M U K H A N Y O - G O D S VO O R ZI E N IG H E I D In het kader van de destijdse “tuislanden”- politiek in SA werden aanvankelijk de Amandebele niet meegerekend – tot dat ze zelf begonnen aan te dringen op ook een eigen “tuisland” en dat vorm kreeg in de zestiger- en zeventiger jaren. Een stroom van Amandebeles kwam toen op gang vanaf de vele over heel Transvaal verspreide boerenplaatsen waar ze gedoopt waren door en in naam van hun betrokken charismatiese voorganger – kleine “onafhankelijke” kerkjes dus (of wat daar tenminste op lijkt). Juist deze( voorgangers zijn het die onder elkaar begonnen te praten over opleiding en meer spesifiek : wie daar bij zou kunnen helpen? Ziedaar – de voorgeschiedenis van wat later het Mukhanyo-project worden zou. In diezefde tijd leidde de Here God een immigranten-kerk in Canada (FRC in N.A) om mij te vragen namens hen een ‘eigen’ zendingsactie te beginnen in Kwa-Ndebele . De Here bepaalde mij bij Jes.55 : 5 ...een volk dat ik niet kende (en hun taal ook niet !), en zij mij even min; maar ze zouden komen .......! Met die belofte kwam ik vanuit Venda in 1975 in KwaNdebele aan . onbewust van een op mij wachtend “Mukhanyo- project” Waarom “wachtend juist op mij”? – en niet op een ander...? Het zou blijken te zijn zoals het was voor Paulus (I Kor.16:9; II Kor.2:12):een deur die – voor mij - open ging ; maar dan wel, zegt hij er bij: in de Here. Het was dus Zijn voorzienigheid.
Mukhanyo = in hun taal het woord voor l i c h t Hun eigen keuze als naam voor dit project
Iets is aan de gang..... In 1975 begon in KN dan onze zendingsactie volgens het klassieke model : kerkdiensten, huisbezoeken, doopklassen enz. In het kader daarvan werd de kaptein van Pieterskraal om zijn goedkeuring gevraagd dat we in zijn gebied kerkdiensten zouden gaan beginnen.Op een dag liet hij ons roepen “voor een bespreking”. Maar daar aangekomen moest ik eerst een kerkdienst houden , zo vonden zijn raadsmannen; en de overige (25?) mannen stemden daarmee in. Preken op proef dus......? Een hele tijd daarna kwam een man naar mij toe – heeft een grote slagerij en is een van de meest invloedrijke raadsmannen; was ook aanwezig die eerste dag.
Pagina 1 van 8
Hij vroeg mij, dat ik bij hem in zijn gemeente een dienst zou komen houden. Zo gedaan natuurlijk Later zou blijken dat hij een grote rol gespeeld heeft in de Ch.b. met zijn aandrang tot eensgezindheid tov het Mukhanyo project. Dit was dus een van die “onafhankelijke kerkjes” waarvan hij voorganger was. Een andere keer stelde hij voor dat zijn gemeenteleden en die van “mijn’ kerk samen avondmaal zouden vieren.Dat bracht het gesprek op voorbereiding en huisbezoek in dat verband – daarvan weet hij niets, zo reageerde hij: of ik hem dat dan niet zou kunnen en willen leren.? Nou ja - wat doe je dan....... ?Wat zullen je collegae zeggen wanneer daarvoor ruimte gemaakt moet worden op het gezamenlijke werkprogramma? En zou dat niet eerst voorgelegd moeten worden aan de MD? Inmiddels maar gewoon voortgaan op de klassieke manier en afwachten hoe dingen zich zullen gaan ontwikkelen. De Eerste Minister Enige tijd later werd bekend gemaakt dat de eerste minister van KN alle in zijn gebied woonachtige geestelijke leiders oproept voor een bijeenkomst waar ze door hem zullen worden toegesproken. Niet woonachtig in KN – en dus niet uitgenodigd; kun je daar dan wel heen.....? Maar hier gaat het wel om een belangrijk deel van dat “volk dat ik niet kende...” Dus toch maar gaan ..... in afwachting. Duidelijk laat hij in zijn toespraak merken dat de toekomst van de jeugd in zijn gebied hem zeer ter harte gaat; en zo wekt hij de vergaderde voorgangers op om toch vooral aandacht te hebben voor de jeugd. En dan vraagt hij ,even onverwachts en tot mijn grote verbazing, de aanwezigen : wie van jullie kan een of ander certificaat van opleiding tonen....... ? Werkelijk – slechts een paar van de ruim 200 aanwezigen! Een grote leemte dus. En daarover is bij een latere gelegenheid met mij doorgesproken door hem in aanwezigheid ook van zijn ambtenaar-adviseur (lid van GKSA, toonde nog al interresse). Wat ik pas veel later vernomen heb, is dat de E.M. (buiten mij om) de Ch.B. verwezen heeft naar mij als degene bij wie mogelijk hulp te verwachten zou zijn om deze leemte aan te spreken. Waarom toch weer juist naar mij, en niet naar een ander ....? Wat heeft de Here daarmee voor...? Tegenstand Overigens betekende dat niet dat de Ch.B. daar nu werk van ging maken; in tegendeel – er volgde een lange periode van onderling heen en weer praten en ook een stuk wantrouwen kwam bij een deel van hen naar boven, bij sommigen zelfs onwilligheid! De bestuursleden echter waren enthousiast over deze eventuele mogelijkheid” en probeerden hard om verdere ontwikkelingen te stimuleren - werden echter daarin afgeremd door dat wantrouwen bij een deel van de leden. Zo als Paulus – nogal wat tegenstanders,aanvankelijk tenminste. Pas op, zeiden ze,voor je met een blanke in zee wil gaan,want als blanken iets doen dan is het niet om te helpen maar om geld. Wat heeft die blanke om te (be)
Pagina 2 van 8
wijzen hij en zijn kerk achter hem zijn niet zo ? Daar hadden de voorstanders niet zo gauw van terug; en dus gebeurde er voorlopig niets. Inmiddels hadden Zdepp van de CGK-Ned de verantwoordelijkheid voor de zendingaktie in KN overgenomen van de FRC-NA(1980/1). Ik heb die “windstilte” (vwb. CHB) gebruikt om hen in te lichten over de ontwikkelingen – al hoe vaag die ook nog maar zijn. Doorbraak Enige tijd later vertelden de voorstanders mij van de impasse waarin ze geraakt waren. Met hen (vooral de bestuursleden) kwam ik overeen dat we met elkaar in Venda bezoek zouden gaan afleggen om een indruk te krijgen van wat in het kader van de zendingaktie in Venda gedaan is door de CGK.bv IYANI BijbelSchool en Mbeu boekwinkel - bepaald toch niet om geld te maken. Met enthousiasme reageerden ze: we hebben het antwoord! En daarmee zijn ze terug gegaan naar hun achterban. De uitkomst hiervan was toen het konkrete verzoek om hen te komen helpen - feitelijk met een “bijbelschool”. Een project waarover onderling al zo lang gepraat was, zonder iets te bereiken. Zo heeft in Gods voorzienigheid het zendingswerk in Venda een hupstoot gegeven aan de totstandkoming van het Mukhanyo-projekt. Kennelijk hebben de ervaringen van die voorganger op Pieterskraal en het stimulerende optreden van de EM door gewerkt zodat er nu een verzoek is, op het antwoord waarvan gewacht wordt; terwijl de totstand koming van het ‘tuisland’KN als een soort katalisator heeft gediend De volgende stap zou dus nu genomen moeten worden door Zdpp van de CGK. Daarmee is het nu mijn verantwoordelijkheid geworden om samen met Zdpp dit projekt verder te voeren, want mijn voorlopige antwoord op hun verzoek was geweest : ben bereid om jullie te helpen zoveel ik kan, maar moet eerst met mijn opdrachtgevers overleggen tav. het te volgen traject. De deur gaat open. Met mijn hulp is toen door hen een brief opgesteld, gericht aan Zdepp-CGk en aan Sdepp-GKSA, met het verzoek van de CHB om met en voor hen een Bijbelschool te beginnen ‘’om ons te leren de Bijbel te lezen en te verstaan want daaraan ontbreekt het ons. ‘’ Daarmee kwam een nieuw, tot dan onbekend, facet van de KN-zendingsaktie in het gezichtsveld waar nog niemand van ons ervaring van had. Begrijpelijk dus dat daar bij de Zdepp nogal wat twijfel was tov dit project en aarzeling,voortkomend uit onzekerheid; ook was er een stukje wantrouwen – en dat is nog lang blijven bestaan. Maar in Zijn voorzienigheid heeft de Here aan het destijdse moderamen open minds gegeven zodat ze zich gingen inzetten voor de aanvaardbaarheid van dit projekt in de Chr.Geref. kerken. Zo hebben ze ook een paar maal de leiders van de ChB ontmoet. Het uiteindelijke resultaat daarvan was dat een overeenkomst werd bereikt waarvolgens gegarandeerd werd ; =dat de gevraagde hulp verleend zou worden voor tenminste 25 jaar;
Pagina 3 van 8
=dat een leerkracht voltijds beschikbaar zou zijn ; =dat later ook nog een tweede leerkracht beschikbaar gesteld zou worden maar die dan deeltijds, wanneer ook jongeren zich zouden gaan aanmelden = dat het karakter van het onderrcht te allen tijde gereformeerd zal zijn Bezinning De grote vraag aan het begin – en die telkens terugkeerde – was nu; wat van het te gebruiken les-materiaal.....? Het feit dat de deelnemers reeds functioneren als voorgangers enerzijds, en anderzijds ongeschoold (of uiterst weinig) zijn, is hier van doorslaggevend belang. Hoe kunnen we het onderricht duidelijk herkenbaar als gereformeerd aanbieden....? En hoe doe je dat dan zonder de indruk te wekken als zou aansluiting bij de GKN voorwaarde zijn voor het volgen van de kursussen. En ook: hoe moet dat dan bij de aanstelling van eventuele hulpdosenten of wanneer de Ch.b een “eigen” docent zou willen aanstellen...? Vele vragen nopen tot bezinning en doen beseffen dat dit project met de nodige voorzichtigheid gehanteerd moet worden. Bekommernis was er ook bij de Zdep-CGK over het feit dat er in de overeenkomst met de Ch,b geen binding is aan de drie-formulieren-van-enigheid. Hoe zou dat ook kunnen aangezien die voor de betrokkenen totaal onbekend zijn. Wel ademt de overeenkomst de geest van de apostoliese geloofsbelijdenis. Deze term “apostolies” sprak hen aan en was aanvaardbaar voor hen, want die komt veelvuldig ,en in grote variatie, voor in de benaming van de verschillende onafhankelijke kerken. En er is een brede instemming dat de Bijbel het onfeilbare Woord van God is.
Overdragen (..?..) Over heel de wereld heen is dit beleid als zulks al in veel gevallen mislukt; ‘t is ook bpaald niet eenvoudig om toe te passen, vraagt veel geduld en een bescheiden opstelling -en is daarom dus ook tijdrovend. Maar - hoe begin en bestuur je een dergelijk project zo, dat het overdraagbaar blijft – inhoudelijk, financieel organisatories ? En hoe betrek je van het begin af aan, konsekwent en volhoudend, bij de opzet en uitvoering van een dergelijk projekt juist die mensen die er zelf om vragen – in casu die KNCB zelf. Wie die instantie kent weet en beseft welke (en hoeveel) problemen daarmee naar boven komen ....! En zo werd ( wordt nog steeds? ) dit projekt voortdurend van verschillende kanten bevraagtekend, vooral tov bijwoning klassen en betrokkenheid van de Ch.B. zelf. Aan de inmiddels uit de deelnemende partijen samengestelde beheerraad de taak om op al deze en andere vragen te bezinnen, en daarvolgens hun besluiten te nemen ; om zo te functioneren als verantwoordelijke instantie – waarvoor hen de ruimte gegeven en gelaten moest worden... Moeizaam voort bewegen!
Pagina 4 van 8
In 1985 is toen uiteindelijk het eerste groepje voorgangers begonnen – min of meer bij wijze van proef. Bij deze start zou het voorlopig blijven want de verwachte groei en uitbreiding werd de komende jaren nogal belemmerd door de politieke onrust die toen uitbrak en een paar jaar bleef doorwerken. Het proces van toenemende belangstelling en deelname kwam daardoor veel langzamer op gang dan verwacht mocht worden – wat bij sommigen twijfel en wantrouwen wekte. In de laat-tagtiger jaren begon de belangstelling toch te groeien en namen op steeds meer verschillende plaatsen de aantallen toe van nieuwe deelnemers aan het ter plaatse te geven onderricht.Zo ontstond een patroon dat ook als beleid aanvaard is: de dosent beweegt rond en biedt zijn klassen aan daar waar de deelnemers woonachtig zijn; - decentralisatie dus , vanuit een administratief - en bekendstellings – sentrum.
.
Het lesprogramma. Jaren geleden al is een bevlogen groep zendelingen begonnen met de opzet van een reeks boeken, als lesmateriaal voor projekten soortgelijk als Mukhanyo . Het motief was “Theological Education) by Extension’ - met gebruikmaking van z..g. “Programmed Textbooks”. De beschikbaarheid en geschiktheid van een en ander was weer eens een blijk van God’s voorzienigheid. In dit sisteem fungeert het betrokken boek voor de student als leerstof en als onderwijzer die hem helpt om bij de juiste kern-antwoorden uit te komen. Net zo kan de student die de cursus voltooid heeft, op zijn beurt via dit tipe lesmateriaal weer een nieuw groepje beginnen. Na verloop van tijd zag het lesprogramma er als volgt uit: 1) Basis-kursus: met slechts sertifikaat van bijwoning en voltooiing. Door mijzelf samen gesteld en aangeboden = zodanig dat ook de uiterst zwak-geletterden en analfabeten (ja, ja) onder hen er met behulp van anderen ook baat bij kunnen hebben. Module 1;:openbarings-geschiedenis – dwz. grepen daaruit met schetsen (getekend) van de hoofdlijnen. Module 2: hoe om een preek te maken ? Met praktiese oefening in de klas en bezoek dosent aan zondagse kerkdienst. verplichtendend voor elke nieuwe inschrijving, 2) Vervolg-kursus: met gebruikmaking van de betrokken PT-boeken de hele Bijbel door, in vogelvlucht kennis maken met elk Bijbelboek, in . Module 1: Oude Testament (4 boeken) Module 2 Nieuwe Testament (3 boeken) Nb: elk kan, naar gelang van individuele omstandigheden, een eigen tempo handhaven 3) Top-kursus: behandeling van tema’s, zoals bv gemeenteopbou, dissipelschap, getuigenis, huwelijk en gezin,christelijke lewenswandel. naar beschikbaarheid van betrokken PT-boeken. Ook: meer intensieve behandeling van spesifieke bijbelboeken, zoals bv Hebreeen.Verdere preek-oefeningen. Van tijd tot tijd hebben wijzigingen plaats gevonden en zijn aanpassingen aan
Pagina 5 van 8
gebracht – maar steeds zo dat daardoor de overdraagbaarheid van dit project bevorderd zou worden. Opvolging. Ook het opvolgings-beleid zou daaraan dienstbaar (moeten) wezen. Toen het aantal klassen begon toe te nemen is ook daadwerkelijk een begin gemaakt met het zoeken naar en identificeren van studenten die zouden kunnen fungeren als hulp-dosent. Want de voor dit project verantwoordelijke dosent zou vanwege het decentralisatie-beleid (rijtijd!) slechts een beperkt aantal klassen voor zijn rekening kunnen nemen. In de latere jaren waren de resultaten van deze aanpak ook te zien. In het verloop van de opvolgingsprocedure is duidelijk Gods voorzienigheid op te merken. Waarnemer/opvolger Aan het einde van de decade 1980 kwam een van de voorgangers met het verzoek om voor hem en een aantal van zijn gemeenteleden ter plaatse een klas te beginnen.Hij kwam over als een gelovige toegewijde broeder,die het respect en de waardering van zijn gemeente had; en een paar jaar als hulpdosent zijn ga ven heeft getoond. De gedachte was dan ook dat hij tzt als opvolger met instem ming van de beheerraad het Mukhanyo-projekt zou kunnen overnemen. Na een paar jaar werd hij echter ernstig ziek, en is hij overleden. God had echter alreeds voorzien: een andere man was door hem al geidentifi ceerd als zijn opvolger in hun gemeente; en als zodanig is deze broeder bijna stilzwijgend ook diens rol bij Mukhnyo gaan overnemen.Aanvankelijk als hulp-dosent maar later is hij inderdaad aangesteld als prinsipaal en heeft zijn taak trouw vervuld tot dat hij na een kortstondige ziekte in 2013 is gestorven. Inmiddels hadden Zdepp Holland reeds besloten na dit jaar geen dosent meer beschikbaar te stellen. Tenslotte was hun destijds gegeven garantie voor 25 jaar reeds gepasseerd; terwijl bovendien uit het teruglopend aantal nieuwe aanmeldingen valt op te maken dat een zeker verzadigings-vlak begint te ontstaan. Begrijpelijk – want in de plaats van de oudere generatie voorgangers (veelal zonder enige opleiding) komen langzamerhand de jongeren naar voren; geschoold en met een behoefte aan een meer omvattende en gedegen opleiding. Voor die oudere generatie heeft Mukhanyo in elk geval als een tijdelijk project (naar Hand.13:36) “de Raad Gods gediend” Verdere ontwikkelinge n In het licht van bovenstaande zou toch een of andere tijd een begin gemaakt moeten worden met de uitvoering van bepaling drie in de gemaakte overeenkomst: nog een tweede dosent maar die dan deeltijds – om de bestaande opleiding meer omvattend te maken en te intensieveren , en die dan centraal aan te bieden. De wijze waarop een en ander gerealiseerd is heeft tot gevolg gehad dat er nu twee opleidingen zijn; altwee onder de naam Mukhanyo, herkenbaar door een toepasselijke toevoeging, namelijk;
Pagina 6 van 8
B (ijbel) S (chool) dus: M.B.S. T(heological) C (ollege) dus M.T.C. Het eerste tipeert het oorspronkelijke project. steeds gericht op KwaNdebele. Het tweede herinnert wel aan dat oorspronkelijke project; maar het focus is niet meer alleen ingesteld op KwaNdebele – gevolglijk een van begin af aan heel eigen ontwikkeling. Zo is het tweede een langtermijn project geworden terwijl het eerste van 1985 tot November 2013 heeft gefunctioneerd Ook dat was in de voorzienigheid van God. Vanaf het begin was er een open verhouding tussen de Ch.B. en de destijdse regering van KN, waardoor op aanvraag zonder problemen door de desbetreffende minister een groot en gunstig gelegen terrein ter okkupatie aan de ChB werd toegekend voor de bouw tzt.van een administratief centrum voor Mukhanyo; later is ook een voorlopig toegangspad gemaakt en een water-aansluitings punt aangebracht van regeringswege. Alle medewerking dus van die kant, terwijl er toch nooit gebruik van is gemaakt! In de negentiger jaren is door Dr Flip Buys (GKSA) een begin gemaakt met MTC en Ds Cees Buis (CGK-Ned) nam de MBS over; terwijl later Tshabangu gaandeweg prinsipaal begon te worden – en dit ook is geweest tot aan zijn dood. De waarheid van een droom. Veel van de voorgangers waren bisschoppen – of lieten zich althans zo aanspreken. Een van hen had een merkwaardige ervaring waarvan hij mij pas veel later vertelde. In een droom had hij een blanke man gezien die hij niet kende – en ook nog nooit eerder gezien had. Hij hoorde ook een stem die zei: je zult deze man ontmoeten, en met hem overleggen over onderricht in de Bijbel....! Na verloop van tijd raakte hij betrokken bij de vergaderingen van de beheerraad; toen hij mij daar de eerste keer ontmoette, heeft hij mij dadelijk en duidelijk herkend als de man die hij in zijn droom had gezien; gezicht en kleding kwamen precies overeen! Dadelijk was hij enthousiast over de mogelijkheid van het Mukhanyo-project. Zijn gave om anderen ook enthousiast te maken heeft hij sindsdien dikwijls en intensief aangewend ter bevordering van Mukhanyyo Certificaten-dag 2013 Jaarlijks werden de cursussen afgesloten gedurende November - de zo geheten “certificaten-dag”, waarop de van cursus en modules verschillende resultaten bekend werden gemaakt ; en daarom druk bezocht werd : altijd weer een feest dat als bemoedigend werd ervaren. De certificaten-dag van 2013 zal dan dus de laatste zijn – de beeindiging van het Mukhanyo-project als MBS . Er is in de loop van de jaren toch wel een zeker verzadigings-vlak bereikt terwijl de aankomende generatie van voorgangers gevormd wordt door jongeren die bij MTC baat zullen vinden. Merkwaardig toch - en ook een beetje ironies – is dat twee van de hulp-dosenten op eigen stoom toch wel met hun klassen willen voort gaan. Voorganger-studenten hebben vaak gezegd: we hadden niets of slechts een zwak dimlicht maar met Mukhanyo zijn we meer en groter licht gaan zien.
Pagina 7 van 8
Moge dat meerdere en grotere “mukhanyo” dan ook in de toekomst sterk en helder blijven schijnen!! Het zal duidelijk zijn dat ik dus niet de stichter of oprichter van Mukhanyo ben geweest – en daarom sluit ik af met te zeggen waar ik ook al meebegon:
Mukhanyo Gods Voorzienigheid
GKSA = Gereformeerde Kerk Suid Afrika GKKN= Geref kerk KwaNdebele K(wa)N = woonplek van de Ndebele’s FRC = Free Reformed Church of N.A. MD = Mission Depp (behartigen het zendingswerk van hun kerk) KNCB = KwaNdebele Churches Board (organisatie van voorgangers) CGK = Christelijke Geref Kerk van Nderland Zdepp = Zendingsdeputaten van CGK GKSA = Gereformeerde Kerk Suid Afrika GKKN= Geref kerk KwaNdebele K(wa)N = woonplek van de Ndebele’s FRC = Free Reformed Church of N.A. MD = Mission Depp (behartigen het zendingswerk van hun kerk) KNCB = KwaNdebele Churches Board (organisatie van voorgangers) CGK = Christelijke Geref Kerk van Nderland Zdepp = Zendingsdeputaten van CGK
Pagina 8 van 8
