Vrijwillige
Juli 2011
Magazine van het ZonMw-programma Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin
Voorlichting voor en door jongeren ‘Dan komt de boodschap beter aan’
Maatjes helpen jonge nieuwkomers
‘In het begin vond ik Nederlanders raar’ Marlies Veldhuijzen van Zanten-Hyllner:
Burgers, professionals en overheid kunnen elkaar versterken VRIJWILLIGE INzet
1
de ZIN
Tu u r l i j k k u n j e
Maar de
die zit in
in je eentje
scoren.
échte magie…
het sam enspel. Zoek elkaars kracht. Maak mooie combinaties. Haal het beste in elkaar boven. En beleef wat je in je eentje nooit had kunnen
berei ken.
2
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
3
INhoud
Reportages en interviews
Juli 2011
66
Samenspel De Zin | Samenspel
46
2-3 6-11
In ’t land | Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk De inzet van | Projectleiders
30-39
Aan de slag | Voorlichting voor en door jongeren In beeld | Projecten
42-45
48-53
In je dromen | Kansen krijgen en grijpen
Uitgesproken | ‘Vrijwilligerswerk is een cruciale steunpilaar’
54-55
Mooi voorbeeld | Meide/Made in Stockhasselt
56
12
Neem een abonnement
VRIJWILLIGE INzet
Column
28-29 40-41
Activiteiten Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin
4
74-85
74
24
Vrijwilligerswerk doe je zo…of zo…of zo…
66-71
64
Weten en doen Wel of geen vrijwilligerswerk doen?
12-23 Op bezoek 1 | Verantwoord keten 26-27 Op bezoek 2 | Wel voor de rel 46-47 Ontmoeting | Actieve Alleskunners 56-63 Op bezoek 3 | De vreedzame wijk 64-65 Prachtproject | New@home
72-73
30
Jet Bussemaker | Welzijn Nieuwe Stijl in de praktijk
25
VRIJWILLIGE INzet
5
IN
het land Congresweek Europese Tour
2011
Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk
Het Nederlandse vrijwilligerswerk vol in beeld! Heel 2011 presenteren alle Europese landen hun vrijwilligerswerk. Van 20 tot en met 27 oktober is de beurt aan Nederland en het programma liegt er niet om. Kijk wat er in deze week speelt en reserveer alvast ruimte in uw agenda! Alle activiteiten vinden plaats in Amsterdam.
Donderdag 20 oktober Samen sterk voor vrijwilligerswerk, de coördinator en bestuurder centraal Door: Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV)
waar vrijwilligers, gemeenten en beroepskrachten
Tijdens het NOV-congres staan twee bijzondere
steunen van een gezond opvoed- en opgroeiklimaat.
functies in het vrijwilligerswerk centraal: de vrij-
Een jury kiest aan het eind van de dag de winnaar.
willigerscoördinator en de vrijwillige bestuurder.
Meer informatie: www.vrijwillige-inzet.nl.
in het jeugdveld tegenaan lopen bij het onder-
Beiden zijn van vitaal belang voor de continuïteit en kwaliteit van het vrijwilligerswerk. Maar waar past ‘the good old fashioned way’ en waar is moderni-
dinsdag 25 oktober
sering op zijn plaats? Bepaal uw visie en strategie ten. Trefwoorden daarbij zijn kwaliteit, continuïteit
Burgers en ruimte voor hun initiatieven
en diversiteit. Meer informatie: www.nov.nl.
Door: ministeries van BZK en EL&I
voor de toekomst in workshops, lezingen en debat-
Met gesprekstafels, presentatie van onderzoek
Vrijdag 21 oktober
en debat is er aandacht voor burgers die kansrijke initiatieven opzetten. Deze groep groeit en dat vraagt om een andere houding van de overheid en
6
VRIJWILLIGE INzet
Competitieve denktank jeugd & opvoeding
het maatschappelijk middenveld. Recent onderzoek
Door: ZonMw
komt aan bod. Mogelijke thema’s zijn initiatieven
Teams van vrijwilligers, gemeenteambtenaren en
voor leefbaarheid, duurzaamheid, bewoners-
praktijkwerkers binden de strijd met elkaar aan
participatie, vrijwillige inzet, burgerinitiatieven
tijdens de competitieve denktank. Zij gaan op zoek
en de overheid.
naar een creatieve oplossing voor een probleem
Meer informatie: www.participatieportal.nl.
naar bewonersparticipatie en burgerinitiatieven
VRIJWILLIGE INzet
7
2011
Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk dinsdag 25 oktober
Jong en uit op avontuur? Wil je iets betekenen voor
Annemarie Jorritsma – burgemeester van Almere en
mensen in een ander land, nieuwe vaardigheden
voorzitter van de VNG – trappen de Pecha Kucha
opdoen en jongeren uit andere landen leren kennen?
af. Diverse ervaringsdeskundigen geven elk in
Dan moet je gewoon komen!
20 sheets en een kleine 7 minuten een toelichting
Meer informatie: www.youthinaction.nl.
op wat zijn of haar organisatie met social media doet. No time to waste! Meer informatie:
woensdag 26 oktober MaS in de spotlight. De effecten van maatschappelijke stage belicht Door: MOVISIE, in opdracht van het ministerie van OCW Een conferentie voor beleidsmakers van gemeenten,
[email protected].
Donderdag 27 oktober Internationale onderzoeksdag vrijwilligerswerk
Betrokken ondernemen in de samenleving van morgen
scholen, stagebieders en makelaars over de effecten
Door: MVO Nederland, UVIT en ABN AMRO
minister van onderwijs (onder voorbehoud), presen-
Door: MOVISIE en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Mede mogelijk gemaakt door ZonMw.
Bedrijven spelen een belangrijke rol in een vitale
teren leerlingen, stagebieders, docenten en andere
Deze internationale editie van de jaarlijkse onder-
samenleving. En een vitale samenleving is goed
partijen hun ervaringen en opbrengsten van MaS in
zoeksbijeenkomst staat bol van de internationale
voor bedrijven. Samen met bedrijven die voorop
de vorm van muziek, gedichten en presentaties.
sprekers, bijvoorbeeld over Europees vergelijkend
over de eigen bijdrage aan de versterking van het
lopen in maatschappelijk betrokken ondernemen,
’s Middags zijn er verdiepingssessies over de verschil-
onderzoek. Team up met de Europese gasten en
vrijwilligerswerk en pakken hun rol. MOVISIE
wordt ingegaan op de ontwikkelingen in de
lende aspecten van het rendement van MaS. Daar-
geniet. Prof. R. Cnaan, voormalig voorzitter van de
ondersteunt bij het opstellen van een gezamen-
samenleving, urgente maatschappelijke thema’s
naast is er ruimte voor uitwisseling over verschillen-
Association for Research on Non-Profit organizations
lijke Toekomstagenda voor het vrijwilligerswerk,
en de rol die bedrijven kunnen spelen. Hoe zien zij
de vormen van ‘buitenschools leren’ in verschillende
and Voluntary Action (Arnova) leidt in. De dag heeft
te ondertekenen in de aanwezigheid van staats-
hun rol ten opzichte van elkaar, de overheid en het
Europese landen. Meer informatie: www.movisie.nl/
drie thema’s: Involved learning (Engelstalig), de
secretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten en
maatschappelijk veld? Tijdens de bijeenkomst wordt
maatschappelijkestage.
inzet van vrijwilligers voor de (pedagogische) civil
leden van het Europese comité. Meer informatie:
society en de verschuivende verhoudingen tussen
www.movisie.nl.
van MaS. Na de aftrap door Marja van Bijsterveldt,
een zogenaamde ‘stip op de horizon’ gezet die de start kan zijn van een aantal coalities van bedrijven en stakeholders die werken aan concrete oplossin-
Social media en vrijwilligerswerk: een inspirerende Pecha Kucha avond
overheid, markt en civil society. Meer informatie: www.movisie.nl/onderzoeksdag.
Door: Vereniging van Nederlandse Gemeenten in samenwerking met het ministerie van VWS en de gemeente Amsterdam
Toekomstagenda vrijwillige inzet
Vrijwilligerswerk voor jongeren die Europa in willen
De inzet van sociale media biedt vele kansen voor
Eén van de EJV-hoofddoelen is het behouden van
vrijwilligersorganisaties: bijvoorbeeld bij het werven
een gunstig klimaat voor het vrijwilligerswerk.
Door: Nederlands Jeugdinstituut, Youth in action
en binden van vrijwilligers, goedkope pr voor (sport)
We kijken met alle belanghebbenden naar de
evenementen, het vinden van sponsoren & leden en
toekomst van het vrijwilligerswerk. Tal van
Wie tussen de 18 en 30 jaar is en aan de slag wil als
nieuwe efficiënte werkvormen, passend bij de drukke
signalen wijzen erop dat het vrijwilligerswerk
vrijwilliger in Europa, kan terecht bij de European
agenda van de vrijwilliger van nu. Hoe kunnen
onder druk komt te staan, bijvoorbeeld door ver-
Voluntary Service (EVS). Jongeren werken als
sociale media vrijwilligers(werk), activiteiten, eve-
grijzing, professionalisering, diversiteit, ontkerke-
vrijwilliger twee tot twaalf maanden aan een lokaal
nementen, bedrijfsleven en consumenten dichter
lijking en het verdwijnen van vindplaatsen voor
project dat zij zelf kiezen. Bij Youth in Action kunnen
bij elkaar brengen? Amsterdams wethouder en
vrijwilligers. Landelijke organisaties, overheden,
zij subsidie aanvragen voor hun vrijwilligerswerk.
lid van het Nationaal Comité Eric van der Burg en
bedrijven en professionele organisaties denken na
gen voor urgente maatschappelijke vraagstukken. Meer informatie: www.mvonederland.nl.
8
www.vng.nl/vrijwilligers of
VRIJWILLIGE INzet
Door: MOVISIE
Bedrijfsleven maakt
congresweek mogelijk Bedrijven op de Amsterdamse Zuidas, verenigd in de Green Business Club, verlenen vanuit hun collectieve MBO-programma onderdak aan de congresweek van de Europese Tour zonder daar kosten voor in rekening te brengen. Daarmee maken deze bedrijven een belangrijk onderdeel van het Europees jaar in Nederland mogelijk. Meer informatie over de Green Business Club vindt u op www.greenbusinessclub.nl. VRIJWILLIGE INzet
9
2011
Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk
zouden meer organisaties kunnen doen!
Dat
De Nederlandse Hartstichting heeft haar vrijwilligers een compliment gestuurd via www.evengeven.nl, de actie van het Europees jaar van het vrijwilligerswerk op de website Vrijwilligerswerk.nl. Dat waren ongeveer 4.000 complimenten! Yvonne Westerman, medewerker Vrijwilligersmanagement bij de Nederlandse Hartstichting: ‘De Hartstichting wilde graag meedoen aan het landelijke initiatief Evengeven.nl om het Europees jaar van het vrijwilligerswerk bij onze eigen achterban onder de aandacht te brengen. Op deze manier hebben wij onze vrijwilligers bedankt voor hun inzet tijdens de jaarlijkse collecteweek. Deze vrijwilligers sturen onder andere collectanten aan en we wilden hen er ook op wijzen dat zij op dezelfde manier hun collectanten extra konden bedanken voor de inzet tijdens de Hartweek 2011. Hieraan hebben wij aandacht besteed in onze online nieuwsbrief.’ Meedoen met Evengeven.nl was logisch: ‘Het gaat om een overstijgend doel en het zal elke ontvanger duidelijk zijn geweest dat wij de afzender waren.’ In één ochtend hebben ze bij de Hartstichting het compliment geschreven, de 4000 e-mailadressen verzameld en de complimenten verstuurd. Westerman: ‘De reacties die wij hebben ontvangen zijn positief.’
meer dan leuk:
5.000,- euro per winnaar Dankzij ondersteuning van de VriendenLoterij krijgen de winnaars van de ‘Meer dan handen awards’ elk 5.000,- euro om hun organisatie of project te versterken. Het Nationaal Coördinatieorgaan van het Europees jaar van het vrijwilligerswerk is erg blij met de ondersteuning van de VriendenLoterij. Projectleider Petra van Loon: ‘Hoewel het niet om geld draait bij vrijwilligerswerk, is het niet gratis. Met 5.000,- euro kan een vrijwilligersorganisatie mooie dingen doen zoals een accommodatie opknappen, een methodiek verspreiden, advies inwinnen, materialen kopen voor een project, vrijwilligers trainen, publiciteit genereren of simpelweg een project langer of vaker uitvoeren.’ De VriendenLoterij, die 36 organisaties op het gebied van welzijn en gezondheid ondersteunt en meer dan 3800 clubs en verenigingen met ruim 45 miljoen euro versterkt, wil met deze ondersteuning en het partnerschap met het NCO nog eens extra onderstrepen dat sociaal kapitaal ook financieel kapitaal verdient. Marieke van Schaik, managing director van de
10
VRIJWILLIGE INzet
VriendenLoterij: ‘De VriendenLoterij en het Europees jaar van het vrijwilligerswerk passen bij elkaar zoals clubs en verenigingen bij vrijwilligers passen. Wij steunen van harte de ‘Meer dan handen awards’ om zo het belang van vrijwilligerswerk te benadrukken.’ Meedoen eenvoudig Op www.vrijwilligerswerk.nl kunnen gemeenten en vrijwilligerscentrales lezen hoe ze mee kunnen doen. Daarvoor hoeven ze het wiel niet opnieuw uit te vinden. Bestaande vrijwilligersprijzen sluiten naadloos aan bij de ‘Meer dan handen’ awards.
serieus linken
1500+
Speciaal voor het Europees jaar is de LinkedIngroep EYV2011 gemaakt, maar deze gaat na 2011 gewoon verder met als hoofdthema Vrijwillige Inzet. Inmiddels zijn er meer dan 1500 leden en de groep herbergt professionals, vrijwilligers, bestuurders, mensen uit het bedrijfsleven, studenten etc. Denk en praat ook mee of zet een vraag uit. En kijk vooral met wie je contact zou willen hebben!
VRIJWILLIGE INzet
11
PRACHT project
New@Home:
studenten helpen jonge nieuwkomers op weg kamerama new@home is een maatjesproject van de stichting kinderzorg zwolle. het houdt in dat studenten jonge asielzoekers en vluchtelingen op weg helpen in hun stad. zij vertellen de nieuwkomers over de nederlandse cultuur en gewoonten en omgekeerd leren de studenten veel over het land van herkomst van hun maatje. in zwolle zijn op dit moment zestien koppels actief, in enschede gaan de eerste tien koppels binnenkort van start. projectleider lienke kooistra: ‘de grote kracht van dit project is dat de jongeren elkaar leren kennen en iets voor elkaar gaan betekenen.’ Tekst Afke Hielkema. Foto’s Hans Oostrum.
Meer weten? www.vrijwillige-inzet.nl/P036 12
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
13
Leonie Heuvink (17)
Dijana Jankovic en Lienke Kooistra
Eigenlijk heet het project tegenwoordig kortweg New@Home, vertelt Lienke Kooistra. ‘De naam Kamerama stamt uit de tijd dat het project zich richtte op alleenstaande minder jarige asielzoekers: ama’s op kamers werd Kamerama. Maar sinds de invoering van de nieuwe Vluchtelingenwet in 2002 zijn er bijna geen ama’s meer. De meeste jongeren komen met hun ouders naar Nederland. We richten ons nu op jonge vluchtelingen en andere nieuwkomers tussen 13 en 19 jaar, die in de Internationale Schakelklas (ISK) zitten. De studentmaatjes zijn tussen de 18 en 30 jaar.’
spontane koppels Studenten van de opleiding Social Work van de Hogeschool Windesheim kunnen kiezen voor een jaar stage als maatje bij New@Home. Tijdens een introductiebijeenkomst maken ze kennis met de buitenlandse jongeren. De koppels ontstaan daar vaak spontaan als de jongeren elkaar sympathiek vinden. De studenten worden getraind en vervolgens spreken de maatjes eens per week af en gaan ze samen iets leuks doen. Of iets nuttigs, zoals huiswerk maken. Eens in de twee maanden zijn er activiteiten voor de hele groep en tweemaal per jaar wordt er een feestje georganiseerd.
14
VRIJWILLIGE INzet
Het is niet moeilijk om maatjes te vinden voor het project, vertelt de projectleider. ‘Het is een voordeel dat studenten dit als stage kunnen doen, maar ze vinden het ook echt leuk. Natuurlijk gaat het niet bij alle koppels altijd even goed. Soms verliest een student de motivatie, soms heeft een nieuwkomer teveel zorgen om zich open te kunnen stellen. Maar over het algemeen komen de jongeren trouw en raken ze op elkaar gesteld.’
uitbreiding Het is de bedoeling dat New@Home wordt uitgebreid naar andere Overijsselse gemeenten. Er is veel animo voor, hoewel de financiering soms een probleem is voor gemeenten. Enschede staat in de startblokken, met andere gemeenten gaat Lienke Kooistra het komend half jaar contact leggen. Verder wordt er hard gewerkt aan systematische kennisoverdracht. ‘We gaan de methode beschrijven, zodat die ook elders toegepast kan worden. We gaan alles op papier zetten. Daarnaast gaan we de effecten meten. Dit project is succesvol en verdient het dat er een stevige basis onder komt te liggen.’
Leonie
(haar Poolse maatje zei op de dag van het interview de afspraak af). ‘Ik heb voor een stageplek bij New@Home gekozen, omdat het me interessant leek om nieuwkomers beter te leren kennen en om hen te helpen om Nederland beter te leren kennen.’ ‘Mijn maatje gaat veel met buitenlandse jongeren om terwijl ik vooral Nederlandse vrienden heb. Dat is een groot verschil tussen ons. Ook denk ik dat haar ouders wel strenger zijn dan de mijne.’ ‘Vandaag zei mijn maatje ineens dat ze ermee wil stoppen. Daar snap ik niks van, want we hadden het heel gezellig samen. Ik wil graag weten wat de reden is. Dijana gaat mij helpen om dat uit te zoeken.’ Na het interview bleek dat het Poolse meisje huisarrest had gekregen van haar ouders en daarom niet kon komen. Projectcoördinator Dijana Jankovic: ‘Leonie dacht dat haar maatje haar ineens niet meer leuk vond. Maar dat is helemaal niet zo. We zoeken nu eerst uit wat er precies aan de hand is. Dan zal blijken of de meisjes elkaar kunnen blijven ontmoeten of dat we het contact moeten afronden. Een goede begeleiding van de jongeren is erg belangrijk.’
VRIJWILLIGE INzet
15
Amin
Jelmer
‘Twee jaar geleden ben ik alleen als vluchteling naar Nederland gekomen. Ik woon in Lelystad met vier andere jongens in een huis. Ik heb het heel moeilijk gehad maar het gaat nu steeds beter. Het is fijn dat Jelmer mij helpt. Hij is een hele goeie jongen.’
‘Ik doe aan dit project mee omdat ik graag met jongeren wil werken die het niet makkelijk hebben. Ik heb zelf op een leefgroep gezeten met kamertraining en ik herken best veel in de problemen van Amin. Dat gaf in het begin ook de klik tussen ons.’
‘Wat me erg opvalt in Nederland is dat er zoveel regels zijn waar je je aan moet houden, bijvoorbeeld in het verkeer. Het Hollandse klimaat vind ik wel fijn. Ik heb astma, dus dat frisse weer is juist goed voor mij.’
‘Wij houden allebei van mooie kleren, dus we gaan vaak naar de winkels. En lekker toeren op de scooter, dat vinden we ook leuk. Amin is een ontzettend aardige jongen, ook al gelooft hij dat zelf soms niet.’
‘Ik heb van mijn maatje geleerd dat ik het waard ben om er te zijn. Als ik de taal leer spreken, kan ik meer vrienden maken en misschien wel politieagent worden, dat wil ik heel graag.’
‘Ik doe dit echt niet alleen om studiepunten te halen, ik wil er na dit jaar graag mee doorgaan. Ik leer er veel van, bijvoorbeeld luisteren, want dat kan ik niet goed. Ik heb weinig geduld.’
‘In het begin vond ik Nederlanders raar en niet zo aardig. Jelmer helpt mij om contact te maken met mensen. Ik had eerst ook erg heimwee naar mijn familie. Dat is nog wel zo, maar niet meer zo erg als eerst.’
‘Ik heb veel stoere vrienden, ook omdat ik op vrij hoog niveau voetbal. Die vinden het soms wel vaag dat ik dit doe, maar dat kan mij niet schelen. Ik voel me er prima bij!’
Amin Sadat (17) uit Afghanistan 16
VRIJWILLIGE INzet
Jelmer Drenthen (18) VRIJWILLIGE INzet
17
Larose
Ellen
‘Dijana van New@Home kwam bij ons op school vertellen en liet een film over het maatjesproject zien. Toen dacht ik: dat wil ik ook wel, lijkt me gezellig. Ellen is al mijn tweede maatje.
‘Ik heb New@Home uitgekozen uit een lange lijst met stageplekken. Ik vind het erg leuk en als het jaar voorbij is, wil ik dit wel blijven doen. Je kunt je nuttig maken voor een ander en je steekt er zelf ook veel van op.
‘We gaan vaak naar de winkels of wandelen in de stad. Ellen helpt mij ook met huiswerk maken. Ze is echt heel aardig. Ik hoop dat ze na dit jaar mijn vriendin wil blijven.’
‘Er zijn grote verschillen tussen mijn land en dat van Larose. Ze gaan daar bijvoorbeeld heel anders om met afspraken en ook met relaties. Het is interessant om te horen hoe dingen in Tanzania gaan. Ik bewonder Larose er dan des te meer om hoe ze zich aanpast in Nederland.’
‘In Nederland zorgen ze goed voor buitenlanders, in Tanzania niet. Je bent hier als meisje ook veiliger en niet minder dan een jongen. De scholen zijn hier veel beter. Ik zit nu in de internationale schakelklas en ik wil later verpleegster worden.’
‘Ik ga in mijn dagelijks leven niet met mensen uit het buitenland om en vind dit een goede manier om met andere culturen kennis te maken. Mijn vrienden en familie vinden het ook leuk dat ik zo goed bevriend ben met een buitenlands meisje.’
‘Het grootste verschil tussen mijn maatje en mij is dat ik bruin ben en in Afrika geboren. Ellen heeft gewoon alles dichtbij. Ik leer van haar dat blanke mensen bruine mensen gewoon kunnen accepteren.’
Larose Bisimwa (17) uit Tanzania
18
VRIJWILLIGE INzet
Ellen Slinkman (18)
VRIJWILLIGE INzet
19
Aymen
Maarten
‘Nederland is een goed en veilig land, alleen wel een beetje koud. Maarten vertelt me veel over de gewoonten hier. Dat is prettig, want zo ongeveer alles is hier anders dan in Irak.’
‘Aymen en ik hebben veel overeenkomsten. We houden allebei van sporten, dat doen we dan ook veel samen. We gaan ook wel eens naar de bios of een potje poolen.’
‘Ik doe nu de mbo-opleiding Administratie. Later wil ik graag mensen helpen. Ik zou wel psycholoog willen worden, maar ik weet niet of ik dat kan.’
‘Als ik Aymen’s levensverhaal hoor, waardeer ik het des temeer dat ik in een vrij land leef waar ik mag zeggen wat ik wil. Hij moest onder druk zijn land verlaten en ik kan hier rustig mijn leventje leiden. Het is wel goed om daar eens bij stil te staan.’
‘In Irak zijn veel regels, vooral vanwege de godsdienst. Hier ben je vrij om te doen en laten wat je wilt en mannen en vrouwen hebben ook dezelfde kansen.’
‘Ze hadden bij Aymen thuis Internet plus bellen aangeschaft maar er was iets fout gegaan bij de installatie. Voor een Nederlander is bellen met een helpdesk al een hele uitdaging, maar zij komen daar echt niet uit. Dan geeft het me veel voldoening als ik kan helpen.’
‘De familiebanden zijn hier wel losser dan in Irak. Daar blijf je vaak wel tot je dertigste thuis wonen, hier gaan jonge mensen sneller op zichzelf wonen. Ik mis mijn grote familie wel. Je moet hier meer moeite doen om contact te maken.’
‘Ik ga binnenkort ook een keer bij Aymen thuis eten. Ik heb gehoord dat zijn moeder heel lekker kan koken, dus daar verheug ik mij op!’
Aymen Al-Zuhair (16) uit Irak 20
VRIJWILLIGE INzet
Maarten Broeks (20) VRIJWILLIGE INzet
21
Sanne Kok (20)
Fowziya Cabdi Wahid (19) uit Somalië
Sanne
Fowziya
‘Ik heb voor deze stage gekozen omdat ik benieuwd ben naar mensen uit een andere cultuur. Het klikte vanaf het begin tussen Fowziya en mij. Al op de kennismakingsbijeenkomst trokken we naar elkaar toe, we hebben toen ook echt voor elkaar gekozen.’
‘Nederland is leuk en mooi. Alleen de regels voor het rijbewijs vind ik niet fijn. In Somalië hoef je geen rijexamen te doen, als je kunt rijden mag je de weg op. Voor mij is het vast te moeilijk om examen te doen maar ik wil wel graag autorijden.’
‘Wij leren over elkaars normen en waarden. We praten over allerlei onderwerpen, zoals geloof, gezin en liefde. Fowziya leert van mij over Nederland en ik leer van haar over de Afrikaanse cultuur. Dat vind ik heel interessant.’
‘Sanne helpt mij met van alles, dat vind ik fijn. Ze legt me uit hoe de regels zijn in Nederland, we maken samen huiswerk en doen ook leuke dingen. Bijvoorbeeld koffiedrinken en in de stad wandelen.’
‘Sinds ik met Fowziya optrek, kijk ik anders aan tegen integratie. Sommige immigranten maken er misschien een potje van, maar anderen knokken hard om hier een bestaan op te bouwen. Ik heb diep respect voor Fowziya en haar familie en voor de mensen die het net zo hard proberen als zij. Zij integreren, maar behouden wel de waarden van hun cultuur!’
‘Ik ben nu bijna drie jaar hier en begin al aardig te wennen. Ik mis Somalië wel, maar ik zou toch niet terug willen. Het is een erg onveilig land. Ik heb hier veel meer kansen.’ ‘Wat me vooral opvalt in Nederland? De welvaart, de vrijheid en de gelijkheid. Mensen zijn wel erg individualistisch, maar toch ook gastvrij als het moet.’
‘Ik ben ook bij Fowziya thuis geweest, dat was best spannend maar ook boeiend. Haar moeder spreekt geen Nederlands of Engels, maar ze zat wel steeds lief naar me te lachen. Ik voelde me erg welkom. Grappig om te zien hoe anders zij thuis met elkaar omgaan.’
22
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
23
JET BUSSEMAKER WAS TOT 20 JUNI 2011 VOORZITTER VAN MOGROEP WELZIJN & MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING.
vrijwilligerswerk doen? ‘Als ik rotklusjes moet
doen, dan wil ik ervoor betaald krijgen!’ te doen dat andere mensen gelukkig maakt.’
‘Leuk om iets ‘Sommige
dingen kunnen helemaal niet worden gedaan zonder de hulp van vrijwilligers.’
‘Ik vind het maar tijdverspilling.’
‘Die ander zal ook niets voor mij doen.’ graag een goede indruk.’ te helpen.’
Welzijn Nieuwe Stijl
in de praktijk
Wat zeggen jongeren? ‘Het geeft me een goed gevoel.’
Foto Paulien de Gaaij
Wel of geen
‘Ik maak
‘Gewoon, om andere mensen
‘Leuk om te doen!’
‘Vrijwilligerswerk?
Daar heb ik helemaal geen tijd voor.’
Kees scharrelde steeds vaker wat doelloos door de buurt. Hij rook soms wat vreemd. De woningcorporatie signaleerde dat en vroeg de welbekende maatschappelijk werker uit de buurt eens langs te gaan. Kees deed open, bood koffie aan en vertelde meteen uitgebreid over zijn overleden vrouw, al die administratie en brieven die maar kwamen, dat hij de deur niet zo makkelijk meer uitkwam. En ja, eigenlijk was hij wel veel alleen. Maar hij hechtte ook wel aan z’n huisje. En ja, hij rook ook weleens die urinelucht... Gaandeweg het gesprek merkte de maatschappelijk werker dat Kees tekenen van lichte dementie vertoonde. Werk aan de winkel: de maatschappelijk werker regelde thuiszorg voor het huishoudelijk gedeelte en bezocht Kees zelf om de week voor de administratie en wat contact. Kees knapte op. Dat was duidelijk. Maar zijn dementie floreerde ook. De maatschappelijk werker zocht contact met de kinderen en familie van Kees. Maar die hielden alles af. Toch had Kees frequenter bezoek en thuiszorg nodig. Dit
ging de maatschappelijk werker teveel tijd kosten. Hij legde contact met een groepje vrijwilligers dat hij toch al begeleidde. Eén van hen had wel een klik met Kees. Zij nam de nu wekelijkse bezoeken over. Ze hielp Kees met de administratie, maakte wandelingetjes en praatte met hem. Zij kon steeds terecht bij de maatschappelijk werker als er beslissingen genomen moesten worden. Zo kon Kees vanaf dat eerste signaal van die woningbouwvereniging vijf jaar lang toch nog zelfstandig thuis blijven wonen. Hoeveel kosten heeft deze samenwerking tussen die alerte woningcorporatie, die efficiënt handelende betrokken maatschappelijk werker en die vrijwilligers de gemeenschap wel niet bespaard? En dan heb ik het nog niet eens over die laatste vijf jaren van Kees, in z’n eigen huisje. Meer kwaliteit van leven en bevorderen van sociale netwerk ondersteuning gaat hier samen met kostenbesparing. En wel nadrukkelijk in die volgorde - en niet omgekeerd.
Uit: Evaluatie De Slinger Jongeren 2010. Riegman, B. (2010). 24
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
25
op
bezoek 1
Verantwoord keten
De jongerenketen op het platteland worden door de autoriteiten met argusogen gevolgd. Oud-keetbezoekers helpen jongeren op weg om hun keet verantwoord te beheren en alcoholmisbruik tegen te gaan. Zo willen ze de keten een positiever imago geven. Tekst Mariette Huisjes. Foto’s Hans Oostrum.
Meer info: www.vrijwillige-inzet.nl/P004 Als er brand uitbreekt staat binnen enkele minuten de ruimte vol hete rook, legt Robin uit. Maar brandveiligheid is in Ut Hok geen probleem, vanwege de openslaande deuren. De oefening waarbij keetbezoekers in het pikkedonker de uitgang moeten zoeken kan achterwege blijven. ‘Ut Hok’is een oude koeienschuur ergens in Friesland. Op woensdag, vrijdag, zaterdag en zondag komen er vijftien tot veertig jongeren bij elkaar. Ze zoeken gezelligheid en avontuur. En ja, er wordt ook gedronken. Vooral bier, en wat Beerenburg. ‘Maar het blijft wel netjes.’
26
VRIJWILLIGE INzet
Vanavond geeft vrijwilliger Robin van Eerden een workshop Keetkeur. Hij is 24 en te oud om zelf nog een keet te bezoeken, maar bewaart warme herinneringen aan de tijd dat hij met zijn eigen vriendengroep in een vergelijkbaar onderkomen bij elkaar kwam. Daarom trekt Robin als keetadviseur door het land met een programma dat is ontwikkeld door Plattelandsjongeren.nl. ‘Dit mag niet verdwijnen’.
Tijd voor de decibellentest. Praten levert 30 decibellen op, schreeuwen 100 decibellen. De pijngrens ligt op 80 decibellen, ongeveer het geluid van een kindertoeter. Boven dit geluidsniveau kunnen de haartjes in je binnenoor zo hard gaan trillen dat ze ombuigen. Als dat te lang duurt, kan het blijvende gehoorschade opleveren. Een goede keet is op alles voorbereid. Waar is de EHBO-doos? Er wordt een la tevoorschijn gehaald. Ja, met rennies kom je een heel eind. En norrit en condooms zijn ook handig. Maar toch niet genoeg als iemand met zijn voet in een glas gaat staan.
Betrokkenheid van ouders is belangrijk voor een goede keet. Melkveehouder Jochem Jongsma, op wiens erf Ut Hok staat, is wel betrokken maar ook weer niet té. Zijn vier kinderen zitten er niet op te wachten dat pa te vaak op bezoek komt. Overlast ervaart Jongsma niet. ‘Ze gebruiken mijn gas en elektra, maar dat vind ik best. Ik kan me financieel heel goed redden. Die laatste vijfhonderd euro hoef ik niet ook nog eens in mijn zak te steken.’
veel versieringen. Dat geeft sfeer. En het moet niet te netjes zijn, want dan kun je net zo goed thuis blijven zitten.
Hoe ziet het met het sanitair? Voor de dames is er een heuse wc, al is die niet zo schoon. En de heren, vraagt Robin. Hij kent zijn pappenheimers. Maar ach, hij snapt ook wel dat Ut Hok niet op álle Keetkeurpunten maximaal kan scoren. Dat zou te braaf worden. Het moet tenslotte wel een keet blijven. Robin toont wat voorbeelden van keten met een verschillende uitstraling. Hoe wil je dat jullie keet eruit ziet? Dat stemt tot diep nadenken. ‘Nee, niet zoals op deze foto. Dat lijkt wel een vergaderzaal.’ De jongeren van Ut Hok houden van
Wil je ook een keetadviseur op bezoek? Meld je aan via www.keetkeur.nl
VRIJWILLIGE INzet
27
Gratis! Vrijwillige INzet een magazine vol inspiratie! Volgende nummer in oktober 2011 Neem een abonnement of bestel kosteloos extra magazines om uit te delen tijdens een evenement, congres of activiteit.
Kijk op www.vrijwillige-inzet.nl
28
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
29
de INzet van
Tekst Mariëtte Huisjes. Foto’s Ed Regeer.
Spreek de mensen persoonlijk aan Heb je ouders nodig? Stap dan gewoon op ze af, op het schoolplein of op straat, en zeg dat je heel graag wilt dat ze meedoen. Dat is de betrokkenheid die mensen zoeken. Mondelinge communicatie in de eigen vertrouwde omgeving werkt veel beter dan een e-mail of een flyer. Zo kan een initiatief zich als een olievlek verspreiden. Om geloofwaardig over te komen is het ook belangrijk de krachten in een wijk te bundelen. Wij werken samen met drie scholen en met de weekendacademie. Die hebben allemaal hun eigen programma met activiteiten. Dus zijn we bij elkaar gaan zitten en Fatima Baba is projectleider van Gewoon Geven. In dit project knappen kinderen uit AmsterdamOsdorp met hun ouders en buurtgenoten buiten schooltijd samen de wijk op. www.vrijwillige-inzet.nl/P059
30
VRIJWILLIGE INzet
hebben net zo lang gesleuteld totdat alle planningen in elkaar pasten. Door samen te werken kun je de mensen in de buurt een duidelijk aanbod doen. Anders zien ze door de bomen het bos niet meer. VRIJWILLIGE INzet
31
Zorg dat je een goed plan hebt Ik zit heel vaak met gemeenten aan tafel en bereid me altijd goed voor: een aansprekende presentatie, een professioneel speeltuinontwerp, draagvlak in de buurt en niet te vergeten een gedegen financiële onderbouwing. Er is weinig geld, zeker nu. Maar als je kunt laten zien dat diverse landelijke fondsen de inleg van de gemeente mogelijk verdriedubbelen, heb je een sterk verhaal. Eerst klop ik aan bij de bevoegde ambtenaar. Als ik die meekrijg, prachtig. Dan kun je samen met de gemeente optrekken. Maar gaat een ambtenaar voor mijn plan liggen, dan meld ik me bij de wethouder. En zo nodig gaat er een brief naar de gemeenteraad. Helpt zelfs dat niet, dan rest mij slechts één stap, de lokale pers: ‘ Speeltuin dreigt te verdwijnen. Bezuinigingen gaan ten koste van het spelende kind.’
Henk Bleyendaal is projectleider bij NUSO, een landelijke vereniging die de belangen van meer dan zevenhonderd Nederlandse speeltuinen behartigt. www.vrijwillige-inzet.nl/P013
32
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
33
Lenny Bijker is projectcoördinator van het Netwerk Amsterdamse Helden. Het netwerk helpt individuele pioniers die met jongeren werken om aansluiting te vinden bij elkaar en bij de maatschappij. www.vrijwillige-inzet.nl/P061
Zoek je connecties hoog in de boom Wees niet te bescheiden, maar leg bij de organisaties waarmee je samenwerkt contacten op directieniveau. En trek die mensen dan je project in. Wij nodigden bijvoorbeeld directeuren van woningcorporaties uit om te komen kijken bij activiteiten, zoals straatvoetbalwedstrijden, en we lieten ze praten met onze ‘helden’. Dat werkt heel aanstekelijk; opeens begrijpen ze waar wij ons enthousiasme vandaan halen. Het betekent wel dat je veel gesprekken moet voeren: eerst met de directeur en dan met uitvoerende medewerkers als je echt iets gedaan wilt krijgen. Maar je bouwt een waardevol netwerk op. En op de werkvloer word je serieus genomen als je hoog hebt ingestoken en de directeur al eens je naam heeft laten vallen. Dankzij deze aanpak hebben woningcorporaties op verschillende locaties een ruimte beschikbaar gesteld, zodat onze helden een eigen plek hebben van waaruit ze kunnen opereren. 34
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
35
Zorg voor duidelijkheid
In het begin
van ons project bleef alles een beetje in het vage. Er was geen aanspreekpunt en iedereen wachtte op iedereen. Sportservice, het bureau dat namens de provincie het sportbeleid uitvoert, heeft dat toen aangekaart en we konden het snel oplossen. Nu loopt alles prima. De clubleden zijn enthousiast en willen graag als trainer optreden. Zij moesten eerst wel wennen aan het idee. De buurt in trekken en langs scholen gaan is toch anders dan samen sporten met mensen die je al jarenlang kent. Maar we willen als club onze maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen, dus we hebben gewoon doorgezet. Inmiddels zijn er een paar krantenartikelen over ons verschenen en de gemeente heeft haar waardering getoond voor wat we doen. We zijn allemaal trots op wat er is bereikt.
André van Zomeren is vrijwilliger bij de Mixed Hockeyclub Heerhugowaard. Hij nam het initiatief om met clubleden als trainer hockeyclinics te organiseren op scholen en straathockeyevenementen in de buurt. www.vrijwillige-inzet.nl/P52
36
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
37
It takes two to tango
Als het niet lukt om
met een gemeente een samenwerking op te bouwen voor Mamma weet alles, dan investeer ik mijn tijd liever ergens anders. Als het enthousiasme groter is, krijg je er ook meer energie van. Dat we vaak met open armen worden ontvangen, komt ook doordat wij beseffen dat we een kleine speler zijn. De gemeente heeft beleid en wij vullen dat aan met iets extra’s. Daarom leveren we geen kant-en-klaar product, maar zoeken steeds in overleg met een gemeente of een Centrum voor Jeugd en Gezin hoe we het beste kunnen samenwerken. Zo starten wij meestal nieuwe groepen, maar als een gemeente dat wil, zijn we ook graag bereid om voort te bouwen op een Marina van der Wal is directeur bij Mamma weet alles. De stichting faciliteert netwerkgroepen waar ouders met puberkinderen ervaring en kennis kunnen delen. www.vrijwillige-inzet.nl/P039
reeds bestaande pubercursus. We werken meestal niet met deskundigen, maar op verzoek van een aantal CJG’s ontwikkelen we nu een workshop om hun medewerkers te trainen. Ook dat doen we graag. Het is geven en nemen.
38
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
39
Vrijwilligerswerk doe je zo…of zo…of zo… wie dacht dat je voor vrijwilligerswerk alleen terecht kunt bij een vrijwilligersorganisatie heeft het mis. in een samenleving met allemaal verschillende mensen horen allerlei diverse vormen van vrijwilligerswerk. ook voor mensen die het minder leuk vinden om zich een lange tijd aan één organisatie te verbinden is er genoeg te doen.
De ‘sociale periode’ Een afgebakende tijd waarin mensen, vaak jongeren, vrijwilligerswerk doen. Bijvoorbeeld de maatschappelijke stage in Nederland of zoals in Duitsland en Italië de voortzetting van de alternatieve dienstplicht. Vrijwilligerstoerisme Je ziet het meer en meer: een combinatie van vrijwilligerswerk en vakantie. Bijvoorbeeld twee weken helpen in een kindertehuis in Peru. Moet je wel het geld hebben om zelf je reis te betalen… Episodisch vrijwilligerswerk Eenmalig, maar hopelijk wel repeterend, voor een korte tijd iets doen voor een ander of een goed doel. Handig voor mensen die geen tijd hebben om vaak vrijwilligerswerk te doen. Voorbeeld: de massale inzet van vrijwilligers tijdens NL DOET.
40
VRIJWILLIGE INzet
Virtueel vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk via internet? Ook dat kan. Bestuursleden die via internet overleggen, vrijwilligers die ‘chatten’ met mensen die eenzaam zijn of het moeilijk hebben of mensen die anderen helpen praktische problemen op te lossen via allerlei sites. Keus genoeg voor de ’moderne vrijwilliger’. Micro vrijwilligerswerk Lijkt op virtueel vrijwilligerswerk. Een sociale organisatie zet een taak op sociale media en vraagt iedereen te helpen. Als het even kan in tijd die toch ‘verlummeld’ wordt wanneer je wacht op de bus of zo. Bijvoorbeeld het maken van een logo, het ontwikkelen van een website of het taggen van een collectie. Iedereen kan meedoen en elkaar helpen en beoordelen.
Time Banking Je doet een uur wat voor een ander en je krijgt op je ‘bank’ één tijdskrediet. Dat kun je besteden door iemand anders een uur iets voor jou te laten doen. Een nieuwe versie van ‘voor wat hoort wat’.
Vrijgezelle vrijwilligers Een groep singles gaat tijdens het daten een uitdaging aan voor een goed doel. Geen teambuilding maar relatiebuilding! Volgens de bedenkers ook een perfecte manier om de eerste schifting te maken.
Werknemervrijwilliger Steeds meer bedrijven stimuleren dat hun werknemers vrijwilligerswerk doen. Soms zelfs in de baas zijn tijd. Of ze gaan in het kader van teambuilding een uitdaging aan voor een of ander goed doel.
Kook-, fiets- en leesclubvrijwilligers De leesclub doet mee aan voorleesdag op de basisschool, de fietsclub doet mee aan Alpe d’HuZes en de kookclub doet de jaarlijkse buurtbarbecue. Voorbeelden van vrijwilligerswerk waarbij je de lol van je eigen club en hobby eens af en toe inzet voor het goede doel!
De vrijwillige familie Met het hele gezin gezamenlijk vrijwilligerswerk doen? Leuk, gezellig, goed voor de onderlinge band en goed voor de samenleving. En de kinderen leren vanzelf dat ‘iets voor een ander doen’ er gewoon bij hoort. Een groeiende trend.
Met dank aan Lucas Meijs, bijzonder hoogleraar vrijwilligerswerk en strategische filantropie.
VRIJWILLIGE INzet
41
aan
de slag
Het principe is eenvoudig. Jongeren geven voorlichting aan andere jongeren over thema’s die bij hen leven. Drugs, pesten, problemen met ouders, werk, alles kan. De jongeren kiezen wat zij belangrijk vinden en waar zij het over willen hebben. Ze krijgen een training en ontwikkelen daarbinnen hun eigen voorlichting. Voor scholen, verenigingen of een andere plek naar keuze. En passant vertellen ze ook over het CJG, wat het is en wat je daar als jongere aan kunt hebben. In hun eigen woorden, op hun eigen manier. Daar komt geen communicatieadviseur aan te pas.
Voorlichting voor en door jongeren
Initiatiefnemers zijn CNV-Jongeren en het Kennisnetwerk Centra voor Jeugd en Gezin. Zij ontwikkelden een methodiek die ook voor andere CJG’s beschikbaar is. Marieke Mulder van CNV-Jongeren is razend enthousiast: ‘In het begin is het soms even zoeken naar jongeren die willen meedoen. Maar als het eenmaal van start gaat, loopt het vanzelf. Soms
Tips voor het werken met jongeren: – Benader jongeren als een gelijkwaardige gespreks partner – Wees duidelijk over omvang en looptijd: jongeren hechten waarde aan korte, overzichtelijke vrijwil- ligersopdrachten – Sta in elke fase open voor de standpunt en van jongeren. Geef hen beslissingsrecht.
bestond de groep voorlichters alleen uit VWO leerlingen. Dat maakte in de praktijk niet veel uit, want uiteindelijk bereikten we met hen ook leerlingen uit het VMBO. En die werden zo enthousiast dat ze zelf ook vrijwilliger wilden worden. De jongste was nota bene 14 jaar! Het is een soort sneeuwbal. Je begint het project met een groep jongeren die voorlichter voor het CJG willen worden en hun achterban
‘Als jongeren elkaar voorlichting geven komt de boodschap nu eenmaal beter aan’ Natascha Nijenhuis, beleidsmedewerker gemeente Rheden
Elke gemeente heeft ze tegenwoordig: Centra voor Jeugd en Gezin. Dé plek als je vragen over opvoeden en opgroeien hebt. Veel CJG’s richten zich vooral op ondersteuning van ouders met jonge kinderen. In vijf gemeenten deden ze nog iets anders: jongeren gingen namens het CJG andere jongeren opzoeken. Om voorlichting te geven over zaken die zij zelf belangrijk vinden. Tekst Marcel Senten. Foto’s www.githavaneeuwen.nl.
42
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
43
Het CJG in één zin volgens jongeren: ‘Het CJG is eigenlijk net zoiets als de kindertelefoon, maar dan voor jongeren van onze eigen leeftijd.’ ‘Het CJG is een soort VVV voor jongeren met vragen over opvoeden en opgroeien.’
Een CJG voor en door jongeren in vijf stappen: Stap 1 Beleidsmatige inbedding Stap 2 Werving van jongeren Stap 3 Training Stap 4 Voorlichting Stap 5 Evaluatie
‘Je leert ervan om je te verplaatsen in de ander’ Sanne Bouwman, vrijwilliger, 16 jaar
willen voorlichten over een thema dat bij hen speelt. Na een paar jaar heb je verschillende groepen die voorlichting kunnen geven over alsmaar meer CJG-thema’s.’ In de vijf pilotgemeenten werden honderden jongeren bereikt. Elzelien Vermeijden van het CJG in Capelle aan de IJssel: ‘Het was best spannend. De jongeren mochten zelf thema’s uitkiezen. Ze kozen voor tienerzwangerschappen en zelfbeeld. Niet de meest eenvoudige onderwerpen, dus daarover hebben we goed overlegd. Maar uiteindelijk moeten de jongeren zelf de keuze maken. Die ruimte moet je ze geven. Alle jongeren die een voorlichting
Seks, drugs en…. De jongeren mochten zelf kiezen waarover zij voorlichting wilden geven. Zij noemden onder andere: alcohol, solliciteren, seksualiteit, criminaliteit, problemen met je ouders, pesten, tienerzwangerschappen, zelfbeeld en drugs.
krijgen, vullen een evaluatieformulier in. Daar staan ook vragen in over hoe zij over het CJG denken. Dat levert een schat aan informatie op.’ Marieke Mulder: ‘De methodiek ligt er. Gratis. Elk CJG kan er nu mee aan de slag.’
Lees meer op www.vrijwillige-inzet.nl/P020
‘Met deze methodiek kunnen CJG’s heel makkelijk outreachend werken’ Mark Rouw, KCJG 44
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
45
op
bezoek 2
wel voor de rel
Leerlingen van het REA College van revalidatiecentrum Heliomare in Wijk aan Zee zamelen geld in voor buurthuis De Rel. Het evenement ‘Wel voor de Rel’ in de hal van revalidatiecentrum hebben ze zelf bedacht en is onderdeel van het jongeren-voor-jongeren project van De Slinger Jongeren. (V)mbo-leerlingen ervaren onder begeleiding van studenten hoe leuk en nuttig vrijwilligerswerk is. Uit onderzoek blijkt dat, na deelname, 63% van de leerlingen vaker iets vrijwillig voor een ander wil doen. Tekst Carel Jansen. Foto’s Hans Oostrum.
Slaatjes: 1 bolletje € 0,50; 2 bolletjes € 1,00; 3 bolletjes met ham en roggebrood € 2,50. ‘We verkopen zelfgemaakte slaatjes. Ik heb er gisteren tot tien uur aan gewerkt. Onze slaatjes gaan heel hard, we hebben al zevenentwintig euro verdiend. De vrijwilligers van De Rel zorgen voor allerlei evenementen in Wijk aan Zee. Als die er niet zouden zijn, bleven de mensen thuis en kwamen ze elkaar niet meer tegen. Vroeger deed ik vrijwilligerswerk bij de manege: paarden poetsen en met gehandicapten paardrijden. Sommigen konden moeilijk praten. Toch merkte je dat ze het fijn vonden. Omdat ze helemaal blij en trots op het paard zaten.’
Debora
Nagels lakken: € 2,00 ‘Ik zit in het groepje met Tessa en Patrick. Bij hun kun je schaken, maar ik kan dat niet goed, dus ik dacht: ‘ik ga nagels doen’. Ik heb al vier klanten gehad. Al het geld dat we krijgen gaat naar het goede doel. Als ik gevraagd zou worden, zou ik wel vrijwilligerswerk doen. Schoonmaken in een buurthuis, of mensen helpen: gehandicapten, ouderen, of kinderen. Als mensen echt hulp nodig hebben is het niet belangrijk wat je wilt of wat je doet, maar gewoon dat je er bent.’
Rowan
Pingpong: tien minuten: € 0,50 ‘We vragen geld om met ons te pingpongen. En we hebben een vrijwilliger van De Rel bedankt. Dat vond ie mooi, de tranen stonden bijna in zijn ogen. We kenden hem al, want we zitten daar regelmatig in de pauze, en dan praten we soms met hem. Dit is de eerste keer dat ik vrijwilligerswerk doe en het is eigenlijk wel perfect. Want je doet iets voor andere mensen. Als die vrijwilliger van De Rel me zou vragen zou ik wel komen helpen.’
Demian
Tekeningen: € 0,10 - € 0,60 ‘De tekeningen hebben we bedacht met onze fantasie. Een strip kost tien cent. Schetsen zijn zestig cent, wat daar heeft Jeroen heel lang over gedaan. Dit evenement is wel een grote stap voor mij, want ik vind het moeilijk om met vreemde mensen te praten. Hier moet je wel. Meestal heb ik er ook een hekel aan als er een foto van me gemaakt wordt, maar je moet wel een beetje gezellig blijven. Je kunt niet altijd in je eigen wereld zitten. Dat heb ik in dit project geleerd.’
Tom
Schaken en dammen: € 1,00 ‘Dit is een deel van ons examen: samen iets organiseren op vrijwillige basis. Het is voor school, maar ook in je vrije tijd ga je aan de gang, want je wilt dat alles goed geregeld is. Ik vind het goed wat ze doen bij De Rel. Het zijn allemaal vrijwilligers en dat zie je vrij weinig meer. Voor mij is het lastig om vrijwilligerswerk te vinden, want ik heb een spieraandoening. Maar als mensen mij vragen help ik wel. Zo heb ik Bingo’s georganiseerd voor oudere mensen en voor mensen die blind zijn.’
Op de foto met een pinguïn: € 0,50 ‘Je kunt bij ons met de pinguïn op de foto. Die foto kun je later ophalen bij De Rel, dan kun je gelijk zien waar je het voor doet. Zo’n buurthuis kan het geld dat wij bij elkaar brengen goed gebruiken. Ik doe veel vrijwilligerswerk. Het fijne daarvan is de waardering van de anderen: de mensen voor wie je het doet, maar ook je medevrijwilligers. Je wordt gezien, het is ook reclame voor jezelf. En je krijgt er ook nog een lekker gevoel van. Ik heb ook bijna nooit geen zin in mijn vrijwilligerswerk.’
Hugo
Patrick
Meer info: www.vrijwillige-inzet.nl/P034 46
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
47
IN beeld
Samen opvoeden. Wat doe je als speeltuinvrijwilliger als het uit de hand loopt? Trainingen bieden uitkomst. Projectleiding: NUSO Foto Werry Crone/Hollandse Hoogte. www.vrijwillige-inzet.nl/P064
48
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
49
Steun voor jonge moeders. Connect helpt jonge moeders door hen in contact te brengen met vrijwilligers die een luisterend oor of praktische steun bieden. Projectleiding: Timpaan Welzijn Foto Annette Schreyer/ laif/Hollandse Hoogte.
www.vrijwillige-inzet.nl/P044
Roefeldagen. Kinderen mogen in hun wijk of buurt een dagje meelopen met maatschappelijke organisaties of bedrijven. Projectleiding: Stichting Kinderwerk en Stichting Roefeldagen Foto Klaas Fopma/Hollandse Hoogte.
www.vrijwillige-inzet.nl/P071
50
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
51
Kinderen worden journalist. Kinderen uit groep 7 en 8 krijgen mediaworkshops en maken daarna zelf een krant, radio- of televisie-uitzending over zaken die zij belangrijk vinden.Projectleiding: Stichting Hoedje van Papier Foto Arie Kievit/Hollandse Hoogte.
www.vrijwillige-inzet.nl/P057
52
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
53
Dus neem dat initiatie laat je IN
je dromen
‘Mijn droom is dat jongeren in alle gemeenten de kans krijgen én
grijpen om zich te ontwikkelen. Ervaring opdoen, ontdekken waar je kracht ligt - dat vraagt om meer dan een school en een sportclub. Je
ontwikkelt je door betekenisvolle ervaringen op te doen. Als vrijwil-
liger bijvoorbeeld, of door met andere jongeren een waardevol project van de grond te krijgen. Gemeenten moeten daarvoor een serieus
jeugdbeleid opstellen en een passend budget hanteren om dat uit te voeren. Wat de jongeren zelf kunnen doen? Stap naar je gemeente.
Kom met goede ideeën. Eigen initiatief wordt vaak gewaardeerd door de wethouder. Dus neem dat initiatief, laat je stem horen!’ Niek Ritzen
Voorzitter NJR. NJR geeft jongeren de kans om te laten zien wie ze zijn en wat ze kunnen, of dat nou in hun buurt of bij de VN in New York is.
54
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
55
ontmoeting
actieve alleskunners jonge vrouwen op het platteland hebben een uitdagend bestaan. alle taken in huishouden en gezin rusten op hun schouders, het werk op de boerderij gaat altijd maar door en vaak hebben ze ook nog een baan buiten de deur. binnen het nederlands agrarisch jongeren kontakt bestaan netwerken van jonge agrarische vrouwen (jav’s). in die netwerken, georganiseerd door vrijwilligers, ontmoeten de vrouwen elkaar. bijna alle jav’s organiseren ‘alleskunner’activitei-
Ria Wilzing
‘Vrouwen op een agrarisch bedrijf hebben een uitdagend bestaan. Ze zijn niet alleen partner, moeder en boerin, maar ook (schoon)dochter, werknemer, medeondernemer, hovenier, boerin, chauffeur, buurvrouw. Natuurlijk, ook vrouwen in stad of dorp hebben verschillende rollen, maar nergens zijn al die rollen zo vervlochten als op de boerderij. Je woont letterlijk op je werk, ver van de buren. Je bent dus op elkaar aangewezen. En de natuur heeft geen 40-urige werkweek. Die gaat altijd maar door, en jij dus ook.
iten. bijeenkomsten rond de vele rollen van agrarische vrouwen. ria wilzing coördineert vanuit het najk de alleskunneractiviteiten in het land. Tekst Carel Jansen. Foto’s Hans Oostrum. Tekst xxxx. Foto’s xxxx.
In de stad kom je elkaar vanzelf tegen. Op het platteland woon je mijlenver bij elkaar vandaan. Dan is het veel lastiger om een sociaal netwerk op te zetten en te onderhouden. Daarom zijn de vrouwennetwerken zo belangrijk. De vrouwen zetten zich dankzij onze groepen met elkaar voor elkaar in. We merkten dat ook in de JAV’s de focus bijna vanzelf weer op het bedrijf lag: een uitstapje naar de melkfabriek, of een voorlichtingsavond door de veearts. Met Alleskunner focussen we op de vrouwen zelf. We zijn begonnen met voor de hand liggende thema’s, zoals timemanagement en voeding. Gaandeweg stellen we ook zwaardere onderwerpen aan de orde, zoals: ‘wat gebeurt er als jij of je partner door ziekte wegvalt’. Je zoekt naar thema’s die iedereen raken. We stellen een landelijk aanbod samen, waar de groepen uit kunnen kiezen. Zo help je hen, zo-
56
VRIJWILLIGE INzet
wel organisatorisch als inhoudelijk. De organisatoren van de groepen zijn immers zelf ook agrarische vrouwen en doen dat werk in hun schaarse vrije tijd. Het coördineren van het project is best uitdagend. Lastig is natuurlijk de geografische spreiding, de groepen zitten door het hele land. Mensen op het platteland kijken vaak wat langer de kat uit de boom, dus je moet geduld hebben. We hebben rond de start veel publiciteit gemaakt, maar het meeste effect hebben toch de ambassadeurs: vrijwilligers in de provincie die de mensen met enthousiaste verhalen overhalen om ook mee te doen. De positieve uitstraling van een leuke avond is veel groter dan van een berg folders. Sommige Jonge Agrarische Vrouwengroepen zijn divers samengesteld. Ze hebben zowel jonge deelnemers zonder kinderen als deelnemers met kinderen zo rond de tien jaar. We merken dat die twee categorieën vrouwen met heel verschillende dingen bezig zijn. Daar zou je eigenlijk aparte activiteiten voor willen organiseren, maar het opsplitsen van een groep is niet altijd makkelijk. De vrouwengroepen hebben een lange zomerstop. Er is dan simpelweg te veel werk op het bedrijf. Daarom maken we in mei al, samen met de groepen, de planning voor het volgende seizoen. Zo zorg je dat de mensen ook het volgende jaar weer deel kunnen nemen.’ VRIJWILLIGE INzet
57
Esther, 19 jaar. Tweedejaars dierengezondheidszorg op de Christelijke Agrarische Hogeschool in Dronten. Woont thuis. Ouders akkerbouwbedrijf van 68 hectare, voornamelijk aardappelen en uien. Zus van 21, afgestudeerd PABO. Broer van 16, sportopleiding. Haar vriend is vierdejaars op de agrarische hogeschool. Esther is actief lid van agrarische jongerenvereniging Jongeren19Nu. Vakantiewerk in hondenpension. Vrije tijd: hockey (1e elftal), wandelen met de hond.
‘Ik ben gek op dieren en Dronten is lekker dichtbij. Daarom ben ik dierengezondheidszorg gaan studeren. Mijn klasgenoten zijn vooral mensen uit het dorp. Daarmee kan ik niet goed over het boerenbedrijf praten. Later wil ik samen met mijn toekomstige partner een boerderij runnen. Het liefst akkerbouw, want veeboeren zijn altijd onwijs druk. En daarnaast wil ik een hondenpension, dan heb ik ook wat voor mezelf. Mijn vriend woont gewoon in een dorp, maar wil gelukkig ook als agrariër aan de slag.’ ‘Bij Alleskunner ben ik de jongste. Ik breng nog niet zoveel in, maar heb mijn oren wijd open. Mijn moeder is ook vrouw van een boer en parttime boerin. Maar je wilt toch weten hoe andere vrouwen het doen op de boerderij. Ze zeggen: ‘Als je met een boer trouwt, krijg je het bedrijf er gratis bij’. Je bent er mee verbonden. Je woont er en het is je inkomen. Het is fijn om bij Alleskunner een beeld te krijgen van mijn toekomst.’
komt uit de stad en heeft verkering met een agrarische jongen. Zo kan ze vast wennen aan het sfeertje, weten wat haar te wachten staat. Volgend seizoen komen er avonden over timemanagement en over financiën. Daar wil ik zeker heen. Op school krijg ik ook boekhouden, maar dat is hoofdzakelijk theorie. Het is leuk als je ook praktijkvoorbeelden krijgt,’ ‘Het is fijn in de polder. We zitten hier goed. Ik ga alleen de polder uit om te stappen en voor een uitwedstrijd met hockey. Ik ben een plattelandsmeisje. In de zomer help ik altijd mee op het bedrijf. We gingen vroeger nooit op vakantie, dat kon niet. Als vrienden dan terugkwamen uit Turkije was ik stikjaloers. Maar ik heb geleerd wat echt werken is. Stadsmensen missen dat stukje ervaring. Ik denk dat ik vrij traditioneel ben. Mijn man zal later ook wel ‘hoofd agrarische zaken’ worden op ons bedrijf, maar ik wil actief meedoen. De man is het hoofd van het gezin; de vrouw is de nek.’
‘Laatst kregen we een assertiviteitstraining. Eerst theorie over je grenzen bepalen, en daarna oefeningen. Het bleek dat ik goed voor mezelf op kan komen. We hebben ook een avond gehad over gezonde voeding. Daar heb ik een vriendin mee naar toe gesleept. Ze
58
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
59
Heidi is 28 jaar. Nu elf jaar met man Marcel bij elkaar en vanaf 2002 op de boerderij. Melkveebedrijf, 350 koeien, twee man personeel. Eén kind van twee jaar en hoogzwanger. Op maandag en donderdag werkzaam als coördinator bij de VVV Dronten, kind gaat dan naar de crèche. Nu met zwangerschapsverlof. Voorzitter van de jonge agrarische vrouwen, steunfractielid van de VVD in Zeewolde: commissie Onderwijs en welzijn. Als hobby nog schapen en geiten. In vrije tijd: motorrijden.
‘Mijn ouders hadden een akkerbouwbedrijf. Daar was het in het weekend meestal rustig. Dus dat was wel even wennen toen ik bij mijn man op het melkveebedrijf kwam. Die 350 koeien moeten gemolken worden, elke dag twee keer. Ik baalde wel in het begin als mijn man op zondagmiddag om vier uur weer naar de stal ging om de koeien te melken.’ ‘Bij alleskunner delen we ervaringen. Je weet hoe het eraan toe gaat op een boerderij, dus je kunt elkaar steunen. Laatst ging het over ziek zijn. Kijk, eigenlijk kun je niet ziek zijn, want het werk gaat door, ook als je je niet lekker voelt. Je gaat met een griepje niet in bed liggen. Maar ja, wat moet je doen als je echt doodziek bent? Kun je dan iemand inhuren? En hoe draag je het werk dan over? De meeste dingen zitten toch in je hoofd en dan is het lastig iemand die vreemd is goed aan te sturen. Samen bepraten we op zo’n bijeenkomst hoe je zoiets het beste aanpakt.’
‘Het gebeurt niet vaak, maar als het moet, kruip ik ook op de tractor. Je leeft met de natuur. Als een koe gaat kalven op het moment dat je met je man naar een verjaardagsfeest wil, gaat dat feest niet door, natuurlijk. Het is wel je brood en je kunt die dieren niet in de steek laten.’ ‘Werken op een boerderij doe je samen. Ieder heeft zijn eigen taken. Soms komen de zaken in huis wel in het gedrang. Dan moet je aan de handrem trekken. Daar heb ik een trucje voor. Als er bijvoorbeeld doe-het-zelf klussen in huis te lang blijven liggen, maak ik een lijst en die hang ik op aan de keukendeur. Elke keer als mijn man door die deur gaat ziet hij die lijst … dan duurt het meestal niet lang voor we samen naar de bouwmarkt gaan. Kleine praktische oplossingen die het leven net even makkelijker maken, ook daarmee kun je elkaar steunen op de bijeenkomsten.
‘Op de ene bijeenkomst komen meer mensen dan op de andere. Het wisselt. Je moet ook geluk hebben dat er niet tegelijkertijd een vergadering is van de Rabobank of een overleg over de suikerbietencampagne, waar je man heen moet. Niet iedereen regelt even makkelijk een oppas. In de zomer hebben we geen bijeenkomsten omdat iedereen dan veel te druk is op het land.’ 60
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
61
Linda, 34 jaar. Studeerde levensmiddelentechnologie in Wageningen. Getrouwd met Arno, twee kinderen van drie en één jaar. Op hun bedrijf honderd stuks melkvee, tachtig stuks jongvee, schapen, geiten, kippen, konijnen en een hond. De koeien worden automatisch gemolken, daarom is er geen extra personeel. Arno heeft een agrarisch adviesbureau. Linda verhuurt de voormalige hooizolder als vergaderruimte en werkt als freelancer: organisatiewerk en levensmiddelentechnologie. Secretaris bij Jonge Agrarische Vrouwen Utrechtse Venen. Vrije tijd: skeeleren en bezig zijn met foto’s.
‘Het uitdagende van het boerenbestaan is dat het over zoveel dingen gaat en dat alles met alles te maken heeft. Bij Alleskunner doen we heel verschillende workshops. Assertiviteit en Timemanagement bijvoorbeeld, maar ook taartdecoreren. Dat klinkt misschien gek, maar juist als je met z’n allen gezellig bezig bent, kun je heel goed over dingen praten. We praten over van alles. Het werk op de boerderij, kinderen, familie. Maar ook over de nevenactiviteiten die je op steeds meer bedrijven ziet, en die vaak op de schouders van de vrouwen neerkomen: educatie, camping, kinderdagverblijf, horeca. We geven elkaar tips over marketing, subsidies, regelgeving en ga zo maar door. Je kunt elkaar op allerlei terreinen helpen en advies geven.’
‘Het gemeenschappelijke van de Alleskunnervrouwen is de verbondenheid met het agrarische bedrijf. Privé en werk zijn helemaal vervlochten. Sommige vrouwen werken mee op de boerderij, anderen hebben een baan ernaast. Maar als je ’s avonds thuiskomt van je werk en het is oogsttijd, dan is het alle hens aan dek. Dan kun je echt niet op de bank gaan zitten. Vaak wonen je schoonouders op het erf en werken ze ook nog mee in het bedrijf. Het kan spanningen opleveren als je het anders doet dan de vorige generatie. En hoe zit dat met je privacy? Ben je wel genoeg alleen met je man of je gezin? Bij Alleskunner leer je van elkaar hoe je ruimte maakt voor jezelf.’
‘Met onze groep hebben we een project in Kenia geadopteerd. Er was daar een vrouwengroep in een dorp, en zij wilden ook koeien gaan houden. We sponsoren ze en mailen met ze. Er is ook iemand voor ons heen geweest. Dat contact met vrouwen in een ander werelddeel in een andere situatie is heel inspirerend. Het relativeert je eigen leven. Zij vallen van hun stoel als ze horen dat wij honderd koeien hebben. En de problemen waar zij mee te maken hebben zijn voor ons haast onvoorstelbaar.’
62
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
63
op
bezoek 3
De vreedzame wijk
Tekst xxxxxxxx Foto’s xxxxxxxxxxxxxxx.
Lokale organisaties in utrechtse krachtwijken veranderen de buurten samen met de kinderen die er wonen in vreedzame wijken. alle professionele en vrijwillige begeleiders bij de kinderopvang, scholen, sport- en andere clubs, de buurtboerderij of speeltuin krijgen een training om het programma in praktijk te brengen. Zo doorbreken ze de scheiding tussen het leven op school, thuis en op straat. de kinderen zelf spelen uiteraard een belangrijke rol, bijvoorbeeld binnen de vreedzame kinderraad. Tekst Leo Pauw. Foto’s Hans Oostrum.
De Vreedzame Kinderraad buigt zich jaarlijks over ‘kwesties’ in de wijk: wat gaat goed en wat gaat minder goed? En vooral: hoe lossen we dat op, wat gaan we doen? Werken aan een positieve ontwikkeling van de wijk vereist kennis, vaardigheden en houding (democratisch burgerschap).
Bij de feestelijke onthulling waren de kinderen van de Vreedzame Kinderraad aanwezig, samen met ouders, leerkrachten en vertegenwoordigers van wijkorganisaties.
In Kanaleneiland schreef de Vreedzame Kinderraad het Kindermanifest: hoe willen de kinderen dat een Vreedzaam Kanaleneiland er uit ziet? Wethouder Jeugd, Rinda den Besten, onthulde op 19 mei het Manifest.
64
VRIJWILLIGE INzet
Iedere basisschool koos een actie om de uitgangspunten van het Manifest te realiseren. Op het programma staan een ontmoeting met buurtbewoners, schoonmaakacties, conflictbemiddeling op straat en samenwerking met het verzorgingstehuis.
De leden van de Vreedzame Kinderraad poseren met hun penning en de wethouder voor het Manifest. Ieder jaar wordt er een nieuwe Vreedzame Kinderraad (VKR) gevormd, met daarin leerlingen van de verschillende basisscholen.
Wat is een vreedzame wijk volgens de kinderen? Door daarover na te denken leren de kinderen zich verantwoordelijk te voelen voor de gemeenschap. Ze ervaren dat ze onderdeel zijn van de buurt en dat ze de sfeer in de buurt deels zelf bepalen.
De Vreedzame Kinderraad formuleerde voor Kanaleneiland een aantal uitgangspunten: – wij helpen en zorgen voor elkaar – wij geven het goede voorbeeld: we zijn tolerant en vriendelijk tegen elkaar – een veilige, schone wijk, waar we vreedzaam conflicten oplossen! De kinderen van de Vreedzame Kinderraad en hun ouders zijn trots!
Meer info: www.vrijwillige-inzet.nl/P015 VRIJWILLIGE INzet
65
UITgesproken
‘Vrijwilligerswerk is een cruciale steunpilaar’ vragen aan staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten-Hyllner
66
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
67
Wat is daarbij de rol van de overheid?
Hoe kijkt u tegen vrijwilligerswerk aan? Heeft u een voorbeeld? Heeft u zelf wel eens vrijwilligerswerk gedaan?
‘Jazeker.
Mijn eerste vrijwilligerswerk deed ik als 12-jarige middelbare scholier. Eén van de leraren vroeg ons rolstoelers te begeleiden. Ik werd aan een grote en vrij zware meneer toegewezen met een stroeve rolstoel. Ik moest heel hard duwen en steeds snel omlopen zodat we elkaar konden verstaan. Ik heb ontzettend mijn best gedaan om het voor die meneer leuk te maken en ik weet nog precies hoe leuk ik het ook zelf vond. Als arts in de ouderenzorg had ik ook veel te maken met vrijwilligers. Ik moest bijvoorbeeld regelmatig iemand doorverwijzen naar een specialist in het ziekenhuis. Als familie of vrienden niet konden meegaan, dan was het fijn dat we een vrijwilliger konden bellen. Iemand van wie je weet, dat die ervoor zal zorgen dat alle nare dingen die niet naar hoeven te zijn aan zo’n bezoek de patiënt bespaard blijven.’
68
VRIJWILLIGE INzet
‘Voor mij staat vast dat de samenleving niet zonder vrijwilligers kan. Ze geven een stukje van zichzelf belangeloos aan anderen. Vrijwilligerswerk vormt dan ook een belangrijk tegenwicht in onze huidige geindividualiseerde maatschappij. Het is een cruciale steunpilaar. Vrijwilligers staan dicht bij de mensen om wie het gaat. Ik ben ervan overtuigd dat de eigen kracht van de samenleving meer en beter kan worden benut, dat wij meer ruimte kunnen geven aan mensen om het beste uit zichzelf te halen. Dat zal de kracht en de weerbaarheid van onze samenleving ten goede komen. Miljoenen Nederlanders zijn actief als vrijwilliger: in internationale vergelijkingen horen wij bij de wereldtop. Dat moeten wij koesteren en stimuleren door onze waardering voor vrijwilligers keer op keer te laten blijken. Dat vind ik zo fijn van het Europese Jaar voor Vrijwilligerswerk waar wij nu middenin zitten. Daarin staan allerlei activiteiten centraal waarmee wij onze waardering kunnen laten zien. Zoals de complimentencampagne via www.evengeven.nl.’
‘Een eigen recente ervaring van de kracht en de creativiteit van vrijwilligers is het Nationale Jeugddebat dat in april in de Tweede Kamer plaatsvond en waar ik voor was uitgenodigd. Weet je dat zo’n debat tussen zo’n 130 jongeren, 4 van ons bewindspersonen, een Kamerlid en de Kinderombudsman, nagenoeg alleen door jonge vrijwilligers van de Nationale Jeugdraad wordt ondersteund? Het is een heel traject, ze beginnen op scholen, er zijn voorrondes in de provincies, de jongeren worden getraind op debatteren en uiteindelijk staan ze dan met support van die vrijwilligers in de Kamer. Petje af voor dit soort activiteiten. Het kan niet vroeg genoeg beginnen! En ik hoorde van een team hier op VWS dat zij hun afdelingsuitje besteed hadden door samen een bonte middag in een verzorgingshuis te organiseren. Ze hadden plezier gegeven en plezier gehad. Mooi idee!’
‘Voor het lokale vrijwilligersbeleid zijn gemeenten verantwoordelijk. Gemeenten hebben hierin een grote beleidsvrijheid zodat zij op maat rekening kunnen houden met de wensen van hun inwoners. Op rijksniveau ben ik systeemverantwoordelijk voor het vrijwilligerswerkbeleid. Dan moet je denken aan het ontwikkelen en uitdragen van een rijksvisie en het stimuleren van vernieuwing. Daarbij trek ik natuurlijk samen op met gemeenten.’
VRIJWILLIGE INzet
69
Hebben vrijwilligers wel een rol bij de opvoeding van kinderen of kunnen we dat beter aan ouders zelf overlaten? Welke mogelijkheden ziet u voor vrijwilligers bij het opvoeden en het opgroeien in wijken en buurten?
‘Actief burgerschap wil zeggen dat je zorg hebt voor elkaar, het gaat om kennen en gekend worden. Burgers, professionals en overheid kunnen elkaar versterken en aanvullen. Daar waar gezinnen of jongeren moeite hebben om het op eigen kracht te redden is het toch fijn als mensen in de directe omgeving, familie, buren, vrijwilligers, een steuntje in de rug kunnen geven? Maar ook voor de professionals betekent dit dat zij, misschien meer dan nu gebeurt, de vrijwillige inzet van de buurt en vrijwilligersorganisaties benutten om dingen voor elkaar te krijgen. Zo kan ik me voorstellen dat een professional van een Centrum voor Jeugd en Gezin jongeren betrekt in het bereiken van jongeren. Of dat ouders uit een buurt worden ingeschakeld om kwetsbare gezinnen te helpen ondersteunen. Veel ouders hebben grote behoefte aan informele contacten met andere ouders. Maar die blijken niet altijd makkelijk te leggen. Er zijn mooie initiatieven op dat terrein. The Family Factory werkt bij-
70
VRIJWILLIGE INzet
voorbeeld hard aan het creëren van mogelijkheden voor ouders om informele contacten op te kunnen doen, zodat over het hele land gezinsnetwerken ontstaan. Of ‘Mamma weet alles’. Dat is een mooi initiatief dat ouders een netwerk biedt om ervaringen uit te wisselen en elkaar te helpen bij vragen en problemen over je kinderen in de puberteit.’
‘Burgers, professionals en overheid kunnen elkaar versterken.’
‘Ouders zijn verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen. Maar er zijn natuurlijk meer mensen in het leven van een kind die bijdragen aan de opvoeding. Zoals mensen in de kinderopvang en leraren. Zij geven het goede voorbeeld, leren kinderen omgaan met teleurstelling, met wachten op hun beurt, met het oplossen van ruzies, enzovoorts. En dat kan ik nog veel breder maken, denk aan de sporttrainers of de mensen die zich vrijwillig inzetten om met kinderen op zomerkamp te gaan. En als een buurtbewoner of een middenstander in gesprek gaat met jongeren die overlast geven, dan is dat toch óók een vorm van opvoeden? Dus ouders staan er niet alleen voor maar zij zijn wel degenen die bepalen hoe de opvoeding van hun kinderen eruit ziet. Die signalen uit de omgeving bekrachtigen of verwerpen. Als ouders
daar vragen over hebben – en welke ouder heeft dat niet – kunnen zij binnenlopen bij een Centrum voor Jeugd en Gezin voor een antwoord. Ik ben erg blij dat elke gemeente straks zo’n vraagbaak heeft. Daarmee kunnen ouders hun eigen opvoedkracht heel eenvoudig versterken.’
VRIJWILLIGE INzet
71
Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin Het ZonMw-programma Vrijwillige Inzet stimuleert de actieve rol van bewoners
INZET komt naar u toe Opent uw gemeente een CJG? Komt binnenkort de VNG-promotour van het Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk langs? Het INZETteam kan uw activiteit een feestelijk tintje geven met een korte quiz, een paar uitdagende stellingen en de overhandiging van het INZETpakket. Neem contact met ons op voor meer informatie:
[email protected]
van buurten, wijken en dorpen bij het opvoeden en opgroeien van kinderen en jongeren. Wat kunt u van ons verwachten? Waar komt u ons tegen?
INZETpakket Voor een goed opgroeiklimaat in wijken is samenwerking tussen gemeenten, Centra voor Jeugd en Gezin, welzijnswerk, vrijwilligersorganisaties en andere burgerinitiatieven essentieel. Wilt u in uw gemeente een debat organiseren over het samenspel tussen vrijwilligers en professionals bij opvoeden en opgroeien? Bestel dan de gratis toolkit met handige tips, affiches met stellingen, stemkaarten, zaalversiering, suggesties voor werkvormen, voorbeeldbrieven, checklists en achtergrondinformatie.
Debatbijdrage: wegens succes verlengd Gemeenten kunnen nog steeds een financiële bijdrage aanvragen voor het organiseren van zo’n dialoog tussen professionals en vrijwilligers. Meer info op www.vrijwilllige-inzet.nl
Zet vast in uw agenda: 14 juni 2012 Volgend jaar organiseert het ZonMw-programma Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin samen met het programma Diversiteit in het jeugdbeleid op 14 juni een groot congres over alle resultaten van beide programma’s.
72
VRIJWILLIGE INzet
Volg ons op twitter Wilt u op de hoogte blijven van onze activiteiten? Kijk dan regelmatig op www.vrijwillige-inzet.nl of volg ons op twitter: @vrijwilliginzet
Waar vindt u INZET in het land? Op www.vrijwillige-inzet.nl vindt u een kaart van Nederland met alle activiteiten van het ZonMw-programma Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin. In één oogopslag ziet u waar de projecten en de debatten van het programma en de promotour van de VNG plaatsvinden. Klikt u op de symbooltjes dan krijgt u meer informatie over activiteiten bij u in de buurt. Handig toch? VRIJWILLIGE INzet
73
mooi voorbeeld
Meide in Made Stokhasselt Hoe maak je jongeren bewust van belangrijke zaken in hun wijk? Laat ze er zelf een theatervoorstelling over maken! Tekst Carel Jansen. Foto’s Hans Oostrum.
74
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
75
Jongeren in stadswijken beschouwen perken en parken in de stad vooral als decor. Een plek waar ze ‘hangen’ met hun vrienden. Meiden komen al helemaal weinig in de groene omgeving. Dat is jammer, want omgaan met de natuur heeft een positief effect heeft op welzijn en gezondheid. Stichting Alexander, gericht op jongerenparticipatie, en Alterra, kennisinstituut voor de groene leefomgeving, ontwikkelen een methodiek die ervoor zorgt dat jongeren vanuit hun eigen belevingswereld in contact komen met de natuur. In vier gemeenten zetten ze pilotprojecten op. In Tilburg maakten meiden uit de wijk Stokhasselt, onder leiding van Jongerenwerk De Twern, een theatervoorstelling over hun buurt. Meiden van elf tot zeventien jaar uit heel verschillende achtergronden werkten een jaar lang aan het theaterstuk. In dat jaar veranderden ze van teruggetrokken, verlegen meisjes in daadkrachtige meiden die zelfbewust op het podium staan. Ze hebben veel geleerd. Over zichzelf én over hun wijk. Over het groen en de gebouwen, maar ook over de bewoners, die op tal van manieren hielpen bij de voorstelling. Daarmee werd het echt een theaterstuk van en voor de buurt. Het verhaal Twee groepen meiden: de Stoeren en de Nerds willen allebei de brug in het Tilburgse Ypelaerpark gebruiken. Daarover maken ze ruzie. De uit Suriname afkomstige mevrouw Florentia bedenkt een oplossing: een wedstrijd met verschillende opdrachten. De groep die wint mag de brug gebruiken. Actrices: Elaniya, Erianys, Faida, Fatma, Gail, Latisha, Laura, Rondek, Rujeska, Seda, Shannon, Toenty, Weena Regie: Carlijn Damen Productie: Sandy Verschuren 76
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
77
Kort voor aanvang. Gekleed, geschminkt en de microfoontjes zitten goed. Het was de hele dag al spannend, maar nu gieren de zenuwen echt door de keel. Regisseur Carlijn Damen heeft kleine cadeautjes uitgedeeld die geluk moeten brengen bij de première. Wereldbolletjes met Tilburg Noord erop. ‘Omdat deze voorstelling Tilburg Noord op de kaart zet!’
Een onderdeel van de wedstrijd. Vragen over cultuur in Tilburg Noord: ‘Zijn er meer of minder dan honderd nationaliteiten in Tilburg Noord?’ en ‘Welke bevolkingsgroep is oververtegenwoordigd in Tilburg Noord?’ Zouden de Stoeren of de Nerds het goede antwoord weten? Weet u het? Er zijn meer dan honderd nationaliteiten in Tilburg Noord. Relatief veel Somaliërs. 78
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
79
Ik kom hier graag
In dit bos ben ik alleen is het stil en ik mag hier alles Ik mag hier lezen en dromen zoveel als ik wil
En ik droom veel Bijvoorbeeld dat ik de rijkste persoon op de wereld ben, en dat ik dan … Of dat ik zo slim was dat ik … En als ik superkracht zou hebben dan … En wat ik ook vaak droom is dat ik stiekem een wereldverbeteraar ben Dat ik dan degene ben die …
Maar weet je; dan zit ik zo te dromen maar ontwaken is ook nooit erg
Dan zie ik het mooie bos namelijk weer En in dit bos, in deze wijk, heb ik het ook heel fijn
Nu ga ik bijvoorbeeld naar huis en …
En morgen Morgen kom ik gewoon weer terug om te dromen
80
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
81
‘Tilburg Noord is gewoon the best Al mijn vrienden wonen hier Ik leef met fucking veel plezier Ik wil hier nooit meer weg Tilburg Noord is voor nu en altijd mijn plek! Je hebt de stoere groep je hebt de nerdjes groep Maar we zijn eigenlijk gewoon allen één Want we wonen allemaal in Tilburg Noord Tilburg Noord Tilburg Noord!’
De Nerds en Stoeren scoorden gelijk. De wedstrijd eindigt onbeslist. Wat nu? Na lang denken zegt mevrouw Florentia: ‘Wat als jullie nu één groep worden? Bij de brug zie je geen Stoeren, of Nerds. Bij de brug zijn jullie één groep. Een dansgroep! De dansgroep van Tilburg Noord.’ De meiden: ‘Ok, we gaan het proberen.’
82
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
83
Wow! Het zit erop. En het ging helemaal goed! Het publiek geeft een staande ovatie. Bloemen voor iedereen. Straks gauw naar de foyer om te horen wat iedereen ervan vond.
84
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
85
INzet Neem een gratis abonnement of bestel extra nummers om uit te delen tijdens uw activiteiten, congressen of bijeenkomsten.
Colofon
INZET is een magazine voor iedereen die binnen gemeenten, Centra voor Jeugd en Gezin, de jeugdsector of het welzijnswerk
Samenstelling en eindredactie:
met vrijwilligers werkt.
Marcel Senten
Het ZonMw-programma Vrijwillige inzet voor en door jeugd en
Met medewerking van:
gezin; versterking van de (pedagogische) civil society in de lokale
Loes Hartman, Hankie Hol,
praktijk wil met dit magazine laten zien dat er veel vrijwilligers-
Carel Jansen, Marcel Senten,
initiatieven zijn waar kinderen, jongeren, ouders, wijken en
Ellen Spanjaard, Cecile Vossen,
gemeenten profijt van hebben. Opgroeien in een positief
Jolien Wenink
pedagogisch klimaat vergt betrokkenheid van buurtbewoners,
Teksten:
ouders, beroepskrachten, vrijwilligers, gemeenten en van kinderen
Afke Hielkema, Mariette Huisjes,
en jongeren zelf. Opvoeden en opgroeien doe je samen. Dat kan
Carel Jansen, Marcel Senten,
dankzij de inzet van velen – jong en oud.
Cecile Vossen en anderen Fotografie:
Inzet is het magazine voor iedereen die binnen gemeenten, de jeugdsector, Centra voor Jeugd en Gezin of het welzijnswerk met vrijwilligers werkt. Inzet biedt een gevarieerd overzicht van vrijwilligersprojecten, meningen en achtergrondinformatie. U kunt u abonneren of kosteloos extra nummers bestellen om uit te delen via www.vrijwillige-inzet.nl
Hans Oostrum, Ed Regeer en anderen
Het ZonMw-programma wordt gefinancierd door het ministerie
Vormgeving:
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het programma wil
Ontwerpstudio Spanjaard
samenwerking en uitwisseling tussen gemeenten, jeugdzorg,
Drukwerk:
welzijnswerk en vrijwilligersorganisaties stimuleren op het gebied
Drukkerij Geers
van actief burgerschap rondom opvoeden en opgroeien.
Ondersteuning: Aleida Soonius Programmacoördinatie ZonMw: Jolien Wenink
oktober 2011
Volgend nummer
met daarin onder andere:
Het ZonMw-programma werkt samen met:
Wilt u de komende nummers van Inzet ook ontvangen, meldt u dan aan via de website www.vrijwillige-inzet.nl.
Wat doen Centra voor Jeugd en Gezin om de
ZonMw heeft getracht alle recht-
pedagogische civil society te versterken? TorenPOB; plattelandsjongeren in de strijd tegen radicalisering The Family Factory; gezinnen wisselen ervaringen uit
hebbenden te achterhalen. Mocht u
86
VRIJWILLIGE INzet
desondanks menen dat uw rechten niet zijn gehonoreerd dan kunt u contact opnemen met ZonMw.
VRIJWILLIGE INzet
87
pedagogische civil society <de ~;-ties> dat deel van de samenleving waar burgers (kinderen, jongeren, ouders en andere volwassenen) in vrijwillige verbanden verantwoordelijkheid nemen voor een pedagogisch klimaat waarin het goed opvoeden en opgroeien is, in samenwerking met of juist als tegenkracht tot overheden (gemeenten, de jeugdsector, het welzijnswerk), bedrijven en andere civil society organisaties (bijvoorbeeld sportverenigingen).
88
VRIJWILLIGE INzet
