Reisverslag Oekraïne periode 1 mei t/m 6 mei 2009
Inleiding Sinds een paar maanden ben ik lid van het Comité Van Aanbeveling van de Stichting Kindersponserplan (KSP). Op basis daarvan ben ik uitgenodigd om een aantal projecten van de KSP te bezoeken in Oekraïne. Ik vond dit een mooie aangelegenheid om het reces op een andere manier in te vullen. Naast inzicht in de internationale gerechtigheid waar de ChristenUnie zich voor hard maakt, bood het mij de mogelijkheid om gezinnen geestelijk te ondersteunen en mij maatschappelijk in te zetten. Het KSP is een interkerkelijke organisatie, die de liefde van Jezus Christus wil uitdragen aan noodlijdende gezinnen in Oost-Europa door tegemoet te komen in hun eerste levensbehoeften. Arme families uit Albanië, Bulgarije, Moldavië, Oekraïne, Roemenië en Servië ontvangen voor een kind een maandelijks financiële support. Voor de selectie van de kinderen wordt er gebruik gemaakt van contactpersonen die de hulp persoonlijk brengen bij de gezinnen. Zij zien er op toe dat deze hulp op de juiste manier wordt ingezet. Tevens wordt ondersteuning gegeven bij medische nood, woningnood, het opzetten van een bedrijfje, of bij acute andere problemen. Dit reisverslag geeft een beperkte impressie van de inhoud van de reis, die zeer intensief en indrukkwekkend was.
De heenreis Het reisgezelschap bestond uit 7 personen, waaronder mijn echtgenoot. Angela van het KSP was onze reisleider. Wij vertrokken om 10.00 uur met de MALEV naar Boedapest, Hongarije. Het was een voorspoedige vlucht. Aangekomen in Boedapest werden wij opgewacht door een medewerker van een autoverhuurbedrijf. Met een minibus reden wij naar Beregowo, gelegen vlak bij de grens met Hongarije. Het was een voorspoedige reis en de sfeer in de bus was ontspannen en opgewekt. Onderweg nog heerlijk gegeten in een Hongaars restaurant. Hongarije doet het naar mijn bescheiden mening best goed als EU-lid. Omstreeks 18.00 uur bereikten wij de grensovergang met Oekraïne. Het was
1
een hoop gedoe aan de grens met arrogante immigratie-ambtenaren. Maar onze reisleider bleef nederig en beleefd. Na 1 uur oponthoudt konden wij veilig de grens overgaan. Het verschil was direct merkbaar. Weinig straatverlichting en onverharde wegen. Hier werden wij begeleid door een zendingsechtpaar van Oekraïense bodem, die voor ons het programma heeft samengesteld en onze reisgidsen waren. Rond 19.45 uur kwamen wij aan op de plaats van bestemming. Na een heerlijke Oekraïense soep en een broodmaaltijd, bespraken wij het programma voor de volgende dag. Vervolgens dankten wij de Heer onze God en las Angela uit de Romeinenbrief. Een mooie opsteker, hoe wij de komende dagen met elkaar behoren om te gaan. Nog snel de koffers uitgepakt en om 23.30 uur kon ik eindelijk gaan slapen. Tevreden en dankbaar voor het feit dat ik in een gezelschap van toegewijde christenen mocht verkeren, viel ik direct in slaap. Mijn eerste avond in Oekraïne.
Het Programma Het programma bestond uit het bezoeken van een aantal projecten van Stichting OostEuropa Zending in Oekraïne en projecten die een link hebben met deze zendingspost. Daarnaast was het programma er ook op gericht om inzicht te krijgen in het werk van het KSP in Oekraïne. Wij hebben verschillende Oekraïense gezinnen bezocht, maar ook families in Roma-kampen. Het communiceren met de families ging via een tolk, meestal een contactpersoon. Het viel mij op hoe welwillend de gezinnen zich opstelden om ons in hun huizen binnen te laten en via de tolk al onze vragen te beantwoorden. Alles bij elkaar was het een boeiend, intensief en gevarieerd programma en alle betrokkenen waren bereid om ons te voorzien van informatie zowel in het Nederlands als in het Engels. Ik heb veel waardering gekregen voor het werk van deze Stichting, het KSP, de zendelingen en contactpersonen. In soms harde grond moeten zij ploegen, maar boeken langzaam maar zeker resultaten. Blijmoedige en toegewijde christenen die hun leven hebben ingezet om te werken met de minderbedeelden in Oekraïne. Hierbij een impressie van de verschillende projecten en families die wij hebben bezocht.
Het familiehuis Wij hebben een bezoek gebracht aan het familiehuis, dat geleid wordt door een Nederlandse zendeling. In dit prachtige pand worden kinderen opgevangen die zijn afgewezen of bij hun ouders zijn weggehaald. Deze kinderen hebben vaak
2
hechtingsproblemen en een ontwikkelingsachterstand opgelopen. De kinderen worden door de Kinderbescherming toegewezen aan het familiehuis. Het doel is om hen pedagogisch en met veel liefde te begeleiden, zodat zij zich weer kunnen hechten en hun ontwikkelingsachterstand hebben ingelopen. Vervolgens worden zij geplaatst in een Oekraïense adoptiegezin. Inmiddels zijn er 13 kinderen uitgestroomd naar Oekraïense gezinnen en daar gaat het erg goed mee. Nog steeds is er contact met de gezinnen en kunnen de kinderen en hun nieuwe ouders altijd bij het familiehuis terecht voor advies. Het blijkt dat deze kinderen zich beter ontwikkelen, dan kinderen die vanuit een staatskindertehuis worden geplaatst in adoptiegezinnen. Jammer genoeg is er sprake van veel bureaucratie en corruptie in Oekraïne, dat ten koste gaat van deze kinderen. Het plaatsen van kinderen in adoptiegezinnen is namelijk ‘booming business’ voor de kinderbescherming. Doordat deze christelijke organisatie niet wenst mee te doen aan dit soort praktijken, heeft de kinderbescherming besloten hen geen kinderen meer toe te wijzen. In het kindertehuis zijn nog twee kinderen met een lichte beperking die al jaren liefdevol worden opgevangen. De leiding heeft door de tegenwerking van de kinderbescherming besloten om met het project te stoppen. Het was voor mij schokkend om te horen hoe er over de ruggen van kinderen geld wordt verdiend.
De bakkerij Vol trots werden wij door de leiding van de zendingspost rondgeleid in een bakkerij die op het terrein van de missiepost van Oost-Europa Zending is gevestigd. De bakkerij produceert ongeveer 1000 broden per dag van goede kwaliteit. Met verbazing heb ik de machines en materialen aanschouwd en vroeg mij stilletjes af hoe het mogelijk was dat deze machines nog brood konden maken. In Nederland zou alles afgekeurd zijn door onze verschillende inspectiediensten. Gelukkig dat dit niet het geval is in Oekraïne. Hier gelden andere normen. De bakkerij biedt werkgelegenheid aan een aantal arme inwoners. Daarnaast kunnen arme gezinnen van brood worden voorzien. Het plan is om een grotere bakkerij op te zetten op het terrein van het distributiecentrum van de Stichting. Dit centrum hebben wij ook bezocht. Het is de plaats waar meestal tweedehands goederen uit Nederland binnenkomen en onderverdeeld worden onder arme gezinnen. Het vergt veel administratieve rompslomp om de goederen te registreren en te verdelen. De overheid ziet nauwlettend toe dat dit correct gebeurd. Aan visie en daadkracht ontbreekt het de leiding niet om bepaalde plannen te realiseren. Ik
3
vertrouw dat zij over de financiële middelen kunnen beschikken om een grotere bakkerij op te zetten.
Huis der Nabijheid (Ouderenzorg Beregowo) Wij waren te gast bij een zendingsechtpaar die een aantal jaren geleden de roeping kreeg om in Oekraïne iets te mogen betekenen voor ouderen. Daarvoor kwam de vrouw die van beroep verzorgende is periodiek naar Oekraïne om ouderen thuis te helpen. Ouderen worden in Oekraïne vaak aan hun lot overgelaten en ontvangen niet de zorg die nodig is om hen een goede oude dag te bezorgen. Het was een prachtig gebouw, naar Nederlandse maatstaven, dat voor een deel door financiering van een bepaalde Nederlandse omroep tot stand is gekomen. Het huis biedt ruimte aan vijf bejaarden. De verzorging is gericht op 24-uur zorg. Een aantal van de bewoners is bedlegerig. Zij worden omringd met veel liefde en zorg, door medewerkers die afkomstig zijn uit Beregowo of omgeving. Zij hebben geen diploma ‘verzorgende niveau 3’ nodig om dit werk te mogen doen. Echter, zij worden geselecteerd op de criteria integriteit, betrouwbaarheid en een hart voor zorg voor ouderen. Het gaat heel erg goed. Ik heb een foto gezien van één van de bewoners toen zij in het huis werd opgenomen. Zij zag er bedroefd en onverzorgd uit. Het is hartwarmend om te zien hoe zij nu lekker zat te genieten van de zon en blijmoedig met ons sprak. Het huis is juridisch dusdanig opgezet dat er geen bemoeienis is met de overheid en dat is maar goed ook. Het gaat om een vorm van kleinschalig wonen vanuit het perspectief van een huisgezin. Je kunt zeggen dat het zendingsechtpaar deze ouderen in hun gezin hebben opgenomen. Zij hebben goede afspraken met een arts uit de omgeving, zodat de medische zorg ook gewaarborgd is. Een slimme constructie die gelukkig mogelijk is in Oekraïne. De burgemeester heeft het huis bezocht en zijn waardering hierover uitgesproken, maar zelf onderneemt hij geen poging om het leven van deze ouderen draaglijk te maken. Momenteel wordt de garage omgebouwd tot twee aanleunwoningen voor ouderen die goed mobiel zijn. Het valt mij op dat mensen die een roeping hebben, altijd op zoek zijn naar creatieve mogelijkheden om een droom te realiseren. Binnenkort zal dit echtpaar het werk overdragen aan een Oekraïense echtpaar. Zij hebben de visie dat dit werk verder voortgezet moet worden door de Oekraïense bevolking zelf. Hopelijk lukt het ook dit Oekraïense echtpaar om buiten het vizier van de overheid het werk voort te zetten.
4
De kinderafdeling van het ziekenhuis Het Nederlandse zendingsechtpaar dat leiding geeft aan het familiepension waar wij verbleven is ook erg actief op andere projecten. De man is projectleider op de kinderafdeling van het ziekenhuis die zij min of meer hebben geadopteerd en de vrouw geeft leiding aan een jongerenopvang. Op deze afdeling worden kinderen opgevangen die ten vondeling zijn gelegd of zijn afgestaan. Een aantal jaren geleden verkeerde deze afdeling nog in een deplorabele situatie. De behandeling van de baby’s verdiende geen schoonheidsprijs en de hygiëne liet te wensen over. Tegenwoordig is deze afdeling helemaal gerenoveerd en opnieuw ingericht. Ook wordt voorzien in al het materiaal dat nodig is voor de kinderen. Het materiaal ligt achter slot en grendel en de projectleider heeft de sleutel. Ons werd verteld dat dit noodzakelijk is doordat er door het personeel werd gestolen. Niet goed te keuren, maar het is te verklaren en te begrijpen daar zij zelf ook vaak nood hebben. Jaarlijks komt er professionele hulp uit Nederland om de plaatselijke verzorgenden te ondersteunen en te leren hoe met deze baby’s om te gaan. Het is vreemd om te zien dat de Oekraïense verzorgers niet hebben geleerd om de baby’s met liefde en zorg te omringen. Ook hier hadden veel kinderen hechtingsproblemen. Het gaat nu goed met de kinderen en langzaam, maar zeker heeft er ook een mentaliteitsverandering plaatsgevonden bij het personeel. Ik ben erg onder de indruk van dit werk. Waar de Oekraïense overheid verstek heeft laten gaan, heeft een zendingsorganisatie de stok overgenomen en gezorgd voor goede omstandigheden voor deze kinderen. Zij hebben daarnaast een wasserij opgezet, zodat het linnengoed en de kleertjes van de baby’s gewassen kunnen worden. Ook is er een badkamer gerenoveerd. Jammer genoeg is deze weer zo verwaarloosd dat het eigenlijk weer aan renovatie toe is. Mijn waarneming is, dat de ‘arme’ mensen moeten worden geleerd om behoedzaam met deze faciliteiten om te gaan, doordat zij normaliter niet gewend zijn aan deze ‘luxe’.
Het arendsnest straatkinderen Het arendsnest is een jongerenopvang die ruimte biedt aan jongeren die op één of andere manier op straat terecht zijn gekomen. Dit wil niet zeggen dat zij ook op straat slapen. Deze jongeren moeten stelen om te kunnen eten en zijn vaak verslaafd aan lijmsnuiven en alcohol. Ik hoorde het verhaal van een jong meisje dat door haar vader gewoon op straat is gezet. Via via is zij in contact gekomen met het Arendsnest. Dat is haar redding geweest. Er is sprake van dagopvang, waarbij de jongeren een
5
dagprogramma doorlopen. Het kan vergeleken worden met naschoolse opvang. KSP ondersteunt een aantal van deze kinderen financieel. De kinderen komen tot rust en leren allerlei vaardigheden. Ook maken zij door handenarbeid producten die verkocht kunnen worden. Zo leert de jongere al in een vroeg stadium om voor zichzelf te zorgen. Naast de dagopvang is er 24-uurs opvang. Er is een prachtig pand ingericht om maximaal 14 jongens en meisjes op te vangen. Alles is klaar om hen welkom te heten, echter de bureaucratie speelt ook hierbij weer een rol. De leiding wacht al maanden op een vergunning om te kunnen starten. Het is echt doodzonde dat jongeren die het zo nodig hebben niet opgevangen kunnen worden. Ik heb gezien hoe gelukkig zij worden en dat door deze opvang zij perspectief krijgen op een betere toekomst.
Arme gezinnen in Oekraïne Ik kreeg te horen dat in Oekraïne bijna geen sprake is van een middenklasse. Er zijn of arme mensen of rijke mensen. De middenklasse is erg klein. De economie draait voor een deel op corruptie en zelfverrijking. Niets voor niets staat Oekraïne op nr. 4 op de lijst van de meest corrupte landen. Het westen van Oekraïne waar wij verbleven, wil graag bij de EU komen. Ik kan mij dat wel voorstellen, maar voorzie voorlopig geen plaats voor Oekraïne binnen de EU. Er moet eerst orde op zaken komen. Naast het tegengaan van corruptie moet ook aandacht komen voor het onderwijs en de gezondheidszorg. Dit zijn echt ondergeschoven kindjes. Vooralsnog zijn arme gezinnen aangewezen op de hulp van anderen die zich hun lot aantrekken zoals KSP en Oost-Europa zending In totaal heb ik ongeveer 15 arme families thuis bezocht. De meeste waren Romafamilies in verschillende kampen. Het grootste kamp dat wij hebben bezocht, herbergde ongeveer 5000 mensen. Op een namiddag hebben wij gezamenlijk 21 voedselpakketten samengesteld om uit te delen aan deze gezinnen. Ik moest hierbij denken aan de voedselbanken die wij in Nederland hebben. De armoede hier is van een geheel andere orde dan die in Nederland. Het gaat o.a. om gezinnen die geen sanitaire voorzieningen hebben of water om zich te wassen. Het viel mij wel op dat er overal waar wij kwamen elektriciteit was. Deze gezinnen hebben vaak geen inkomen en ook is er geen sociaal vangnet. De enige bron van inkomen voor veel van deze gezinnen is een soort vergoeding die zij ontvangen als zij een kind krijgen. Dit in het kader van het feit dat de groei van de bevolking van Oekraïne stagneert. Voor het eerste kind ontvangt men een
6
eenmalig bedrag van omgerekend ongeveer 1000 euro, voor het tweede kind 3000 euro en voor het derde en andere kinderen 5000 euro. Het lijkt tegenstrijdig dat de overheid aan de ene kant het krijgen van kinderen stimuleert, maar aan de andere kant geen voorzieningen aanbiedt zodat deze kinderen zich kunnen ontwikkelen tot volwaardige burgers. Door de armoede grijpen de gezinnen deze vergoeding vaak aan om te kunnen leven, met als gevolg dat zij veel kinderen krijgen die in armoede opgroeien. Jammer genoeg wordt het geld wat binnenkomt vaak vergokt of gaat het op aan alcohol. Ook wordt het vaak besteed aan luxegoederen zoals een grote TV. Daarnaast moeten deze gezinnen vaak dure medicijnen betalen als zij ziek zijn. Als nuchtere Nederlander had ik snel een rekensommetje gemaakt en ben tot de conclusie gekomen dat het wel mogelijk moet zijn om uit deze uitzichtloze situatie te komen. Dat had inderdaad gekund, ware het niet dat vooral Roma-families door de Oekraïense bevolking gemeden worden door hun negatieve imago. De kinderen mogen vaak niet op dezelfde school zitten als andere Oekraïense kinderen, volwassenen krijgen geen werk of het minst betaalde werk. Daarnaast is het slecht gesteld met de gezondheid van vooral Roma’s. Ik schrok toen ik hoorde dat er in Oekraïne een Leprakamp is dat bewaakt wordt door militairen. De meeste leprapatiënten zijn Roma’s. Zij mogen het kamp niet uit, maar blijven ook verstokt van medische zorg. Geen wonder dus, dat de mentaliteit van Roma’s vaak gericht is op het nu overleven en niet op de toekomst. Dit is de algemene tendens, die mij is opgevallen. Wat mij betreft moeten deze gezinnen ondersteund worden om een mentaliteitsverandering te ondergaan, anders verdwijnt iedere financiële tegemoetkoming in een bodemloze put. Aan de andere kant zijn er gezinnen waarbij het gelukt is om uit de situatie te komen en waarbij er sprake is van een opgaande lijn. Het is daarom toe te juichen dat het KSP juist aandacht besteedt aan deze aspecten en de hulp ook nauwgezet en selectief inzet.
Het werk van het KSP Het KSP is al meer dan 10 jaar actief in Oekraïne. Intussen ondersteunen zij zowel materieel als geestelijk 250 families in meer dan 26 dorpen. Ongeveer 17 lokale gelovigen functioneren als contactpersoon voor de verschillende families. De werkwijze van het KSP biedt een oplossing voor het dilemma waar ik tegenaan ben gelopen. Namelijk de armoede en uitsluiting enerzijds en de verkeerde besteding van de vergoeding van de overheid voor de kinderen die geboren worden anderzijds. Wat mij opviel is dat de contactpersonen heel goed op de hoogte zijn van het reilen en zeilen
7
van de families. Zij houden in de gaten of het geld goed besteed wordt. Nu moet ik zeggen dat het gaat om een financiële tegemoetkoming van amper 20 euro. Maar gezinnen geven aan dat zij daardoor geholpen zijn en in ieder geval kunnen eten. Voordat contactpersonen overgaan om een kind vanuit een gezin voor te dragen voor een financiële ondersteuning, hebben zij zich er goed van vergewist dat de ouder(s) gemotiveerd zijn om mee te werken aan hun uitzichtloze situatie. Indien de ouder(s) toch verstek la(a)t(en) gaan, bijvoorbeeld dat het geld wordt gebruikt voor alcohol, wordt de financiële ondersteuning stopgezet. Aan de andere kant is het goed om te zien dat door de geestelijke en financiële hulp, families moed krijgen om te werken aan een betere toekomst voor zichzelf en hun kinderen. Zij gaan op zoek naar werk en stimuleren de kinderen om naar school te gaan. Daarnaast speelt het geloof ook een belangrijke rol om te strijden voor een betere toekomst. In bijvoorbeeld een Roma-kamp waar een groot deel van de bevolking christen is en een kerk is in het kamp, hangt er een iets andere sfeer. Ik heb erg veel waardering gekregen voor deze enthousiaste contactpersonen die als vrijwilligers dit ‘zware’ werk willen doen. Het is niet gemakkelijk om families te moeten uitkiezen als overal de nood even groot lijkt. Oekraïense gezinnen Wij hebben een aantal Oekraïense gezinnen in Beregowo bezocht en hen voorzien van een voedselpakket. Wat mij opviel is dat de mensen erg nederig zijn en antwoorden gaven op al onze vragen, die soms heel erg persoonlijk konden zijn. De behuizing is klein en vaak dragen de gezinsleden afgedankte kleren. Het ene huis ziet er naar omstandigheden opgeruimd en netjes uit, het andere kan erg rommelig zijn. Wat mij opviel bij al deze gezinnen is, dat zij een groot assortiment knuffeldieren hadden. Een gezin, waarmee het beter gaat, heeft verteld dat zij 50 van de ‘knuffels’ hebben gewassen en weggeschonken aan families die het zwaarder hebben. Ik kwam in een gezin waarbij de moeder was overleden. De vader is toen alcohol gaan drinken en verwaarloosde de drie kinderen. De contactpersoon heeft stevige gesprekken met hem gevoerd en het heeft effect gehad. Hij drinkt niet meer en doet er alles aan om de kinderen niet kwijt te raken. Nu en dan heeft hij werk. De dochter die gesponsord wordt doet het erg goed op school. Zij heeft mij haar schrift laten zien. Bij een bezoek aan een school, kwam ik haar tegen, waar zij vrolijk aan het spelen was. Weg van de benarde situatie thuis. Wat ik erg bemoedigend vond in deze bezoeken, is dat wij mochten bidden voor bemoediging en voor kracht.
8
Een ander familie die ik heb bezocht bestond uit 17 mensen. Het huis bestond uit twee vertrekken. Toen wij binnenkwamen zaten de kinderen allemaal aan een grote tafel huiswerk te maken, met de volwassenen erbij. Het was een harmonieus geheel. Het gaat, mede dankzij de interventie van het KSP, goed met dit gezin. Alle kinderen zitten op school en alle volwassenen zijn aan het werk. Het gezin lijkt zichzelf te kunnen onderhouden. Daarom zal bekeken worden of de KSF-steun afgebouwd kan worden. Mij is opgevallen dat in Oekraïne families voor elkaar zorgen. Het weinige wat zij hebben, proberen zij te delen met familieleden die het minder hebben. Dat was ook het geval in deze familie. Daarnaast zijn zij zich wel bewust van de armoede van anderen en het feit dat het nu beter met hen gaat. Dit is het gezin die de knuffels heeft weggegeven. Bij een volgend bezoek in de toekomst vertrouw ik erop dat zij ruimer behuisd zullen zijn. Een ander familie bestond uit 5 personen. Zij leefden in een vertrek met een oppervlakte van hooguit 14 m2. Eén van de kinderen was ziek en ging daarom niet naar school. Dit kind wordt gesponsord door het KSF. Het was echt een zorgelijke situatie. De moeder met de 3 kinderen zijn wij ook vaak op straat tegengekomen. Logisch want met 3 kinderen houd je het niet uit in een dergelijk beperkte ruimte. De vader is kunstenaar en probeert met houtsnijkunst wat inkomen te verdienen. Vol trots liet zijn vrouw ons de kunstwerken van haar man zien. Daarnaast heeft hij nu en dan een paar dagen werk. Ik heb begrepen dat het gaat om een tijdelijke behuizing. Zij waren op straat gezet en de moeder van de man heeft ervoor gezorgd dat zij in ieder geval tijdelijk onderdak kregen. Roma-families De situatie in de verschillende Roma-kampen is divers. Op het ene kamp hangt er een ontspannend sfeer en op het andere kamp is de sfeer juist gespannen. Juist dit kamp waar de sfeer het slechtste was, was het slechter gesteld met bijvoorbeeld de hygiëne, behuizing en het toekomstperspectief. In dit kamp worden niet veel kinderen gesponsord. Hier werd de contactpersoon uitgescholden door een mevrouw die vond dat hij haar niet wilde helpen. In dit kamp heb ik mij het minst op mijn gemak gevoeld. Wij konden hier geen voedselpakketten uitdelen. Ook konden er geen foto’s gemaakt worden en hebben we niets aan de kinderen kunnen geven. De buren kwamen gewoon de huizen binnen om te kijken of de mensen die wij bezochten iets kregen. Alles moest gebeuren in het geheim. In dit kamp had ik het gevoel dat hun situatie heel uitzichtloos was, maar dat zij zelf er niet veel aan deden. Hier heb ik de meeste kinderen en volwassenen gezien die er vuil uitzagen.
9
In het grootste kamp dat wij hebben bezocht, ging het er anders aan toe. Hier hing een gemoedelijke sfeer en werden wij goed ontvangen. Hier konden wij wel voedselpakketten uitdelen. Gedurende onze looptocht in het kamp werden wij achtervolgd door een grote schare van kinderen. Zij vonden het prachtig om gefotografeerd te worden en werden beste maatjes met onze fotograaf. Hier kwam ik in contact met een contactpersoon die perfect Engels sprak en zelf een Roma achtergrond heeft. Hij vertelde dat zijn ouders ervoor geknokt hebben, om ervoor te zorgen dat hij naar een Oekraïense school kon gaan. Hiermee hebben zijn ouders ervoor gezorgd dat de vicieuze cirkel van armoede werd doorbroken. Hij zet zich nu in als vrijwilliger om mensen te helpen ook deze cirkel te doorbreken. Hij wordt erg gewaardeerd door de bewoners. Hij probeert zoveel mogelijk iets voor hen te betekenen. Met minimale financiële middelen heeft hij ervoor gezorgd dat een aantal gezinnen een dak boven hun hoofd kreeg. Daarnaast heeft hij ervoor gezorgd dat er een soort badhuis is gebouwd. Tegen een minimale vergoeding kunnen mensen douchen. Hij is nu bezig om boven het badhuis een soort café te bouwen waar mensen rustig iets kunnen drinken en met elkaar kunnen praten als zij wachten op hun beurt om een lekkere douche te nemen. De contactpersoon doet ook veel aan geestelijke ondersteuning en evangelisatie. Op dit kamp staat zelfs een kerk. Naar mijn gevoel zijn op dit kamp veel christenen. Ook hier hebben wij families bezocht waarbij de huizen naar onze maatstaven niet in een goede staat verkeren, maar waar mensen het wel netjes en schoon houden. Hier mochten wij met verschillende families bidden. Na ons bezoek aan de families zijn wij naar de eredienst gegaan van hun kerk. Die was overvol. Op het podium zaten allemaal jongelui. Wij hebben gezongen en mijn man heeft nog een korte bemoedigende boodschap gebracht. Onze blijmoedige en enthousiaste medegelovigen waren erg blij dat wij hen hebben bezocht. Ik ben dankbaar dat ik de dienst met hen mocht meemaken. God de allerhoogste heeft oog voor de situatie van de Roma’s. Juist de combinatie van materiële bijstand, geestelijke ondersteuning en mensen begeleiden om iets van hun leven te maken spreekt mij aan in het programma van het KSP. Het kleinste kamp dat wij bezochten was gelegen op een vuilnisbelt. Althans dat is ons aangekondigd, echter toen wij aankwamen leek het allemaal mee te vallen. Waarom? Het gaat hier om 10 gezinnen. Wij zijn op bezoek geweest bij een mevrouw wier kind gesponsord werd. Het zag er allemaal netjes uit. Wat bleek is dat zij sinds de ondersteuning, zelf het terrein hebben schoongemaakt, waar zij woonden. Onze reisleider was zeer te spreken over het feit dat zij proberen uit hun uitzichtloze situatie te komen en hun leefomstandigheden zelf ter hand nemen. De vuilnisbelt is wel in de
10
buurt. Zij genereren inkomen uit zaken die zij op de vuilnisbelt vinden en deze verkopen. Deze vrouw was een soort leider van het kamp.
Terugreis Op de vooravond van onze terugreis hadden een leuke bijeenkomst met contactpersonen en andere mensen die invulling hebben gegeven aan ons programma. Fijn met elkaar gezongen en lekker gegeten. Toen was het tijd om in te pakken en te genieten van mijn laatste nacht in Oekraïne. Op de terugreis hadden wij problemen bij de grens. Wij moesten een of ander papier inleveren. Gezegd werd dat wij die hadden gekregen toen wij de grens van Hongarije naar Oekraïne overgingen. Dat was niet het geval. De vrouwelijke douane ambtenaar sprak geen Engels en was erg onbeleefd. Vervolgens werden wij op een zijspoor gezet en werd er geen aandacht meer aan ons geschonken. Onze reisleider besloot daarom de leider van de zendingspost Oost-Europa, die onze gastheer was, op te bellen. Wij zijn God heel dankbaar voor hem dat hij is gekomen en ons door beide grensovergangen heeft geleid, anders hadden wij onze vlucht gemist.
Tot slot Met dit reisverslag heb ik geprobeerd een impressie te geven van mijn reis naar Oekraïne op uitnodiging van het KSP. Ik denk dat ik goed zicht heb gekregen op het werk dat medewerkers van het KSP doen in Oekraïne. Het is niet gemakkelijk, maar ik heb gezien dat er lichtpuntjes zijn in hun arbeid. Ook is mijn beeldvorming betreffende Roma’s enigszins bijgesteld. Het is niet goed om generaliserend over hen te praten, want er zijn wel degelijk verschillen. Ik heb mij wel erg opgewonden over de corruptie in het land en het feit dat kinderen en ouderen niet de zorg krijgen die zij nodig hebben. Ik ben er bij bepaald dat wij in Nederland onze zegeningen mogen tellen. Het is te prijzen dat het KSP de nood wil lenigen van kinderen die geboren worden in arme gezinnen. Het is werk dat het waard is om ondersteund te worden, zowel door vrijwilligers als financieel. Ik wil mijn reisverslag eindigen met de woorden uit Micha 6:8: ‘Hij heeft u bekendgemaakt, o mens, wat goed is en wat de Here van u vraagt: niets anders dan recht te doen en getrouwheid lief te hebben, en ootmoedig te wandelen met uw God”.
11
