KIJKSLEUTEL
DE WET KVS & WUNDERBAUM
Acteurs/makers Walter Bart , Wine Dierickx , Matijs Jansen , Willy Thomas , Scarlet Tummers , Mieke Verdin Vormgeving + lichtontwerp Maarten van Otterdijk Tekeningen Rinus Van de Velde Componist en muzikant Walter Hus Dramaturg Tobias Kokkelmans ` Kostuumontwerp Lieve Pynoo Tekst deel 1 Anton Dautzenberg Tekst deel 3 Michael Bijnens Coach Jan Bijvoet Technicus geluid Laurence Delafontaine Technicus licht Dimi Stuyven Technische coördinatie Jean Schols Productie coördinatie Carry Hendriks Regie-assistentie + boventiteling Inge Floré Met dank aan Marijn Alexander de Jong; Artel; Ties Maas
“Gerechtigheid? Die krijg je in het hiernamaals. In dit leven heb je de wet.” - A Frolic of His Own, William Gaddis
1. TITEL / KORTE INHOUD Wunderbaum en KVS presenteren een theatraal drieluik over de wetten van de grens en de grenzen van de wet. Een verhaal over stateloosheid, migratie en soevereiniteit: de rechtsgang van een Somalische piraat, de lotgevallen van een prostituee uit de Balkan en de politieke lobby rondom de grensbewaking van Europa. Met beelden van Rinus van de Velde, een muzikale compositie van Walter Hus en nieuwe teksten van Anton Dautzenberg en Michael Bijnens. Jan Bijvoet kijkt en begeleidt. Deze voorstelling maakt onderdeel uit van The New Forest: een grootschalig project waarbij Wundrbaum vier jaar lang zoekt naar alternatieven voor een toekomstige samenleving. The New Forest heeft allerlei verschijningsvormen, zoals een reeks voorstellingen (waaronder The New Forest – De wet), een interactief online platform en een uitgebreid samenwerkingsverband tussen diverse maatschappelijke geledingen. Trailer De Wet: http://vimeo.com/87676961
DEEL I: DE RECHTSGANG VAN EEN SOMALISCHE PIRAAT Tekst deel 1 Anton Dautzenberg Tekeningen Rinus Van de Velde Visueel materiaal voor context deel 1 (Somalische piraten) ‘Zo kapen Somalische piraten een schip’ (De Telegraaf), over de film Captain Philips: http://www.telegraaf.nl/tv/opmerkelijk/22022133/__Zo_kapen_Somalische_pirate n_een_schip__.html ‘Piraten zelf ook slachtoffer’,: http://www.nujij.nl/algemeen/piraten-zelf-ookslachtoffer.5666360.lynkx ‘Piraterij Somalië, marineschepen bieden geen oplossing zonder armoedebestrijding’(Stichting samen in actie):http://www.stichtingsa.nl/news/piraterij-somalie-marineschepen-biedengeen-oplossing-zonder-armoedebestrijding/ Auteur tekst deel 1 Anton Dautzenberg Schrijver A.H.J. Dautzenberg heeft voor deze nieuwe voorstelling van de KVS en Wunderbaum zijn eerste theatertekst geschreven. A.H.J. Dautzenberg (Heerlen, 1967) is in razendsnel tempo opgeklommen tot de hemelbestormers van de literaire goegemeente en het Nederlandse publieke debat. Telkens begeeft hij zich aan de rafelranden van de moraal en in het grensgebied tussen feit en fictie. Waar de een in Dautzenberg een pathologische vervalser ziet, vindt de ander hem een uitgesproken genrevernieuwer. Een greep uit zijn jonge maar uitgebreide oeuvre: Samaritaan (roman 2011), Extra tijd (roman 2012), Quiet 500 (magazine 2013), En dan komen de foto's (roman 2014). Interview met schrijver Anton Dautzenberg, Het wetboek is een fictieve constructie: http://www.kvs.be/nl/focus/het-wetboek-is-een-fictieve-constructie Rinus Van de Velde (tekeningen) Speciaal voor deze voorstelling maakt Belgisch kunstenaar Rinus Van de Velde tekeningen van een Somalische piraat. Van de Velde (Leuven, 1983) staat bekend om zijn grote houtskooltekeningen waarin documentaire en fictie, reproductie en reconstructie bijna onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Hij is verbonden aan o.a. Tim van Laere Gallery (Antwerpen) en Galerie Zink (Berlijn). Zijn solotentoonstellingen stonden in België, Duitsland, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. In het theater werkte hij eerder samen met Meg Stuart. In 2012 wijdde het Stedelijk Museum Schiedam een tentoonstelling aan zijn werk. Op atelierbezoek bij Rinus Van de Velde: http://www.kvs.be/nl/focus/opatelierbezoek-bij-rinus-van-de-velde Rinus Van de Velde: http://rinusvandevelde.com/
DEEL II: DE LOTGEVALLEN VAN EEN PROSTITUEE UIT DE BALKAN Visueel materiaal voor context deel 2 (prostitutie en mensenhandel) ‘Prostituees dansen tegen mensenhandel’ (De Standaard): http://www.standaard.be/cnt/blbca_20120404_001 ‘Wie zijn de slachtoffers van mensenhandel in België?’ (Gazet Van Antwerpen): http://www.gva.be/nieuws/experts/johndewit/wie-zijn-de-slachtoffers-vanmensenhandel-in-belgie-2.aspx Websites van organisatie tegen mensenhandel (niet alleen prostitutie maar ook bv uitbuiting in kledingindustrie): www.stopthetraffik.org en http://www.fairwork.nu/wie_wij_helpen/verhalen_van_slachtoffers/
DEEL III: DE POLITIEKE LOBBY RONDOM DE GRENSBEWAKING VAN EUROPA Tekst deel 3 Michael Bijnens Componist en muzikant Walter Hus Visueel materiaal voor context deel 3 (FRONTEX en grensbewaking Europa) Artikelenreeks uit online krant de Correspondent over Fort Europa: Deel 1 https://decorrespondent.nl/109/europa-het-tragische-fort/810164332d5e374 Deel 2 https://decorrespondent.nl/123/wil-de-echte-utopist-nu-opstaan/9142221b8dceb2b Deel 3 https://decorrespondent.nl/191/hoe-bewaak-je-een-grens-van-53000kilometer/14196457-d2a499bd Deel 4 https://decorrespondent.nl/532/alles-wat-we-hebben-geleerd-over-europasasielbeleid-in-vijf-minuten/39541964-421d9b73 ‘Het veiligheidscomplex’ (Tegenlicht, VPRO), documentaire; http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1396347 “Het idee van één Big Brother moet plaatsmaken voor een toekomst/realiteit van vele Little Sisters: een netwerk van surveillancetechnologieën die ons allemaal in de gaten houden.” Auteur tekst deel 3 Michael Bijnens Michael Bijnens wandelt in 2008 het Rits binnen op aanraden van de Antwerpse theatermaker Johan Petit. In de jaren die daarop volgen, legt hij een parcours af dat hem over tekst en film naar theater voert. Alle genres en media probeert hij uit. Uiteindelijk is er geen middel waarin hij zich zo thuis voelt als het geschreven
woord. Na zijn eerste jaar regieopleiding vertrekt hij maandenlang naar Rio de Janeiro, waar hij als tolk aan de slag gaat in de favela’s van de stad. Hij schrijft er een monoloog over de grootste vuilnisbelt ter wereld en keert later dat jaar terug om er een film te maken over de relatie tussen het lokale evangelisme en het drugsgeweld. Later houdt hij zich gedurende lange tijd op in het revolutionaire Caïro, het reactionaire Jeruzalem en tenslotte het onwezenlijke noordwesten van Mexico. Doorheen de jaren ontwikkelt hij zich tot een journalist van het lichaam, een schrijver die de verre werkelijkheid aan zijn botten laat vreten, maar er evenmin voor terugdeinst zijn ficties te doordrenken met zijn persoonlijke geschiedenis, zijn eigen obsessies en zwakheden. Binnen een relatief korte periode ontstaat binnen zijn werk een herkenbaar klimaat. Een onderkoeld, maar bijzonder tragisch universum dat wemelt van dealers, hoeren, flikken, outlaws, priesters, psychopathische bankiers en clowneske revolutionairen. Het gulden trio ‘politiek, seks en misdaad’ is daarbij nooit veraf. Religieuze vraagstukken keren regelmatig terug. Tijdens zijn laatste reis laat hij zich vijf maanden lang onderdompelen in het drugsgeweld in de Mexicaanse staten Sinaloa en Chihuahua. Aan de MexicaanseAmerikaanse grens schrijft hij een tekst die balanceert tussen de onverdraaglijke realiteit en de weinig verzachtende fantasie. Die tekst, La Línea, vormt de inzet van zijn afstudeervoorstelling en wordt in de zomer van 2013 gepubliceerd. De komende jaren zet Michael Bijnens de lijnen van zijn regisseur- en schrijverschap verder uit. Als een zelfverklaarde detective blijft hij werken vanuit diepgaande en waar mogelijk lijfelijke recherche. Een uitgebreide dossierkennis en eigen schriftuur blijven centraal staan. Tot 15 oktober 2015 werkt hij aan een voorstelling over de Bende van Nijvel. Op die datum verjaart het hele dossier en kunnen de daders niet meer vervolgd worden. In de iets verdere toekomst lonken ook de Europese lobby en een romancyclus die zijn eigen genealogie moeten verbinden met de zware en georganiseerde criminaliteit in Europa en het buitensporig geweld in Mexico. (Bron: website Michael Bijnens) http://www.michaelbijnens.com/ Michael Bijnens in Rekto Verso: The West Gone Wild: http://www.rektoverso.be/artikel/west-gone-wild De Mexicaanse drugsballade: http://www.rektoverso.be/artikel/de-mexicaansedrugsballade
Componist en muzikant Walter Hus Walter Hus is naast componist vooral uitvoerend pianist en improvisator. Vanaf zijn 10de treedt hij op als concertpianist in binnen- en buitenland, vanaf 1979 als pianist-improvisator. Hus speelde in het Belgisch Pianokwartet en was verbonden aan Maximalist!, een muzikale groepering opgericht in 1984 die het midden hield tussen pop, rock, klassiek en avant-garde. De muzikant-componisten die zich in deze beweging verenigden (o.a. Vermeersch, Sleichim, De Mey en Hus), hadden elkaar een jaar voordien ontmoet in het kader van de eerste choreografie van Anne Teresa de Keersmaeker (Rosas danst Rosas.) Hun imago werd sterk bepaald door invloeden uit de populaire cultuur, een illustratie van een geestesgesteldheid zonder dat die hun muziek daarmee zonder meer buiten het klassieke veld plaatste. De muziek lijkt zich voornamelijk te situeren in het kader van de New Simplicity, gegroeid uit de minimal music. Een hoge graad aan repetitiviteit, een microscopisch gevarieerde ritmiek en dynamiek, de eenvoudige manipulatie en transformatie van motieven, een beperkte harmonische organisatie en zeer gelimiteerd uitgangsmateriaal zijn hiervan de belangrijkste kenmerken. Dit resulteerde meestal in muziek met een hoge consonantiegraad en directe toegankelijkheid. Daarnaast was vooral het functionele en disciplineoverschrijdende aspect bepalend voor Maximalist!: een opvallend groot percentage van de muziek die dit collectief schreef, is conceptueel verbonden met andere kunsten zoals dans, theater en film. Dit geldt ook voor de muziek van Hus na Maximalist!. Naast muziek voor modeshows (bvb. Five to Five voor Yamamoto ('84)), choreografieën (bvb. Muurwerk ('85) en Hic et Nunc ('91) voor Roxane Huilmand, en Devouring Muses ('97) voor Irène Stamou) en films (The Pillow Book van Greenaway en Suite 16 van Deruddere), zijn verscheidene van zijn composities tot stand gekomen in samenwerking met hedendaagse dichters of toneelschrijvers (zoals Stefan Hertmans (Francesco's paradox), Peter Verhelst (One day they appeared), Jan Decorte (Meneer, de zot en tkint) en Jan Lauwers van de Needcompany (Orfeo) ). Sinds '96 is Walter Hus werkzaam bij Limelight in Kortrijk, waar op dat moment het verfrissende festival en cd-label Happy New Ears werd opgericht. Momenteel werkt hij aan een cyclus van 24 preludes en fuga's in vier volumes voor verschillende instrumentaties. Hij schreef een operatrilogie op teksten van Jan Decorete: (Meneer, de zot & tkint / Bloetwollefduivel / Titus Andonderonikustmijnkloten waarmee het gezelschap in België en Europa tourde. (Bron: website Muziekcentrum Vlaanderen) Walter Hus, De Marollenopera: http://www.enola.be/meer/podium/6616:walter-hus--de-marollenopera Walter Hus componeert voor '21ste eeuwse versie van het orgel': http://www.brusselnieuws.be/nl/video/tvbrussel/walter-hus-componeert-voor21ste-eeuwse-versie-van-het-orgel
2. WUNDERBAUM EN WILLEM SCHINKEL Het boek De nieuwe democratie van Willem Schinkel en de gesprekken met hem zijn een belangrijke inspiratiebron voor de acteursgroep Wunderbaum. In deze tijd van crisis geeft Willem Schinkel in De nieuwe democratie een aanzet tot democratische vernieuwing. Want is democratie tegenwoordig niet nog slechts een boekhoudtechniek? Hoe kan een politiek die het steeds moet afleggen tegen de financiële markten opnieuw worden vormgegeven? Juist nu werkelijke alternatieve manieren om de politiek vorm te geven minder denkbaar dan ooit lijken, komt het aan op nieuwe antwoorden op deze vragen. Schinkel pleit voor een nieuwe politisering. Tegen de macht van markt en massamedia ontwerpt hij een nieuwe Raad van State als bron van kritische tegenmacht. En tegen gemakkelijke kritiek op populisme en nationalisme in, pleit hij voor een kritisch nationalisme dat de natie als een utopisch project in plaats van een museaal project beschouwt. Hij breekt vastgeroeste debatten open over economie, integratie, cultuur en natie, recht, religie en ecologie en laat zien hoe we kunnen komen tot alternatieve politieke denkwegen. Willem Schinkel (1976) is als socioloog verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn in 2005 gepubliceerde promotieonderzoek Aspects of Violence werd bekroond met de Willem Nagelprijs van de Nederlandse Vereniging voor Criminologie. In 2007 verscheen zijn boek Denken in een tijd van sociale hypochondrie, in 2008 De gedroomde samenleving. Willem Schinkel treedt regelmatig op in publieke debatten en publiceert in onder andere NRC Handelsblad en De Groene Amsterdammer. (Bron: website De Bezige Bij) http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/06/22/de-steen-in-de-vijver-denieuwe-democratie-van-willem-schinkel Willem Schinkel en Wunderbaum bij A New Dawn, ArtEZ studium generale op 24 mei 2013: http://vimeo.com/68994725 https://www.artez.nl/studiumgenerale/Archief/A_New_Dawn_24_mei_2013/Progr amma/Workouts/Wunderbaum http://thenewforest.nl/2013/01/willem-schinkel-over-the-new-forest/ http://thenewforest.nl/2013/02/willem-schinkel-over-democratie/
3. DE CAST WUNDERBAUM Wunderbaum is een Nederlands-Vlaams acteurscollectief dat theater maakt over actuele onderwerpen, zowel op locatie als in het theater. De acteurs van Wunderbaum maken theatervoorstellingen en zijn tevens bekend van film en televisie. Het bijzondere van deze jonge groep is dat zij samen als collectief, zonder regisseur, actuele onderwerpen op een intelligente en controversiële wijze weten te brengen. Ze gaan de confrontatie aan met zichzelf en met hun publiek, zonder daarbij concessies te doen. Het is een eigenzinnig collectief, met een uitgesproken mening en een unieke prikkelende stijl. Voor Wunderbaum is het belangrijk om grote maatschappelijke thema's op een begrijpelijke manier aan de orde te stellen, ook voor een publiek dat normaalgesproken niet zo snel de weg naar het theater vindt. Wunderbaum werkt daarom graag op locaties buiten het theater. Op die manier willen zij een nieuw publiek zoeken en betrekken bij hun werk. Ze werken daarbij samen met o.a. amateurspelers, muzikanten, fotografen en filmmakers. Voorstellingen van Wunderbaum worden regelmatig ook in het buitenland gevraagd. Ze hebben onder andere gespeeld in LA, Budapest, Teheran en Oslo. De acteurs van Wunderbaum zijn jong, ambitieus en gedreven. Ieder van hen bouwt naast de carrière van het collectief ook serieus aan een eigen carrière, niet alleen in het theater maar ook in film en televisie. Wunderbaum leden zijn: Walter Bart (o.a. in films Guernsey en Brideflight), Wine Dierickx (o.a. in films Dagen zonder lief, Steve + Sky, Het varken van Madonna, Smoorverliefd), Matijs Jansen (oa in tv-series Oppassen, Deadline en Vuurzee II), Maartje Remmers (oa in films Ik omhels je met 1000 armen, Stella’s oorlog en Lucia de B.), Marleen Scholten (oa rollen in tv serie Mijn dochter en ik, Flikken Maastricht en film Nadine) en Scarlet Tummers (oa in films In Rode Dromen, Peter Bell en First Child on the Moon). Lieve Pynoo staat in voor het kostuumontwerp. Het collectief blijft echter altijd de belangrijkste plaats innemen. In 2013 is Wunderbaum een grootschalig, vierjarig project gestart: The New Forest. Middels voorstellingen, seminars, een online platform en samenwerking met diverse maatschappelijke geledingen biedt The New Forest ruimte aan alternatieve ideeën voor een toekomstige samenleving. Vaste coproducenten van Wunderbaum zijn de Rotterdamse Schouwburg en NTGent. Website The New Forest: http://thenewforest.nl/
KVS Willy Thomas, theatermaker Willy Thomas is sinds 2006 lid van de artistieke kern van de KVS. Hij startte als speler bij HTP van Jan Decorte en richtte in '84 Dito'Dito op, samen met Guy Dermul. Naast spelen en maken schreef hij ettelijke toneelstukken waarvan B=A bekroond werd met de Signaalprijs in '90, in een regie van Guy Cassiers. In '94 werd B=A nogmaals bekroond met dezelfde prijs; maar dan in een enscenering van Dito'Dito. Naast sporadische samenwerkingen met Josse De Pauw, Guy Cassiers, Bart Meuleman e.a. was er vooral een intense band met tg Stan en het Franstalige gezelschap Transquinquenal waarmee verscheidene producties werden gecreëerd. Sinds het begin van de jaren negentig werd het werk van Dito'Dito steeds meer verbonden met de stedelijke realiteit. De productie 'STOEMP' in co-regie met Guy Dermul was daarbij de brug tussen KVS en Dito'Dito. In de KVS speelde hij een belangrijke rol in de 'Dea Loher' cyclus met Alize Zandwijk van het Ro-Theater, de samenwerking met Olympique Dramatique (Shakespeare), Bart Meuleman (Kafka), Ruud Gielens, Raven Ruël (Tsjechov), Wim Vandekeybus (Decorte) en Thomas Bellinck. Opnieuw met Guy Dermul maakt hij het taalgemengde 'pain perdu, gewonnen brood' met laatstejaarstudenten uit verscheidene theaterscholen uit het gehele land en met teksten van Pol Hoste. Tijdens het seizoen 2012-2013 was hij de coördinator van het omvangrijke stads-gebeuren Tok Toc Knock. Mieke Verdin, theatermaker Mieke Verdin maakte, na haar studie Kunstgeschiedenis aan de KULeuven en toneel aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel, een aantal jaren deel uit van het gezelschap van Jan De Corte. Daarnaast maakte ze een aantal losse voorstellingen, oa met Guy Dermul, Josse De Pauw. In 1985 vervoegde ze, het pas opgerichte Brusselse collectief Dito’Dito. In die tijd werkte ze ook regelmatig samen met tg Stan, het Franstalige ‘Transquinquennal’ en met Tristero. Sinds 2006 maakt zij deel uit van de artistieke kern van KVS, waar zij meewerkte aan diverse projecten met oa. Raven Ruëll, Johan Dehollander, Ruud Gielens, Olympique Dramatique....De samenwerking met Franstalige theatermakers , (momenteel oa.met Dominique Roodthooft) aangezet binnen Dito’Dito’, blijft voor haar ook binnen het Brusselse project van KVS zeer belangrijk.
