M E D I S C H CONTACT

M E D I S C H CONTACT 1 l e Jaargang - 16 Augustus

1956

- No. 3 3

O[fideel orgaan van de KoninUiike Nederlandsche ~aatschappi/ tot tJevordering der Geneeskunst REOACTIE

EN

REDACTIERAAD:

Redactie: G. C. Heringa, Hoofdred. - G. Dekker - L. A. Faber. Redactieraad: G. Dekker, L. A. Faber, M. Hartman, G. C. Heringa, J. J. van der Horst, A. M. J. van Susante; K. V a a n d r a g e r , Singel 23, Deventer, secretaris.

Keizersgracht

REDACTIE 327

-

Tele/oon

EN

ADMINISTRATIE:

33300

-

Postgiro 58083 - Amsterdam

P o o r h e r p l a a f s e n v a n a d v e r l e n t i i i n g e l i e v e m e n zich u i t s l u i t e n d t e richten t o t "

Bureau A D E X, Keizersgracht 158, A m s t e r d a m - C , Telefoon 42355 AdvertentiEn in dit blad behoeven de goedkeuring der Redactie. Abonnement voor niet-leden f 15.-Losse n u m m e r f 0 . 4 0 INHOUD Mededelingen

9

en berichten van de Maatschapplj

Van het ttoofdbe,~tuur

Verslag van de Commissie belast reel hot nazien van de bibliotheek der Kon. Ned. Mij. t.b.d. Gen., over het jaar 1955 . Kort verslag van de vergadering van het Hoofdbestuur, gehouden op Zaterdag 12 Mei 1956, in het Gebouw van de Maatschappij Kort verslag van de vergadering van her Hoofdbestuur, gehouden op Zaterdag 16 Juni 1956, in het Gebouw" van de Maatschappij Kort verslag van de vergadering van het Hoofdbestuur op 30 Juni 1956, in het Gebouw van de Maatschappij. Wijziging Huishoudelijk Reglement .

Mededelingen

blz. 482 482 483 483 484

en berichten van buiten de Maatschappil

Adresverandering Geneesk. lnsp. Volksgezondheid Noord-Holland en Utrecht

484

N i e t officieel g e d e e l t e

De ziekenfondsverzekering in enkele West-Europese landen, door Mr. I,. J. Ledeboer.

485

Reproducties van hot werk van leden van Pincet en Penseel

496

Personalia

497

Adressen van de Nlaatschappii, haar organen, enz. Keizersgracht 327, Amsterdam-C. Bureau van het H.B., D.B., Boekhouding en Bureau voor Waarneming en Vestiging (9--18 uur . . . . . Redaetie en Administratie van ,,ivledisch Contact" . Landelijke Huisartsen Verenigmg Tel. Landelijke Specialisteu Vereniging . . . 33300 Landelijke Vereniging van Artsen in Dienstverband . Specialisten Registratie Commissie . . : 9 9 Het bureau voor Waarneming en Vestiging is na 19 uur e n ’ s Zondags bereiKbaar onder 72.21.40 Federatie van door Verzekerden en Medewerkers bestuurde Ziekenfondsen (,,V.M.Z.") De Bilt, Wilhelminalaan 3, tel. 28841 Ondersteuningsfonds voor beh. wed. en wezen, G i r o n u m m e r 111950, Eendrachtsweg 15, R’dam. Sect. Dr. A. C. M. Beukers, Prof. Dondersstraat 52, Tilburg. Ingezonden,

Raad van Beroep, Seeretaris H. J. J. Blauwkuip, Amsterdam, Willemsparkweg 139. Administratie der advertentiSn: Advertentiebureau ,,ADEX", Keizersgraeht 158, Amsterdam-C., telefoon 42355.

nlot geplootsto monu/crJpton kunnen nlet worden teruggezonden. M e n z o r g o dus v o o r h o t b e h o u d e n v a n e e n c o p y .

Spoed-kopij voor het eerstvolgend n u m m e r dient uiterlijk Zaterdag v66r 12 uur in het bezit te zijn van de redaetie.

AEDEDELINGEN EN BERICHIEN VAN DE MAAISCHAPPl VAN HET HOOFDBESTUUR Verslag van de Commissie, belast met her nazien van de bibliotheek der Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, over het jaar 1955. De commissie was dit jaar samengestcld uit de leden Brand, Hefting en Luza. Deskundig voorgelicht door collega v. Dongen en de heer E. J. v. d. Linden heeft de Commissie op 14 lull 1956 de aanwinsten wm de bibliotheek, door schenking en aankoop verkregen, bekeken. Zoals de laatste jaren gewoonte is, heeft de bibliothecaris in Medisch Contact van 28 Juni 1956 de belangrijkste antiquarische exemplaren nauwkeurig en met wetenswaardige aantekeningen voorzien, besohreven. Her is dus overbodig ze hog eens alle te memoreren, doeh de Commissie wil toch vooral de aandacht vestigen op de zeldzame Latijnse vertaling door Clusius van her Franse boekje van Bellonius ,,Les remonstrances sur le default du labour et culture des plantes’, en op de uiterst zeldzame eerste druk van .lohan van Beverwijek ,,Schat der Gesontheyt". Grappig en charmant is bet Franse bandje ,,La Callip~die, ou la mani&re d’avoir de beaux enfants." De negentiende eeuw is vertegenwoordigd met enkele niet heel bekende Nederlandse werkjes, waarbij o . a . J . Smit, De arts voor gehuwden en ongehuwden, een onmisbaar handbook voor mannen en vrouwen, die aan onmagt, onvruchtbaarheid en andere werktuigelijke geslachtsgebreken lijden. A. v. Solingen, Verhandeling over de onregelmatige weefin bij

vrouwcn, wier bekken misvormd is. %’illiam Palmer of de monstervergiftiging le Rugeley. De verzameling moderne boeken is aanzienlijk verrijkt met belangrijke werken en bovendien werden 205 proefschriften aan de reeds bestaande voorraad toegevoegd, waaronder twee 18de eeuwse, verdedigd aan de Hogeschool te Havderwijk, ook reeds door Dr. J. A. v. Dongen medegedeeld. Vermeldenswaard zijn nog een geschreven gedicht van Dr. B. W. Th. Nuyens aan Prof. P. Ruitinga bij zijn 25 jarig Professoraat; een brief van Dr. Erik Waller aan Dr. Nuyens in ver~and met zijn later versehenen prachtige catalogus zijner bibliotheek en hot fraai geschreven met mooie tekeningen versierd manuscript van (’. de Mooy: ,,Beschrijving van een nieuw model oogbolhouder of ophthalmophantoom. Het is duidelijk, dat de leden der maatschappij dank verschuldigd zijn voor doze uitbreiding van de bibliotheek. Dat de bibliothecaris en de conservator er in geslaagd zijn ook, dit jaar enkele zeldzame exemplaren van oude uitgaven te bemaehtigen acht de commissie een groot succes. Hun toewijding doet ons verwachten, dat her resultaat bet volgend jaar zeker zo groot, zo riet groter zal zijn. Lu~a.

Kort verslag van de vergadering van her Hoofdbestuur, gehouden op Zaferdag 12 Mei 1956 des middags te 14 uur in her Gebouw va,n de Maatschappij, Keizersgracht 327, te Amsterdam. Voorzitter: W. 1. Royaards.

derheid tegen wordt besloten een praeadvies le doen uitgaan naar de afgevaardigden, waarin wordt aanbevolen de door de Commissie voorgestelde regeling te limiteren naar plaats en tijc.

Na de opening en de arrestatie der notulen van de vorige Vergadering worden allereerst enkele aanvullingen van de beschrijvingsbrief voor de Algemene Vergadering van 7 Juli goedgekeurd. Het blijkt, d a t e r maar weinig candidaten zijn voor het Hoofdbestuur.

In aanwezigheid van collega F. Wibaut wetden vervolgens de discussies over het vraagstut: van de vorming en erkenning van medische s p e cialisten voortgezet.

Hierna wordt een uitvoerige discussie ge,houden over het rapport Kinderarts-Huisarts. Het blijkt, dat men vrijwel unaniem bezwaren heeft tegen het landelijk maken van een toestand, die in sommige plaatsen bestaat. Voorgesteld wordt bij de afdelingen te informeren naar de verhoudingen ter plaatse. Met de kleinst mogelijke min-

Bij een bespreking van het wetsontwerp inzake het onderzoek op het alcoholgehalte van het bloed bij verkeersongevallen, deelt de voorzitter mede, dat bet Dagelijks Bestuur een onderhoud heeft gehad met een vertegenwoordiger van bet departement van Justitie. Uit dit gesprek, is gebleken, dat bet o.m. van de medewerking

482

INVESTERING VAN KAPITAAL bij

* vestiging - associafie -overnamevan practijk * aanschaf van auto, instrumentarium, inrichring, overbruggingstoelage, enz. * woon- en/of practijkhuis, verbouwing e.d. betekent

doorgaans

FINANCIERING

~r Terecht kunt U de gunstigste voorwaarden verwachten bij her bureau, dat gespecialiseerd is voor artsen. ~r Uw belang is voorts gebruik te maken van de ervaring van de deskundigen van de grootste instelling op dit gebied. M66r dan 1000 van Uw collegae regelden hun financiering en meer dan 3000 hun verzekeringszaken e.d. met WINSTDELING - lage rente - belastingdrukvermindering - invaliditeitsdekking - enz., met behulp van her

V oorlichtings- en Bemiddelingsbureauvoor Artsen

BILTHOVEN - LASSUSLAAN 101-105 - Tel. K 3402, Nos 2270, 3037 en 4241 Medewerkers: Mr W. D. Louman Drs. J. J. Uhl Mr G. L. Muller M. W. Treurniet Mr F. P. M. Klijnen

Jur. Adv. Ec. Adv. Fin. Adv. Notaris Bel. jurist

Bijz. Adviseurs: Prof. Dr J. Jongbloed Prof. Dr J. A. Beijers Prof. P. H. Buisman Ver, T, Adviseurs: J. Muller, W. Boog, J. J. Boot, T. Bronswijk

Per tablet: 12.5 mg meclizine hydrochloride~para chloorbenzhydrylmeta methylbenzyl diaethyleendiamine dihydrochloride (Lic. U.C.B.)

Tegen motion sickness krachtige werkzaamheid lange w e r k i n g s d u u r : e e n enkelvoudige dosis geeft bescherming gedurende acht u u r s l a a p v e r w e k k e n d e bJjwerking hoge uitzondering

ib

4 ~

I

van de Maatschappij afhangt, of dit wetsontwerp zal worden ingediend. De voorzitter wijst het Hoofdbestuur op zijn grote verantwoordelijkheid. Na een uitvoerige discussie wordt de volgende stelling aanvaard: De nederlandse artsen zijn uiterst bezorgd over het feit, dat de Regering de staatsburger een ingreep wil opleggen als bedoeld in de wet. De Maatschappij meent, dat zij hieraan haar medewerking niet kan verlenen. Vervolgens kwam de stand van zaken met betrekking tot de geneeskundige verzorging in de nieuw te vormen polders aan de orde. Verschillende practische vragen werden door onze vertegenwoordigers in de ministeri~le Commissie beantwoord en het door ons in te nemen standpunt werd nader besproken. Bij de ingekomen stukken waren enkele beroepszaken tegen beslissingen van de S.R.C. Zij werden voor nader advies aan de Hoofdbestuurscommissie ge~ndosseerd.

Een verslag van de commissie, die de verhouding tussen onze Maatschappij en de Federatie V.M.Z. nader had te bezien, werd besproken. Besloten werd aan de Algemene Vergadering een voorstel tot reglementswijziging te doen toekomen. Vervolgens werd door een der adviserende leden de verwachting uitgesproken, dat in verband met komende loonronden weer een verhoging van de loongrens aan de orde zou kunnen komen. Herinnerd werd in dit verband aan een uitspraak van de Minister van Sociale Zaken, waarin werd gesteld, dat na de coSrdinatie tot f 6000,-- voorlopig een mijlpaal was bereikt. Niet iedere verdere loonronde zou automatisch een verhoging van de loongrens voor de Sociale Verzekeringen met zich mee behoeven te brengen. Na de rondvraag werd de Vergadering gesloten te 20.30 uur.

Kort verslag van de Vergadering van her Heofdbestuur, gehouden op Zaterdag 16 Juni 1956 des namiddags te 14 uur in her Gebouw der Maatschappij, Keizersgracht 327, te Amsterdam. Na de opening werd mededeling gedaan van een eerste gesprek met enige vertegenwoordigers van de Hoofdinspectie van de Volksgezondheid over het vraagstuk van de organisatie van de praenatale zorg. Vervolgens werd aan een commissie opdracht gegeven over de afwikkeling van de kwestie N.V. Onderlinge Poliklinieken ’s-Gravenhage nadere voorstellen te doen. Medegedeeld werd, dat aan onze Maatschappij op de jaarvergadering van de E.H.B.O. de gouden Dr. C. B. Tilanus Jr. medaille is uitgereikt. Een uitvoerige discussie ontstond hierna over bet vraagstuk van de werkwijze van Hoofdbestuur, Dagelijks Bestuur en Bureau. Nadrukkelijk werd naar voren gebracht, dat sinds het vertrek van de ambtenaar voor Ziekenfondszaken

het bureau onderbezet en daardoor overbelast is. Het Hoofdbestuur besloot hierna de Algemene Vergadering voor te stellen een derde medicus aan het bureau te verbinden. Naar aanleiding van een brief van een der leden van het Hoofdbestuur werd besloten de mening van de afdelingen te vragen over de mogelijkheid van een adspirant lidmaatsehap van onze Maatschappij voor niet-artsen. De Voorzitter gaf vervolgens een verslag van een bespreking op het departement van Justitie inzake geneeskundige verklaringeu voor de politie. Het is volkomen duidelijk geworden, dat deze verklaringen alleen voor verkeersongevallen gegeven mogen worden. Na een korte rondvraag wordt de vergadering te 19.05 gesloten.

Kort verslag van de vergadering van het Hoofdbestuur op 30 Juni 1956 te 14 uur in het Gebeuw van de Maatschappij, Keizersgracht 327, te Amsterdam. Voorzitter: W. J. Royaards. Na de opening werd in de korte rondvraag voor belangrijke punten de aandacht gevestigd op de uitzending van enkele Nederlandse pati~ntjes naar Zweden voor neuro-ehirurgische 483

behandeling en op de publiciteit hieraan gegeven. Het blijkt, dat hier en daar, vaak door financieel minder draagkrachtigen, vrij grote sommen worden bijeengebracht. Besloten werd hieraan in Medisch Contact aandacht te besteden. Naar aanleiding van enkele hangende kwesties

werd besloten, dat het Dagelijks Bestuur de procedure van beroepszakerl tegen beslissingen van de Specialisten Registratie Commissie nader zal bezien. Vervolgens kwam, in aanwezigheid van Voorzitter en Secretaris der S.R.C. aan de orde de bespreking van het rapport der Staatscommissie Vorming en Erkenning van Medische Specialisten. Het Hoofdbestuur had voor deze zaak een speciale commissie benoemd; het door deze commissie uitgebrachte rapport werd besproken. Vervolgens wordt opnieuw gesproken over de eventuele medewerking van de Maatschappij aan de uitgave van een blad vo~3r bet Nederlandse publiek met goede voorliehting op het gebied van de Volksgezondheid. Het Dagelijks Bestuur zal de besprekingen hieromtrent voorlopig voortzetten. Bij de laatste bespreking over de beschrijvingsbrief van de Algemene Vergadering van 7 Juli

worden enkele mededelingen gedaan over de enquate naar aanleiding van de kwestie Kinderarts-Huisarts. 53 van de 63 afdelingen hebben geantwoord. In 4 afdelingen zijn geen kinderartsen of gynaecologen. 47 afdelingen hebben met gegevens geantwoord. In 37 afdelingen doen de kinderartsen geen huispraktijk. In 10 afdelingen doen de kinderartsen steeds of soms huispraktijk. Ten aanzien van de associaties zal worden voorgesteld een studie te doen verrichten door een Commissie uit Hoofdbestuur en Algemene Vergadering. Bij de behandeling van de ingekomen stukken wordt met instemming kennis genomen vail een schrijven van studiegroep tot oprichting van een Nederlands Huisartsen Genootschap. Na een korte rondvraag wordt de vergadering om ruim 19 uur gesloten.

Wijziging Huishoudelijk Reglement In de Algemene Vergadering, gehouden op 7 Juli 1956 te Utrecht, is de nevenstaande wijziging in het Huishoudelijk Reglement der Maatsohappij aangenomen. Zo spoedig mogelijk zal deze wijziging worden toegezonden aan de besturende, rechtsprekende en raadgevende organen der Maatschappij, ter bijwerkin.g van her in hun bezit zijnde Huishoudelijk Reglement. Aau hen, die deze wijziging niet ontvangen hebben en toch prijs stellen op het bezit er van, zal ze op aanvraag bij bet Secretariaat der Maatschappij, Keizersgracht 327, Amsterdam-C., gaarne worden toegezonden. G. Dekker. arts, Secretaris-Penningmeester. Amsterdam, 18 Juli 1956.

art. 109 2 te lezen als volgt: Assistenten, die verbonden zijn aan een ziekenhuis of laboratorium, geen zelfstandigc praktijk uitoefenen en geen hoger salaris genieten dan f 6.000,-- in geldswaarde, betalen f 4 , - - als jaarlijkse bijdrage aan de kas der Maatschappij, f 2 , - - aan de kas van hun af.deling en f 2,50 aan de kas van de L.A.D.; zii zijn, evenals de in het eerste lid genoemde rusten. de geneesheren, vrijgesteld van de verplichte bijdrage aan de in Hoofdstukken XII en XIII bedoetde fondsen. (Het cursief gedrukte, geeft de wijzigingen aan)

MEDEDELINGEN EN BERICHTEN ~AN BUITEN DE MAATSCHAPPlJ

Joh. Verhulstlaan 9 te Heemstede, telefoon K 2500--36643.

Adresverandering Geneesk. Insp. Volksgezondheid N.-Holland en Utrecht

Het adres van de Geneeskundige Inspectie voor Noord-Holland en Utrecht blijft onvevanderd: Kenaupark 3 te Haarlem, telefoon K 2500--20926.

Met ingang van 4 Augustus 1956 zal het priv6adres van de Geneeskundig Inspecteur van de Volksgezondheid voor Noord-Holland en Utrecht zijn:

U U I Z E J. I~I[OLENAAR N . V . U T R E C H T K. NIEUWSTRAAT ~B TEL. K 30-10347

Cuisinier, Holleverancier van H.M. de Koningin Familie-reunie’s, promogie-diners, besprekingen met lunch o I diner

a84

V A R I A I T R E S I . N H E T ZOITTLOZ/~;’ D I E E T VELDKAMP’S DELICATESSENHANDEL

H a m b u r g e r s t r a a t 43 - Doetinchem - Tel. 3725 ( K 8340) - Na 6.30 u u r 3129

Speciale vernenda[deling Re[orm-voeding verkoop

buitenlandse pakketten 9 Rijsttafelartikelen 9 Dep6t Oud’s g7i]nen 9 Erkend Hauser-huis 9 Allee~werkoop Altena-Dieetkaas

Alleenverkoop Liga Tarweloos kinder~,’oeding voor Doetinehem cn omgeving.

Uitbreiding van ons dieet assortiment Suikervrije ananas abrikozen perziken coctailfrui!

o p sap Io, hi. o p sap p. bl. o p sap p. bl. p. bl.

Zoutloos Procureurspek Snijworsl Ham

100 gr. f 0.80 100 gr. ,, 0.75 100 gr. ,, 0.80

Rookvlees Gek. ontbijtspek

f ,, ,, ,,

1.05 1.50 1.50 1.75

100 gr. ,, 1.10 100 gr. ,, 0.65

J. KOUWENHOVEN

MIDDENWEG

39

AMSTERDAM-O.

,,WAJANG'" PLANTENMARGARINE Bereid uit goudzuivere plantenvetten en -oli6n. Bevat geen zout en staat onder contrSle van de Nederlandsche Vegetariiirsbond , W A J A N G " is dan ook bijzonder geschikt voor D i a b e t J c i en D i e e t p a t l e n t e n en wordt daarom door vele H.H. Doktoren aanbevolen. Ook uitstekend v. normaal gebruik. ,,WAJANG" een natuurpr0duct z0nder weerqa!

BRINKERS" Margarinefabrieken N.V.Z0etermeer Telefoon

Speciaalzaak in z o u t l o z e d i e e t artikelen.

1 2 (4 lijnen)

Di et-Bakkcrij ,,HETZEEUWSCHEMEISJE" voert

hel v o l l e d i g e

assortiment

ZOUTLOZE en SUIKERVRIJE Voedingsmiddelen G r a v e n s l r a a ! 9 - - T e l e f o o n 41204 K i n k e r s l r a a ! 112 m T e l e f o o n 85273

El. Wolffstraat 31 - A m s t e r d a m

Volkorenbrood

T e l e f o o n 80162

DelicatessenhuisM.O.V.O. Winterswijk Fa. J. WASSINK

VOHDERHORST NIEUWSTRAAT 43 - TEL. 3068 - HENGELO (O.) Verzending

Specialiteit:

door geheel Twente

V . N . R . REFORMARTIKELEN - D I A B E T I C I Z O U T L O O S DIEET - V E G E T A R I S C H

Misterstraat 53 Tel. 2 0 3 6 (K 5 4 3 0 ) Speciaal voor her samenstellen en ver~enden van buitenlandse- en vacantiepakketten. Levering van reFormartikelen dieetkaas - noutloos dieet ALLES VOOR UIV AVONDJES.

VITTEL

H.H. D O C T O R E N Veer

PRECISIE-UURWERKEN zeals: CHRONOGRAAPH, POLSCHRONOMETERS enz. is Uw adms:

HoriogerieEngbersen

Adm. de Ruytmweg 95 - Tel. 82308 Amsterdam-West

A[s U belt, komen wij graag met een col|eerie bij U thuls op elk door U gewenst tiidsti p.

BRONWATER

~

G r a n d e Source: voor Nieren en chronische intoxicetie van her organisme: Jicht, Rheumatiek, Arthritisme. Source Lever

H~par: en

voor

Urinewegen.

imp. A. P. K. Amsterdam, Tel. 4 4 9 7 8

YOGH-AROOM

m plaats van KARNEMELK of YOGHURT LACTOBIOLOGISCHLABORATORIUM

Canadalaan 31

J. M. E. S N U Y F

- Apeldoorn - Tel. (K 6 7 6 0 ) 2 0 5 9

& ZN.

Postr. 2 4 8 4 3

f 2 . - p e r flacon. H i e r m e d e m a a k f U i e d e r g e w e n s t k w a n t u m

IIET 31:FICIEEL C,EDEELI

De ziekenfondsverzekering in enkele Wesf-Europese landen*) door Mr L. J. Ledeboer Mijnheer de Voorzitter, Uw uitnodiging om in een bijeenkomst van het Hoofdbestuur van Uw Maatschappij wat te vertellen over de ziekenfondsverzekering in enkele Westeuropese landen buiten Nederland heb ik graag aangenomen. Want wanneer de Regering bet van zoveel belang acht, dat in Nederl,and kennis wordt genomen van wa’t in West-Europa op het gebied van de geneeskund~ge verzorging van de massa der bevo~king tot stand is gebracht, dat zij daarvoor de verkrijging heeft bevorderd van studiebeurzen van de Wereldgezondheidsorganisatie en van de vijf in het Paot van Brussel verenigde mogendheden o m tij’dens - - zij het korte - - bezoeken ter plaatse wat materiaal te verz~melen dan spreekt het vanzelf, dat degenen, die daardoor in de gelegenheid zijn gesteld, iets van die kennis op te doen, deze ook verder dienen uit te dragen. Maar bij het overwegen, van wat ik U vanmiddag zou kunnen voorzetten, bleek mij, dat de opdraoh,t toch niet zo eenvoudig zou zijn te vervullen. Want het felt voor de leden van U w Hoofdbestuur iets te moeten vertellen over de ziekenfondsverzekering in West-Europa plaatst mij voor twee moeilijkheden. In de eerste plaats, aangezien U allen, hetzij actief, hetzij passief en dit laatste bewust of onbewust, in aanraking bent gekomen met de ontwikkeling van een bepaalde vorm, een bepaald stelsel van ziekenfondsverzekering, als onafscheidelijk deel van de in West-Europa groeiende systemen van sociale zekerheid. Wanneer men aan iemand, die geen kennis draagt van de ontwikkeling van de ziekenfondsverzekering in dit deel van de wereld, een algemene u~teenzetting geeft van het patroon, waarop de verschillende stelsels van bet verschaffen van geneeskundige verzorging in de WestEuropese landen in overgrote meerderheid zijn opgezet, dan moet het hem toeschijnen, alsof men hem door een hem ten enenmale vreemd bouwwerk voert, zoals een stedeling, wie voor hot eerst een boerderij wordt getoond, of - - de vergelijking is wellicht te gedurfd - een bosjesman, die voor het eerst een groot spoorwegstation ziet. Hij zal zich afvragen, waar dienen die bedrijfsruimten en apparaten in hemelsnaam voor en hoe past het geheel in het be*) Voordracht gehouden voor H oofdbestuur der Kon. Ned. Mij. ter Bevordering der Geneeskunst. Noordwijk, Hotel Noordzee, Zondag 27 Mei ’56.

staande maatschappelijk verband. Met U is dat niet het ,geval. U weet, hoe de ziekenfondsverzekering in bet verband past en waar zij voor dient. Wat U belang inboezemt, dat zijn van hot bekende patroon de bijzonderheden, die een bepaald stelsel in een bepaald land zijn karakter tegenover andere, in beginsel soorrgeli}ke stelsels verlenen. En nu zien wij ons geplaatst tegenover een veelvormigheid van dit deel van de sociale zekerheid in de onderscheidene WestEuropese landen, waardoor hot practisch onmogelijk is o m in het bestek van een korte causerie een ook maar enigszins volledig beeld e r v a n te geven. Ik dien dus een ~keuze te doen, maar ik ben anij zeer wel bewust van het gevaar bij mijn kiezen mis te tasten. Dat moet U dan maar van mij nemen. In de tweede plaats s t a i k voor de volgende moeilijkheid. Wat moot ik aan een gezelschap van artsen vertellen over het ziekenfondswezen elders. W a n t ik moot U aanstonds verklaren, dat ik dat natuurlijk niet heb kunnen bekijken door de ogen van de medicus, want dat kon ik immers niet. Ook heb ik dat ziekenfondswezen niet wfllen bezien door de ogen van de politicus in de zin van de arian, die deel heeft aan hot beleid. Ik heb in de eerste plaats het ,,hoe" willen registreren en er minder op gelet, of hetgeen er geschiedt, medisch verantwoord is noch of her voldeed uit sociaal of politiek oogpunt. Want de beoordeling of voorspelling van de medische resultaten van de bestudeerde regelingen en Lhet afwegen ervan tegenover de sociale of politieke behoeften vereisen een ruim medisch-sociaal inzicht en een volkomen kennen van de plaatselijke noden, gewoonten, mogelijkheden en mentaliteit. En o m dat laatste te verkrijgen ontbrak ten enenmale de tijd en de gelegenheid. Hoezeer plaatselij’ke gewoonten en mentaliteit een rol kunnen spelen moge blijken uit de volgende voorbeelden:

1. Belgische ziekteverzekering. Het eerste voorbeeld betreft de ziekengeldverzekering in Belgie. Daar: na een wachttijd van 6 maanden (3 maanden voor arbeiders jonger dan 25 jaar) recht op een ziekengeld ter hoogte van 60% van bet loon en gedurende ten hoogste 6 maanden, Welnu, de kosten daarvan zijn hoger dan die van de Nederlandse regeling met haar 80% gedurende 1 jaar. De carenzdageu zijn er dezelfde. Oorzaak: 485

gebrekkige controle en bij de werknemers de gemakkelijke mentaliteit om tijdens de ziekengeldperiode war bij te verdienen. Her tweede voorbeeld geldt de Noorse honoreringsregeling. In Noorwegen bestaat, als in sommige andere landen, voor tie huisartscn honorering per verrichting. Her tarief van de honoraria, welke de artsen aan de verzekerden mogen vragen, is door de Noorse artsenvereniging vastgesteld. Bij Koninklijk Bcsluit is ecn lijst wastgesteld van de bedragen, welke de fondsen aan hun verzekerden voor de onderscheidene verrichtingen mogen terugbetalen. Nu is bet niet onbekend, hoezeer in verschillende landen misbruiken zijn ontstaan met betrekking tot de toepassing van honoreringsregelingen van deze soort door de diverse groepen medewerkers. Dit is nu in Noorweger~ niet her geval. De artsen tonen er een discipline, die in ten Zuiden van ons land gelegen landen, waar eveneens verrichtingstarieven bestaan, ondenkbaar is. Deze mentaliteit maakt, dat een regeling van honorerin,g per verrichting in Noorwegen kan slagen, terwijl zij elders tot rampzalige gevolgen voor de verzekerden en voor de medisehe ethiek leidt. Deze uitweiding is enigszins typerend voor de methode, die ik bij wat ik U vanmiddag wil vertellen, zal volgen. Ik zou U namelijk niet een systematisch overzicht van de verzekeringsregelingen per land willen geven, want dat zou kunnen leiden tot een vrij droge opsomming van feiten en bovendien zou de tijd daartoe te kort zijn. Daarom wil ik U wat fragmenten geven, waaruit misschien toch wel een beeld kan worden verkregen van de werkwijze in het buitenland. Daarbij zou ik dan vooral even willen stilstaan bij die punten, die U als artsen wellicht zullen interesseren. Eerst lets over de gekozen verzekeringsstelsels. Volledigheidshalve en om het beeld van andere landen scherper 1.e doen uitkomen vooraf NederIand." een wettelijk geregelde semi-verplichte verzekering voor in hoofdzaak werknemers onder een bepaalde loongrens en voor trekkers van invaliditeits- en ongevallenren,te, voor trekkers van bet ouderdomspensioen van de tijdelijke Noodwet Drees en enkele andere groepen, een vrijwillige verzekering met een inkomensgrens en een aanvullende verzekering rond 75% omvattende. Duitsland: wettelijk geregelde verzekering, omvattende een verplichte verzekering voor werknemers (gedeeltelijk zonder loongrens: namelijk voor handarbeiders), een vrijwillig voortgezette en een vrijwiltige verzekering; de beide laatste in beginsel met een inkomengrens __+ 75% (Berlijn -+- 80%). Denemarken: een wettelijk geregelde semi-

vrijwillige verzekering voor het gehele volk, bestaande uit 2 klassen nl. een met de onze te vergelijken ziekenfondsverzekering voor persohen beneden een zekere inkomensgrens en een ziektckostenverzekering voor de anderen. (90%) Noorwegen: een wettelijk geregelde verplichte verzekering voor de werknemers onder een zekere loongrens en een wettelijk geregelde vrijwillige verzekering voor de rest der bevolking, zonder grens van inkomen (ruim 80%). Zweder~: een wettelijk geregelde verplichte verzekering voor de gehele bevolking. Itatii;: een wettelijk geregelde verplichte ziekteverzekering voor bepaalde groepen arbeiders en kleine boeren zonder grens van loon of inkomen en een afzonderlijke verplichte tuberculose-verzekering voor alle arbeiders en kleine boeren. Ongeveer 30% der bevolking valt onder de ziekteverzekering; onder de tuberculose-verzekering valt ongeveer 40% der bevolking. Zwitserland: een kantons- of gemeentegewijs wettelijk geregelde verplichte of vrijwillige verzekering. Oostenrijk: een grotendeels met da~ in Duitsland overeenkomend systeem. ___ 70%. Frankrijk en Luxemburg: wettelijke geregelde verplichte verzekering van arbeiders Frankrijk. 60%. Engeland: een wettelijke geregelde gezondheidsdienst zonder grens van inkomen voor alle op het grondgebied van Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland vertoevenden; dus geen verzekering, al betalen de werknemers een zekere premie, 95%. Het is er namelijk zo, dat een deel der premies, door de werknemers en werkgevers opgebracht voor de sociale verzekering, bestemd is voor de National Health Service, namelijk 10 pennies per week voor een man e n 8 pennies voor een vrouw. Het totale aldus verkregen bedrag maakt ongeveer 10% uit van het geheel der kosten der verzekeringen van de National Insurance Act en ,toevallig eveneens ongeveer een zelfde percentage van de kosten der gehele National HeaIth Service. Deze bijdrage van de sociale verzekeringen aan de gezondheidsdienst is voornamelijk historisch te verklaren: immers, onder bet v66r 1948 bestaande stelsel van verplichte ziekteverzekerin,g, dat toen alleen voor arbeiders gold, waren van de weekpremie 10 pennies ( 8 ~ penny van de arbeider en 1 ~ penny van de werkgever) bestemd voor de medische hulp aan de verzekerden. Sprekende over Nederland had ik het zojuist over een systeem van semi-verplichte verzekerir~g. Een eigenlijke verpl’ich~te verzekering is di,t immers niet, wel wordt de premie automatisch geind en stelt art. 41 ZW. practisch inschrijving bij een Ziekenfonds verplicht.

486

In Duitsland, Fram’~rijk en Noorwegen b.v. is de arbeidersverzekering een echte verplichle verzekering, die van rechtswege werkt. Want niet alleen houdt de werkgever er het door de verzekerde verschnldigde premiedee[ op aliens loon in, maar bovendien moet hii zelf hem bij her uitvoeringsorgaan aanmelden. Daardoor ontstaat voor de verzekerde recht op dE verstrekkingen, voor zover overigens nan tie voorwaarden daartoe is voldaan. Met Denemarken is het een eigenaardige zaak. lk gebruikte de tritdrukking ,,~;emi-vrijwillige verzekering. Men heeft in Denemarken een met de Nederlandse ziekenfondsverzekering te vergelijken verzekering voor personen met een netto-inkomen (d.w.z. na aftrek van de verschuldigde belastingen) beneden een zekere grens van welstand, of met een vermogen beneden een zekere grens. Naast deze ziekenfondsverzekering heeft men een kostenvergoedingsverzekering voor de andere personen. Tot goed begrip van de vrijwilligheid van beide verzekeringen is het nodig te weten, dat in Denemarken voor her gehele yolk een invaliditeitsverzekering en een premievrij ouderdomspensioen bestaan. Welnu, de Deense wetgevin.g heeft her toekomstig recht op uitkeringen wegens invalidi:e~t en op her ouderdomspensioen in beginsel afhankelijk geste!d van het lidmaatsehap van een ziekenfonds of van een vereniging voor de verzekering tegen ziektekosten, een z.g.n, voortzettingsfonds. Daarover straks. Daar her behoud van vrijwilligheid voor de ziekenfondsverzekering algemeen gewenst werd geoordeeld, heeft een wet van I933 zowel bij de ziekenfondsen, als bij de voortzettingsfondsen, een onderscheid geschapen tussen trekkende (actieve) leden, die, op vrijwillige aanmelding, tot /let volledige lidmaatschap women toegelaten, de voile premie betalen en al|e rechten genieten enerzijds, en anderzijds bijdragende (passieve) leden, die een geringe bijdrage aan bet fonds geven, geen verstrekkingen genieten, doeh wel het recht krijgen later zonder onderzoek van hun gezondheidstoestand trekkend lid te worden. Door bet passief li(tmaatschap wordt voldaan aan de voor de toepassin.g van de invaliditeits- en ouderdomsregeling gestelde voorwaat’,te, dat men fondslid moet zijn gewees*. Bepaald is, dat ieder Deens onderdaan ouder dan 21 jaar, die in Denemarken woonachtig is of dienst doet op een Deens schip en die zich niet vrijwillig verzekerd heeft bij een ziekenfonds of een voortzettingsfonds, indien hij een goede gezondheid bezit, bijdragend lid van een ziekenfonds dient te zijn. Binnen 3 maanden na de 21ste verjaardag moet hij zich daartoe aanmelden. Deze aanmelding geldt tegelijkertijd als 487

aanmelding voor de verplichte invaliditeitsverzekering en voor de ouderdomspensionnering. De in voorkomend geval vereiste medische keuring geschiedt voor beide verzekeringen gelijklijdig; de vereisten inzake de gezondheidstoestand zijn dezelfde als die voor her actief lidmaatschap, maar wijken enigszins af van die voor de invaliditeits- Era oudercIomsverzekerinden. Bij afkeuring dient herkeuring plaats te vinden tussen de 27- en 30-jarige ]eeftijd. Bij herhaalde afkeuring krijgt men een bewijsstuk, op grond waarvan men recht behoudt op ouderdomspensioen; een afschrift daarvan wordt gezonden aan tie Directeur van het Ziekenfondswezen. Indien deze van oordeel is, dat de afwijzing niet op voldoende gronden berust, wordt de betrokkene alsnog als lid toegelaten. Na afkeuring behoeft geen premie te worden betaald. Zij, die zich buitenslands bevinden op bet tijdstip, waarop zij zich als bijdragend lid hadden moeten aanmelden, moeten dit bij vestiging in Denemarken doen binnen twee jaar. Niet aanmelden als bijdragend lid heeft bestraffing met een boete van 13 kronen, voor elk jaar, dat men in verznim is, ten gevolge. Dit bedrag komt Vrijwel overeen met de te betalen premies voor bet passief lidmaatschap (2,40 kronen) en voor de invaliditeitsverzekering (8,40 kronen) teza.mem Eni.g recht op uitkering van invaliditeitsrente of ouderdomspensioen ontstaat door de betaling tier boete niet. Het Deense stelsel is belangwekkend genoeg om er even wat verder op in te gaan.

I. Trekkende h,delt der ziekenlondsen. Alle personen tussen 14 eta 60 jaar, wier inkomen een bepaalde grens niet oversehrijdt, kunnen vrijwillig trekkend lid worden van een ziekenfonds, mits zij een goede gezondheid genieten. Van een ecbtpaar moeten man en vrouw zich ieder afzonderlijk verzekeren; kinderen, met inbegrip van pleegkinderen, onder 15 jaar zijn kosteloos medeverzekerd, ook indien slechts d4n van beide ouders of pleegouders zich heeft verzekeM. Trekkend lid kunnen ook worden, ongeacht leeftijd en gezondheidstoestand, volle wezen tot hun 15e jaar, bijdragende leden en leden van voortzettingsfondsen, wier inkomens- of vermogenspositie zodanig is geworden dat zij voor her actief lidmaatschap van een ziekenfonds in aanmerking komen. Voor de vroeger bijdragende leden geldt dan, wat het recht op verstrekLinden betrett, een waehttijd van 6 maanden. Overeenkomstig door de Minister van Arbeic] en Sociale Zaken gestelde regelen, kan degene, die lijdt aan een zich hevhalende of ongeneeslijke ziekte of een lichamelijk gebrek, doch niet-

temin arbeidsgeschikrt kan worden geacht, wel worden toegelaten tot het actief lidmaatschap. In dat geval wordt hij aangemerkt als een bijzonder risico, wat het fends recht geeft op extra Overheidsbijdragen. Kan een lid de ziekenfonds- en invaliditeitspremie niet geheel opbrengen, dan kan van de gemeente het geheel of gedeettelijk overnemen van de premiebetaling worden gevraagd. De fondsen verlenen daarbij hun bemiddeling. Gaat de gemeente tot financi~le steun over, dan geldt dat veer de betrokkene niet als armenzorg. In Kopenhagen kan bovendien steun bij de premiebetaling worden verleend uit een z.g.n, hulpfends van de gezamenlijke Kopenhaagse ziekenfondsen, waarin 30 ere per lid per iaar wordt gestort en waaruk verder supplementaire verstrekkingen kunnen worden bekostigd. (Aehterstand van twee maanden in de betaling van de premie, die bij vooruitbetaling verschuldigd is, brengt verlies van ,het recht op verstrekkingen mede. Door alsnog in de loop van de derde m a a n d te betalen kan men zijn recht op verstrekkingen doen herleven, echter met een wachttijd van 7 dagen. Geschiedt de betaling niet in de 3de maand, dan word,t men als trekkend lid afgevoerd en, zo men verzekeringsplichtig is, te rekenen van het begin van de achterstand af ingeschreven op de lijst van de verplichte bijdragende leden. In 1949 is 1,4% van de trekkende leden wegens premieachterstand afgeschreven. ~ o o r t s eindigt het actief lidmamseha.p (en gaat het automatisch over in passief of slapend lidmaatschap), als he.t reoh,t o p verstrekkingen is uitgeput, doordat in 3 achtereenvolgende jaren gedurende 420 dagen verstrekkingen zijn genoten. 1). Na verloop van 12 maanden na bet eindigen van de verstrekkingen van het fends of indien men n a her einde der verstrekkingen w n gemeentewege medische hulp heeft gehad en het recht daarop is gei~indigd, dan kan, mits men weer arbeidsgeschikt is, het volledig lidmaatschap, zo nodig met verlaagd zieke~geld, worden herkregen). Welstandsgrens. De welstandsgrens, welke geldt v e e r de toelating tot en het behoud van het actief lidmaatschap van een ziekenfonds is niet een v e e r ieder geldend en v e e r het gehele land gelijk bedrag. Zij bestaat uit een schaaI met verschillende bedragen veer de onderscheiden groepen van gemeenten, terwijl inkomen en vermogen daarin beide een rol spelen. Bovendien is her mogelij’k de welstand van een persoon lager te schatten dan zijn inkomen of vermogen feitelijk zouden veroorloven, ingeval van hoge leeftijd, ziekte, grote sehuldenlast, zware onderhondsverplichtingen en andere omstandigheden, wel488

ke de economische positie van de betrokkene nadelig be’invloeden. De welstandgrens wordt tenslotte neg verhoogd veer ieder kind beneden 15 jaar. Eenmaal per 3 jaar geeft de Minister van Arbeid en Sociale Zaken, op voorstel van een Ziekenfondscommissie, bestaande uit ziekenfondsvertegenwoordigers onder voorzitterschap vail de Directeur van her Ziekenfondswezen, en na overteg met een door de beide Kamers van her Parlement in overeenstemming met de re,gels van de evenredige vertegenwoordiging gekozen commissie van 16 leden, terzake uitvoerige instructies aan de ziekenfondsen en de gemeentelijke autoriteiten. Bepaald is, dat de inkomensgrenzen moeten overeenkomen met de jaarlonen van geschoolde arbeiders. Elk jaar worden zij aan de hand van de laatste, door bet Statistisch Bureau bekend gemaakte gegevens, betreffende de gemiddelde uurlonen van zodanige arbeiders, vastgesteld. Van belang is hierbij op te merken, dat in Denemarken de lonen gekoppeld zijn aan de indexcijfers van de kosten van levensonderhoud. Van Kopenhagen ligt de grens thans bij een inkomen van 10.200 kronen, vermeerderd met 725 kronen veer ieder kind, en bij een vermogen van 25.000 of 35.000 ’kronen, onderscheidenlijk veer een ongehuwde of een gehuwde. Ter vaststelling van de gerechtigdheid tot het lidmaatschap werdt van her inkomen de over het vorlge jaar betaalde belasting afgetrokken. ContrSle op overschrijding van de welstandsgrens. De wet bepaalt de procedure veer de contr61e ep eventuele overschrijding van de welstandsgrens. In elk ziekenfonds bestaat daarvoor een commissie van 3 leden, van wie 66n, aangewezen door her gemeentebestuur, 66n, aangewezen door her fondsbestuur, en 66n dokter met ervaring in ziekenfondsaangelegenheden, eveneens door her gemeentebestuur aangewezen. De eerstgenoemde is voorzitter. In Kopenhagen en in de andere ~teden met meet dan I0.000 inwohers kunnen twee of meer commissies worden benoemd. Bij fondsen met 1.000 of minder 1eden wordt de ledenlijst om de 3 jaar - - of elk jaar een derde deel van die lijst - - vergeleken met bet gemeentelijk belast~ingregister (de gemeentelijke belastingdienst int ook de Rijksbelastingen op inkomen en vermogen). Bij grotere fondsen wordt elk jaar ten minste 10% van het verzekerdenbestand op deze wijze gecontroleerd. Tegen de genomen beslissingen kan iedere belan,ghebbende (verzekerde, de Directeur van her Ziekenfondswezen, bestuur van het fends, medewerkers of gemeentebestuur) beroep aantekenen bij de voorzitter van

De E X A K T A

VAREX

is niet allleen DE camera

voor Medische Fotografie, maar ook voor Uw priv6 gebruik.

Ideaal voor kleurenfofo's.

I n l i c h t i n g e n en d e m o n s t r a f i e w o r d e n g a a r n e g e g e v e n d o o r

BAKHUIZEN FOTO. SHALFILH .

ROTTERDAM - Wolphaertsbocht 3 3 9 - Telefoon 7 1 4 9 9 (K 1800)

OLYMPIA

k0fferschrijfmachines

Deze solide semi-standaard kofferschrijfmachine leverbaar in 3 modellen in groene of glad gemofJelde witte uitvoering. Deze laatste speciaal geschikt voor artsen. Op bestelling kunnen de machines zonder extra kosten van een speciaal artsen-toetsenbord worden voorzien.

SrOO~ASSEI~J

~Helderoord E M b l A W E G ’1,

'SGRAVEI.AND

~

TEL

K ~qSo s~O,

~ HG ygoi~ednkisocoh~p Helder

Erkend Maat-Orthopaedisch Schoenmaker E. A . V O S K U I L

MORSSTRAAT 11 - LEIDEN Leverancier voor Academisch Ziekenhuis, Ziekenfondsen en H.H. Doktoren TELEFOON 2 2 2 0 2

Fa. A. Bakker & Zn. - Ermelo Autoverhuur m/z chauffeur

SPECIAALAMBULANCE EN LIJKVERVOER

Stationsstraal 50-52 - Tel. 310 K 3417

O n d e r Rijkstoezicht gedipl. Orthopaedisch Schoenmaker Jac. Bruggemalaan 111 Veendam - Telefoon 2516 (K59) LEVERING VIA ZIEKENFONDSEN

Incasso van

SO-

f 398,f 465,--

Gaarne geven wij vr(ibl~ivende demonstratie. Aspa

n.v, Z a a n d a m

W e s t z i j d e 5 3 en 11 O. Tel. 2 2 4 6

E N

I N FO

H. STOLK

Rotterdam-O.,

Oostzeedljk 21,

Volwaardige voedingsmiddelen - d i e e t a r t i k e l e n

R MAT

,,L E F F E LAAR"

- DAMRAK

28-30

telefoon 22703

Rotterdam-W., Adrien Mildersstraat 98A, Tel. 30113

I E B U R EAU

dubieuse en/of achterstallige vorderingen door

AMSTERDAM

f 375,-

REFORMHUIS NATUURLEVEN

A. G. SCHUIL

I N CAS

De modellen zijn: Model SM-2, compl, in koffer, Model SM-3 ,,De Luxe" met 6-kolommentabulator. Compl. in koffer . . . . . Model SM-3 ,.De Luxe" doch met extra brede wagen met 34 cm schrijfrolbreedte .

bet

gehele

land

TELEFOON 30037-41736

de commissie, die de eommissie dan opnieuw doer beslissen. Zulk een tweede beslissing dient aan de Directeur van het Zie,kenfondswezen te worden voorgele~d, die haar kan bekrachtigen of wijzigen. In 1950 werd wm 2,1% van de bij dit onderzoek betrokken leden vastgesteld dat hun inkomen of vermogen boven de welst~ndsgren’; t61kwam. II. Bi),lra.,4emle leden der .,.iel,ett/ond.se/t. Voor bet passief lidmaatschap tier zieken.fondsen geldt geeu welstandsgrens. Trekkende leden van een ziekenfonds kunnen te allen tijde hun actief lidmaatschap omzetten in een passief lidmaatschap. Automatisch gebeurt dit, indien zij hun premie niet be.talen of indien hun recht op verstrekkingen is uitgeput, doordat zij gedurende de toegelaten duur van 420 dagen in 3 jaar verstrekkingen hebben genoten (slapend lidmaatschap). De laatsten kunnen eerst weer trekkend lid worden, na herstel van hun arbeidsgeschiktheid. Als bijdragend lid worden voovts zonder meer op hun verzoek toegelaten trekkende leden, wier financi~le positie boven de welstandsgrens is uitgekomen. Voor de overige personen, die zich" voor bet passief lidmaatschap aanmelden, geldt het vereiste van een goede gezondheid. Bijdragende leden hebben naast reeht op bet premievrije ouderdomspensioen, indien zij de daarvoor vereiste leefiijd (65 jaar) hebben bereikt, .te allen tijde her recht trekkend lid te worden, ongeacht hun gezondheidstoestand of leeftijd, mits hun inkomen en/of vermogen de welstandsgrens niet oversehrijdt. Her hierui.t voor het fonds voortvloeiende risieo vindt een (gedeeltelijke) dekking in een waehttijd van 6 maanden voor bet recht op verstrekkingen en m de jaarlijkse bijdrage (2,40 kronen), welke bet passieve lid naast zijn premie voor de invaliditeitsverzekering heeft betaald gedurende de periode, dat hij geen recht had op verstrekkingen. lndien de contributie, welke halfjaarlijks bij vooruitbetaling is versehuldigd, niet wordt voldaan, wordt zij door de gemeentelijke belastingautoriteiten geind overeenkomstig de regels geldend voor de invordering van aehterstallige belastin,g. Blijk.t her bedrag niet invorderbaar, dan vervalt bet recht later trekkend lid te worden, alsmede het recht op invaliditeitsrente en ouderdomspensioen. Tenzij de leeftijd van 40 jaar is oversehreden en de aehterstand meer dan 5 jaar is, kunnen die rechten weer worden verkregen door betaling van her ach,ters’tallige bedrag. (Niet betalen van de bijdr~ge heeft niet in alle gevallen tot gevolg, dat men als passief lid wordt gesehrapt. Dit geschiedt eerst, indien het recht op het actief lidmaatschap en op invaliditeitsrente en ouderdomspensioen is vervallen, zonder dat het terug kan worden verkregen (door na het

bereiken van de leeftijd van 40 jaar een achterstand in de premiebetaling te hebben van 5 jaar) a.lsmede op verzoek, indien men de 60-jarige leeftijd heeft bereikt; schrapping doet dan de verplichting tot betaling van de bijdrage en het recht op invaliditeitsrente en ouderdomspens~ioen vervallen. In deze gevallen kan men nooit meer tot de ziekteverzekering en 6e bijbehorende rechten toetreden. De fondsen zenden tijdig aan belanghebbenden waarschuwingen, waarin de gevolgen van hun handelen of nalaten dtfidelijk zijn gesteld). tll. Lidmaatschap van voortzettingszieken/ondscn.

Een ieder mssen 14 en 40 jaar, wiens inkomen of vermogen boven de welstandsgrens voor de ziekenfondsen ligt, kan lid worden van een voortzettingsfonds, mits hij een goede gezondheid geniet. De eisen daarvoor zijn iets zwaarder dan die voor de toelating .tot de ziekenfondsen. Kinderen, jonger dan 14 jaar kunnen op speciaal verzoek, onder hun vaders of moeders lidmaatschap medeverzekerd zijn; zij moeten eehter om toegelaten te kunnen worden eveneens voldoen aan de voor de gezondheid gestelde eisen. Voor hen kan een premie worden gevraagd. Ongeacht leeftijd of gezondheidstoestand, moet het voortzettingsfonds als leden aannemen, degenen, die het aetief lidmaa.tschap van een ziekenfonds moeten opgeven wogens overschrijding van de welstandsgrens, zulks tenzij het ziekenfonds een afdeling voor personen boven de welstandsgrens heeft. De betekenis van de ziek~okostenverenigingen als ,,voortzettin,gsziekenfondsen" blijkt wel hieruit, dat in 1950 ___ 20.300 personen uit de ziekenfondsen zijn overgekomen tegen rond 4000 reeh.tstreeks toegelaten leden. De leden, wier inkomen of vermogen beneden de welstandsgrens is gedaald, dragen de voortzettingsfondsen over aan de ziekenfondsen, die in 1950 aldus ongeveer 23.250 personen van de voortzettingsfondsen hebben overgenomen. Ook de ziektekostenverenigingen kennen passief lidmaatsehap, waarvoor overeenkomsti,ge regels gelden als bij de ziekenfondsen. Ook bier bedraagt de bijdrage 2,40 kronen per jaar (plus de premie voor de invaliditeitsverzekering).

489

Organisatie. De meeste landen van West-Europa hebben in beginsel een territoriaal ingedeelde orgauisatie, anders dus dan Nederland en Belgie. In Belgi~ is de verwarring aanmerkelijk groter dan bij ons. De mutualiteitsverenigingen, zoals de ziekenfondsen er heten, zijn er in het algemeen verbonden aan de grote politieken stromin-

gen, de socialistische, christelijke (R.K.) en de liberale. Overal werken grotere en kleinere mutualiteiten van elke kleur. Soms beslaat haar werkgebied het grondgebied van 6dn gemeentc, sores grotere districten. Aldus heeft men o m en nabij 2000 mutualiteiten, soms met vrijwel gelijkluidende namen. Daar er nog als eens mutualiteiten naar heiligen vernoemd zijn en her aantal daarvoor in aanmerking komende heiligen niet onbeperkt is, is er voor een niet-insider niet uit te komen. Ik heb de indruk, dat ook de administratie in Belgi~ wel eens de blik van de insider mist. Want vergissingen komen nogal eens voor. Deze mutualiteiten, de uitvoerders nan de voet, zijn georganiseerd in federaties en deze zijn weer samengebundetd in landsbonden, .die de uitvoerders nan de top zijn. 7.o heeft men dus de landsbonden van socialistische, van christelijke en van liberale mutualiteiten. Verder zijn er landsbonden van patronale mutualiteiten (van de werkgevers) en neutrale mutualiteiten. Deze landsbonden ontvangen de gelden,benodigd voor de uitvoering der verzekering en verdelen die via de federaties .over .de aan gesloten mutualiteitsverenigingen. Daarnaas,t heeft men de met de landsbonden gelijkgestel,de z.g. hulpkas met gewestelijke afdelingen in elke provincie een overheidsorgaan, waarbij de verzekerden die geen mutuali.teit hebben gekozen, zijn aangesloten, benevens de vreemdelingen gedurende de eerste drie maanden van h u n werkzaam, heid in Belgie. Dezen kunnen zich daarna vrijelijk bij de ,gekozen mutualiteit aansluiten. Voorts zijn de (in Nederland wonende) in Belgi~ werkende grensarbeiders wm rechtswege bij deze hultykas aangesloten. Wat ik U nu over de organisatie in Dttitsland ga vertellen, lijk,t gecompliceerd. D a a r o m eerst dit. Iedere verzekerde weet, bij welke Krankenkasse hij is aan,gesloten, want. de kenze is voor hem zeer beperkt, zoals U zal blijken. De Allgemeine Ortskrankenkassen en de Landkrankenkassen zijn de algemene uitvoeringsorganen van de ziekte- en ziekenfondswefgeving in Duitsland. Daarbij zijn van rechtswege allen aan.gesloten, die niet bij een andere Krankenkasse verzekerd zijn. De Landkranken’kassen zijn bestemd voor hen, die in de landbouw werkzaam zijn, voor huishoudelijk personeel en voor reizende kooplieden, marskramers, venters en dergelijke. De Ortskrankenkassen voor abe anderen, voorzover zij niet bij een andere Kasse aangesloten rnoeten zijn. De andere soorten Krankenkassen zijn de Betriebskrankenkassen, te vergelijken met onze ondernemingsziekenfon,dsen (vevplicht lidmaatschap), de Innungskrankenkassen, gesticht door 66n of meer lnnungen, gilden, verenigingen van bedrijfsgenoten, voornamelijk uit de ambachten, en bestemd voor bet personeel van de aangeslo-

ten werkgevers (een soort ondernemingsfondsen dus), de Knappschaftliche Krankenkassen, bestemd voor de mijnwerkers, en de See-Krankenkasse, die voor de zeelieden bestemd is. Naast deze wettelijke Krankenkassen bestaan nog onderlinge Kassen, de zgn. Ersatzkassen fiir Arbeiter en for Angestellten. Verzekeringsplichtige arbeiders en bedienden (Angestellten), wonende binnen het werkgebied van een Ersatzkasse voor arbeiders of voor bedienden, kunnen tot de Kass e a l s lid toetreden. Zij kunnen dan van het verplicht lidmaatschap van de Kasse, waartoe zij eigenlijk behoorden, worden vrijgesteld. Vandaar de naam Ersatzkassen. Bijzonderheid: verrichtingstarief, ,geen bijzondere bepalingen voor toelating van artsen enz. In West-Berlijn werkt tot dusverre ddn instelling, de Krankenversicherungsanstalt Berlin. De Krankenkassen zijn georganiseerd als publiekrechtelijke organen. Indien in een bepaald district de organisatorische talenten niet zo vet zouden reiken, dat men er tot de oprichting van een Orts- of Landkrankenkasse zou kunnen komen, verplicht de wet de gemeentelijke instanties tot .de oprichting ervan over te gaan. Het besturen van een Kasse behoort voorts niet slechts tot de rechten van de leden, maar is publieke plicht, waarvan men zich slechts node kan verschonen, b.v. wegens leeftijd, langdurige bestuurswerkzaarnheid enz. Bij de wet van 22 februari 1951 (Gesetz tiber die Selbstverwaltun, g u.s.w.) zijn de oude bestuursvormen van de Reichsversicherungsordhung hersteld en verder uitgewer.kt. Tijdens het Hitler-regime was het leiders-beginsel ook in de organisatie van de sociale verzekeringen ingevoerd, maar na de ineenstorting van het Derde Rijk is men er geleidelijk tot ver doorgevoerde democratische vormen teruggekeerd. Zo zullen de verkiezingen voor de nader le noemen vergaderingen van vertegenwoordigers werkelijke verkiezingen zijn uit lijsten van candidaten, zulks om de belangstelling en de invloed van de individuele verzekerden en werkgevers zoveel mogelijk te stimuleren en te waarborgen. Enkel-candidaa.tstellingen b.v. door vakverenigingen of werkgeversverenigingen worden niet als juist beschouwd. In de practijk is de betekenis van deze belangstelling en invloed gebleken. Onlangs gehouden verkiezingen voor de Ersatskasse te Barmen leverden een zodanig resultaat op, dat wijziging van het door de arbeidersvakverenigingen tegenover de Ersatzkassen ingenomen standpunt tot de serieuze mogelijkheden is komen te behoren. De Krankenkassen worden bestuurd door een vergadering van vertegenwoordigers van werkgevers en van werknemers en een door deze gekozen bestuur. Bij de Orls-, de Land- en de Innungskranken-

490

kassen bestaan deze beide organen uit gelijke aantallen afgevaardigden van de werknemers en de werkgevers. De vergadering van vertegenwoordigers heeft ten hoogste zestig leden. Dezen worden gekozen door de verzekerden en de werkgevers van achttien jaar en ouder. Bij de Betriebskrankenkasse bestaat de vergadering van vertegenwoordigers uit de werkgever en ten hoogste zestig afgevaardigden der werknemers. Bij de Ersatzkassen bestaan de organen uitsluitend uil vertegenwoordigers der vcrzekerden, bij de Knappschaftliche Krankenkassen voor twee derdcn uit afgevaardigden der werknemers en voor ~6n derde uit die der werkgevers; bij de SeeKrankenkasse voor drie vijfden uit vertegenwoordigers der werknemers en voor twee vijfden uit die der werkgevers. De Krankenversieherungsanstalt Berlin heeft geen vergadering van vertegenwoordigers. Het bestuurd wordt door de Senator ffir Arbeit benoemd en bestaat uit veertien leden en eenzelfde aantal plaatsvervangende leden. Zeven leden zijn werkgevers en een gelijk aantal is werknemer. Her bestuur kiest zelf een voorzitter en een plaatsvcrvanger uit zijn midden. Dit bestuur heeft de rechten en plichten, die bij de wet aan de organen dcr Krankenkasse zijn opgedragen. Voor de gehele Bondsrepubliek moeten op grond van de bepalingen der wet verenigingen van de Orts-, Land-, Betriebs- en Innungskrankenkassen worden opgericht. De andere Kassen hebben dat eveneens gedaan. De wettelijke nationale verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid en zijn publiekrechtelijke organen. Haar taak omvat onder meet bet mondeling en schriftelijk geven van raad aan haar leden met inbegrip van het uitgeven van tijdschriften en her verzamelen en verwerken van statistisch materiaal, voorts het sluiten van (landelijke) overeenkomsten met artsen, tandartsen, apothekers, vroedvrouwen, heilgymnasten, ziekenhuizen, leveranciers enz. en met de uitvoeringsorganen der andere sociale verzekeringen, het uitoefenen van toezicht op de juiste afrekening en uitbetaling van voor de hulp van de artsen en tandartsen verschuldigde vergoedingen. het verlenen van medewevking bij het oprichten, samenvoegen en opheffen van Krankenkassen, het bevorderen van de opleiding van het persoheel van de Kassen, het geven van advies en hulp aan de Bondsregering in belangrijke vragen op bet gebied van de wetgeving en de uitvoering van de ziekteverzekering. De Kassen kunnen ook regionale verenigingen vormen. Deze kunnen voor de bij haar aangesloten Kassen gemeenschappelijk personeel aanstellen, regionale overeenkomsten voorbereiden of afsluiten met artsen, tandartsen, apc)thekers en ziekenhuizen alsook inzake de levering van hulpmiddelen en verplegingsartikelen, toe-

zicht houden op de zieken volgens uniforme beginselen, de helft der uitgaven voor de verstrekkingen en uitkeringen dragen of binnen die grens de uitgaven ten voile dragen van bepaalde soorten ziekten of ziektegevallen, toezicht houden op de premiebetaling volgens uniforme beginselen en de premieinning en dwanginvordering uitvoeren. In Noorwegen zijn de verzekeringskassen publiekrechtelijke instellingen, bestuurd op dezelfde wijze als de gemeenten. De inwoners, niet de verzekerden, kiezen het bestuur. Deze indeling per gemeente maak~t, dat de aantallen lexlen der fondsen zeer verschillend zijn en varieren van minder dan 100 lot meer dan 250.000 (Oslo). Naast deze openbare kasscn bestaan er nog 8 spoorwegkassen, d6n voor elk van de 8 spoorwegdistricten, waarin Noorwegen is verdeeld, en voorts nog enkele ondernemings-, vakverenigings- en andcre particutiere fondsen, welker aantal geleidelijk vermindert. Op 31 december 1950 waren er nog 22 van deze. In Denemarken zijn de ziekenfondsen privaatrechtelijke instellingen, in het algemeen ~6n per gemeente. O m t e werken behoeven zij erkenning van de rijksoverheid. De hoofdstad (Kopenhagen en Frederiksberg), waar vroeger vele fondsen door elkander werkten, is enkele jaren geleden in 20 districten verdeeld, in elk waarvan thans ~6n fonds werkzaam is. Naast deze territoriale fondsen bestaan er landelijke fondsen voor doofstommen en voor het spoorwegpersoneel. In enkele gemeenten zijn er naast de gewone fondsen van ouds nog fondsen voor bepaalde groepen ambaehtslieden, van welke fondsen 66n een ondernemingsfonds zou kunnen worden genoemd. Het aantal van deze bijzondere fondsen, waarvan er enkele in Kopenhagen zijn gevestigd, vermindert geleidelijk. Bij de wet zijn aan de fondsen vele voordelen ten behoeve van hun leden verleend. Om daarvan te kunnen profiteren behoeven zij de erkenning van de Minister van Arbeid en Sociale Zaken. Practisch wordt de erkenning niet verleend indien in de gemeente, waar bet fonds wenst te werken, reeds een ziekenfonds werkzaam is. De Minister kan voorts bepalen, dat twee of meer fondsen, werkzaam in hetzelfde gebied, worden samengevoegd. Het totaal aantal erkende ziekenfondsen bedroeg op 1 Januari 1951 bijna 1600.

491

De wet van 1915 (wet van 10 Mei t915 betreffende de werkende ziekenfondsen) schiep de mogelijkheid van vrijwillige ziekteverzekering ook voor de bcter gesitueerden, door te voorzien in de oprichting van niet winst beogende ziektekostenverenigingen, welke, zonder subsidie van de Overheid, de gelegenheid openen van verzekering van de kosten voor geneeskundige verzorging (en van ziekengeld). Daar ziekenfondsleden, wier financi~le positie de gestelde welstandsgrens

heeft overschreden, ongeacht leeftijd en gezondheidstoestand, naar deze verenigingen kunnen worden overgeschreven, worden zij veelal voortzettingsziekenfondsen genoemd. Om te kunnen werken behoeven zij de toestemming van de Minister van Arbeid en Sociale Zaken. Deze toestemming kan slechts voor ~6n vereniging per gcbied worden gegeven. Op 1 Januari 1951 waten er 18 voortzettingsfondsen, die elk in den regel een gehele provincie tot werkgebied hadden. Zij werken nauw samen met de ziekenfondsen in hun gebied, die gezamenlijk een vertegenwoordiger in hun bestuur aanwijzen. Evenals de ziekenfondsen staan zij onder her toezicht van de Directeur wm het Ziekenfondswezen. Sommige ziekenfondsen hebben van ouds een afdeling voor personen boven de welstandsgrens. Deze afdelingen moeten zich financieel geheel zelf kunnen bedruipen. Fondsen, die een zodanige afdeling niet hebben, mogen er geen meet stichten.

Voor kinderen van leden geldt de maximum termijn niet. In Noorwegen kan een ziekenfonds, dat gedurende twee jaar een reserve van meer dan 25 kronen (N. Kroon -- 53 cent) per lid heeft, onder goedkeuring van het toezichthoudend orgaan, het boven dat bedrag uitgaande, benevens de rente gebruiken voor het doen van extra-verstrekkingen of voor doeleinden op het gebied van de verzorging van zieken of van de praevep tie. Het toezichthoudend orgaan kan her basisbedrag van 25 kronen lager stellen. Voor de vrijwillige verzekering is er een wachttijd van 6 weken. Voor de verplichte verzekering niet, behalve voor ziekengeld, verIoskundige hulp en kraamgeld. De patient moet echter fondslid zijn op het tijdstip, waarop de ziekte zich openbaart.

Over de verstrekkingen valt her volgende op te merken. Naast de geneeskundige verstrekkingen, die zoals bij ons bestaan uit hulp van huisarts, specialist, verloskundige hulp van vroedvrouw of huisarts, genees- en verbandmiddelen, tandheelkundige hulp, kunst- en hulpmiddelen, ziekenhuis- en sanatoriumverpleging, physische therapie, bestralingen, ziekenvervoer, maken overal in het buitenland ook uitkeringen in geld bij ziekte, zwangerschap en overlijden deel uit van de rechten uit de ziekteverzekering. Zij worden door dezelfde organen verleend. De meeste landen kunnen verstrekkingen, welke ingevolge de wet verplicht zijn, en facultatieve verstrekkingen, die de fondsen boven de verplichte kunnen verlenen en die dan in hun statuten of reglementen nader zijn omschreven. In Denemarl~en wordt rond 1/3 van de fondsuitgaven voor geneeskundige verzorging veroorzaakt door die facultatieve verstrekkingen, waarvan als voorbeelden kunnen worden genoemd: bepaalde geneesmiddelen, specialistische hulp buiten ziekenhuis, tandheelkundige hulp, kunsten hulpmiddelen, verblijf in een herstellingsoord, wijkverpleging en gezinshulp. Behoudens bij ongevallen is er een wachttijd van 6 weken (10 maanden voor verloskundige hulp). Er is ook een maximumduur, gedurende welke verstrekkingen worden verleend, n.1. 420 dagen in 3 achtereenvolgende jaren.

De wettelijke regeling van de Dmtse ziekteverzekering geeft voor de verstrekkingen en uitkeringen minimum- en maximum-grenzen aan. Binnen deze grer~zen kunnen de Krankenkassen bij haar statuten zelf de omvang van de rechten van haar leden vaststellen.

Deze bepaling heeft practisch alleen gevolg, wanneer ziekengeld of ziekenhuisverpleging is genoten, al kan het ziekenfondsbestuur beslissen, dat doktershulp en geneesmiddelen, verstrekt over een geruime tijdsduur, medetellen. In vele gevallen komen daarna de kosten van geneeskundi, ge hulp ten laste van de gemeente.

492

De verstrekkingen worden onderscheiden in: . . . . . . welke bij de wet verplicht zijn gesteld (zgn. Regelleistungen); 2. die, welke Krankenkassen op grond van haar statuten boven en naast de verplichte verstrekkingen kunnen geven (zgn. Mehrleistungen); deze zijn zowel naar aard als naar omvang begrensd door in de wet neergelegde regelen (blz. 23/24 Verslag); 3. verstrekkingen, welke onder bepaalde in de wet genoemde omstandigheden gegeven kunnen worden in plaats van enige met name genoemde verplichte verstrekkingen (zgn. Kannleistungen). (Ziekenhuisverpleging blz. 24/25). De rechten van de indirect-verzekerden zijn enigszins verschillend van die, waarop de rechtstreeks-verzekerden reeht hebben. Van de bevoegdheid o m Mehrleistungen te geven is door vele Krankenkassen in ruimere of geringere mate gebruik gemaakt. Daardoor bestaan er, wat de details betreft, nogal wat variaties in het verstrekkingenpakket der afzonderlijke Kassen. In West-Duitsland zijn de verstrekkingen dee Kassen voor verplieht- en vrijwillig verzekerden gelijk. In Berlijn is echter de mogelijkheid geschapen een vrijwillige verzekering aan te gaan, waarvan de verstrekkingen niet gelijk zijn aan die van de verplichte verzekering; men kan er een vrijwillige verzekering sluiten, welke de uitkering van ,,ziekengeld" geheel of gedeeltelijk uitsluit. Verplicht-verzekerden hebben als bij ons van het ogenbl~k af, dat zij verplicht-verzekerd worden, reeht op de verplichte verstrekkingen. Voor het recht op Mehrleistungen en voor vrijwillig-

verzekerden kan de Kasse een wachttijd insteIlen.

dadelijk de voorkeur uitspreken voor een andere arts. Stijgt her aantal op naam van een arts ingeschreven leden tot 1600, dan wordt de automatische bijschrijving stopgezet. Bovengenoemd aantal kan het bestand van een arts slechts stijgen door de vrije keuze van de ledcn. Is het totaal van 2500 ingeschrevcnen bereikt, dan kan verdere bijschrijving wm leden stechts p/aats vinden, indien de arts gcval voor gcval daarvoor schriftelijk zijn toeslemming kenbaar maakt aan I)e Samenwerkende Ziekenfondsen.

In t-ra~zkrijs kunnen de ziektekassen over een bepaald (klein) deel van de premies beschikken voor her doen van uitgaven ter bcvordering van de volksgezondheid en voor bet verienen van verslrekkingen wm sociale aard (action sanitaire et sociale). In lang niet alle landen worden de artsen vrij tot tic fondspraktijk toegelaten, zoals dat in Nederland bet geval is. In Engeland kan een aanvraag van een arls tot uitoefening van de praktijk voor rekening van de National Health Service worden geweigerd op bet motief, dat de nieuwe vestiging in strijd zou zijn met een redelijke verdeling van de artsen over het gehele land. Een te Londen gevestigd Medica~ Practises Committee heeft tot taak deze redelijke verdeling te bevorderen. Dit Committee, waarin het artsen-element zeer sterk is vertegenwoordigd (7 tegen 2) beslist, met beroep op de Minister, op de ingediende verzoeken tot nieuwe vestiging. Het heeft o.a. een aantal gebieden aangewezen, waar nieuwe artsen niet zullen worden toegelaten, d a a r de medische verzorging er voldoende is verzekerd. Voor Denemarken geldt her volgende. In de overeenkomsten tussen de fondsenorganisaties en de legionale afdelingen van de artsenvereniging is vastgelegd, dat, behoudens in uitzonderingsgevallen, sleehts leden van deze regionale afdelingen voor rekening der fondsen aan de verzekerden med~sche hulp zullen verlenen. Voor de toelating tot de fondspraktijk buiten Kopenhagen zijn verder geen bijzondere regelen gesteld. Ieder lid van een regionale,afdeling van de artsenorganisatie kan daar fondspraktijk uitoefenen. In de tussen de Kopenhaagse Artsenvereniging en De Samenwerkende Ziekenfondsen te Kopenhagen gesloten overeenkomst is voor de toelating van huisartsen tot de fondspraktijk in de hoofdstad her volgende bepaald. Het gebied, waarvoor de Kopenhaagse overeenkomst ,geldt, is in kringen verdeeld. In elke kring, meestal het werkgebied van meer dan 66n fonds omvattend, w o m e n zoveel huisartsen toegelaten, dat voor el,ke ___ 1500 fondsleden 66n huisarts beschikbaar is. Over de toelating beslist bet bestuur van De Samenwerkende Ziekenfondsen, gehoord een paritair samengestelde commissie, bestaande uit vertegenwoordigers van De Samenwerkende Ziekenfondsen en de Kopenhaagse Artsenvereniging (3 -1- 3). Voor iedere kringarts wordt een zeker gebied afgebakend. Leden, die worden overgeschreven naar of toelating vragen bij een ziekenfonds binnen dat gebied, worden zoveel mogelijk automatisch op naam van die arts ingeschreven, tenzij zij

Voor het overige hebben de verzekerden vrije keuze nit de in h u n woonplaats of de naaste omgeving daarvan, dan wel in hun kring en zelfs daarbuiten praktiserende fondsartsen. Ednmaal per jaar ktmnen zij van arts veranderen. Ook de art kan her fonds vragen een lid van zijn naam af te schrijven. Voor D,dtsland is in de Reichsversicherungsordnung, de wet, waarin o.m. de ziekteverzekering is geregeld, bepaald, dat de Krankenkassen op elke 500 in een zogenaamde toelatingsdistrict woonachtige verzekerden ( = rechtstreeks verzekerden) d6n arts tot de Kassenpraktijk moeten toelaten. Over de toelating zelve beslist een commissie, bestaande uit vertegenwoordigers van de vereniging van Kassenartsen en de desbetreffende Kasse. In Oostenrijk geldt een soortgelijke regeling. De krankenkassen beschikken over eigen ambulatoria met gesalarieerde specialisten 78% der artsen is daar verbonden aan de Kassen. In Belgi& Frankrijk, ltali& Noorwegen, Zweden en Zwitserland is iedere arts practisch vrij gondspraktijk te doen.

De honorering der huisartsen gesehiedt in E~,geland, evenals in Nederland, per abonnement.

Voor verleende verloskundige hulp wordt er een bedrag per bevalling betaald. Daarboven kan de arts voor sommige an dere werkzaamheden extra worden gehonoreerd, b.v. voor de behandeling bij ongevallen en voor behandeling van personen, die tijdelijk in zijn praktijkgebied verblijyen, daaronder begrepen op Brits grondgebled verblijvende buitenlanders enz. Ook zijn toeslagen mogelijk als afstandsvergoeding en voor beginnende praktijken in speciaal aangewezen gebieden ( s s 450 en s 200 voor eerste, tweede en derde jaar). Tenslotte ontvangt de arts een vast bedrag voor onmiddellijk toegediende genees- en verbandmi.ddelen (2 sh 6p. per 100 ingeschreven personen). Bovendien hebben de artsen recht op een gedeeltelijk door de schatkist gedragen pensioen (6% van de netto ontvangst voor rekening van de arts, 8% voor rekening van de schatkist). De honoreringsregeling wordt vastgesteld in over493

leg tussen de artsenorganisatie en de minister van volksgezondheid. In Denemarken bestaan voor ,de honorering der huisartsen twee systemen en wel een honorering bij abonnement met extra honorerinrg voor speciale, met name in de overeenkomsten genoemde verrichtingen en een zuivere honorering per verrichting. Gewoonlijk voorzien de overeenkomsten in beide mogelijkheden. Het abonnementssysteem geldt voor de steden en de landgemeenten met een redelijk dichte bevolking; voor de overige landgemeenten is het verrichtingstarief van kracht. De overgang van dit tarief op ’t abonnementssysteem geschiedt in overleg tussen het fonds en de plaatselijke artsen. Zowel her abonnememstarief, als het verrichtingstarief zijn evenals de arbeidslonen aan de prijsindex van de kosten van levensonderhou,d gekoppeld en worden elk halfjaar in overeenstemming met de door het Statitisch Bureau te Kopenhagen bekend gemaakte cijfers vastgesteld. Het abonnementshonorarium is bepaald op een bedrag per lid; voor een eohtpaar dus taet dubbele bedrag. Kinderen beneden 15 jaar kosteloos. Voor leden met de aantekening ,,slecht risico" is het honorarium 50% hoger. Extra honorering onder het abonnementstarief wordt onder meer gegeven voor (buitengewoon). verloskundige hulp en abortusbehandeling, eerste behandeling van wonden, die ,gehecht moeten worden, en van uitgebreide verbrandingen repositie bij ernstige ontwrichtingen, zetten van beenbreuken, noodzakelijke eollegiale assistentie, behandeliug van ongevallen tijdens de waehttijd, attesten, medisehe rapporten voor her ziekenfonds, consulten en prestaties ten huize van de huisarts buiten spreekuur en zonder afspraak en voor n5 9 uur des morgens voor dezelfde dag nog aangevraagde bezoeken. Voorts krijgt de huisarts op Zon- en feestxtagen verleende hulp extra gehonoreerd, namelijk volgens het verriehtingstarief -4- 60% of volgens een bijzonder tarief. Ongeveer 3 / 4 der fondsleden vatt onder her abonnementstarief. Zoals reeds is gezegd, wordt de huisartsenhulp in beginsel kosteloos verstrekt. Daar, waar voor de artsen een abonnementshonorering bestaat, moet eehter om misbruiken tegen te gaan en de voor het fonds te maken extra kosten enigszins op te vangen, de verzekerde, die op Zon- en feestdagen en na 18 uur des avonds de hulp van een huisarts behoeft, een zeker bedrag zogenaamd contr61erecht aan zijn fonds betalen. In Kopenhagen varieert dit recht tussen 3, 4 en 5 kronen, al naar gelang de arts op Zon- en feestdagen, tussen 8 en 18 uur, dan wel tussen 18 en 24 uur of 0 en 8 uur wordt geroepen. Slechts in uitzonderingsgevatlen scheldt het fonds de verzekerde de betaling van het contr61erecht, dat gewoon494

lijk tegelijk met de eerstvolgende premiebetaling moet worden voldaan, kwijt. Dit bijbetalingsste[sel dat pas een jaar werkt, is op verzoek van de artsen ingevoerd teneinde betere arbeidsomstandigheden te bereiken. Wordt een arts volgens het verrichtingstarief gehonoreerd, dan moet, wil zijn hulp voor rekening van het fonds kunnen komen, steeds eerst een ziektebriefje of contr61ebriefje, getekend door een bestuurslid van het fonds, worden gehaald (in spoedgevallen binnen 48 uur, nadat de hulp is verleend). Voor het ziektebriefje moet eontr61erecht aan het fonds worden betaald, dat verschilt, al naar gelang het betreft een spreekuurbezoek of een bezoek van de arts ten huize van de patient. De fondsen stellen zelf de hoogte van het contr61erecht vast; de meeste fondsen bepaalden het op onderscheidenlij,k 50 tire en 1 kroon. Voor Zon- en feestdagen en tussen 18 uur en de volgende morgen 8 uur is het dubbele bedrag verschu~digd. Dit bijbetalingsstelsel is op initiatief van de fondsen ingevoerd. In Duitsland bestaat bij de overgrote meerderheid der Krankenkassen voor de ,honorering van huisartsen en specialisten ’n soort potsysteem. De Kassen storten er, op grond van met de organisaties der artsen gesloten overeenkomsten, per rechtstreeks-verzekerde een zeker bedrag, waarvan de hoogte o.m. verband houdt met de hoogte der lonen, in regionale, door de verenigingen van artsen beheerde kassen. De inkomsten dier kassen wovden onder de deelnemende artsen verdeeld naar de door hen verrichte handelingen en volgens een door hen vastgestelde sleutel. Bij de Knappschaftliche Kranken,kassen heeft men een soort abonnementshonorering (Sprengersysteem), bij de Ers~tzkassen honorering per verriehting. In sommige landen, als BelgiP, Frankrijk, Luxemburg, Noorwegen en Zweden geldt een systeem van gedeeltelijke terugbetalirrgen op de door de verzekerde rechtstreeks betaalde honoraria of leveranties. Voorzover da.t ,honoraria van artsen betreft, is dat dan een gedeeltelijke terugbetaling van b.v. 80% der gemaakte kosten, alsdan niet verbonden met een zeker maximum (Zweden, Frankrijk). Over Noorwegen sprak ik reeds; de werking van de regeling in andere landen laat veel te wensen over. In enkele delen van Zwitserland bestaat een systeem van volledige vergoeding van door de artsen overeenkomstig met de Kassen gemaakte afspraken gedeclareerde bedragen, waarvan een zeker percentage door de Kasse aan de verzekerden in rekening wordt gebrach{ door toezending van een ingevuld giro-stortingsformulier. Nog een enkel woord over de [immciering. In de meeste landen van West-Europa worden de voor de dekking van de uitgaven der

Carlton Hotel

VIJZELSTRAAT 2-18, AMSTERDAM. TEL. K 20-34000 Frans Restaurant - Diner-dansant A m e r i c a n Bar e n C o c k t a i l - L o u n g e Z a l e n v o o r recepties, diners en congressen Alle kamers met modern comfort - Eisen parkeerterrein

De Willem

Arntsz

Stichting roelot sollicitanten op voor de betrekking van

AFDELINGSGENEESHEER met standplaats Utrecht. Salaris nader overeen te komen; pensioenrechten ingevolge Riiksregeling. Mogeliikheid van een meer-omvattende taak met dienovereenkomstige verhoging van bezoldiging aanwezig. Eigenhandig geschreven sollicitaties, zo mogelijk met samenvatting curriculum en opgave van referenties, te rlchten aan de Geneesheer-Directeur te Den Dolder (Gem. Zeist).

ZWANGERSCHAPSBEPALING

Mlnstens 20 cc urine in te zenden naar Kromme Nieuwe Gracht 10, Utrecht. Telefonlsche ultslag enkele uren na ontvangst. Verzendmatetlaal gratis op aanvraag. IBIOLOGISCIE-CIIEI~[ISI~ill LAE]IIOltL4LTOEllLT~II (c~ wet. I. v. Dr. J. W. Slulter) - UTRECHT - Tel. K 3400-108S9

v i j f d a g e n na u i t b l i j v e n v a n m e n struatie volgens gecombineerde s p e r m i a l i e - en m e l a n o p h o r e n r e K t l e $ H,~:t St. A n l h o n i u s Z i e k e n h u i s

te Utrecht

vraagt zo spoedig mogeliik

voor de afdeling R~ntgeno]ogie een

R.K. A S S I S T E N T

Erkende opleiding. Sollicitaties te richten oan de directie van genoemd ziekenhuis, Jan van Scorelstraat 2.

Te koop :

Dr. B. IV. L. S I E M E N S

EEN EEN

keel-, neus-, oorarts STADIONWEG 64 - AMSTERDAM HERVAT

MAANDAG

HOOGTEZON, HOOGTEZON,

statief, zonder lamp. TELEFOON K 2500-27431

Hanau, compl.

Philips,

groot

INDIEN BREUK.OPERATIE

DE PRAKTIJK

NIEI' VOORGESCHREVEN:

Spreekuren: Ma., Wo., Do., Vr. 1.30-2.30

I ~ Vrljblijvend

IS DEZE FRANSE BAND DE OPLOSSING..... advles

SIMONIS

1 0 e n 4'1~ u u r .

mV,ERV,SNARKI ~ DEN 9 ,AAG'

Erefoncls voor Oud-Verpleegsters Kom wees

eens gul,

Giro drie-zes-vljf-nul.

Tel. K 5 4 0 0 - 2 5 5 9 Uit voorraad

leveren

wii

U:

OLIEHAARDEN EN -KACHELS Perfection

- Coleman

- E . M . Jaarsma

U wilt toch nlet achterblijven? Laat van Uw giro overschrijven! No. 3 6 5 0 ten name van het Ere~onds voor Oud-Verpleegsters.

ziekteverzekering noodzakelijke middelen door premies of bijdragen van verzekerden en meestal ook van werkgevers bijeengebracht. Voorzover deze in een percentage van het loon worden vastgestcld, varieert dit percentage van 4 tot 7,5 (ItaliiS). (Duitsland fond 5; Belgi~ 4, Frankrijk 6). In de Scandinavische landen heeft men vastc premicbedragen. Daar vindt men ook een rcchtstreekse subsidiOring van de overheid, in de wet w~stgelegd. In Denemarken bedraagt deze subsidie 25% der kosten, in Noorwegen en in Zweden rond 30%. Bovendien zijn in deze landen de kosten der verzekering laag door de lage ziekenhuiskosten, die er aan de inwoners en dus ook aan de ziekenfondsen voor hun verzekerden in rekening worden gebracht. De overheid, die er het overgrote deel der ziekenhuisbedden beheert, houdt op grond van het beginsel, dat het haar plicht is voor goede en goedkope zieken,huisverpleging zorg te dragen, een belangrijk deel der verpleegkosten voor haar ei.gen rekening. In Denemarken moeten de fondsen ingevolge .de wet bovendien slechts de helft van .de toch reeds lage kosten voor ziekenhuis-

verpleging van hu~ verzekerden betalen. Daar ook geeft de staat een belangrijke tegemoetkoruing aan de ziekenfondsverzekering door de kosten van de geneesmiddelen, als insuline, lever- en ventrikelpraeparaten, voor zijn rekening te nemen. Ttt.~sen twee haakjes: tie pati~ntcn mocten in Denemarken wm alle geneesmiddelen 1/4 de1" kosten zelf betalen. Ziekenvervoer en transport van arts en vroedvrouw van de patiiSnt geschieden er voor tokening van de gemeentebesturen. lk weet, dat ik vele, op zichzelf belangwekkende details niet heb kunnen anroeren als .de organisatie der pharmaceutische hulp in Denemarken en Noorwegen, de volkstandheelkunde in Zweden, het Zweedse stelsel van het spreiden van de lasten van langdurige, kostbare verstrekkingen, her toezicht op het ziekenfondswezen, de health centres in Engeland en zoveel meer. Maar ik heb al langer gesproken, .dan wellicht in uw bedoeling heeft gelegen. lk geloof daarom, dat ik her voor vandaag hierbij moet laten.

AUTO-EMBLEMEN zijn voor leden der Maatschappij verkrijgbaar op het Bureau tier Maatschappij, Keizersgracht 327, Amsterdam-C. De prijs van de eenvoudige uitvoering (celluloid) is f0,60 (f 0,50 -t- f 0,10 verzendkosten). De prijs van een betere uitvoering (kunsthars) met klein voor bevestiging is f 2,75 (f 2,50 -1- f 0,25 verzendkosten). Men wordt verzocht bij bestelling de kosten te voldoen door overschrijving op postgiro 58083 der Maatschappij.

Runabouts voor buitenboorcl motor

Zeer geschikt voor waterskie~n en toerboot (met 25 pk motor, max. snelheid ca. 60 kin.). Importeurs v. de nieuwste Amerikaanse Oliver Outboard met vriiloop, voor- en achteruit. Challenger 5,5 pk f 795.-. Commander 1 S pk f 1350.-. J A C H T W E R F , , W O L F R A T " O u d e r k e r k e r c U | k 4 3 , Tel. 5 ! 8 8 9 , A m s t e r d a m

495

i

\

C "0 r"

m

9

U

r" ~

I "0

9

L

,,j

I

D

~

~

m cq

~J

/

D

-

6 Z .= "6 "D

496

Voor al Uw Herenmodeartikelen:

Z e i l s t r a a t 49 - Tel. 726415

G. R. Hettinga Voor: Fruitmanden

N

Amsterdam-Zuid

- Delicatessen en Primeurs:

J. F. V O R K

Scheldestraat 177,

Amsterdam-Z. Tel. 7 1 0 4 1 2 , Gem. Gir0: V 5 3 9 7 Wilt U Uw relaties in Amsterdam verrassen, met een fruitmand of iets dergelijks, stuur ons een briefkaart met Uw wensen. Wij zullen Uw opdracht met de meeste zorg uitvoeren.

,,IN DE KE UKEN’"

H O O G S T R A A T 171 - R O T T E R D A M 9 C a f d - R e s t a u r a n t h la c a r t e 9 Milk- en i j s b a r 9 e n . . . e t e n bij d e k o k h f 10.- zoveel U wilt.

H u i z e , , W i t t e de W i t h " de zaak voor ieder feest Koffiefafels of diners Zalen disponibel

Vraagt

.Ic

offerte

Dir. SPEE

AMSTERDAM-W EST WITTE DE WlTHSTRAAT 102 THOMAS ~. KEMPlSSTRAAT 55 TELEFOON82737- 132995

Betimmeringen

voor: APOTHEKEN - LABORATORIA - WACHTKAMERS Tel. 03451Hoogstraat

IYUR WERKEN 0 P TIEK

776

8-10

KANTOREN

LEERDAM

C. A N D R I E S S E N

& Zn.,

GROTE M A R K T 22, BERGEN OP ZOOM, TEL. 288

RADIO

ACCOUNTANTSKANTOOR

W . GERRITS

OUDE DELDENSESTRAAT32 - BORNE. TELEFOON K 5409 Nr. 491 Boekhoudingen - Belastingzaken - Lid AIg. Vereen. van Accountants

AIs ~n

her kon

J. ZIGTERMAN GRONINGEN Verhuizingen - Emigratie "~

TA X I - B E D R I J F

is her Zigterman

Kant. OosterhamrLklcade 102 - Tel. K 5900-22598 Woonb. Oosterslzlgel 124b - Tel. K 5900-22233

AUTOGARAGE J. BORNKAMP N.V. A M B U L A N C l’;V EI~ VI)Ei~ IN V A L I I ) E N VI’;R V (11’;1~

D a g cn z~:}~ gcopeHd. Pl~mta!~e\ve~ 21, Rotte~’d,:m~-O. Telefo(~n No. 11 SS

00

(-I lij,~era)

C. REGOUT

Maakt zelf Uw Smyrna of Soedan-kleed!

Commissionnair in Effecten P. C. Hooftstraat 21, Amsterdam Telefoon 720756u720954 Beleggingsadvlezen.

S m y m a - w o l mot- en kleurecht. In 56 kleumn per 100 gram f 2.35 S o e d a n - w o l mot- en kleurecht. In 45 kleuren per 50 gram f ! . 3 0 Seedan- en Smvrna-gaas in alle maten voorradig. ~.v.

Onze sortering

WlJN

AMSTERDAM J. Everfsenstraat 78 Bilderdijkstraat 151 Van Woustraat 126 HILVERSUM Langestraat 30

WlJHHANDEL Fa. A. B. BERENDSEN Baliestraat44- Doetin&em - Tel. 3519

Autobedrijf .Zo hoort 't"

Schildersbedrijf Autospuitinrichting Reclame en Decoratie

Stalling

-

reparatie

benzinestation

L. STROOBACH- MEPPEL

Hoofdstraat 113

EN GEDISTILLEERD

is zo groot, dat men zegh natuurlijk_. Het is BERENDSEN die hat heeft.

WALDECK PYRMONTLAAN 74 APELDOORN - TEL. 2819

Telefoon 626-K 5220

ALG. ASSURANTIEKANTOOR

VAN

ASBECK

Lid N.V.A.

ASSURANTIEN, BEROEPSFINANCIERING, HYPOTHEEK op zeer gunstige voorwaarden. Diepenheimseweg No. 31, Goor (Ov.) Tel. 816 b.g.g. 896 (05470)

..u.,,,.......,, MUS I C-B 0 X

J. P. H e y e s t r a a t

79 - Amsterdam-W.

- Telefoon

Verzending door het gehele land Op aanvrage gratis geillustreerde catalogus

83091

Grote sorteringen gramo[oonplaten, langspeelplaten en

Ook verzending naar het buitenland

45 toerenplaten

DE V E I L I G E BROHFIETS GARAGE SIEWERTSEN

Westerstraat 146, Amsterdam, Tel. 49074

Opel service door speciale Opel monteurs TEVENS

OPEL

VERHUUR

VERHUUR VAN NIEUWE AUTO'S H. DE G R O O T FORD - CONSUL- TAUNUS - OPEL Emmasfraaf 31 fe Amsterdam-Zuid Tel. 726960 (priv~ 97493)

o.a.

KEIZERSWAARD'SVerhuurinrichting wu vfR.uRE, svoEm Utrechtsedwarsstr. 13, Amsterdam, t e l . 4 9 5 9 3 , na 6 uur 3 9 5 9 1

TAFELS - SERVIESGOED ENZ.

BEN HOGEWEG’S Muziekhandel MOLENSTRAAT 12 - TEL. 2979 - HENGELO (Or.) K 5400 Gramofoonplaten, muziek/nstrumenten, bladmuziek, platenspelers. Ook verzorgen wij bet stemmen van Uw instrumenten.

~ERSONALII

Adreswilzigingen Rectificatie: Dr. M. H. G. A. Tholen, van Rijswijk naar Den Haag. J. J. van den Andel. van Haarlem naar Delft. M. H. J. van Andel, van Haarlem naar Krimpen a. d. Lek. H. B. M. Bccki,g, van Utrecht naar Rotterdam. A. van den Berg Jr., van Amsterdam paa: Haren (Gr.). H. F. M. Donders, van Leiden naar Oisterwijk. L. M. J. van Driel, van Utrecht naar Gorinehem. Mej. A. G. W. Eckmans, van Maastric’.:t naar Venlo. J. P. Franssen, van Tilburg naar ttengelo. Mej. E. J. van Geuns, van Venlo naar Utrecht. F. N. Haanraadts, van Amsterdam naar Diemen. A. A. Haspels, van Nijmegen naar Indonesia, Alg. lid. I. Heeringa, van Garijp naar Utrecht. A. E. Hensen, van Utrecht naar Aalst. C. Hilvering, van Groningen naar Medan, Indonesia, Alg. lid. C. S. D. Hoekstein, van Leiden naar Dordrecht. G. Ph. Hofland, yan Overschie naar Rotterdam. H. van Houwen, v a n Schiedam naar Rotterdam. H. D. van der Houwen, van Amsterdam naar Schiedam. J. W. Jansen, van Sittard naar Oegstgeest. A. M. Mooy, van Heemstede naar Grave. Dr. H. J. H. Neyens, van Haarlem naar Aerdenhout. M. Nieuwenhuizen, van Medemblik naar Kentucky, U.S.A., Alg. lid. Dr. F. A. Nolle, van Utrecht naar Leiden. Dr. R. A. Oldenstam, van Rijssen naar Putterr (Gld.). Mej. C. L. van Oort, van Den Haag naar Bussum. Mevr. B. L. Oppenheim-Santcroos, van Rotterdam naar Vlaardingen. G. J. M. van Oppenraay, van Tilburg naar Den Haag. M. G. M. van Oss, van Nijmegen naar Tilburg. J. de Pater, van Rosmalen naar Nijmegen. B. du Pon, van Volkel naar Bloemendaal. C. R. Post, van Amsterdam naar Haarlem. Mej. Chr. M. Reitzema, thans: Mevr. Chr. M. van tier Wal-Reitzema te Hilversum. J. Reijnierse, van Nieuweroord naar Emmen. S. G. Rinsma, van Groningen naar Deventer. F. J. van Rootselaar, van Oegstgeest naar Kotamobagu, Indonesia, Alg. lid. Dr. Chr. L. Rtimke, van Amsterdam naar Badhoevedorp.

H. J. Schakel, wm Apeldoorn naar Breda. J. Siebesma, wm Den Haag naar Zeist. Dr. Tan Tjong Gwan, van Amsterdam naar Tilburg. Mej. A. Verloop, wm Oudewater naar Utrecht. Dr. B. Vinke, van Groningen naar Curaqao, Alg. lid. J. Vis, van Heer (L.) naar Maastricht. H. Visser, van Heelsum naar Renkum. W. Vos, van Den Haag naar Nieuwendijk (N.B.). Dr. W. Waanders, van Leiden naar Den Bosch. Dr. W. E. F. Winckel, van Enschede naar I.onneker. A. Wunderink, van Amsterdam naar Haarlem. Mej. A. M. Zevenbergen, van Utrecht naar Rotterdam.

Nieuwe leden M. C. J. Anderegg te Nuenen. Dr. P. C. Galema te Haren (Gr.). Mej. E. Z. Gerrits te Haarlem. Mej. J. S. M. L. ’s Gravensande te Leiden. G. den Hartog te Utrecht. A. E. Hirschfeld te Amsterdam. J. K. Janssen te Helmond. L J. M. de Kok te Sittard. Liem Kit Slang te Den Bosch. A. J. J. M. Lindner te Oldenzaal. M. A. Linthorst te Borne. R. Luyckx te Eindhoven. G. von Meyenfeldt te Amsterdam. H. S. Mi~lder te Amsterdam. Mevr. R. Miilder-Cramer te Amsterdam. J. Noorda te Haarlem. L. G. Oltmans te Amsterdam. G. J. Onvlee te Amsterdam. S. A. G. Podt te Amsterdam. B. Posthuma te Groningen. U. C. G. Pijman te Amsterdam. Mevr. J. L. Pijman-van Ruyven te Amsterdam. A. Th. Schweizer te Leiden. H. A. Smits te Terneuzen. P. A. Tuinman te Amsterdam. Mevr. L. F. E. M. Tuinman-Marsman te Amsterdam. Mevr. T. J. Veeger-Goud te Groningen. B. van der Velde te Emmen. J. J. Vogelaar te Bergen op Zoom. J. v. d. Waal te Den Haag. J. H. Waalwijk te Amsterdam.

Ovededen J. J. van den Berg te Goes. L C. van den Berg te Rotterdam. 497

E. Brat te Zaandam. Dr. L. J. Franke te Eindhoven. Dr. Tj. Halbertsma te Haarlem. J. Mantel te Weidum (FRY. J. C. Peeck te Oostkapelle. Dr. J. A. Weytlandt te Amsterdam.

Mej. I. van Mastrigt te Rotterdam, vertrokken naar Amerika, lidm. ge~indigd. W. F. J. Milatz te Rotterdam, lidm. eindigt: December 1956. Dr. A. A. M. F. Pannekoek te Helmond, lidm. cindigt. 10 Januari 1957. Dr. G. E. H. Verspijck Mijnssen te Den Haag. lidm. eindigt: 11 l a n u a r i 1957.

Bedankt M. Jacobus te Amsterdam, vertrokken naar Soerabaja, Iidmaatschap ge~indigd. Prof. Dr. F. J. Keuning te Haren (Gr.), ]idm. eindigt: 4 Januari 1957.

Bedanken ingetrokken I,. J. J. de Wolf te Den Haag.

HET NEDERLANDSSTUDENTENSANATORIUM te

Laren

GENEESHEER-DIRECTEUR.. Dr. F. N. SICKENGA

Opnemingsmogeliikheid

voor :

a. Studenten en afgestudeerden van alle Nederlandse universiteiten en hogescholen b. leerlingen en oud-leerlingen van met het hoger onderwijs overeenkomendo onderwijs-inrichtingen. A l l e i n l i c h t i n g e n bij d e g e n e e s h e e r - d i r e c t e u r : Naarderstraat

81 t e Laren.

WILT U een ander mee laten genieten van Uw weekbladen, stuurt ze

dan na lezing portvrij op voor zieken aan:

,,RODE KRUIS-TIJDSCHRIFTENDIENSTDEN HAAG"

498

H.H. DOCTOREN, de beste service voor Uw auto vindt U bit: I

GarageJ. H.v. d. BRAND ] ~ M o o i e n h o f s f r a a t 10-14

-

AUTOMK10i[u~BEK~RIJF

Enschede

Tel. 4568 (K 5420)

Erkend Goliath Dealet' Modern s m e e r s t a l i o n

Loolaan

-

Idoorn

Telefoon 2954

HORRI8

Aut0m0bielbedrijfG. Mars Langewijk 366 - Dedemsvaart - Telef. 519

O[[icial Ford Dealer

Fa. GARAGEHARMANNI & ZONEN ASSEN - Vaart N.Z. 30 - Tel. 2 0 6 8 (K 5920) 5 P E C I A A L ONDERH OU DSYSTEEM

Agent:

Lambretta-Scooter, Kaptein-Mobylette

N.S.U.,

0

ALL-ROUND-GARAGE Handel in nieuwe en

Automobiel- en Tractorbedriif F I R M A H. DE H O O P

gebruikte automobielen Garage: Lisstraat 18-24, Rotterdam Telefoon 4 3 0 4 8 - Na 18 uur 115113 Showroom : Blokiandstraat 140, Tel. 4 2 6 7 3

Marktstraat 95 - Telef. 1515 - Musselkanaal

Engelse en Franse Fordproducten

SERVICE

VOLKSWAGEN COEVORDEN

T E L E F O O N .444

K R I M W E G 22

SERVICE - VERKOOP = VERHUUR

Official Het Friesche Automobiel bedrijf I ForeOealer DRACHT 107 HEERENVEEN Kantoorwerkpiaats en magazijn telefoon 2 3 1 4 (K 5130) Burg. Falkenaweg Stalling en doorsmeerinrichting tel. 2 6 1 5 (K 5130), Filiaal Joure tel. 532

Dealer

Official

AUTOMOBIELBEDRIJF

Taxi's voor

Chevrolet Vauxhall Bedford Van Haarst Automobielbedrijf

iedere

rit

Official General Motors Dealer

E. T. BOONSTRA

HEILIGEWEG

54

-

HARLINGEN

TeJefoon 925-412 (Kengeta! K 5178) 2 lijnen

Firm A. Kroeskop& Zoon ZUIDEINDE 33-40 - WEERDSTRAAT 1-3 MEPPEL - TEL. 7 1 2 (K. 5220)

moderne outillage Bornsestr. 50-tel.4678-3501 (K5490)Almela

OFFICIAL

DEALER

(Oranieliin)

GARAGE DOORNBOS

DEALER: A U S T I N - D . K . W . - DODGE

Burg. Sch6nfeldplein 9-11 Winschoten Telefoon 3 3 0 0 (0-5970)

ZIEKENVERVOER

Firma van der Ploe Automobielbedrijf Service

V OLKS W A GEN S T~’OON

I~ 59aT-s2~o - V E ~ A ~

V erkoop