M

GRATIS magazine van uw Service Apotheek 2016 - jan/feb/mrt

Thema

Pijn en medicatie

NUMMER

87

Interview

Simon Keizer Feiten en fabels

over morfine en andere sterke pijnstillers

Antwoord op uw vragen over pijnstillers

www.serviceapotheek.nl

10 LEUKE, INTERESSANTE OF GEZONDE AANBIEDINGEN OP PAGINA 17 T/M 20!

Vooraf

Fit de winter door?

Marco Lourens

In deze Leef! leest u een mooi interview met Simon uit een beroemd zangduo. Nee, niet Simon & Garfunkel, maar Simon Keizer. Ja, van Nick & Simon. Bijna alle apothekersassistentes zijn dol op hen!

Verhoog je weerstand !

In onze Service Apotheek helpen we veel patiënten met pijn. Daarom staat dit onderwerp centraal in deze Leef!. We gaan in gesprek met internist Van den Beuken van het Universitair Pijn Centrum Maastricht. En we spreken Miranda Oosterbosch, klant van Service Apotheek Drielanden. Zij heeft chronische pijn, maar blijft ondanks alles positief.

1

Verschillende middelen om pijn tegen te gaan zijn zonder recept verkrijgbaar in de apotheek. Een goed advies van een van onze assistentes is dan wel heel belangrijk. Bijvoorbeeld omdat er nogal wat wisselwerkingen kunnen zijn met andere geneesmiddelen die u misschien gebruikt.

halve prijs* *zie voordeelc hequ in dit magazin e e

Brrrrrrr, het is winter. Dan kan je weerstand wel wat extra ondersteuning gebruiken. Neem dan A.Vogel Echinaforce. Dit stimuleert het immuunsysteem, verhoogt de weerstand en versnelt herstel na ziekte1.

Foto: Marjolein Annegarn.

2e

Ook besteden we veel aandacht aan goede samenwerking met huisartsen als het gaat over pijnbestrijding. Welke middelen worden bij voorkeur gebruikt? Hoe kunnen we in het weekend als het nodig is heel snel middelen leveren om pijn te bestrijden?

Service Apotheken besteden veel aandacht aan goede samenwerking met huisartsen, ook als het gaat over pijnbestrijding

In onze Service Apotheek in Malden hebben we buddyteams: twee assistentes die vanuit de apotheek de zorg voor een patiënt in de laatste levensfase coördineren. Dan hoeven mantelzorgers en thuiszorg niet steeds uit te leggen wat de situatie is, of welke naald bijvoorbeeld nodig is. Deze persoonlijke aandacht en begeleiding zie je in veel Service Apotheken terug. U leest er ook over in het verhaal van collegaapotheker Monique Veen-Hoevenaars, verderop in deze Leef!. Ik werk al ruim twaalf jaar met veel plezier in deze Service Apotheek. Dat lukt ook omdat ik drie jaar geleden in mijn eigen leven het roer heb omgegooid: ik deed tot die tijd veel te weinig aan ontspanning. Ik ben intensief gaan fietsen en het is me gelukt om dat te blijven doen. Ik heb er plezier in, voel me veel fitter en ben kilo’s afgevallen. Ik kan het u van harte aanbevelen!

Veel leesplezier!

Marco Lourens Apotheker Service Apotheek Malden

Zo kun je fit de winter door!

Meer weten? Bel de A.Vogel gezondheidslijn 0900-2464646 of kijk op avogel.nl 1

Echinacea. KOAG/KAG-nr. 11-0815-1188

leef!

3

Inhoud

Uitgave: 2016 - jan/feb/mrt

Diagnose kanker?

› GEZOND LEVEN

HET GEZONDSTE BLAD

› GELUKKIG LEVEN

› FIT LEVEN › MOOI

VAN NEDERLAND

P PSYCHE WORKSHO

WEES BLIJ MET VERANDERING STERK & SEXY

Reshape jedeze figuur met ingen poweroefen

xen Foodbo Iets voor jou?

Schuiltirelrin een fitg jou?

| 2015 SANTÉ | OKTOBER

HEALTHY

BURGERS Oktober 2015 • adviespr • www.sante.nl

LEVEN › LEKKER LEVEN

De waarheid over je libido

Nieuwe beauty hotspot: je hals Fit leven n om 13 redene ger eens vroen op te staa

Voor een ieder die de diagnose kanker krijgt is er de Kikkeropfleurdoos. Een aanvulling op uw medische informatie en behandeling.

ijs € 3,95

CHECK ‘T OP PAG. 52

5,-

Met praktische informatie over hulpmiddelen en begeleidings- en herstelprogramma’s. Verder monsters van producten die verlichtend kunnen werken bij specifieke klachten. En met een leuke verrassing.

Thema: Pijn en medicatie 11

Pijn en medicatie

12

Marieke van den Beuken, internist, Universitair Pijn Centrum Maastricht

14

Feiten en fabels over morfine en andere sterke pijnstillers

16

Op bezoek bij Service Apotheek Drielanden in Harderwijk

22

Nieuwtjes en wetenswaardigheden

25

Wat kan Service Apotheek voor u betekenen? Marieke van den Beuken, internist

Meer informatie en de aanvraagkaart vindt u op www.kikkeropfleurdoos.nl. Met de ingevulde aanvraagkaart kunt u de doos gratis ophalen in uw apotheek.

Onze vaste rubrieken Informatie 9

Tips van uw Service Apotheek

Uw voordeel 17

Paracetamol Smelttablet

Als u het ons vraagt 28

Pagina 6

Interview

• Zonder water in te nemen

Zanger

• Lost direct op in de mond

Vragen over pijnstillers

Informatie

• Bij koorts en bij pijn • Handig voor onderweg

Acties in uw Service Apotheek

Simon Keizer

31

Over de KanjerKetting

Boekentips 32

Maak kans op leuke en interessante boeken

Nog even dit... 35

Klanten over Service Apotheek

Pagina 27: Puzzel mee en win een vakantieboerderij-arrangement t.w.v. ¤ 449,00

Dit betreft een geneesmiddel. Lees voor gebruik de bijsluiter.

Leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Uitgever: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Redactie-/postadres: Leef!, Postbus 19, 7468 ZG Enter. E-mail: [email protected]. Internet: www.serviceapotheek.nl. Aan dit nummer werkten mee: Jeroen Mentink, Olga van Vemde en Mariëlla De Rooij-Duran, apothekers. Volle Maan, Arwen Kleyngeld, Dyana Hermelink, Marieke Maessen, Milou Jansen en Bianca ten Velde. Fotografie: Marjolein Annegarn, Maria Heijdendael, Rogier Jaarsma. Vormgeving: FARMAidee. Informatie: In Nederland zijn ruim 425 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., Postbus 19, 7468 ZG Enter. Tel: 088 - 276 84 84. E-mail: [email protected]. Internet: www.serviceapotheek.nl. Oplage: 1.250.000. Aan de inhoud van Leef! wordt de grootst mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Advertenties en hun inhoud komen volledig ter verantwoording van de betreffende organisatie c.q. juridische entiteit. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden.

PEFC / 07-31-113 PEFC-gecertificeerd

Dit produkt komt uit duurzaam beheerd bos en gecontroleerde bronnen www.pefc.org

leef!

5

Interview

Simon Keizer

Ik ben altijd op zoek naar nieuwe dingen Simon Keizer (31) is de jongste helft van het zangduo Nick & Simon, zeer bekend van hits als Rosanne en Pak maar m’n hand. Vanaf februari gaat Simon zevenendertig avonden zonder Nick op stap: hij is in dertig kleinere theaters in Nederland te zien met zijn eerste soloprogramma: Ik & Simon: ‘Ik vertel veel persoonlijke dingen, maar ik bepaal zelf hoe ver ik ga’.

Samen & apart

Wat leuk om voor het blad van de Service Apotheek geïnterviewd te worden! Ik woon m’n hele leven naast een apotheek en m’n moeder is al zes jaar schoonmaakster in die apotheek. Laatst hadden Nick en ik een optreden in het Beatrix Theater voor 1.500 uitzinnige apothekersassistentes en apothekers. Dat was hartstikke leuk.

Ik & Simon

Eigen gitaar Toen ik elf was, kreeg ik een eigen gitaar. Een jaar later deed ik mee aan de schoolmusical. Ik kon toen niet bedenken hoe mijn carrière zich zou ontwikkelen.

Tekst: Volle Maan. Fotografie: Rogier Jaarsma

Lymph&Co Bijna twee jaar geleden werd bij mijn moeder lymfeklierkanker geconstateerd. Ik heb geprobeerd om de ziekte van m’n moeder stil te houden, maar dat is niet gelukt. Iemand had me gezien in het ziekenhuis. Het management werd gebeld en ik werd bijna gedwongen om het naar buiten te brengen. Dat heb ik dan maar zelf geregisseerd. Ik heb er een positieve draai aan gegeven door ambassadeur te worden van de stichting Lymph&Co, die door prins Bernhard jr. is opgericht. Ik probeer iets te betekenen door aandacht voor de ziekte te vragen.

Sleur vermijden Zowel privé als met Nick & Simon ben ik altijd op zoek naar nieuwe dingen. Ik wil de sleur vermijden. Om een cliché te gebruiken: ik geloof heel erg dat stilstand achteruitgang is. Door onszelf uit te dagen, houden we het spannend. Zo hadden we vorig najaar een tentoonstelling, waarbij acht Nederlandse beeldend kunstenaars zich lieten inspireren door nummers

van ons album Open. Het lijkt me vreselijk om later te denken: ik had altijd nog dit of dat willen doen, maar het is er nooit van gekomen.

Ik heb altijd het duo Acda en De Munnik voor ogen als voorbeeld van samenwerking. Ze toeren een deel van het jaar samen én ze hebben de tijd om ieder apart eigen projecten te doen. Dat lijkt me een geweldige luxepositie. Nick & Simon blijven bestaan én er blijft ruimte voor nieuwe dingen. Ik schrijf graag, dus ik overweeg om tijd vrij te maken om een verhalenbundel uit te brengen.

Ik heb vroeger veel columns geschreven. Die columns verweef ik nu tot één lang verhaal voor mijn theaterprogramma Ik & Simon. De show wordt vooral een vertelling, met af en toe een liedje. Ik heb nog nooit een soloprogramma gespeeld. Ik ben heel gespannen over dit soloprogramma, omdat het echt een andere discipline is. Het is verre van routine, dus dat houdt me scherp. Of Nick zenuwachtig is dat ik in dat programma niet met hem optreed? Nee hoor, hij denkt: ik ben lekker zevenendertig avonden vrij!

Ik ben heel gespannen over mijn soloprogramma Bloot geven Toen we vorig jaar het magazine Nick & Simon uitbrachten met ook heel persoonlijke interviews met Nick en mij, vroeg iedereen: vond je het niet moeilijk om je bloot te geven? Dat vond ik niet, want we hadden het zelf in de hand. Dat geldt ook voor m’n soloprogramma: ik vertel veel persoonlijke dingen, maar ik bepaal zelf hoe ver ik ga. Er zal een stukje privé blijven.

Maak kans op 2 tickets voor de solovoorstelling ‘Ik en Simon’. Kijk op de volgende pagina.

leef!

7

Simon Keizer

Informatie

van uw Service Apotheek

Bent u klaar voor het winterseizoen? Wind, kou, ijspegels, sneeuw. Voor veel mensen betekent het winterseizoen dat het tijd is voor wintersport! Gaat u dit jaar de pistes op? Zorg dan dat u in ieder geval de volgende twee producten meeneemt.

Kans maken op twee gratis theaterkaartjes voor Ik & Simon? Leef! magazine geeft 5 X 2 theaterkaartjes weg voor de voorstelling Ik & Simon op woensdag 13 april in Leiden ter waarde van € 26,-.

1. Zonnebrandcrème op oliebasis

t h e a t e r t o u r FEBRUARI 2016 wo vr di wo do di wo do vr

10 12 16 17 18 23 24 25 26

BEVERWIJK ENSCHEDE EDE IJSSELSTEIN MAASSLUIS GEMERT RAALTE PURMEREND RIJSWIJK

MAART 2016

Wilt u kans maken op twee theaterkaartjes? Mail dan vóór 18 maart 2016 naar [email protected] met als onderwerp ‘Simon’ of schrijf naar Leef!, Postbus 19, 7468 ZG Enter onder vermelding van ‘Simon’.

di wo do di wo do wo di do ma di wo

1 2 3 8 9 10 16 22 24 28 29 30

VLISSINGEN UDEN HARDERWIJK ZWOLLE GOES EINDHOVEN ALKMAAR HELMOND ROERMOND ALMELO VEENENDAAL STADSKANAAL

APRIL 2016 ma di wo do di wo

4 5 13 14 19 20

ROTTERDAM WAALWIJK LEIDEN PAPENDRECHT STEENWIJK KAMPEN

MEI 2016 zo di wo di wo di wo do di

8 10 11 17 18 24 25 26 31

HOORN DRACHTEN ZAANDAM IJMUIDEN DEN HELDER BERGEN OP ZOOM HENGELO LELYSTAD OSS

JUNI 2016 wo 1

8

leef!

APELDOORN

Kennemer Theater De Kleine Willem Theater Cultura Fulcotheater Theater Koningshof De Eendracht HOFtheater Theater De Purmaryn de Rijswijkse Schouwburg CineCity XL Theater Markant Theater Harderwijk Schouwburg Odeon Theater de Mythe Muziekgebouw Frits Philips TAQA Theater De Vest Theater Speelhuis TheaterHotel De Oranjerie Theaterhotel Almelo Theater De Lampegiet Theater Geert Teis oude Luxor Theater Theater De Leest Leidse Schouwburg Theater De Willem Rabo Theater De Meenthe Stadsgehoorzaal Kampen Schouwburg & Congrescentrum het Park De Lawei Zaantheater Stadsschouwburg Velsen Schouwburg de Kampanje Theater De Maagd Rabotheater Hengelo Agora theater en congrescentrum Theater De Lievekamp

In het hooggebergte is de zon extra schadelijk. U zit hoger in de dampkring en daar is de zon minder ‘gefilterd’. Bovendien weerkaatst de uv-straling ook nog eens door de sneeuw. Stop dus altijd een goede en sterke zonnebrandcrème in uw koffer. Een speciale wintersportcrème op oliebasis is geen overbodige luxe! De kans is namelijk groot dat een crème op waterbasis bevriest. In uw Service Apotheek adviseren ze u graag.

2. Lippenbalsem Uw lippen zijn het hele jaar gevoelig voor invloeden van buitenaf. Door strenge vrieskou en de sterkere weerkaatsing van zonnestralen in sneeuwgebieden, kunnen uw lippen gevoelig reageren. Vraag in uw Service Apotheek om een goede lippenbalsem, eventueel met beschermingsfactor. Heeft u wel eens een koortslip (kleine, doorzichtige blaasjes met vocht op de lip) gehad? Dan is het verstandig om een anti-koortslipmiddel mee te nemen als u op wintersport gaat. Bij lagere temperaturen en felle zon kunt u hier sneller last van krijgen.

Geef de wintergriep geen kans! Waar de een zich druk maakt om de juiste wintersportvoorbereidingen, ligt de ander misschien wel in bed met de griep. Ook dat hoort bij het winterseizoen. Wees daarom in de wintermaanden extra alert op goede hygiëne. Omdat de lucht dan droog en koud is, kan het griepvirus zich gemakkelijk verspreiden. Voorkomen is beter dan genezen, maar ook als u door de griep geveld bent is er genoeg tegen te doen! Uw Service Apotheek adviseert u graag.

Schouwburg Orpheus

leef!

9

Thema

ADVERTORIAL

Attends biedt zekerheid Het is de normaalste zaak van de wereld en ieder mens doet het; naar het toilet gaan. Maar stel dat u het niet meer kunt ophouden en u dus ongewild urine verliest? Ongewild urineverlies veroorzaakt vaak een gevoel van ongemak en onzekerheid. U kunt dit tot een minimum beperken door de juiste beschermende producten te gebruiken en daarover deskundig advies in te winnen. Daarom werkt Attends al geruime tijd nauw samen met o.a. de Service Apotheken. Zij helpen u graag bij het vinden van de juiste producten die uw leven vergemakkelijken. De producten hebben een onderscheidende kwaliteit en vallen binnen de vergoeding van de zorgverzekeraar, vraag uw Service Apotheek naar de mogelijkheden.

Het juiste product voor een gezonde huid? Attends streeft naar oplossingen voor iedere vorm van incontinentie en richt zich op een droge huid. Of u nu ongewild druppels, scheutjes of grotere hoeveelheden urine verliest, het is uitermate belangrijk om uw huid in goede conditie te houden. Een vochtige huid kan resulteren in een geïrriteerde of zelfs beschadigde huid.

Het Attends assortiment is getest en goedgekeurd door proDERM, Instituut voor toegepast dermatologisch onderzoek. Deze test onderschrijft dat de Attends producten zeer goed worden verdragen door de huid. De producten nemen snel op en houden vanwege de speciale kern de bovenlaag droog waardoor problemen met de huid worden voorkomen. Attends is het enige incontinentiemerk dat het proDERM kwaliteitszegel mag dragen!

pijn en medicatie

Au, au, au, au! Kleinere producten die tóch droger zijn? Nieuwe gebruikers van Attends merken vrijwel altijd op dat de producten kleiner en discreter zijn. Dit komt omdat de kracht van Attends in de kern zit: de vochtopname is geconcentreerd daar waar het daadwerkelijk nodig is. Bovendien blijft het product door de dubbele absorptiekernen uitzonderlijk droog aanvoelen. Een groter (en minder discreet) product is daarom vaak niet meer nodig.

Attends proberen? Vraag een gratis Attends probeerpakket aan en overtuig uzelf! Let daarbij wel op de juiste maat en absorptiecapaciteit. Heeft u vragen? Bel ons voor vrijblijvend advies. Het pakketje sturen wij altijd in een discrete verpakking toe.

U kunt ook een gratis probeerpakket aanvragen via onze website: www.attends.nl.

Heeft u vragen?

088-220 88 00

Aarzel dan niet en bel ons!

Wij helpen u graag!

www.attends.nl

Iedereen heeft wel eens te maken met pijn. Ga maar eens na. U heeft vast wel eens hoofdpijn, buikpijn, oorpijn of spierpijn gehad. Hoe vervelend dit ook is, de klachten gaan vaak vanzelf weer over, en soms met een beetje hulp. Bij chronische pijn is dat niet het geval. Die pijn blijft. In Nederland hebben ruim 3 miljoen mensen chronische pijn. Pijn bij reuma, lage rugpijn en zenuwpijn zijn enkele voorbeelden. Maar, wat is pijn eigenlijk? Hoe ontstaat het? En wat kunt u er tegen doen? Alarmsignaal

De pijn aanpakken

Pijn is ontzettend vervelend maar tegelijkertijd een onmisbaar hulpmiddel. Als u pijn heeft, vertelt uw lichaam dat er iets beschadigd is of overbelast wordt. Pijn kan wijzen op een verwonding, ontsteking of ziekte. Het is niet verstandig dit alarmsignaal te negeren. Sterker nog: de kans is groot dat u dan meer schade aanricht. Uw lichaam zegt eigenlijk: ‘Ho, stop! Er gaat iets niet helemaal goed.’

U verstuikt uw enkel of u valt hard op uw knie en er ontstaat een wond. In dat geval is het niet zo moeilijk om te bedenken waar de pijn vandaan komt. Als u de oorzaak van de pijn aanpakt, ebt de pijn vanzelf weg.

Een netwerk van zenuwen Door het lichaam loopt een netwerk van zenuwen: het zenuwstelsel. Deze zenuwen hebben pijngevoelige uiteinden die signalen naar het ruggenmerg en de hersenen sturen zodra ze geprikkeld worden. Bijvoorbeeld als het weefsel wordt beschadigd (u snijdt in uw vinger) of als er druk op wordt uitgeoefend (iemand gaat op uw voet staan). De hersenen vertalen het signaal in pijn. Wanneer uw pijn langere tijd aanhoudt, kunnen de zenuwen die de pijnprikkels doorgeven, overgevoelig worden. De zenuw blijft dan seintjes naar de hersenen sturen, ook wanneer er geen aanleiding meer voor is. We spreken dan van chronische pijn. Maar pijn kan ook ontstaan door een tekort aan zuurstof. Of door stress en spanning.

Een pijnstiller kan helpen om deze acute pijn te bestrijden. In uw Service Apotheek krijgt u advies over geneesmiddelen die u zonder recept (= zelfzorggeneesmiddelen) kunt kopen, zoals bepaalde pijnstillers. Uw apotheek neemt de pijnstillers op in uw dossier. Dan controleert de apotheker of ze samengaan met de eventuele receptmedicijnen die u gebruikt. Een veilig idee! Houdt u langdurig pijn of blijft de pijn terugkomen? Ga dan naar uw huisarts. Bekijk welke maatregelen u kunt nemen om de pijn te verminderen. Uw huisarts kan andere of zwaardere pijnstillers voorschrijven. Maar een gezonde leefwijze met voldoende afleiding, beweging en ontspanning kan er soms ook voor zorgen dat u helemaal geen pijnmedicijnen nodig heeft.

Volg ons op Facebook! Attends Verzorging en Welzijn leef!

11

Interview

Marieke van den Beuken, internist, Universitair Pijn Centrum Maastricht

Pijnbestrijding is een samenspel tussen arts en patiënt Pijn kan iemand totaal ontregelen. Dat maakt het zo belangrijk om pijn zo goed mogelijk te behandelen. Het maakt niet uit of iemand vol in het leven staat of in zijn laatste dagen is. Welk middel het beste werkt, verschilt per persoon. Als pijndokter ben je eigenlijk aan het kokkerellen: bij de ene patiënt werkt het ene middel goed. Bij de andere werkt een ander middel of een andere dosering beter.

Bijwerkingen van pijn Veel patiënten nemen hun pijnmedicatie lang niet altijd in. Het komt nogal eens voor dat iemand weerstand heeft om medicatie te gebruiken. Dan zeg ik: ‘Iedere pil kan een bijwerking geven, maar weet je wat de bijwerkingen zijn van pijn? Als je continu pijn hebt, kan dat heel vermoeiend zijn en slecht voor je humeur.’ Dat herkent bijna iedereen en anders de partner wel!

Zenuwpijn Je hebt gewone pijn: een verstuikte enkel, je weefsel is beschadigd. Daarnaast heb je zenuwpijn. Zenuwpijn kunnen we vaak het best aanpakken met medicijnen die ergens anders voor gemaakt zijn: middelen tegen epilepsie of antidepressiva. Ik licht een patiënt hierover altijd goed voor. Anders is het vertrouwen weg als iemand thuis in de bijsluiter leest over epilepsie of depressiviteit.

Tekst: Volle Maan. Fotografie: Marjolein Annegarn

Samenspel Pijnbestrijding is een samenspel tussen arts en patiënt. We hebben stappen vooruit gezet, maar toch komt pijn bij patiënten met kanker nog net zo veel voor als vijfenvijftig jaar geleden.

Zorgverleners kunnen meer vragen naar pijn

Cannabis Veel patiënten zijn heel positief over cannabis als pijnstiller. Als iemand zich er goed bij voelt, is dat prima. Maar er is weinig bewijs voor. Ik denk dat cannabis meer ontspannend werkt dan pijnstillend. Ik zou het jammer vinden als iemand daarnaast andere pijnstillende medicatie, die grondig is getest, niet gebruikt. Ik zie niet waarom je huiverig zou moeten zijn voor bijvoorbeeld een pijnpleister.

Artsen en verpleegkundigen kunnen meer vragen naar pijn. Als je een patiënt vraagt hoe het gaat, is het antwoord vaak: ‘Best goed.’ Terwijl als je zou vragen: Hoeveel pijn heeft u? Wordt u hierdoor belemmerd?, dan zou je dikwijls een heel ander verhaal horen. Tijdens een consult is daar vaak weinig tijd voor.

Partner De partner en andere naasten voelen zich vaak machteloos. Soms zie ik tijdens het consult een partner met z’n hoofd schudden. Dan zeg ik: ‘Volgens mij bent u het er niet mee eens.’

Patiënten kunnen er meer over praten

Tekst: Volle Maan. Fotografie: Maria Heijdendael.

Patiënten zijn vaak terughoudend om te praten over hun pijn. Iemand denkt bijvoorbeeld: natuurlijk heb ik pijn, want ik heb kanker. Of een patiënt negeert de pijn, omdat hij of zij denkt dat het een signaal is dat de kanker toeneemt. Of: laat ik er maar niet over beginnen, want ik wil niet dat de behandeling van m’n kanker wordt verminderd. Ik merk ook nogal eens dat patiënten er onbewust voor kiezen: met de dokter van de kanker praat ik over m’n kanker en met de pijndokter over m’n pijn.

Pijn meten We kunnen makkelijk meten of iemand koorts heeft, maar pijn is lastig te meten en pijn is subjectief. We vragen een patiënt om een cijfer te geven: een nul is geen pijn, een tien is het verschrikkelijkste wat je je kunt voorstellen. Op school was een acht goed, bij ons is een acht juist niet goed. Veel mensen vinden het moeilijk om hun pijn een cijfer te geven.

12

leef!

Ik moedig aan dat de patiënt eerlijk vertelt hoeveel pijn hij voelt. Welk middel het beste werkt, verschilt per persoon.

Patiënt bepaalt

Gesprek

Fabeltjes

Daarna gaan we uitgebreid in gesprek: Wat doet iemand minder of helemaal niet meer vanwege de pijn? Ga je minder bij bekenden op bezoek of de stad in? Kun je je kinderen niet meer ontvangen of je ommetje niet meer maken? Kun je niks meer in het huishouden doen?

Er zijn veel hardnekkige fabeltjes over pijnstilling: je zou eerder of als een zombie doodgaan als je morfine-achtige pijnstillers gebruikt, je zou er verslaafd aan raken. Allemaal niet waar.

Pijndrempel Ik hoor nogal eens: ‘Ik heb een hoge pijndrempel’, maar ik weet niet goed wat dat is. Ik denk dat het iets Nederlands is: er trots op zijn dat je veel pijn kunt verdragen.

Emoties Een oud-collega zei altijd: geen brein, geen pijn. Als je je vinger brandt, dan voel je de pijn via je zenuwen in je hersenen. En bij pijn spelen ook emoties mee: als iemand bijvoorbeeld heel boos is of heel bang, dan lukt het nooit om de pijn goed te stillen.

De ene partner is boos, omdat hij vindt dat z’n partner te veel pijn heeft en meer pijnmedicatie moet nemen. Een andere partner vindt dat er wel heel veel medicatie wordt genomen. In beide gevallen zeg ik: ‘Er is er maar één die dat bepaalt en dat is de patiënt zelf.’ Maar het kan zijn dat een patiënt luchtig doet over zijn pijn, omdat hij bang is voor de medicatie. Ik moedig aan dat de patiënt eerlijk vertelt hoeveel pijn hij voelt.

Pijnvrij? Het is niet haalbaar om iedereen helemaal van de pijn af te helpen. Dan zou je soms zulke hoge doseringen moeten geven dat mensen suf worden. Mijn streven is: pijnvrij lukt niet altijd, maar je leven mag niet door de pijn worden beperkt.

leef!

13

Feiten en fabels

over morfine en andere sterke pijnstillers

Uw arts heeft u een opioïd voorgeschreven om uw pijn onder controle te krijgen. Maar wat is dat precies? Opioïden zijn pijnstillers die behoren tot de groep morfineachtige sterke pijnstillers. U kunt ze toegediend krijgen als tablet, capsule, drank, pleister, zetpil, zuigtablet, neusspray, injectie of via een infuuspomp. Er zijn al miljoenen mensen met opioïden behandeld. Toch bestaan er nog veel onduidelijkheden. In deze rubriek beantwoorden wij de meest gestelde vragen aan de hand van fabels en feiten over opioïden.

Feit: Opioïden werken niet levensverkortend Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat opioïden niet levensverkortend werken.

Fabel: Als u opioïden gebruikt mag u nooit meer autorijden Vastgesteld is dat een langdurige behandeling met een stabiele opioïd-dosering geen negatieve invloed heeft op uw rijvaardigheid. Als u een opioïd krijgt voorgeschreven en u bent goed ingesteld, mag u volgens de Nederlandse wet alleen de eerste twee weken geen auto of gemotoriseerd voertuig besturen. Wordt de opioïd-dosering verhoogd? Dan geldt opnieuw een termijn van twee weken waarin u geen auto mag rijden.

Fabel: U kunt verslaafd raken aan opioïden Fabel: U krijgt altijd bijwerkingen van opioïden

U raakt niet verslaafd aan opioïden. Verslaving wil zeggen dat iemand sterk de neiging heeft om een bepaald middel te gebruiken en steeds meer van dit middel nodig heeft om zich prettig te voelen. Er is sprake van de drang om een snelle ‘kick’ te krijgen. Het gaat daarbij dus niet om pijnstilling. Dit komt niet of nauwelijks voor als u een opioïd gebruikt om pijn te bestrijden en u zich houdt aan de voorschriften van de arts.

Net als bij ieder ander geneesmiddel kunnen bij het gebruik van opioïden ook bijwerkingen optreden. Het verschilt per persoon of en hoe erg u last heeft van bijwerkingen. De meeste bijwerkingen treden in het begin van de behandeling op en gaan na een paar dagen over of worden dan minder erg. Bijvoorbeeld misselijkheid, braken, jeuk en moeilijk plassen. De meest voorkomende en langdurige bijwerking is verstopping van de darmen (obstipatie). Alle opioïden veroorzaken een tragere werking van de darmen. Uw arts geeft u daarom altijd een recept mee voor een laxerend middel. Daarnaast is het belangrijk dat u veel drinkt, vers fruit, groente, bruin brood en pruimen eet.

Alle opioïden worden geleidelijk aan het lichaam afgegeven. Het is wel zo dat opioïden bij langdurig gebruik niet van de ene op de andere dag kunnen worden gestopt, omdat uw lichaam aan de stof is gewend. Op zich kan dit geen kwaad. Alleen als het gebruik van opioïden plotseling wordt gestaakt, kan dit tot ontwenningsverschijnselen leiden. Dit kan worden voorkomen door het gebruik van opioïden geleidelijk af te bouwen.

Feit: Opioïden werken niet even goed bij alle soorten pijn

Fabel: U mag alleen opioïden innemen als de pijn heftig is

Feit: Bij diarree moet u nooit zomaar stoppen met uw laxeermiddel

Opioïden zijn de sterkste pijnstillers, maar zijn minder geschikt voor zenuwpijn. Bij zenuwpijn zal uw arts u (aanvullend) andere medicijnen voorschrijven die de zenuwcellen tot rust brengen.

Opioïden werken bij langdurige pijn het beste wanneer er steeds een bepaalde hoeveelheid van in het bloed aanwezig is. Dit bereikt u door de langwerkende opioïden op vaste tijden in te nemen. Voor korte periodes van heftige pijn (we noemen dit doorbraakpijn) kunt u extra medicatie voorgeschreven krijgen.

Gebruikt u tijdens uw behandeling met opioïden een laxerend middel en krijgt u daarbij diarree? Beslis dan niet zelf om te stoppen met uw laxeermiddel. Overleg met uw arts of u het laxerend middel moet stoppen of blijven gebruiken. Er kan namelijk sprake zijn van schijnbare diarree: dunne ontlasting lekt langs harde ingedikte ontlasting. Uw arts kan aangeven wat u moet doen.

Tekst: Elmar Delhaas, Care4homecare en Wendy Oldenmenger, Erasmus MC Kanker Instituut

14

Bijwerkingen zoals duizeligheid, transpireren, spiertrekkingen, stoornissen in de waarneming en waandenkbeelden zijn bij het gebruik van opioïden zeldzaam.

leef!

Dit artikel is tot stand gekomen met dank aan de Stichting Care4homecare. Care4homecare levert medisch specialistische zorg aan huis voor pijnpatiënten. Meer informatie vindt u op www.care4homecare.nl.

leef!

15

apotheker aan het woord

Nu 50% korting op de gehele One Touch-lijn van Able2

Monique Veen-Hoevenaars, apotheker Service Apotheek Drielanden in Harderwijk

In onze apotheek helpen we veel patiënten met pijn

Nascholing Het tweede heugelijke feit is dat we afgelopen zomer de 425e Service Apotheek van Nederland zijn geworden! We zijn nog steeds een zelfstandige apotheek. Maar we maken nu gebruik van de diensten van de landelijke Service Apotheek organisatie. Ons apotheekteam volgt nu bijvoorbeeld nog gemakkelijker nascholingen. Ook over het onderwerp pijnklachten. Zo houden we onze kennis up-to-date. En onze website is vernieuwd. Klanten maken gratis een eigen account aan voor informatie over geneesmiddelen en om recepten te herhalen. De landelijke Service Apotheek organisatie neemt ons werk uit handen. Dat zorgt ervoor dat wij meer tijd over houden voor goede zorg voor onze patiënten.

Hecht team Ik voel me erg betrokken bij mijn medewerkers en bij onze klanten. We zijn een hecht team en veel patiënten voelen zich thuis bij ons. We kennen heel veel patiënten bij naam. Uit klanttevredenheidsonderzoeken blijkt steeds dat we het in de ogen van onze klanten goed doen en dat maakt ons werk ook leuk.

Op rolletjes

Tekst: Volle Maan. Fotografie: Marjolein Annegarn.

Ik vind het heel belangrijk dat alles in onze Service Apotheek op rolletjes loopt: een gemotiveerd team met goed opgeleide medewerkers, heldere procedures en effectieve communicatie. Mijn assistentes zijn altijd goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en voelen zich betrokken bij de patiënt. We maken veel individuele afspraken om zorg op maat te bieden. We denken altijd heel praktisch mee. Bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat mensen niet onnodig naar de apotheek komen.

Pijnstiller zonder recept In onze apotheek helpen we veel patiënten met pijn. Er zijn mensen die een pijnstiller zonder recept komen halen. Goed advies is dan belangrijk, want er zijn best veel wisselwerkingen

16

leef!

Ik vind het heel belangrijk dat alles in onze Service Apotheek op rolletjes loopt tussen pijnstillers en geneesmiddelen op recept. Ibuprofen kan bijvoorbeeld samen met bepaalde antidepressiva voor maagklachten zorgen als men er geen maagbeschermer bij slikt.

Chronische pijn Andere patiënten hebben chronische pijnklachten en gebruiken pijnstillers op recept. Dan is het belangrijk om het gebruik van pijnstillers niet zo lang mogelijk uit te stellen. Het advies is een goede onderhoudsdosering te gebruiken om doorbraakpijn te voorkomen. Als de pijn erdoorheen komt is dat heel erg vervelend.

Palliatieve pijnbestrijding Bij pijnbestrijding bij terminale patiënten is het heel belangrijk dat we morfine en morfinecassettes snel kunnen leveren. De zorg is verder in handen van verpleging en thuiszorg. Omdat morfine verstopping als bijwerking heeft, adviseren we om vroeg genoeg te beginnen met een laxeermiddel. Het is natuurlijk fijn als iemand in de laatste levensfase zo min mogelijk last heeft van pijn.

* Werkt op 2 AA batterijen (niet inbegrepen) - Geldig t/m 31 maart 2016 LEEFNL_CHEQUE_143X55_DEF.indd 1

Fit de winter door? Verhoog je weerstand !

02-11-15 15:42

1

10 keer mooi meegenomen voordeel. Let op de geldigheidsdatum!

Afgelopen zomer waren er twee bijzondere momenten voor onze apotheek. In de eerste plaats hebben we het twaalfenhalfjarig jubileum gevierd van Medisch Centrum Drielanden. Ik heb dat samen met enkele huisartsen, fysiotherapeuten, tandartsen en andere zorgverleners opgezet. En iedereen die twaalfenhalf jaar geleden in onze apotheek werkte, werkt er nu nog steeds. Dat is toch bijzonder?

Kunt u niet meer zoveel kracht zetten? Met de One Touch-producten van Able 2 maakt u blikken, potten en flessen open met maar één druk op de knop!*

met A.Vogel Echinaforce

Brrrrrr, het is weer winter. Dan kan je weerstand wel wat extra ondersteuning gebruiken. Neem dan A.Vogel Echinaforce. Dit stimuleert het immuunsysteem, verhoogt de weerstand en versnelt herstel na ziekte1. Zo kun je fit de winter door!

2e

halve prijs*

Echinacea *m.u.v. geneesmiddelen, korting wordt verrekend als 25% kassakorting, alle combinaties zijn mogelijk.

1

Geldig t/m 31 maart 2016

Service Apotheek

Bij inlevering van deze cheque ontvangt u

Glucosamine • • •

Handige 1 per dag formule Bevat 1500 mg glucosaminesulfaat per tablet Bevat geen suiker, gluten, gist. Lactose, smaakstoffen of conserveringsmiddelen

10% korting

op het aankoopbedrag van dit product. Geldig t/m 31 maart 2016 Dermatologisch Getest

DE WETENSCHAP VOOR EEN MOOIERE HU

Bij inlevering van deze Leef! cheque ontvangt u

25% korting op Eucerin Anti-Age

*

Geldig t/m 31 maart 2016

*Actie geldt op alle producten in de Hyaluron-Filler, Volume-Filler en DermoDensifyer productlijnen.

Sportieve uitdaging? Leefit Vitamine-D3 25mcg voor het behoud van sterke botten en spieren Onder invloed van zonlicht maakt uw lichaam zelf vitamine D aan. In de wintermaanden is de zon niet krachtig genoeg. Houd uw vitamine D gehalte ook in de winter op peil met Leefit Vitamine-D3 25mcg.

Geldig t/m 31 maart 2016

Op bezoek

Service Apotheek

Vaseline Cetomacrogol crème FNA

Bestel online op Leef.nl, de webshop van onze Service Apotheek. Maak gebruik van actiecode ONETOUCH in de winkelmand en ontvang 50% korting op alle One Touch producten van Able2! *

• • • •

Verzacht en hydrateert Beschermt en verzorgt de droge huid Bevat geen parfum In handige tube

02-11-15 15:42

Fit de winter door? Verhoog je weerstand !

10 keer mooi meegenomen voordeel. Let op de geldigheidsdatum!

Brrrrrr, het is weer winter. Dan kan je weerstand wel wat extra ondersteuning gebruiken. Neem dan A.Vogel Echinaforce. Dit stimuleert het immuunsysteem, verhoogt de weerstand en versnelt herstel na ziekte1. Zo kun je fit de winter door!

2e

halve prijs*

Echinacea *m.u.v. geneesmiddelen, korting wordt verrekend als 25% kassakorting, alle combinaties zijn mogelijk.

1

Geldig t/m 31 maart 2016

Service Apotheek

Glucosamine De tablet innemen met voldoende water. U mag het middel innemen op elk moment van de dag. Een verpakking is voldoende voor 2 maanden gebruik. Ons advies is om glucosamine 3 maanden te proberen. Wanneer u geen verschil merkt, kunt u daarna beter stoppen. Heeft het gebruik van glucosamine wel een positief effect dan kunt u het middel blijven doorgebruiken.

MINDER RIMPELS

MEER VOLUME

VERBETERDE ELASTICITEIT 25%

25%

25%

KORTING*

KORTING*

KORTING*

Hyaluron-Filler

Volume-Filler

DermoDENSIFYER

Vult (diepe) rimpels op van binnenuit

Verstevigt de huid en vermindert rimpels bij verlies aan volume

Verbetert de elasticiteit en huiddichtheid bij verlies aan stevigheid

Geldig t/m 31 maart 2016

Vitamine D wordt in het algemeen aanbevolen door de Gezondheidsraad aan ouderen vanaf 70 jaar, mensen met een donkere huidskleur, zwangere of gesluierde vrouwen en mensen die onvoldoende buiten komen. Overleg met uw apotheker of de extra krachtige dosering van Leefit geschikt is voor u.

op het aankoopbedrag van dit product.

Stressmomenten? Blijf MetaRelax.

METARELAX® 45 TABLETTEN + 15 GRATIS

LEX COMP ESIUM NDE MAGN E K E ITST MET U NTIE! A TOLER

Service Apotheken_voordeelcheque 2016.indd 1

GRATIS 10/20/2015 10:35:55 AM

Service Apotheek

Xylometazoline 0,1% • Voor volwassenen kinderen en vanaf 12 jaar te gebruiken

IJSKRABBER

• Bij neusverkoudheid, middenoorontsteking en bijholteontsteking • Meer lucht binnen enkele minuten • Werking houdt vijf tot zes uur aan Geldig t/m 31 maart 2016

Wilt u MEER ENERGIE? s 60+30 capsule Van: € 41,95

5 9 , 7 2 € : r o o V

Deze coupon geldig Geldig ist/m t/m 31 31/10/2015 maart 2016

Geheel DARO en Bio-Oil met

Leefit Vitamine-D3 25mcg Staat u voor een sportieve uitdaging? Dan is Leefit Vitamine-D3 25mcg iets voor u! Uw voordelen: • U verhoogt de opname van calcium in uw botten en ondersteunt uw natuurlijke afweer. • U bent verzekerd van een goede opname van vitamine D3 door de toevoeging van kokosolie. • Leefit Vitamine-D3 25mcg voldoet aan de normen van het NZVT systeem en is getest op de afwezigheid van doping gerelateerde stoffen. Dit betekent dat het met zekerheid door topsporters kan worden gebruikt.

10 keer mooi meegenomen voordeel. Let op de geldigheidsdatum!

1

met A.Vogel Echinaforce

10% korting

Geldig t/m 31 maart 2016

* Werkt op 2 AA batterijen (niet inbegrepen) - Geldig t/m 31 maart 2016 LEEFNL_CHEQUE_143X55_DEF.indd 2

Bij inlevering van deze cheque ontvangt u

25%

korting*

*met uitzondering van geneesmiddelen Bio Oil - Daro adv Service Apotheek 141127.indd 1

Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing

Bestel online en haal op in uw Service Apotheek

Geldig t/m 31 maart 2016 04-12-14 14:35

Op bezoek

Service Apotheek

Vaseline Cetomacrogol crème FNA Vaseline Cetomacrogol crème kan gebruikt worden bij verschijnselen van een (erg) droge huid, zoals door droge lucht in de winter als de verwarming aanstaat of eczeem. Klachten als jeuk, schilfering, kloven en branderige plekken verminderen en andere klachten, zoals eczeem, verergeren minder snel. Het effect merkt u binnen een paar dagen. Smeer de crème zo vaak als u wilt, maar bij voorkeur minstens tweemaal per dag. U hoeft niet dik te smeren voor een beschermend en verzachtend effect. U kunt deze crème gebruiken zolang u het nodig heeft.

Miranda Oosterbosch (47)

Ik zal nooit pijnvrij worden, maar ik blijf positief

Stressmomenten? Blijf MetaRelax.

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het gebruikte magnesiumzout, nl. magnesiumglycerofosfaat,, uitstekend verdragen wordt in maag en darm. Geldig zolang de voorraad strekt

10/20/2015 10:35:56 AM

Service Apotheek

Xylometazoline 0,1% Xylometazoline laat het neusslijmvlies slinken. Gebruik dit middel uitsluitend als de neus echt verstopt is en niet om een verstopping te voorkomen. Bij gebruik langer dan een week kan uw neusslijmvlies beschadigen. Lees voor het gebruik de bijsluiter.

Het originele topkwaliteit Q10 supplement van Pharma Nord:

Deze coupon is geldig t/m 31/10/2015

[email protected]

Last van verkoudheid? • Daro Thijmsiroop is al generaties lang een vertrouwd middel voor de keel. Het is verzachtend en heerlijk van smaak. Ook verkrijgbaar in de varianten Suikervrij of Kind. • DARO Droge hoest siroop geeft directe verlichting bij droge hoest en kriebelhoest. De slijmvliezen in de mond- en keelholte worden beschermd tegen verdere irritatie en de hoestprikkel wordt onderbroken.

Littekens? Huidstriemen? Pigmentvlekken? Probeer Bio-Oil

Bio-Oil helpt bij het verminderen van de zichtbaarheid van nieuwe en oude littekens veroorzaakt door bijvoorbeeld operaties, brandwonden, ongelukken of insectenbeten.

Bio Oil - Daro adv Service Apotheek 141127.indd 2

Make-up Mijn revalidatie duurde twee jaar en was heel zwaar. Ik had niet eens zin om me even op te maken. Mijn dochter Bo, die nu 24 is, was voor mij de reden om door te knokken. Ze woont nog bij mij thuis, volgt een opleiding en is mijn mantelzorger. Bo kwam met m’n make-uptasje naar de revalidatie en zei: ‘Wil je je alsjeblieft voor mij opmaken, want dan ben je m’n mama.’

Cannabis Veel pijn kan je leven beheersen. Sinds kort krijg ik naast morfine als pijnstiller ook medicinale cannabis voorgeschreven. De pijnbestrijdingsarts moest me wel overtuigen, want mijn dochter weet ook dat ik altijd tegen drugs was.

Gepuzzel De cannabis komt van de apotheek. Ze begeleiden me goed. In het begin was het een gepuzzel, omdat het ene brokje cannabis groter is dan het andere. De apotheker heeft aangeboden om de cannabis af te wegen en in elk potje dezelfde hoeveelheid te doen.

Nooit pijnvrij

Tekst: Volle Maan. Fotografie: Marjolein Annegarn.

· Ingrediënten van farmaceutische kwaliteit · Goed opneembaar · Officieel internationaal referentie-product · Hygiënische doordrukstrips · Gedocumenteerd in meer dan 90 gepubliceerde wetenschappelijke studies · 100% Deense topkwaliteit · Bio Quinon Q10 bevat vitamine C dat extra energie geeft bij vermoeidheid en belangrijk is voor tanden en tandvlees

Vijf jaar geleden had ik veel pijn en uitval in m’n handen en benen. Mijn huisarts dacht dat het van de spanning kwam en schreef antidepressiva voor. De pijn werd steeds erger. Anderhalf jaar later bleek bij de neuroloog dat er zenuwen in mijn nek bekneld zaten door slijtage van m’n nekwervels. Ik zit levenslang in een rolstoel met een incomplete dwarslaesie. Ik kan zelf nog naar het toilet, naar bed en naar mijn douchestoel, maar daar is alles mee gezegd.

10 keer mooi meegenomen voordeel. Let op de geldigheidsdatum!

MetaRelax® is een compleet magnesiumcomplex te gebruiken: - bij stressmomenten (folaat) - bij vermoeidheid (folaat, magnesium, vit. B6, B12) - ter ondersteuning van de spieren (magnesium)

Service Apotheken_voordeelcheque 2016.indd 2

klant aan het woord

04-12-14 14:35

Mijn pijn is nu echt verminderd. Ik heb weer zin om leuke dingen te doen. Ik ben veel aan het hobbyen, bijvoorbeeld oude meubeltjes beschilderen; brocante maken.

Medicatierol Ik vind de Service Apotheek superfijn. Ik kan de apotheker altijd bellen als ik een vraag heb. Ik moet zes keer per dag bij elkaar vijfentwintig pillen slikken. Ik heb ze de afgelopen jaren zelf gesorteerd, maar ik ben vergeetachtig en dat werd te ingewikkeld. De ene dag had ik dan een pil dubbel en de andere dag zat hij niet in m’n pillendoos. Sinds dit jaar brengt de Service Apotheek elke week een medicatierol met al m’n geneesmiddelen gesorteerd per slikmoment.

De Service Apotheek brengt elke week een medicatierol Knuffel Ik ben gek op mijn hond en ik heb veel lieve mensen om me heen waar ik een beroep op kan doen. Een knuffel en twee armen om je heen doen zo veel goed. Mensen die voor me koken, zeggen dat ze het een kleine moeite vinden. Maar voor mij is het een groot gebaar. Mijn ouders komen regelmatig langs en doen ontzettend veel voor mij.

Iets betekenen Ik ben blij als ik af en toe iets terug kan doen. Laatst heb ik vijftig 3D-kaarten gemaakt. De opbrengst was voor de ouderen in een verzorgingshuis. Zo kun je nog iets betekenen.

Houvast Ik zal nooit pijnvrij worden, maar ik blijf positief. Er zijn altijd mensen die er erger aan toe zijn. Daar houd ik me aan vast. Ik wil niet wegkwijnen omdat ik pijn heb. Ik mag dankbaar zijn dat ik nog dingen kan doen.

leef!

21

Thema Onderzoek: Pijnklachten? Blijf optimistisch! Marjolein Hanssen deed onderzoek aan de Universiteit van Maastricht naar optimisme als wapen tegen pijn. Naar schatting 3 miljoen mensen in Nederland hebben last van chronische pijn. Er kan niet altijd een medische diagnose worden gesteld. Naast biologische factoren spelen ook psychologische factoren een rol. Hanssen onderzocht de relatie tussen optimisme en pijn. Ze maakte bij een groep proefpersonen de helft optimistisch door hen te laten schrijven over en visualiseren over hun ‘best mogelijke zelf’ in de toekomst. De andere helft kreeg een neutrale schijf- en visualisatieoefening. Vervolgens ondergingen ze een pijnprikkel (hand onderdompelen in een bak ijskoud water). De optimistische groep ervoer significant minder pijn dan de controlegroep. Optimisten bleken minder pijn te ervaren omdat ze pijn minder negatief interpreteren. Het onderzoek toonde aan dat optimisme een natuurlijk placebo is tegen pijn. De onderzoekers concluderen dat het belangrijk is om tijdens pijnbehandeling ook aandacht te hebben voor psychologische factoren die pijnbeleving kunnen beïnvloeden. Aandacht voor de beleving van de pijn kan het effect van behandeling met medicijnen ondersteunen.

pijn en medicatie

Feiten en cijfers over verschillende soorten pijn •

•

Ongeveer 40% van de Nederlanders heeft tenminste één keer per week last van spierpijn.

•

De meest voorkomende sportblessures zijn knieblessures. Hardlopers en voetballers krijgen hier het vaakst mee te maken.

•

Per jaar komt bijna één op de twintig kinderen bij de huisarts met buikpijn. Meestal volstaat één consult.

•

70 procent van de mensen met chronische pijn heeft last van slapeloosheid en/of somberheid.

•

Ongeveer 60% van alle mensen met reuma is jonger dan 65 jaar. In totaal zijn er in Nederland zo’n 3.000 kinderen met reuma.

Bronnen: dokterdokter.nl, nivel.nl, gezondheidsnet.nl, reumafonds.nl

Bron: Samenwerkingsverband pijnpatiënten naar één stem

Pijnbestrijding bij bevalling Een bevalling doet pijn. Gelukkig zijn er verschillende manieren om de pijn tijdens de bevalling wat te verzachten. Met en zonder medicijnen. Bij pijnbestrijding zonder medicijnen valt te denken aan ondersteuning door bijvoorbeeld de partner, douchen of in bad liggen en het steeds veranderen van houding tijdens het opvangen van de weeën.

Tekst: Arwen Kleyngeld

Een andere mogelijkheid is gebruik te maken van De TENS (Transcutane Elektrische Neuro Stimulatie). Een klein apparaatje dat pijn bestrijdt door een elektrisch stroompje af te geven waarmee bepaalde zenuwen worden geprikkeld. De stroomstootjes voelen als kleine tintelingen. Hierdoor ervaren de meeste vrouwen tijdens een bevalling minder pijn.

22

Per dag worden er in Nederland zo’n 1 miljoen pijnstillers ingenomen. De meeste mensen slikken pijnstillers vanwege rugpijn en hoofdpijn.

Pijnbestrijding met medicijnen vindt altijd plaats in het ziekenhuis en kan dus niet bij een thuisbevalling. De bekendste soort is waarschijnlijk de ruggenprik. Maar, er bestaat ook pijnbestrijding met lachgas. In verschillende geboortecentra (nog niet overal!) kunnen vrouwen hier voor kiezen. Het inademen van lachgas zorgt ervoor dat de scherpe kantjes van de pijn verdwijnen. Het is niet schadelijk voor moeder en kind. Maar de naam vermoedt het al: vrouwen kunnen er blij, uitgelaten en lacherig van worden. Naast lachgas, bestaan er ook pijnbestrijdingsmethoden met morfine. Het is belangrijkste is dat u uw wensen met betrekking tot pijnbestrijding vooraf met de verloskundige of gynaecoloog bespreekt.

Apps voor pijnpatiënten Breng uw pijn in kaart met de Pijndagboek app Voor mensen die regelmatig pijnklachten hebben, is de Pijndagboek app een overzichtelijk en makkelijk te gebruiken hulpmiddel. Als u start met de app voert u eenmalig uw naam in en geeft u aan hoe vaak en in welke dosering u pijnmedicijnen gebruikt. Met de app brengt u vervolgens gemakkelijk uw pijn in kaart. U houdt bij waar de pijn zit en wat de ernst van de pijn is. Na een aantal dagen zijn de gegevens in een grafiek te zien. U deelt deze gegevens eenvoudig per e-mail met uw huisarts of specialist. Naar aanleiding van de resultaten kan de medicatie worden aangepast. U downloadt de Pijndagboek app gratis in de App Store en Google Play Store.

Moet ik daar de dokter? – app U twijfelt vast wel eens of een bezoek aan de huisarts nodig is. De app ‘Moet ik naar de dokter?’ helpt u daarbij. U geeft aan waar u pijnklachten zitten. Vervolgens ziet u een aantal eenvoudige vragen die u met ‘ja’ of ‘nee’ kunt beantwoorden. U krijgt advies op basis van uw antwoorden. De app geeft aan wat u zelf kunt doen om de klachten te verlichten. Als de app u adviseert om naar de dokter te gaan, dan geeft de app direct de gegevens van uw huisarts. Deze kunt u namelijk bij het opstarten van de app al invullen. De app is gratis te downloaden via de App Store en Google Play Store.

Pijn-toolkit Pete Moore is een Engelsman die zich al jarenlang inzet voor mensen met pijnklachten. Hij ontwikkelde een toolkit die mensen met chronische pijn helpt bij hun problemen. De toolkit is nu ook in het Nederlands beschikbaar. Het is een boekje met duidelijke informatie, handige tips en suggesties om mensen te helpen omgaan met hun pijn. Ze leren stapsgewijs wat ze zelf tegen hun klachten kunnen doen en hoe ze die vaardigheden kunnen inpassen in het dagelijks leven. Het is een leidraad om mensen op weg te helpen richting zelfmanagement. Download de toolkit gratis op: www.change-pain.nl

leef!

leef!

23

Thema

T R AA 16 M 0 2

De Nationale Cholesterol Test komt terug!

pijn en medicatie

Uw pijn(medicijn) onder controle Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw geneesmiddelen goed en veilig kunt gebruiken. Dat geldt ook voor de medicijnen die u gebruikt als u pijn heeft. Uw apotheker controleert standaard of het middel dat u gebruikt goed samen gaat met andere medicijnen. Het maakt niet uit of u een recept van de dokter heeft of zelf medicijnen zonder recept koopt. Uw apotheker controleert dit altijd, geeft u advies en voegt soms zelfs een medicijn toe. Wat is de juiste dosering? Uw apotheker geeft u advies over het tijdstip waarop u het beste uw medicijn kunt innemen, over het voorkomen van bijwerkingen en over wat u wel en niet mag doen in de periode dat u de medicijnen gebruikt. Maar ook over de juiste dosering. Wist u bijvoorbeeld dat het advies voor volwassenen is om bij pijnklachten te starten met twee paracetamols? Neem dus gelijk twee tabletten van 500 mg. Voor kinderen gelden andere doseringen.

Het advies voor volwassenen is om bij pijn altijd te starten met 2 tabletten paracetamol Een extra controle op zware pijnstillers

Laat gratis uw cholesterol testen bij een Service Apotheek in uw buurt. Kijk voor de deelnemende Service Apotheken vanaf half februari op

www.nationalecholesteroltest.nl

Sommige pijnstillers hebben de speciale aandacht van uw apotheker. Bijvoorbeeld omdat bekend is dat ze bijwerkingen kunnen veroorzaken. In dat geval vindt er altijd een extra controle plaats bij de uitgifte van uw geneesmiddel. Als u morfineachtige pijnstillers zoals opioïden gaat gebruiken kan het zijn dat u daarnaast een laxeermiddel krijgt voorgeschreven. Waarom? Omdat een opioïd de werking van de darmen vertraagt. En dat kan verstopping van de darmen tot gevolg hebben. Of u een laxeermiddel nodig heeft, bespreekt uw apotheker standaard met u tijdens een medicatiebeoordeling. Maar hij wordt bij deze controle ook geholpen door het computersysteem. Op het moment dat u deze zware pijnstiller gebruikt en er geen laxeermiddel is toegevoegd, verschijnt er automatisch een melding in het systeem. Het afgelopen jaar kwam deze melding meer dan 16.000 keer voor in onze Service Apotheken. In totaal werd er in meer dan 1.200 gevallen een laxeermiddel toegevoegd. In een groot aantal van de gevallen had de klant zelf nog een laxeermiddel op voorraad.

Wist u dat... Uw apotheek ook voor u klaarstaat als u advies wilt bij keelpijn of spierpijn? U vindt een breed assortiment zelfzorgproducten bij uw Service Apotheek. Van hoestdrank en zuigtabletten tot warme en koude spiergels. Kom gerust langs in de apotheek en we zoeken het product dat het beste bij uw klachten past.

leef!

25

Puzzel

ADVERTORIAL

Naar

Wilt u meer

energie?

energie tekort is een van de meest algemene, maar ook een van de meest belemmerende problemen waar mensen last van hebben. Wanneer je elke dag met datzelfde uitgebluste gevoel wakker wordt, kan dat de kwaliteit van leven sterk beïnvloeden. gelukkig is er iets aan te doen door op celniveau de natuurlijke energieproductie in het lichaam te ondersteunen. Dit uiterst gecompliceerde proces vindt in elke cel van het lichaam plaats. Er zijn vitamines, mineralen, enzymen en andere natuurlijke stoffen bij betrokken die de cel-

len helpen voedingsstoffen uit het voedsel om te zetten in de ‘energiemolecule’ ATP. Hoe meer ATP een cel kan produceren, hoe meer energie die heeft om zijn belangrijke functies te vervullen. Ondersteuning van de ATP-productie in de cel is daarom de sleutel tot meer energie. Gezonde, energie producerende cellen bevatten ook een natuurlijke stof die co-enzym Q10 heet. Wetenschappers bestuderen Q10 al tientallen jaren om beter te begrijpen waarom we die stof in onze cellen nodig hebben. Co-enzym Q10 zit in sommige voedingsmiddelen en het menselijk lichaam kan het ook

zelf produceren. Bovendien is deze belangrijke voedingsstof tegenwoordig ook beschikbaar met vitamine C als supplement in capsules.

De originele Q-Symbio Q10 is gebruikt in meer dan 100 studies. Bio-Quinon Q10 is waarschijnlijk ’s werelds best gedocumenteerde Q10-merk, reden waarom vooraanstaande onderzoekers het product officieel hebben uitgekozen als referentieproduct voor het internationale onderzoek op het gebied van Q10.

Voor puzzelproblemen bel 085 - 888 17 50 (niet voor de oplossing).

Buitenhof de Leistert PERSBUREAU WERELDBOL LACHERTJE

POLITIEKE PARTIJ

TEER

GRAVURE

ATTRIBUUT VAN EEN KUNSTSCHILDER

LICHTGRAUW

9

VOCHTIGE KOU

GESPLITST

SLOT

LUCHTBELLETJE

SLANG

BLOEM

GRIEKSE KAAS

RIV. IN DUITSLAND

5

HULPMIDDEL

EEUWIG UITSTEL

NIET GRAAG

WROETEN VERENIGDE STATEN

AF

4 ONTSNAPPEN

VOLLE ONTPLOOIING

INNERLIJK

GRONDBEZIT

8 NIETS UITGEZONDERD

HAP

BRONWATER

SLANGVORMIGE VIS

LATER

6

KANSELREDE

RANG

2 WEB

UITROEP NIET DEZE

0909 20 27 077

DUITSE KEIZER

KORTE MEDEDELING

µg/g

Concentratie co-enzym Q10 (µg/g) in hartweefsel

100 80

NL_Q10_AD_Leef_202x294_1015

60 40 20 0 0-2 jaar

19-21 jaar

(Bron: Lipids vol. 24, no. 7 (1989))

39-43 jaar

77-81 jaar

Het lichaam kan zelf het co-enzym Q10 aanmaken. Als gevolg van ziekte of ouder worden, maakt het lichaam steeds minder aan. Vaak gebeurt dit op momenten dat we juist extra energie nodig hebben.

Verkrijgbaar bij uw apotheek

Bel gratis voor meer informatie: 0800-0992211

www.pharmanord.nl

De meeropbrengst is bestemd voor de KanjerKetting.

RONDHOUT

BIJ

BOERENBEZIT

3

OVER DAT PAPA SIGNAALINRICHTING COMMERCIËLE OMROEP

1 DEEL VAN DE VOET

7 KOOSNAAMPJE

KARAKTER

1

De oplossing kunt u vóór 19 maart 2016 doorbellen via

2

3

4

5

6

7

8

0909 - 20 27 077 (80 ct. p.m.).

€ 449,-

Q10 aanmaak neemt af met het ouder worden 120

(80 ct. p.m.).

WEDSPEL

BOUWSEL VAN WAS

ORDINAIRE VROUW

Los het Zweedse raadsel op. De letters in de gekleurde, genummerde vakjes vormen de oplossing. Die oplossing kunt u vóór 19 maart 2016 doorbellen via

De fantastische vakantieboerderijen op Buitenhof de Leistert zijn het summum van luxe. Je verblijft in een 5 persoons luxe vakantieboerderij met o.a. een privésauna en bubbelbad. Toegang tot alle parkfaciliteiten is inbegrepen, vervelen is haast onmogelijk. Ontdek ook de diverse attractie­ en natuurparken in de directe omgeving. Ze zijn een bezoekje waard! Geldig in 2016/2017 en buiten de schoolvakanties. Kijk voor meer informatie op www.leistert.nl

9

In 2016 steunt Service Apotheek de KanjerKetting. De meeropbrengst van de puzzel komt ten goede aan dit initiatief van de Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker (VOKK). De Kanjer­ Ketting is een beloningssysteem voor kinderen met kanker dat bestaat uit kralen. Elke kraal staat voor een bepaalde behandeling of onder­ zoek. Met de kralen rijgt een kind zijn KanjerKetting die zijn behandelingsverhaal vertelt. De Kanjer­ Ketting is beloning, steun, verwerking en herinnering. Voor meer info: www.kanjerketting.nl

leef!

27

Als u het ons vraagt

veelgestelde vragen in de Service Apotheek

Deze keer geven we antwoord op vragen die nogal eens worden gesteld over pijnstillers. Meer weten? Een persoonlijk advies? De apothekersassistenten en apothekers in uw Service Apotheek beantwoorden uw vragen graag aan de balie, maar u kunt ook een afspraak maken voor een rustig gesprek in de spreekkamer. Is het veilig om paracetamol te gebruiken? En hoeveel paracetamol mag ik per dag slikken? Net zoals elk ander geneesmiddel kan paracetamol bijwerkingen geven. Maar bij normaal gebruik is paracetamol een veilig middel om pijn te verminderen en koorts te verlagen. Paracetamol is zonder recept verkrijgbaar. Gebruik per dag niet meer dan in de bijsluiter staat, want dat kan zorgen voor problemen met uw lever.

Ibuprofen geeft meer kans op bijwerkingen. Ook zijn er veel wisselwerkingen van ibuprofen met andere medicijnen. Mensen die geneesmiddelen gebruiken voor hart- en vaatziekten of een hoge bloeddruk mogen nooit zomaar ibuprofen gaan gebruiken. Dat kan de werking van de bloeddrukmiddelen verminderen. Overleg dan altijd eerst met uw apotheker.

De startdosering voor volwassenen is twee tabletten van 500 mg per dag. Bij chronisch gebruik mogen er drie maal per dag 2 tabletten van 500 mg worden ingenomen. Op advies van de huisarts mag dit worden verhoogd naar 4 maal per dag 2 tabletten. Neem de tabletten wel verspreid over de dag in.

Klopt het dat langdurig gebruik van pijnstillers gevaarlijk is? Ja. Wekenlang te vaak hoofdpijnmiddelen gebruiken kan leiden tot een zeurende hoofdpijn die u (bijna) elke dag heeft. Deze medicatieafhankelijke hoofdpijn is vaak bij het wakker worden het hevigst. Het belangrijkste advies is dan om helemaal te stoppen met alle pijnmedicatie. Dit kan eerst leiden tot nog ergere hoofdpijn. Als u twijfelt over wat u het beste kunt doen, overleg dan met uw Service Apotheek. Naast het staken van de pijnstillende geneesmiddelen is het advies de leefstijl aan te passen. Beperk uw eventuele cafeïnegebruik, zorg voor voldoende lichaamsbeweging en streef naar een regelmatig eet- en slaappatroon.

Voor kinderen gelden afhankelijk van hun leeftijd andere doseringen. Ook zijn er voor kinderen zetpillen en andere toedieningsvormen beschikbaar. Gebruik paracetamol alleen als u pijn heeft en stop als de pijn is verdwenen. Heeft u of uw kind na twee dagen nog steeds veel pijn? Ga dan naar de huisarts.

Ik zie dat er coffeïne in mijn paracetamol zit en ik had eerder paracetamol met codeïne. Wat doen die middelen? Codeïne werkt licht pijnstillend en dempt uw prikkel om te hoesten U kunt er een beetje suf van worden. Paracetamol met coffeïne werkt juist oppeppend. Dat kan handig zijn als u actief moet zijn, maar niet wenselijk als u juist in bed wilt rusten. Het slikken van paracetamol met coffeïne helpt niet beter tegen de pijn dan het slikken van paracetamol zonder toevoegingen.

Een vriendin slikt soms ibuprofen als ze hoofdpijn heeft. Wat is het verschil tussen ibuprofen en paracetamol? Ibuprofen en paracetamol kunnen allebei uw pijn verminderen en koorts verlagen. Maar er zijn verschillen. Het slikken van paracetamol heeft de voorkeur als u hoofdpijn heeft. Ibuprofen werkt juist beter bij menstruatiepijn. Omdat ibuprofen ook ontstekingsremmend werkt, is het bovendien een goed middel bij gewrichtspijn en kiespijn als gevolg van een ontsteking. Maar, aan ibuprofen kleven echter ook nadelen.

28

leef!

Ik heb last van zenuwpijn en nu krijg ik een antidepressivum voorgeschreven. Ik dacht dat dit werkt tegen een depressie? Toen ik laatst ibuprofen nam, kreeg ik daarna direct last van mijn maag. Waar ligt dat aan en is het te voorkomen? Ibuprofen kan het beschermende laagje van uw maagslijmvlies irriteren en kwetsbaar maken. Zo kunnen maagklachten ontstaan. Of u nu tabletten, capsules een drank of zetpillen gebruikt. Om de kans zo klein mogelijk te maken dat u de volgende keer maagproblemen krijgt, is het advies om ibuprofen meteen na het eten in te nemen. Uw maagslijmvlies blijft dan beter beschermd. Als u zeventig jaar of ouder bent, krijgt u standaard een maagzuurremmer voorgeschreven bij gebruik van ibuprofen of andere ontstekingsremmers. Want als uw maag minder zuur is, blijft uw maagslijmvlies beter intact. Slikt u ibuprofen op een volle maag, maar krijgt u alsnog maagproblemen? Neem dan contact op met uw Service Apotheek. Zij geven u persoonlijk advies.

Antidepressiva zijn ontwikkeld tegen depressiviteit. Bij het gebruik bleek dat het soms ook zenuwpijnen vermindert. Sindsdien worden sommige antidepressiva voorgeschreven bij zenuwpijn. Het betekent dus niet dat uw huisarts denkt dat u depressief bent. Het pijnstillende effect van sommige antidepressiva komt op een andere manier tot stand dan de werking tegen depressiviteit.

Uw vragen worden beantwoord door:

Heeft u nog andere vragen? Neem dan contact op met uw Service Apotheek. Olga van Vemde

Mariëlla De Rooij-Duran

Jeroen Mentink

Apotheek Epe

Apotheek Pendrecht

Apotheek Borrendamme

te Epe.

te Rotterdam.

te Zierikzee.

leef!

29

Leef.nl

de webshop van uw Service Apotheek

Een beetje hulp als u reuma heeft

Informatie

In 2016 puzzelt u voor de KanjerKetting

Persoonlijke verzorging Een kam of borstel met verlengd handvat en een nagelknipper op een tafelklem. Dit zijn twee voorbeelden van producten die uw persoonlijke verzorging makkelijker maken.

De KanjerKetting steunt en beloont kinderen met kanker Leef.nl is de webshop van uw Service Apotheek. U vindt er behalve hulpmiddelen nog veel meer gezondheidsproducten. Altijd voorzien van advies. U bestelt de producten eenvoudig online en haalt ze op in uw Service Apotheek. We kunnen uw bestelling voor slechts ¤1,95 ook bij u thuis afleveren.

Eten & drinken Maak eten en drinken met reuma eenvoudiger. Bijvoorbeeld met verdikt of gebogen bestek, speciale bekers en fles-, pak- en potopeners.

Huishoudelijk In het huishouden kunt u vast wel wat hulp gebruiken. Kies voor hulpmiddelen waardoor het huishouden lichter wordt.

De meeropbrengst van de puzzels in Leef! magazine gaat in 2016 naar de KanjerKetting, een initiatief van de Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker (VOKK). De KanjerKetting is opgezet als beloningssysteem voor kinderen met kanker. De KanjerKralen zijn een lichtpuntje tijdens de zware behandeling en kinderen kijken uit naar hun kleine, kleurige beloning.

Nu 50% korting op de gehele One Touch-lijn van Able2

Hobby Als u reuma heeft, is dit gelukkig geen reden om uw hobby op te geven. Er zijn allerlei producten die ervoor zorgen dat u kunt blijven doen wat u leuk vindt.

De KanjerKralen maken letterlijk zichtbaar wat voor kinderen zo ongrijpbaar is. Elke kraal staat voor een bepaalde behandeling, onderzoek of gebeurtenis. Zo zijn er kralen voor een chemokuur, bestraling, prikken, een scan, een lumbaalpunctie, haarverlies, een super goede dag, een vreselijke rotdag, een operatie en een verblijf op de intensive care.

Voor € 80 een jaar lang kralen

Tot in de Pijnloos schrijven kleinste hoekjes

Voor sterke handen

NIEUW! One Touch opener

De vorm van deze pen zorgt ervoor dat u minder last heeft van pijn tijdens het schrijven.

Wilt u kracht in vingers, handen en polsen trainen? Deze putty in vijf verschillende sterktes helpt u daarbij.

Met slechts één druk op de knop opent u ronde blikjes in alle formaten.

LEEFNL_ADV_2014x294_DEF.indd 30 leef!

1

Deze tandenborstel heeft extra grip. Daardoor wordt poetsen makkelijker als u last heeft van stijve handen.

TePe Tandenborstel Extra Grip ¤ 6,59

Vitility Handtherapie Putty Stevig ¤ 8,95

Foto: Tinus

Elke kraal heeft een betekenis

Met de KanjerKetting in de hand vertellen kinderen hun verhaal aan hun opa en oma of aan klasgenootjes. Zo helpt de KanjerKetting hen door de behandeling heen.

Vitility Pen Rheumatic ¤ 7,95

goede doel Service Apotheek

Gebruik actiecode ONETOUCH in de winkelmand. Geldig t/m 31 maart 2016.

Able2 One Touch blikopener ¤ 24,95 voor ¤ 12,48

02-11-15 15:43

Marianne Naafs, directeur van de VOKK: “Ik ben ontzettend blij dat de lezers van Leef! magazine gaan puzzelen voor de KanjerKetting. Elke € 80 is voldoende om een kind met kanker een jaar lang KanjerKralen te geven die bij zijn behandelingen horen. Voor veel ouders en kinderen met kanker is de KanjerKetting meer waard dan welke gouden ketting ook.”

Tinus Tinus was 22 maanden oud toen bij hem acute lymfatische leukemie werd geconstateerd. De wereld van papa en mama en kleine broertje Driek stond op z’n kop.

Hoe heftig de ingrepen soms ook zijn, het eerste wat hij roept als het woordje ‘klaar’ klinkt is: kraal!! Aan iedereen die op bezoek komt, laat Tinus vol trots zijn KanjerKetting van bijna 2,5 meter zien. Voor Tinus, hoe klein hij ook is, is de ketting echt een steun.

www.kanjerketting.nl www.vokk.nl

Wat is de opbrengst voor het KNGF? In 2015 heeft u gepuzzeld voor KNGF Geleidehonden, want een opleiding tot geleidehond is een flinke investering. Benieuwd welk bedrag de grootste geleidehondenschool in Nederland ontvangt? Dat maken we in het volgende nummer van Leef! magazine bekend!

leef!

31

Boekentips

voor u geselecteerd

Kunnen krokodillen huilen?

Lieve mama & Dear friend

Paul Heiney

Elma van Vliet Persoonlijke cadeauboeken om zelf in te vullen en cadeau te geven

Praten bijen met elkaar? Waarom is de zee zout? Wie is slimmer, een kat of een hond? Hoe maken ze die strepen in tandpasta? Groeien planten beter als je tegen ze praat?

De nieuwe boeken van succesauteur Elma van Vliet zijn cadeauboeken waarmee je je moeder of een vriendin laat weten dat ze belangrijk voor je zijn. Met deze boeken maak je op een eenvoudige en originele manier een persoonlijk cadeau. Door het beantwoorden van de vragen en het maken van de creatieve opdrachten kun je in een korte tijd een uniek en blijvend bedankje maken. In de boeken vind je mooie uitspraken, multiple choice vragen, en ruimte om foto’s en herinneringen in te plakken. In november verschijnen de eerste twee titels in deze serie.

In Kunnen krokodillen huilen? worden driehonderd vragen beantwoord die iedereen zich weleens stelt: over bijvoorbeeld dieren, het menselijk lichaam, over de aarde en de ruimte. De hoeveelheid raadsels die ons omringt is immers oneindig. De antwoorden op dit soort onvoorstelbare vragen staan in dit boek. De Britse schrijver en journalist Paul Heiney ontrafelt de wetenschap achter alledaagse dingen die we als vanzelfsprekend zien, en legt uit waarom de wereld en de dingen om ons heen zijn zoals ze zijn. Ideaal cadeauboek voor de mateloos nieuwsgierigen!

Dear friend is een cadeauboek voor die bijzondere persoon die je wilt laten weten hoeveel je om haar geeft. Lieve mama is voor je moeder; een boek waarmee je in een handomdraai een blijvend, persoonlijk cadeau voor haar kunt maken.

ISBN: 9789462980716 www.aup.nl.

ISBN 9789000346080 (Lieve mama) / ISBN 9789000348480 (Dear friend)

Leef! geeft i.s.m. uitgeverij AUP 10 boeken ter waarde van € 14,95 weg.

Leef! geeft i.s.m. uitgeverij Unieboek / Het Spectrum 10 boeken ter waarde van € 12,50 weg. Vermeld uw voorkeur voor ‘Lieve mama’ of ‘Dear friend’.

Wilt u kans maken op één van deze titels?

Ubongo

het razend populaire puzzelspel Ubongo is een puzzelspel voor 1 tot 4 personen dat wereldwijd al meer dan 1.000.000 keer is verkocht! Iedere speler begint met een set van 12 tegels. Aan het begin van elke ronde krijgen de spelers een nieuw puzzelbord. De dobbelsteen bepaalt welke tegels gebruikt mogen worden in deze ronde. Dan wordt de zandloper omgedraaid. Alle spelers proberen tegelijkertijd het puzzelvlak op hun puzzelbord te bedekken met de opgegeven tegels. Iedere speler die dat binnen de tijd lukt, roept “Ubongo!” en trekt een edelsteen uit de zak – de twee snelste spelers krijgen een extra edelsteen van het rondebord. De speler die na 9 ronden de meest waardevolle verzameling edelstenen heeft, is de winnaar. Ubongo blijft spannend tot het einde. Een aanrader!

Schrijf dan vóór 31 maart 2016 naar Leef!, Postbus 19, 7468 ZG Enter, of mail naar [email protected], onder vermelding van de betreffende titel.

Leef! geeft i.s.m. Denkspellenparadijs.nl en White Goblin Games 20 spellen Ubongo ter waarde van € 34,95 weg. Daarnaast ontvang je als lezer van Leef! tot en met 31 maart 2016 10% korting op je bestelling bij denkspellenparadijs.nl met kortingscode ‘LEEF!2016’.

32

leef!

Vergeet uw adresgegevens niet te vermelden!

denkspellenparadijs.nl

De winnaars maken we na sluitingsdatum bekend op www.serviceapotheek.nl.

Memento Emelie Schepp Een Scandinavische thriller voor de liefhebbers van Lars Kepler, Stieg Larsson en Jo Nesbø. ‘Memento’ was direct na verschijnen een grote hit in Zweden. Zomer, 1986. Een jong meisje wordt wakker in het ziekenhuis. Ze heeft geen idee hoe ze daar terecht gekomen is. 2012: In Zweden wordt het hoofd van de immigratiedienst vermoord. Alle sporen leiden naar een kind als dader. Officier van justitie Jana duikt in de zaak en dat brengt bij haar gruwelijke herinneringen aan haar eigen verleden boven. Wat gaat er schuil achter de nu zo sterke Jana? En is zij eigenlijk wel te vertrouwen? ISBN 9789026136436

Leef! geeft i.s.m. uitgeverij de Fontein 10 boeken ter waarde van € 19,99 weg.

leef!

33

Actie

Nog even dit!

Eet u voldoende fruit?

Gezond het nieuwe jaar in

Fruit eten is gezond. Bijna iedereen kent het advies van het Voedingscentrum: eet minimaal twee stuks fruit en hooguit de helft in de vorm van een glas vruchtensap. Het eten van voldoende fruit en groente verkleint het risico op hart- en vaatziekten en op sommige soorten kanker. Verder zorgen vezels uit fruit, groente en brood voor een goede werking van uw darmen en een goede spijsvertering. Fruit van fruit.nl helpt u om met gemak twee stuks fruit per dag te eten. U ontvangt wekelijks of tweewekelijks een box met vers gevarieerd fruit van de beste kwaliteit mét daarbij een tropische verrassing.

• U ontvangt het allerbeste fruit, dagvers en met veel zorg en aandacht voor u geselecteerd. • U eet met gemak twee stuks fruit per dag. • Uw verse en gevarieerde fruit draagt bij aan een gezonde levensstijl. • U kunt elke week opzeggen. • U krijgt de fruitbox gratis thuis, of op uw werk, bezorgd.

Stoppen met roken Uw Service Apotheker adviseert u graag over welke stoppen met roken methode voor u het beste is. Vooral als u moet stoppen vanwege ziekte, zwangerschap of medicijngebruik. Daarnaast is het verstandig om bij uw zorgverzekeraar te informeren wat de mogelijkheden zijn.

Voedingssupplementen Gevarieerd eten is belangrijk. Soms kun je wel wat extra aanvulling op je dagelijkse voeding gebruiken. Dit geldt bijvoorbeeld voor zwangere vrouwen, kinderen, ouderen en vegetariërs. Service Apotheek heeft een groot assortiment voedingssupplementen. Vraag uw Service Apotheker om advies.

Wilt u in het nieuwe jaar op uw voeding letten? Eind vorig jaar zijn de Richtlijnen goede voeding 2015 door de Gezondheidsraad bekendgemaakt. Het belangrijkste advies: • Eet meer plantaardige producten zoals; groente, peulvruchten, noten en volkorengraanproducten. • Eet minder dierlijke producten zoals; rood en bewerkt vlees. • Drink water, thee en gefilterde koffie zonder suiker en minder suikerhoudende dranken.

De fruitbox is iedere keer een feestje voor iedereen! Supergezond, smakelijk en wel zo gemakkelijk.

De voordelen van een wekelijkse fruitbox van fruit.nl

Wist u dat u bij uw Service Apotheek ook terecht kunt voor?

Kans maken op een gratis gezonde fruitbox? Leef! geeft in samenwerking met fruit.nl vijf keer een fruitbox weg ter waarde van € 19,95. Wilt u kans maken op zo’n gezonde fruitbox? Mail dan vóór 31 maart 2016 naar [email protected] met als onderwerp ‘fruitbox’ of schrijf naar Leef! fruitbox, Postbus 19, 7468 ZG Enter.

Een gezonde aanbieding voor u als Leef! lezer Als lezer van Leef! krijgt u krijgt tien procent korting op uw eerste vier fruitboxen. Ga naar www.fruit.nl, kies uw fruitbox en vul bij het afrekenen de couponcode LEEFFRUIT in. Deze aanbieding is geldig tot en met 30 april 2016.

In het voorjaar van 2016 komt het Voedingscentrum met een nieuwe Schijf van Vijf waarin de nieuwe richtlijnen van de Gezondheidsraad verwerkt zijn. Meer informatie? Ga naar gezondheidsraad.nl of voedingscentrum.nl.

Bewegen Besluit u ook meer te gaan bewegen en bent u op zoek naar extra ondersteuning? Ook voor braces, sporttape of andere oefenmaterialen kunt u bij uw Service Apotheek terecht.

Hoe tevreden bent u over onze dienstverlening? In 2015 beoordeelden de klanten van Service Apotheek de kwaliteit van onze dienstverlening met het volgende rapportcijfer: Dit cijfer maakt ons de beste apotheekformule in 2015*. Klanten gaven aan dat zij zeer tevreden zijn over de tijd die ze krijgen aan de balie en de aandacht waarmee assistenten naar hun luisteren. Daarnaast voelen zij zich serieus genomen. Meer dan de helft van onze klanten geeft aan dat hun privacy meestal of altijd gerespecteerd wordt. Ook in 2016 werken wij aan het verkorten van de wachttijd en aan uw privacy In onze Service Apotheken. Wist u trouwens dat u altijd kunt vragen om een gesprek in de spreekkamer?

Ook tevreden over uw Service Apotheek? Laat uw mening achter op serviceapotheek.tevreden.nl. *op basis van data van tevreden.nl

leef!

35

MINDER RIMPELS

MEER VOLUME

VERBETERDE ELASTICITEIT

Ontdek het volledige Anti-Age assortiment voor de verschillende fases van de ouder wordende huid

NU 25% KORTING Dermatologisch Getest

Zie cheque in magazine. Geldig t/m 31 maart 2016.

DE WETENSCHAP VOOR EEN MOOIERE HUID