ge-

Individuele Geneeskundigen is vastgelegd.

wrichtsdeel of lichaamsdeel. De term wordt zowel op het lichaam in zijn totaliteit als op de

Federatie Nederlandse Vereniging voor Artsen

Scoliose —Afwijkende stand van de wervels ten

Manuele Geneeskunde www.artsennet.nl

opzichte van elkaar die leidt tot een abnormaal

Vereniging van Artsen voor Manuele

lom.

Geneeskunde, VAMG

Segment —Gebied dat bestreken wordt door het

Utrechtseweg 48 c

stuk van het ruggenmerg dat benoemd wordt

3704 HE Zeist

naar één wervel en de daarbij passende zenuw-

t 030 699 70 61 www.artsen-MG.nl

banen. Alle taken van die zenuwbanen vallen daar dan onder.

Artsen voor Manuele Geneeskunde

wervelkolom, en afzonderlijke wervels toegepast.

gedraaide stand van een deel van de wervelko-

155

Vereniging van Artsen voor Orthomanuele

Subluxatie —Gewrichtsstand waarbij de ge-

Geneeskunde, VAOMG

wrichtsvlakken hun normale contact gedeeltelijk

Variksestraat 2


>

R. Gaymans

6624 AR Herewaarden

Therapie

www.vaomg.nl

Postbus 1027

Nederlandse Vereniging Artsen Orthopaedische

2280 CA Rijswijk

Geneeskunde

t 0900 463 67 64

Heiligenbergerweg 130

www.naomt.nl

D.E.Plein 1

Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie

8501 AB Joure

Postbus 248

t 0513 41 20 41

t 033 467 29 99

www.NCA.nl

J. Brasserstraat 27

Vereniging van Manueel Therapeuten (Methode

4333 MA Middelburg

Bergweg 25 b

www.osteopathy.nl

Craniële Osteopathie Alteveer 13

t 0303 693 23 60

6881 BG Velp

www.vmt-es.nl

t 026 364 93 53 www.upledger.nl/beroepsvereniging.htm

Koninklijk Nederlands Genootschap voor

Landelijk Overleg van Patiëntenorganisaties voor

www.kngf.nl

Alternatieve/Additieve Geneeswijzen

McKenzieIinstituut Benelux

Kapellenberglaan 2

Pasbree 89

6891 AD Rozendaal

7103 BX Winterswijk

t 026 364 78 37

www.mckenzie.nl

www.lopag.nl

Methode Marsman, MTM Oldenzaalsestraat 42

156

3701 JJ Zeist

Manuele Therapie

Nederlandse Vereniging voor Osteopathie

www.nvmt.nl van der Bijl)

Nederlandse Chiropractoren Associatie

t 033 475 02 06

3800 AE Amersfoort

Nederlandse Associatie Orthopedische Manuele

t 0487 57 15 82

3816 AN Amersfoort


7591 GM Denekamp t 0541 35 22 26 www.M-G-T.nl


R. Gaymans


<

Samenvatting Manuele geneeskunde en manuele therapie Sinds de introductie vanuit de Verenigde Staten

visie. Deze methoden kunnen naast elkaar worden

halverwege de vijftiger jaren, is de manuele genees-

gebruikt en kunnen andere geneeskundige behan-

kunde in Nederland in toenemend gebruik en toe-

delingen complementeren. Casus-voorbeelden

nemend onderzocht. Centraal staat het onderzoek

laten zien hoe dit gebeurt in de praktijk. Een verkla-

van het bewegingsapparaat. Er zijn harde en zachte

rende woordenlijst en een overzicht van beroeps-

technieken bekend die zijn gebaseerd op een me-

verenigingen is bijgevoegd bij de tekst.

chanische, functionele, of neurologische (reflex)

Summary Manual medicine and manual therapies Manual medicine and manual therapies were intro-

based. These can be used next to each other. All

duced in the Netherlands around the 1950’s. Since,

can be used to complement other forms of healing.

it has been increasingly used and researched.

The text offers case studies to show how this is

These therapies treat the muscle-skeletal system

done in therapeutic practice. A glossary and a list of

with soft and hard techniques, based on three main

professional organisations complement the text.

approaches: mechanical, functional and reflex

Key words osteopathy

chiropraxis

manuele therapie

manuele geneeskunde

muscle-skeleton

Auteur R. Gaymans adres Akkerstr. 21

157

4851 AJ Ulvenhout t +31 (0)76 565 14 68 e [email protected]


Manuele geneeskunde en manuele therapie

Recommend Documents