Maatschappelijk Jaarverslag 2011 Advies- en Ingenieursbureau Oranjewoud
en Oranjewoud Realisatie
1
Advies- en Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. Maatschappelijk Jaarverslag 2011
Inhoudsopgave
Pagina
Duurzaamheid zit in ons DNA 1. Investeren in de wereld van morgen 2. Toelichting op dit nieuwe verslag 3. Oranjewoud in vogelvlucht 4. De pijlers van ons duurzame beleid 5. Volhoudbaar intern 6. Volhoudbaar extern Bijlagen
3 5 7 13 21 27 47 53
Colofon
65
3
“Duurzaamheid zit in ons DNA” Duurzaamheid is diep geworteld in Oranjewoud. Als advies- en ingenieursbureau zetten we onze kennis al zestig jaar in voor de ontwikkeling van een duurzame leefomgeving. Ooit begonnen we met het in cultuur brengen van heidegronden. Zes decennia later zijn we actief op een breed palet aan thema’s: veiligheid, milieu, beheer, ruimte en infrastructuur. Onderwerpen die essentieel zijn voor de balans tussen bewust omgaan met onze aarde, oog hebben voor de mens en ruimte geven aan economische vooruitgang.
We kunnen met onze kennis bijdragen aan een toekomstbestendige wereld. We zijn ons bewust van onze verantwoordelijkheid. Het begint bij onze mensen. Met uiteenlopende specialismen en kwaliteiten zijn ze weliswaar actief in veel verschillende werkgebieden, toch
Rob van Dongen
hebben ze één gezamenlijke drijfveer: positief bijdragen aan onze leefomgeving. Dit doen ze vaak niet alleen op het werk, maar ook daarbuiten. Onze medewerkers zijn belangrijke ambassadeurs. Zij zijn onze duurzame ondernemers. Daarom is voor hen een prominente rol weggelegd in deze rapportage.
“Onze medewerkers zijn de belangrijkste ambassadeurs” Dit ‘duurzaamheidsdenken’ is vanzelfsprekend in het werk dat we doen. Soms zo vanzelfsprekend dat we ons er niet meer van bewust zijn. Daarom hebben we duurzaamheid verankerd in onze bedrijfsmissie. Als Oranjewoud willen we een toonaangevend partner zijn bij het ontwikkelen en toepassen van duurzame oplossingen voor onze leefomgeving. Vol trots en met plezier. Een missie die wordt vertaald in onze projecten die medewerkers helpen vormgeven. En in de oplossingen die we aandragen voor de wereld van morgen. In onze bedrijfsvoering streven we onder meer naar duurzame werkmethoden en mensgericht beleid. Een speerpunt is reductie van CO₂ uitstoot. Mobiliteit en huisvesting krijgen hierbij veel aandacht. Ook op andere gebieden wordt het milieu gespaard, via recycling en minder papierverbruik. Door onze positie in de maatschappij kunnen we ook andere partijen betrekken en stimuleren. Daarom brengen we richting ketenpartners en toeleveranciers duurzaamheid breed onder de aandacht. Wij nemen graag het voortouw en willen medewerkers, ketenpartners en opdrachtgevers inspireren om de wereld van nu leefbaar te maken en te houden voor toekomstige generaties. In dit maatschappelijk jaarverslag geven we inzicht in de resultaten, projecten en stappen die we als organisatie hebben gezet in 2011. Ontwikkelingen waar we volhoudbaar trots op zijn. Rob van Dongen - Menno Smits
Menno Smits
4
Investeren in de wereld van morgen
5
Investeren in de wereld van morgen Volhoudbaar ondernemen; het is voor ons dus geen keuze maar een vanzelfsprekendheid. Een goed evenwicht tussen profit, people en planet is dé basis voor een toekomstbestendige samenleving. We nemen onze verantwoordelijkheid en realiseren houdbare oplossingen voor onze leefomgeving. Wat betekent dit voor onze werkwijze, relaties, producten en diensten? Hoe maken we duurzaam ondernemen concreet? Het begint heel klein, bij elke individuele medewerker. Duurzaamheid moet je als het ware ademen, het moet zoals gezegd in je DNA zitten. In dit jaarverslag brengen medewerkers letterlijk in beeld, hoe zij bezig zijn met volhoudbaarheid. Niet per se op het werk, juist ook in de eigen woonomgeving. En dat inspireert! Het begint heel klein, bij iedere medewerker. Volhoudbaarheid krijgt steeds meer waarde en inhoud bij Oranjewoud. Het is veel meer geworden dan alleen een intern proces. Natuurlijk werken we volop aan de verduurzaming van onze eigen bedrijfsvoering. Dat mogen klanten ook van ons verwachten. Daarnaast helpen we opdrachtgevers bij het vinden van een goede balans tussen profit, people en planet. Bovendien participeren we in vele duurzame netwerken, dialogen en initiatieven, samen met opdrachtgevers en partners. Een kwestie van volhouden; dat is het zeker! Want duurzaam ondernemen is een uitdaging van formaat. Volhoudbare keuzes maken vraagt om lef en doorzettingsvermogen. Dit eerste maatschappelijk jaarverslag presenteert onze belangrijkste initiatieven en resultaten in 2011. Transparante communicatie is immers onlosmakelijk verbonden met duurzaam ondernemen. Alleen in open verbinding met onze omgeving, kunnen we daadwerkelijk investeren in de wereld van morgen.
1
6
Korte toelichting op dit nieuwe verslag
7
Toelichting op dit nieuwe verslag Met dit eerste maatschappelijk jaarverslag 2011 wordt zichtbaar hoe Oranjewoud concreet invulling geeft aan volhoudbaar duurzaam ondernemen. Het betreft een nulmeting, als basis om verder te groeien naar een zeer duurzaam advies- en ingenieursbureau. Dit verslag is een vertaling van de ingezette koers om transparant te communiceren over onze inspanningen op het gebied van volhoudbaarheid: intern en extern. We zoeken continu verbinding met de wereld om ons heen, willen helder communiceren over doelen en resultaten. En aanspreekbaar zijn op onze missie en te realiseren ambities!
2.1 Basis van de verslaglegging Dit jaarverslag 2011 is gebaseerd op de GRI-systematiek. Het Global Reporting Initiative is een internationale organisatie die richtlijnen voor duurzaamheidsverslaggeving opstelt. In de bijlage van dit verslag is de GRI-index met indicatoren opgenomen. In deze index wordt aangegeven op welke pagina een specifieke indicator (indien gerapporteerd) is te vinden. Het verslag omvat informatie uit onze CO₂ footprint, het interne Arbo & Veiligheidsjaarverslag, de nulmeting milieu- en biodiversiteit én consultaties met stakeholders.
2.2 Afbakening en reikwijdte Het maatschappelijk jaarverslag 2011 heeft betrekking op Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. inclusief dochterondernemingen en Oranjewoud Realisatie B.V. In dit verslag regelmatig samen aangeduid als Advies- en Ingenieursbureau Oranjewoud. Eind 2011 werden de activiteiten van Croonen B.V. uit Rosmalen en Buro 5 uit Maastricht overgenomen. Vanaf januari 2012 worden deze activiteiten ook meegenomen in de verslaglegging. Alle overige zusterbedrijven vallen in 2011 niet onder de operational control van Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. In afwijking van het financieel jaarverslag, zijn de overige dochterondernemingen van Oranjewoud Realisatie Holding B.V. en HMVT B.V. dan ook niet meegenomen. De volledige juridische structuur is opgenomen in het jaarverslag Oranjewoud N.V. 2011.
2
8
9
2.3 Systematiek voor berekeningen Berekeningen van onze CO₂ uitstoot en -reductie gebeuren conform de systematiek van de CO₂ prestatieladder (beheerd door de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen (SKAO) en de onderliggende normen. Berekeningen ten aanzien van veiligheid gebeuren conform de VCA (Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers). Het VCA systeem wordt beheerd door de Stichting Samenwerken Voor Veiligheid (SSVV). Onze financiële gegevens worden gerapporteerd conform de IFRS (International Financial Reporting Standards).
2.4 Verificatie We brengen nu voor het eerst een maatschappelijk jaarverslag uit over 2011. Op termijn streven we naar externe verificatie van het gehele jaarverslag (het streefjaar is 2015). Onze CO₂ uitstoot wordt al wel geverifieerd door KEMA, op basis van de CO₂ prestatieladder.
2.5 Opbouw en leeswijzer Het profiel en bestuur van ons bedrijf staan centraal in hoofdstuk 3: Oranjewoud in vogelvlucht. We geven een kijkje in onze corebusiness en organisatie. Daarnaast introduceren we onze kernwaarden, gedrags- en bedrijfscode, de belangrijkste stakeholders én de interactie met hen. Wat zijn de pijlers van ons volhoudbare beleid? Deze vraag staat centraal in hoofdstuk 4. We laten zien op welke wijze we duurzaam ondernemen vertalen in doelstellingen en ambities. Binnen de eigen organisatie én in de dienstverlening en contacten met onze omgeving. We noemen dit onze interne en externe volhoudbare doelstellingen. Hoofdstuk 5 presenteert vervolgens onze inspanningen wat betreft een duurzame bedrijfsvoering. Want duurzaam ondernemen begint met een vertaling in eigen huis. Naast de eigen bedrijfsvoering maken we duurzaam ondernemen ook concreet in onze omgeving. Hoofdstuk 6 presenteert de initiatieven in relatie tot opdrachtgevers en partners: volhoudbaarheid vertaald in dienstverlening en de contacten met de omgeving. De bijlagen omvatten de geïntegreerde beleidsverklaring van onze directie, het overzicht van maatregelen voor CO₂ reductie en de GRI-index.
10
Respect
11
> Tijmen den Oudendammer “Zee en surfen zijn mijn passies! Ik help graag mee om de zee mooi en gezond te houden. Als bestuurslid van een stichting voor schone zeeën & stranden en duurzame kustontwikkeling, kan ik mijn passie en kennis van water prachtig combineren.”
12
Oranjewoud in vogelvlucht
Duurzaam ondernemen is verankerd in onze missie: Oranjewoud wil een toonaangevend partner zijn bij het ontwikkelen en toepassen van duurzame en integrale oplossingen in onze leefomgeving. Wij nemen onze verantwoordelijkheid, door onze kennis in te zetten voor een volhoudbare toekomst. Vol trots en met plezier.
13
Oranjewoud in vogelvlucht 3.1 Onze core business Prettig wonen, werken, reizen en recreëren; het kan alleen als we grip krijgen op de ruimte. Oranjewoud is daarom actief op het gebied van stedelijke ontwikkeling, mobiliteit, bouw en vastgoedzaken tot landelijk gebied, water, milieu, veiligheid, sport en recreatie. Dit doen we in Nederland én internationaal. Onder aansturing van een Friese ondernemer werd Oranjewoud zestig jaar geleden groot in landinrichting. Inmiddels heeft ons bedrijf zich ontwikkeld tot een allround partner die veel meer is dan een ingenieursbureau.
3.2 Onze businessgroepen en werkmaatschappij Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. bestaat uit acht businessgroepen. De werkmaatschappij Oranjewoud Realisatie B.V. werkt nauw samen met het Ingenieursbureau. De businessgroepen en werkmaatschappij bewegen zich in verschillende markten en bedienen een breed scala aan klanten in de publieke en private sector. Een korte kennismaking:
Infrastructuur zet haar kennis en expertise in om kostbare infrastructuur waaronder bruggen, wegen, viaducten en waterwerken in stand te houden en te verbeteren.
Ruimtelijke Ontwikkeling bouwt mee aan het verwezenlijken van ambities in de openbare ruimte. Of het nu gaat om stadsvernieuwing, herontwikkeling van terreinen of complete gebiedsvisies: samenwerking met stakeholders en samenspel tussen inhoud, proces en procedures staan altijd centraal.
Beheer adviseert partijen bij beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Dit leidt tot innovatieve, doelgerichte oplossingen en transparante beheersystemen.
(Geo)Informatie speelt een toonaangevende rol bij het inwinnen, beheren en ontsluiten van ruimtelijke data. Deze data is cruciaal voor ontwerp, realisatie en beheer van de leefomgeving. Ze biedt state of the art oplossingen, wat betreft techniek, proces én organisatie.
Water focust op waterveiligheid en beperking van overlast en economische schade door overstroming of droogte. Daarbij is meerlaagse veiligheid het uitgangspunt.
Bodem zet haar expertise in voor vraagstukken rondom bodem en de diepe ondergrond. Ze levert meerwaarde in de totale bodemketen; van milieukundig bodemonderzoek en saneringsopgaven tot procesbegeleiding en uitvoering.
3
14
Milieu & Veiligheid biedt brede dienstverlening op het gebied van milieu-, veiligheid- en duurzaamheidsvraagstukken. Dit betreft milieu wet- en regelgeving, maar bijvoorbeeld ook brandveiligheid en externe veiligheid.
Milieu Realisatie verzorgt in de gehele keten het opruimen van verontreinigingen. Voorbeelden zijn bodemsaneringen en de realisatie van bodembeschermende voorzieningen. Klanten worden volledig ontzorgd; van het vaststellen van een verontreiniging tot vergunning en sanering.
Oranjewoud Realisatie B.V. realiseert de (her)ontwikkeling van woon- en werkgebieden en sportaccommodaties én de bouw van kades, oevers en kunstwerken. Projecten worden planmatig geleid en uitgevoerd door vaklieden met kennis van zaken.
3.3 Vier kernwaarden als basis We hebben allemaal hetzelfde doel voor ogen, ongeacht de businessgroep of werkmaatschappij van waaruit we opereren: werken aan een volhoudbare toekomst. Elke medewerker draagt hieraan bij, met de eigen kennis en expertise. We zijn ook verbonden door onze vier kernwaarden, die altijd centraal staan in de dienstverlening van Oranjewoud. De volgende waarden vormen de basis van ons handelen en geven richting aan hoe we ons dagelijks werk uitvoeren:
Ondernemend
Ondernemend
Mensgericht
In een wereld vol mogelijkheden benutten we kansen en nemen we
De mens staat centraal in de leefomgeving waaraan wij werken. We zijn
weloverwogen risico’s. Ons uitgangspunt: niet vastroesten in gebaande
dus niet alleen resultaatgericht, maar letten óók op maatschappelijke
paden, maar zoeken naar andere oplossingen, innovatieve ideeën of
belangen, milieu, de (financiële) speelruimte en de mens achter het
een efficiëntere methode. Ondernemen doen we met elkaar. Als mede-
werk. Investeren in duurzame relaties is voor ons heel vanzelfsprekend.
werkers onderling én samen met opdrachtgevers en partners.
Gericht op ontwikkeling Karakteristiek
Wij creëren ruimte voor groei. Binnen Oranjewoud vertalen we dit in
Meer dan zestig jaar ervaring en een no-nonsense mentaliteit maken
voldoende aandacht voor persoonlijke ontwikkeling. We zoeken ruimte
dat we stevig met beide benen op de grond staan. We zijn onafhanke-
in denken en doen. Bijvoorbeeld door over landsgrenzen te kijken en
lijk, deskundig en werken altijd met respect voor de omgeving. Onze
door het laten groeien van ideeën en plannen. Vraagstukken daadwer-
grondhouding? Staan voor wie je bent! Karakteristiek zijn. Als bedrijf, als
kelijk oplossen, dát is ons streven. Dat vraagt om een combinatie van
medewerker en als mens.
kennis, ervaring, innovatie en creativiteit. Maar bovenal: om ruimte.
15
3.4 Dit is onze organisatiestructuur Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. en Oranjewoud Realisatie B.V. maken deel uit van het beursgenoteerde Oranjewoud N.V. Het hoofdkantoor van Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. is gevestigd in Heerenveen, het hoofdkantoor van Oranjewoud Realisatie B.V. is gevestigd in Oosterhout. Daarnaast zijn er vestigingen in Almere, Capelle aan den IJssel, Deventer, Geleen, Goes, Assen, Schoonebeek en Heerhugowaard. De acht businessgroepen van Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. en werkmaatschappij Realisatie B.V. hadden in 2011 samen 1234 medewerkers in dienst (exclusief 60 weekloners in 2011). Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. maakt deel uit van de Antea Group. Deze groep van advies- en ingenieursbureaus binnen Oranjewoud N.V. is naast Nederland ook actief in België, Colombia, Frankrijk en de Verenigde Staten.
Oranjewoud NV
Ingenieursbureau Oranjewoud B.V.
Oranjewoud Realisatie Holding B.V.
Groenland Beheer B.V.
Oranjewoud Realisatie B.V.
overige bedrijven
Croonen B.V.
Situatie 2011 - De omrande onderdelen zijn onderdeel van dit maatschappelijk jaarverslag.
3.5 Een sterk financieel resultaat De marktomstandigheden waarin we opereerden, waren zeer uitdagend in 2011. Vanwege de economische terugval was de markt moeilijk en onvoorspelbaar. Meebewegen en aanpassen is dan noodzakelijk, net als intensieve samenwerking en innovatief vermogen. Ondanks een lichte omzetdaling ten opzichte van 2010, is ons resultaat na belastingen juist sterk verbeterd in 2011. Onder meer door kostenreductie, investeringen in sales en optimalisatie van de (interne) samenwerking. Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. en Oranjewoud Realisatie B.V. realiseerden een resultaat na belastingen van 11 miljoen euro; een verbetering van 2,1 miljoen ten opzichte van 2010. En daar zijn we trots op! Want ook profit is een belangrijk aspect van duurzaam ondernemen.
die buiten scope verslag vallen
16
Financiële omvang 2011 (x € mln.) Netto omzet
2011
2010
264,8
267,1
15,6
13,4
Resultaat: EBIT
Operationeel resultaat in % van netto omzet Resultaat na belastingen
5,9
5,0
11,0
8,9
151,1
165,2
39,9
50,7
26,4
30,7
Vermogen: Balanstotaal Eigen Vermogen Solvabiliteit in %
3.6 Bestuur, gedragscode en stakeholders De bestuursstructuur De statutair directeur van Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. is Oranjewoud N.V. De dagelijkse leiding ligt volledig in handen van de directie, bestaande uit R.A.M van Dongen en M. Smits. De statutair directeur van Oranjewoud Realisatie B.V. is J.A. Meulman. De dagelijkse leiding ligt in handen van de directie, bestaande uit S. van der Wal en J.A.M.M. van de Riet. Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. en Oranjewoud Realisatie B.V. hebben geen onafhankelijke leden, de moederorganisatie Oranjewoud N.V. heeft een onafhankelijke Raad van Commissarissen. De aandeelhouder kan rechtstreeks (of in het geval van Oranjewoud Realisatie B.V. indirect via Oranjewoud Realisatie Holding B.V.) via de moederorganisatie Oranjewoud N.V. aanbevelingen doen. Daarnaast is in beide organisatie een Ondernemingsraad actief. De Ondernemingsraden overleggen met de directie over alle zaken die van belang zijn voor het personeel. De ondernemingsraden stemmen indien gewenst hun inbreng en aanpak op elkaar af. Tenminste jaarlijks wordt in het managementteam op aangeven van de managers Finance en Control, HR en Duurzaamheid gerapporteerd over de kwantitatieve doelen en resultaten. In de maandelijkse managementteam overleggen zijn de onderwerpen financiën, personeel, kwaliteit, veiligheid & duurzaamheid standaard agendapunten. Er wordt ook op kwalitatieve wijze gerapporteerd over de voortgang en relevante ontwikkelingen rond deze thema’s.
17
Onze gedragscode en bedrijfscode Integriteit en integer handelen; ze vormen de basis van goed bestuur. Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. heeft een bedrijfscode, die ingaat op belangenverstrengeling en het aspect integriteit (de code staat op www.oranjewoud.nl). Ieder jaar wijzen we medewerkers actief op deze code en vragen we om eventuele inbreuken te melden. Binnen de organisatie is een meldpunt integriteit en vanuit Oranjewoud N.V. is een klokkenluidersregeling beschikbaar. Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. heeft zich gecommitteerd aan de gedragscode van de branchevereniging NL Ingenieurs. Bovendien onderschrijven we het koplopersprogramma van Provincie Utrecht. Daarnaast is specifiek beleid in ontwikkeling om belangenverstrengeling bij aanbestedingen te voorkomen en de belangen van de opdrachtgever en overige aanbesteders te borgen.
Actief lidmaatschap verenigingen We zijn actief lid van de branchevereniging NL Ingenieurs en leveren medewerkers voor diverse commissies en expertnetwerken. Vanuit businessperspectief is Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. lid van diverse verengingen en belangenorganisaties. Daarnaast zijn medewerkers van onze verschillende vestigingen actief in de lokale gemeenschap.
In gesprek met stakeholders Wie zijn onze belangrijkste stakeholders? Om hier goed zicht op te krijgen, zijn we in 2011 gestart met een stakeholderanalyse. En dat heeft geleid tot een helder beeld: - Opdrachtgevers - Medewerkers - Aandeelhouders - Onderaannemers en leveranciers - Omwonenden van onze vestigingen - Lokale overheden - Algemene natuur & milieuorganisaties Met verschillende opdrachtgevers, lokale overheden en natuur & milieuorganisaties voeren we sinds 2011 een dialoog over onze duurzaamheidsperformance. De belangrijkste onderwerpen die werden besproken, zijn opgenomen in dit jaarverslag (zie ook paragraaf 6.4). Het betreft enerzijds de mate waarin Oranjewoud energieverbruik en CO₂ uitstoot probeert te verminderen en overschakelt op duurzame energiebronnen. Vooral de belangrijke bijdrage van autoverkeer en de wijze waarop we de uitstoot van CO₂ en fijnstof willen beperken, is een centraal thema. Daarnaast komen de wederzijdse kruisbestuiving/dialoog en continue verbetering van onze dienstverlening aan de orde. Opdrachtgevers zien de grote invloed van onze dienstverlening op hun eigen duurzaamheidperformance.
Behaalde certificaten Begin 2011 was Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. door KIWA gecertificeerd op niveau 3 van het ProRail CO₂ bewust certificaat. In februari 2012 heeft onze organisatie niveau 5 behaald, de hoogste trede van de CO₂ prestatieladder. Ons zorgsysteem voor arbeidsomstandigheden, veiligheid en gezondheid is door Lloyd’s gecertificeerd conform het hoogste niveau (**) van de VGM-checklist Aannemers (VCA).
18
Verantwoordelijk
19
> Hans van Mook “Het is relatief eenvoudig om de zon te benutten voor je eigen energieverbruik. Voor mij was het wel vanzelfsprekend om dit te doen. De gedachte dat ik nu op zonnestralen rondrijd, blijf ik leuk vinden!”
20
De pijlers van ons duurzame beleid
We kunnen alleen een continue factor in de samenleving zijn, als we verbinding creëren tussen profit, people en planet. Dat is onze overtuiging. Naast onze interne zorgsystemen voor kwaliteit (Werk Wijzer!) en arbeidsomstandigheden/ veiligheid (Werk Veilig!) is daarom in 2011 een derde zorgsysteem opgestart voor duurzaamheid: Werk Bewust! Dit alles vanuit een geïntegreerde beleidsverklaring omtrent kwaliteit, arbeidsomstandigheden, veiligheid en duurzaamheid. Gebaseerd op de overtuiging dat een geïntegreerde aanpak van deze aspecten essentieel is voor daadwerkelijk volhoudbaar ondernemen.
21
De pijlers van ons duurzame beleid 4.1 Duurzaamheid: een kwestie van volhouden Volhoudbaarheid; onder deze noemer geven we sinds 2009 invulling aan duurzaam ondernemen en onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het gaat daarbij om totale duurzaamheid, dus het werken aan continue verbetering van het evenwicht tussen profit, people en planet. We streven naar verbinding tussen duurzaamheid van onze eigen bedrijfsvoering en ‘externe duurzaamheid’ in dienstverlening en contacten met opdrachtgevers/partners. Kiezen voor volhoudbaarheid; deze stap is duidelijk gezet. Maar wat betekent dit nu voor onze organisatie? We hebben vijf uitgangspunten geformuleerd. 1. Toonaangevend zijn en voorop lopen in relatie tot duurzaam ondernemen. Dat
betekent kansen zien én benutten. We durven verantwoorde risico’s te nemen, om onze organisatie en de markt verder te brengen.
2. Verantwoordelijkheid nemen in eigen huis. Niet alleen in woorden, ook in daden. Dus duurzaam ondernemen goed verankeren in de eigen strategie en bedrijfsvoering. 3. Partner zijn in de keten. We hebben elkaar nodig, kunnen samen veel meer bereiken. In gesprek met elkaar ontstaan nieuwe inzichten en ideeën wat betreft een volhoudbare toekomst. Het betekent ook: onze leveranciers helpen om duurzaam te werk te gaan. 4. Met onze kennis en expertise kunnen we klanten ondersteunen om in hun projecten balans te vinden tussen profit, people en planet. Samen zoeken we duurzame wegen en oplossingen. 5. Last but not least: medewerkers die trots en met plezier duurzaam ondernemen. Dat is een cruciale voorwaarde. Want een volhoudbare toekomst begint altijd dicht bij jezelf. Medewerkers moeten veilig en onder goede arbeidsomstandigheden kunnen werken én de mogelijkheid krijgen om een levenlang te leren. En dat vereist: goed werkgeverschap!
4
22
23
4.2 Onze duurzame doelstellingen We hebben deze uitgangspunten vertaald naar interne en externe doelstellingen: Intern = Volhoudbaarheid in de eigen bedrijfsvoering: • een financieel gezonde business in combinatie met duurzame inkoop (volgens duurzaamheidscriteria Agentschap NL) en sponsoring/ondersteuning van maatschappelijke projecten. • goed werkgeverschap, zodat medewerkers trots, veilig en met plezier volhoudbaar kunnen ondernemen. Dit betreft aantoonbare initiatieven op het gebied van opleiding, arbeidsomstandigheden, gezondheid en veiligheid. • CO₂ reductie volgens de CO₂ prestatieladder. Oranjewoud wil haar totale CO₂ emissie in 2015 hebben gereduceerd met 25% per fte ten opzichte van 2009, gemiddeld 4% per jaar We streven in 2011 naar niveau 5 op de CO₂ prestatieladder.
Extern = Volhoudbaarheid in onze dienstverlening en externe contacten: • ondersteuning van opdrachtgevers bij het concretiseren van de aspecten profit, people en planet in hun projecten en het vinden van een juiste balans. • feitelijke deelname aan relevante duurzame netwerken en duurzame dialogen met stakeholders over onder meer CO₂ reductie. • duurzame initiatieven starten, die leveranciers en andere partijen helpen bij het vormgeven van duurzaam ondernemen. De hoofdstukken 5 (Volhoudbaarheid Intern) en 6 (Volhoudbaarheid Extern) laten zien welke inspanningen we hebben geleverd in 2011, om invulling te geven aan de genoemde doelstellingen.
24
Betrokken
25
> Jeanette van der Hor “Met een microkrediet financieren kleine ondernemers bijvoorbeeld een koe, naaimachine of winkelruimte. Het doel: een betere financiële positie én een beter bestaan. Zo kunnen mensen zichzelf echt ontwikkelen. Daarom lever ik graag een structurele financiële bijdrage.”
26
Volhoudbaar intern Verduurzaming
van onze bedrijfsvoering
27
Volhoudbaar intern
5
5.1 Een mooie combi: gezonde business en gerichte duurzame investeringen Een gezonde financiële positie, oftewel economische winst, is een belangrijke voorwaarde
Sportieve sponsoring
voor de realisatie van duurzaam ondernemerschap. Ondanks de moeilijke economische situ-
Ambities, hard werken, teamspirit en inzetten
atie hebben we een goed operationeel resultaat behaald in 2011 (zie ook paragraaf 3.5). Onze
op duurzame relaties; het typeert ons bedrijf.
netto omzet daalde licht ten opzichte van 2010, maar we wisten het resultaat na belastingen
En het typeert ook de Koninklijke Nederland-
sterk te verbeteren. Dit is het gevolg van kostenreductie, investeringen in sales, optimalisatie
sche Roeibond (KNRB). In 2011 is daarom een
van de onderlinge samenwerking en het flexibel inspelen op de veranderingen in de markt.
mooie samenwerking ontstaan. We zijn de
Tegelijkertijd hebben we flinke stappen gezet op het gebied van duurzaamheid, kwaliteit en
nieuwe ploegsponsor geworden van de sectie
ontwikkeling van medewerkers.
‘zware mannen’ én het Eerstejaarsklassement, waarin talenten van studentenroeivereni-
Naast economische winst boekten we ook maatschappelijke winst in 2011. De opbrengst
gingen het tegen elkaar opnemen. Sportieve
van ons Goede Doelenfonds investeerden we in maatschappelijke projecten die er toe doen.
sponsoring dus; want daarmee investeren we
We startten een sponsorcontract met de Nederlandse Roeibond. Bovendien was duurzame
in een volhoudbare toekomst.
inkoop een belangrijk aandachtspunt. Zes doelen die er toe doen • Stichting Kinderen Kanker Vrij ontving als eerste een bijdrage uit het Goede Doelen Fonds.
< In 2010 is ons Goede Doelen Fonds op-
Het geld gaat naar onderzoeken in zeven academische centra waar kinderen met kanker
gericht. Medewerkers kunnen maandelijks
onder behandeling zijn (www.kika.nl).
een bedrag aan het fonds doneren, dat door
• Stichting Koninklijk Nederlands Geleidehonden Fonds ontving ook een bijdrage. Deze stich-
Oranjewoud wordt verdubbeld. Eens per kwar-
ting bevordert de mobiliteit en zelfstandigheid van visueel gehandicapten middels geleide-
taal kiezen deelnemers via een stemmings-
honden (www.geleidehond.nl).
ronde welk goed doel een bijdrage ontvangt.
• Oranjewoud voor Haïti leverde geld op voor de wederopbouw van Haïti, na de aardbeving in 2010. • Via Serious Request van 3 FM is een bedrag overgemaakt aan het Rode Kruis, voor hulp aan weeskinderen met aids. • KWF Kankerbestrijding ontving in 2011 ook een bijdrage uit het fonds. In het kader van ons 60-jarig bestaan, deden 60 Oranjewouders mee aan de Ride of the Roses; een wielerevenement om geld op te halen voor KWF (via sponsoring). Oranjewoud zorgde voor de fietsoutfit en het inschrijfgeld van alle medewerkers. Daarnaast deed een collega in 2011 mee aan de Alpe D’huzes en haalde hiermee ook extra geld op voor KWF Kankerbestrijding. • Natuurmomenten kreeg een bijdrage, waarmee ze bankjes kon plaatsen in het herstelde parkbos van Landgoed Voorstonden.
We hebben criteria opgesteld, voor de doelen die in aanmerking komen. In 2010 en 2011 ontvingen zes doelen een bijdrage.
28
Inkopen? Dat kan duurzaam! Alle producten en diensten die we afnemen, toetsen we aan de duurzaamheidscriteria van Agentschap.nl. Waar mogelijk gaan we nog een stap verder. Onze bedrijfsvoering mag het milieu zo weinig mogelijk belasten. Ook leveranciers hebben invloed op onze interne duurzaamheid. Samen werken we aan vergroening van de facilitaire keten, we kiezen bewust voor duurzame inkoop bij leveranciers. Enkele voorbeelden van duurzame inkoop in 2011: • koffie met Utz Kapeh keurmerk • biologisch afbreekbare bekers • 100% hergebruikt Satino Black toiletpapier • biologische-, duurzame- en streekproducten in onze restaurants • schoonmaak met microvezel, dus geen gebruik van chemicaliën • duurzaam assortiment kantoorartikelen. Paragraaf 5.3 gaat verder in op onze doelstellingen en maatregelen wat betreft CO₂ reductie.
5.2 Goed werkgeverschap Zorg dragen voor de mensen die bij en voor ons werken; ook dát is volhoudbaar ondernemen. Wij verwachten dat onze mensen het beste van zichzelf geven. Zij mogen op hun beurt verwachten, dat de beste condities worden gerealiseerd om duurzaam te kunnen werken. Invulling geven aan goed werkgeverschap, betekent volgens ons continu investeren in opleiding & ontwikkeling, arbeidsomstandigheden, gezondheid en veiligheid van onze ‘people’. Zodat we vandaag de mensen in huis hebben, voor de vragen van morgen. Advies- en Ingenieursbureau Oranjewoud respecteert de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties en de internationale arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden, zoals geformuleerd door de International Labour Organisation. We respecteren alle nationale wet- en regelgeving die van toepassing is om onder meer kinderarbeid, dwangarbeid en discriminatie tegen te gaan.
5.2.1 Personeel = ons belangrijkste kapitaal De kennis en talenten van medewerkers vormen ons belangrijkste kapitaal. In 2011 hadden Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. en Oranjewoud Realisatie B.V. samen 1234 mensen in dienst. De voorwaarden en regelingen voor arbeidsovereenkomsten zijn vastgelegd in een arbeidsvoorwaardenregeling. De ondernemingsraad is een belangrijke gesprekspartner wat betreft arbeidsvoorwaardelijke zaken. De spelregels voor dit overleg zijn vastgelegd in een convenant. Creëer je eigen wereld We willen graag dat onze personeelssamenstelling een goede afspiegeling is van de maatschappij. Geen gemakkelijke opgave voor een ingenieursbureau, maar een diverse samenstelling leidt volgens ons tot meer creativiteit en innovatie. In 2011 hebben we ons actief geprofileerd als aantrekkelijke werkgever voor verschillende doelgroepen. Met de pay off ‘Creëer je eigen wereld’ en sponsoring van de Koninklijke Nederlandse Roeibond is onze naamsbekendheid vergroot. We werkten ook weer intensief samen met hogescholen en universiteiten. Een voorbeeld is het project Duurzame Waddenzee, waarin we samenwerkten met studenten van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Meerdere medewerkers hebben in 2011 een rol als docent vervuld. Daarnaast boden we 46 jonge mensen een stageplek.
29
Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. Aantal medewerkers Aantal businessgroepen Verdeling man-vrouw Aantal medewerkers met vast dienstverband Gemiddelde leeftijd Gemiddelde diensttijd Verloop
1146 8 businessgroepen en Business Support 74% man, 26% vrouw 94% 40,4 jaar 9,6 jaar 8%
Oranjewoud Realisatie B.V. Aantal medewerkers Aantal businessgroepen Verdeling man-vrouw Aantal medewerkers met vast dienstverband Gemiddelde leeftijd Gemiddelde diensttijd Verloop
88 2 businessgroepen 78% man, 22% vrouw 98% 45,5 jaar 15 jaar 19%
5.2.2 Een uitdagende werkomgeving Trotse medewerkers die met plezier duurzaam ondernemen; voor ons is het een cruciaal uitgangspunt. We investeren daarom in een uitdagende en leuke werkomgeving, met voldoende ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, opleiding en eigen initiatief. We willen talent tot bloei laten komen, mensen ondersteunen om het beste uit zichzelf te halen. Een helder functiesysteem, jaarlijkse beoordelings- en ontwikkelingsgesprekken en vele opleidingsmogelijkheden helpen hierbij. In 2011 namen we specifieke initiatieven, om medewerkers nog meer in hun kracht te zetten. De highlights op een rij. Managen van talent Talentmanagement kreeg bij Oranjewoud veel aandacht in 2011. Met onze ontwikkeltrajecten hebben we nadrukkelijk verbinding gezocht met de markt en de vragen die daar leven. Daarnaast is de leergang ‘Kunst van mentorschap’ gestart. Deze stimuleert senior medewerkers om hun talenten en kennis te delen met jongere collega’s én als mentor de ontwikkeling van jonge mensen te begeleiden. Medewerkers tot 35 jaar konden via ons platform Jong Oranje weer uitgebreid netwerken, kennis uitwisselen en hun vaardigheden en talenten versterken. Hier is in 2011 volop gebruik van gemaakt. Verder volgden 16 jonge ambitieuze medewerkers in 2011 ons ‘Jonge Helden’ programma; een uitdagend leertraject, waardoor deelnemers zich versneld kunnen ontwikkelen binnen Oranjewoud. Female leadership Vrouwen met ambities; hoe kan de organisatie hen stimuleren om door te groeien naar advies- en managementfuncties? Deze en andere vragen stonden centraal tijdens de training Female Leadership in 2008 en 2009. Vrouwen in schaal 11 en hoger konden de training volgen. Met een mooi vervolg eind 2011: twee deelneemsters namen het initiatief tot de oprichting van een netwerk vrouwelijk leiderschap, Athena. Het doel: ontmoeting, uitwisseling van ervaringen en vooral meer vrouwen in advies- en managementfuncties. Zodat een betere
30
balans ontstaat tussen mannen en vrouwen in alle lagen van de organisatie. In 2012 volgen de eerste bijeenkomsten en activiteiten. Eigen opleidingscentrum focust op klantvraag Ons eigen opleidingscentrum had in 2011 weer een actueel en vraaggericht aanbod van opleidingen en trainingen. Tijdens de maandelijkse introductiedagen in 2011 konden alle nieuwe medewerkers direct kennismaken met dit aanbod. Daarnaast is tijdens alle beoordelings- en ontwikkelgesprekken met medewerkers besproken welke opleidingswensen en passende mogelijkheden er zijn. Het opleidingscentrum presenteert via intranet continu haar actuele aanbod. De klantvraag wordt steeds meer het uitgangspunt voor ons opleidingsbeleid. Klanten vragen meer kwaliteit en een hoger kennisniveau. Om onze medewerkers goed toe te rusten, vragen we vaker feedback van klanten. Een voorbeeld is de nieuwe opleiding System Engineering, die in 2011 samen met de business is ontwikkeld. Ook bij onze commerciële leergang en het Management Development traject, vragen we uitdrukkelijk feedback van de klant. Dit leidt tot maatwerk, partnerschap en vergroting van ons lerend vermogen.
5.2.3 Gezond aan het werk Hoe kunnen we ervoor zorgen dat onze medewerkers fit zijn en lekker in hun vel zitten, zodat ze optimaal kunnen ondernemen? Naast opleiding en ontwikkeling zijn een gezonde leefstijl, goede arbeidsomstandigheden en veiligheid belangrijke randvoorwaarden voor duurzame inzetbaarheid. Daarom hebben we een intern zorgsysteem op het gebied van arbeidsomstandigheden, gezondheid en veiligheid: Werk Veilig! Dit systeem is gecertificeerd voor het hoogste niveau van de Veiligheidschecklist Aannemers van Lloyd’s. Het systeem hangt direct samen met de systemen voor kwaliteit (Werk Wijzer!) en duurzame bedrijfsvoering (Werk Bewust!). De stafactiviteiten op het gebied van kwaliteit, gezondheid, veiligheid en milieu zijn in 2011 gebundeld in de nieuwe stafgroep Quality, Health, Safety & Environment. We geven een overzicht van de highlights en initiatieven in 2011 wat betreft gezondheid, arbeidsomstandigheden en veiligheid op de werkvloer. Aandacht voor ziekteverzuim en begeleiding Een laag ziekteverzuim is goed voor de medewerkers en de organisatie. We hebben een helder doel: Ons streven voor de komende jaren is dat het ziekteverzuimpercentage lager blijft dan 3,5%. Daar zijn we nu nog niet. Het ziekteverzuimpercentage van Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. was 4,53% in 2011. Het percentage van Oranjewoud Realisatie B.V. was 4,3% in 2011. Bij de ondersteunende afdelingen was het percentage 4.09%. Dit betekent een gemiddelde van 4,3%.
31
Sinds april 2011 heeft Oranjewoud een samenwerkingsovereenkomst voor verzuimbegeleiding met Vechtstad Consultancy. Twee bedrijfsartsen houden eens per vier weken spreekuur op onze vestigingen. Oranjewoud heeft ook interne werkplekadviseurs, die advies geven over een juiste inrichting van de werkplek. Als specifieke gezondheidsproblemen worden gesignaleerd, volgt een werkplekonderzoek op maat door de arbodienst. Fit@Work: gratis fruit en stoelmassages Om actief en preventief te investeren in de gezondheid van onze medewerkers, lanceerden we in 2011 samen met de ondernemingsraad ‘Fit@Work’. Via een speciale website zijn alle regelingen op het gebied van gezondheid, arbo en veiligheid eenvoudig te vinden. Verder krijgen medewerkers allerlei gezonde tips en worden faciliteiten geboden om gezond te leven. Voorbeelden zijn stoelmassage, roeiclinics, gratis fruit in de wintermaanden, een tweejaarlijkse healthcheck, een jaarlijkse griepprik en een fietsplan. Het beleid omtrent medische keuringen is in 2010 volledig geïmplementeerd en in 2011 onderdeel geworden van Fit@ Work. Medewerkers die in aanraking kunnen komen met vervuilde grond, worden jaarlijks uitgenodigd voor een bodemsaneringskeuring. In 2011 lieten de keuringen geen bijzondere uitkomsten zien. Aandacht voor ieders welzijn Het welzijn van onze medewerkers staat voorop. Discriminatie, pesterijen of intimidatie worden niet getolereerd. Iedere vestiging van Oranjewoud heeft twee vertrouwenspersonen, waar medewerkers terecht kunnen die te maken hebben met ongewenste intimiteiten of pesten. Jaarlijks vindt een overleg plaats tussen alle vertrouwenspersonen. Landelijk is een klachtencommissie ingesteld. In 2011 hebben twee medewerkers zich gemeld, met een verzoek om bemiddeling.
5.2.4 Veiligheid voorop We besteden veel aandacht aan veiligheid op de werkvloer, met name in de buitendienst. Onze medewerkers moeten hun werk in veilige omstandigheden kunnen uitvoeren. Binnen de eerdergenoemde stafgroep QHSE zijn nu twee hogere veiligheidsdeskundigen actief, zodat extra veiligheidskennis beschikbaar is in de organisatie. Het onderwerp veiligheid staat hoog op de agenda van onze directie en wordt nauw gevolgd en geëvalueerd in verschillende overleggen. In het overleg Veiligheid & Gezondheid worden arbo- en veiligheidsaspecten voor Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. besproken. Bij Oranjewoud Realisatie B.V. worden veiligheidsaspecten behandeld in het landelijk overleg van business- en teammanagers. In de buitendiensten van de vakgroepen Bodem, Ruimtelijke Informatie, Milieu Realisatie en Realisatie vinden zeer frequent veiligheidsinspecties plaats. Er wordt een trendanalyse gemaakt van de uitkomsten én van incidenten en meldingen van bijna-ongevallen en gevaarlijke situaties. Een belangrijk aandachtspunt blijkt de interactie tussen de projectvoorbereiding op kantoor en het werk buiten. Deze kan intensiever en verdient meer aandacht. In het kader van de VCA-certificering van onze buitendienst, moet de Risico-inventarisatie & Evaluatie (RIE) van de buitendienst minstens eens per drie jaar volledig worden geëvalueerd (dit gebeurt weer in 2012) en jaarlijks naar aanleiding van meldingen, incidenten en ongevallen. De laatstgenoemde evaluatie gaf in 2011 geen aanleiding om onze bestaande RIE aan te passen.
32
Bewust
33
> Iris Draaijer “Besparen is een sport geworden in ons gezin. Het apparaatje de Wattcher toont aan dat energie besparen simpel en leuk is. Je ziet bijvoorbeeld direct resultaat van ‘een lampje uitdoen’. Onder Oranjewouders zijn dertig Wattchers continu in omloop.”
34
Voorkómen is beter….. Elk ongeval is er één teveel. Ons doel is om het aantal ongevallen met verzuim te reduceren tot maximaal twee per jaar. De ongevallenindex laat de verhouding zien tussen het aantal medewerkers (inclusief weekloners; in 2011 waren dit er 60) en het aantal ongevallen (bedrijfsongevallen met 1 of meer dagen verzuim en dodelijke bedrijfsongevallen). Deze index is gebaseerd op NEN 3047 (IF). Er wordt rekening gehouden met de effectieve personeelssterkte verminderd met ziekteverzuim. Hier volgt de gezamenlijke index voor Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. en Oranjewoud Realisatie B.V.
Aantal ongevallen 2009/2010/2011 Jaar Personeels- Ziekte- sterkte * verzuim
Miljoen gewerkte uren **
Totaal
IF ongevallenindex
2009 2010 2011
2,34 2,31 2,18
3 10 7
1,3 4,3 3,2
* **
1385 1365 1294
3,9 % 3,7 % 4,3 %
Totaal van het aantal maandloners zijnde het jaargemiddelde januari en december, omgerekend naar fulltime equivalent (deeltijd e.d.) vermeerderd met het aantal weekloners van Oranjewoud Realisatie B.V. zijnde het aantal weekloners per maand getotaliseerd per jaar gedeeld door 12. totaal personeelssterkte x 220 dagen x 8 uur, dit totaal verminderd met het percentage voor ziekteverzuim.
Veiligheidsbewustzijn Gelukkig waren er geen ongelukken met dodelijke afloop. Het aantal ongelukken bij het Ingenieursbureau is gelijk gebleven ten opzichte van 2011 (4), het aantal bij Realisatie is gedaald naar 3 (was 5 in 2010). In 2011 is een onderzoek gestart naar de sterke stijging van ongevallen bij het Ingenieursbureau in 2010: van 1 in 2009 naar 4 in 2010. De belangrijkste conclusie was dat het veiligheidsbewustzijn van onze medewerkers meer aandacht vraagt. Daarom zijn we in 2011 gestart met Observaties Onbewust Gedrag. Hiermee wordt het veiligheidsgedrag geanalyseerd, de situatie veiliger gemaakt en veilig gedrag van medewerkers versterkt. Deze observaties lopen door in 2012. Zodat we het aantal ongelukken in 2012 hopelijk verder kunnen terugdringen en ons doel behalen. Noodzakelijk! Melding van (bijna)ongevallen en gevaarlijke situaties We vragen onze medewerkers om (bijna)ongevallen en gevaarlijke situaties altijd te melden. Opdrachtgevers vinden dit ook noodzakelijk. Waarom? Door analyse van meldingen en een doeltreffende reactie, kunnen we herhaling en daadwerkelijke ongelukken voorkomen. Het melden verdient nóg meer aandacht in de organisatie. Alle medewerkers van Oranjewoud Realisatie B.V. ontvingen in 2011 een brief over het nut en de noodzaak van meldingen. Dit heeft tot verbetering geleid. Bijnaongevallen en gevaarlijke situaties komen ook aan de orde tijdens zogenoemde toolboxmeetings en worden gesignaleerd bij veiligheidsinspecties. Uit de trendanalyses van 2011 blijkt dat uitglijden en vallen van medewerkers én schade aan kabels en leidingen vooral onveilige situaties opleverden. Verder blijkt dat de meeste incidenten te maken hadden met onoplettendheid van medewerkers. Er zijn in 2011 geen gevallen van beroepsziekten gerapporteerd.
35
Geslaagd voor veiligheidsopleidingen In 2011 volgden 7 medewerkers de opleiding ‘Basisveiligheid-VCA’. Daarnaast hebben 46 medewerkers de opleiding ‘Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden (VOL-VCA) gevolgd. Ze zijn allen geslaagd. Verder zijn medewerkers opgeleid in specifieke veiligheidsonderwerpen, zoals Gasmeten en Veiligheid langs het spoor. Toolboxmeetings veiligheid Tijdens toolboxmeetings bij onze verschillende vestigingen, is voorlichting gegeven over diverse veiligheidsonderwerpen. Voorbeelden zijn melding van ongevallen, gehoorschade, struikelen/uitglijden en nieuwe verkeersregels. Via het intranet zijn alle medewerkers geïnformeerd over de geïntegreerde beleidsverklaring ‘Werk Wijzer, Werk Veilig en Werk Bewust!’, de campagnes ‘Week van het oor’, ‘Rijd voorbereid’ en ‘Bellen? Houd het kort!’ De vakgroep Infrastructuur is specifiek voorgelicht over de veiligheids- en gezondheidsrisico’s voor deze vakgroep. Bedrijfshulpverlening > goed geregeld! De bedrijfshulpverlening is goed op orde bij al onze vestigingen. Dit blijkt uit de jaarlijkse inventarisatie van 2011. De voorzieningen voor bedrijfshulpverlening zijn goed en voldoende beschikbaar. In 2011 is Nerve Centre in alle vestigingen geïmplementeerd. Met dit systeem kunnen groepen mensen snel worden opgeroepen bij calamiteiten en incidenten. Bedrijfshulpverleners en ploegleiders BHV hebben in-company cursussen gevolgd. Daarnaast konden medewerkers een basiscursus of herhalingscursus EHBO volgen. In 2011 is besloten om vanaf 2012 met een nieuwe opleider te werken: BTB fire en medical support. Op drie vestigingen is in 2011 een ontruimingsoefening uitgevoerd. Deze verliepen goed, wel zijn enkele aandachtspunten geformuleerd. Niet alle receptiemedewerkers waren bijvoorbeeld voldoende bekend met het systeem Nerve Centre en de snelste vluchtroutes werden niet altijd gebruikt. Deze punten zijn omgezet in concrete verbeteracties. Meepraten & meebeslissen Veiligheid en arbeidsomstandigheden waren in 2011 belangrijke bespreekpunten voor de ondernemingsraden van Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. en Oranjewoud Realisatie B.V. De OR projectgroep ‘Arbo en veiligheid’ (Ingenieursbureau) heeft in 2011 ook drie ervaringsbezoeken gebracht aan buitendienstwerkzaamheden. Een van de bezoeken betrof een bodemsanering in Leeuwarden. Een OR-lid over dit bezoek: “Hier wordt een oude wasserij afgebroken, grond gesaneerd en daarna gestart met de bouw van woningen. Alle medewerkers zijn zichtbaar goed beschermd en tussen de diverse werkruimtes zijn portocabins geplaatst. Hier moeten medewerkers zich verschonen, zodat eventuele vervuiling niet wordt verspreid. Het project kan zonder medische keuring vooraf worden bezocht, maar alleen onder begeleiding.” De OR heeft tijdens de verschillende bezoeken gesproken met betrokkenen, enkele aandachtspunten zijn teruggekoppeld naar de directie. De OR heeft geconstateerd dat het niveau van arbo- en veiligheidszaken bij Oranjewoud sterk is verbeterd. Daarom is besloten om de speciale projectgroep op te heffen. Een OR-lid sluit zich nu aan bij het QHSE-overleg. Binnen de OR van Realisatie B.V. is veel aandacht besteed aan melding van bijna-ongevallen, toolboxmeetings en inspecties.
36
Beschermen
37
> Esther van den Nouwelant “Ik ben met liefde voor de zee grootgebracht. Voeg hierbij mijn liefde voor dieren en een ‘zeedierenspotter’ is geboren! Ik help enkele keren per jaar mee om dieren te spotten in de Noordzee. De verzamelde informatie is belangrijk voor bescherming van de bruinvis en andere walvisachtigen.”
38
5.3 Topprioriteit: reductie van CO2 uitstoot (planet) We belasten het milieu met onze werkzaamheden; dat is een feit. Vooral het energieverbruik in onze kantoren en de vervoersbewegingen veroorzaken CO₂ emissie. We leggen ons daar niet zomaar bij neer. Het is de kunst om deze milieubelasting zoveel mogelijk te beperken en dat is ook ons streven. Om dit planmatig aan te pakken, zochten we aansluiting bij de CO₂ prestatieladder, het beoordelingssysteem voor CO₂ reductie van SKAO. Medio 2011 is niveau 3 van deze ladder bereikt. Ons doel: stijgen naar de hoogste trede 5. En dat is begin 2012 gelukt! De certificatie is uitgevoerd door KIWA Nederland B.V. We hebben een heldere reductiedoelstelling geformuleerd: Oranjewoud wil dat haar CO₂ emissie in 2015 met 25% per fte is gereduceerd ten opzichte van basisjaar 2009, met een gemiddelde van 4% per jaar. Het gaat hierbij om de zogenoemde scope 1 (directe) en scope 2 (indirecte) emissies. Scope 1 emissies zijn directe emissies, veroorzaakt door bijvoorbeeld het verbranden van aardgas voor verwarming van de eigen kantoren en zakelijk verkeer. Scope 2 emissies zijn indirecte emissies. Een voorbeeld is elektriciteitsverbruik, waarbij een energiecentrale (elders) CO₂ uitstoot. We hebben ook een subdoelstelling voor ons wagenpark geformuleerd: Auto’s die vanaf 2011 worden toegevoegd aan het wagenpark, hebben een CO₂ emissie lager dan 120 gram per kilometer. Ook is een reductiedoelstelling geformuleerd voor scope 3 emissies: Oranjewoud wil de CO₂ emissies door woon-werkverkeer en papierverbruik in 2015 beide hebben gereduceerd met 6% ten opzichte van het jaar 2010, met een gemiddelde van 1% per jaar.
Scope 3 emissies zijn overige indirecte emissies, die ergens anders worden uitgestoten, maar wel worden veroorzaakt door onze
SKAO rekent Business Travel en Person cars for business travel tot Scope 2
activiteiten.
39
5.3.1 Tijd voor actie > onze maatregelen Ambitieuze doelstellingen vragen om concrete maatregelen. Want CO₂ reductie gaat natuurlijk niet vanzelf. We hebben allerlei acties in gang gezet, om onze reductiedoelstellingen in 2015 te kunnen behalen. Het gaat om maatregelen voor scope 1, 2 en 3 emissies. Welke dit zijn? We geven enkele highlights, een compleet overzicht van de maatregelen per scope, de beoogde reductie én of de reductie wel, deels of nog niet is behaald, is te vinden in de bijlage. Optimale stook- en koellijnen
Slimme laadpaal
We stemmen de watertemperatuur beter af op de warmte- en koelvraag. Dit gebeurt volgens
We plaatsen een slimme laadpaal bij al onze
ISSO publicatie 68 ‘Energetisch optimale stook- en koellijnen voor klimaatinstallaties in kan-
vestigingen. Hiermee stimuleren we het ge-
toorgebouwen’. We maken meer gebruik van vrije koeling en proberen gelijktijdige koeling en
bruik van elektrische auto’s.
verwarming te voorkomen.
Videoconferencing
Het nieuwe rijden
Via videoconferencing kunnen medewerkers
Alle medewerkers kunnen de cursus Het nieuwe rijden volgen. Het belangrijkste doel: brand-
van verschillende vestigingen eenvoudig met
stof besparen, door op een andere manier te rijden.
elkaar communiceren. Dit scheelt reistijd,
Aangepaste leaseregeling
brandstof en dus CO₂ uitstoot. We gaan de
We beschikken over een aparte categorie met zeer zuinige auto’s. Behoudens strikte uitzon-
capaciteit van videoconferencing verhogen.
deringen kunnen medewerkers alleen nog kiezen voor een leaseauto’s met brandstoflabel A
Led-verlichting
of B.
We zijn een grootschalige proef gestart met
5.3.2 Op koers: voortgang reductie scope 1 en 2 emissies
led-verlichting in ons kantoor te Heerenveen. Sluimertijd koffieautomaten Onze koffieautomaten gaan na kantoortijd in
Twee keer jaar stellen we een carbon footprint op, om de voortgang wat betreft CO₂ reductie
de sluimerstand. Hiermee besparen we elektri-
zichtbaar te maken. De footprints van 2011 laten zien dat we goed op koers zijn met onze
citeit, de watertemperatuur van de boiler blijft
reductiedoelstelling. De CO₂ emissie-inventarisatie is uitgevoerd conform ISO 14064-1; 2006
namelijk lager in de sluimerstand.
en is door KEMA Emission Verification Services geverifieerd. Voor de scope 1 en 2 emissies
Het nieuwe werken
is in 2011 een reductie van 680 ton CO₂ behaald. Onze totale CO₂ emissie in 2011 was 4.934 ton (zie tabel 1), dat is 3,87 ton per fte in 2011. De grootste veroorzaker van CO₂ emissie is de
We stimuleren medewerkers tot het nieuwe
brandstof van ons zakelijk verkeer. In onderstaand figuur zijn de resultaten afgezet tegen de
kelijk uitvoeren van kantoorwerkzaamheden.
reductiedoelstelling.
Er is een Telewerkenreglement opgesteld,
werken. Het gaat om plaats- en tijdonafhan-
beschikbaar via onze interne HR-site.
Doelstelling CO2 emissie scope 1 en 2 totaal
Lichter papier We gebruiken nu 75 grams in plaats van 80 grams papier voor printen en kopiëren.
CO₂-emissie (ton/jaar/FTE) 5
4,5
4,49 4,30 4,25
4
4,12 3,93 3,74
3,87
3,55
3,5
3,37
3,0 2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Doelstelling scope 1 en 2 Daadwerkelijke emissies scope 1 en 2
40
CO2 emissie scope 1 en 2 per FTE 2011 t.o.v. 2010
2011
2010
2009
0,00
1,00
Emissiesoort Aardgas Stadsverwarming Propaan Brandstof zakelijk verkeer Materieel en instrumentarium Elektriciteit Gebruik privéauto Zakelijke vluchten
Totaal
2,00
3,00
4,00
Scope
2009 (ton/FTE)
2010 (ton/FTE)
2011 (ton/FTE)
1 1 1 1 1 2 2 2
0,43 0,01 0,01 2,07 0,06 1,14 0,73 0,04
0,50 0,02 0,01 2,08 0,05 0,93 0,62 0,04
0,45 0,01 0,01 2,22 0,05 0,49 0,61 0,03
4,49
4,25
3,87
Reductie
5,00
reductie 2011-2010
8,9%
0,38
Brandstof zakelijk verkeer Wat betreft ons zakelijk verkeer is de CO₂ emissie met 3,1% toegenomen. Deze verhoging wordt veroorzaakt door uitbreiding van ons wagenpark. Het aantal kilometers is mede daardoor toegenomen. Omdat we onze CO₂ emissie berekenen op basis van het aantal gereden zakelijke kilometers, resulteert een toename van auto’s in een hogere CO₂ emissie. Kijken we echter naar het verbruik, dan is de gemiddelde emissie per voertuig gedaald van 3,52 ton CO₂ naar 3,11 ton CO₂ per jaar. Ons leasewagenpark bevat namelijk steeds meer auto’s die in categorie A of B zitten (maximale uitstoot < 120 gram per kilometer). Het aantal kilometers gereden in hybride auto’s is gestegen met 11,7%. Materieel en instrumentarium De emissie van CO₂ van ons materieel is met 2,5% afgenomen ten opzichte van 2010. In 2011 is minder materieel op projecten ingezet dan in 2010. Zakelijk gebruik privéauto’s In 2011 is het aantal kilometers verreden in privéauto’s gedaald ten opzichte van 2010. Deels komt dit door de inzet van meer leaseauto’s. Het resulteert in een afname van de CO₂ emissie van 5,5% ten opzichte van 2010. Zakelijke vluchten Er is minder zakelijk vliegverkeer geweest. Dit resulteerde in een afname van de CO₂ emissie.
41
5.3.3 Voortgang reductie scope 3 emissies Wat betreft de scope 3 emissies, hebben we onze reductiedoelstelling voor woon-werkverkeer van 1% per fte (per jaar) ruimschoots gehaald. De emissie per fte is in 2011 gedaald met 0,04 ton per fte naar 1,61 ton per fte.
Doelstelling CO2 emissie scope 3 (woon-werkverkeer) CO₂-emissie (ton/jaar/FTE) 1,70
1,65 1,63 1,61 1,59
1,61
1,60
1,57 1,55
1,50 2010
2011
2012
2013
2014
Doelstelling scope 3 (woon-werk verkeer)
2015
Daadwerkelijke emissies
De doelstelling voor papierverbruik is (nog) niet behaald. We hebben in 2011 een stijging geconstateerd van 12,5% per fte ten opzichte van 2010.
Doelstelling CO2 emissie scope 3 (papierverbruik) CO₂-emissie (ton/jaar/FTE) 0,095
0,09
0,082
0,08
0,079
0,078
0,077
0,076
0,075
0,070 2010
2011
2012
2013
2014
2015
Doelstelling scope 3 (papierverbruik) Daadwerkelijke emissies
42
De onderstaande grafiek laat de totale scope 3 emissie per fte zien in 2011 ten opzichte van 2010.
CO2 emissie scope 3 per FTE 2011 t.o.v. 2010
2011
2010
0,0
0,5
Emissiesoort Zakelijk openbaar vervoer Woon-werkverkeer Afval Papierverbruik Elektriciteit klantlocatie
Totaal
1,0
1,5
Scope
2010 (ton/FTE)
2011 (ton/FTE)
3 3 3 3 3
0,02 1,65 0,14 0,08 0,11
0,02 1,61 0,15 0,09 0,10
2,00
1,98
Reductie
reductie 2011-2010
1,0%
0,02
Woon-werkverkeer Uit onze footprints blijkt dat 82% van de scope 3 emissies wordt bepaald door het woonwerkverkeer. Ten opzichte van 2010 is de CO₂ emissie met 6,1% afgenomen.
Afgelegde woon-werkkilometers Oranjewoud Soort vervoer
2010
2011
Leaseauto’s Privéauto’s Openbaar vervoer
5.755.176 5.594.625 4.843.234 4.400.721 251.537 257.965
Verschil -160.551 -442.513 +6.428
In 2011 hebben onze medewerkers in totaal 596.636 minder woon-werkkilometers afgelegd dan in 2010. De grootste afname betrof woon-werkverkeer door privéauto’s. Dit wordt veroorzaakt door daling van het aantal werknemers en stijging van het aantal leaseauto’s. Een positieve trend is dat het aantal kilometers met openbaar vervoer is gestegen. Opvallend is dat het aantal woon-werkkilometers met leaseauto’s bij een stijgend aantal leaseauto’s is gedaald, terwijl het aantal zakelijke kilometers met leaseauto’s is gestegen. Een verklaring is niet direct te geven.
2,0
43
Zakelijk openbaar vervoer
Afval
Binnen Oranjewoud wordt het openbaar vervoer zeer beperkt gebruikt voor zakelijke reizen.
Het aandeel van afval in de scope 3 emissies
Van deze reizen wordt het overgrote deel verricht met de trein. Ten opzichte van 2010 is de
betreft 8%. Ons afval is globaal te verdelen in
CO₂ emissie afgenomen met 15,6%. Toch interpreteren wij dit negatief; want elke zakelijke
2 soorten: papier/karton en overig. Bij overig
kilometer die wordt gereden met openbaar vervoer is in ieder geval schoner dan dezelfde
gaat het bijvoorbeeld om bedrijfsafval, klein
rit met een auto. Een stijging in deze categorie is juist gewenst, bij een daling van het aantal
chemisch afval, grondmonsters, restafval, TL-
zakelijke kilometers met lease- en privéauto’s.
buizen en tuinafval. Het aandeel papier/karton bedraagt 55% van de totale afvalstroom. Ten
Papierverbruik
opzichte van 2010 is de CO₂ emissie toegeno-
Het papierverbruik kan globaal worden verdeeld in 6 stromen: inkoop papier voor printers en
men met 2,5%. Met name het papierafval is
kopieermachines (47%), intern drukwerk (13%), extern drukwerk (22%), enveloppen (11%),
gestegen. We vermoeden dat ook hier geen
schrijfartikelen (4%) en toiletpapier (2%). Ten opzichte van 2010 is de CO₂- emissie toegeno-
sprake is van een materiële stijging, maar dat
men met 14,7%. We vermoeden dat er geen sprake is van een materiële stijging, maar dat de
de kwaliteit van de gegevens van 2011 beter is
kwaliteit van gegevens van 2011 beter is dan die van 2010. Een positief gegeven: het papier-
dan die van 2010
verbruik bij printers en kopieermachines is gedaald; een reductie van 7 ton CO₂. Elektriciteit klantlocatie De CO₂ emissie door elektriciteitsverbruik op 47%
Inkoop papier voor printers en kopieermachines
13%
Intern drukwerk
22%
Extern drukwerk
klantlocaties is beperkt. Deze emissiebron kan worden opgedeeld in 3 stromen: bouwstroom (10%), elektriciteitsverbruik door ons personeel dat op locatie bij de klant werkt (gedetacheerd) (87%) of elektriciteitsverbruik als gevolg van thuiswerken (3%). Ten opzichte van
11% 4% 2%
Enveloppen
2010 is de CO₂ emissie afgenomen met 12,7%.
Schrijfartikelen
Totaalplaatje Vergeleken met 2010 is de totale scope 3 CO₂
Toiletpapier
emissie afgenomen met (afgerond) 139 ton. Zetten we de CO₂ emissie af tegen het aantal fte’s, dan is een daling te zien van 1%.
5.3.4 Communicatie als rode draad CO₂ reductie is cruciaal voor onze toekomst. Alle medewerkers moeten zich hiervan bewust zijn en zich ook betrokken voelen bij de maatregelen. Want iedere medewerker van Oranjewoud is duurzaam ondernemer en kan bijdragen aan volhoudbare oplossingen. We besteden daarom veel aandacht aan communicatie over CO₂ reductie en onze andere volhoudbare initiatieven. Er is in 2011 een uitgebreid communicatieplan opgezet met concrete acties. Via intranet, ons personeelsblad en de nieuwsbalk, informeren we medewerkers continu over de stand van zaken, maatregelen en behaalde resultaten. Daarnaast worden duurzaamheidsactiviteiten georganiseerd. In 2011 was er bijvoorbeeld bij elke vestiging een roadshow van elektrische auto’s. Medewerkers konden proefritten maken en kregen uitgebreide informatie. In reguliere overleggen binnen alle businessgroepen is in 2011 regelmatig aandacht besteed aan CO₂ reductie. Via onze site www.oranjewoud.nl publiceerden we in 2011 structureel over de voortgang en plaatsten we relevante rapporten en nieuwsberichten.
44
Waardering
45
> Eelke Dute “Iets geven en direct effect zien; dat is het mooie van vrijwilligerswerk. Ik bezoek regelmatig een mevrouw die 50 jaar ouder is. Dit zijn veel jaren met interessante kennis en ervaring! Nooit gedacht dat ik zoveel liefde en waardering zou terugkrijgen, een fantastisch gevoel.”
46
Volhoudbaar extern Volhoudbare initiatieven in de wereld om ons heen
We helpen opdrachtgevers bij het vinden van een balans tussen profit, people en planet in hun projecten. We nemen deel aan maatschappelijke initiatieven en dialogen, om bijvoorbeeld nieuwe mogelijkheden voor CO2 reductie te onderzoeken. Ook initiëren we zelf duurzame initiatieven, waar partijen in onze omgeving gebruik van kunnen maken. Een overzicht van onze belangrijkste volhoudbare inspanningen in de wereld om ons heen.
47
Volhoudbaar extern
6
Duurzaam ondernemen gaat veel verder dan een duurzame bedrijfsvoering. We voelen en nemen ook verantwoordelijkheid voor de vertaling van volhoudbaarheid in de wereld om ons heen. In onze dienstverlening aan opdrachtgevers en in contacten met partners is het een vanzelfsprekend gespreksonderwerp geworden. Werken aan een volhoudbare toekomst is een opdracht die ons allemaal raakt. En die we samen kunnen én moeten oppakken, om blijvende resultaten te boeken.
6.1 Duurzaam op weg met opdrachtgevers Werken aan de wereld van morgen wordt heel tastbaar in de projecten die wij voor en met opdrachtgevers uitvoeren. Onze kennis en expertise zetten we in om hen te helpen bij concretisering van de aspecten profit, people en planet. Zodat ze afgewogen keuzes kunnen maken. In 2011 waren we betrokken bij vele grote en kleinere projecten die een link hebben met onze leefomgeving. Twee keer per jaar brengen we de special ‘Duurzaamheid, een kwestie van volhouden uit’. Hiermee informeren we onze stakeholders over concrete volhoudbare projecten die we voor opdrachtgevers uitvoeren. Een selectie van bijzondere projecten.
Kwartiermakers in windenergie
> Dennis Menting Projectleider Provincie Flevoland
Een pittige zuidwester of koude noordoos-
dit complexe speelveld met vele
“Mede door de inzet van Oranjewoud
ter; uit welke hoek de wind ook waait, hij is
nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken.
zijn we erin geslaagd om een helder
belangrijker dan ooit. Wind is de sleutel tot
En dat is onze kracht. We speelden in 2011
kader vast te stellen voor de herontwik-
duurzame energie. De overheid zet in op
onder meer een rol bij de voorbereiding van
keling van de parken. Alle partijen zijn
realisatie van 14% duurzame energie in 2020.
de sanering en opschaling van parken langs
nu in een vroeg stadium betrokken,
Wij zorgen ervoor dat nieuwe windmolenpar-
de IJsselmeerdijk. Voor de provincie Flevo-
waardoor de eerste stap is gezet om
ken en sanering of opschaling van bestaande
land een cruciaal project om hun ambitieuze
draagvlak te krijgen voor dit nieuwe
parken letterlijk de wind in de zeilen krijgen.
doelstelling, 100% energieneutraal in 2020,
windpark. Er zullen ook minder verras-
Windmolens betekenen een flinke ingreep
te realiseren. Daarnaast waren we betrokken
singen tijdens de uitvoering optreden.”
in het landschap. Naast landschappelijke
bij de succesvolle ontwikkeling en upgrading
belangen, spelen economische, planologische
van parken in Alphen aan de Rijn, Rotterdam
en ecologische belangen. Bovendien zijn vaak
en Wieringermeer.
vele partijen betrokken. Het is de kunst om in
48
Alliander steekt energie in veilige werkomgeving
> Han Verhagen Veiligheidskundige van Alliander, aandachtsgebied vervuilde grond
Veiligheid van medewerkers staat voorop
specifieke veiligheidsmaatregelen. Zijn er
bij energiebedrijf Alliander. En dat is niet
verontreinigingen? Dan maken we gezamen-
“Ik ben er trots op bij een bedrijf te
voor niets. Jaarlijks sluit Alliander duizenden
lijk een veiligheid- en gezondheidplan, waar
werken, dat als één van de eersten in
bedrijven en woningen aan op haar netwerk.
de aannemer mee aan de slag kan. Maatrege-
Nederland voor een structurele aanpak
Zodra medewerkers kabels en leidingen in de
len variëren dan van beschermende kleding
heeft gekozen om werken in vervuilde
grond aanbrengen, kunnen ze in aanraking
tot de eis om ‘explosievrij’ te werken. Soms
grond te voorkomen. En dat de aanpak
komen met vervuiling. Dat kan vervelende
volgt ook een bodemsanering. Zo ontstaat
werkt is wel duidelijk. Want inmiddels
gevolgen hebben! Daarom voeren wij in
een veilige, prettige werkomgeving. Met deze
doen gelukkig steeds meer bedrijven het
opdracht van Alliander bodemonderzoeken
aanpak is in de hele keten van aannemer,
op deze manier.”
uit. Zo wordt duidelijk of de grond is vervuild
engineer en uitvoerder het besef ontstaan,
en welke eventuele acties nodig zijn. Meestal
hoe risicovol werken in de grond is en dat
is de bodemkwaliteit prima en worden klan-
voorkomen veel beter is dan genezen.
ten van Alliander snel aangesloten zonder
Gemaal Halfweg: forse emissie- én kostenbesparing
> Fred den Dulken Beheerder Gemaal Halfweg
Het vijzelgemaal Halfweg in de Haarlemmer-
seerd, maar is vooral ook het beperkte rende-
“We hebben in dit project voor het eerst
meer bleek sinds de ingebruikname (1977)
ment van vijzels in het algemeen aan de kaak
harde gegevens boven tafel gehaald
niet optimaal te functioneren. Het ener-
gesteld. Pure winst qua profit, planet én voor
over de werking van de vijzels. Dit
giegebruik was onnodig hoog, slecht voor
de beheerder.
heeft niet alleen tot verbetering van
het milieu én de portemonnee. In opdracht
het rendement van één van de vijzels
van het Hoogheemraadschap zochten we in
geleid, maar is ook belangrijk voor
2011 naar concrete verbeterpunten. Onze
toekomstig te ontwerpen gemalen.
adviseurs startten een diepgaand technisch
Omdat we nu inzicht hebben in de reëel
onderzoek naar de werking van de vijzels. Dit
te verwachten rendementen bij dit type
leverde nieuwe bruikbare inzichten op. Door
vijzels, kunnen we een betere en meer
het pompproces met enkele aanpassingen
duurzame afweging maken bij de keuze
te optimaliseren, bleek een forse besparing
tussen de verschillende opvoerwerktui-
mogelijk. Inmiddels is één vijzel geoptimali-
gen (pompen).”
49
Primeur: Weg van de toekomst
> Leo de Hoogt Projectmanager, Gemeente Oss
Een weg die zelf duurzame energie levert;
geconsulteerd. Wij hebben een bijdrage
“De weg van de Toekomst is drie keer
mooie gedachte, binnenkort een feit.
geleverd aan toetsing van duurzame ideeën
duurzaam! Duurzaam gebouwd: de
Gemeente Oss en Provincie Noord-Brabant
op haalbaarheid en deze waar mogelijk ver-
bouwcombinatie ProN329 (Ballast
bouwen de N329 namelijk om tot Weg van
taald naar contract en aanbesteding. Goede
Nedam en Van Gelder) heeft commit-
de Toekomst. De weg wordt gereconstru-
inpassing in de omgeving was continu een
ment gegeven om het energieverbruik
eerd, met veel aandacht voor technische
aandachtspunt. De reconstructie is inmiddels
voor materialen, transport, machines
en duurzame innovaties én voor belangen
gestart en de oorspronkelijke doelstelling om
et cetera voor 100% in Oss te compen-
van alle betrokkenen. Sinds 2011 vervullen
de doorstroming te verbeteren met een ener-
seren. Energie opwekkend: de weg is
wij een rol binnen het speciaal opgerichte
gieneutrale weg wordt meer dan behaald.
niet alleen energieneutraal, maar levert
projectbureau. Dit betreft onder meer de
Met faunapassages, zonnecellen, brandstof-
100.000 KW per jaar extra duurzame
contractvoorbereiding en aanbesteding met
besparend wegdek en LED-verlichting, mag
energie aan de gemeente Oss. En
gunning aan de meest duurzame inschrijver.
de N329 zich straks met recht de Weg van de
minder uitstoot: door allerlei slimme
De markt, experts en gebruikers zijn intensief
Toekomst noemen!
innovaties is de doorstroom van het verkeer optimaal.”
Herinrichting Tungelroysebeek: klimaatbestendig watersysteem
> Hans van der Valk Projectleider Waterschap Peel en Maasvallei
De slagader in de waterhuishouding van
2011 zijn we gestart met de realisatie van
“In dit project kozen we steeds weer
Midden-Limburg; zo wordt de Tungelroyse
het onderdeel Neerbeek. Voorafgaand aan
voor de meest duurzame oplossing.
beek ook wel genoemd. Waterschap Peel en
het beekherstel, moesten bodem en oevers
Toen de meanders bijvoorbeeld erger
Maasvallei startte daarom al in 1999 met één
worden gesaneerd. Voor de totale beek is
verontreinigd waren dan verwacht, is
van de grootste beekhersteloperaties van
maar liefst 100.000 m3 grond uitgegraven.
alle vervuilde grond weggehaald en niet
Nederland. Belangrijkste doel: de ontwik-
Zo is een duurzame facelift gerealiseerd;
ingepakt. Duurder, maar ook beter op
keling van een robuust en klimaatbestendig
de Tungelroysebeek is weer een prachtig
langere termijn. Oranjewoud heeft ons
watersysteem. Enerzijds om verdroging tegen
slingerende beek en een leefgebied voor vele
echt ontzorgd, door hun toegankelijke
te gaan, anderzijds om overloopgebieden te
planten en dieren.
en proactieve houding. De samenwer-
creëren, zodat minder wateroverlast ontstaat
king met betrokken gemeenten en de
door klimaatverandering. Oranjewoud is
aannemer verliep goed, de bewoners
sinds 2004 betrokken bij het ontwerp, de
wisten waar ze aan toe waren en waar
bestekvoorbereiding en begeleiding. In
ze met vragen terecht konden. Erg belangrijk, gezien de grote impact van het project op omgeving en bewoners.”
50
6.2 Duurzaam initiatief voor onze leveranciers We ondersteunen niet alleen opdrachtgevers bij de vertaling van duurzaamheid in hun projecten. Ook helpen we onze leveranciers om hun bedrijfsvoering te verduurzamen. Hoe? Met het initiatief de Duurzame Leverancier. Ontdek de Duurzame Leverancier Samen met Strukton Rail, Grontmij en Movares namen we het initiatief voor de ‘Duurzame Leverancier’; een online platform en hulpmiddel voor bedrijven die actief een duurzame bedrijfsvoering willen opzetten. Investeren in duurzame productie in de hele bedrijfsketen, is voor ons allemaal een bewuste en toekomstgerichte keuze die past bij volhoudbaar ondernemen. Alle initiatiefnemers zetten zich in voor CO₂ reductie bij hun leveranciers die oploopt van 10 tot 20% in het jaar 2020. Inmiddels is het initiatief verankerd in de coöperatie ‘Duurzame Leverancier’ en is de onafhankelijke website www.duurzameleverancier.nl gelanceerd. Duurzaam werken betekent ook zaken doen met leveranciers die zo duurzaam mogelijk werken. We bouwen daarom sectorbreed aan een platform van partijen, die hun leveranciers willen ondersteunen bij het opzetten van een duurzame bedrijfsvoering. Een bedrijfsvoering waarbij zoveel mogelijk milieuverantwoord wordt gehandeld en innovatieve methoden worden ontwikkeld om de milieubelasting van het werk te verminderen. Hierbij hoort ook duurzame inkoop van producten en diensten voor de eigen bedrijfsprocessen. En het aantoonbaar voldoen aan eisen die opdrachtgevers stellen. Op de site kunnen leveranciers een Duurzaamheidscan invullen. Dit is een interactieve vragenlijst, waarmee ze een helder beeld krijgen van hoe relatief duurzaam hun bedrijf is en welke mogelijkheden er zijn om duurzaamheid naar een hoger niveau te brengen. Daarnaast kunnen ze met de Carbon Manager hun CO₂ emissies berekenen en een beeld krijgen van reductiemogelijkheden.
6.3 Maatschappelijke initiatieven Om het energieverbruik en de CO₂ emissie binnen onze branche en omgeving te verminderen, werkten we in 2011 ook mee aan verschillende (doorlopende) maatschappelijke initiatieven. Een bondig overzicht. Op Kop programma provincie Utrecht MVO Expertnetwerk NL Ingenieurs
In 2011 hebben we ons gecommitteerd aan
Het MVO Expertnetwerk behartigt de collectieve belangen van de branche in de markt met
het Op Kop programma van de provincie
betrekking tot duurzaam ondernemen. Daarvoor werkt zij aan sterke profilering en strategi-
Utrecht. Het doel: CO₂ reductie. De provincie
sche positionering van de branche op deze gebieden. Wij leveren een lid voor het Expertnet-
Utrecht heeft het project Op Kop geïnitieerd.
werk.
Er zijn nu een honderdtal koplopers: organisaties die een klimaatneutrale bedrijfsvoering
Partner MVO Nederland
willen voeren. Om klimaatneutraal te worden,
MVO Nederland is de nationale kennis- en netwerkorganisatie voor maatschappelijk ver-
gaan zij energie besparen en duurzame
antwoord ondernemen (MVO). Binnen het netwerk van MVO Nederland werken circa 1000
energie opwekken. De provincie Utrecht
ondernemersorganisaties, bedrijven en NGO’s samen op het gebied van maatschappelijk
ondersteunt het netwerk van Koplopers. Geza-
verantwoord ondernemen. Gezamenlijk vertegenwoordigen zij meer dan 100.000 onderne-
menlijk wordt de uitstoot van broeikasgassen
mers. MVO Nederland helpt ondernemers om concreet met MVO aan de slag te gaan. Wij zijn
teruggebracht en het inspireert anderen om
partner sinds 2009.
ook milieuvriendelijk te werken.
51
Cleaner Car Contracts
BREAAM
Samen met de grootste leasebedrijven en wagenparkbeheerders van Europa wil Stichting
BREEAM is hét instrument om de duur-
Natuur & Milieu meer zuinige auto’s op de weg krijgen. In het internationale project Cleaner
zaamheid van nieuw en bestaand vastgoed
Car Contracts spreken de bedrijven af om hun wagenpark veel zuiniger te maken. De lease-
meetbaar en bespreekbaar te maken. BREEAM
bedrijven tekenen ervoor dat de gemiddelde emissie van hun nieuwe auto’s in 2012 onder
let op materiaalgebruik en energiegebruik
de 120 gram per kilometer blijft. Dat is ruim onder de EU ambitie van 130 gram per kilometer
én op de leefbaarheid van het gebouw en
in 2015. In Nederland hebben Athlon Car Lease, Business Lease en ING Car Lease als eerste
de omgeving. Het is de meest complete en
leasebedrijven een contract met Stichting Natuur & Milieu ondertekend. Wij leasen onze
gecertificeerde methodiek voor het meten van
auto’s bij Athlon Car Lease en ING Car Lease. Zo verbinden we ons aan Cleaner Car Contracts,
de duurzaamheid van gebouwen. BREEAM is
en kiezen we bewust voor een wagenpark met zuinige auto’s (label A en B).
ontwikkeld door de Britse Building Research Establishment (BRE) en in Nederland geïmple-
Participant Dutch Green Building Council
menteerd door de Dutch Green Building Coun-
Dutch Green Building Council (DGBC) is een onafhankelijke non-profit organisatie die streeft
cil. Wij beschikken over een eigen BREAAM
naar blijvende verduurzaming van de bebouwde omgeving in Nederland. Daartoe ontwikkelt
adviseur.
de organisatie keurmerken voor een onafhankelijke beoordeling van gebouwen (zowel nieuw als bestaand) en gebieden wat betreft duurzaamheid. Wij zijn participant en actief deelnemer.
Smart Charging: slimme laadpaal We ontwikkelden met netbeheerder Enexis en
6.4 Waardevolle duurzame dialogen
Better Place (dienstverlener voor elektrisch rijden) met steun van de provincie Noord-
We participeren in dialogen met overheidsinstellingen en NGO’s, om een actieve bijdrage te
Brabant en de Brabantse Ontwikkelingsmaat-
leveren aan CO₂ reductie. Deze dialogen bieden waardevolle input om onze inspanningen wat
schappij (BOM), het eerste slimme laadsy-
betreft CO₂ reductie verder aan te scherpen. De dialogen richten zich expliciet op CO₂ reductie
steem voor elektrische auto’s ter wereld. Het
bij de uitvoering van projecten. In 2011 is een dialoog gestart met Rijkswaterstaat, de NGO
project laat zien hoe consumenten straks
Stichting Natuur & Milieu (N&M) en de NGO Natuur- en Milieufederatie Utrecht (NMU).
op grote schaal gemakkelijk en betaalbaar
Met Rijkswaterstaat is in 2011 gesproken over CO₂ reductie in relatie tot projectkilometers, de
gebruik kunnen maken van hun elektrische
ontwikkeling van BREEAM Infrastructuur én de toepassing van de CO₂ prestatieladder.
auto. Doel van het project is CO₂ reductie. We faciliteerden in 2011 onder meer de eerste
De dialoog met Stichting Natuur & Milieu richtte zich op CO₂ reductie in relatie tot elektri-
slimme laadpaal bij onze vestiging in Ooster-
citeit, op windenergie, het Nieuwe Werken en de inzet van Full Electric Vehicles via lease-
hout. Het is onze intentie om ook laadpalen bij
maatschappijen. De Stichting is op zoek naar de beste leverancier van zonnepanelen, die
de andere vestigingen te plaatsen. Bijzonder
geïnteresseerde woningeigenaren het beste aanbod van Nederland gaat doen. Onze contract-
is dat naast auto’s ook elektrisch aangedreven
deskundigen adviseren Stichting Natuur & Milieu kosteloos omtrent het inkoopcontract dat ze
scooters, fietsen en voertuigen voor min-
wil sluiten met de leverancier.
der validen kunnen worden opgeladen. Dit gebeurt tijdens kantooruren op kosten van
Met de Natuur- en Milieufederatie Utrecht spraken we over onze CO₂ footprint, het Energiemanagementplan en het energieauditverslag. Dit doen we samen met de collega-initiatiefnemers van de Duurzame Leverancier. De helderheid en ambitie in het energiemanagementplan werden geprezen. Aandachtspunt is de bereikbaarheid van onze vestigingen met het openbaar vervoer. Uiteraard zijn wij ook regelmatig in dialoog met onze omgeving. In 2011 ging daarbij bijzondere aandacht uit naar de verhuizing van ons kantoor in Oosterhout.
Oranjewoud.
52
Bijlagen
53
Bijlagen
Bijlage 1 Beleidsverklaring Werk wijzer, veilig en bewust!
Oranjewoud wil een toonaangevend partner zijn bij het ontwikkelen en toepassen van duurzame en integrale oplossingen voor alle facetten van onze leefomgeving, waarin we wonen, werken, recreëren en reizen. Daarbij heeft Oranjewoud als bedrijf een verantwoordelijkheid voor een leefbare en duurzame samenleving. In het kader van de missie en kernwaarden en vanuit de bedrijfscode van Oranjewoud beoogt de directie de continuïteit en winstgevendheid van de onderneming te bevorderen door systematische zorg voor kwaliteit, veiligheid en duurzaamheid in de bedrijfsvoering van haar onderneming. De afspraken hierover zijn vastgelegd in de uitgewerkte samenhangende zorgsystemen van Oranjewoud: • Werk Wijzer!
op basis van NEN-EN-ISO 9001 voor kwaliteit;
• Werk Veilig!
op basis van VCA** 2008 voor veiligheid en arbeidsomstandigheden;
• Werk Bewust! op basis van CO2 prestatieladder voor duurzaamheid en milieuzorg. Doelstellingen Oranjewoud beoogt met deze zorgsystemen: • het bereiken van een hoogwaardig kwaliteitsniveau, zodanig dat het voldoet aan de eisen en de wensen van de klant en de van toepassing zijnde wet- en regelgeving; • het minimaliseren van veiligheids- en gezondheidsrisico’s voor personeel en derden; • het bevorderen van veiligheid, gezondheid en welzijn op de werkplek; • het voorkomen van persoonlijk letsel, materiële en milieuschade; • maatschappelijk verantwoord te ondernemen, waaronder het voeren van een duurzame bedrijfsvoering; • het streven naar, en vastgelegd in concrete (meerjaarlijkse) toetsbare doelstellingen, van: - minder tekortkomingen/klachten; - minder ziekteverzuim; - daling van het aantal ongevallen en milieuschades; - reductie van de CO2 emissie. • een aantoonbare continue aandacht voor de zorg voor kwaliteit, veiligheid/gezondheid en milieu; • een integer en transparant werkproces. Verantwoordelijkheid Deze doelstellingen kunnen alleen met de inzet van alle (zowel vaste als tijdelijke) medewerkers van Oranjewoud bereikt worden, daarom heeft iedere Oranjewouder een eigen verantwoordelijkheid. Het management (op alle niveaus in de onderneming) heeft de bijzondere verantwoordelijkheid de organisatie in de richting van genoemde doelstellingen te sturen en de medewerkers voldoende en juiste middelen ter beschikking te stellen om dit te kunnen bewerkstelligen. Borging De zorgsystemen worden periodiek intern en extern getoetst en zijn gecertificeerd door een onafhankelijke certificerende instelling. Almere, 18 januari 2011 Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. Ing. M. Smits, Directeur
54
Bijlage 2 Overzicht maatregelen CO₂ reductie Hier volgt een overzicht van de belangrijkste maatregelen per scope, de beoogde reductie én of de betreffende reductie wel, deels of nog niet is behaald in 2011. Maatregelen scope 1 emissies
Reductie
Doelstelling behaald
Installeren slimme gasmeters Door maandelijks de energiestanden te noteren, kunnen we een trendanalyse uitvoeren en de oorzaken van eventuele energiepieken achterhalen. Bovendien wordt duidelijk welke bijdrage het weer en de staat van een gebouw leveren aan ons energiegebruik. Dit geeft input voor verbeteracties en we kunnen de effecten van getroffen maatregelen volgen.
9.408 m3 96.719 kWh
Deels
Good housekeeping We nemen organisatorische maatregelen, waarmee we ons aardgasverbruik terugdringen. Dit betreft het opstellen en verbeteren van procedures en werkvoorschriften én optimalisatie van planning en materiaalbeheer. Concrete voorbeelden zijn: - optimaler gebruik maken van machines en installaties - verwarming uitschakelen in ruimten waar niemand aanwezig is - Regelmatig onderhoud van de verwarmingsinstallatie - Controle instellingen thermostaten
6.272 m3 6.480 kWh
Deels
Optimaliseren stook- en koellijnen We stemmen de watertemperatuur beter af op de warmte- en koelvraag. Dit gebeurt volgens ISSO publicatie 68 ‘Energetisch optimale stook- en koellijnen voor klimaatinstallaties in kantoorgebouwen’. We maken meer gebruik van vrije koeling en proberen gelijktijdige koeling en verwarming te voorkomen.
6.272 m3 64.480 kWh
Deels
Isolatie Onze panden zijn voldoende geïsoleerd. De ijzeren kozijnen met enkelglas in een deel van de oudbouw in Heerenveen, worden vervangen door kunststofkozijn met HR++ glas.
Onbekend
Deels
Het nieuwe rijden (ook scope 3) Alle medewerkers kunnen de cursus Het nieuwe rijden volgen. Het nieuwe rijden bespaart brandstof.
14,2 ton CO₂ (2) 8,7 ton CO₂ (3)
Deels
Bandenspanning (ook scope 3) We zorgen dat de banden van het leasewagenpark het hele jaar goed op spanning zijn. Hiermee voorkomen we onnodig brandstofverbruik. Twee keer per jaar controleren we de bandenspanning en pompen eventueel lucht bij. Daarnaast zorgen we voor tijdige wisseling van zomer- naar winterbanden.
9 ton CO₂ (2) 5 ton CO₂ (3)
Nog niet
Bonus/malusregeling (ook scope 3) De vergoedingen die we geven voor gebruik van de (privé of lease) auto voor projecten en/of woon-werkverkeer is zo opgebouwd, dat we beperking van kilometers stimuleren. We gebruiken een zogenoemde gestaffelde vergoeding.
Onbekend
Nog niet
Vergoedingsregeling De vergoedingsregeling voor reistijd naar projecten passen we aan, zodat reizen met openbaar vervoer wordt gestimuleerd
Onbekend
Nog niet
Aangepaste leaseregeling (ook scope 3) We beschikken over een aparte categorie met zeer zuinige auto’s. Behoudens strikte uitzonderingen kunnen medewerkers alleen nog kiezen voor een leaseauto’s met brandstoflabel A of B.
94,1 ton CO₂ (1,2) 37,1 ton CO₂ (3)
Deels
Gebruikersenquête (ook scope 3) Via een gebruikersenquête willen we een beeld krijgen van het wagenpark van medewerkers en de motieven waarom de auto wordt verkozen boven alternatieven.
Onbekend
Nog niet
55
Slimme laadpaal (ook scope 3) We plaatsen een slimme laadpaal bij onze vestigingen om elektrisch autorijden te stimuleren.
Onbekend
Wel
Videoconferencing Via videoconferencing kunnen medewerkers van verschillende vestigingen eenvoudig met elkaar communiceren. Dit scheelt reistijd, brandstof en dus CO₂ uitstoot. We gaan de capaciteit van videoconferencing verhogen.
43,6 ton CO₂ (1,2)
Deels
Maatregelen scope 2 emissies
Reductie
Doelstelling behaald
Meten nachtverbruik. Als we ons nachtverbruik weten, kunnen we maatregelen nemen om het energieverbruik te verminderen. In ons pand in Capelle aan de IJssel worden metingen verricht met plugwise apparatuur, waardoor het verbruik van apparatuur afzonderlijk of als groep inzichtelijk wordt. De resultaten worden landelijk doorgevoerd.
18.817 m3 193.439 kWh
Nog niet
Groene stroom We zijn overgegaan naar groene stroom Qwint en naar groene stroom met SMK certificaat
0 kWh
Wel
Energiezuinige verlichting Voor alle gebouwen bepalen we of bestaande verlichting wordt vervangen door energiezuiniger verlichting. Dit gebeurt met behulp van de terugverdientijd en de resterende huurperiode.
249.556 kWh
Deels
Led-verlichting We zijn een grootschalige proef gestart met led-verlichting in ons kantoor te Heerenveen.
49.811 kWh
Deels
Aanwezigheidsdetectie We voorzien onze gebouwen van aanwezigheidsdetectie-sensoren.
67.729 kWh
Deels
Reductie verlichtingspunten of vermogen We starten een onderzoek naar de mogelijkheden om verlichtingspunten of vermogen te reduceren.
Onbekend
Nog niet
Multifunctionials Onze vestigingen krijgen nieuwe multifunctionals met aanzienlijk minder energieverbruik in standby en slaapmodus.
20.582
Wel
Uitschakelen PC configuratie We onderzoeken of er mogelijkheden zijn om de PC configuratie in het weekend en ‘s nachts automatisch uit te schakelen.
Onbekend
Nog niet
Thin-cliënts We onderzoeken of er mogelijkheden zijn om alle desktop-PC’s en notebooks te vervangen door thin-cliënts.
40.894
Nog niet
Energiezuinige apparatuur Onze computerservers worden vervangen door energiezuinige apparatuur.
Onbekend
Nog niet
Hogere temperatuur server We onderzoeken of er mogelijkheden zijn om de minimale temperatuur in de serverruimte te verhogen, waardoor minder energie nodig is voor de koelapparatuur.
Onbekend
Nog niet
Sluimertijd koffieautomaten Onze koffieautomaten gaan na kantoortijd in de sluimerstand. Hiermee besparen we elektriciteit, de watertemperatuur van de boiler blijft lager in de sluimerstand.
3.287 kWh
Wel
56
Dubbelzijdig printen Alle printers drukken standaard dubbelzijdig af.
9,2 ton CO₂ (3)
Nog niet
Digitaal rapporteren We gaan de mogelijkheden van digitaal rapporteren onderzoeken.
Onbekend
Nog niet
Paperless office We gaan de mogelijkheden van een paperless office onderzoeken.
Onbekend
Nog niet
Digitalisering resultaten Analyse-resultaten van bodemonderzoeken worden digitaal aangeleverd.
0,4 ton CO₂ (3)
Wel
Lichter papier We gebruiken 75 grams (ipv 80 grams) papier voor printen en kopiëren.
7,3 ton CO₂ (3)
Wel
57
Bijlage 3 GRI indicatoren
Managementbenadering infromatievoorziening voor elke indicator categorie
Geef informatie over minimaal 20 prestatie-indicatoren, inclusief minstens een van elke categorie: Economische aspecten, Milieuaspecten, Arbeidsomstandigheden, Mensenrechten, Maatschappij, Productverantwoordelijkheid
UITKOMST
A A+ Dezelfde criteria als voor niveau B
Externe verificatie van het verslag
G3 prestatie-indicatoren en prestatie-indicatoren van aanvullende sectorspecifieke richtlijnen
Geef informatie over minimaal 10 prestatie-in-dicatoren, inclusief minstens een van elke categorie: Economische aspecten, Milieuaspecten en Sociale aspecten
B B+ Inhoud van verslag: Criteria voor niveau C en 1.2 3.9, 3.13 4.5-4.13, 4.16-4.17
Externe verificatie van het verslag
G3 Managementbenadering informatievoorziening
UITKOMST
Niet nodig
UITKOMST
Standaardonderdelen van informatievoorziening
G3 Profiel informatievoorziening
Inhoud van verslag: 1.1 2.1-2.10 3.1-3.8, 3.10-3.12 4.1-4.4, 4.14-4.15
Managementbenadering infromatievoorziening voor elke indicator categorie
Geef informatie over alle G3 kern prestatie-indicatoren en prestatie-indicatoren van aanvullende sectorspecifieke richtlijnen* en houd rekening mee het materialiteit principe bij a) geef informatie over de indicator of b) leg uit waarom er geen informatie gegeven is
Externe verificatie van het verslag
C C+
Verslag Toepassingsniveau
* Definitieve versie van aanvullende sectorspecifieke richtlijnen
58
GRI 3.0 CONTENT INDEX - GRI APPLICATIENIVEAU C Toelichting MJV NVJV
Maatschappelijk Jaarverslag Jaarverslag Oranjewoud N.V.
Volledig gerapporteerd Deels gerapporteerd Niet gerapporteerd
Profiel
1
2
3
Beschrijving
Gerapporteerd
Verwijzing/Toelichting
MJV p3 en bijlage 1
MJV p7
MJV p9
Jaarlijks
MJV p7
Strategie en Analyse 1.1
Verklaring bestuurder
1.2
Beschrijving van belangrijke gevolgen risico’s en mogelijkheden
NVJV p26-27 en NVJV p32-35, voor Oranjewoud N.V.
Organisatieprofiel 2.1
Naam van de Organisatie
2.2
Voornaamste merken, PRoducten en/of diensten
2.3
Operationele structuur van de organisatie
2.4
Locatie van het hoofdkantoor van de organisatie
2.5
Het aantal landen waar de organisatie actief is
2.6
Eigendomsstructuur en Rechtsvorm
2.7
Afzetmarkten
2.8
Omvang (aant. wns, netto omzet; totaal van het vermogen)
2.9
Significante veranderingen tijdens verslagperiode
2.10
Onderscheidingen die tijdens de verslagperiode
MJV p7 MJV p13-14 MJV p15 MJV p15 MJV p15 en NVJV p111 MJV p15 MJV p16 MJV p15 MJV p17, Geen relevante onderscheidingen in 2011
Verslagparameters 3.1
Verslagperiode
3.2
Datum van het meest recente verslag
3.3
Verslaggevingcyclus
3.4
Contactpunt voor vragen
3.5
Proces voor het bepalen van de inhoud
3.6
Afbakening van het verslag
3.7
Beperkingen reikwijdte van het verslag
3.8
Basis voor verslaggeving over samenwerkingsverbanden, dochterondern
3.9
Technieken, berekeningsgrondslagen voor gegevensmetingen
3.10
Uitleg over de gevolgen van eventuele herformuleringen
3.11
Significante veranderingen ten opzichte van vorige verslagperiodes
Geen veranderingen, dit is het eerste verslag
3.12
GRI inhoudsopgave
MJV Bijlage 3
3.13
Beleid externe verificatie
MJV p9, dit is het 1e verslag
MJV Colofon aan einde van dit verslag
MJV p7 MJV p7 MJV p9, conform IFRS MJV p9 Geen herformuleringen, dit is het eerste verslag
MJV p9
59
4
Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid 4.1
De bestuursstructuur van de organisatie
4.2
Voorzitter hoogste bestuursorgaan
MJV p16
4.3
Onafhankelijke leden
4.4
Mechanismen die aandeelhouders en medewerkers de gelegenheid geven om aanbevelingen te doen
4.5
Een koppeling tussen vergoedingen voor leden van het hoogste bestuurslichaam
NVJV p93 voor bestuurders Oranjewoud N.V.
4.6
Processen waarborging van vermijding belangenverstrengeling
MJV p17 en NVJV p11-12
4.7
Deskundigheid hoogste bestuursorgaan
4.8
Intern ontwikkelde missie- of beginselverklaringen, gedragcodes
MJV Bijlage 1
4.9
Procedures hoogste bestuurslichaam voor overzien van econ/soc/milieu Prestaties
4.10
Evaluatie Prestaties hoogste bestuursorgaan
4.11
Voorzorgprincipe
4.12
Extern ontwikkelde economische, milieugerelateerde en sociale handvesten
4.13
Lidmaatschap van verenigingen
4.14
Stakeholdergroepen
4.15
Inventarisatie en selectie stakeholders
4.16
Benadering van het betrekken van belanghebbenden, waaronder de frequentie
4.17
Belangrijkste onderwerpen betrokken stakeholders
MJV p16 MJV p16 MJV p16
NVJV p5-6 voor bestuurders Oranjewoud N.V.
MJV p16 MJV p16 en NVJV p7-9 MJV Bijlage 1 MJV p17, p48-49 MJV p17 MJV p17, p49 MJV p17, p49 MJV p17, p49 MJV p17, p49
ECONOMISCHE PRESTATIE-INDICATOREN Aspect: Economische prestaties EC1
Directe economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd, waaronder inkomsten, operationele kosten, personeelsvergoedingen, donaties en overige maatschappelijke investeringen, ingehouden winst en betalingen aan kapitaalverstrekkers en overheden.
EC2
Financiële implicaties en andere risico’s en mogelijkheden voor de activiteiten van de organisatie als gevolg van klimaatverandering.
EC3
Dekking van de verplichtingen in verband met het vastgestelde uitkeringenplan van de organisatie.
MJV p16 en NVJV (diverse pagina’s, niet specifiek voor advies- en ingenieursbureau Oranjewoud)
EC4
Significante financiële steun van de overheid.
Geen significante financiële steun ontvangen
Aspect: Marktaanwezigheid EC5
Spreiding in de verhouding tussen het standaard aanvangssalaris en het lokale minimumloon op belangrijke bedrijfslocaties.
EC6
Beleid, methoden en deel van uitgaven betreffende lokaal gevestigde leveranciers op belangrijke bedrijfslocaties.
EC7
Procedures voor lokale personeelswerving en aandeel van het topkader dat afkomstig is uit de lokale gemeenschap op belangrijke bedrijfslocaties.
Aspect: Indirecte Economische effecten EC8
Ontwikkeling en gevolgen van investeringen in infrastructuur en diensten die voornamelijk ten behoeve van het algemeen nut worden geboden door middel van verplichtingen van commerciële aard, dan wel in natura of pro bono.
EC9
Inzicht in en beschrijving van significante indirecte economische gevolgen, waaronder de omvang ervan.
60
MILIEUPRESTATIE-INDICATOREN Aspect: Materialen EN1
Totale hoeveelheid gebruikte materialen naar gewicht of volume.
EN2
Percentage van de gebruikte materialen dat bestaat uit afval uit externe bronnen
Aspect: Energie EN3
Direct energieverbruik door primaire energiebron.
EN4
Indirect energieverbruik door primaire bron.
EN5
Energie die bespaard is door besparingen en efficiëntieverbeteringen.
EN6
Initiatieven ten behoeve van energie-efficiënte of op duurzame energie gebaseerde producten en diensten, evenals verlagingen van de energie-eisen als resultaat van deze initiatieven.
EN7
Initiatieven ter verlaging van het indirecte energieverbruik en reeds gerealiseerde verlaging.
MJV p37 en bijlage 2
MJV p37 en bijlage 2
Aspect: Water EN8
Totale wateronttrekking per bron.
EN9
Waterbronnen waarvoor wateronttrekking significante gevolgen heeft.
EN10
Percentage en totaal volume van gerecycled en hergebruikt water.
Aspect: Biodiversiteit EN11
Locatie en oppervlakte van land dat eigendom is, gehuurd wordt, beheerd wordt in of grenst aan beschermde gebieden en gebieden met een hoge biodiversiteitswaarde buiten beschermde gebieden.
EN12
Beschrijving van significante gevolgen van activiteiten, producten en diensten op de biodiversiteit in beschermde gebieden en gebieden met een hoge biodiversiteitswaarde buiten beschermde gebieden.
EN13
Beschermde of herstelde habitats.
EN14
Strategieën, huidige maatregelen en toekomstige plannen voor het beheersen van de gevolgen van de biodiversiteit.
EN15
Aantal op de rode lijst van de IUCN vermelde soorten en soorten op nationale beschermingslijsten met habitats in gebieden binnen de invloedssfeer van bedrijfsactiviteiten, ingedeeld naar hoogte van het risico van uitsterven.
Aspect: Luchtemissies, Afvalwater en Afvalstoffen EN16
Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht.
EN17
Andere relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht.
EN18
Initiatieven ter verlaging van de emissie van broeikasgassen en gerealiseerde verlagingen.
EN19
Emissie van ozonafbrekende stoffen naar gewicht.
EN20
NO, SO en andere significante luchtemissies naar type en gewicht.
EN21
Totale waterafvoer naar kwaliteit en bestemming.
EN22
Totaalgewicht afval naar type en verwijderingsmethode.
EN23
Totaal aantal en volume van significante lozingen.
EN24
Gewicht van getransporteerd, geïmporteerd, geëxporteerd of verwerkt afval dat als gevaarlijk geldt op grond van bijlage I, II, III en VIII van de Conventie van Bazel en het percentage afval dat internationaal is getransporteerd.
EN25
Benaming, grootte, beschermingsstatus en biodiversiteitswaarde van wateren en gerelateerde habitats die significante gevolgen ondervinden van de waterafvoer en -afvloeiing van de verslaggevende organisatie.
MJV p37-41 MJV p37-41 MJV p37 en bijlage 2
61
Aspect: Producten en diensten EN26
Initiatieven ter compensatie van de milieugevolgen van producten en diensten en de omvang van deze compensatie.
EN27
Percentage producten dat is verkocht en waarvan de verpakking is ingezameld, naar categorie.
Aspect: Naleving EN28
Monetaire waarde van significante boetes en totaal aantal niet-monetaire sancties wegens het niet naleven van milieuwet- en - regelgeving.
Aspect: Transport EN29
Significante milieugevolgen van het transport van producten en andere goederen en materialen die worden gebruikt voor de activiteiten van de organisatie en het vervoer van personeelsleden.
Aspect: Algemeen EN30
Totale uitgaven aan en investeringen in milieubescherming naar type.
ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN EN INDICATOREN VOOR VOLWAARDIG WERK Aspect: Werkgelegenheid LA1
Totale personeelsbestand naar type werk, arbeidsovereenkomst en regio
MJV p28, Regio-onderverdeling binnen Nederland niet verder uitgesplitst
LA2
Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop per leeftijdsgroep, geslacht en regio.
MJV p28, geen uitsplitsing verloop
LA3
Uitkeringen aan voltijdmedewerkers die niet beschikbaar zijn voor deeltijdmedewerkers, per grootschalige activiteit.
Aspect: Verhouding tussen werkgever en werknemer LA4
Percentage medewerkers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt.
LA5
Minimale opzegtermijn(en) in verband met operationele veranderingen, inclusief of dit wordt gespecificeerd in collectieve overeenkomsten.
MJV p28, er is geen cao
Aspect: Gezondheid en veiligheid LA6
Percentage van het totale personeelsbestand dat is vertegenwoordigd in formele gezamenlijke arbo-commissies van werkgevers en werknemers die bijdragen aan de controle op en advies over arbo-programma’s.
MJV p16, geldt voor het gehele personeel
LA7
Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers en het aantal werkgerelateerde sterfgevallen per regio.
MJV p32
LA8
Opleidings-, trainings-, advies-, preventie- en risicobeheersingsprogramma’s ten behoeve van personeelsleden, hun families of omwonenden in verband met ernstige ziekten.
MJV p29
LA9
Afspraken over arbo-onderwerpen vastgelegd in formele overeenkomsten met vakbonden.
Aspect: Opleiding en onderwijs LA10
Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar besteedt aan opleidingen, onderverdeeld naar werknemerscategorie.
LA11
Programma’s voor competentiemanagement en levenslang leren die de blijvende inzetbaarheid van medewerkers garanderen en hen helpen bij het afronden van hun loopbaan.
MJV p29
LA12
Percentage medewerkers dat regelmatig wordt ingelicht omtrent prestatie- en loopbaanontwikkeling.
MJV p29 geldt voor het gehele personeel
Aspect: Diversiteit en kansen LA13
Samenstelling van bestuurslichamen en onderverdeling van medewerkers per categorie, naar geslacht, leeftijdsgroep, het behoren tot een bepaalde maatschappelijke minderheid en andere indicatoren van diversiteit.
LA14
Verhouding tussen basissalarissen van mannen en vrouwen per medewerkerscategorie.
62
PRESTATIE-INDICATOREN VOOR MENSENRECHTEN Aspect: Investerings- en inkoopbeleid HR1
Percentage van en totaal aantal aanmerkelijke investeringsovereenkomsten waarin clausules over mensenrechten zijn opgenomen of waarvan de naleving van de mensenrechten is getoetst.
HR2
Percentage belangrijke leveranciers en aannemers die getoetst zijn op naleving van de mensenrechten en op getroffen maatregelen.
HR3
Totaal aantal uren personeelstraining over beleid en procedures betreffende aspecten van mensenrechten die relevant zijn voor de activiteiten, met inbegrip van het percentage van het personeel dat de trainingen gevolgd heeft.
Aspect: Verbod op discriminatie HR4
Totaal aantal gevallen van discriminatie en de getroffen maatregelen.
MJV p29
Aspect: Vrijheid van vereniging en collectieve arbeidsonderhandelingen HR5
Activiteiten waarvan is vastgesteld dat daarbij een aanzienlijk risico zou kunnen gelden voor het recht op de uitoefening van de vrijheid van vereniging en collectieve arbeidsonderhandelingen, alsmede de maatregelen die zijn getroffen ter ondersteuning van deze rechten.
Aspect: Kinderarbeid HR6
Activiteiten waarvan is vastgesteld dat er een aanzienlijk risico is van gevallen van kinderarbeid, alsmede de maatregelen die zijn getroffen gericht op de uitbanning van kinderarbeid.
Aspect: Gedwongen en verplichte arbeid HR7
Activiteiten waarvan is vastgesteld dat er een aanzienlijk risico is van gevallen van gedwongen of verplichte arbeid, alsmede de maatregelen die zijn getroffen gericht op de uitbanning van gedwongen of verplichte arbeid.
Aspect: Veiligheidsbeleid HR8
Percentage van het beveiligingspersoneel dat training heeft gevolgd in het beleid of de procedures van de organisatie betreffende aspecten van de mensenrechten die relevant zijn voor de activiteiten.
Aspect: Rechten van de inheemse bevolking HR9
Totaal aantal gevallen van overtreding van de rechten van de inheemse bevolking, alsmede de getroffen maatregelen.
MAATSCHAPPELIJKE PRESTATIE-INDICATOREN Aspect: Gemeenschap S01
Aard, reikwijdte en effectiviteit van alle programma’s en methoden die de effecten van de activiteiten op gemeenschappen bepalen en beheren, waaronder vestiging, activiteiten en vertrek.
Aspect: Corruptie S02
Percentage van en totaal aantal bedrijfseenheden geanalyseerd op corruptiegerelateerde risico’s.
S03
Percentage van het personeel dat training in anticorruptiebeleid en -procedures van de organisatie heeft gevolgd.
S04
Maatregelen die zijn getroffen naar aanleiding van gevallen van corruptie.
Aspect: Publiek beleid S05
Standpunten betreffende publiek beleid en deelname aan de ontwikkeling ervan, evenals lobbyen.
S06
Totale waarde van financiële en in-natura-bijdragen aan politieke partijen, politici en gerelateerde instellingen per land.
Geen bijdragen
63
Aspect: Concurrentiebelemmerend gedrag S07
Totaal aantal rechtszaken vanwege concurrentiebelemmerend gedrag, anti-kartel-, en monopolistische praktijken, alsmede de resultaten van deze rechtszaken.
Aspect: Naleving S08
Monetaire waarde van significante boetes en totaal aantal niet-monetaire sancties wegens het niet naleven van wet- en -regelgeving.
Geen boetes of sancties
PRESTATIE-INDICATOREN VOOR PRODUCTVERANTWOORDELIJKHEID Aspect: Gezondheid en veiligheid van consumenten PR1
Levensduurstadia waarin de gevolgen van producten en diensten voor gezondheid en veiligheid worden beoordeeld met het oog op verbetering en het percentage van belangrijke product- en dienstencategorieën die aan dergelijke procedures onderhevig zijn.
PR2
Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving en vrijwillige codes betreffende gevolgen voor gezondheid en veiligheid van producten en diensten gedurende de levensduur, naar type resultaat.
Aspect: Etikettering van producten en diensten PR3
Type informatie over producten en diensten dat verplicht wordt gesteld door procedures en het percentage van belangrijke producten en diensten die onderhevig zijn aan dergelijke informatie-eisen.
PR4
Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving en vrijwillige codes betreffende informatie over en etikettering van producten en diensten, naar type resultaat.
PR5
Beleid ten aanzien van klanttevredenheid, met inbegrip van resultaten van onderzoeken naar de klanttevredenheid.
Aspect: Marketingcommunicatie PR6
Programma’s voor de naleving van wetten, standaarden en vrijwillige codes met betrekking tot marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring.
PR7
Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving en vrijwillige codes betreffende marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring, naar type resultaat.
Aspect: Privacy van klanten PR8
Totaal aantal gegronde klachten over inbreuken op de privacy van klanten en het kwijtraken van klantgegevens.
Geen gegronde klachten
Geen boetes of sancties
Aspect: Naleving PR9
Monetaire waarde van significante boetes wegens het niet-naleven van wet- en -regelgeving betreffende de levering en het gebruik van producten en diensten.
64
65
Maatschappelijk Jaarverslag 2011
Colofon Productie, (eind)redactie, fotografie en ontwerp Oranjewoud PR & Communicatie Postbus 24 8440 AA Heerenveen Tekst Oranjewoud Groot Haar + Orth Uitgave November 2012 Heeft u vragen over dit jaarverslag, dan kunt u mailen of bellen:
[email protected] en (0513) 63 45 71
